16 2|8|202 2
ΕΙΔΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»
ΑΝΤΛΟΎΜΕ ΕΜΠΝΕΎΣΗ ΚΑΙ ΚΟΎΡΑΓΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΎΛΕΙΑ ΤΩΝ ΣΎΝΑΔΕΛΦΩΝ ΜΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΎΤΙΚΩΝ!
ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ του Σκασιαρχείου από την πρώτη μέρα της πανδημίας ώς σήμερα ήρθαμε αντιμέτωπες και αντιμέτωποι με δύσκολα ερωτήματα που αφορούν την εκπαίδευση από κοντά και από μακριά, τους άνισους (και άδικους) όρους παροχής του εκπαιδευτικού αγαθού στα παιδιά μας, τη δουλειά στο σπίτι και από το σπίτι, τους εγκλεισμούς με τις βαριές συνέπειές τους. Στο διάστημα αυτό χρειάστηκε να «επανεφεύρουμε», να εφαρμόσουμε αλλιώς και να προσπαθήσουμε να κρατήσουμε κάτι από το πνεύμα των τεχνικών της παιδαγωγικής Freinet, που ξέρουμε καλά, όπως το «Τι Νέα;», το Συμβούλιο τάξης, το ραδιόφωνο, τα μικρά βιβλία, την (κινητή) βιβλιοθήκη, την αλληλογραφία, τα ελεύθερα κείμενα και τη σχολική εφημερίδα, τον κινηματογράφο. Φέτος ήταν μια δύσκολη χρονιά, μια χρονιά επανεκκίνησης και ξεμουδιάσματος, κατά την οποία εκπαιδευτικοί και παιδιά ξανασμίξαμε από κοντά και παλέψαμε όχι μόνο να αναπληρώσουμε τα γνωστικά κενά
αλλά κυρίως να ξαναχτίσουμε κοινωνικές και ψυχοσυναισθηματικές γέφυρες μεταξύ μας, να ξαναμάθουμε να κουβεντιάζουμε, ήσυχα κι απλά, να καταλαβαινόμαστε... Στο ένθετο αυτό μπορείτε να διαβάσετε πολύτροπες βιωματικές αφηγήσεις εκπαιδευτικών που συνεργάστηκαν με τα παιδιά, όπως και μεταξύ τους, προώθησαν τη συνεργασία ανάμεσα στα σχολεία τους και αξιοποιώντας τις τεχνικές Φρενέ δημιούργησαν μικρά θαύματα, νέους τόπους ισότητας. Θέλουμε να ελπίζουμε ότι οι αφηγήσεις αυτές θα δώσουν σε όλους/όλες μας έμπνευση και δύναμη για τη νέα σχολική χρονιά που ξεκινά σε έναν μήνα (διακοπών) από τώρα! Η Συντακτική Επιτροπή Βογανάτσης Δαμιανός, Δημοπούλου Φωτεινή, Μπαλτάς Μπάμπης, Μπάρκα Κατερίνα, Παούρη Κατερίνα, Παπαδόπουλος Χάρης, Σπίτα Βίκυ Επικοινωνήστε μαζί μας και στείλτε μας τα κείμενά σας για δημοσίευση στο μέιλ: periodikofreinet@gmail.com
2
Τρίτη 2 Αυγούστου 2022
| 20
Πώς ήρθα σε επαφή με τις τεχνικές της παιδαγωγικής Φρενέ Της ΜΑΡΊΑΣ ΣΑΛΑΓΊΑΝΝΉ*
ΣΤΟ ΠΛΑΊΣΊΟ ΔΊΕΞΑΓΩΓΉΣ της πρακτικής μου άσκησης είχα την τύχη να διδάξω στο ΣΤ2 του 1ου Πειραματικού Δ.Σ. Αθηνών (Μαράσλειο), τμήμα στο οποίο γίνεται εφαρμογή εκπαιδευτικών τεχνικών της παιδαγωγικής Freinet. Ηρθα σε επαφή με μερικές τεχνικές και δράσεις καθώς και με ένα ανάλογο πλαίσιο οργάνωσης της σχολικής τάξης. Οι μαθητές/τριες την πρώτη διδακτική ώρα της Δευτέρας, αφού μπήκαν στην τάξη, φανερά εξοικειωμένοι/ες με τη διαδικασία και χωρίς να χρονοτριβούν τοποθέτησαν τις καρέκλες σε κύκλο για να πραγματοποιήσουν την τεχνική «Τι νέα;». Παίρνοντας τον λόγο οργανωμένα και ισότιμα, εκφράζονταν ελεύθερα, περιέγραφαν εμπειρίες από το Σαββατοκύριακό τους, ανακοίνωναν ό,τι επιθυμούσαν και έθεταν ερωτήσεις μεταξύ τους για να μάθουν περισσότερες πληροφορίες. Αυτό που μου προξένησε το ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη τεχνική είναι ότι μέσω των ερωτήσεων που έθεταν έδειχναν ειλικρινές ενδιαφέρον για όσα ακούγονταν στην τάξη και υπήρχε μια συνεχής ανατροφοδότηση και επεξεργασία των πληροφοριών. Επιπλέον, είδα πώς δημιουργείται μια γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στην κοινωνική, εξωσχολική ζωή των παιδιών και τη σχολική καθημερινότητα, ένα είδος ανοίγματος της τάξης στον κόσμο. Ταυτόχρονα η συγκεκριμένη τεχνική ήταν ιδιαίτερα αγαπητή στα παιδιά, καθώς αδημονούσαν να την πραγματοποιήσουν κάθε Δευτέρα. Στη συνέχεια, σε ένα πλαίσιο αυτορρύθμισης, οργάνωσαν από μόνοι/ ες τους την ανάθεση ρόλων και αρμοδιοτήτων για το υπόλοιπο της εβδομάδας. Ορίστηκαν υπεύθυνοι/ες για το μοίρασμα των εργασιών, για τον πίνακα, τον υπολογιστή κ.ο.κ. Την επόμενη μέρα, σε συνεργασία με τον δάσκαλο της τάξης, πραγματοποιήσαμε ακόμα μία τεχνική: τα ελεύθερα κείμενα. Η διαδικασία φαινόταν απλή και ταυτόχρονα διασκεδαστική, καθώς κάθε μαθητής/ τρια έγραφε ένα ελεύθερο προσωπικό κείμενο σε οποιαδήποτε μορφή (πεζό, ποίημα κτλ.). Κατόπιν, διάβαζαν τα κείμενά τους με τη σειρά και κάποιος/α ζωγράφιζε στον πίνακα κάτι σχετικό με το κείμενο που άκουγε. Τέλος, ψήφιζαν το κείμενο που τους/τις άγγιξε περισσότερο. Το κείμενο που συγκέντρωσε τις περισσότερες ψήφους χρησιμοποιήθηκε την επόμενη μέρα για τη διδασκαλία του μαθήματος της γλώσσας. Το ενδιαφέρον που έδειχναν για το συγκεκριμένο μάθημα της γλώσσας ήταν φανερά μεγαλύτερο σε σχέση με τα υπόλοιπα, καθώς εμπλεκόταν ένα αυθεντικό, δικό τους κείμενο, που το είχαν γράψει, επιλέξει και προκρίνει. Με την τεχνική αυτή δόθηκε η ευκαιρία σε πιο συνεσταλμένους/ες να εκφραστούν και να ψηφιστούν, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο την αυτοπεποίθησή τους. Η τάξη είχε αποφασίσει στο τέλος της χρονιάς να κατασκευάσει ένα συλλογικό τεύχος με ελεύθερα κείμενα από όλη την τάξη. Τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα με τη διαδικασία, καθώς θα ήταν ένα δικό τους δημιούργημα. Τέλος, κάθε Παρασκευή οι μαθητές/τριες αφιέρωναν μια συγκεκριμένη και ορισμένη διδακτική ώρα για τη διεξαγωγή του Συμβουλίου τάξης, μία από τις σπουδαιότερες και πιο σημαντικές τεχνικές –θεωρώ– της παιδαγωγικής Freinet. Σε μια διαφορετική, οριζόντια και αμεσοδημοκρατική βάση, με ξεχωριστή δομή και λειτουργία από αυτήν που έχουμε συνηθίσει στα παραδοσιακά συμβούλια, αναλαμβάνουν ρόλους και διεξάγουν διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων με τρόπο που με εξέπληξε. Κατά τη διάρκεια της εβδομάδας τα παιδιά αναρτούν σε έναν πίνακα κριτικές, προτάσεις, συγχαρητήρια και ευχαριστίες, που συζητιούνται στο συμβούλιο. Ο τρόπος με τον οποίο οι μαθητές/τριες ανέπτυσσαν τα επιχειρήματά τους κι επέλυαν τα προβλήματά τους ήταν αντάξιος αν όχι καλύτερος ενός σημαντικού συμβουλίου της κοινότητας. Ανάλογος ήταν και ο τρόπος που διαχειρίστηκαν προτάσεις που αφορούσαν την οργάνωση της τάξης και τη ρύθμιση διαδικαστικών ζητημάτων. Η τεχνική αυτή συνιστά τον πλέον βασικό τρόπο ανάπτυξης της πολιτειότητας των μαθητών/τριών και συνδράμει στην ανάπτυξη προσωπικοτήτων που διαπνέονται από αξίες όπως ο σεβασμός, η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη και η δημοκρατία. Ολες οι παραπάνω παιδαγωγικές εφαρμογές αλληλοσυμπληρώνονται και θέτουν τις βάσεις για τη δημιουργία ενός σχολείου ανοιχτού και ελεύθερου, που σέβεται και αναγνωρίζει τις προσωπικότητες όλων των παιδιών. * Δασκάλα
|
Της ΧΑΡΑΣ ΒΕΚΡΉ*
ταν Απρίλιος, πλησίαζαν οι διακοπές του Πάσχα και επιτέλους τελείωνε ένας χειμώνας με αρκετές δυσκολίες (αυστηρά υγειονομικά μέτρα, καραντίνες, αποστάσεις, χωριστοί χώροι αυλισμού). Η ανάγκη να βρεθούμε όλοι μαζί στην αυλή του σχολείου σε ένα κλίμα χαράς και δημιουργικότητας ήταν πολύ μεγάλη. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού ΒιβλίΤο προαύλιο ου, οι μαθητές/ είχε γίνει ένας τριες της Στ' τάξης του 13ου χώρος κοινής Δημοτικού Σχολείου Ηρακλείσυνάντησης, ου Αττικής, οι ένας χώρος οποίοι/ες όλη τη χρονιά ήταν παιχνιδιού, υπεύθυνοι/ες ένας χώρος για τη δανειστιπρωτοβουλίας, κή βιβλιοθήκη του σχολείου, ένας χώρος αποφάσισαν μαζί με τις δαδικός τους, σκάλες τους να ολοδικός τους ο ρ γ α ν ώ σ ο υ ν μια με γάλη γιορτή-έκπληξη για όλους/ες τους/ τις μαθητές/τριες. Στο Συμβούλιο Τάξης συναποφάσισαν τις δραστηριότητες-εργαστήρια που θα στήνονταν σε πάγκους-θρανία σε διάφορες γωνιές της αυλής, για να μπορούν να περιηγούνται όλοι/ες οι μαθητές/τριες. Κι άρχισαν αμέσως τη δουλειά: να φιλοτεχνούν τις ταμπέλες με τις ονομασίες των εργαστηρίων, να ετοιμάζουν και να τακτοποιούν τα υλικά των δραστηριοτήτων, να χωρίζουν υπευθυνότητες, να αναλαμβάνουν ρόλους. Ετσι, την τελευταία Παρασκευή πριν από τις διακοπές μας, το προαύλιο πρωί πρωί μεταμορφώθηκε, τα εκτάκια μας πήραν θέσεις και ξεκίνησε η σταδιακή επίσκεψη των μαθητών/τριών του σχολείου. Ο ενθουσιασμός όλων ήταν μεγάλος… πραγματική γιορτή! Και οι δραστηριότητες πολλές… Τα παιδιά που συμμετείχαν δημιούργησαν με πολλή φαντασία μοναδικές ιστορίες στα δικά τους «Μικρά Βιβλία», τα οποία πήραν τη θέση τους στην «Εκθεση Βιβλίου» που λειτουργούσε ταυτόχρονα για να μπορούν όλοι να τα διαβάσουν. Στο εικαστικό εργαστήρι έφτιαξαν σελιδοδείκτες από διάφορα υλικά για να τους χρησιμοποιούν και να μην τσαλακώνουν τα βιβλία τους, «τύπωσαν» τα δικά τους εξώφυλλα με την αγαπημένη μέθοδο της χαρακτικής στο εργαστήρι του «Τυπογραφείου». Επαιξαν παζλ και κάρτες μνήμης με εξώφυλλα παιδικών βιβλίων, παιχνιδοταιριάσματα με ήρωες παραμυθιών και έλυσαν γρίφους στο εργαστήρι της «Βιβλιοεξερεύνησης». Κάθισαν αναπαυτικά σε χαλάκια και απόλαυσαν αφήγηση παραμυθιών από τους/
Η
Οταν η σχολική αυλή γίνεται τόπος συνάντησ και πρωτοβουλί
τις μεγάλους/ες μαθητές/τριες με αινίγματα βασισμένα στα παραμύθια αυτά. Εντυπωσιάστηκαν από τους πάγκους με τα «Μαγικά» που τους είχαν ετοιμάσει, γιατί τα βιβλία πάντα κρύβουν μαγεία μέσα τους. Και φυσικά, στο τέλος, υπήρξε και ο «Απολογισμός της Γιορτής», όπου κάθε μικρός/ή μαθητής/τρια ψήφιζε πόσο του άρεσε ή αν του άρεσε και έπαιρνε το Βραβείο Συμμετοχής του. Τα χαμόγελα ήταν πολλά κι ας φορούσαμε όλοι μάσκες. Φαίνονταν στα μάτια όλων των παιδιών που έλαμπαν όταν αντίκρισαν το προαύλιο που είχε μεταμορφωθεί
και τους περίμενε. Και όταν επέστρεψαν στις τάξεις τους, εξέφρασαν τα συναισθήματά τους: «Κυρία, ήταν η καλύτερη μέρα στο σχολείο!», «Περάσαμε τέλεια σήμερα!». Πραγματικά, τα παιδιά ευχαριστήθηκαν τις δραστηριότητες, περιηγήθηκαν με αμείωτο ενδιαφέρον στις διάφορες γωνιές που είχαν ετοιμάσει οι συμμαθητές/ τριές τους και συμμετείχαν με πολύ μεγάλη χαρά, φαντασία και δημιουργικότητα σε ό,τι τους άρεσε περισσότερο. Και ήταν αυτά ακριβώς, η κίνηση και η αυτενέργεια που τους δόθηκε και δημιούργησαν μια
|
Τρίτη 2 Αυγούστου 2022
21 |
M’ ένα αερόστατο για την ειρήνη Γιατί μαζί είμαστε πιο… δημιουργικοί! ρχίσαμε να συναντιόμαστε σποραδικά απογεύματα σ’ ένα σχολείο. Στο ξεκίνημα ήταν όλα μετέωρα. Θέλαμε μεν να εφαρμόσουμε κάποια στοιχεία της παιδαγωγικής Φρενέ στην εκπαιδευτική μας πρακτική, αλλά δεν ξέραμε ακριβώς ποια και με ποιον τρόπο. (Δεν είναι καθόλου εύκολο να «χωρέσεις» ποιοτικό χρόνο στο ωρολόγιο πρόγραμμα.) Ανταλλάσσαμε γενναιόδωρα ιδέες και υλικό μεταξύ μας, αλλά ήμασταν διστακτικοί/ες να συγκροτήσουμε ένα τοπικό δίκτυο παιδαγωγικής Φρενέ και να κάνουμε ανοιχτό κάλεσμα σε συναδέλφους της περιοχής μας. Αργότερα, όταν πια βρισκόμασταν πιο συστηματικά Σάββατα σ’ ένα συμπαθητικό τσιπουράδικο της Πάτρας, αποφασίσαμε να δουλέψουμε μια κοινή θεματική. Αναπόφευκτα ο κλήρος έπεσε στον πόλεμο και στην προσφυγιά, που είχαν σκοτεινιάσει τις σκέψεις των μαθητών/τριών μας, όπως και τις δικές μας. Και τότε έπεσε η ιδέα: Γιατί να μην κάνουμε μια κοινή συνάντηση-γιορτή αφιερωμένη στην ειρήνη; Αρχές Ιουνίου, ο χώρος της πρώην Πλαζ του ΕΟΤ στην Πάτρα γέμισε με τις φωνές 100 μαθητών/τριών από 5 Δημοτικά Σχολεία της Αχαΐας. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες που περιλάμβαναν μαθητές και μαθήτριες από διαφορετικά σχολεία. Ηταν η πρώτη φορά που βρεθήκαμε όλοι μαζί, ωστόσο το κλίμα ήταν εξαιρετικά θετικό και το επίπεδο συνεργασίας στις ομάδες άψογο. Κάθε ομάδα υλοποίησε 4 δραστηριότητες. Οι δημιουργίες των παιδιών έμειναν στον χώρο της Πλαζ για τα υπόλοιπα παιδιά της πόλης. Σ’ έναν αυτοσχέδιο «τοίχο της ειρήνης» κολλήθηκαν τα ποιήματα και οι στίχοι τους. Σε πέτρες από την παρακείμενη παραλία, τα παιδιά ζωγράφισαν περιστέρια, ουράνια τόξα, χαμογελαστά παιδιά και εμπνεύσεις κάθε λογής. Στο τέλος σχηματίστηκε με όλες τις πετρούλες ένα μεγάλο σήμα της ειρήνης.
Α
σης λίας ατμόσφαιρα χαράς αλλά και περίεργης «ηρεμίας» χωρίς σπρωξίματα, παράπονα ή ακόμα και τσακωμούς, όταν έπρεπε να περιμένουν ή δεν προλάβαιναν να συμμετέχουν πρώτοι/ες. Γιατί δεν είχε απολύτως καμία σημασία. Το προαύλιο είχε γίνει ένας χώρος κοινής συνάντησης, ένας χώρος παιχνιδιού, ένας χώρος πρωτοβουλίας, ένας χώρος δικός τους, ολόδικός τους. Κι ένιωθαν την εμπιστοσύνη μας παντού. Στο να σχεδιάσουν και να οργανώσουν όλο αυτό το εγχείρημα, στο να το εμψυχώσουν, στο να συμμετέχουν, στο να αλληλεπιδράσουν, στο να αποφασίσουν με τι θα ασχοληθούν, στο να ψηφίσουν αν τους άρεσε. Και έγινε αυτή η συνάντηση στην αυλή αυτό που όλοι ονειρευτήκαμε, αυτό που εκφράζει η παιδαγωγική Φρενέ. «Τα παιδιά βιώνουν τη χαρά της πρωτοβουλίας, της ελεύθερης επιλογής, της δημιουργίας, βιώνουν τη συνεργατική μάθηση και, φυσικά, βιώνουν το σχολείο ως υπόθεση συλλογική και δική τους». * Δασκάλα, μέλος του Σκασιαρχείου
Βαφτίσαμε την εκδήλωση «Μ’ ένα αερόστατο για την ειρήνη». Δεν ήταν εφικτό για λόγους πυρασφάλειας να πετάξουμε ένα πραγματικό αερόστατο στον ουρανό με τα μηνύματα των παιδιών, αλλά οι χρωματιστές καρτελίτσες με τα ονόματα και τις ευχές τους στόλισαν ένα χάρτινο. Αλλωστε τα μηνύματα των παιδιών ακούγονται δυνατά και καθαρά πέρα ώς πέρα, για όσους έχουν τη διάθεση ν’ ακούσουν. Οσο για μας τους μεγαλύτερους, η χαρά μας δεν ήταν διόλου μικρότερη από τον ενθουσιασμό των παιδιών. Πώς να το κάνουμε; Η (ανεκτίμητη) ανταμοιβή των δασκάλων είναι τα χαμόγελα ικανοποίησης των μαθητών/τριών μας, όταν τους/τις αντιμετωπίζουμε ως ισότιμους συνομιλητές, όταν εξασφαλίζουμε συνθήκες όπου μπορούν να δημιουργήσουν ελεύθερα, όταν τους δείχνουμε εμπιστοσύνη. Και πράγματι εμπιστευόμαστε τους μαθητές και τις μαθήτριές μας ότι μπορούν να μας οδηγήσουν ένα βήμα πιο κοντά σ’ έναν καλύτερο, πιο ειρηνικό κόσμο. Ραντεβού τον Σεπτέμβρη λοιπόν, με στόχο να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας. Οι εφημερίδες, τα μικρά βιβλία και τα μαθητικά συμβούλια θα ξαποστάσουν προσωρινά λόγω διακοπών, μόνο και μόνο για να επιστρέψουν πιο δυναμικά το φθινόπωρο! Ευχαριστούμε θερμά τη συνάδελφο και εμψυχώτρια Λεωνίς Σαμαρτζή για την (ξεσηκωτική) συμμετοχή της στην εκδήλωση. Ευχαριστούμε επίσης τον Δήμο Πατρέων και ιδιαίτερα τον κ. Γιώργο Μαγιάκη, βοηθό δημάρχου, για τον συντονισμό του πάρκου εκπαιδευτικών δράσεων του δήμου. ΒΆΣΙΆ ΒΆΓΕΝΆ & ΧΡΥΣΆΥΓΉ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΥ (19ο Δ.Σ. Πατρών), ΤΙΝΆ ΠΆΠΆΣΩΤΉΡΟΠΟΥΛΟΥ (59ο Δ.Σ. Πατρών), ΓΙΆΝΝΉΣ ΠΆΝΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΣ (43ο Δ.Σ. Πατρών), ΒΆΣΙΛΙΚΉ ΜΠΆΡΚΆ-ΚΆΤΣΕΝΟΥ (Δ.Σ. Αιγείρας), ΒΟΥΛΆ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ (1ο Δ.Σ. Πατρών), μέλη του Σκασιαρχείου, από το Δίκτυο Συνεργατικών Σχολείων Πάτρας
Ή ειρήνη είναι χαρά (Φιλική ομάδα για την ελευθερία) Τρέχω, παίζω και γελώ στην ειρήνη όλα τα μπορώ. Ειρήνη είναι ν’ αγαπάς κι όχι να βαράς. Οταν έχουμε ειρήνη η ζωή είναι παιχνίδι. Την ελευθερία αγαπάμε και τον φόβο ξεπερνάμε.
Πράσινα περιστέρια Οχι άλλοι πόλεμοι, μονάχα ελευθερία ζούμε όλοι μαζί σ’ αυτή την κοινωνία. Ο πόλεμος ξεκίνησε και δεν θα σταματήσει ποτέ, ποτέ, ποτέ αν κάποιος δεν μιλήσει. Γι’ αυτό λοιπόν ενώνουμε φωνές, καρδιές και σώμα κι όλοι μαζί φωνάζουμε κανείς κάτω απ’ το χώμα. Αγάπη, οικογένεια, παιχνίδι και τροφή ευχόμαστε να υπάρχει σ’ ολόκληρη τη Γη!
Μπλε περιστέρια Οταν υπάρχει ειρήνη στον κόσμο επικρατεί ειρήνη τα παιδιά χαμογελούν παίζουν, τρέχουν και γελούν. Πείτε όχι στις οβίδες και γεμίστε με ελπίδες. Καταστροφή και μάχες τρομερές αν δεν υπήρχε ο πόλεμος δεν θα ήτανε κι αυτές.
3
4
Τρίτη 2 Αυγούστου 2022
| 22
|
Ταξιδεύοντας σε μια τάξη Φρενέ για μία μέρα Ο δάσκαλος που άφηνε τα παιδιά να ονειρεύονται σε ένα δημοτικό σχολείο των Εξαρχείων Της ΙΩΆΝΝΆΣ ΓΙΆΝΝΟΠΟΎΛΟΎ*
Τα αθόρυβα βεγγαλικά των τάξεων Της ΆΣΠΆΣΙΆΣ ΧΆΡΛΆΜΠΙΤΆ*
ΣΆΣ ΈΧΈΙ ΣΎΜΒΈΙ να περνάτε βιαστικά έξω από μια ανοιχτή τάξη του σχολείου σας, σχεδόν τυχαία, γιατί η δική σας αίθουσα είναι σε άλλον όροφο ή κτίριο ή γιατί με το διαφορετικό ωράριο διαλειμμάτων έχουμε αποξενωθεί μέσα στο ίδιο το σχολείο μας, και ξαφνικά να πισωγυρίζετε, να κοντοστέκεστε, να ξανακοιτάτε κάτι που αιχμαλώτισε το βλέμμα σας, που δημιούργησε έναν σπινθήρα στην καρδιά σας…, να αντιλαμβάνεστε πως ένα διαφορετικό αεράκι φυσάει μέσα σε αυτήν την αίθουσα, πως μια συναδέλφισσα ή ένας συνάδελφος τολμά να παρακάμπτει, να φαντάζεται, να πειραματίζεται, να τολμά να ονειρεύεται... Κατασκοπευτικά, λοιπόν, διακριτικά, σχεδόν ενοχικά, παρατηρείτε την τάξη… πάγκους με κλωστές και αργαλειούς, χρωματιστούς ήρωες του ’21 και αρχαγγέλους να στέκονται υπομονετικά στην ιστορική γραμμή, βαλιτσάκια της ποίησης και υφασμάτινα βιβλία, στίχους του Δεληβοριά στον πίνακα ανακοινώσεων, τρισδιάστατα μάνταλα και φωτογραφίες βγαλμένες από τα ίδια τα παιδιά, φωτογραφίες που αιχμαλώτισαν το φως στις γωνιές του σχολείου τους, το φως της τάξης τους… Και ένα αίθριο, προέκταση της τάξης, που μεταμορφώθηκε σε εργαστήρι φυσικής με όργανα που μαζεύτηκαν με φροντίδα από τις γωνιές αυτού του παλιού, ιστορικού σχολείου στο κέντρο της πόλης, σε μια πολύβουη γειτονιά της Αθήνας. Και σε άλλες γειτονιές, όπου οι πόρτες των τάξεων μένουν ανοιχτές, αθόρυβα βεγγαλικά και λάμψεις φωτίζουν επιθυμίες παιδιών και δασκάλων που πορεύτηκαν μαζί τη χρονιά που πέρασε… Ελεύθερα κείμενα αποτυπωμένα στον πίνακα, ραφιέρες με ένα σωρό υλικά για να γίνουν συνθέσεις, κατασκευές, ιστορίες και ταινίες και να γεννήσουν έναν τόπο δημιουργίας, ανακάλυψης, ευχαρίστησης, ικανοποίησης, απόλαυσης, αποδοχής… Τυχερά παιδιά, ευτυχισμένοι εκπαιδευτικοί, τολμηροί και απλόχεροι, πολλές φορές μοναχικοί και σχεδόν ταπεινοί, μα τόσο δυνατοί, σίγουροι και αποφασισμένοι να είναι οι τάξεις τους ανοιχτές και φωτεινές, με λάμψεις από αθόρυβα βεγγαλικά που θα χαρίσουν πολύκροτες και ευτυχισμένες στιγμές στο αύριο όλων μας. Ευχαριστούμε τις δασκάλες Χρυσάνθη Πίκουλα, Φρόσω Κορτζίδου και Μαρία Καντούρου για τις εικόνες από τα αθόρυβα(;) βεγγαλικά των τάξεών τους. * Δασκάλα, μέλος του Σκασιαρχείου
ύπνησα το πρωί με μια ιδιαίτερη χαρά να ξαναπάω στο σχολείο, στο Δημοτικό. Οχι σε αυτό που είχα πάει εγώ, σε ένα άλλο, λίγο διαφορετικό. Μπαίνοντας στην τάξη ένιωσα ένα αλλόκοτο συναίσθημα. Τα θρανία δεν ήταν σε δυάδες και παρατεταμένα, τα παιδιά δεν κάθονταν με τον συμβατικό τρόπο που γνωρίζουμε και ο πίνακας ήταν γεμάτος εφημερίδες κρεμασμένες σε ένα σκοινί, λες και βλέπω ένα παλιό περίπτερο. Αλλά το σημαντικότερο… Η αίθουσα ήταν γεμάτη. Γεμάτη με τι; Ενα μεγάλο θρανίο με πολλά καλώδια, παλιά cd player, τενεκεδάκια με σκοινιά και μια ταμπελίτσα, να δείτε τι έγραφε… «Ραδιόφωνο». Στα δεξιά ένας Η/Υ και πολλά πληκτρολόγια, ξανά μανά καλώδια και άλλα τόσα κουτιά με επιγραφές και χαρΛέει: Είδα μία τάξη με τούρες. «Τυπογραφείο». νόημα. Την τάξη Αριστερά από αυτό το ραδιόμου. Την τάξη φωνο ήταν ένα μεγάλο πανί με όπου νιώθω ένα θρανίο πίότι υπάρχω, σω. «Τι είναι αυτό;» σκέφτομαι. όπου μπορώ να Δεν είχε κι εκεί ονειρεύομαι και καμιά ταμπελίτσα να μάθω… όπου θέλω να Στην άλλη μεβρίσκομαι... ριά της αίθουσας βλέπω κάτι παγκάκια με μαξιλαράκια και βιβλία. Ενας μικρός άσπρος πίνακας με τη λέξη «Συμβούλιο» υπήρχε εκεί πάνω. Τι είναι αυτό το «Συμβούλιο» και τι είναι αυτό το 1, 2, 3… που θα συζητήσουν σε αυτό το συμβούλιο; Γίνεται συμβούλιο σε μια τάξη 3ης Δημοτικού; Πιο πέρα κάτι περίεργες βαλίτσες… «Τι είναι αυτό;» αναφώνησα δυνατά. Μου απαντάει ο Γιάννης: «Είναι η βαλίτσα του πολέμου. Ελα να τη δεις». Βλέπω τη βαλίτσα, την ανοίγω και αντικρίζω διάφορα βιβλία –λογοτεχνικά, παιδικά, μυθιστορηματικά– και κάτι γράμματα. Ο Γιάννης με προτρέπει να τα διαβάσω κι εγώ διαλέγω το δικό του. «ΣΤΑΜΑΤΗΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΛΟ (σ.σ. τον πόλεμο), ΤΑ ΑΥΤΙΑ ΜΟΥ ΠΟΝΑΝΕ» έγραφε στο γράμμα. Ενας «σωστός» δάσκαλος θα στεκόταν στο μικρό-μεγάλο αυτό ορθογραφικό. Αλλά αυτή τη φορά το μήνυμα ξεπέρασε την αριστεία που κρύβω μέσα μου… Τα παιδιά, λένε, δείχνουν τον δρόμο, τον δρόμο για την αλλαγή. Αλλά εμείς κλείνουμε καλά τα μάτια μας. Στην άλλη μεριά ήταν κάτι χάρτες.
Ξ
«Α, εντάξει», λέω! Τουλάχιστον κάνουν γεωγραφία. Τίποτα κι εκεί… Κάτι πουλιά ζωγραφισμένα και μου λένε «βλέπουμε στον χάρτη την πορεία των πουλιών». Παραδίπλα ένα κολάζ με πολλές εικόνες από εφημερίδες, περιοδικά, κυκλωμένα πράγματα και έναν τίτλο: «Ευρώπη». Μα τι είναι όλα αυτά, τέλος πάντων; Τα παιδιά κινούνταν ελεύθερα στον χώρο. Επαιρναν από το ντουλαπάκι το τετράδιο «ορθογραφίας». «Εντάξει» λέω! (ξανά). Κάνουν ορθογραφία τουλάχιστον… Αμ δε! Ο πίνακας έγραφε: «Ενας άνθρωπος βγήκε από τη βαλίτσα του πολέμου» και κάτω ήταν ζωγραφισμένη μια βαλίτσα. Κάθε παιδί, λοιπόν, έγραφε αυτό για ορθογραφία. Μα τι ορθογραφία είναι αυτή τέλος πάντων;
Ο Γιάννης με γύρισε σχεδόν σε όλη την αίθουσα, μου εξήγησε κάθε μέρος της και με τον Σεϊάχ έπαιξαν σε αυτό το μεγάλο πανί –που δεν ήξερα πριν τι είναι– τον Καραγκιόζη. Αχ, τι μου θύμισες τώρα! Είχα να δω Καραγκιόζη απ’ όταν ήμουν μικρή. Ηταν πρόβα κι όχι παράσταση. Ο Γιάννης έκανε κάποια λάθη στα λόγια του και δεν τα διάβασε σωστά. Θύμωσε ο Σεϊάχ. Στο τέλος, μας έκαναν υπόκλιση. Οταν γύρισα σπίτι σκεφτόμουν τι ήταν αυτό που είδα; Τα παιδιά έγραφαν ορθογραφία, έκαναν ασκήσεις στο τετράδιο της γλώσσας (Αναγνωστικό Γ' Δημ.), διάβαζαν, έπαιζαν Καραγκιόζη, έφτιαχναν σκηνικό θεάτρου και στο τέλος έκαναν συμβούλιο, να συζητήσουν τα ζητήματα της τάξης. Κι ο δάσκαλος πού ήταν; Ο γλυκός αυτός δάσκαλος έδινε και δίνει στα παιδιά εφόδια και ερεθίσματα. Ισως δεν θα ακούσεις το κλασικό 2 και 2 κάνει 4… Μπορεί να ακούσεις, όμως, τον ραδιοφωνικό τους σταθμό και νομίζω αυτό θα έχει περισσότερο νόημα. Ισως να δεις την παράσταση του Καραγκιόζη που ετοιμάζουν. Ισως, αν είσαι ακόμα πιο τυχερός, να διαβάσεις την εφημερίδα τους. Αλλά κάθε τι έχει ένα δικό του νόημα… Αυτό σκέφτηκα λοιπόν όταν γύρισα σπίτι. Είδα μία τάξη με νόημα. Την τάξη μου. Την τάξη όπου νιώθω ότι υπάρχω, όπου μπορώ να ονειρεύομαι και όπου θέλω να βρίσκομαι. ΎΓ. Μα πού να ήταν αυτή η έδρα του δασκάλου; Αγνοείται… * Φοιτήτρια του ΤΕΑΠΗ, μέλος του Σκασιαρχείου