ΕΦΣΥΝ ΚΡΑΣΙ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2023

ΚΡΑΣΙ

Χλόη Χατζηβαρύτη

«Οι ελληνικές ποικιλίες είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα!»

Δηµήτρης Ντούγκος «Κάθε σταφύλι

κουβαλάει μια ιστορία του τόπου του» Πάγκαλος Καζάκης

«Υπάρχει ανάγκη από τον κόσμο για ποιοτικά προϊόντα»

Οι γηγενείς

ποικιλίες είναι

το οινικό στίγμα

της Ελλάδας

ΑΓΟΡΑ

κρασιά που αγαπάμε

αυτόχθονες ποικιλίες από

ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ

Σωτήρης Μανιάτης

ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΥΝΤΑΞΉΣ

Γιάννης Κιμπουρόπουλος

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΛΟΥ

ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ

Τάσος Παππάς

ΕΜΠΟΡΙΚΉ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ

Λήδα Θωμάκου

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΝΤΥΠΟΥ

Βάση Παναγοπούλου

ΚΕΙΜΕΝΑ

Βασιλική Γραμματικογιάννη

Σταύρος Μαλαγκονιάρης

Στελίνα Μαργαριτίδου

Βάση Παναγοπούλου

Δημήτρης Σταθόπουλος

ART DIRECTOR

Λουίζα Καραγεωργίου

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Στέφανος Γούλατης

Περιεχόμενα

4

Στα οινοποιεία της Λήμνου

8

Δέσποινα Μπούζα «Ο βιολογικός οίνος έχει ένα “προσωπικό αποτύπωμα”»

12

Πάγκαλος Καζάκης «Υπάρχει ανάγκη από τον κόσμο για ποιοτικά προϊόντα»

16

Χλόη Χατζηβαρύτη

«Οι ελληνικές

ποικιλίες είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα!»

20

Τα orange κρασιά που αγαπάμε

28

10 κρασιά από γηγενείς ποικιλίες

34

Δημήτρης Ντούγκος «Ο ελληνικός

αμπελώνας είναι ένα ακόμη ακατέργαστο διαμάντι»

37

1929: Ο άγνωστος ελληνογαλλικός πόλεμος για το κρασί

Του Δημήτρη Σταθόπουλου

Για αιώνες ολόκληρους η Λήμνος ήταν σταθμός στα πιο σημαντικά θαλάσσια μονοπάτια που ένωναν τη Μεσόγειο με τη Μαύρη Θάλασσα. Ο θρύλος λέει ότι οι Αργοναύτες σταμάτησαν για ανεφοδιασμό στη Λήμνο και προμηθεύτηκαν το πολύτιμο κρασί της. Ο Ομηρος περιγράφει αναλυτικά τον ρόλο που έπαιξε το λημνιό κρασί στον Τρωικό Πόλεμο. Καράβια έδεναν για αιώνες στο λιμάνι του Μούδρου και φόρτωναν τα αμπάρια τους με αμφορείς γεμάτους «άκρατο οίνο» για τον Αγαμέμνονα, τον Οδυσσέα και τους άλλους Ελληνες πολεμιστές. Δύο ποικιλίες κυριαρχούν στα αμπέλια του νησιού. Το Λημνιό ή Καλαμπάκι, όπως αποκαλείται στο νησί, που θεωρείται η αρχαιότερη ελληνική ποικιλία, και το Μοσχάτο Αλεξανδρείας, που καλλιεργείται αποκλειστικά στη Λήμνο και δίνει προϊόντα ΠΟΠ. Αυτά, εξάλλου, είχαμε την ευκαιρία να τα μάθουμε αλλά και να τα δοκιμάσουμε όταν μέσω του Lemnos Philema βρεθήκαμε στο νησί. Τα γλυκά κρασιά που παράγονται από υπερώριμα σταφύλια αυτής της ποικιλίας είναι από τα πιο διάσημα επιδόρπια κρασιά της χώρας.

Τα τελευταία χρόνια οι οινοποιοί του νησιού τολμούν και φτιάχνουν αξιόλογα ημιαφρώδη και αφρώδη κρασιά που κατακτούν την καρδιά και το τραπέζι των οινόφιλων.

Tα κρασιά τηςΛήμνου

∆ρύινος

Ενωση Αγροτικών

Συνεταιρισμών ΛήμνουLimnos Wines

Λευκό, ξηρό • Μοσχάτο Αλεξανδρείας & Ασύρτικο

Lagopati

Κτήμα Χατζηγεωργίου

Λευκό, ξηρό • αφρώδες Μοσχάτο Αλεξανδρείας

Η μεγάλη οινική δύναμη του νησιού, η οποία απορροφά μεγάλο μέρος των πολύτιμων σταφυλιών που παράγονται από τους αμπελουργούς του, είναι η Ενωση Αγροτικών Συνεταιρισμών Λήμνου. Με την επωνυμία Limnos Wines δημιουργεί μια σειρά από μοναδικά κρασιά. Η νέα σειρά premium των Limnos Wines με τον ποιητικό τίτλο «Θύμησες» αποτελείται από τρία κρασιά, όλα παλαιωμένα σε γαλλικά δρύινα βαρέλια, με κορυφαίο το γλυκό, το οποίο ξεκουράζεται στα βαρέλια πάνω από 6 χρόνια. Ο σπάνιος «Δρύινος» είναι ένα περίτεχνο κρασί από Μοσχάτο Αλεξανδρείας και Ασύρτικο σε μια σπάνια έκφραση αυτού του μπλεντ. limnoswines.gr

Το Κτήμα Χατζηγεωργίου, από τα πρώτα ιδιωτικά οινοποιεία του νησιού, βρίσκεται στο Καρπάσι. Κοντά στα λευκά και κόκκινα κρασιά, που εδώ και δεκαετίες εμφιαλώνει, τα επιδόρπια γλυκά κρασιά του κτήματος είναι από τα πιο δημοφιλή στα ελληνικά τραπεζώματα. Πλέον η δεύτερη γενιά, η εμπνευσμένη οινολόγος Πωλίνα Χατζηγεωργίου, με σπουδές οινολογίας στη Γαλλία, οινοποιεί και εμφιαλώνει και δύο εξαιρετικά αφρώδη κρασιά, το Moscato d’ Ifestia και το Lagopati. Νησιώτικες φυσαλίδες από Μοσχάτο Αλεξανδρείας μάς υπενθυμίζουν διαρκώς τις μοναδικές δυνατότητες των τοπικών ποικιλιών. chatzigeorgioulimnos.gr

03 La Terra Grand Cru

Σαββόγλου - Τσιβόλας

Limnos Organic Wines

Λευκό • επιδόρπιο

Μοσχάτο Αλεξανδρείας

Εχουν κλείσει ήδη δύο δεκαετίες από τη στιγμή που ένας χημικός οινολόγος, ο Γιάννης Σαββόγλου, ένωσε το μεράκι και τις δυνάμεις του με τον Παντελή Τσιβόλα, οικονομολόγο, με μεγάλη εμπειρία στο εμπόριο κρασιού. Λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Μύρινα δημιούργησαν ένα σύγχρονο οινοποιείο, στην καρδιά της αμπελουργικής περιοχής Μαυραμπέλια, και παράγουν κάποιες από τις πιο δημοφιλείς ετικέτες του λημνιού κρασιού. Κρασιά αποκλειστικά από βιολογικά αμπέλια, λευκά, ροζέ και κόκκινα, αλλά και γλυκά και αφρώδη συμπληρώνουν την οινική γκάμα του κτήματος. Το La Terra Grand Cru είναι ένας εξαιρετικός επιδόρπιος οίνος από υπερώριμα σταφύλια, αμπελώνα χαμηλής στρεμματικής απόδοσης. Συνδυάζει με θαυμάσιο τρόπο αρώματα με την πληθωρική γεύση του χαρισματικού Μοσχάτου Αλεξανδρείας. limnosorganicwines.gr

Αµπελος Frizzante

Κτήμα Κουκουλήθρα

Λευκός • Ημιαφρώδης

Μοσχάτο Αλεξανδρείας

Στην Ατσική από τη δεκαετία

του ’70 η οικογένεια

Κουκουλήθρα ασχολήθηκε με

την παραγωγή και εμφιάλωση

αναψυκτικών. Τα τελευταία 20

χρόνια η απόσταξη τσίπουρου

και η παραγωγή κρασιών

ήρθαν για να συμπληρώσουν

το παραγωγικό χαρτοφυλάκιο

μιας προκομμένης ομάδας

ανθρώπων. Στους ιδιόκτητους

αμπελώνες καλλιεργούνται

Λημνιό και Μοσχάτο

Αλεξανδρείας, ενώ ένα από τα

πιο ενδιαφέροντα και τολμηρά

κρασιά του κτήματος είναι ο

λευκός ημιαφρώδης οίνος

που παράγεται από Μοσχάτο

και έχει το χαρακτηριστικό

άρωμα του τριαντάφυλλου. ktimakoukoulithra.gr

Retsina of Lemnos

Οινοποιείο Γκαράλη

Ροζέ, ρετσίνα • Μοσχάτο Αλεξανδρείας & Λημνιό

Στο κέντρο της μεγαλύτερης αμπελουργικής ζώνης του νησιού, στην περιοχή Κουρούνι του Αγίου Δημητρίου, το Οινοποιείο Γκαράλη οινοποιεί μια σειρά από εξαιρετικά κρασιά από σταφύλια βιολογικής καλλιέργειας. Εκτός από τις κλασικές ετικέτες με Μοσχάτο Αλεξανδρείας και Λημνιό, οι μερακλήδες άνθρωποι του οινοποιείου έφτιαξαν μια σπάνια ρετσίνα από 100% Μοσχάτο Αλεξανδρείας και αρώματα εκλεκτής ρητίνης. Και μαζί μ’ αυτήν τόλμησαν τη μοναδική ροζέ ρετσίνα, όπου το Λημνιό προσθέτει μια πιο πικάντικη νότα στα αρώματα του Μοσχάτου.

garaliswinery.gr

Ο βιολογικός οίνος «προσωπικό αποτύπωμα»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΉ

∆έσποινα Μπούζα

Στις μέρες μας υπάρχει στροφή των καταναλωτών προς τα βιολογικά κρασιά.

Τι είναι όμως η βιολογική αμπελουργία και πώς

μπορεί ένας αμπελουργός να κάνει τη μετάβαση;

Ποια είναι τα οφέλη για το περιβάλλον αλλά και για

την υγεία μας; Βοηθά η ευρωπαϊκή πολιτική προς

αυτήν την κατεύθυνση; Η γεωπόνος-οινολόγος και μέλος του Εργαστηρίου Αμπελουργίας του Γεωπονικού Πανεπιστημίου

Αθηνών, Δέσποινα Μπούζα, μίλησε στην «Εφ.Συν.» και απάντησε σε όλα αυτά τα ερωτήματα.

Στη Βασιλική Γραμματικογιάννη

Γιατί βιολογική αμπελουργία; Τι διαφορές τη χωρίζουν από τη συμβατική καλλιέργεια; Θα πρέπει να τονιστεί ότι η βιολογική αμπελουργία είναι μία από τις δύο βασικές μεθόδους -η άλλη είναι η ολοκληρωμένη διαχείριση- της λεγόμενης αειφορικής αμπελουργίας, που δεν είναι μόνο μια εναλλακτική μέθοδος παραγωγής αμπελουργικών προϊόντων, αλλά μια συνειδητή φιλοσοφική θεώρηση με απόλυτο σεβασμό στη διατήρηση της ισορροπίας του οικοσυστήματος και σίγουρα ενσυναίσθηση της υποχρέωσης προς τις μελλοντικές γενιές. Πηγάζει, δηλαδή, από τη συνειδητοποίηση ότι οι φυσικοί πόροι δεν μας ανήκουν, αλλά πρέπει να τους προστατέψουμε και να τους αποδώσουμε στους επόμενους.

Η σημασία της ίδιας της λέξης «βιολογική» εμπεριέχει την έννοια ζωή και επομένως την έννοια της φυσικής προσέγγισης. Οταν πρόκειται συγκεκριμένα για την αμπελουργία είναι η μέθοδος που «εργάζεται» παράλληλα με τη φύση, σύμφωνα με τους κανόνες της ζωής και όχι ενάντια σ’ αυτήν.

Η βιολογική αμπελουργία λοιπόν είναι μια ολιστική-οικολογική προσέγγιση της άσκησης παραγωγικής αμπελουργίας, που διαμορφώθηκε μέσα από την ανάγκη για την προστασία του περιβάλλο-

ντος και της βιοποικιλότητας, την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων, τη βιωσιμότητα της αμπελουργικής παραγωγής και -εννοείται- τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του αμπελουργού και την εξασφάλιση του εισοδήματός του. Η ανάγκη αυτή προέκυψε ως αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης της γεωργικής παραγωγής, με την εντατικοποίηση των μεθόδων καλλιέργειας και των εισροών φυτοφαρμάκων και λιπασμάτων που χρησιμοποιήθη-

καν μεταπολεμικά στη συμβατική γεωργία και κατ’ επέκταση στην αμπελουργία.

Συνεπώς ποιες είναι οι αρχές διαχείρι-

σης ενός βιολογικού αμπελώνα προκει-

μένου να υπάρχει αυτή η φυσική προσέγγιση που αναφέρατε;

Οι αρχές διαχείρισης αφορούν κυρίως

τη διατήρηση και αύξηση της γονιμότητας του εδάφους του αμπελώνα. Για να γίνει κατανοητό πόσο μεγάλη σημασία έχει αυτό θα απευθύνω ρητορικά την ερώτη-

ση: Πότε κάποιος εγκαταλείπει την εστία

του; Φυσικά όταν το σπίτι του κινδυνεύει

από φωτιά, πόλεμο ή φυσικές καταστρο-

φές και επομένως υπάρχει κίνδυνος για

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔΈΣΠΟΙΝΑ ΜΠΟΎΖΑ Θα πρέπει να ενημερωθούν οι παραγωγοί και οι καταναλωτές για τη διατροφική -και όχι μόνοαξία των βιολογικών προϊόντων και την έμμεση αλλά σημαντική στήριξη που προσφέρουν στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της παραγωγής και αγοράς τέτοιων προϊόντων

τη ζωή του. Το ίδιο συμβαίνει και με τα παθογόνα που βρίσκονται στο έδαφος του

αμπελώνα όταν αυτό δεν είναι ζωντανό. Μεταναστεύουν στο φυτό της αμπέλου για

να σωθούν από τον αφανισμό και δημιουργούν προβλήματα.

Για τη διατήρηση λοιπόν της δομής του

εδάφους είναι απαραίτητη η διαχείριση των ζιζανίων χωρίς χρήση ζιζανιοκτόνων. Η βιολογική αμπελουργία εφαρμόζει τη μέθοδο της χλωρής λίπανσης, δηλαδή την κατευθυνόμενη σπορά από τον αμπελουργό, και την καλλιέργεια συγκεκριμένων ειδών, γηγενών κατά προτίμηση για λόγους βιοποικιλότητας.

Η φυτοπροστασία είναι μια άλλη αρχή στη βιοκαλλιέργεια που αποβλέπει στην πρόληψη των ασθενειών και όχι στον έλεγχό τους. Μόνο όταν είναι απολύτως αναγκαίο χρησιμοποιούνται βιολογικά σκευάσματα ή εντομοκτόνα που επιτρέπονται από τον κανονισμό βιολογικών προϊόντων της Ε.Ε. Επίσης προωθείται η εγκατάσταση ωφέλιμων οργανισμών και αρπακτικών προστασίας και καθαρισμού όπως τα πουλιά και τα ερπετά.

Στους στόχους των μηχανισμών δράσης

των βιολογικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται, είναι και η αύξηση της φυσικής αμυντικής ικανότητας της αμπέλου μέσα

από μηχανισμούς ανθεκτικότητας που

αναπτύσσει το ίδιο το φυτό. Συνοψίζοντας

θα μπορούσαμε να πούμε ότι η ανάπτυξη

ισχυρού ριζικού συστήματος του φυτού

της αμπέλου σε ευνοϊκό περιβάλλον με την εφαρμογή των παραπάνω, είναι ο κύριος στόχος της σωστής διαχείρισης ενός βιολογικού αμπελώνα. Ή βιολογική αμπελουργία είναι στροφή στο πλαίσιο της προστασίας του περιβάλλοντος; Εχει σχέση και με την

υγεία των παραγωγών και των καταναλωτών; Βασική θέση της βιολογικής αμπελουργίας είναι η παραγωγή αμπελουργικών προϊόντων υψηλής ποιότητας για τους καταναλωτές, με εφαρμογή τεχνικών φιλικών προς το περιβάλλον και κατά συνέπεια τον άνθρωπο αμπελουργό αλλά και τον καταναλωτή, που σκοπεύουν στην προστασία του από τις συνέπειες της μόλυνσης της ατμόσφαιρας, του εδάφους και των υδάτων με τοξικές ουσίες που μεταφέρονται και στην τροφική αλυσίδα από την άσκηση της συμβατικής αμπελουργίας.

Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η βιολογική αμπελοκαλλιέργεια σε αντίθεση με τη συμβατική -η οποία έχει ως αποτέλεσμα τη μονοκαλλιέργεια- σκοπό έχει τη διατήρηση της ποικιλότητας όλων των ειδών (χλωρίδα και πανίδα) του οικοσυστήματος του αμπελώνα και πάνω απ’ όλα τη δημιουργία ενός ζωντανού διαχρονικά παραγωγικού εδάφους.

κριμένα terroir, θα μπορούσε να πούμε ότι είναι το κατάλληλο φυτικό υλικό για την επιτυχή άσκηση βιολογικής αμπελουργίας στη χώρα μας.

Ποιο είναι το τοπίο σήμερα στην Ελλάδα; Είναι γεγονός ότι η αμπελοκαλλιέργεια, και κυρίως των οινοποιήσιμων ποικιλιών αμπέλου, στην Ελλάδα έχει περάσει από διάφορα στάδια περισσότερο ή λιγότερο ευνοϊκά για την εξέλιξή της. Σήμερα εμφανίζονται νέα δεδομένα, τα οποία φαίνεται να δικαιολογούν μια βιολογική εκδοχή της αμπελοκαλλιέργειας. Πιο συγκεκριμένα βλέπουμε ότι επιδιώκεται βελτίωση της ποιότητας των οίνων, κάτι που επιβάλλει άλλωστε και ο έντονος ανταγωνισμός, με τις σχετικά χαμηλές στρεμματικές αποδόσεις των αμπελώνων, ιδιαίτερα μάλιστα εκείνων που παράγουν οίνους ΠΟΠ. Βλέπουμε επίσης στροφή των καταναλωτών προς τους ποιοτικούς οίνους καθώς και συνειδητοποίηση, τόσο των ειδικών της αμπελουργίας όσο και των αμπελουργών, ότι η ποιότητα του σταφυλιού, είτε επιτραπέζιου, είτε οινοποιήσιμου, διασφαλίζεται από ισορροπημένα φυτά αμπέλου. Αυτά τα δεδομένα έχουν οδηγήσει τον κόσμο που ασχολείται με την καλλιέργεια της αμπέλου, να διερευνά πλέον σοβαρά τις δυνατότητες ανάπτυξης της βιολογικής αμπελοκαλλιέργειας στην Ελλάδα. Προς την κατεύθυνση αυτή υπάρχουν και ορισμένα σοβαρά πλεονεκτήματα στη χώρα μας που μπορούν να δικαιολογήσουν μια εντονότερη στροφή. Μερικά από αυτά είναι οι ήπιες κλιματικές συνθήκες, ο νησιωτικός χαρακτήρας, το ιδιόρρυθμο ανάγλυφο του εδάφους, η μικρότερη ρύπανση από αγροχημικά σε ορισμένες απομονωμένες ζώνες και οι οικογενειακής μορφής εκμεταλλεύσεις σε μικρές εκτάσεις.

Ή

βιολογική αμπελουργία θα μπορούσε να επαναφέρει και να αναδείξει τις γηγενείς ποικιλίες; Και αν ναι, θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελεί πλεονέκτημα αλλά και πρόκληση για τη χώρα μας;

Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για τη βιολογική αμπελουργία είναι η επιλογή της κατάλληλης ποικιλίας στο κατάλληλο εδαφοκλιματικό περιβάλλον. Στο πλαίσιο αυτό και γνωρίζοντας ότι μια γηγενής ποικιλία μέσα από τη μακραίωνη παρουσία της έχει προσαρμοστεί, εγκλιματιστεί και έχει αναπτύξει ανθεκτικότητα σε συγκε-

Σήμερα στην Ελλάδα η βιολογική αμπελοκαλλιέργεια καλύπτει σε έκταση αμπελώνων οινοποιίας περίπου 50.000 στρέμματα, εκ των οποίων τα 15.000 είναι σε μεταβατικό στάδιο, και αφορά τόσο τις οργανωμένες προσπάθειες όσο και προσπάθειες μεμονωμένων παραγωγών, κυρίως με αμπελώνες ποικιλιών οινοποιίας, ορισμένοι από τους οποίους έχουν κατορθώσει να δημιουργήσουν καθετοποιημένες μονάδες παραγωγής οίνου με ενδιαφέροντα οικονομικά αποτελέσματα.

Υπάρχει ενημέρωση, εκπαίδευση

Μην ξεχνάμε ότι το παραδοσιακό ή και το χωριάτικο προϊόν δεν

ταυτίζεται κατ’ ανάγκη με το βιολογικό-οργανικό προϊόν, όπως ακόμη πιστεύουν οι καταναλωτές στην Ελλάδα

αλλά και υποστήριξη των αμπελουργών, ώστε σε μια δύσκολη οικονομική συγκυρία όπως αυτή που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια, να μπορέσουν να κάνουν τη μετάβαση;

Η βιολογική αμπελοκαλλιέργεια εμφανίζει μια νέα προοπτική που επιβεβαιώνεται από την αυξανόμενη ζήτηση των προϊόντων της, τόσο διεθνώς όσο και στην εγχώρια αγορά. Για την ανάπτυξη της βιολογικής αμπελουργίας χρειάζεται να δοθεί έμφαση στον έλεγχο και στην πιστοποίηση των αμπελουργικών προϊόντων, σε συνδυασμό με τις απαιτήσεις της αγοράς, ώστε τελικά να εξασφαλιστεί το κύρος των βιολογικών προϊόντων σε εθνικό αλλά και σε διεθνές δίκτυο.

Θα πρέπει να καταρτιστούν σύμβουλοι Βιολογικής Αμπελουργίας από έμπειρους επιστήμονες, ώστε να μπορούν να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες σε πληροφόρηση, γνώσεις και τεχνογνωσία των παραγωγών, διότι η άσκηση της βιολογικής αμπελουργίας και η παραγωγή βιολογικών αμπελοοινικών προϊόντων προαπαιτούν βαθιά γνώση της θεωρίας και των τεχνικών που πρέπει να εφαρμοστούν για να επιτευχθεί το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Τέλος, αλλά πιθανώς το σημαντικότερο, θα πρέπει να ενημερωθούν οι παραγωγοί και οι καταναλωτές για τη διατροφική -και όχι μόνο- αξία των βιολογικών προϊόντων και την έμμεση αλλά σημαντική στήριξη που προσφέρουν στην προστασία του περιβάλλοντος μέσω της παραγωγής και αγοράς τέτοιων προϊόντων.

Και μην ξεχνάμε ότι το παραδοσιακό ή και το χωριάτικο προϊόν δεν ταυτίζεται κατ’ ανάγκη με το βιολογικό-οργανικό προϊόν, όπως ακόμη πιστεύουν οι καταναλωτές στην Ελλάδα. Το βιολογικό προϊόν και συγκεκριμένα ο βιολογικός οίνος έχει ένα «προσωπικό αποτύπωμα» που εμπεριέχει την ποικιλία, τον τρύγο, τον τόπο, αλλά και το πάθος των ανθρώπων που το δημιούργησαν.

Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να κάνει τη μετάβαση ένας αμπελουργός από συμβατική σε βιολογική καλλιέργεια; Για να πιστοποιηθεί η αμπελοκαλλιέργεια ως βιολογική και για την παραγωγή βιολογικών οίνων ή οίνων από βιολογικά σταφύλια αρχικά είναι απαραίτητη η υπογραφή σύμβασης μεταξύ του αμπελουργού και ενός από τους διαπιστευμένους από το ΥΠΑΑΤ οργανισμούς ελέγχου και πιστοποίησης βιολογικών προϊόντων. Με την υπογραφή της σύμβασης, ο αμπελουργός αποδέχεται να διαχειρίζεται την καλλιέργειά του με βάση τις αρχές του Κανονισμού της Ε.Ε. και να υπόκειται σε ελέγχους και δειγματοληψίες από τους φορείς πιστοποίησης. Επιπρόσθετα, ο παραγωγός είναι υποχρεωμένος να δηλώσει την ένταξή του στο καθεστώς της βιολογικής γεωργίας στην αρμόδια Διεύθυνση Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής (ΔΑΟΚ), η οποία και θα

καθορίσει τη διάρκεια του μεταβατικού σταδίου λαμβάνοντας υπόψη την προηγούμενη χρήση των αμπελοτεμαχίων και τις καλλιεργητικές πρακτικές μέχρι την ημερομηνία ένταξης.

Σύμφωνα με τους Κανονισμούς της Ε.Ε., για να θεωρηθεί ένα προϊόν βιολογικό, στην περίπτωση των πολυετών καλλιεργειών θα πρέπει να παρέλθει ένα χρονικό διάστημα δύο-τριών ετών πριν από τη συγκομιδή.

Ωστόσο ο αμπελοκαλλιεργητής έχει τη δυνατότητα να χαρακτηρίσει το

προϊόν του ως «σταφύλια βιολογικής αμπελουργίας σε μεταβατικό στάδιο»

και να αποκτήσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.

Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι η φύτευση νέου βιολογικού αμπελώνα θεωρείται ως δεύτερο κριτήριο βαρύτητας κατά τη διαδικασία χορήγησης αδειών νέας φύτευσης ποικιλιών αμπέλου από τις κατά τόπους ΔΑΟΚ. Ανάλογα τώρα, κάθε εκμετάλλευση που επιθυμεί να πιστοποιηθεί κατά τα πρότυπα AGRO πρέπει να συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις των κατευθυντήριων οδηγιών που έχουν εγκριθεί με απόφαση του Δ.Σ. του ΟΠΕΓΕΠ-AGROCERT.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία βοηθά προς αυτήν την κατεύθυνση; Η αναγκαιότητα της εφαρμογής των αρχών της βιολογικής γεωργίας αποδεικνύεται και από τον όγκο των νομοθετικών ρυθμίσεων που διέπουν τον τομέα τόσο σε διεθνές και ευρωπαϊκό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Η Ευρωπαϊκή Ενωση, στο πλαίσιο του στόχου που έχει ως «Πράσινη Ευρώπη» μέχρι το 2030 αρχικά και με τελικό στάδιο το 2050, έχει θεσπίσει και θεσπίζει κανονιστικά πλαίσια προς τη θετική κατεύθυνση και στήριξη της βιολογικής γεωργίας-αμπελοκαλλιέργειας, ως βασικό γεωργικό σύστημα για την αντιμετώπιση, μεταξύ άλλων, και της κλιματικής κρίσης. Ηδη από το 2007 η Ε.Ε. δημιούργησε ένα κανονιστικό πλαίσιο το οποίο αναθεωρείται συνεχώς προκειμένου να καλύψει το νομοθετικό κενό σε ό,τι αφορά την παραγωγική διαδικασία των βιολογικών οίνων.

Επίσης υπάρχει και ο κανονισμός για άμεσες ενισχύσεις στους γεωργούς βάσει καθεστώτων στήριξης στο πλαίσιο της ΚΑΠ.

Κάνοντας το βήμα της μετάβασης

ανάγκη από τον κόσµο γιαποιοτικά προϊόντα»

Της Στελίνας Μαργαριτίδου

«Tο ABELON® είναι

ένα πολύ ιδιαίτερο και πολύ περιορισμένης

παραγωγής premium, βιολογικό απόσταγμα σταφυλής, το οποίο

αποτελεί το επιστέγασμα

των προσπαθειών μου

και κουβαλάει εμπειρία

και γνώση που απέκτησα

δίπλα στον πατέρα μου, Δημήτριο Καζάκη, από το 1987, οπότε και γεννήθηκε ο Αμπελουργικός Οίκος

Καζάκη, έως σήμερα»

καταθέτει ο Πάγκαλος

Καζάκης και μας

εξιστορεί την πορεία μιας μακρόχρονης διαδικασίας ωρίμανσης όχι μόνο του πιστοποιημένου αποστάγματος σταφυλιών σουλτανίνας, αλλά και της προσωπικής του σχέσης με τον οικογενειακό

αμπελώνα στη Νέα Γωνιά Χαλκιδικής. Μια

πολυσήμαντη, επίμονη

σχέση με τον ίδιο τον χρόνο που ωριμάζει τα

προϊόντα της γης και τους ανθρώπους που τα συνδημιουργούν.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΖΑΚΗΣ

Εχετε λάβει πολλές διακρίσεις για το απόσταγμα ABELON. Πέρα από το μεράκι και το πάθος γι’ αυτό που κάνετε πού οφείλονται οι διακρίσεις αλλά και το ενδιαφέρον της διεθνούς αγοράς; Οι διακρίσεις και το ενδιαφέρον της διεθνούς αγοράς οφείλονται στο ότι υπάρχει

ανάγκη από τον κόσμο για ποιοτικά προϊόντα. Μέσα από τις όποιες δυσκολίες που περνάμε (οικονομική κρίση, πόλεμος, καθημερινότητα κ.λπ.) έχουν περιοριστεί οι μικρές (και οι μεγάλες) απολαύσεις στη ζωή μας. Οι άνθρωποι θέλουν να παίρνουν πίσω (πολλές φορές και με το παραπάνω) την αξία των χρημάτων που έδωσαν (value for money). Το ABELON® συγκεντρώνει πολλά καλά χαρακτηριστικά τα οποία βρίσκονται μεμονωμένα σε άλλα καλά premium αποστάγματα... Organic, Single Estate, Single Variety, Single Cask, Unfiltered, Premium Packaging, Environmentally Friendly Philosophy.

Εκτός από το μεράκι και το πάθος της οικογένειας και των εργαζομένων μας, η βοήθεια από τους εξωτερικούς μας συνεργάτες -κορυφαίοι στον χώρο τους- είναι ανεκτίμητη.

Επειδή όπως έχετε πει η «πρώτη ύλη» έχει μεγάλη σημασία, ποιες είναι οι ιδιαιτερότητες, οι δυσκολίες και οι προκλήσεις του βιολογικού αμπελώνα;

Οταν φυτέψαμε το πρώτο μας αμπέλι, το 1987, η πιστοποιημένη βιοκαλλιέργεια ήταν στα σπάργανα. Ο κόσμος πάντα έψαχνε για νόστιμα και θρεπτικά προϊόντα, τα οποία του θύμιζαν συνταγές της γιαγιάς στο χωριό. Αυτές ήταν οι γεύσεις και τα

αρώματα που χάθηκαν σιγά σιγά με την εντατικοποίηση στον πρωτογενή τομέα (χημικά λιπάσματα, ορμόνες, αντιβιοτικά κ.λπ.). Επρεπε λοιπόν, με λιγοστά στην αρχή εφόδια -κυρίως ορυκτά και φυτικής προέλευσης- να μπορέσουμε να παραγάγουμε ποιοτικά προϊόντα που θα ξαναέφερναν αυτές τις γεύσεις και τα αρώματα στο τραπέζι του καταναλωτή. Στην αρχή

ο κόσμος αγόραζε τα προϊόντα μας γιατί

τους έφερναν στο μυαλό μνήμες από άλλες εποχές. Σιγά σιγά κατάλαβε ότι αυτό το ποιοτικό προϊόν είναι το πιστοποιημένο

βιολογικό προϊόν και άρχισε να το αναζητά. Ετσι μεγάλωσε η ανάγκη για πιστοποιημένα βιολογικά προϊόντα, οι παραγωγοί στράφηκαν προς τα εκεί και μαζί τους οι εταιρείες που παράγουν γεωργικά εφόδια. Οπότε η καλλιέργεια έγινε λιγότερο δύσκολη. Στον Αμπελουργικό Οίκο Καζά-

«Η χαμηλή σε ποσότητα απόδοση των αμπελιών μας (150-200 κιλά το στρέμμα)

προσφέρει πλούσια σε γεύσεις και αρώματα σταφύλια.

Ολα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι συμπυκνωμένα σε λίγα σταφύλια και δεν χάνονται σε τόνους παραγωγής»

κη αποφεύγουμε τη χρήση εφοδίων ζωικής προέλευσης και αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις της βιοκαλλιέργειας συνδυάζοντας τις παλιές και τις σύγχρονες καλλιεργητικές πρακτικές με μοντέρνα μηχανήματα που μας βοηθούν (π.χ. καταπολέμηση ζιζανίων).

Καλλιεργείτε γηγενείς ποικιλίες; Ποιες είναι; Τι χαρακτηριστικά έχουν; Το 90% των αμπελιών μας είναι η παραδοσιακή σουλτανίνα. Ενα 10% είναι άλλες ποικιλίες όπως Sauvignon Blanc, Μοσχάτο Αλεξανδρείας, Μοσχάτο Αμβούργου, Βικτώρια και Ιτάλια. Τα μοσχάτα μπορείς να τα χαρακτηρίσεις και λίγο χοντρόφλουδα, είναι όμως τα πιο αρωματικά απ’ όλα.

Η δική μας βιολογική σουλτανίνα είναι γλυκιά, όχι τόσο όσο το μοσχάτο αλλά δίνει αυτή τη γεύση της φρεσκάδας.

Ξεκινήσαμε να καλλιεργούμε 15 στρέμματα το 1987 και σήμερα καλλιεργούμε περίπου 140 στρέμματα αμπέλια και 10 στρέμματα με ελιές, συκιές, μηλιές κ.λπ. Στην καλλιέργεια των αμπελιών μας αποφεύγω τη χρήση του χαλκού και έχω μειώσει δραστικά τη χρήση του θειαφιού. Χρησιμοποιώ σκευάσματα φυτικής προέλευσης, όπως έλαια από φλούδες πορτοκαλιού, εκχυλίσματα τσουκνίδας και πιπεριάς, κομπόστ από στέμφυλα κ.λπ. Ζούμε σε έναν ευλογημένο τόπο, με πολύ καλό μικροκλίμα: μαλακό χειμώνα και δροσερό καλοκαίρι. Το χώμα, η ποικιλία, το μικροκλίμα και οι καλλιεργητικές πρακτικές που ακολουθώ, παράγουν συγκεκριμένες γεύσεις και αρώματα. Η χαμηλή σε ποσότητα απόδοση των αμπελιών μας (150-200 κιλά το στρέμμα) προσφέρει πλούσια σε γεύσεις και αρώματα σταφύλια. Ολα αυτά τα χαρακτηριστικά είναι συμπυκνωμένα σε λίγα σταφύλια και δεν χάνονται σε τόνους παραγωγής.

«Σε αυτά τα 36 χρόνια αμπελουργίας και αποσταγματοποιίας

έχω εξελίξει τις διαδικασίες παραγωγής και έχω καταλήξει σε πολύ ιδιαίτερες τεχνικές ζύμωσης, παλαίωσης και ωρίμανσης

των αποσταγμάτων μας πριν αυτά εμφιαλωθούν»

Ή μακρά διαδικασία ζύμωσης βελτιώνει την ποιότητα του προϊόντος και μειώνει την ποσότητα της παραγωγής. Εσείς ποια διαδικασία ζύμωσης και ποια διαδικασία απόσταξης ακολουθείτε; Εχετε σκεφτεί να μειώσετε τον χρόνο ωρίμανσης για να αυξήσετε την ποσότητα; Με τον «πατριάρχη» του Αμπελουργικού Οίκου Καζάκη, Δημήτριο Καζάκη, παράγουμε όλα αυτά τα χρόνια τα αποστάγματά μας για την οικογένεια και τους φίλους και πελάτες μας. Από το 2006 ξεκίνησα να ασχολούμαι και με την παλαίω-

ση των αποσταγμάτων μας και πάντρεψα την εμπειρία του πατέρα μας με καινούργιες γνώσεις και ιδέες.

Εκανα τα πειράματά μου και κατέληξα σε συγκεκριμένες διαδικασίες παραγωγής: Μαζεύουμε με τα χέρια τα καλύτερα σταφύλια και τα πατάμε απομακρύνοντας τους βοστρύχους.

Ακολουθεί μακροχρόνια ζύμωση (έως και έξι μήνες) σε χαμηλές θερμοκρασίες δίνοντας χρόνο σε όλες αυτές τις γεύσεις και τα αρώματα να εκχυλιστούν στον μούστο. Μετά κάνω τις αποστάξεις παίρνοντας την καρδιά της καρδιάς του αποστάγματος (ό,τι καλύτερο) και βάζω το απόσταγμα στα βαρέλια για να παλαιώσει χωρίς να το «κατεβάσω», «δυνατό»

όπως βγήκε από το καζάνι. Τα βαρέλια, τα οποία παίζουν πάρα πολύ μεγάλο ρόλο στη δημιουργία παλαιωμένων αποσταγμάτων, είναι ειδικής παραγγελίας στον οίκο βαρελοποιίας Dargaud & Jaegle (ένας από τους καλύτερους στον κόσμο - υπάρχει πάνω από 100 χρόνια), φτιαγμένα από γαλλική δρυ, από τα δάση της Κεντρικής Γαλλίας. Οταν τελειώσει και η παλαίωση, «κατεβάζω» το απόσταγμα με πολύ καλής ποιότητας νερό και το αφήνω για άλλους έξι έως οκτώ μήνες να ωριμάσει. Τέλος, εμφιαλώνω το ABELON® αφιλτράριστο, διατηρώντας στο ακέραιο όλες τις γεύσεις και τα αρώματα που τόσα χρόνια φέρνω από το χωράφι στο ποτήρι του τελικού καταναλωτή.

Η άριστη ποιότητα είναι πάντα ο στόχος μου. Δεν σκέφτομαι ποτέ να κάνω συμβιβασμούς για να αυξήσω τις παραγόμενες ποσότητες, να μειώσω το κόστος παραγωγής ή να αυξήσω το κέρδος.

Το Abelon Organic Grape Spirit είναι ένα ιδιαίτερο προϊόν. Σε ποιους καταναλωτές και ποιες αγορές απευθύνεται;

Το μοναδικό ABELON® ολοκληρώνεται με φιλική προς το περιβάλλον συσκευασία, από γυαλί, χαρτί, πολύτιμα μέταλλα, και σφραγίζεται με ανεπεξέργαστο πορτογαλικό φελλό και PVC-FREE καψύλιο, σύμφωνα με την οικολογική μας συνείδηση και φιλοσοφία. Απευθυνόμαστε σε όλους όσοι εκτιμούν την υψηλή ποιότητα και μπορούν και να την αποκτήσουν. Φυσικό επακόλουθο όλης αυτής της επένδυσης σε μεράκι, χρόνο, δουλειά και πόρους είναι η δημιουργία ενός ανεπανάληπτου ποιοτικού προϊόντος, με μεγάλο κόστος παραγωγής. Οι

ABELON®

Aπό την άνοιξη του 2021, οπότε και ξεκίνησε το ταξίδι του στην παγκόσμια αγορά των εξαιρετικών αποσταγμάτων, έχει βραβευτεί στους διεθνείς διαγωνισμούς αποσταγμάτων

του Σαν Φρανσίσκο (SFWSC), του Λονδίνου (LSC) και της Θεσσαλονίκης -χάλκινο, αργυρό και διπλό χρυσό μετάλλιο- και έχει φτάσει σε περισσότερες από 20 χώρες σε όλο τον κόσμο.

Οι 191 φιάλες του ABELON 3 (τρία χρόνια παλαίωσης) της πρώτης εμφιάλωσης έχουν εξαντληθεί. Παρόμοια πορεία έχει και το μη παλαιωμένο βιολογικό απόσταγμα σταφυλής «Δημητρίου Καζάκη» (το ABELON® πριν μπει στο βαρέλι).

Η απόσταξη της δεύτερης γενιάς ABELON® έχει ολοκληρωθεί και το απόσταγμα μπήκε στα επιλεγμένα γαλλικά βαρέλια για να ξεκινήσει η παλαίωσή του.

Το απόσταγμα της πρώτης γενιάς ABELON® συνεχίζει την παλαίωσή του περιμένοντας την επόμενη εμφιάλωση.

Το ABELON 4 με περισσότερους

από 54 μήνες παλαίωσης και 8 μήνες ωρίμανσης έχει εμφιαλωθεί σε πολύ περιορισμένο αριθμό

φιαλών των 20 cl, 50 cl και 70 cl. Το ABELON 5 θα μπει στη διαδικασία ωρίμανσης σε λίγες εβδομάδες για να εμφιαλωθεί το καλοκαίρι του 2023.

πολύ μικρές ποσότητες που παράγουμε έχουν ως αποτέλεσμα η τελική τιμή τους να είναι μεγάλη (λιανική τιμή: περίπου 500 €/λίτρο).

To ABELON®, από τον Απρίλιο του 2021 που ξεκίνησε το ταξίδι του στη διεθνή αγορά των premium αποσταγμάτων, έχει φτάσει σε περισσότερες από 20 χώρες σε όλο τον κόσμο. Πελάτες μας είναι ιδιώτες -το παίρνουν για το σπίτι τους ή για δώρο-, οι επιχειρηματίες που το επιλέγουν για επιχειρηματικό δώρο (ο σχεδιασμός του ABELON® επιδέχεται customizing για τις ανάγκες των επιχειρήσεων) και επαγγελματίες μερικών εκ των καλύτερων επιχειρήσεων HORECA σε όλο τον κόσμο.

Εχετε οικογενειακή παράδοση στη δημιουργία αμπελουργικών προϊόντων. Σκοπεύετε να επεκταθείτε και σε άλλες δραστηριότητες;

Εκτός από το ABELON®, υπάρχει το -επίσης βραβευμένο- μη παλαιωμένο βιολογικό απόσταγμα σταφυλής «Δημητρίου Καζάκη» (ονομάστηκε προς τιμήν του πατέρα μας) και τα διάσημα πλέον προϊόντα Μαριάννας (αμπελόφυλλα, ντολμαδάκια, αμπελοκορφές, σταφίδες κ.λπ.), που ονομάστηκαν έτσι προς τιμήν της μητέρας μας.

Ο Αμπελουργικός Οίκος Καζάκη εξελίσσεται διαρκώς και με την είσοδο πριν από μερικά χρόνια του αδελφού μου, Σάκη Καζάκη, στην οικογενειακή μας επιχείρηση, στον τομέα προβολής, προώθησης και πώλησης των προϊόντων μας, κάνουμε κι άλλα βήματα ανάπτυξης, όπως η δημιουργία προϊόντος με βρασμένα ντολμαδάκια, έτοιμα προς κατανάλωση, σε γυάλινο βαζάκι, προϊόντων ζύμης (πίτες Μαριάννας) κ.λπ. Είμαστε ανοιχτοί σε κόσμο κάθε ηλικίας και προέλευσης προσφέροντας προγράμματα επίσκεψης για γνωριμία με την αμπελουργία και τα προϊόντα μας. Ενα από αυτά τα προγράμματα είναι και το ABELON® Experience. Είναι μια βραδιά με φίλους (4-5 άτομα), σε ένα ευχάριστο περιβάλλον και ζεστή ατμόσφαιρα, με συζητήσεις για την αμπελουργία, την αποσταγματοποιία και ό,τι άλλο θέλει να συζητήσει η παρέα. Με αποστάγματα, κρασιά και εδέσματα. Η βραδιά κορυφώνεται με τη δοκιμή του ABELON®, συνοδευμένο με αποξηραμένα φρούτα, σοκολάτα bitter και -όποιος θέλει- με καλά πούρα.

Χλόη Χατζηβαρύτη

«Οι ελληνικές ποικιλίες είναι το συγκριτικό μας πλεονέκτημα!»

Στη Βασιλική Γραμματικογιάννη

Με σπουδές αγρονομίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και μεταπτυχιακά στο εξωτερικό η Χλόη Χατζηβαρύτη

επέστρεψε στην οικογενειακή επιχείρηση οινοποιίας φέρνοντας μαζί και το πάθος της για το καλό κρασί.

Σήμερα η Χλόη παράγει τα δικά της κρασιά βασισμένα στη φιλοσοφία της χαμηλότερης δυνατής παρέμβασης

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Πώς μια νέα κοπέλα με σπουδές στο εξωτερικό, που έχει δουλέψει στα μεγαλύτερα οινοποιεία του κόσμου, παίρνει την απόφαση να γυρίσει πίσω στην απλοϊκή Γουμένισσα του Κιλκίς και να ασχοληθεί με την οικογενειακή επιχείρηση;

Η αλήθεια είναι πως το όνειρο όλων των οινολόγων και των ανθρώπων που δουλεύουν σε οινοποιεία από επιλογή, είναι μια μέρα να κάνουμε το δικό μας κρασί! Αυτό λοιπόν έγινε και με εμένα. Μετά από 5 τρύγους στο εξωτερικό σε Γαλλία, Νέα Ζηλανδία, Αργεντινή και Χιλή, αποφάσισα να επιστρέψω δοκιμαστικά στην Ελλάδα και να προσπαθήσω να οινοποιήσω με δικά μου πρωτόκολλα. Ακόμα και όταν γύρισα, μου πήρε αρκετό καιρό να κλείσω μέσα μου το κεφάλαιο της εργασίας στο εξωτερικό και να αποφασίσω πως όντως γυρίζω και αναλαμβάνω το οικογενειακό οινοποιείο. Δεν θα υποστηρίξω πως ήταν κάτι εύκολο. Ούτε το κομμάτι της επιστροφής στην Ελλάδα -το οποίο καμιά φορά ακόμα με ζορίζει- ούτε και το κομμάτι της οικογενειακής επιχείρησης.

Οταν όμως πίνω τα κρασιά μου και τα βλέπω να προοδεύουν, πάντα καταλήγω στο συμπέρασμα ότι άξιζε τον κόπο.

Φέρατε μαζί και το πάθος σας, όπως είπατε, ωστόσο οι αμπελώνες του Κτήματος Χατζηβαρύτη ήταν από την πρώτη κιόλας φύτευση βιολογικοί, έτσι δεν είναι;

Ναι, οι αμπελώνες μας ήταν πιστοποιημένοι βιολογικοί από την πρώτη κιόλας φύτευση το 1993, σε μια περίοδο που τα βιολογικά κρασιά δεν έχαιραν μεγάλης εκτίμησης και η βιολογική πιστοποίηση δεν ήταν τόσο διαδεδομένη. Ο πατέρας μου θεωρείται πρωτοπόρος σε αυτό το κομμάτι καθώς, παρά τις τόσες εξωγενείς προτροπές

να γίνουμε συμβατικοί για ευκολία αλλά και μείωση κόστους, επέμεινε στη βιολογική καλλιέργεια. Βλέπετε, τα πρώτα αμπέλια φυτεύτηκαν για να κάνει κρασί για τους φίλους και την οικογένεια, οπότε δεν διαπραγματεύτηκε ποτέ τη βιολογικότητα του αμπελώνα. Ηθελε το τελικό προϊόν να είναι άριστο και να έχει παραχθεί με σεβασμό

προς το περιβάλλον και τον άνθρωπο. Εγώ, ως νέα γενιά, θέλω να το πάω ένα βήμα παρακάτω και να μετατρέψω τον αμπελώνα μας σε πιστοποιημένο βιοδυναμικό - συγκεκριμένα να κάνω έναν συνδυασμό βιοδυναμικής (biodynamic) και αναγεννητικής (regenerative) αμπελοκαλλιέργειας. Βάσει

του προγραμματισμού που έχουμε κάνει με τον σύμβουλο αμπελουργό Δημήτρη Σκουτέλα, ελπίζω η μετατροπή να ολοκληρωθεί σε 2 χρόνια από τώρα.

Εστιάζετε στις ελληνικές ποικιλίες. Τι ποικιλίες καλλιεργείτε; Τα τελευταία χρόνια έχουμε γυρίσει το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής μας σε γηγενείς ποικιλίες. Οι βασικές ποικιλίες που καλλιεργούμε είναι οι τοπικέςΞινόμαυρο και Νεγκόσκα. Καλλιεργούμε επίσης Ασύρτικο, Μαλαγουζιά, Μοσχάτο και Ροδίτη, όπως και κάποιες γαλλικές - Merlot, Syrah, Cabernet Sauvignon, Sauvignon Blanc- σε πολύ μικρές πλέον ποσότητες. Σκοπός μας είναι στην επόμενη αναμπέλωση να αντικαταστήσουμε τις ξένες ποικιλίες με ελληνικές.

Πιστεύετε ότι οι γηγενείς ποικιλίες μπορούν να κάνουν τη διαφορά για τα ελληνικά κρασιά; Προσωπικά θεωρώ πως μόνο οι ελληνικές ποικιλίες θα βγάλουν την Ελλάδα μπροστά στην παγκόσμια αγορά. Υπολογίζουμε πως ως χώρα έχουμε περίπου 300 γηγε-

νείς ποικιλίες, κάτι το οποίο αποτελεί συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Μέχρι το 2010 επικρατούσε η αντίληψη πως για να μπορέσουμε να προωθήσουμε τις ελληνικές ποικιλίες και να προσελκύσουμε ξένους καταναλωτές, έπρεπε να είναι μπλενταρισμένες με γνωστές ξένες ποικιλίες.

Το γεγονός ότι οι ποικιλίες μας ήταν άγνωστες -πολλές φορές ακόμα και σε εμάς- και δύσκολες στην προφορά, αποτελούσε τροχοπέδη. Σήμερα η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική. Η συντονισμένη προσπάθεια του ελληνικού κρασιού να προωθηθεί στο εξωτερικό, η έκρηξη δημοφιλίας του Ασύρτικου αλλά και η μετακίνηση του ενδιαφέροντος των καταναλωτών από τις πιο κλασικές στις λιγότερο γνωστές οινοπαραγωγικές περιοχές και ποικιλίες συνέβαλαν δυναμικά στην προσέλκυση περισσότερων ξένων καταναλωτών - άρα και εξαγωγών.

Η σημερινή άποψη είναι διαμετρικά αντίθετη από αυτήν του 2010 και συνοψίζεται στο «γιατί να πιω ένα Merlot ή ένα Cabernet Sauvignon από την Ελλάδα, όταν μπορώ να το πιω από τη Γαλλία;». Ο καταναλωτής πλέον θέλει να γνωρίσει νέες ποικιλί-

ΧΛΟΗ ΧΑΤΖΗΒΑΡΥΤΗ

Θέλω να μετατρέψω τον αμπελώνα μας σε πιστοποιημένο βιοδυναμικό - συγκεκριμένα να κάνω έναν συνδυασμό βιοδυναμικής (biodynamic) και αναγεννητικής (regenerative) αμπελοκαλλιέργειας

ες, νέες περιοχές και να ταξιδέψει μέσω του κρασιού σε τόπους που δεν γνωρίζει. Αυτό μπορεί να το προσφέρει το ελληνικό κρασί μέσα από τις γηγενείς ποικιλίες.

Οι γηγενείς ποικιλίες είναι πιο ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή ή πλέον λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας χρειάζονται προσαρμογή; Οι γηγενείς ποικιλίες του Νότου είναι πιο προσαρμοσμένες σε υψηλές θερμοκρασίες και ξηρικές συνθήκες, ενώ οι ποικιλίες του Βορρά χρειάζονται προσαρμογή.

Σαν παράδειγμα μπορούμε να φέρουμε τις γηγενείς ποικιλίες της νότιας Ελλάδας, όπως είναι το Ασύρτικο, το Αηδάνι, το Μαυροτράγανο, για τις οποίες παρατηρούμε μια αύξηση του διεθνούς ενδιαφέροντος. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι πλέον το Ασύρτικο φυτεύεται σε Καλιφόρνια, Αυστραλία και Γαλλία, σε μια προσπάθεια των αμπελουργών να προσαρμοστούν στις νέες πιο θερμές και πιο ξηρές κλιματικές συνθήκες. Παρ’ όλα αυτά, κλιματική αλλαγή δεν σημαίνει απαραίτητα υπερθέρμανση. Για να μπορέσουμε να μιλήσουμε για προσαρμογή των ποικιλιών, πρέπει να γνωρίζουμε τις συνθήκες στις οποίες πρέπει να προσαρμοστούν. Πιο συγκεκριμένα, στη βόρεια Ελλάδα το κλίμα δεν έχει σταθεροποιηθεί. Παρατηρούμε είτε πολύ ξηρά καλοκαίρια που θυμίζουν ερημικό κλίμα είτε πολύ υγρά καλοκαίρια που θυμίζουν υποτροπικό-τροπικό κλίμα. Σε αυτές τις περιπτώσεις, είναι ακόμα δύσκολο να πάρουμε αποφάσεις με μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, όπως είναι η επιλογή διαφορετικών ποικιλιών και η επιλογή του συστήματος διαμόρφωσης.

Ολες οι γηγενείς ποικιλίες μπορούν να φυτευτούν σε όλα τα εδάφη και σε όλες τις περιοχές; Πώς κάνετε αξιολόγηση

των εδαφών πριν από τη φύτευση του αμπελώνα;

Πριν από τη φύτευση γίνονται χημικές αναλύσεις σε αντιπροσωπευτικό δείγμα εδάφους και βάσει των αποτελεσμάτων αποφασίζουμε ποιες ποικιλίες, ποιοι κλώνοι και ποια υποκείμενα μπορούν να φυτευτούν στα εν λόγω εδάφη. Είναι πολύ σημαντικό επίσης να γνωρίζουμε τι καλλιεργούνταν πριν σε αυτό το έδαφος και για πόσα χρόνια, ποιος είναι ο προσανατολισμός του αμπελοτεμαχίου, η κλίση του εδάφους, το υψόμετρο και αν γειτονεύει με δάσος που θα μπορούσε να προκαλέσει σκίαση ή με χωράφια συμβατικής καλλιέργειας που θα μπορούσαν να προκαλέσουν επιμόλυνση.

Υπάρχει στροφή των καταναλωτών προς τα βιολογικά κρασιά;

Θα έλεγα πως υπάρχει πολύ πιο σαφής στροφή των καταναλωτών στα κρασιά ήπιας παρέμβασης, τα οποία μπορούν να προέρχονται από βιολογικά σταφύλια. Η διαφορά εδώ είναι ότι τα εν λόγω κρασιά χρησιμοποιούν τα λιγότερα δυνατά οινολογικά προϊόντα, ενώ για τα βιολογικά κρασιά χρησιμοποιούνται οινολογικά προϊόντα που είναι πιστοποιημένα βιολογικά. Κατά τα άλλα, βλέπουμε μια στροφή των αμπελοκαλλιεργητών προς τη βιολογική καλλιέργεια, σε μια προσπάθεια να συμβάλουν στη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος. Αυτή είναι η βασική κατεύθυνση προς την οποία πιέζει και η Ευρωπαϊκή Ενωση στην αγροτική πολιτική της δεκαετίας που διανύουμε, έχοντας δώσει πολύ σαφή χρονικά όρια για να συμμορφωθούμε με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς και να ανατρέψουμε τις συνθήκες της κλιματικής αλλαγής.

Ενας καταναλωτής που πίνει βιολογικό

κρασί μπορεί να συμβάλει με την επιλογή του αυτή στην προστασία του περιβάλλοντος;

Θα έλεγα πως συμβάλλει σε μεγάλο βαθμό, τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, της εδαφικής μικροβιολογίας και της υγείας του υδροφόρου ορίζοντα. Δεν είναι μόνο η υπολειμματικότητα και η τοξικότητα των ανόργανων φαρμάκων και λιπασμάτων που τα κάνουν επιβλαβή, αλλά και η πολύ ενεργοβόρα παραγωγή τους. Κάτι που λείπει προς το παρόν από τη βιολογική πιστοποίηση αλλά έχει πολύ μεγάλο αντίκτυπο στο περιβάλλον, είναι το carbon footprint. Με άλλα λόγια, οι μονάδες του άνθρακα που καταναλώνονται για την παραγωγή και τη μεταφορά του κρασιού.

Ποια θα ήταν η βασική συμβουλή που θα δίνατε σε νέους ανθρώπους που θέλουν να ασχοληθούν με την αμπελουργία; Αρχικά θα τους ενθάρρυνα να ασχοληθούν, γιατί έχουμε πολύ μεγάλη ανάγκη από νέους ανθρώπους με φρέσκες ιδέες και όρεξη - ειδικά στον χώρο της ελληνικής αμπελουργίας. Θα τους προετοίμαζα όμως παράλληλα για το τι θα αντιμετωπίσουν. Το αμπέλι δεν είναι μια εύκολη καλλιέργεια. Χρειάζεται πολύ χρόνο, πολλή παρακολούθηση και πολλή δουλειά. Δεν είναι για όλους, παρά μόνο για όσους έχουν δύναμη, κουράγιο και μεράκι. Για εμένα είναι δεδομένο πως όποιος ξεκινάει τώρα πρέπει να είναι τουλάχιστον βιολογικός και αυτή θα ήταν η προτροπή μου. Είναι ευθύνη και υποχρέωσή μας να μην επιβαρύνουμε άλλο το περιβάλλον, να φροντίσουμε τα προϊόντα μας, την υγεία του εδάφους και των φυτών, τη δική μας αλλά και των καταναλωτών. Δεν πρέπει άλλο να θυσιάζουμε τα πάντα στον βωμό του εύκολου και γρήγορου χρήματος. Γιατί, έτσι κι αλλιώς, όταν ασχολείσαι με τη γη, αργά ή γρήγορα, θα το βρεις μπροστά σου. Θα τους προέτρεπα επίσης να δημιουργήσουν τοπικές ομάδες παραγωγών, να ενταχθούν σε συλλογικότητες και να συνεργαστούν. Η εποχή τού «να πεθάνει η κατσίκα του γείτονα» πρέπει να φύγει ανεπιστρεπτί. Χρειαζόμαστε υγιή επικοινωνία, συνεργασία και ανταλλαγή απόψεων για να αντεπεξέλθουμε και να προσαρμοστούμε στις ολοένα και δυσκολότερες κλιματικές συνθήκες.

Τέλος, θα τους συμβούλευα να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες και τις διευκολύνσεις που μπορεί να προσφέρει η τεχνολογία μέσα από την αμπελουργία ακριβείας.

κρασιά που αγαπάμε

Του Δημήτρη Σταθόπουλου

ίναιμίααπότις κυρίαρχες οινικές τάσεις. Τα πορτοκαλί κρασιά ήρθαν και θα μείνουν. Οι Ελληνες παραγωγοί τα αγαπούν, πειραματίζονται και δημιουργούν και σ’ αυτήν την κατηγορία μικρά οινικά διαμάντια. Τα πορτοκαλί κρασιά γίνονται από λευκά σταφύλια, ακολουθώντας όμως τη διαδικασία της ερυθρής οινοποίησης. Δηλαδή τα στέμφυλα μένουν αρκετές μέρες μέσα στον μούστο, σε αντίθεση με τη λευκή οινοποίηση, όπου τα στέμφυλα απομακρύνονται μέσα σε λίγες ώρες από τον μούστο. Συνήθως η ζύμωση των πορτοκαλί κρασιών γίνεται σε πήλινα δοχεία ή ξύλινα βαρέλια και στη συντριπτική πλειονότητά τους είναι κρασιά ήπιων παρεμβάσεων. Συχνότατα προέρχονται από αμπέλια βιολογικά ή και βιοδυναμικά καλλιεργημένα.

Οι τρόποι οινοποίησης είναι πολύ κοντά στις παραδοσιακές μεθόδους, με τη διαφορά ότι αυτά είναι κρασιά που κρύβουν μέσα τους μεγάλη τεχνογνωσία. Η αναβίωσή τους ξεκίνησε από τον Ιταλο-Σλοβένο Josko Gravner στα σύνορα Ιταλίας-Σλοβενίας, ο οποίος, αν και έμπειρος οινοποιός, θέλησε να κάνει μια στροφή σε παραδοσιακές μεθόδους οινοποίησης.

Τα πορτοκαλί κρασιά έχουν ένα χαρακτηριστικό χρυσαφί χρώμα στο ποτήρι, συχνά με πορτοκαλί ανταύγειες, ενώ στον ουρανίσκο διαθέτουν την υφή, το σώμα και τις τανίνες των ερυθρών κρασιών, ταυτόχρονα με τη μεταλλικότητα και τον φρουτώδη χαρακτήρα των λευκών.

Ας απολαύσουμε λοιπόν πορτοκαλί κρασιά Ελλήνων παραγωγών από τη Θράκη και την Ηπειρο έως την Πελοπόννησο και τη Σαντορίνη.

Οrange Wines

Μεθυµναίος Μεθυμναίος

Χύδηρα Λέσβου Χυδηριώτικο

Ηταν από τους πρωτοπόρους. Κυκλοφόρησε το πρώτο του πορτοκαλί κρασί όταν ο όρος ήταν σχεδόν άγνωστος στην Ελλάδα. Ο Γιάννης Λάμπρου, οινοποιός δεύτερης γενιάς, το τόλμησε και μάλιστα από μια σπάνια ποικιλία της Λέσβου, το Χυδηριώτικο. Ο

Μεθυμναίος, από τα ηφαιστιογενή εδάφη της δυτικής Λέσβου, είναι ένα κρασί όπου κυριαρχούν τα αρώματα μαρμελάδας βερίκοκου και νότες από φλούδες εσπεριδοειδών. Ισορροπημένη οξύτητα, ανεπαίσθητες τανίνες στο τελείωμα και μια σπάνια ορυκτότητα.

methymnaeos.com

Ηρθε με φόρα, με γνώση και με γερή οινική παιδεία. Κι έχει κάνει

ήδη τις απαραίτητες ανατροπές στο οικογενειακό οινοποιείο. Η Χλόη Χατζηβαρύτη χαράζει με τόλμη τη δικής της οινική πορεία και κάνει ευτυχείς τους φίλους των φυσικών κρασιών. Το miNimus της Χλόης ζυμώνεται σε πήλινους αμφορείς και παλαιώνει για 4 μήνες σε γαλλικά δρύινα βαρέλια. Αρώματα από φλούδες πορτοκαλιού, νεκταρίνι, κέδρο, μέλι και περγαμόντο κυριαρχούν σ’ αυτό το κρασί από την ευλογημένη ζώνη της Γουμένισσας. chatzivaritis.gr

Γουμένισσα 70% Μαλαγουζιά, 30% Ροδίτης

Οrange Wines

Roditis

Οινοποιείο Τάτσης

Γουμένισσα

Ροδίτης

Στην αμπελοφόρο Γουμένισσα οι αδελφοί Τάτση συνεχίζουν σταθερά τα οινικά τους θαύματα. Αντισυμβατικοί και τολμηροί, κάνουν ένα πορτοκαλί κρασί που δένει απόλυτα με τη φιλοσοφία τους. Ο Ροδίτης από τα κτήματά τους ζυμώνεται μαζί με τα στέμφυλα για έναν ολόκληρο μήνα και παραμένει με τις οινολάσπες για έναν χρόνο σε δρύινο βαρέλι. Αφιλτράριστο και χωρίς θειώδη, εμφιαλώνεται για να μας εκπλήξει. Εντυπωσιακά αρώματα αποξηραμένων φρούτων και γερές τανίνες δημιουργούν μια γευστική έκπληξη. facebook.com/tatsiswinery

05 Rawditis

Κτήμα Λίγα

Γιαννιτσά Πέλλας

Ασύρτικο

Για πολλούς οινόφιλους είναι

το καλύτερο orange κρασί

από τον ελληνικό αμπελώνα.

Ο Θωμάς Λίγας, με γαλλική

παιδεία και στέρεη γνώση για

τις βιολογικές και βιοδυναμικές

καλλιέργειες, πήρε Ασύρτικο

από τα μαγικά του αμπέλια, το

ζύμωσε μαζί με τα στέμφυλα

για 7 μέρες και το άφησε να

ωριμάσει τουλάχιστον 8 μήνες.

Το αποτέλεσμα είναι πολύπλοκα

αρώματα ζαχαρωμένης

φλούδας, νότες από κίτρο, κουμ

κουάτ, αλλά και φρυγανισμένο

ψωμί. Γεμάτο σώμα, τραγανή

οξύτητα και ελαφριά τανική

υπόσταση. Ενα μεγάλο orange

κρασί σε πολύ μικρό αριθμό

φιαλών.

ligas.gr

Οίνωψ

Προσοτσάνη Δράμας Ροδίτης

Ο Νίκος Καρατζάς σε μια οινική γωνιά της Δράμας κάνει τα δικά του πειράματα, τα οποία μέχρι στιγμής έχουν στεφθεί με απόλυτη επιτυχία. Ενα από αυτά είναι ο Rawditis. Μεγάλης ηλικίας αμπέλια, αυτόχθονες ζύμες σε πήλινους αμφορείς και ζύμωση με τα στέμφυλα για 30 μέρες. Ενα συναρπαστικό, εκφραστικό orange κρασί. Πλούσιο στο στόμα, ευχάριστη λιπαρότητα, φρουτένια επίγευση και καλή οξύτητα. Εντυπωσιάζουν οι νότες πιπεριού, κοντά στα εσπεριδοειδή και το μέλι. oenopswines.gr

Οrange Wines

Natural Orange

Ανατολικός Αμπελώνας

Ξάνθη Ασύρτικο & Μαλαγουζιά

Ο Ανατολικός Αμπελώνας, στη γειτονιά της Ξάνθης, είναι ένα οινοποιείο που μας εκπλήσσει ευχάριστα τα τελευταία χρόνια. Οι αδελφοί Νικολαΐδη επιμένουν σε βιολογική καλλιέργεια, οινοποιούν μέσα σε πήλινους αμφορείς και βάζουν τη Θράκη στον οινικό χάρτη. Με το Natural Orange, από ξερικά αμπέλια στα Αβδηρα της Ξάνθης, οινοποιούν σε πήλινους αμφορείς με τις ελάχιστες δυνατές παρεμβάσεις και δημιουργούν ένα εξαιρετικό κρασί. Μελωμένα φρούτα, λωτός, αρώματα ζύμης, μαλακές τανίνες και νότες από ανθόμελο, πράσινο τσάι και φουντούκι, η Θράκη μάς χαμογελάει με δύναμη.

anatolikoswinery.gr 07

Κεφαλονιά

Βοστυλίδι

Δεν θα μπορούσε να λείπει από μια λίστα orange κρασιών το κεφαλονίτικο οινοποιείο του Σκλάβου. Με διαρκή αγώνα στο αμπέλι, χρόνια βιολογικής και βιοδυναμικής καλλιέργειας, έχουν δημιουργήσει στη χερσόνησο της Παλικής έναν οινικό παράδεισο. Από αυτόριζα αμπέλια που μετρούν έναν αιώνα, της επτανήσιας ποικιλίας Βοστυλίδι, οι μερακλήδες άνθρωποι του

οινοποιείου φτιάχνουν το πιο φυσικό τους κρασί. Η μελένια στυφάδα αυτής της σπάνιας ποικιλίας, μαζί με τη δύναμη και τον όγκο δημιουργούν ένα μεγάλο orange κρασί.

sclavoswines.gr

Μεταγειτνίων Σκλάβου

orange DR

Ζοίνος Ηπειρος

Ντεμπίνα

Και από τα Επτάνησα στην Ηπειρο! Η διάσημη Ντεμπίνα της Ηπείρου γίνεται από το οινοποιείο Ζοίνος ένα κομψότατο orange κρασί. Η υψηλή οξύτητα, χαρακτηριστική της ηπειρώτικης ποικιλίας, συνδυάζεται εδώ με απαλές τανίνες, ώριμα φρουτώδη αρώματα και ξηροκαρπάτο χαρακτήρα.

zoinos.gr

Clay

Γαία Σαντορίνη Ασύρτικο

Το διάσημο οινοποιείο

Γαία κάνει τους δικούς του πειραματισμούς

στα orange κρασιά. Με τα πολύτιμα ασύρτικα

από τα ηφαιστειογενή εδάφη της Σαντορίνης

φτιάχνουν ένα orange

κρασί που υμνεί το μαγικό τερουάρ του νησιού. Αυτόριζοι αμπελώνες και ωρίμανση 4 χρόνων σε πήλινα δοχεία δίνουν ένα κρασί με γήινες νότες, τραγανή οξύτητα, γεμάτο αρώματα ανανά, κυδωνιού και πορτοκαλιού.

gaiawines.gr

Βοριάς & Ηλιος

Μαρκόγιαννη

Σκιλλουντία Νομού Ηλείας Ροδίτης

Το μικρό μπουτίκ οινοποιείο, μια ανάσα από την Αρχαία Ολυμπία, φτιάχνει ένα orange κρασί από κλήματα

30 ετών, ερυθρή οινοποίηση 12 ημερών και μηδενικές

παρεμβάσεις. Εντυπωσιακά

αρώματα νεραντζιού, λωτού

αρώματα νεραντζιού, λωτού

και βερίκοκου, νότες ξηρών καρπών και πικάντικη επίγευση που διαρκεί. Markogianni.gr

Του Δημήτρη Σταθόπουλου

Είναι η οινική μας δύναμη. Το βασικό στοιχείο που κάνει τα κρασιά μας μοναδικά

και σπάνια. Οι γηγενείς ποικιλίες μας

κλείνουν μέσα τους τον τόπο, το τοπίο, την ιστορία του. Μιλάνε για τη δύναμη της γης μας, τη μοναδικότητα αυτού που λέμε

τερουάρ. Από το θρακιώτικο Μαυρούδι

και το κυριαρχικό Ξινόμαυρο της δυτικής

Μακεδονίας, την κομψή Επτανήσια

Ρομπόλα έως το Σαντορινιό Ασύρτικο, από το ορεινό Μοσχοφίλερο, τον μαγικό Ροδίτη και το στιβαρό Αγιωργίτικο έως το Λιάτικο, το Κοτσιφάλι και το Μανδηλάρι της κρητικής γης, οι τοπικές μας ποικιλίες είναι η βάση του οινικού μας σύμπαντος. Ενός σύμπαντος που στα χέρια αμπελουργών

και οινοποιών διαρκώς διευρύνεται, εξελίσσεται και δεν σταματά να μας εκπλήσσει ευχάριστα.

efsynΚΡΑΣΙ

Amalia

Κτήμα Τσέλεπου

Ροζέ, αφρώδες • Ρίζες Αρκαδίας Αγιωργίτικο

To Αγιωργίτικο κάνει και εδώ το θαύμα του, σ’ ένα από τα κορυφαία ελληνικά αφρώδη κρασιά. Ο πολυτάλαντος και ακούραστος Τσέλεπος φτιάχνει ένα κρασί με την παραδοσιακή μέθοδο της Καμπανίας, με εκλεπτυσμένα αρώματα, επίμονες φυσαλίδες, εξαιρετική οξύτητα και φρεσκάδα.

Ενα αφρώδες κρασί που μας κάνει περήφανους και αναδεικνύει μ’ έναν ακόμη τρόπο τη δύναμη του Αγιωργίτικου. tselepos.gr

ΚΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

Limnio

Κτήμα Βουρβουκέλη

Ερυθρός, ξηρός • Αβδηρα Ξάνθης Λημνιό

Ακόμη μια σημαντική γηγενής ποικιλία

από τη γη του Διονύσου. Το Λημνιό ή Καλαμπάκι, όπως λέγεται σε κάποιες περιοχές, δίνει υψηλόβαθμα κρασιά με καθαρή γεύση και μεταξένιες τανίνες.

Το μονοποικιλιακό Λημνιό του Βουρβουκέλη ωριμάζει για 6 μήνες σε δρύινα βαρέλια και δημιουργεί ένα στιβαρό αλλά ταυτόχρονα ντελικάτο κρασί. Αρώματα κόκκινων φρούτων σε συνδυασμό με μαύρη σοκολάτα και πιπέρι, με όλη τη γεύση και τη γοητεία του οινικού χαρακτήρα της Θράκης. vourvoukeli.gr

Xinomavro

Vegoritis

Ερυθρός, ξηρός • Αμύνταιο Ξινόμαυρο

Είναι η πιο σημαντική βορειοελλαδίτικη ποικιλία και μία από τις σημαντικότερες ελληνικές γηγενείς οιναμπέλου. Στα χέρια του μερακλή Χρήστου Μπόσκου, που καλλιεργεί τα αμπέλια του στην καρδιά του Αμύνταιου, γίνονται οινικά θαύματα. Το Ξινόμαυρο είναι ένα κρασί με πικάντικα αρώματα, γεύση ελιάς και λιαστής ντομάτας, καλοδομημένες τανίνες, με νεύρο και μακρά επίγευση. vegoritis.com

Κτήµα Παλυβού

Κτήμα Παλυβού

Ερυθρός, ξηρός • Νεμέα Αγιωργίτικο

Το σπουδαίο και στιβαρό Αγιωργίτικο, στην ευλογημένη ζώνη της Νεμέας, δίπλα στον Ναό του Δία, φτιάχνει τον δικό του μύθο. Τα αμπέλια με Αγιωργίτικο, δίπλα στον οινοποιείο του Παλυβού, διαμορφώνουν ένα ονειρικό τοπίο και στα χέρια του τολμηρού Γιώργου γίνονται ένα σπουδαίο κρασί.

Μαύρα κεράσια, βανίλιες, νότες σοκολάτας, σ’ ένα στιβαρό και ισορροπημένο κρασί. palivos.gr

M fine Mavroudi

Anatolikos Wineyards

Ερυθρός, ξηρός • Ξάνθη Μαυρούδι

Μαυρούδι. Από τις πιο παλιές ελληνικές ποικιλίες. Ο μύθος θέλει να είναι το κρασί που μέθυσε τον Πολύφημο. Σίγουρα

πάντως είναι ένα κρασί με μοναδικό ενδιαφέρον, ταιριάζει τέλεια με τη βορει-

οελλαδίτικη κουζίνα και στα χέρια των ανθρώπων του οινοποιείου Anatolikos Wineyards έχει βρει την κατάλληλη έκφρασή του. Από αμπέλια που απέχουν 500 μέτρα από τη θάλασσα, βιολογικά καλλιεργημένα, δημιουργείται ένα κρασί με συμπυκνωμένη γεύση και αρώματα. Κόκκινα και μαύρα φρούτα, κέδρος, αποξηραμένα δαμάσκηνα, ξηροί καρποί αλλά και καφές πλημμυρίζουν το στόμα. anatolikoswinery.gr

Kilikos

Κολυπέρα

Λευκός, ξηρός • Πάτρα Μοσχοφίλερο 90% & Ροδίτης 10%

Δύο εμβληματικές γηγενείς ποικιλίες της Πελοποννήσου οινοποιούνται υποδειγματικά από το οικογενειακό οινοποιείο Κολυπέρα, λίγο έξω από την Πάτρα. Το πολυδύναμο Μοσχοφίλερο και ο χαρακτηριστικός Ροδίτης της δυτικής Πελοποννήσου ενώνονται σ’ ένα ζωηρό κρασί με ισορροπημένη οξύτητα. Ο Kilikos είναι ένα κρασί με φρέσκια μύτη, ανθώδη αρώματα και έντονες νότες από μήλο και εσπεριδοειδή. Λεμονάτο, ζωηρό και πολλά υποσχόμενο, από τη δεύτερη γενιά μιας οικογένειας που καλλιεργεί τα αμπέλια της και οινοποιεί με μεράκι, πείσμα και τόλμη. kolyperas.com

Rhombus Gentilini

Λευκός, ξηρός • Κεφαλονιά Ρομπόλα

Η Ρομπόλα, η πιο διάσημη ποικιλία της Κεφαλονιάς, για πολλούς είναι το επόμενο Ασύρτικο. Ευδοκιμεί σε άγονα εδάφη και γι’ αυτό οι Ιταλοί το ονομάζουν «κρασί της πέτρας». Η Ρομπόλα δίνει κρασιά με αρώματα λευκών λουλουδιών και φρούτων, όπως πράσινο μήλο, αχλάδι και ροδάκινο.

Το Rhombus Gentilini είναι μια στρογγυλή, φρουτώδης έκφραση της Ρομπόλας

με δροσιστικές νότες βοτάνων, ορυκτότητα και τραγανό φινίρισμα. gentilini.gr

Ασύρτικο 34

Καραμολέγκος

Λευκός, ξηρός • Σαντορίνη Ασύρτικο

Η πιο σημαντική λευκή μας ποικιλία και

μία από τις σημαντικότερες σε όλη τη Μεσόγειο. Καλλιεργείται σε όλη την Ελλάδα

αλλά ο τόπος της είναι η Σαντορίνη. Τα

ηφαιστειογενή εδάφη του νησιού και οι

αυτόριζοι αμπελώνες που μετράνε πάνω

από έναν αιώνα ζωής, έχουν δημιουρ-

γήσει ένα οινικό θαύμα. Κρασί με εξαιρετική οξύτητα, μεγάλη συμπύκνωση, αρώματα τσακμακόπετρας και αίσθηση θάλασσας. Το Ασύρτικο του Καραμολέγκου από αμπελώνες 120 χρόνων διαθέτει πολύπλοκα αρώματα, τη χαρακτηριστική ορυκτότητα και έντονες νότες εσπεριδοειδών.

artemiskaramolegos-winery.com

Μ

Μηλιαράκη

Ερυθρός, ξηρός • Πεζά, Ηράκλειο Κρήτης • Κοτσιφάλι - Μανδηλάρι

Η οινική δύναμη της Κρήτης στα ερυθρά κρασιά είναι το Κοτσιφάλι και το Μανδηλάρι. Το Κοτσιφάλι με το έντονο αρωματικό δυναμικό και το Μανδηλάρι με τις χαρακτηριστικές τανίνες του και το βαθύ χρώμα του, δημιουργούν έναν αρμονικό και γευστικά εκρηκτικό συνδυασμό. Το Μ του πολυτάλαντου Νίκου Μηλιαράκη, στη ζώνη των Πεζών, είναι μία από τις πιο ολοκληρωμένες εκφράσεις αυτού του συνδυασμού. Σύνθετα αρώματα κόκκινων φρούτων, πλούσιες τανίνες και εκπληκτική επίγευση, σ’ ένα κόκκινο κρασί αντιπροσωπευτικό της οινικής

της Κρήτης. minoswines.gr

Helios

Δουλουφάκη

Ερυθρός, γλυκός • Δαφνές, Ηράκλειο Κρήτης • Λιάτικο

Ξεχωριστή ποικιλία που οι ρίζες της ξεκινούν από τον 3ο π.Χ. αιώνα. Αριστα προσαρμοσμένο στο τερουάρ της Κρήτης το Λιάτικο, που παίρνει το όνομά του από τον μήνα Ιούλιο γιατί είναι το πρώτο σταφύλι που ωριμάζει και αρχίζουν να κοκκινίζουν οι ρώγες του, μας χαρίζει εξαιρετικά επιδόρπια κρασιά.

Κορυφαίο αυτό της οικογένειας Δουλουφάκη. Αρώματα κόκκινων φρούτων και καραμέλας, συμπυκνωμένη γεύση, μαλακές τανίνες, καλή οξύτητα και έντονη επίγευση.

Ο κρητικός ήλιος στο ποτήρι μας. douloufakis.wine

εξέλιξης

ΑΓΟΡΑ ΚΡΑΣΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ ΜΑΣ

Η DOMAINE AGROVISION δεν είναι απλώς μια εταιρεία, είναι ένα όραμα. Με «πάθος και σεβασμό», όπως είναι και το σύνθημα του οινοποιείου, η Agrovision δημιουργεί κρασιά υψηλής ποιότητας αλλά και με όσο το δυνατόν μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η χρήση της οινολάσπης στην παραγωγή τροφίμων, η κατασκευή θέσεων στάθμευσης ποδηλάτων από παλιά βαρέλια, η δημιουργία κάδων απορριμμάτων από παλιές παλέτες και η ανασύσταση του θρόνου του Ξέρξη είναι μόνο μερικά από τα παραδείγματα των δράσεων της εταιρείας.

Η Agrovision όμως δεν σταματάει εκεί. Ιδιαίτεροι οίνοι όπως το «20» Sauvignon Blanc και το Ieris Oinos, που παλαιώνουν υποθαλάσσια και υπεδάφια, αποτελούν το καμάρι της εταιρείας. Η οινοποίηση με θαλασσινό νερό είναι ακόμη μία καινοτομία της εταιρείας, η οποία προσδίδει μια ασυνήθιστη ορυκτότητα στα κρασιά.

Η Domaine Agrovision είναι κατά 95% εξαγωγική εταιρεία με κυριότερη αγορά τη Γαλλία, ενώ το υπόλοιπο 5% διατίθεται στην Ελλάδα. Πρόσφατα το οινοποιείο εφάρμοσε ένα

νέο μοντέλο προώθησης των κρασιών του. Το μοντέλο αυτό στηρίζεται

στην εκμετάλλευση της δυναμικής

που δημιουργεί στους καταναλωτές

η επίσκεψη στον χώρο παραγωγής.

Συγκεκριμένα, δημιουργώντας έναν

επισκέψιμο αμπελώνα με εξαιρετική

θέα τη νήσο Αμμουλιανή και το Αγιον Ορος, πραγματοποιούν εκεί τις γευ-

στικές δοκιμές προσφέροντας έτσι μια ιδιαίτερα γευστική εμπειρία. Η εμπειρία εμπλουτίζεται και από το γεγονός πως, πέρα από τις γεύσεις των κρασιών και τον τοπικών εδεσμάτων, οι οινόφιλοι μπορούν να ξεθάψουν το δικό τους κρασί από το υπεδάφιο κελάρι (σκάψε και... δοκίμασε).

Οι άνθρωποι της Agrovision όμως δεν σταμάτησαν εκεί, αλλά πήγαν ένα βήμα παρακάτω. Γνωρίζοντας ότι οι επισκέπτες τους προέρχονται από χώρες όπως τη Ρουμανία, τη Σερβία

και τη Βουλγαρία (οδικός τουρισμός

της Χαλκιδικής) επένδυσαν στο γεγονός πως οι άνθρωποι αυτοί, αφού απέκτησαν μια όμορφη εμπειρία στη

διάρκεια της επίσκεψής τους στην Agrovision, όταν δουν στις χώρες

τους σε κάποιο ράφι τη φιάλη των

κρασιών του οινοποιείου θα την επιλέξουν, καθώς θα ανασύρουν από τη

μνήμη τους τα ευχάριστα συναισθήματα που τους είχε προσφέρει. Το γεγονός αυτό πέτυχε και άνοιξε νέες αγορές για το οινοποιείο. Η ιδιαιτερότητα όμως συνεχίζεται, καθώς τα τοπικά ονόματα των κρασιών όπως το «Ammouliani»

και το «Ieris Oinos» διαφήμισαν

την περιοχή και τις νέες αυτές αγορές ενισχύοντας έμμεσα τον τοπικό τουρισμό. Το ξεχωριστό αυτό οινο-

ποιείο έχει αποκτήσει και δικό του fun club, τους Agrovisionistas. Για

όλους αυτούς τους λόγους αξίζει να

το επισκεφτείτε και να δοκιμάσετε

τα κρασιά του.

Κρασιά Ιερισσού

Δημήτρης Ντούγκος

«Ο ελληνικός αμπελώνας είναι ένα ακόμη ακατέργαστο διαμάντι»

Στη Βάση Παναγοπούλου

«Το αμπέλι είναι μέρος

της πολιτιστικής μας

κληρονομιάς και

στοιχείο της εθνικής μας

ταυτότητας γιατί

η Ελλάδα, το λέμε και το

ξαναλέμε, αυτό είναι, μια

ελιά, ένα αμπέλι κι ένα

καράβι. Γι’ αυτό και μόνο, το

αμπέλι θα έπρεπε να έχει

μια ξεχωριστή φροντίδα

από την Πολιτεία μας.

Χώρια η διατροφική αξία

που έχει και οι γευστικές

απολαύσεις που προσφέρει.

Θα έπρεπε, λοιπόν, να

δώσει κίνητρα η Πολιτεία,

να χρηματοδοτήσει

προγράμματα ανάδειξης

των γηγενών ποικιλιών

αμπέλου που είναι

ξεχασμένες από τους

ανθρώπους και από τον

χρόνο. Υπάρχουν σε πολλά

μέρη της Ελλάδας».

Με τα λόγια αυτά

ξεκινήσαμε τη συζήτησή

μας με τον Δημήτρη

Ντούγκο που κλείνει

σχεδόν πενήντα χρόνια

κάματου στη δημιουργία

αμπελώνων

εωρώ ότι, παρ’ όλο που έχουμε

προχωρήσει αρκετά στο εξωτερικό με το ελληνικό κρασί, ο ελληνικός αμπελώνας είναι ένα ακόμη ακατέργαστο διαμάντι. Μου προκαλεί θλίψη αυτή η αδράνεια, η περιφρόνηση που έχει το αμπέλι από την Πολιτεία μας», καταθέτει ο Δημήτρης Ντούγκος.

Η οικογένεια Ντούγκου είναι οικογένεια αμπελουργών, οι αμπελώνες τους εκτείνονται στις θέσεις Προσήλια και Τουρτούρα Ραψάνης, σε υψόμετρο 550 έως 700, περίπου, μέτρων στις νοτιοανατολικές πλαγιές του Ολύμπου. Δείχνουν ιδιαίτερη αγάπη στις γηγενείς ποικιλίες: καλλιεργούν Ξινόμαυρο, Κρασάτο, Σταυρωτό, Λημνιώνα, Ροδίτη, Ασύρτικο, χωρίς να γυρίζουν την πλάτη στις γνωστές δημοφιλείς γαλλικές ποικιλίες. Ανήκουν στους μικρούς οινοποιούς της χώρας. Εχουν όμως και φυτώριο αμπέλου. Επομένως, έχουν τη γνώση όλων των σταδίων παραγωγής του κλάδου τους. Ο Δημήτρης Ντούγκος, που κινεί τα νήματα του φυτωρίου από το 1976, δέχτηκε να μας μιλήσει και να μας δώσει μερικά ψήγματα της γνώσης του, παρότι τούτη την εποχή ο χρόνος είναι λιγοστός λόγω του ότι ήδη έχουν ξεκινήσει τους εμβολιασμούς.

Πόσο σημαντικό είναι ένα φυτώριο να είναι έγκυρο, οι άνθρωποι που βρίσκονται στο τιμόνι του να είναι πραγματικά της δουλειάς και να γνωρίζουν; Και να είναι και υπεύθυνοι.

Φυσικά, υπεύθυνοι. Γιατί φαντάζομαι ότι ο αμπελουργός έχει τρομερό άγχος μέχρι να πιάσει το αμπέλι και να γίνει. Από το φυτώριο ξεκινάει η καλή δουλειά. Η εγκατάσταση ενός αμπελώνα είναι για 50-60 χρόνια. Είναι για μια ζωή, δεν είναι μικρό πράγμα. Συνεπώς, οι φυτωριούχοι πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί σε όλες τις φάσεις της παραγωγικής διαδικασίας ούτως ώστε να παράγουν εξαιρετικό πολλαπλασιαστικό υλικό.

Πώς περάσατε στη δημιουργία φυτωρίου 40 χρόνια πριν; Μου κάνει εντύπωση.

Το φυτώριο δημιουργήθηκε από τον θείο μας, από τη δεκαετία του 1950, ο οποίος σπούδασε αμπελουργία στη Ρουμανία

που ήταν μια χώρα προηγμένη σε αυτό τον τομέα. Εφερε τεχνικές και γνώσεις τις οποίες αξιοποίησε στην Ελλάδα. Εγώ συνέχισα τη δουλειά του και τώρα συνεχίζουν τα παιδιά μου, ο Θάνος και η Λουίζα Ντούγκου, γεωπόνος ο πρώτος, χημικός-οινολόγος η δεύτερη. Εγώ προσωπικά ασχολούμαι από το 1976.

Πόσο σημαντικό είναι να καλλιεργεί ένας αμπελουργός γηγενείς ποικιλίες; Εμείς, σαν φυτώριο, παρότι έχουμε και όλες τις κοσμοπολίτικες, να το πω έτσι, ποικιλίες αμπέλου, γαλλικές, ισπανικές κ.λπ., έχουμε μια ιδιαίτερη ευαισθησία στις ελληνικές γηγενείς ποικιλίες γιατί υπάρχει ένας ατελείωτος πλούτος γηγενών ποικιλιών που μπορεί να καλύψει όλες τις γευστικές απαιτήσεις και τις προσδοκίες των οινοφίλων.

Οι μητρικές φυτείες με γηγενείς ποικιλίες πώς δημιουργήθηκαν;

Από παλιά αμπέλια. Προσπαθούμε να ανανεώσουμε αυτό το παλιό υλικό που κάθε τόπος έχει και παρακινούμε αμπελουργούς, που είναι σε πολλά αμπελοτόπια, να μας στέλνουν τις ποικιλίες του τόπου τους για να μπορέσουμε να αναπαράξουμε αυτό το πολλαπλασιαστικό υλικό. Είναι κρίμα να χάνονται. Είναι εξαιρετικές. Προσωπικά έχω πιει σε πολλά σημεία της Ελλάδας τοπικά κρασιά που έχουν φανταστικές γεύσεις. Είναι σπάνιες, σαγηνευτικές γεύσεις πραγματικά!

Είναι αυτό που ονομάζουμε terroir... Ναι. Κάθε κρασί, κάθε σταφύλι κουβαλάει μια δική του ιστορία από τον τόπο του. Και υπάρχουν πολλές ποικιλίες από αυτές, που προσαρμόζονται σε άλλα μέρη. Μπορεί να μην αποδίδουν ακριβώς τα ίδια στοιχεία, να έχουν κάποιες μικρές μορφολογικές διαφορές, αλλά τα περισσότερα οργανοληπτικά στοιχεία τα κρατάνε. Να σας εξηγήσω: υπάρχουν, π.χ., ποικιλίες που προσαρμόζονται σε όλο τον ελλαδικό χώρο όπως ο Ροδίτης, το Μοσχάτο Αμβούργου, το Ασσύρτικο. Υπάρχουν και άλλες που δεν ευδοκιμούν παντού, όπως το Σαββατιανό Μεσογείων. Οταν το φυτέψαμε εδώ, στην περιοχή του Δαμασίου Τυρνάβου, μετά την παραίνεση ενός μεγάλου οινοποιού της περιοχής, δεν απέδωσε τίποτα και αναγκαστήκαμε να το ξηλώσουμε γιατί ήταν νερό σε σχέση με το μέλι που στάζει στην Εύβοια, στην Αττική.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΔΗΜΗΤΡΗΣ

ΝΤΟΎΓΚΟΣ

Οπότε στις υπηρεσίες που προσφέρετε σαν φυτώριο είναι και μια συμβουλευτική για ό,τι επιλέγουν; Ναι, προσπαθούμε. Βέβαια με εκπλήσσει που ζητάνε –κόσμος που δεν ξέρει– κάποιες ξένες ποικιλίες επειδή εκστασιάζονται από την ονομασία τους, όταν υπάρχει τέτοιος πλούτος ελληνικών ποικιλιών.

Με την πείρα σας τόσων χρόνων πιστεύετε ότι το μέλλον των ελληνικών κρασιών βρίσκεται στην καλλιέργεια ελληνικών, γηγενών ποικιλιών;

Αυτή είναι αδήριτη ανάγκη για τον ελληνικό αμπελώνα. Πιστεύω ότι αν στην Ελλάδα γινόταν μια στοιχειώδης οργανωμένη δουλειά στην αμπελουργία (σ.σ.

εννοεί από πλευράς Πολιτείας), τα ελληνικά κρασιά θα κυριαρχούσαν σε παγκόσμιο επίπεδο. Γιατί αρέσουν πολύ στο εξωτερικό. Εχουμε το παράδειγμα των μικρών οινοποιών που προσπάθησαν πολύ μετά την κρίση του 2009, 2010, 2011 και στράφηκαν στο εξωτερικό αφού δεν υπήρχε λύση στην Ελλάδα πλέον –για τους γνωστούς οικονομικούς λόγους.

Τα ξέρετε, όταν ο άλλος δεν είχε γάλα να πιει, δεν θα ενδιαφερόταν για ένα κρασί που κόστιζε 20 και 30 ευρώ. Στράφη-

καν τότε πολλά μικρά οινοποιεία στην

αγορά του εξωτερικού, και αυτό που σας

λέω είναι όχι μόνο μέσα από τη δική μας

εμπειρία, το δικό μας οινοποιείο, αλλά

και από την εμπειρία φίλων οινοποιών. Τα ελληνικά κρασιά έχουν κοινό στο εξωτερικό, έχουν τεράστια επιτυχία οι ελληνικές γεύσεις. Ο κόσμος ψάχνει για νέες γεύσεις.

Θεωρείτε ότι το μέλλον της αμπελουργίας βρίσκεται στη βιολογική καλλιέργεια και ίσως και πιο πάνω (βιοδυναμική κ.λπ.); Ναι. Η βιολογική γεωργία γενικά, από πολλές απόψεις, πρέπει να προσεχτεί και να προχωρήσει. Και από διατροφική άποψη είναι καλύτερα, αλλά και για να προστατέψουμε το περιβάλλον που ζούμε και ζουν τα παιδιά μας.

Από την εμπειρία σας θα μπορούσατε να

πείτε ότι οι αμπελουργοί έχουν κατανοήσει ότι η τάση πλέον στην αμπελουργία είναι η βιολογική καλλιέργεια; Κοιτάξτε, η βιολογική καλλιέργεια έχει πολλά έξοδα και μικρότερη παραγωγή. Αν οι παραγωγοί δεν εκμεταλλεύονται οι ίδιοι την παραγωγή τους, αν δηλαδή δεν έχουν

το δικό τους οινοποιείο και καλλιεργούν για να πουλήσουν απλώς την παραγωγή τους, δεν τους συμφέρει να φτιάξουν για τον οινοποιό εξαιρετικής ποιότητας σταφύλια, γιατί απλώς ο οινοποιός δεν θα τους πληρώσει. Ευτυχώς, όμως, λόγω του φυτωρίου, βλέπω πως πάρα πολλοί οινοποιοί καλλιεργούν αμπέλια με υποκείμενα που δεν είναι πολύ εύρωστα, δεν βγάζουν υπερπαραγωγή. Η παραγωγή, βέβαια, εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Αν ένα αμπέλι το φροντίζεις πολύ, δηλαδή κάνεις πολλά ποτίσματα, πολλά λιπάσματα κ.λπ., τότε θα έχεις μεν μεγάλη παραγωγή, αλλά θα έχεις πολύ κατώτερη ποιότητα. Βλέπω, λοιπόν, ότι πολλούς μικρούς οινοποιούς δεν τους ενδιαφέρει η παραγωγή, όπως και εμάς στο οινοποιείο· τους ενδιαφέρει η ποιότητα. Φτάνει να σας πω μονάχα ότι στα αμπέλια τα δικά μας υπάρχουν τεμάχια που βγάζουν 400-500 κιλά το στρέμμα.

Οι εμβολιασμοί μπορούν να γίνουν και στο αμπέλι; Μπορεί δηλαδή να σας πάρει κάποιος τηλέφωνο και να σας πει ότι εγώ έχω αυτά τα κλήματα και θέλω να τα εμβολιάσω;

Οχι, όχι. Εμείς μόνο επιτραπέζιο εμβολιασμό κάνουμε. Γίνεται ο εμβολιασμός όταν θέλει κάποιος να αλλάξει μια ποικιλία, αλλά πρέπει να γίνει από ειδικό εμβολιαστή που ξέρει και οι οποίοι δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχουν χαθεί. Σπάνια βρίσκεται κανένας. Κι εμείς, τα πρώτα χρόνια, προτού βγουν οι εμβολιαστικές μηχανές –που τις χειρίζονται οι γυναίκες πλέον και είναι πολύ εύκολος ο εμβολιασμός–, εμβολιάζαμε με το χέρι. Παλιότερα φυτεύανε άγρια υποκείμενα και την επόμενη χρονιά γινόταν επιτόπιος εμβολιασμός. Αυτό έχει εκλείψει σήμερα. Δεν βάζουν πια άγρια υποκείμενα· πλέον όλοι προτιμούν τα έτοιμα εμβολια-

σμένα από τα φυτώρια όχι μόνο γιατί δεν υπάρχουν πλέον εμβολιαστές, αλλά γιατί δεν έχουν επιτυχία σε μεγάλο ποσοστό. Από εμάς ξέρει ότι αν θα το πάρει, θα έχει ένα 60- 70% επιτυχία στον επιτραπέζιο εμβολιασμό. Τη ζημιά του 30% αυτών που δεν θα πιάσουν την υφιστάμεθα εμείς.

Ετσι, για την ιστορία να σας πω ότι οι παλιοί εμβολιαστές φτιάχναν 2.500 την ημέρα. Τώρα όλα γίνονται μηχανικά.

Εσείς τι ποσοστά επιτυχίας έχετε; Μπορεί να έχουμε από ένα 50% μέχρι και 90%, ανάλογα με την ποικιλία, με τη βοτανική συγγένεια που έχει το υποκείμενο με το εμβόλιο, και από άλλους παράγοντες, τεχνικές που δεν υπάρχει λόγος να αναφέρουμε. Μιλάμε βέβαια για οινοποιήσιμα τα οποία έχουν και τις μεγαλύτερες επιτυχίες, ενώ τα επιτραπέζια έχουν πολύ μικρότερα ποσοστά επιτυχίας, χωρίς να μπορώ να σας πώ γιατί συμβαίνει αυτό. Δεν θα το μάθουμε ποτέ.

Εσείς όμως κάνετε και επιτραπέζιες και οινοποιήσιμες. Και λευκές και ερυθρές. Ναι, ναι, όλες τις γνωστές ελληνικές και ξένες ποικιλίες. Και χαίρομαι ιδιαίτερα όταν βλέπω ανθρώπους να μας τηλεφωνούν στο φυτώριο και να λένε: «Θα σας στείλουμε την τάδε τοπική ποικιλία. Μπορείτε να μας φτιάξετε κλήματα;»

Αυτές είναι το μέλλον της ελληνικής αμπελουργίας. Αρκεί να μην το καταλαβαίνουν μόνο οι ξένοι, αλλά να το καταλάβουν κι οι δικοί μας στην Ελλάδα, αυτοί που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης και παίρνουν αποφάσεις.

Θέλετε να πείτε κάτι που μπορεί να παρέλειψα να σας ρωτήσω; Θα ήθελα να συστήσω στους επίδοξους νέους αμπελουργούς να προτιμούν να επενδύουν στις ελληνικές ποικιλίες. Σας λέω, είναι απίστευτος ο πλούτος. Παλαιότερα διάβασα κάπου ότι ο Βιργίλιος έλεγε ότι «είναι πιο εύκολο να μετρήσεις τους κόκκους της άμμου παρά να μετρήσεις τις ελληνικές ποικιλίες αμπέλου».

Οι εγκαταστάσεις του φυτωρίου

είναι στη Ραχούλα Λάρισας

Ξυλοκάστρου 3, Λάρισα Τ.Κ. 41335

 2410-620621

 info@dougos.gr

 dougos.gr

ΚΡΑΣΙΟΥ

Ο άγνωστος ελληνογαλλικός

πόλεμος για το κρασί

Φθινόπωρο του 1929. Οι Ελληνες αμπελουργοί βρίσκονται αντιμέτωποι με μια μεγάλη «αμπελουργική κρίση», αποτέλεσμα της κάθετης πτώσης των τιμών του μούστου και του κρασιού. Ελπίδες για να περιοριστούν οι συνέπειες της κρίσης δημιουργεί η εφαρμογή από τις 20 Οκτωβρίου ελληνογαλλικής εμπορικής συμφωνίας, που ενισχύει τις εξαγωγές ελληνικών κρασιών στη Γαλλία

Του Σταύρου Μαλαγκονιάρη

Οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της εμπορικής συμφωνίας

που θα ενίσχυε τις

εξαγωγές ελληνικών κρασιών στη

Γαλλία δίνοντας

έτσι ανάσα στους Ελληνες αμπελουργούς

κράτησαν περισσότερο από έναν χρόνο.

Καθώς όμως η εφαρμογή της δημιουρ-

γούσε θετικές προοπτικές για το ελληνικό κρασί, πολλοί οινοπαραγωγοί αλλά και βιομηχανίες έκαναν επενδύσεις για να εκσυγχρονίσουν τις εγκαταστάσεις τους και

να παράγουν κρασί που η ποιότητά του να ανταποκρίνεται στους όρους της σύμ-

βασης! Βλέπετε, οι εξαγωγές κρασιού αυ-

ξήθηκαν θεαματικά εκείνο το διάστημα

και έφτασαν το 1929 τους 52.240 τόνους

κρασιού σε βαρέλια, των οποίων η αξία

ανερχόταν σε περίπου 225 εκατομμύρια

δραχμές!

Ομως, δεν πέρασαν 61 μέρες από την

έναρξη εφαρμογής της συμφωνίας και

όλες οι προσδοκίες διαψεύστηκαν. Η

γαλλική κυβέρνηση ψήφισε, στις 29 Δε-

κεμβρίου 1929, έναν νόμο που ουσιαστικά

περιόριζε δραστικά τις εισαγωγές ελληνικών κρασιών! Ηταν το έναυσμα για να

αρχίσει ένας… άγνωστος ελληνογαλλικός

«πόλεμος» για το κρασί! Τυπικά, ο γαλλικός νόμος δεν απαγόρευε τις εισαγωγές ελληνικών κρασιών. Απλά, σε μια προσπάθεια να προστατευτούν η ονομασία προέλευσης και η γνησιότητα «επώνυμων» γαλλικών κρασιών, όπως π.χ. της Βουργουνδίας, απαγορευόταν η εισαγωγή κρασιών που χρησιμοποιούνταν για ανάμιξη στα γαλλικά.

Αντίθετα, επιτρεπόταν ανεμπόδιστα η εισαγωγή κρασιών που θα καταναλώνονταν ως ελληνικά προϊόντα.

Ομως, μόνο το 2% των εισαγόμενων στη Γαλλία ελληνικών κρασιών καταναλωνόταν ως ελληνικός οίνος. Το υπόλοιπο 98% χρησιμοποιούνταν για ανάμιξη σε γαλλικά κρασιά για να τα ενισχύουν σε περιεκτικότητα σακχάρου και οινοπνεύματος.

Γι’ αυτό εκτιμήθηκε -σωστά- ότι ο νέος νόμος ουσιαστικά καθιστούσε απαγορευτικές τις εξαγωγές οίνου στη Γαλλία.

Με τον ίδιο νόμο απαγορευόταν στη χώρα μας να χρησιμοποιεί την ονομασία «κονιάκ» για το γνωστό ποτό, για το οποίο επίσης γίνονταν σημαντικές εξαγωγές. Γαλλικές εφημερίδες, όπως είχε πει

ΚΡΑΣΙΟΥ Ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος απορρίπτει το ενδεχόμενο προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο και δηλώνει ότι η κυβέρνηση θα αποφύγει τις εντάσεις προχωρώντας σε διαπραγματεύσεις, που δεν θα κρατήσουν πολλές ημέρες, αρνούμενος πάντως να αναφερθεί σε λεπτομέρειες

Πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ στην ημερήσια εφημερίδα της Πάτρας «Νεολόγος»

για το θέμα των κρασιών

στη Βουλή ο βουλευτής Μαντινείας Νικόλαος Ι. Μπακόπουλος, έγραφαν ότι ο νόμος ψηφίστηκε για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων ορισμένων Γάλλων οινοπαραγωγών.

Για τους Ελληνες αυτή η ρύθμιση είχε καταστροφικές συνέπειες.

Διαμαρτυρίες εμπόρων για την απόφαση της Γαλλίας που περιόριζε την εισαγωγή κρασιών (εφημ. «Εμπρός»)

Και σαν να μην έφτανε η γαλλική «επίθεση», άλλα προβλήματα δημιουργήθηκαν στην Ελβετία καθώς, όπως έγραφαν εφημερίδες («Εμπρός», φ. 8.2.1930), υπήρξε μια συκοφαντική εκστρατεία, υποκινούμενη από Ισπανούς παραγωγούς, για την ποιότητα των ελληνικών κρασιών. Αυτή άφησε πίσω της δυσμενείς εντυπώσεις παρότι η ελβετική κυβέρνηση υποχρεώθηκε από την ελληνική να δώσει στη δημοσιότητα έκθεση πραγματογνωμόνων που βεβαίωνε «το γνήσιον και ανόθευτον των ελληνικών οίνων». Η απότομη μείωση των εξαγωγών, σε συνδυασμό με την «αμπελουργική κρίση», έφερε σε απόγνωση τους παραγωγούς, πολλοί από τους οποίους είχαν πάρει μεγάλα δάνεια για να ενισχύσουν την παραγωγή τους.

«Στην Εύβοια δημιουργήθηκε κατάσταση πανικού», είχε πει σε συζήτηση στη Βουλή (17.2.1930) ο βουλευτής Καρυστίας (Εύβοιας) Θρασύβουλος Παπαστρατής, για να προσθέσει: «Αμπελοκτήμονες θέλοντας να ελαφρυνθούν από ενυπόθηκα χρέη, που είχαν λάβει για την καλλιέργεια και βελτίωση των αμπελιών τους, προχώρησαν σε πωλήσεις μέρους της περιουσίας τους. Αυτό είχε αποτέλεσμα η αξία των κτημάτων να μειωθεί κατά 50%».

Ο βουλευτής Αττικοβοιωτίας Μιλτιάδης Μαντάς επισήμανε ότι οι αμπελουργοί βρίσκονταν σε πολύ δεινή θέση και

«δεν δύνανται να πληρώσουν τους φόρους» ούτε τα έξοδα της καλλιέργειάς τους, ενώ ο ιδιοκτήτης εργοστασίου οινοπνευματοποιίας, βουλευτής Πειραιώς, Γεώργιος Ησαΐας αναφέρθηκε στις επενδύσεις των βιομηχανιών για δημιουργία νέων εγκαταστάσεων.

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, η

κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου

αντέδρασε γρήγορα στη γαλλική ενέργεια, κρατώντας όμως πάντα ισορροπίες

για να μην υπάρξει διαταραχή στις γενι-

κότερες ελληνογαλλικές σχέσεις σε μια

κρίσιμη διεθνή συγκυρία. Παράλληλα, πήρε ορισμένα ανακουφιστικά μέτρα για τους οινοπώλες και τους

οινοπαραγωγούς μειώνοντας τον φόρο στον μούστο (γλεύκος) και δίνοντας χαμηλότοκα τραπεζικά δάνεια.

Από τις εφημερίδες μαθαίνουμε ότι το

πρώτο διάβημα έγινε στις 4 Ιανουαρίου 1930 από τον Ελληνα πρέσβη στο Παρίσι Νικόλαο Πολίτη, στον οποίο το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών έδωσε διαβεβαιώσεις ότι δεν θα θιγεί η εισαγωγή ελληνικών κρασιών στη Γαλλία, χωρίς βεβαίως να διευκρινίζεται τι θα γίνει με τις μεγάλες ποσότητες που προορίζονταν για ανάμιξη.

Ακολούθησαν νέα διαβήματα από τον υπουργό Εξωτερικών Ανδρέα Μιχαλακόπουλο και, όπως φαίνεται από τα δημοσιεύματα των ελληνικών εφημερίδων, κάτι οι διαβεβαιώσεις των Γάλλων πως θα ανασταλεί η εφαρμογή του νόμου, κάτι οι εκτιμήσεις παραγόντων του υπουργείου Εξωτερικών πως θα τροποποιηθεί, δημιουργούσαν ένα κλίμα αισιοδοξίας.

Ωστόσο, αυτό δεν ήταν αρκετό για τους «καμένους» παραγωγούς και εμπόρους.

Με ψηφίσματά τους, επιτροπή εμπόρων και βιομηχάνων του Πειραιά και το Συνέδριο των Επιμελητηρίων δείχνουν να μην πείθονται από τα «αισιόδοξα» μηνύματα. Καλούν την κυβέρνηση να προχωρήσει σε «αντίποινα» προς τους Γάλλους και να καταγγείλει το σύνολο της εμπορικής συμφωνίας, που ήταν προς όφελος των γαλλικών προϊόντων, καθώς κατέβαλλαν λιγότερους δασμούς.

Οι φόβοι τους επιβεβαιώνονται καθώς στις 13 Φεβρουαρίου 1930 γίνεται γνωστό από τον Τύπο ότι η γαλλική κυβέρνηση προχώρησε στη δημοσίευση του εκτελεστικού διατάγματος του νόμου με τον οποίο περιορίζεται η εισαγωγή του κρασιού.

Τυπικά ο γαλλικός νόμος δεν απαγόρευε τις εισαγωγές ελληνικών κρασιών. Απλά, σε μια προσπάθεια να προστατευτούν η ονομασία προέλευσης και η γνησιότητα «επώνυμων»

γαλλικών κρασιών, όπως της Βουργουνδίας, απαγορευόταν η εισαγωγή κρασιών που χρησιμοποιούνταν για ανάμιξη στα γαλλικά

Παρ’ όλα αυτά οι «ενταύθα αρμόδιοι εξακολουθούν να διατηρούν ελπίδας διευθετήσεως», ανέφερε η εφημερίδα «Εμπρός».

Ακολουθεί μακρά συζήτηση στη Βουλή (17.2.1930), με τους βουλευτές των οινοπαραγωγών περιοχών να αναφέρονται στα προβλήματά τους και να ζητούν δράσεις από την κυβέρνηση. Κάποιοι μιλάνε για προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, αλλά οι περισσότεροι συγκλίνουν ότι πριν γίνει προσφυγή πρέπει

να καταγγελθεί το σύνολο της εμπορικής συμφωνίας για να πληγούν και τα γαλλικά προϊόντα που εισάγονταν στη χώρα. Ο Ανδρέας Μιχαλακόπουλος απορρίπτει το ενδεχόμενο προσφυγής στο Διεθνές Δικαστήριο και δηλώνει ότι η κυβέρνηση θα αποφύγει τις εντάσεις, προχωρώντας σε διαπραγματεύσεις που δεν θα κρατήσουν πολλές ημέρες, αρνούμενος πάντως να αναφερθεί σε λεπτομέρειες.

Ομως τις επόμενες μέρες τα πράγματα δυσκολεύουν.

Στη Γαλλία ξεσπάει κυβερνητική κρίση, γίνονται τρεις διαδοχικές προσπάθειες για να συγκροτηθεί κυβέρνηση, μέχρι να πάρει ξανά ψήφο εμπιστοσύνης ο πρωθυπουργός Ταρντιέ.

Ετσι, αναγκαστικά το χρονικό όριο της 1ης Μαρτίου, που είχε θέσει η Ελλάδα για την εξεύρεση λύσης, παρατείνεται.

Παρ’ όλα αυτά μέσα στον Μάρτιο η Γαλλία αποδέχεται μετά τις πιέσεις της Ελλάδας ένα νέο σχέδιο συμφωνίας, με το οποίο καταργείται το ευνοϊκό δασμολόγιο για τα γαλλικά προϊόντα και καθορίζεται ότι μέχρι την 1η Ιουνίου θα έχει διευθετηθεί και το θέμα του κρασιού.

Κάπως έτσι έγινε «ανακωχή» και χάρη στην ελληνική στάση, μετριοπαθή αλλά αποφασιστική, αργότερα θα επιτευχθεί η εφαρμογή της πολυπόθητης συμφωνίας και οι ελληνικές εξαγωγές στη Γαλλία θα συνεχίσουν όπως είχε αρχικά συμφωνηθεί.