και βιβλία από το Νεοελληνικό Δοκίμιο και η Αργυρώ Μαντόγλου (συγγραφέας, μεταφράστρια και βιβλιοκριτικός), η Ελενα Μαρούτσου (συγγραφέας και βιβλιοκριτικός), ο Γιάννης Καλογερόπουλος (βιβλιοκριτικός και βιβλιοφιλικός blogger, No14me) και, τέλος, ο Κώστας Καρακώτιας (αρθρογράφος και βιβλιοκριτικός) από την ενότητα Ιδέες. Ο υπεύθυνος του Ανοιχτού Βιβλίου και οι
φιλολογικές μελέτες, ειδικά σήμερα που έχουν επεκταθεί στις πολιτισμικές σπουδές και στις διάφορες άλλες συναφείς ανθρωπιστικές επιστήμες, όχι μόνο ξαναδιαβάζουν κείμενα και συγγραφείς με νέα πρίσματα, αλλά και συμβάλλουν στη διαμόρφωση του Κανόνα. Από το δημοτικό τραγούδι ώς τον ποιητικό λόγο του 20ού αιώνα κι από τον Ροΐδη μέχρι τη λογοτεχνία τεκμηρίων, η διερεύνηση έργων και τάσεων ανακινεί τον προβληματισμό για το πώς και το τι της λογοτεχνίας. ● Κώστας Βούλγαρης, «Η δικιά μας Ελένη. Ψηφίδες και πρόσωπα της σύγχρονης ποίησης» (Εκδοτική Αθηνών). Πρόκειται για ένα δοκίμιο πάνω στην ιστορία της νεοελληνικής ποίησης, όπως αυτή πορεύτηκε στον άξονα της νεωτερικότητας. Με εναρκτήριο λάκτισμα τον Διονύσιο Σολωμό και πυλώνες τον Κωνσταντίνο Καβάφη, τον Νίκο Εγγονόπουλο και τον Ηλία Λάγιο, διερευνάται η δύο αιώνων ποίηση, άλλοτε ως καθεστωτική κι άλλοτε ως παρεκκλίνουσα παραγωγή. Από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους ώς το κομβικό 1989 (αλλά και μετά), ο δοκιμιογράφος επιχειρεί μια συνολική θέαση και ερμηνεία του ποιητικού Κανόνα. ● Παντελής Μπουκάλας, «Ο έρως και το έθνος. Οι φυλές, οι θρησκείες και η δημοτική ποίηση της αγάπης. Α’. Ελληνες, Βλάχοι, Μαύροι, Αρβανίτες, Τούρκοι» (Αγρα). Ο μελετητής-φιλόλογος και ποιητής συνεχίζει την «Εγκυκλοπαίδειά» του για το δημοτικό τραγούδι, εστιάζοντας στις ερωτικές σχέσεις που αυτό σκιαγραφεί μεταξύ Ελλήνων/Ελληνίδων και αλλοεθνών, όπως ήταν οι Βλάχοι, οι Αρβανίτες, οι Σαρακηνοί, οι Τούρκοι. Εκεί αποδεικνύεται ότι η δημοτική ποίηση είναι πιο θαρραλέα, καθώς σπάει τα εθνοκεντρικά ταμπού και αναδεικνύει το ερωτικό στοιχείο ως δεσμό ανθρώπου προς άνθρωπο, πέρα από εθνικές και θρησκευτικές αγκυλώσεις. ● Ερη Σταυροπούλου, «Η νεοελληνική ποίηση και το Εικοσιένα. Διάλογος με την Ιστορία» (Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών/Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών).
Στα διακόσια χρόνια μετά την Επανάσταση του ’21 η ποίηση δεν έπαψε να αντλεί από αυτό το εθνικό ορόσημο πρόσωπα, γεγονότα και ιδέες, ώστε αφενός να επαναπροσεγγίσει την Ιστορία μας κι αφετέρου να συνομιλήσει -μέσω της εθνεγερσίας- με την εποχή του εκάστοτε ποιητή. Από την ποίηση εν όψει του Αγώνα και τις σολωμικές και μετασολωμικές απόπειρες μέχρι τη γενιά του Παλαμά, τη γενιά του ’30 και τη μεταπολεμική περίοδο, οι ποιητές έβλεπαν το ’21 μέσω του ορίζοντα προσδοκιών που η εποχή τους δημιουργούσε. ● Χρήστος Δανιήλ, «Ολα δεν τα ’χω πει... Η “Αντίστροφη αφιέρωση” της Μάτσης Χατζηλαζάρου» (Αγρα).
Με αφορμή την τελευταία σημαντική ποιητική σύνθεση της Μάτσης Χατζηλαζάρου, ο μελετητής δεν ανιχνεύει μόνο τη σχέση της με τον Ανδρέα Εμπειρίκο (συν ολίγη Μαργκερίτ Γιουρσενάρ), αλλά κυρίως την ποιητική διαδρομή της ίδιας της ποιήτριας, από την αρχή έως τα τελευταία της στάδια. Μέσα από αρχειακό υλικό, ιστορικές λαβές και διακειμενικές αναφορές επιχειρείται μια συνολική πλοήγηση στο έργο της Μ. Χατζηλαζάρου, μια επανασύσταση του εργοβιογραφικού της στίγματος. ● Θανάσης Χατζόπουλος, «Η στάση του πελαργού» (Στερέωμα). Ως ποιητής με πείρα και αυτοσυνειδησία ο Θ. Χατζόπουλος καταθέτει μικροδοκίμια που αποστάζουν συμπεράσματα από την ποιητική ενασχόλησή του. Με μικρές προσεκτικές σκέψεις, στοχάζεται πάνω στη γλώσσα, τη χρήση των σχημάτων λόγου, τη χωρική μορφή του ποιήματος, την πυρηνική πυκνότητά του, το ηλικιακό στίγμα του ποιητή, τη σχέση του στίχου με τις ιδέες κ.λπ. Επιχειρώντας αναλογίες πιο πολύ με τις θετικές επιστήμες, ο ποιητής-δοκιμιογράφος κάνει μικρά προσγειωμένα βήματα που ξεδιπλώνουν σκέψεις και ξεκλειδώνουν βιωματικά τα «μυστικά» του ποιητικού λόγου. ● Μαίρη Μικέ, «Ανθεκτική εκκρεμότητα. Ο μύθος της Πασιφάης σε νεοελληνικά λογοτεχνικά κείμενα του 20ού αιώνα» (Gutenberg).
Λ. Τσιριμώκου, Υψιλον) της Μαϊλίς Μπεσερί βραβεύτηκε το 2020 με το Βραβείο Γκονκούρ πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα. Μονολογική αφήγηση που ενσωματώνει περίτεχνα το μπεκετικό κλίμα, συνθέτοντας εκ των έσω μιαν άκρως ανάγλυφη βιογραφία του σπουδαίου Ιρλανδού. ● Η Σαμάντα Σβέμπλινπου γεννήθηκε στο Μπουένος Αϊρες, ζει στο Βερολίνο και θεωρείται μία από τις καλύτερες διηγηματογράφους της ισπανόφωνης λογοτεχνίας. Στη συλλογή της «Επτά άδεια σπίτια» (μτφρ. Ε. Γιαννοπούλου, Πατάκης) μεταμορφώνει την απτή, σχεδόν κοινότοπη πραγματικότητα σε κάτι ανείπωτο, παράλογο, φασματικό. ● Σύγχρονη ως προς τη θεματολογία αλλά και τη μορφή είναι και η νουβέλα του εικοσιεπτάχρονου Εντουάρ Λουί «Αγώνες και μεταμορφώσεις μιας γυναίκας» (μτφρ. Σ. Ζουμπουλάκη, αντίποδες). Στην ίδια γραμμή με τα προηγούμενα αυτοβιογραφικά βιβλία του που έχουν προκαλέσει αίσθηση, όπως το «Να τελειώνουμε με τον Εντί Μπελγκέλ», αποτυπώνει εδώ την πορεία της μητέρας του προς την απελευθέρωση από την ανδρική κυριαρχία καθώς κι από αυτήν της ταξικής της καταγωγής. Παράλληλα με τη μεταμόρφωσης της μητέρας παρακολουθούμε και τη μεταμόρφωση της ματιάς του γιου.
● Λίγο πριν εκπνεύσει το 2022 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη ακόμα ένα βιβλίο της βραβευμένης με Νόμπελ Ολγκα Τοκάρτσουκ, με τίτλο «Τα βιβλία του Ιακώβ» (μτφρ. Α. Δ. Ιωαννίδου). Σε ετούτο το οκτακοσίων σελίδων μυθιστόρημα η συγγραφέας αποτυπώνει την εικόνα της παλιάς Πολωνίας, πριν από τους διαμελισμούς της, όπου
συνυπήρχαν διαφορετικές θρησκείες. Πρόκειται για ένα πληθωρικό και πολυεπίπεδο έργο για την Ιστορία και τις ανατροπές της, το οποίο ανακινεί συγχρόνως μεγάλα φιλοσοφικά ερωτήματα, όπως τον σκοπό της ζωής, τη φύση της θρησκείας, την ύπαρξη της λύτρωσης. ● Η Ο. Τοκάρτσουκ προλογίζει και «Το ακουστικό κέρας» που έγραψε η σου-
ρεαλίστρια ζωγράφος Λεονόρας Κάριγκτον (μτφρ. Μ. Φακίνου, Αίολος), ένα εμβληματικό υπερρεαλιστικό μυθιστόρημα που λάτρευε ο Μπόρχες και θα μπορούσε να θεωρηθεί μια αποκρυφιστική ανάγνωση της «Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων».
Συνέχεια στη σελίδα 12
πυκνή σε ένταση Μ. ΦΑΪΣ
σύντομη ΤΗΣ ΑΡΓΥΡΩΣ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ
Κλερ Κίγκαν Σελίδες από όλον τον κόσμο (Β')
πράγματα σαν αυτά» (μτφρ. Μ.
με τη
ντονισμένο ρυθμό και σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση μας δίνεται η πορεία του ήρωά του από την παιδική ηλικία μέχρι τον εγκλεισμό του σε ψυχιατρική κλινική. Ο Γιόζο προσπαθεί να επιβιώσει σε μια κοινωνία στην οποία αδυνατεί να προσαρμοστεί. Σε κάθε σελίδα επανέρχεται ο φόβος του για τους ανθρώπους, η αδυναμία κατανόησης του τρόπου που λειτουργούν και η απέχθειά του για την υποκρισία. Ο Νταζάι θεωρείται από τους κριτικούς ανατόμος της ιαπωνικής ψυχής, ενώ στο έργο του διαφαίνονται η ατμόσφαιρα, η παρακμή, η απογοήτευση και το αδιέξοδο συναίσθημα που κυριάρχησε στη μεταπολεμική Ιαπωνία. ● Η κ τ γ ό έ τ υ ν α ν σ ν ● δ έ σ π τ α ζ σ κ ξ ν κ δι κ Η δ τ η μ λ σ φυ τ γ ν τ π α γ
καυσόξυλων και πατέρα πέντε κοριτσιών, ο οποίος παραμονές Χριστουγέννων φτάνει στο τοπικό μοναστήρι όπου θα βρεθεί μπροστά σε μια από τις έγκλειστες γυναίκες. Ο Φέρλονγκ έχει τα δικά του τραύματα, νόθος γιος μιας υπηρέτριας και, μέσα από αυτή τη συνάντηση, θα του δοθεί η ευκαιρία να αποκατασταθεί το δικό του τραύμα και να βιώσει την απλή ανθρώπινη καλοσύνη που η συγγραφέας καταφέρνει να αναγάγει σε υπερβατική εμπειρία. ● Το «Ξένο χώμα» (μτφρ. Ρ. Γεωργιάδου, Δώμα) της Τζανίν Κάμινς, είναι ένα μυθιστόρημα με καταιγιστική δράση και αφηγηματική αμεσότητα που παρακολουθεί μια μητέρα με τον γιο της από το Ακαπούλκο του Μεξικού να αφήνουν πίσω την καλά οργανωμένη ζωή τους μετά από ένα αιματηρό επεισόδιο που κόστισε τη ζωή όλων των οικείων τους. Τρέχουν, χωρίς ανάσα, να ξεφύγουν από το καρτέλ που λυμαίνεται την πόλη προκειμένου να βρουν καταφύγιο στις Ηνωμένες Πολιτείες, διασχίζουν όλη τη χώρα αψηφώντας κινδύνους και επιθέσεις κάθε είδους. Η
● Η Α. Σ. Μπάιατ στην «Εμμονή» (μτφρ. Κ. Σχινά, Πόλις) αναπλάθει τον κόσμο του δεκάτου ενάτου αιώνα με το λογοτεχνικό του μεγαλείο δημιουργώντας χαρακτήρες μεγάλου βάθους που γοητεύονται απ’ αυτόν, εμπλέκοντας επιδέξια δύο παράλληλες πλοκές και οδηγώντας το κάθε κεφάλαιο σε ένα κρεσέντο που προκαλείται, κυρίως, από το πάθος της ίδιας της συγγραφέως για τη γλώσσα και τη γραφή. Ο Ρόλαντ Μίτσελ, κεντρικός χαρακτήρας, ανακαλύπτει στο αναγνωστήριο της Βιβλιοθήκης του Λονδίνου δυο
βικτοριανού ποιητή Ράντολφ
του. Ο Ρόλαντ έρχεται
ερευνήτριες των γυναικείων
Μετά από σχολαστική έρευ-
την κρυμμένη αλλη-
των δυο ποιητών που έζησαν
δέκατο ένατο αιώνα. Η αναζήτησή
τους οδηγήσει από τη Βρετα-
διάφορα μέρη της Γαλλίας και θα γίνουν μάρτυρες της θυελλώδους ερωτικής τους ιστορίας η οποία έμεινε κρυμμένη για αιώνες. Κατά τη διαδικασία αναζήτησης των χαμένων χειρογράφων και των επιστολών και μέσα
από τον επαναπροσδιορισμό των λογοτεχνικών προγόνων τους, ο Ρόλαντ και η Μοντ βιώνουν διάφορα στάδια στην εξέλιξη της δικής τους σχέσης.
● Το τρίτο μέρος του «Κουαρτέτου των εποχών» μετά το «Φθινόπωρο» και τον «Χειμώνα», είναι ένα πολυφωνικό πολιτικό μυθιστόρημα για το παρόν. Η φύση αλλάζει δραματικά, το ίδιο και οι αφηγηματικοί τρόποι και, όπως στα προηγούμενα μυθιστορήματα της Σκοτσέζας συγγραφέα, αποσπασματικές ιστορίες, αντιθετικές φωνές, σπαράγματα ιστοριών συγχρονίζονται και απηχούν την κακοφωνία της εποχής αλλά και την ελπίδα που φωλιάζει πίσω από κάθε δυσοί-
και την επινοητικότητα αυτών που δεν έχουν τίποτα άλλο να χάσουν εκτός από την αξιοπρέπειά τους. Μια περιπέτεια για τον αγώνα της επιβίωσης, όταν το πένθος γίνεται καύσιμο για τη μετάβαση.
ΔΕΚΑΕΞΙ ΧΡΌΝΙΑ μετά τον «Δρόμο», ο Κόρμακ Μακάρθι επιστρέφει μ’ ένα μυθιστορηματικό δίπτυχο [«Ο επιβάτης» & «Stella Maris» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, Gutenberg)], ένα στιβαρό υπαρξιακό θρίλερ, όπου μέσα από την ανατομία δυο αδελφών (του Μπόμπι Γουέστερν και της αδερφής του Αλίσια), χαρισματικών αλλά κλονισμένων παιδιών ενός πυρηνικού φυσικού, ο οποίος συμμετείχε στις δοκιμές της ατομικής βόμβας μαζί με τον Οπενχάιμερ, φωτίζει την αμερικανική κατάπτωση βυθομετρώντας (ο πρωταγωνιστής είναι δύτης) την οικογένεια Γουέστερν, με πυκνές, πλάγιες στοχαστικές αναγωγές στην τραγωδία του δυτικού κόσμου. ● «Η υπόσχεση» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ, Διόπτρα), με την οποία ο Νοτιοαφρικανός Ντέιμον Γκάλγκουτ απέσπασε το Βραβείο Booker 2021, είναι ένα μυθιστόρημα που υπερβαίνει τα όρια της εθνικής λογοτεχνίας στην οποία ανήκει. Μια τρομερά ενδιαφέρουσα ιστορία δοσμένη με τρόπο που χαράσσεται βαθιά στη μνήμη, ο ορισμός του ποιοτικού μπεστ σέλερ.
● Οι «Αποσυνάγωγοι» του Όγούζ Ατάι (μτφρ. Ν. Σταυρίδη, Gutenberg), ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της τουρκικής λογοτεχνίας, εντάχθηκαν δικαιωματικά στη σπουδαία σει-
ρά Orbis Literae. Παρά το λογοτεχνικό τους εκτόπισμα και τον αναγνωστικό ίλιγγο που προκαλούν, δεν απευθύνονται σε κάποια ελίτ. Η ευφυής σύνθεση και διαχείριση του υλικού, οι εναλ-
Νορβηγός θεατρικός συγγραφέ-
Φόσε στο αιρετικό μυθιστόρημά του «Το άλλο όνομα» (μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης, Gutenberg) υποβάλλει στον αναγνώστη ότι αυτά που δεν λέγονται, αυτά που αποσιωπώνται, αυτά που αγνοούμε καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τα εξωτερικά και εσωτερικά συμβάντα της ζωής μας. Διάλογοι υψη-
πραγ-
19ου αιώνα, ένα ταξίδι από την Αγγλία στην Αυστραλία. Ο νεαρός Εντμουντ Τάλμποτ κρατά ημερολόγιο που προορίζεται να διαβαστεί από τον νονό του στην Αγγλία. Αλλοτε με χιούμορ κι άλλοτε απαξιωτικά, περιγράφει τις εντάσεις που σιγοβράζουν ανάμεσα σε αξιωματικούς, ναύτες, στρατιώτες και μετανάστες που στοιβάζονται όλοι πάνω στο παλιό πλοίο. Ο νομπελίστας William Golding δημιουργεί στο κατάστρωμα του πλοίου μια μικρογραφία της αγγλικής κοινωνίας της εποχής με τις ταξικές διακρίσεις και τα ηθικά στεγανά της. Ενα ναυτικό μυθιστόρημα και ταυτόχρονα ένα ταξίδι αυτογνωσίας που απέσπασε
αρχές
πάντοτε στη Νέα Υόρκη. Ενα πληθωρικό μυθιστόρημα, ιδιαίτερα φιλόδοξο χωρίς να υποχωρεί υπό το βάρος αυτό, με σημεία εντυπωσιακής ομορφιάς, με στιγμές συγκίνησης, που περιλαμβάνει τους γνώριμους αστερισμούς του σύμπαντος της Χάνια Γιαναγκιχάρα ● Ο «Μητροφάγος» (μτφρ. Ε. Γιαννοπούλου, αντίποδες), το πρωτόλειο μυθιστόρημα του Ρόκε Λαράκι, αποτελείται από δύο νουβέλες, ανάμεσα στις οποίες υπάρχει μια χαλαρή σύνδεση, ικανή ωστόσο να προσδώσει την απαραίτητη συνοχή. Μια κατασκευή, εγκεφαλική και ψυχρή, στα πρότυπα του σπουδαίου Αδόλφο Μπιόι Κασάρες, υψηλής λογοτεχνικής ποιότητας, ταυτόχρονα σαγηνευτική και αποκρουστική· ένα κομμάτι πάγου σε γυμνή παλάμη. ● Ο Σέσαρ Αϊρα είναι ένα μυαλό που
γεννά διαρκώς ιστορίες, στην επιφάνειά τους αστείες και φαινομενικά απλές. Από τις εκδόσεις Carnivora και σε συλλογική μετάφραση κυκλοφόρησε φέτος η νουβέλα «Πώς έγινα καλόγρια», εκεί όπου η εξάχρονη Σέσαρ Αϊρα, που στα μάτια των άλλων είναι αγόρι, πηγαίνει με τον πατέρα της να δοκιμάσει παγωτό για πρώτη φορά. Και δεν της αρέσει, το βρίσκει μάλιστα αηδιαστικό. ● Στην «Ανοχύρωτη πόλη» (μτφρ. Στ. Μπατσής, Πλήθος), ο Τέτζου Κόουλ προσφέρει στον ήρωα-αφηγητή του το προνόμιο της άσκοπης μητροπολιτικής περιπλάνησης, μια αντίστιξη στον ρυθμό του σύγχρονου κόσμου, που δίνει στο υποκείμενο τον απαραίτητο χρόνο και χώρο για συλλογισμό και παρατήρηση. Ενα σύγχρονο αστικό φλανάρισμα που αργά και σταθερά παρασέρνει τον αναγνώστη. ● Το «Ουίσκυ Τάνγκο Φόξτροτ» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, Πόλις) είναι ένα μυθιστόρημα δράσης, με μια πλοκή γεμάτη από πραγματικά κακούς και επίδοξους καλούς, που διαβάζεται αχόρταγα και θέτει διάφορα επίκαιρα ζητήματα. Οχτώ χρόνια μετά την κυκλοφορία του, όχι μόνο δεν μοιάζει παρωχημένο, αλλά στέκει ακόμα πιο ρεαλιστικά επίκαιρο σχετικά με την εκμετάλλευση των προ-
σωπικών δεδομένων, αποκαλύπτοντας την οξυδέρκεια του Ντέιβιντ Σέιφερ ● Το «Τραγουδώ εγώ και το βουνό χορεύει» (μτφρ. Μ. Παλαιολόγου, Ικαρος) της Καταλανής Ιρένε Σολά, ένα λυρικό μα συνάμα σκληρό μυθιστόρημα, διαδραματίζεται στα πανέμορφα και πολύπαθα Πυρηναία. Εδώ η μνήμη χαράσσεται βαθιά στο έδαφος, η λήθη δεν είναι τόσο εύκολη. Ο ιδιότυπα σύγχρονος μαγικός ρεαλισμός αποδεικνύεται λειτουργικός, με την επιρροή της Τοκάρτσουκ να είναι εμφανής.
● Το 2022 κυκλοφόρησε επιτέλους στα ελληνικά «Ο Σινεφίλ» του Γουόκερ Πέρσι (μτφρ. Μ. Γκανά, Καστανιώτης). Είναι η ιστορία του Τζακ Μπόλινγκ, που όλοι τον φωνάζουν Μπινξ, μια βδομάδα πριν κλείσει τα τριάντα. Αναδυόμενος χρηματιστής, ζει εργένικα φλερτάροντας με τις κατά καιρούς γραμματείς του και αναζητώντας συχνά καταφύγιο στις σκοτεινές και άδειες κινηματογραφικές αίθουσες των προαστίων, γυρεύει το νόημα σ’ έναν κόσμο παράλογο· ο Μπινξ είναι ένας αξέχαστος αντιήρωας. ● Το αταξινόμητο και υβριδικό μυθιστόρημα «Χρονοσεισμός» του Κερτ Βόνεγκατ (μτφρ. Χρ. Λιθαρής, Πατάκης) διασταυρώνει αρμονικά τις κύριες συντεταγμένες του έργου του Γερμανού συγγραφέα: αυτοβιογραφία/αυτομυθο-
πλασία, σάτιρα/αυτοσαρκασμό, στοχασμό και επιστημονική φαντασία. ● Το ηρωικό έπος του «Μπέογουλφ» (μτφρ. Θ.Π. Μαστακούρης, Αίολος), το οποίο συντέθηκε σε έμμετρη μορφή στην αρχαία αγγλική γλώσσα γύρω στον 6ο ή 7ο αιώνα μ.Χ., μεταφράστηκε και αναλύθηκε λεπτομερώς από τον Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν. Μεσαιωνικά έπη των φεουδαρχών (τα λαϊκά στρώματα είχαν τις μπαλάντες) που στην πορεία έγιναν αφηγηματικός λόγος. Εδώ αποκαλύπτεται έτσι ένας κόσμος ομηρικής πνοής ο οποίος επηρέασε βαθιά τα κατοπινά έργα του συγγραφέα. ● Ο Ελληνοϊρλανδός, και πολιτογραφημένος Ιάπωνας, συγγραφέας Λευκάδιος Χορν στο «Ιστορίες από έναν τόπο κι έναν χρόνο μαγικό» (μτφρ. Θ. Πασαχίδου-Α. Λασκαράτος, Αιώρα) ισορροπεί περίτεχνα ανάμεσα στο μαγικό και το υπερβατικό. ● Στην υποβλητική «Συνωμοσία των αγγέλων» (μτφρ. Στ. Αργυροπούλου, Ποταμός), του πρόωρα χαμένου Ρώσου ποιητή και πεζογράφου Ιγκόρ Σαχνόφσκι, ο χώρος και ο χρόνος συμφύρονται αξεδιάλυτα και περίτεχνα σε μια υπερβατική ανάγνωση του κόσμου. ● Μετά τη διεθνή αναγνώριση του Marieke Lucas Rijneveld (Βραβείο International Booker 2020 για το μυ-
θιστόρημα «Δυσφορεί η νύχτα» 2021) ο Ολλανδός συγγραφέας με το νέο του μυθιστόρημα «Υπέροχη αγαπημένη μου» (μτφρ. Α. Αγγελίδης - Μ. Αγγελίδου, Ικαρος) μας επανασυστήνει τη «Λολίτα» του Βλάντιμιρ Ναμπόκοφ. ● Το μυθιστόρημα «Αλσύλλιο» (μτφρ. Π. Τσινάρη, Ποταμός) της Esther Kinsky είναι ένα παζλ από περιπλανήσεις στην ιταλική επαρχία, όπου το τοπίο στην πορεία γίνεται ψυχικό και ιαματικό, μέσα από την ένταση της αφηγήτριας (δεν μαθαίνουμε ποτέ το όνομά της) να κατανοήσει και να αποδεχτεί το πένθος και την απουσία του συντρόφου της. Τρία διαπλεκόμενα ταξίδια συμφιλίωσης με το μηδέν της ύπαρξης αλλά και επανεκκίνησης, όπου η ποιητική του τόπου συναντά την ποιητική του πόνου.
● Η αναμονή της έκδοσης ενός ακόμα βιβλίου του Ρομπέρτο Μπολάνιο (μτφρ. Κρ. Ηλιόπουλος, Αγρα) αποτελεί μία από τις ετήσιες αναγνωστικές σταθερές. Φέτος κυκλοφόρησε το «Συμβουλές από έναν μαθητή του Μόρισον σε έναν φανατικό του Τζόις», το πρώτο μυθιστόρημα που εξέδωσε ο σπουδαίος αυτός συγγραφέας σε συνεργασία με τον Α. Γ. Πόρτα και δεν θα μπορούσε να απουσιάζει από μια λογοτεχνική επισκόπηση!
αρά την ένταση της οικονομικής κρίσης και της ακρίβειας που τρώει τα σωθικά της κοινωνίας και επαναπροσδιορίζει τις ανάγκες των ανθρώπων, οι εγχώριοι εκδότες εξακολουθούν να κινούνται στην αγορά και να τη μεταλλάσσουν και σε πνευματική με βιβλία και ιδέες. Οπως κάθε χρόνο, ενδεικτικά, επισημάνσεις κάποιων βιβλίων, κυρίως ιδεών: ● «Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι, άραγε, μόνο για τους αφελείς;» των Justine Lacroix και Jean – Yves Pranchere (μτφρ. Δ. Τσαραπατσάνη, Πόλις). Καθηγήτρια και καθηγητής Φιλοσοφίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών οι συγγραφείς, υπερασπίζονται με επιτυχία την έννοια και το περιεχόμενο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων απέναντι στις κριτικές που τα θεωρούν και τα εγκαλούν ως εκφράσεις ατομικισμού και ιδεολογικού νεοφιλελευθερισμού. ● «Η δύναμη της μη βίας» της Judith Butler (μτφρ. Γ. Καράμπελας, Αλεξάνδρεια).
H εκ των πλέον σημαντικών σύγχρονων φιλοσόφων διερευνά τη μη βία ως ηθική και πολιτική απάντηση στο συνεχώς διευρυνόμενο μονοπώλιο της βίας της κρατικής εξουσίας. ● «Πωλ Ρικαίρ: Φιλοσοφία και Βίβλος» (Αρτος Ζωής). Ο καλαίσθητος αυτός τόμος, τον οποίο επιμελήθηκε ο Σταύρος Ζουμπουλάκης, αποτελείται από τις εισηγήσεις του εν-
δέκατου συνεδρίου του ιδρύματος «Αρτος Ζωής», που αυτή τη φορά επιχείρησε μια πολυπρισματική προσέγγιση της φιλοσοφικής σχέσης του Πολ Ρικέρ με τη Βίβλο και δι’ αυτής μια προσέγγιση και της φιλοσοφίας του ίδιου του Ρικέρ. ● «Ενας σχεδόν τέλειος ένοχος» του Πασκάλ Μπρικνέρ (μτφρ. Α. Παππάς, Πατάκης). Ο γνωστός Γάλλος συγγραφέας και δοκιμιογράφος εκφέρει έναν, δομημένο με επιχειρήματα, αντιρρητικό λόγο κατά της διαφαινόμενης κυριαρχίας της λεγόμενης κουλτούρας της ακύρωσης (cancel culture), η οποία θεωρεί ότι σχεδόν όλος ο μέχρι τώρα πολιτισμός είναι μια κατασκευή του λευκού σεξιστή άνδρα.
● «Η σοσιαλδημοκρατία στο προσκήνιο ξανά;» (εκδ. Πόλις).
Ο τόμος με το κρίσιμο θεωρητικό και πολιτικό ερώτημα στον τίτλο αποτελείται από τα κείμενα της ιστορικού Εφης Γαζή, του νομικού Γιάννη Φ. Ιωαννίδη, του συνταγματολόγου Ξενοφώντα Κοντιάδη, του πολιτικού επιστήμονα Γιάννη Μπαλαμπανίδη και του γιατρού και στελέχους του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝ. ΑΛΛ. Στέφανου Παραστατίδη. Οι συγγραφείς επιχειρούν να ανιχνεύσουν την επιστροφή της σοσιαλδημοκρατίας από πολλούς και διάφορους δρόμους στη σημερινή συγκυρία και τη συνδιάλεξή της με το ένδοξο παρελθόν της. ● «Οι πολλαπλές εκφάνσεις του αντι–εβραϊσμού» (εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Ενας συλλογικός τόμος, με επιμέλεια της καθηγήτριας Πολιτικής Φιλοσοφί-
ας Βάνας Νικολαΐδου - Κυριανίδου, με κείμενα πολλών σημαντικών πανεπιστημιακών και ερευνητών, τα οποία αναδεικνύουν και προσεγγίζουν διαχρονικά τις πολλαπλές, εγχωρίως και διεθνώς, εκφάνσεις του αντιεβραϊσμού, της αντίληψης, δηλαδή, για τον Εβραίο ως συνολικής υπαρξιακής απειλής. ● «Περί της ελευθερίας του χριστιανού» του Μαρτίνου Λούθηρου (μτφρ. Μιχάλης Παπανικολάου, Αρτος Ζωής). Ενα από βασικά μεταρρυθμιστικά κείμενα που μεταφράζεται πρώτη φορά στα ελληνικά. Ο χριστιανός, κατά τον Λούθηρο, είναι ταυτόχρονα ελεύθερος κύριος αλλά και υποτακτικός όλων των πραγμάτων, υποτελής κανενός αλλά και όλων. ● «Ενα μακρύ Σάββατο» του Τζορτζ Στάινερ, (μτφρ. Θ. Σαμαρτζής, Δώμα). Θεωρητικός και κριτικός λογοτεχνίας, στοχαστής, συγγραφέας και δημόσιος διανοούμενος, ο Στάινερ (1929–2020), σε μια μακρά σειρά συζητήσεων με τη δημοσιογράφο Λορ Αντλέρ, ανασυνθέτει τις διαδρομές της ζωής του, από το Παρίσι μέχρι την Αμερική, τις σπουδές του και εν συνεχεία τη διδασκαλία του σε μεγάλα πανεπιστήμια και μιλά για τα κείμενα και τα ζητήματα που
Συνέχεια στη σελίδα 20
τον απασχόλησαν στον διανοητικό του βίο, ενίοτε μάλιστα προκλητικά. ● «Αυτή είναι λοιπόν η Ευρώπη μας. Μια ιστορία από τον Διαφωτισμό ώς σήμερα» του David Imhoof (μτφρ. Π. Γεωργίου, Πατάκης). Μια ιστορία της Ευρώπης από τον Διαφωτισμό μέχρι σήμερα, δοσμένη με ιδιαίτερο χιούμορ, με επίκεντρο κυρίως τις μεγάλες ιδέες και τη συσχέτισή τους με τα σημαντικά, αλλά συχνά και τραγικά γεγονότα και τις μεγάλες κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές. ● «Η εισβολή του Μάη» του Henri Lefebvre (μτφρ. Δ. Γκινοσάτης, Εκτός Γραμμής). Μισό αιώνα και πλέον μετά την εκδήλωσή του, ο Μάης του ’68 και τα ζητήματα που έθεσε, παρά τις πολλές ιδεολογικές αναστροφές, παραμένει ακόμα ένα συμβάν προς διερεύνηση. Το σημαντικό κείμενο του Lefebvre, αν και γράφτηκε εν θερμώ, κατά τη διάρκεια σχεδόν της εξέγερσης, αναλύει και αναδεικνύει τα αίτιά της, τα προβλήματα και τις αντιφάσεις της, την ανάγκη μιας θεωρίας της. ● «Στεριά και θάλασσα» του Carl Schmit (μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου, Σμί-
- Κλερ Παρνέ (μτφρ. Κωνσταντίνος Β. Μπούντας, Εκκρεμές). Ο Ζιλ Ντελέζ και η δημοσιογράφος Κλερ Παρνέ συνομιλούν μέσω κειμένων τους, από τα οποία προκύπτουν κάποια σπαράγματα της προβληματικής του πρώτου για τη λογοτεχνία, την ψυχανάλυση, την πολιτική.
