Γιάννης Αλεξάκης, Δικηγόρος, Μέλος της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές. Αθήνα, 16-03-2018
Βασικές αρχές εκτέλεσης των μέτρων Υπηρετούν θεραπευτικούς σκοπούς, Εναρμονίζονται
με τους διεθνώς αναγνωρισμένους κανόνες προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων,
Προβλέπουν ότι καμία επιμέρους πράξη δεν πρέπει να
προσβάλει την αξιοπρέπεια του ατόμου ή να παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας,
ενώ, θέματα που δεν ρυθμίζονται από το ν. 4509/2017 αντιμετωπίζονται με βάση: τον Κώδικα Ιατρικής Δεοντολογίας, τον Κώδικα Νοσηλευτικής Δεοντολογίας, τα πρωτόκολλα ψυχιατρικής φροντίδας. (άρθρο 9 Βασικές αρχές εκτέλεσης των μέτρων, ν. 4509/2017)
Περιεχόμενο των μέτρων 1.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι εξατομικευμένη,
2.
Περιλαμβάνει την κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση, ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις, εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση, ανάπτυξη δεξιοτήτων κ.ά.,
3.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξασφαλίζει συνεχή παρακολούθηση και ψυχιατρική φροντίδα κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των μέτρων, με στόχο την επίτευξη της κοινωνικής επανένταξης.
(άρθρο 10 Περιεχόμενο των μέτρων, ν. 4509/2017)
Έλεγχος της εκτέλεσης των μέτρων Διαμορφώνει πλαίσιο περιοδικών ελέγχων, σχετικά με πιθανή παραβίαση δικαιωμάτων των θεραπευομένων, από τους: Συνήγορο του Πολίτη, Σώμα Επιθεώρησης και Ελέγχου καταστημάτων
κράτησης, Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας, Ειδική
Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές, χωρίς προειδοποίηση. (άρθρο 19 Έλεγχος της εκτέλεσης των μέτρων, ν. 4509/2017)
Λήξη των μέτρων
Τα μέτρα λήγουν,
όταν εκλείψει ο θεραπευτικός λόγος για τον οποίο επιβλήθηκαν.
(άρθρο 20 Λήξη των μέτρων, ν. 4509/2017)
Θεραπευτικές άδειες Εξωνοσοκομειακή Μονάδα Ψυχικής Υγείας Οι θεραπευτικές άδειες (άρθρο 16, παρ. 1, ν. 4509/207). Η υποχρεωτική θεραπεία και ψυχιατρική παρακολούθηση
σε κατάλληλη εξωνοσοκομειακή Μονάδα Ψυχικής Υγείας ή εξωτερικά ιατρεία δημόσιου ψυχιατρικού ή γενικού νοσοκομείου, σε τακτά χρονικά διαστήματα (παρ. 3, άρθρο 69 ΠΚ): δημόσια Κέντρα Ψυχικής Υγείας, δημόσιες κινητές μονάδες ψυχικής υγείας, εξωτερικά ιατρεία (άρθρ. 11, παρ. 3-4, ν. 4509/2017).
Εκτέλεση θεραπευτικών μέτρων
Οι συνθήκες νοσηλείας πρέπει να εξυπηρετούν τις ανάγκες της θεραπείας.
Τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα δεν επιτρέπεται να αποκλείουν απαραίτητα για τη θεραπεία μέσα, όπως: άδειες, οργανωμένες έξοδοι, διαμονή σε εποπτευόμενους εξωτερικούς χώρους, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η ζωή ή η σωματική ακεραιότητα άλλων ή και του ίδιου του θεραπευομένου. (παρ. 1, άρθρου 16 Εκτέλεση θεραπευτικών μέτρων, ν. 4509/2017)
Εκτέλεση θεραπευτικών μέτρων
Μέσα αυξημένης ψυχιατρικής φροντίδας και ασφάλειας : προστατευτική απομόνωση σωματικός περιορισμός, μπορούν να ληφθούν μόνο για όσους εκδηλώνουν αυτοκαταστροφική ή βίαιη συμπεριφορά, εναντίον του προσωπικού ή τρίτων αφού προηγηθούν και αποτύχουν τεχνικές αποκλιμάκωσης της βίαιης συμπεριφοράς σύμφωνα με τις ψυχιατρικές οδηγίες και τις κατευθυντήριες αρχές: Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την πρόληψη των βασανιστηρίων (CPT) Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές. (παρ. 4, άρθρου 16 Εκτέλεση θεραπευτικών μέτρων, ν. 4509/2017)
Μέσα αυξημένης ψυχιατρικής φροντίδας και ασφάλειας Προστατευτική απομόνωση – Σωματικός περιορισμός Οι κυριότερες πρακτικές που εφαρμόζονται για τον έλεγχο της συμπεριφοράς των ατόμων με ψυχικές διαταραχές είναι: ο σωματικός περιορισμός όπως ακινητοποίηση των άκρων με δερμάτινες ζώνες (η καθήλωση επί της κλίνης ή επί ειδικής καρέκλας),
οι μανδύες, η απομόνωση και, η χημική καταστολή.
Εκτέλεση θεραπευτικών μέτρων Απαγορεύεται απολύτως η λήψη μέσων, όπως: η στείρωση, η λοβοτομή, και άλλες ανάλογες επεμβάσεις ή θεραπείες,
οι οποίες προξενούν μη αναστρέψιμες καταστάσεις στην υγεία του ατόμου.
(παρ. 5, άρθρου 16 Εκτέλεση θεραπευτικών μέτρων, ν. 4509/2017)
Η «πρόκληση» αντιμετώπισης των εξαιρέσεων Άρθρο 16, παρ. 4, ν. 4509/2017 Μέσα
αυξημένης ψυχιατρικής φροντίδας και ασφάλειας, μπορούν να ληφθούν μόνο για όσους εκδηλώνουν αυτοκαταστροφική ή βίαιη συμπεριφορά, εναντίον του προσωπικού ή τρίτων, αφού προηγηθούν και αποτύχουν τεχνικές αποκλιμάκωσης της βίαιης συμπεριφοράς. Άρθρο 16, παρ. 1, ν. 4509/2017
Τα αναγκαία περιοριστικά μέτρα δεν επιτρέπεται να αποκλείουν απαραίτητα για τη θεραπεία μέσα, όπως οι άδειες, οι οργανωμένες έξοδοι ή η διαμονή σε εποπτευόμενους εξωτερικούς χώρους, εφόσον δεν τίθεται σε κίνδυνο η ζωή ή η σωματική ακεραιότητα άλλων ή και του ίδιου του θεραπευομένου.
Η «πρόκληση» αντιμετώπισης των εξαιρέσεων Άρθρο 70 Ποινικού Κώδικα Η προβλεπόμενη, κατ΄ εξαίρεση, παράταση του χρόνου
διάρκειας των θεραπευτικών μέτρων πέραν των ανώτατων ορίων (2 έτη για πλημμελήματα και 5 έτη για κακουργήματα) μέχρι το ανώτατο όριο της ποινής που προβλέπεται στο νόμο για την πράξη που τέλεσε ο θεραπευόμενος. όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2, παρ. 1, ν. 4509/2017
Η «πρόκληση» αντιμετώπισης των εξαιρέσεων Άρθρο 282, παρ. 3 ΚΠΔ Κατά τη διάρκεια της προδικασίας είναι δυνατόν να
διαταχθεί ως περιοριστικός όρος ένα από τα μέτρα της παρ. 3, του άρθρου 69 ΠΚ.
Άρθρο 315, παρ. 3 ΚΠΔ Κατά την εισαγωγή της δικογραφίας στο αρμόδιο δικαστήριο το δικαστικό συμβούλιο επιβάλλει υποχρεωτικά ως περιοριστικό όρο ένα από τα μέτρα της παρ. 3 του άρθρου 69 ΠΚ.
Τι συμβαίνει στην πράξη; Αρκετοί μαρτυρικοί θάνατοι καθηλωμένων ασθενών σε
ψυχιατρικές μονάδες, π.χ. αφέθηκαν να καούν, δεμένοι, χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν. Έχει διαπιστωθεί ότι επιβάλλεται «το μέτρο της προληπτικής
νυκτερινής μηχανικής καθήλωσης», σε ασθενείς του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Δαφνί), όπως και η καθήλωση εκουσίως προσελθόντος ατόμου για εξέταση ή νοσηλεία στο εφημερείο του ίδιου νοσοκομείου. Έχει διαπιστωθεί, επίσης, ότι χρησιμοποιείται και ως
τιμωρητικό μέσο, προκειμένου δηλ, να συνετίσει τους απείθαρχους ασθενείς.
Στον Ποινικό Κώδικα προβλέπονται τα εγκλήματα
Της παράνομης κατακράτησης (άρθρο 325 ΠΚ), λόγω του εγκλεισμού (καθήλωση, ακινητοποίησης,
αποστέρηση ελευθερίας, υπέρβαση διάρκειας νομίμων ορίων κ.ά.), έγκλημα που διώκεται αυτεπαγγέλτως, Της παράνομης βίας (άρθρο 330 ΠΚ), λόγω των εξαναγκαστικών/χωρίς συναίνεση ιατρικών πράξεων.
Ευχαριστούμε , για την προσοχή σας!