EFSYN BIO ΙΟΥΛΙΟΣ 2023

BIO ΕfSyn

ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΟΙΚΟΚΗΠΟΣ Φυσικοί χυµοί: ρόδι, µανταρίνι, φραγκόσυκο!

Γυναικεία

• Monolia: εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο από τη Σούρπη • Νymphaea: βοτανικά αρώματα

από αγνά μυρωδικά, βότανα, άνθη, καρπούς, σπόρους, ρίζες, ρητίνες και αιθέρια έλαια

• Eva Nature: Χειροποίητες υφασμάτινες δημιουργίες για τη γυναικεία φύση

• Βio-life secrets: Αρωματικά φυτά, βότανα και αιθέρια έλαια από την Κοζάνη

επιχειρηµατικότητα

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Σωτήρης Μανιάτης

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ

Γιάννης Κιμπουρόπουλος

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΛΟΥ

ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ

Τάσος Παππάς

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

Βάση Παναγοπούλου

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

Βασιλική Γραμματικογιάννη

Στελίνα Μαργαριτίδου

Σταύρος Μαλαγκονιάρης

Βάση Παναγοπούλου

ART DIRECTOR

Λουίζα Καραγεωργίου

ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ

Στέφανος Γούλατης

4 28 36

16

«Eίµαστε πολύ πίσω στην πολιτική προστασία»

«Το φυσικό άρωµα είναι µεγάλη βοήθεια για τον οργανισµό µας»

«Η επιτυχία δεν έχει φύλο. Εχει όµως

υρωπαϊκή αγροτική πολιτική χωρίς βιολογική γεωργία δεν υφίσταται. Στρατηγική την οποία καθιστά απολύτως σαφή η Ευρωπαϊκή Ενωση μέσα

από τη νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική.

Η βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία υποστηρίζονται με τη νέα ΚΑΠ μέσω των άμεσων ενισχύσεων, με εξειδικευμένη δράση στα οικολογικά σχήματα για το κλίμα, το περιβάλλον και την καλή διαβίωση των ζώων, με στόχο να ενισχυθεί η συνέχιση της εφαρμογής μεθόδων βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, αλλά και μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.

Η ενίσχυση της παραγωγής βιολογικών προϊόντων, πέραν της ευθυγράμμισης με τις κατευθύνσεις της Στρατηγικής «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δημιουργεί και τις προϋποθέσεις για αύξηση της προστιθέμενης αξίας και της δημιουργίας ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος για τα ελληνικά τρόφιμα.

Η βιολογική γεωργία αποτελεί ένα δυναμικό τμήμα της ελληνικής γεωργίας και το οποίο αναμένεται να γνωρίσει αύξηση όχι μόνο λόγω των παρεμβάσεων της ΚΑΠ και της ευρύτερης πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και λόγω της διαφαινόμενης τάσης των καταναλωτών να επιζητούν ασφαλή, ποιοτικά και υγιεινά αγροδιατροφικά προϊόντα.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, την τελευταία δεκαετία, παρατηρείται αύξηση της τάξης του 15,5% των εκτάσεων βιολογικής καλλιέργειας, αλλά και του αριθμού των καλλιεργητών κατά 52%. Σημαντική είναι και η αύξηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων στην Ε.Ε. Στην Ελλάδα, όμως, η ζήτηση είναι περιορισμένη ένεκα της χαμηλής αναγνωρισιμότητας και του υψηλού κόστους. Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία της Ε.Ε., η κατά κεφαλήν δαπάνη για βιολογικά στην Ελλάδα είναι μόλις 6€ όταν στην Ε.Ε. φθάνει στα 75€.

Ο Ελληνας αγρότης καλείται πλέον να δραστηριοποιηθεί ενεργά στη βιολογική γεωργία και κυρίως να εκσυγχρονίσει τη μονάδα

επενδύοντας σε σύγχρονα αγροτικά μηχανήματα και αρδευτικά συστήματα, ενεργειακή αυτάρκεια, καλλιέργειες αντοχής στα έντονα καιρικά φαινόμενα, αλλά και να υιοθετήσει την κυκλική οικονομία. Σήμερα έχει τη δυνατότητα να επωφεληθεί από «4» πηγές χρηματοδότησης των επενδύσεών του:

1. Σχέδια Βελτίωσης. Οι επιχορηγούμενες επενδύσεις, με ειδική μέριμνα για τους νέους, αφορούν όλο το εύρος των εκμεταλλεύσεων, ανεξαρτήτως μεγέθους και δραστηριότητας.

2. Αναπτυξιακός νόμος. Χρηματοδοτεί επενδύσεις παραγωγών και επιχειρήσεων του αγροτικού τομέα και ειδικότερα μέσω του καθεστώτος της Αγροδιατροφής.

3. Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Καλύπτουν μια σειρά επενδύσεων, που υλοποιούνται από συνεργατικά σχήματα και επιχειρήσεις του κλάδου, που αξιοποιούν την πρακτική της Συμβολαιακής, με στόχο τη βελτίωση της οικονομικής αποδοτικότητάς τους.

4. Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ). Χρηματοδοτείται η ενεργειακή αυτάρκεια των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων (net metering), με επιχορήγηση 40% με στόχο τη μείωση του κόστους παραγωγής.

Στο πλαίσιο αυτό, η Τράπεζα Πειραιώς προσφέρει εξειδικευμένα δανειακά προϊόντα, για κάλυψη των επενδυτικών αναγκών κάθε παραγωγού. Στα επιχορηγούμενα προγράμματα, ο παραγωγός έχει εξατομικευμένη χρηματοδοτική πρόταση μέσω του Δανείου έναντι επιχορήγησης και του Εξειδικευμένου επενδυτικού δανείου.

Η Τράπεζα Πειραιώς παραμένει σταθερά δίπλα στον αγροτικό κόσμο στηρίζοντάς τον και για τις έκτακτες, εποχικές ή τακτικές ανάγκες ρευστότητας μέσω του Ανοικτού Δανείου Αγροτών (καλύπτει ετήσιες ανάγκες, όπως αγροτικά εφόδια), της Μικρο-χρηματοδότησης Αγροτών (μέχρι 5.000€ για έκτακτες ανάγκες) και της Κάρτας του Αγρότη (συνδεδεμένη με ετήσια επιδότηση για χρηματοδότηση παραγωγικών δαπανών).

Ευρωπαϊκή στροφή στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία

για ένα βιώσιμο αύριο

Τα υψηλά επίπεδα θερμοκρασίας και οι καύσωνες, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι ανεξέλεγκτες πυρκαγιές έχουν αρχίσει να

γίνονται η νέα κανονικότητα. Και όλα αυτά είναι η αρχή του τι πρόκειται να συμβεί τις επόμενες δεκαετίες. «Το καλοκαίρι του 2021 είδαμε εικόνες από το μέλλον» λέει στη συνέντευξή

μας ο δρ Κώστας Λαγουβάρδος, μετεωρολόγος

και διδάκτορας του Πανεπιστημίου PARISVI της Γαλλίας, με αφορμή την έκθεση για την αποτίμηση της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα. Ο κ. Λαγουβάρδος είναι ένας από τους επιστήμονες που επιμελήθηκαν την έκθεση του Δικτύου Climatebook, μια πρωτοβουλία αντίστοιχη με εκείνες που λαμβάνονται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη

Η χώρα μας θεωρείται από τις πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έκθεσης θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κλιματική αλλαγή έχει φτάσει στο κατώφλι μας; Δεν θα έλεγα ότι η χώρα μας είναι πιο ευάλωτη από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Η τελευταία έκθεση του «Κοπέρνικου» -που βγήκε λίγες μέρες πριν από τη δική μας- δείχνει ότι η Ευρώπη είναι μια περιοχή που θερμαίνεται με ταχύτερο ρυθμό από τις άλλες ηπείρους, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι όλες οι χώρες θερμαίνονται το ίδιο. Το 2022 ήταν το δεύτερο πιο ζεστό έτος και το καλοκαίρι του 2021 ήταν το πρώτο πιο ζεστό στην Ευρώπη.

Αντίθετα στην Ελλάδα, το καλοκαίρι του 2022 ήταν σε καλύτερα επίπεδα, αν και ήταν θερμότερο από το κανονικό. Το 2021 όμως, είχαμε πολύ μεγάλες θερμοκρασίες. Επομένως θα έλεγα ότι η κλιματική αλλαγή προφανώς έχει φτάσει στο κατώφλι μας, αφού την τελευταία δεκαετία έχουμε συσσώρευση ετών όπου η θερμοκρασία είναι πάνω από τις κανονικές τιμές για την Ελλάδα.

Οι μεγαλύτερες αποκλίσεις σημειώθηκαν στην ηπειρωτική χώρα και ιδιαίτερα στη Δ. Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι περιοχές της Ελλάδας κινδυνεύουν να πιάσουν το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου που έχει θέσει ο ΟΗΕ ως την τελευταία μας ευκαιρία για να αποτρέψουμε την ανεξέλεγκτη κλιματική αλλαγή;

Οντως, σύμφωνα με τις αναλύσεις που κάναμε για το 2022, οι υψηλότερες αποκλίσεις σημειώθηκαν στη Δυτική Ελλάδα. Η ανατολική χώρα και ιδίως η νησιωτική, όπως και η Κρήτη, είχαν θερμοκρασίες κοντά στις κανονικές τιμές και αυτό οφείλεται κυρίως στα μελτέμια, που ήταν ισχυρότερα από το κανονικό. Οταν έχουμε μια χρονιά με πολλά μελτέμια, το αποτέλεσμα είναι να έχουμε ηπιότερη θερμοκρασία στην ανατολική χώρα αλλά ζεσταίνεται περισσότερο η ηπειρωτική και ιδιαίτερα τα δυτικά της.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΏΣΤΑΣ ΛΑΓΟΥΒΑΡΔΟΣ

Το όριο του 1,5 βαθμού Κελσίου

στο οποίο αναφέρεστε αφορά

όλο τον πλανήτη και όχι κάθε χώρα ξεχωριστά, και είναι σε σύγκριση με τις τι-

μές που είχαμε κατά την προβιομηχα-

νική περίοδο, δηλαδή 1850-1900. Στην

Ελλάδα δεν έχουμε τέτοια στοιχεία για

να τα συγκρίνουμε, αλλά τον 1,5 βαθμό

Κελσίου τον έχουμε ξεπεράσει και στην

Ελλάδα και σε άλλες περιοχές. Το θέμα είναι να μην ξεπεραστεί ως μέσος όρος παγκοσμίως.

Ετος ξηρασίας επίσης το 2022. Σε

αυτό το εύρημα μεταξύ των περιοχών που είχαν τις μικρότερες βροχοπτώσεις βρίσκεται πάλι η Δ. Ελλάδα. Η περιοχή που σύμφωνα με τον κύκλο νερού είναι πάρα πολύ σημαντική για ολόκληρη τη χώρα. Τα επόμενα χρόνια θα αντιμετωπίσουμε πιο έντονα φαινόμενα ξηρασίας; Το 2022 δεν ήταν ιδιαίτερα κακή χρονιά. Είχαμε όντως λιγότερες βροχές από το κανονικό στη Δυτική Ελλάδα, ωστόσο είχαμε αρκετές βροχές στα ανατολικά και στα νότια. Αυτό που γενικά βλέπουμε στη χώρα μας τις τελευταίες δεκαετίες είναι ότι οι βροχές σαν άθροισμα δεν έχουν παρουσιάσει μια σημαντική μείωση.

Είμαστε πάνω-κάτω στα ίδια επίπεδα. Υπάρχουν χρονιές που είναι πιο βροχερές και άλλες λιγότερο. Αν εξετάσει κανείς την τάση, δεν βλέπει τάση μείωσης των βροχοπτώσεων, βλέπει όμως δύο άλλα πολύ σημαντικά χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι λιγοστεύουν οι μέρες βροχής και το δεύτερο ότι όταν βρέχει, βρέχει περισσότερο. Αυξάνουν δηλαδή τα επεισόδια ισχυρών βροχοπτώσεων. Επομένως αν πάρει κανείς το άθροισμα σε όλο τον χρόνο δεν είναι κακό, έχουμε αρκετές βροχές. Ώστόσο δεν κατανέμεται σωστά ούτε χρονικά, ούτε χωρικά. Αυτή η ανισοκατανομή

δημιουργεί πλημμύρες και καταστροφές, ενώ το νερό χάνεται και σε συνδυασμό με τις λιγότερες ημέρες βροχής, έχουμε μεγαλύτερες πιθανότητες ξηρασίας.

Ενα παράδειγμα για το 2022 είναι η

Κρήτη και ειδικά η ανατολική Κρήτη, που είχε πολύ μεγάλη αύξηση των βροχοπτώσεων.

Μέσα σε μια μέρα έριξε πάρα πολύ νερό, ανέβασε το άθροισμα όλου του χρόνου, αλλά αυτό το νερό χάθηκε. Το μόνο που άφησε πίσω του ήταν πλημμύρες και μεγάλες καταστροφές. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στη Θεσσαλία. Πέρυσι είχε σαράντα μέρες να βρέξει στην περιοχή και όταν έβρεξε, δημιούργησε τεράστια προβλήματα στις καλλιέργειες.

Το γεγονός ότι η θερμοκρασία της θάλασσας ανεβαίνει σταθερά τα τελευταία χρόνια το έχουμε διαπιστώσει όλοι ως κολυμβητές. Τι σημαίνει όμως για την υγεία της θαλάσσιας

ζωής αλλά και πόσο τροφοδοτεί φαινόμενα όπως ανεμοστρόβιλους και υδροσίφωνες; Πόσο πιο συχνά θα γίνουν αυτά τα φαινόμενα; Η θερμοκρασία της θάλασσας τα τελευταία χρόνια ήταν πάνω από τα κανονικά επίπεδα. Ώστόσο οι αποκλίσεις που είχαμε -ιδιαίτερα το τελευταίο καλοκαίρι- δεν ήταν πολύ μεγάλες. Ηταν όμως πιο ζεστή. Αντίθετα όμως στη δυτική Μεσόγειο είχαμε τρομερές αποκλίσεις.

Είδαμε μέχρι και πέντε βαθμούς πάνω από τις κανονικές τιμές.

Οι υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν μεγάλα προβλήματα και στην αλιεία αλλά κυρίως στις μυδοκαλλιέργει-

ες. Το 2021 που είχαμε τον παρατεταμένο καύσωνα και τις μεγάλες πυρκαγιές

στην Εύβοια και στη Βαρυμπόμπη, η

θερμοκρασία της θάλασσας είχε ανέβει πάρα πολύ. Τότε σχεδόν καταστράφηκε όλη η μυδοκαλλιέργεια.

Για τους ανεμοστρόβιλους και τους υδροσίφωνες η θερμοκρασία της θάλασσας δεν παίζει και τόσο μεγάλο ρόλο, επηρεάζει όμως τα πιο μεγάλα συστήματα όπως τα βαρομετρικά χαμηλά του φθινοπώρου. Επίσης, υψηλότερη θερμοκρασία της θάλασσας σημαίνει μεγαλύτερη εξάτμιση του νερού, το οποίο τροφοδοτεί μετά τα σύννεφα τα οποία πιθανότατα δημιουργούν μεγαλύτερα ύψη βροχής.

Οι δασικές πυρκαγιές κατά πόσο οφείλονται στην αύξηση της θερμοκρασίας, κατά πόσο στην εγκατάλειψη των δασών από ανθρώπινες δρα-

στηριότητες που περιόριζαν τη βιομάζα που είναι εύφλεκτο υλικό και κατά πόσο στην αναποτελεσματικότητα της προστασίας των δασών μας από το κράτος; Οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα. Η εγκατάλειψη των δασών από την ανθρώπινη δραστηριότητα και η βιομάζα που συσσωρεύεται σε συνδυασμό με τις παρατεταμένες υψηλές θερμοκρασίες και την ξηρασία δημιουργούν ένα ιδανικό κοκτέιλ που οδηγεί σε ανεξέλεγκτες πυρκαγιές. Το είδαμε το καλοκαίρι του 2021 στη Β. Εύβοια με τις αναζωπυρώσεις της πυρκαγιάς χωρίς να υπάρχει άνεμος.

Η δυσκολία να ελεγχθούν οι πυρκαγιές οφείλεται και στις κλιματικές συνθήκες που είχαμε εκείνη τη χρονιά.

Αν εξετάσει κανείς

την τάση, δεν βλέπει

τάση μείωσης των

βροχοπτώσεων, βλέπει όμως δύο

άλλα πολύ σημαντικά

χαρακτηριστικά. Το πρώτο είναι ότι λιγοστεύουν

οι μέρες βροχής και το

δεύτερο ότι όταν βρέχει, βρέχει περισσότερο

Αντίθετα, το 2022 που ήταν ένα ήπιο και βροχερό καλοκαίρι είχαμε περιορισμέ-

νες δασικές πυρκαγιές. Είχαμε το μισό από τον μέσο όρο των εκτάσεων που καίγονται κάθε χρόνο τα τελευταία είκοσι χρόνια. Βλέπουμε λοιπόν από χρονιά σε χρονιά μια τεράστια διαφοροποίηση

η οποία σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαρτάται από τις μετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν μέσα στο καλοκαίρι.

Ακούμε συχνά τον όρο μεγα-πυρκαγιές. Θα θέλατε να μας εξηγήσετε τι ακριβώς σημαίνει ο όρος; Θα χαρακτηρίζατε κάποιες από τις πυρκαγιές στην Ελλάδα ως μεγα-πυρκαγιές;

Ναι, το 2021 στην Εύβοια, είχαμε μεγα-πυρκαγιές. Δηλαδή αναζωπυρώσεις που πολύ δύσκολα μπορούν να ελεγχθούν. Αντίθετα το 2022 -το δείχνει και η έκθεσή μας- παρόλο που κάηκαν 224.000 στρέμματα και είχαμε εφτά μεγάλες δασικές πυρκαγιές, ο μέσος όρος είναι κάτω από το μισό, αφού την τελευταία εικοσαετία στην Ελλάδα κατά μέσο όρο καίγονται πάνω από 400.000 στρέμματα ετησίως.

Οι επιπτώσεις στην οικονομία ποιες είναι και πώς τις μετράτε; Είναι διεπιστημονικό θέμα και

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΚΏΣΤΑΣ

ΛΑΓΟΥΒΑΡΔΟΣ

δεν μπορεί να γίνει μονομερής

προσέγγιση. Ώστόσο υπάρχουν

επιπτώσεις σχεδόν σε όλους τους οικονομικούς τομείς. Από την αγροτική

παραγωγή μέχρι τη μεγαλύτερη ζήτηση για ενέργεια. Επιπλέον έχει και ένα

κοινωνικό πρόσημο αφού οι πιο φτωχοί άνθρωποι δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν τέτοιες καταστάσεις. Επιπτώσεις

επίσης υπάρχουν και στον χειμερινό

τουρισμό με τη μείωση των χιονοπτώ-

σεων και την περιορισμένη λειτουργία

των χιονοδρομικών κέντρων που συνεπάγεται. Αυτό σημαίνει απώλειες για την τοπική κοινωνία που ζει άμεσα ή έμμεσα από τον χειμερινό τουρισμό.

Μπορεί να αντιστραφεί ή να περιοριστεί η κλιματική κρίση ώστε να γλιτώσουμε τα χειρότερα;

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου που προέρχεται από την καύση των ορυκτών καυσίμων, τα οποία πρέπει να περιοριστούν. Αρα εξοικονόμηση ενέργειας όπου μπορούμε. Στα κτίρια για παράδειγμα και στις μετακινήσεις. Αυτό

όπως αντιλαμβάνεστε αφορά ολόκληρο τον πλανήτη.

Η εκτίμησή μας είναι ότι η μείωση

γίνεται με μικρό ρυθμό. Βλέπουμε τα αέρια του θερμοκηπίου να ανεβαίνουν συνεχώς παρότι παίρνουμε μέτρα. Είμαστε πίσω από το πρόβλημα όταν η κλιματική αλλαγή προχωρά με τόσο γρήγορα βήματα.

Και τώρα τι κάνουμε; Ποιο θα είναι το μέλλον μας;

Μετά την αποτίμηση που κάναμε για το τι συμβαίνει τα τελευταία χρόνια, με τα στοιχεία να είναι πραγματικά αδιαμφισβήτητα, το επόμενο ερώτημα είναι τι θα συμβεί τις επόμενες δεκαετίες. Εκεί το μοναδικό μας εργαλείο είναι τα κλιματικά μοντέλα. Δηλαδή μοντέλα που προβλέπουν πώς θα εξελιχθούν οι θερμοκρασίες, οι βροχοπτώσεις, ο άνεμος, η νέφωση σε περιοχές του πλανήτη. Αλλά για να το κάνουμε αυτό με τα κλιματικά μοντέλα τα οποία περιγράφουν όλες αυτές τις διεργασίες μέσα στην

προβλήματα και στην αλιεία αλλά κυρίως στις μυδοκαλλιέργειες. Το 2021 με τον παρατεταμένο καύσωνα και τις μεγάλες πυρκαγιές στην Εύβοια και στη Βαρυμπόμπη, η θερμοκρασία της θάλασσας είχε ανέβει πάρα πολύ. Τότε σχεδόν καταστράφηκε όλη η μυδοκαλλιέργεια

ατμόσφαιρα, την αλληλεπίδραση με τη θάλασσα που ζεσταίνεται και ζεσταίνει και τον υπερκείμενο αέρα, την εξάτμιση, τους υδρατμούς που μπαίνουν στην ατμόσφαιρα, τις νεφώσεις, τις περισσότερες βροχές, όλη αυτή τη δύσκολη και χαοτική κατάσταση, θα πρέπει να εξετάσουμε διάφορα σενάρια.

Τα σενάρια αυτά βασίζονται στα μέτρα που θα πάρουμε ή δεν θα πάρουμε. Θα πάρουμε δραστικά μέτρα; Δεν θα πάρουμε καθόλου μέτρα και θα συνεχίσουμε όπως τώρα; Σε αυτή την περίπτωση τα κλιματικά σενάρια για τις επόμενες δεκαετίες είναι εφιαλτικά. Δηλαδή αν δεν πάρουμε μέτρα μπορεί να φτάσουμε να δούμε αποκλίσεις πολύ πάνω από τον 1,5 βαθμό Κελσίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Μπορεί να αγγίξουμε τους 3-3,5 βαθμούς, κάτι το οποίο για ορισμένες περιοχές του πλανήτη θα είναι εφιαλτικό.

Ενα άλλο πρόβλημα για το μέλλον είναι οι καύσωνες. Οι καύσωνες θα μας απασχολήσουν πολύ στο μέλλον. Τα κλιματικά σενάρια για τις επόμενες δεκαετίες δείχνουν ότι οι καύσωνες θα γίνο-

Τα κλιματικά σενάρια

για τις επόμενες

δεκαετίες δείχνουν

ότι οι καύσωνες

θα γίνονται πιο συχνοί

και θα τροφοδοτούν

και τις δασικές

πυρκαγιές

Οι υψηλές θερμοκρασίες δημιουργούν μεγάλα

νται πιο συχνοί και θα τροφοδοτούν και τις δασικές πυρκαγιές. Το καλοκαίρι του 2021 ήταν εικόνα από το μέλλον.

Ωστόσο στις πρόσφατες εκλογές από τον πολιτικό διάλογο απουσίαζαν η κλιματική αλλαγή και η προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης τα τελευταία χρόνια το καθεστώς προστασίας της φύσης συνεχώς αποδυναμώνεται προς όφελος των επενδύσεων. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι ο πολιτικός κόσμος της χώρας μας -με εξαιρέσεις φυσικά- έχει άγνοια κινδύνου;

Οντως, η προστασία του περιβάλλοντος απουσιάζει από τον πολιτικό διάλογο. Τα κόμματα μέσα στα προγράμματά τους είχαν κάποια σημεία αλλά τα πιο πολλά ήταν γενικόλογα. Επίσης δεν συνοδεύονται από δεσμεύσεις. Βλέπετε και τα πισωγυρίσματα με τη χρήση του λιγνίτη - λόγω της ενεργειακής κρίσης ξαναγυρίσαμε εκεί. Ώστόσο δεν θα το έλεγα άγνοια κινδύνου. Προφανώς έχουν ακούσει και γνωρίζουν, αλλά είναι προβλήματα μεσομακροπρόθεσμα και ξεφεύγουν από τη διάρκεια ζωής μιας κυβέρνησης. Γι’ αυτό και αγνοούνται. Γι’ αυτά τα θέματα θα έπρεπε να υπάρχει

Tα έντονα καιρικά

φαινόμενα γίνονται

πιο συχνά τα τελευταία

χρόνια και υπάρχει ένα

τεράστιο θέμα πολιτικής

προστασίας που το

βρίσκουμε συνέχεια

μπροστά μας. Το έχουν

πληρώσει και κυβερνήσεις

μια διακομματική προσέγγιση και συνεργασία με τους επιστήμονες. Για να αποφύγουμε τα χειρότερα θα πρέπει να αξιολογήσουμε την κατάσταση που βρισκόμαστε τώρα και τι πρέπει να κάνουμε για το μέλλον.

Αυτόν τον πολιτικό διάλογο τον βλέπω σε δύο χρονικά επίπεδα. Το ένα είναι πολύ άμεσο, γιατί διαπιστώνουμε ότι τα έντονα καιρικά φαινόμενα γίνονται πιο συχνά τα τελευταία χρόνια και υπάρχει ένα τεράστιο θέμα πολιτικής προστασίας που το βρίσκουμε συνέχεια μπροστά μας. Το έχουν πληρώσει και κυβερνήσεις. Με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ το είδαμε με το Μάτι και με τη Μάνδρα και με τη Ν.Δ. με τις πυρκαγιές του 2021 και με τα χιόνια. Με λίγα λόγια, τα έντονα καιρικά φαινόμενα που γίνονται πιο συχνά επηρεάζουν το πολιτικό σύστημα. Στο κομμάτι της πολιτικής προστασίας είμαστε πολύ πίσω. Δεν υπάρχει καλή συνεργασία των επιστημονικών και των επιχειρησιακών φορέων ώστε να παρέχουμε στην πολιτεία και στους πολίτες την καλύτερη δυνατή πληροφόρηση

πάνω σε ένα επερχόμενο έντονο καιρικό γεγονός.

Σας ευχαριστώ.

 https://climatebook.gr/statistics/ klimatiki-apotimisi-2022

«Δεν ξέρουμε τι είναι το καλό ελαιόλαδο»

«Πάντα ελπίζω ότι το μέλλον θα είναι καλύτερο»

δηλώνει η –πιστοποιημένη και βραβευμένη από τον διεθνή διαγωνισμό ποιότητας ελαιολάδου, London IOOC, με χάλκινο και ασημένιο βραβείο–

ελαιοπαραγωγός Ελένη Αποστολοπούλου.

Βρίσκεται στο τιμόνι της οικογενειακής εταιρείας

«Μονολιά ΙΚΕ» –monolia και το brand name των προϊόντων της– αλλά και όλης της παραγωγικής

διαδικασίας, μαζί με την κόρη της Ηλέκτρα, μετά τον αδόκητο χαμό του συζύγου της.

Γεννημένη και σπουδασμένη στην Αγγλία –

τελείωσε υφασματολογία στο Πολυτεχνείο και κατόπιν εργάστηκε ως εμπορική ακόλουθος

στην ελληνική πρεσβεία–, έζησε στο Λονδίνο

μέχρι το 1990 οπότε και

γύρισε στην Ελλάδα, παραιτήθηκε από το υπουργείο Εθνικής

Οικονομίας όπου υπηρετούσε, «γιατί δεν ήθελα να παραμείνω

στο ελληνικό Δημόσιο», και ανέλαβε τους οικογενειακούς ελαιώνες

το 2010.

Τέταρτη γενιά στην

ελαιοπαραγωγή, πέρασε

στη βιολογική καλλιέργεια «γιατί την πιστεύω», παρακολούθησε εξειδικευμένα σεμινάρια ελαιοκομίας, εμπλουτίζοντας την

H Ελένη Αποστολοπούλου (πρώτη από αριστερά)

στο Bio Festival

εμπειρική γνώση που είχε, και σήμερα παράγει αθέρμαντο εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο –με τον κυρίως όγκο της παραγωγής να φεύγει στο εξωτερικό–, βρώσιμες ελιές και πάστα ελιάς, υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών. «Ξεκίνησα με δύναμη» λέει και ξετυλίγει την ιστορία της.

Της Βάσης Παναγοπούλου

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Πώς είναι να βρίσκεται μια γυναίκα στο τιμόνι μιας εταιρείας και φυσικά των ελαιώνων; Δύσκολα τα πράγματα, για να σας το πω μονολεκτικά. Κατ’ αρχάς, το γεγονός ότι είμαι γυναίκα, τον ανδρικό πληθυ-

σμό αυτής της χώρας –κι εννοώ βέβαια

τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες–

τον κάνει να με βλέπει με διαφορετικό

μάτι, σαν να λένε: «Τι ξέρει αυτή τώρα;».

Ομως μέσα σε αυτά τα χρόνια που δραστηριοποιούμαι ως βιοκαλλιεργήτρια, πολλοί από τους αρνητές μου αναγκάστηκαν, μετά τα αποτελέσματά που είχα στην παραγωγή μου, να αποδεχτούν ότι «κάτι ξέρω».

Οταν λέτε αποτελέσματα, αναφέρεστε στα οργανοληπτικά συστατικά του ελαιολάδου σας; Οχι μόνο. Το γεγονός ότι έχω πάρει δύο βραβεία στο εξωτερικό με το λάδι μου, το ότι τα οργανοληπτικά στοιχεία των προϊόντων μου είναι πάντα σε ένα καλό επίπεδο, το ότι ήμουν η πρώτη στην περιοχή που εφάρμοσα τη χρήση τελάρων για την αποθήκευση του ελαιόκαρπου κατά τη συγκομιδή και όχι σε τσουβάλια, όπου τα έβαζαν οι υπόλοιποι και τα πήγαιναν στο ελαιοτριβείο και τα αφήνανε στον ήλιο. Η ποιότητα του ελαιολάδου, ξέρετε, επηρεάζεται από τον χρόνο που αφήνεις τον ελαιόκαρπο και βέβαια σε τι συνθήκες εκτεθειμένο πριν περάσεις στην ελαιοποίηση.

Εγώ έχω ζητήσει στο ελαιοτριβείο με το οποίο συνεργάζομαι πάντα να είμαι εσωτερικά, σε στεγασμένη αποθήκη όπου δεν υπάρχει ήλιος. Βέβαια οι ελιές μου δεν μένουν εκεί παραπάνω από 48 ώρες. Λαμβάνω πάντα μέριμνα να είναι καθαρές, τα μηχανήματα να είναι καθαρά προτού ελαιοποιήσω... Υπάρχουν κάποιες πρακτικές τις οποίες ακολουθώ κατά γράμμα γιατί διαφορετικά δεν γίνεται.

Τα χωράφια μου καλλιεργούνται με τις επιταγές της βιολογικής καλλιέργειας, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του πιστοποιητικού μου οργανισμού (TUV Austria), και είναι πολλές, πιστέψτε με. Εχω δύο φορές τον χρόνο εδαφοανάλυ-

Εχουμε μπει σε ένα πρότζεκτ, όλη η περιοχή μας, του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (τμήμα Βιοτεχνολογίας), και ελέγχονται το παραγόμενο ελαιόλαδο και οι ελιές μας για τα βιοδραστικά στοιχεία

τα οποία επιδρούν στα ανθρώπινα κύτταρα

ση, έχω φυλλοδιαγνωστική ανάλυση, επιθεώρηση του χώρου αποθήκευσης και όλα τα σχετικά.

Η συλλογή των ελιών γίνεται ή με χτένια ή με το χέρι σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν χρησιμοποιώ καρπό για βρώσιμη ελιά, προκειμένου να αποφευχθούν τυχόν τραυματισμοί του καρπού. Ο υπόλοιπος καρπός που πηγαίνει για λάδι

«Αν δεν μεταχειριστείς σωστά το ελαιόλαδο, χάνει όλες του τις ιδιότητες» λέει η Ελένη Αποστολοπούλου (πρώτη από δεξιά )

μπαίνει, όπως σας είπα, σε τελάρα και μεταφέρεται την ίδια ημέρα στο ελαιοτριβείο και εάν η ποσότητα που έχει συλλεχθεί εκείνη τη συγκεκριμένη ημέρα

είναι αρκετή –πρέπει να έχεις περίπου έναν τόνο ελιάς για να μπεις σε διαδικασία ελαιοποίησης–, τότε μπαίνουν κατευθείαν, μέσα σε 24 ώρες. Αν όχι, μαζεύω και την επόμενη ημέρα και ελαιοποιώ σε 48 ώρες. Πάντα σε συγκεκριμένες συνθήκες αποθήκευσης, με θερμοκρασία σταθερή και χαμηλή, οπότε δεν έχω πρόβλημα κατά την ελαιοποίηση να προκληθεί ζύμωση ή οξείδωση.

Να εξηγήσουμε τη διαφορά στους συνήθεις τρόπους αποθήκευσης που οι περισσότεροι ελαιοπαραγωγοί ακολουθούν; Δηλαδή, ποια η διαφορά ανάμεσα σε τσουβάλια και τελάρα αλλά και στον χρόνο ελαιοποίησης από τη συλλογή του ελαιοκάρπου και μετά;

Η διαφορά είναι η εξής: η ελιά από τη στιγμή που τη συλλέγεις και τη βάζεις μέσα σε τσουβάλι όπου συμπιέζεται, δεν αναπνέει, αποθηκεύεται στον ήλιο, άρα ζεσταίνεται, παθαίνει οξείδωση. Αρχίζει δηλαδή μια εσωτερική ζύμωση στον καρπό. Αυτή η ζύμωση έχει σαν αποτέλε-

σμα την αύξηση των υπεροξειδίων, δηλαδή η οξύτητά του ανεβαίνει. Οπότε, ό,τι λάδι και να πάρεις, θα έχει υψηλότερη οξύτητα και δεν θα έχει πολλά από τα αντιοξειδωτικά χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να έχει το ελαιόλαδο για να έχει τις γεύσεις και τα οργανοληπτικά στοιχεία που συνήθως παίρνουμε εμείς. Απ’ όταν ξεκίνησα, δεν μπορώ να πω, πολλοί με ακολούθησαν σε αυτή την πρακτική διαχείρισης του καρπού με τα τελάρα.

Πόσα στρέμματα καταλαμβάνουν οι ελαιώνες σας;

Αυτή τη στιγμή καλλιεργώ γύρω στα διακόσια στρέμματα, όχι μόνο των αδερφών μου και των δικών μου, αλλά και κάποιων φίλων των οποίων τις εκτάσεις έχω νοικιάσει και καλλιεργώ με τον ίδιο βιολογικό τρόπο. Δεν έχω συγκαλλιέργειες

στα κτήματα, αλλά αφήνω όλα τα άγρια βότανα. Εχω κτήματα τα οποία είναι γεμάτα θυμάρι, έχω πάρα πολύ αγριορίγανη και λαδανιά. Εχουμε μεγάλη βιοποικιλότητα στην περιοχή. Τα δέντρα μας είναι υπεραιωνόβια, και επειδή οι ελαιώνες μας είναι παραδοσιακοί και όχι γραμμικοί, δεν έχω παραπάνω από 12 δέντρα στο στρέμμα. Εχω βραβευτεί δύο φορές στον διεθνή διαγωνισμό ποιότητας ελαιολάδου στο Λονδίνο (London IOOC), το 2018 πήρα το χάλκινο και το 2020 πήρα το ασημένιο βραβείο. Η οξύτητα του ελαιολάδου μου κυμαίνεται περίπου από το 0,15% μέχρι 0,25%. Αν φτάσω στο 0,3%, για μένα κάτι έχει πάει στραβά.*

Να πούμε πώς ξεκινήσατε και πώς φτάσατε ώς εδώ;

Εγώ είμαι η τέταρτη γενιά στην ελαιοκομική οικογενειακή ιστορία. Πριν από

μένα ήταν οι γονείς μου, οι οποίοι κυρίως εμπορεύονταν βρώσιμη ελιά. Ο,τι καρπός περίσσευε, που δεν ήταν καλός και όμορφος, τον πήγαιναν για λάδι. Πριν από τον πατέρα μου, ο παππούς μου, εκτός από τα κτήματα τα οποία καλλιεργούσε και τα οποία συνεχίζω να καλλιεργώ εγώ, ήταν έμπορος ελαιών, αυτό ήταν το επάγγελμά του.

Εγώ ασχολούμαι με την ελαιοπαρα-

Το δικό μας λάδι δεν είναι για να το μαγειρέψεις.

Η γεύση του πικρίζει ελαφρά, είναι φρουτώδες, το βάζεις στο τέλος, το βάζεις σε μια σαλάτα.

Αν το μαγειρέψεις, χάνει όλα του τα στοιχεία

γωγή λίγο πριν από το 2010, όταν ζούσαν ακόμη ο πατέρας μου και η μητέρα μου, γιατί αυτοί με καθοδήγησαν στην αρχή. Αλλά δεν έμεινα μόνο στην καθοδήγησή

τους, να σας πω την αλήθεια. Εχω κάνει δυο-τρία σεμινάρια στην Αθήνα για τη σωστή ελαιοποίηση του καρπού, για τον σωστό τρόπο συντήρησης του ελαιολάδου, τις σωστές πρακτικές στο κλάδεμα, που ήταν πολύ σημαντικό γιατί μου έδωσαν να καταλάβω πώς αυτόν τον ζωντανό οργανισμό, το δέντρο, μπορείς να το διαχειριστείς χωρίς να το πληγώσεις, χωρίς να του δημιουργήσεις προβλήματα. Εκανα αρκετές προσπάθειες να μάθω από ανθρώπους που ήδη είχαν εμπειρίες και είχαν και τις γνώσεις βέβαια. Παρακολούθησα τα σεμινάρια που έκανε ο κ. Φραντζολάς (Βασίλης Φραντζολάς, δοκιμαστής και σύμβουλος ποιότητος ελαιολάδου, M.Sc. Food Policy – City University of London) που ασχολείται κυρίως με τη σωστή ελαιοποίηση του καρπού. Κατόπιν άρχισα να αγοράζω τα πρώτα μου μηχανικά εργαλεία –πλέον έχω δονητές με τους οποίους δονείται ο καρπός όταν τινάζουμε–, αγόρασα ανοξείδωτες δεξαμενές με πλωτήρες από πάνω έτσι ώστε να μην έρχεται σε επαφή το ελαιόλαδο που παράγεται με το οξυγόνο γιατί και αυτό προκαλεί οξείδωση, πλέον του ελαιολάδου.

Αυτό το λάθος το κάνει ο περισσότερος κόσμος. Παίρνουν έναν τενεκέ λάδι, το αφήνουν συνήθως στη βεράντα και το αδειάζουν σιγά σιγά, αντί να το μεταφέρουν απευθείας σε μπουκάλια. Αυτό δημιουργεί οξείδωση και βέβαια επηρεάζει όλα τα οργανοληπτικά και τα χημικά του στοιχεία. Αν δεν μεταχειριστείς σωστά το ελαιόλαδο, αποθηκεύοντάς το σε σκοτεινό και ψυχρό μέρος, παθαίνει τη μεγαλύτερη ζημιά που μπορεί να πάθει. Χάνει όλες του τις ιδιότητες.

Εγώ συμμετέχω παντού, σε όλη τη διαδικασία, και στη συλλογή και στο καθάρισμα και στην ελαιοποίηση.

Λέτε ότι έχετε υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά. Εχετε κάνει μετρήσεις;

Ναι, οι πολυφαινόλες είναι πάνω

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

από 365.** Αλλά δεν έχει σημασία

μόνο αυτό, γιατί το λάδι περιέχει

πάρα πολλά συστατικά τα οποία είναι βιοενεργά στο ανθρώπινο κύτταρο. Ηδη

όλη η περιοχή μας έχουμε μπει σε ένα πρότζεκτ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

του τμήματος Βιοτεχνολογίας και ελέγχεται το παραγόμενο ελαιόλαδο και οι ελιές μας για τα βιοδραστικά στοιχεία τα

οποία επιδρούν στα ανθρώπινα κύτταρα. Τώρα διανύουμε το δεύτερο έτος –είναι τριετές–, το όλο πρότζεκτ χρηματοδοτήθηκε από τον Δήμο Αλμυρού στον οποίο υπαγόμαστε και μέχρι στιγμής τα αποτελέσματα είναι πάρα πολύ αισιόδοξα. Είμαστε πολύ πάνω από τον μέσο όρο, με ορισμένα λάδια να έχουν φτάσει στο 20 που είναι το άριστα, με βάση το 8 και το 14 ο μέσος όρος. Τα περισσότερα λάδια είναι αρκετά πάνω από τον μέσο όρο. Οσοι έχουν ακολουθήσει σωστή πρακτική, όπως έχουμε αποφασίσει να κάνουμε, έχουν πάρει καλή βαθμολογία. Οσοι παραμείνανε στον παραδοσιακό τρόπο και δεν θέλησαν να αλλάξουν τίποτε από την πρακτική τους, βρίσκονται από τον μέσο όρο και κάτω. Δεν ξέρω αν γνωρίζετε, έχουμε κάνει έναν σύνδεσμο ως περιοχή, λέγεται Παραδοσιακοί Ελαιώνες Νοτιοδυτικής Μαγνησίας, Oliveto Magnes, και κάνουμε μια συλλογική προσπάθεια βελτίωσης της παραγωγής σε επίπεδο που να πουλάμε ένα προϊόν με υψηλά χαρακτηριστικά ποιότητας απ’ ό,τι πριν.

Η εταιρεία «Μονολιά ΙΚΕ» πώς προέκυψε; Εχετε εξαγωγικό χαρακτήρα; Ναι, ο κύριος όγκος της παραγωγής μας είναι για εξαγωγή. Αποφάσισα με τον σύζυγό μου τότε, ότι για να συνεχίσω να εμπορεύομαι όχι μόνο τα δικά μου αλλά και τα προϊόντα της περιοχής στο εξωτερικό χρειαζόταν να γίνει μια εταιρεία. Ετσι δημιουργήθηκε η εταιρεία μας, με έδρα την Αμαλιάπολη που υπάγεται στο επιμελητήριο Μαγνησίας. Την εταιρεία διαχειρίζεται η κόρη μου, Ηλέκτρα Αποστολοπούλου – τη γνωρίσατε νομίζω στο biofestival. Είναι οικονομολόγος και διευθύνει, εκτός από τη δική μου εταιρεία, άλλη μία ελληνική εταιρεία που ασχολεί-

Δεν έχω συγκαλλιέργειες στα κτήματα, αλλά αφήνω όλα τα βότανα.

Εχω κτήματα τα οποία

είναι γεμάτα θυμάρι, έχω πάρα πολύ αγριορίγανη

και λαδανιά. Εχουμε μεγάλη βιοποικιλότητα στην περιοχή

ται με ασφάλειες.

Εξάγουμε στην Αμερική –ήταν η πρώτη μεγάλη μας εξαγωγή που έγινε με το brand της εταιρείας που μας το παρήγγειλε–, στην Ελβετία και παλαιότερα στην Αγγλία, αλλά δυστυχώς μετά το Brexit τα πράγματα άλλαξαν. Σταθερός μας προορισμός είναι η Ρουμανία από το 2014 και μετά. Οι άνθρωποι αυτοί πιστεύουν πολύ στη βιολογική γεωργία όπως κι εγώ.

Για τι παραγωγή μιλάμε; Τι ποικιλία ελιάς καλλιεργείτε;

Μια καλή παραγωγή που είχα το 2017 ήταν γύρω στους 7 τόνους ελαιολάδου.

Δεν σας λέω για τις ελιές –καλλιεργούμε Αμφίσσης ή Πηλίου (η γεωπονική

ονομασία είναι χονδρολιά ή κονσερβολιά)–, γιατί αυτές τις κάνω πάντα επί παραγγελία, καθώς παράγονται με παραδοσιακό τρόπο. Με νερό και αλάτι στην αρχή και μετά τις επεξεργαζόμαστε ανάλογα με την παραγγελία· με ξίδι ή με λεμόνι τις πράσινες. Βγαίνουν κυρίως σε γυάλινες συσκευασίες των 500 γραμμαρίων. Το πατέ που βγάζουμε και από

την πράσινη και από τη μαύρη ελιά είναι εκπληκτικό, αλλά δυστυχώς επειδή δεν έχουμε ακόμη τα μηχανήματα για να παστεριώσουμε –οπότε δεν έχει μεγάλη διάρκεια ζωής–, δεν το πολυδιαφημίζω.

Δεν τυποποιώ πλέον σε γυαλί το λάδι μου. Πιστεύω ότι το μέταλλο είναι η καλύτερη συσκευασία γιατί αποκλείει τελείως τον αέρα και το φως, τους δύο εχθρούς του ελαιολάδου. Στην Ελλάδα, δυστυχώς, παρότι είμαστε η τρίτη ελαιοπαραγωγός χώρα στον κόσμο, δεν ξέρουμε πώς να χειριστούμε το λάδι. Το δικό μας λάδι δεν είναι για να το μαγειρέψεις.

Η γεύση του πικρίζει ελαφρά, είναι φρουτώδες· το βάζεις στο τέλος, το βάζεις σε μια σαλάτα. Αν το μαγειρέψεις, χάνει όλα του τα στοιχεία.

Στην Ελλάδα δεν μπορείς να το εξηγήσεις αυτό το πράγμα στους ανθρώπους, εκτός κι αν είναι ψαγμένοι.

Δεν υπάρχει εδώ η κουλτούρα που έχω δει στην Ελβετία, στη Γερμανία, στην Αγγλία. Αυτοί θα το γευτούν σαν ένα ξεχωριστό προϊόν. Φοβάμαι ότι χρειαζόμαστε εκπαίδευση στην Ελλάδα για να καταλάβουμε τι είναι το βιολογικό, τι είναι το καλό ελαιόλαδο.

Για να κλείσουμε τον κύκλο της συζήτησής μας...

Αν θα αντέξω, θέλετε να με ρωτήσετε; (ξεσπάει σε γέλια). Γιατί δεν σας κρύβω ότι είμαι 70 ετών αλλά, δεν ξέρω, αισθάνομαι πολύ πιο νέα και είμαι σε θέση να αντεπεξέλθω σε πολλές δυσκολίες. Τουλάχιστον σωματικά. Φέτος (σ.σ. συγκομιδή του 2022 εννοεί) που μάζεψα τις ελιές, ήμουν μόνη μου με τέσσερις εργάτες, εκ των οποίων οι δύο ήταν δανεικοί, γιατί φέτος δεν βρίσκαμε ούτε εργάτες. Δούλεψα από τις 7 το πρωί μέχρι τις 8 το βράδυ χωρίς σταματημό για έναν μήνα περί-

Oliveto Magnes

Σύνδεσμος Παραδοσιακών Ελαιώνων Νοτιοδυτικής Μαγνησίας

ΙΔΙΑΙΤΈΡΑ χαρακτηριστικά παραδοσιακού ελαιώνα Νοτιοδυτικής Μαγνησίας:

Αποτελεί αμιγή μη γραμμική καλλιέργεια με ελαιόδεντρα μεγάλης ηλικίας (η πλειονότητα είναι ηλικίας άνω των 400 ετών) των οποίων οι κορμοί εμφανίζουν βαθιές πτυχώσεις. Ο ελαιώνας της νοτιοδυτικής Μαγνησίας

αποτελεί αναμφισβήτητα διαχρονικό φυσικό μνημείο. Σημαντικό

τμήμα των ελαιώνων που βρίσκονται στις πλαγιές των λόφων είναι διαμορφωμένο με πετρόκτιστα τοιχία ώστε να συγκρατείται το χώμα, να αποφεύγονται οι διαβρώσεις του εδάφους, αλλά και να διευκολύνουν τη συγκομιδή του ελαιοκάρπου.

Η παρουσία παλαιών κτιρίων, που παραπέμπουν στη σημαντική ελαιοκομική ιστορία, είναι εμφανής στην περιοχή. H εν λόγω περιοχή παρουσιάζει μοναδικό μικροκλίμα με ιδιαίτερα υψηλή βιοποικιλότητα τόσο σε χλωρίδα όσο και σε πανίδα. Οι ελαιώνες αποτελούν ένα πλήρες οικοσύστημα εντός του οποίου φιλοξενούνται σημαντικές και σε πολλές περιπτώσεις μοναδικές τοπικές ποικιλίες οπωροφόρων δέντρων, φυτών και θάμνων με φαρμακευτικές ιδιότητες, καθώς και άγρια λουλούδια. Αποτελεί δε φυσικό καταφύγιο και πηγή τροφής για σημαντικό αριθμό πτηνών, χρήσιμων εντόμων όπως οι μέλισσες, καθώς και μικρών ζώων.

 www.olivetomagnes.gr/

που. Εντάξει, τα κατάφερα μια χαρά. Ξέρετε, αν δεν είχα τις ελιές μου, τα δέντρα μου να ασχοληθώ, δεν θα μπορούσα να αντεπεξέρθω στην απώλεια του συζύγου μου το 2020. Ηταν σαν ψυχοθεραπεία και για τις δυο μας. Μπορεί να μην ασχολούνταν με τους ελαιώνες, αλλά με στήριζε σε όλα τα επίπεδα στο εγχείρημά μου. Μερικές φορές αναρωτιέμαι γιατί δεν ασχολήθηκα νωρίτερα στη ζωή μου με τους ελαιώνες ή γιατί δεν σπούδασα γεωπόνος ή χημεία τροφίμων.

*Η οξύτητα αποτελεί το βασικότερο κριτήριο για την ποιοτική αξιολόγηση του ελαιολάδου και καθορίζει την εμπορική αξία του. Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο χαρακτηρίζεται το ελαιόλαδο του οποίου η περιεκτικότητα σε ελεύθερα λιπαρά οξέα, εκφραζόμενη σε ελαϊκό οξύ, δεν υπερβαίνει τα 0,8 g ανά 100 g και του οποίου τα άλλα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά είναι σύμφωνα με τα προβλεπόμενα για την κατηγορία αυτή. Ώς Ελεύθερη Οξύτητα στο ελαιόλαδο ορίζεται ο προσδιορισμός της περιεκτικότητας του ελαιολάδου σε ελεύθερα λιπαρά οξέα και εκφράζεται σε γραμμάρια ελαϊκού οξέος ανά 100 γραμμάρια ελαιολάδου.

 www.efet.gr/iles/F3406_odel.pdf

**Τα τελευταία χρόνια πολλοί ελαιοκαλλιεργητές έχουν στόχο την επίτευξη «ισχυρισμού υγείας» με βάση την περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες και συγκεκριμένα σε τυροσόλη, υδροξυτυροσόλη και παράγωγά τους. Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό 432/2012 οι πολυφαινόλες ελαιολάδου συμβάλλουν στην προστασία των λιπιδίων του αίματος από το οξειδωτικό στρες.

info monolia Παραγωγός: Έλένη Αποστολοπούλου

Αμαλιάπολις N. Μαγνησίας, 37008  www.monolia.gr Εξειδικεύεται στην παραγωγή και τυποποίηση αθέρμαντου εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου και στην εμπορία ελαιοκομικών προϊόντων υψηλών ποιοτικών προδιαγραφών

NYMPHAEA

ΖΩΗ ΣΤΡΑΝΤΖΑΛΗ «Το

άρωμαφυσικό

είναι

μεγάλη βοήθεια για τον οργανισμό μας»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η Ζωή Στράντζαλη είναι βοτανική

αρωματοποιός και olfactory wellness

educator, μια ιδιότητα που στα ελληνικά

αποδίδεται ως οδηγός οσφρητικής

ευεξίας. Θεωρεί ότι η αφύπνισηεκπαίδευση της όσφρησης μπορεί

να ενεργοποιήσει το σώμα μας και να

ξεκλειδώσει τα προς το ευ σώματος, ψυχής και νου. Ετσι, μέσα από τα βιοδυναμικά, αρωματικά μείγματά της, που φτιάχνονται δηλαδή σε αρμονία με

τις φάσεις της σελήνης -χωρίς καμία

προσθήκη συντηρητικών ή συνθετικών

συστατικών σε κανένα μέρος της

διαδικασίας- από αγνά μυρωδικά, βότανα, άνθη, καρπούς, σπόρους, ρίζες, ρητίνες και αιθέρια έλαια που προμηθεύεται από ηθικούς, Ελληνες και ξένους καλλιεργητές από όλο τον κόσμο, μας μυεί στον κόσμο των βοτανικών

αρωμάτων, μια τέχνη ξεχασμένη στην Ελλάδα.

Ως Ελληνίδα πρέσβειρα του Παγκόσμιου

Οργανισμού Φυσικών Αρωματοποιών (International Perfume Foundation)

θα τη βρούμε, εκτός από τις ατομικές

συνεδρίες που κάνει στον χώρο της, να δίνει σεμινάρια βοτανικής αρωματοποιίας

και οσφρητικής εκπαίδευσης και να

μοιράζεται μαζί μας τη δική της μέθοδο

που δημιούργησε «μέσα από την αγάπη

μου για τα φυσικά αρώματα», ένα

εργαλείο ευεξίας με το όνομα Nymphaea.

«Η Ελλάδα πρέπει να πρωτοστατήσει

στην αναβίωση αυτής της πανάρχαιας

τέχνης, που στην αρχαία Ελλάδα

αποτέλεσε την πρώτη μορφή ιατρικής»

καταθέτει.

Της Βάσης Παναγοπούλου

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Πώς επιλέγουμε άρωμα, γιατί ταυτιζόμαστε με κάποιες συγκεκριμένες ευωδιές; Τι σχέση αναπτύσσεται με τον ψυχισμό μας όταν επιλέγουμε να φοράμε ένα άρωμα; Μπορούμε να μιλήσουμε για θεραπεία; Η αρωματοθεραπεία δεν είναι τωρινό εύρημα ευεξίας. Το άρωμα είναι

ένα προϊόν που δεν λείπει και δεν έλειψε

ποτέ σχεδόν από κανένα σώμα, γυναικείο ή ανδρικό. «Μοσχομυρίζεις» δεν έλεγαν οι γιαγιάδες μας; Αυτές, αν δεν είχαν πρόσβαση σε ένα ωραίο άρωμα, έστρεφαν το βλέμμα τους στα λουλούδια του κήπου τους κι όλο έκρυβαν στον κόρφο τους ένα τριαντάφυλλο -που το ‘βραζαν μάλιστα κι έφτιαχναν ροδέλαιο-, μόσχους, παράχωναν στις τσέπες τους φύλλα βασιλικού ή δυόσμου. Οι μυρωδιές μάς καθοδηγούν στην καθημερινότητά μας και η επιλογή του αρώματος αναδεικνύει τις νότες που μας εκφράζουν ως χαρακτήρα. Από τα πανάκριβα μύρα της αρχαιότητας μέχρι σήμερα πολλά έχουν αλλάξει στη δημιουργία αρωμάτων. Πλέον έχουμε συνηθίσει στη μονοκρατορία των τυποποιημένων αρωμάτων μεγάλων εταιρειών. Τι γίνεται όμως αν κάποιος θέλει να φορέσει κάποια αρώματα φιλικότερα για τον οργανισμό, που δεν είναι συνθετικά, από πάμπολλες χημικές ενώσεις; Η απάντηση ήρθε όταν βρέθηκα μπροστά

από το υπέροχο, ανθοστόλιστο περίπτερο της βοτανικής αρωματοποιού Ζωής

Στράντζαλη στο bio festival, όπου παρουσίαζε τα βοτανικά της αρώματα.

Στην κάρτα σας και στην ιστοσελίδα σας συστήνεστε ως βοτανική αρωματοποιός. Θέλετε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό;

Η βοτανική αρωματοποιία είναι αυτή

η γνώση που μας έρχεται από την αρχαιότητα. Αν μόνο μπορούσαμε να θυμη-

θούμε και να βιώσουμε πώς γίνονταν τα

αρώματα τότε, με όλες αυτές τις απλές μεθόδους, αλλά ταυτόχρονα τόσο αλχημικές! Η βοτανική αρωματοποιία επιλέγει να μας ξαναγυρίσει πίσω στην παλιά γνώση εκεί που το άρωμα συνδέεται απόλυτα

«Το κατάλληλο άρωμα θα ενισχύσει την ενέργειά σου, θα υποστηρίξει τους στόχους σου, θα κάνει τα ταλέντα σου να αναδυθούν και θα επιδράσει

με τη φύση. Σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής δεν χρησιμοποιείται κανένα συνθετικό συστατικό ή συντηρητικό. Ολα αυτά δηλαδή που υπάρχουν σήμερα στη σύγχρονη βιομηχανία αρωμάτων, φθαλικές ενώσεις, πετροχημικά κ.λπ., που -βάσει ερευνών- είναι πάρα πολύ επιβλαβή για την υγεία μας.

Προφανώς, μιλάτε για μια ολιστική προσέγγιση. Αφού αναφέρεστε στην αρχαιότητα, φαντάζομαι ότι αναφέρεστε στη θετική επίδραση των ιδιοτήτων των φυτών και των βοτάνων που χρησιμοποιούσαν, είτε για να ενεργοποιήσουν τον οργανισμό, είτε

ευεργετικά προσφέροντάς σου αναζωογόνηση και ευεξία»

για να θεραπεύσουν, είτε για να δώσουν απλά μια αίσθηση ευεξίας. Σωστά. Και μάλιστα ο Ιπποκράτης -η πρώτη μορφή ιατρικής ήταν η αρωματική ιατρική, τα αρωματικά βότανα της Ελλάδος- στα περισσότερα συγγράμματά του έχει αφήσει συνταγές αρωματικού χαρακτήρα ως μεθόδους θεραπείας.

Σε αυτά λοιπόν, αναφέρεται στο ενεργειακό αποτύπωμα που φέρει κάθε φυτό. Και είναι πολύ σημαντικό ο τρόπος επεξεργασίας του να διατηρεί αναλλοίωτη αυτή τη θεραπευτική ιδιότητα. Αρα, ναι, μιλάμε για μια ολιστική προσέγγιση, μιλάμε για μια μέθοδο που, αν μη τι άλλο, αν κάποιος δεν θέλει να χρησιμοποιήσει

μια βαρύγδουπη λέξη όπως η λέξη θεραπεία, για τις δικές του αντιστάσεις, είναι σίγουρα ένας τρόπος που θα σε φέρει πιο κοντά στην ουσία, στην αλήθεια, στη φύση.

Οταν κάτι το μυρίζεις και σε ευχαριστεί, δεν δημιουργεί αυτόματα μια συνθήκη ευεξίας, μια κατάσταση ισορροπίας και αρμονίας;

Αυτή είναι η αφορμή που μερικές

φορές στα σεμινάρια τα οποία παραδίδω μιλάω για «μονοπάτι αυτογνωσίας».

Μου αρέσει να λέω ότι κάθε μυρωδιά είναι ένας κώδικας, ένα κλειδί. Μέσα στον καθένα μας θα ξεκλειδώσει κάτι. Είτε το παρατηρείς είτε όχι.

Μα δεν είναι τυχαία η επιλογή ενός

αρώματος. Είναι σαφές ότι γίνεται γιατί αυτό που οσφραίνεται κάποιος, αυτό του ταιριάζει. Αν όχι εκείνη τη χρονική στιγμή, είναι στις νότες που του δίνουν ευχαρίστηση.

Ακριβώς, όμως αυτό δεν μπορούμε

να πούμε ότι είναι η αλήθεια που ισχύει

και για τη βιομηχανία αρωμάτων, για τα

συνθετικά αρώματα, γιατί εκεί κινούνται

με τους νόμους της μόδας, κινούνται με την τάση της εποχής. Και πραγματικά δεν έχω γνωρίσει κανέναν που να μου πει για τα συνθετικά αρώματα ότι «με κάνει να αισθάνομαι υγιής», «με κάνει να αισθάνομαι ισορροπημένος, ότι είμαι καλά». Ξέρετε, συνήθως σε κάνουν να αισθάνεσαι πιο σεξουαλικός, πιο επιθυμητός, ενερ-

γοποιούν τα σεξουαλικά κίνητρα, κι αυτή η αίσθηση έχει να κάνει με πολλά από τα συστατικά -τα musk κ.ά.- που χρησιμοποιούν στη βιομηχανία αυτή. Αυτός είναι ο σκοπός τους δηλαδή. Θέλω μερικές φορές να το αναλύσω στα σεμινάριά μου, αλλά δεν το κάνω γιατί δεν θέλω να φοβίσω. Ομως θα ήταν πολύ ωραίο οι Ελληνες να αρχίσουν να γνωρίζουν. Γιατί από εμάς ξεκίνησε η αρωματοποιία.

Δηλώνετε και ακόμη μία ιδιότητα: αυτή της olfactory wellness educator. Τι σημαίνει αυτό; Και τι θα δει κανείς όταν έρθει στον χώρο σας; Το μεγαλύτερό μου πάθος είναι η βοτανική οσφρητική εκπαίδευση. Η βοτανική αρωματοποιία είναι μια φυσική εναλλακτική σε αυτό που γνωρίζουμε ώς τώρα σαν άρωμα. Ομως η οσφρητική εκπαίδευση έχει να κάνει με τη συνειδητή επιλογή ενός αρώματος, για να αναμο-

χλεύσω κάτι σε εσωτερικό πεδίο, για να εργαστώ πάνω σε κάτι που πρέπει ή θέλω να εργαστώ. Οταν επισκεφθεί κάποιος

τον χώρο μου λοιπόν, θα βρει τη δική μου παλέτα φυσικών αρωμάτων, που είναι περίπου πενήντα διαφορετικές μυρωδιές. Αφουγκραζόμενη το πού θέλει ο καθένας να απλώσει την ενέργειά του -αν μπορώ να το πω έτσι-, όσο αντέχει, εργαζόμαστε για την ανάδειξη των καταγραφών του, τα ζητήματα του χαρακτήρα, την ανάδειξη των ταλέντων του. Γιατί ένα άρωμα, όσο περίεργο κι αν μας φαίνεται, μπορεί να αναδείξει ταλέντα, μπορεί να μας κάνει να αισθανθούμε πιο δυναμικοί, με περισσότερη αυτοπεποίθηση, ώστε να επιτρέψουμε να βγει το δυναμικό μας.

Δεν έχετε δηλαδή κάποιο βοτανικό άρωμα έτοιμο στον χώρο σας; Εχω μόνο πέντε βοτανικά αρώματα έτοιμα και αυτά μπορεί κανείς να τα βρει στο σάιτ μου. Κι αυτό το κάνω για να μπορέσει κάποιος που δεν μπορεί να καταλάβει με τι έχει να κάνει όλο αυτό που προτείνω να βιώσει εν πρώτοις τι σημαίνει βοτανικό άρωμα. Στον χώρο μου γίνονται κυρίως οι ατομικές συνεδρίες και αυτό που λέω αναγνώριση των συστατικών, των πρώτων υλών. Γιατί ακόμη κι αν ζητήσω από κάποιον να μου πει το αγαπημένο του άρωμα και μου πει

Το βιολογικό αιθέριο έλαιο δεν σημαίνει ότι είναι και φυσικό

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

η βανίλια, οι περισσότεροι μόλις

μυρίσουν τη φυσική βανίλια, κάνουν περίεργους μορφασμούς. Δεν έχει

καμία σχέση με αυτό που έχουμε συνηθίσει να μυρίζει η χημική βανίλια. Ακόμη και αυτή η αναγνώριση των φυσικών συστατικών είναι από μόνη της πολύ θεραπευτική διαδικασία.

Τα σεμινάριά σας πού γίνονται;

Ο χώρος μου δεν μπορεί να φιλοξενήσει πολλά άτομα, οπότε είτε δέχομαι προσκλήσεις, είτε διοργανώνω εγώ σε χώρους τρίτων (γιόγκα στούντιο κ.λπ.)

και μπορεί να είναι κάτι χρήσιμο για την καθημερινότητα, όπως την περίοδο του

κόβιντ, δηλαδή πώς μπορούσαμε με τις μυρωδιές να ενισχύσουμε το ανοσοποιητικό μας σύστημα -κανείς δεν γνώριζε ότι αυτό μπορεί να συμβεί- μέχρι του να πάρει κανείς πτυχίο βοτανικού αρωματοποιού.

Το πτυχίο πώς θα το πάρει; Εχετε κάποια πιστοποίηση; Επειδή είμαι πια μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Φυσικών Αρωματοποιών, το πτυχίο το παίρνουν μέσω αυτού του οργανισμού. Υπογράφω εγώ ως δασκάλα, αλλά το πτυχίο είναι πιστοποιημένο από το International Perfume Foundation.

Τα μαθήματα είναι διαδικτυακά και διαρκούν περίπου τρεις μήνες. Ο ίδιος ο οργανισμός επέλεξε να είναι διαδικτυακά, για να μπορούν να τα παρακολουθούν άνθρωποι από όλο τον κόσμο που διψούν για αυτή τη γνώση. Ευτυχώς, γιατί κι εγώ έτσι το διδάχτηκα, γιατί δεν θα είχα επιλογή.

Αλήθεια, πώς φτάσατε ώς εδώ; Αχ! Συνέβησαν όλα πάρα πολύ μαγικά. Ούτε κατάλαβα πώς το ένα βήμα ξετύλιξε το άλλο. Σίγουρα ξεκινάει από μια λατρεία για τα αρώματα από την παιδική

μου ηλικία, μια φυσική τάση που είχα να μυρίζω οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια μου, που σιγά σιγά, με τα χρόνια εξελισσόταν.

Ετσι, το πρώτο επάγγελμα που σπούδασα

ήταν χημική αρωματοποιία στη Γαλλία.

Ομως είδα ότι η χημεία δεν μπορούσε να

Αυτό είναι που μου αρέσει και απολαμβάνω στη φυσική αρωματοποιία:

ότι σέβεται την κυκλικότητα της φύσης

μου δώσει το αποτύπωμα που έψαχνα, αυτό που η ψυχή μου αναγνώριζε πίσω από την ουσία κάθε αρώματος και αναζητώντας κάτι παραπάνω, έφτασα σιγά σιγά στην αρωματοθεραπεία και μετά πέρασα στη βοτανική αρωματοποιία. Δυστυχώς

παρόλο που η Ελλάδα έφερε όλη αυτή τη γνώση και την κουλτούρα στην ανθρωπότητα, αυτή τη στιγμή είναι απούσα. Κι αυτό μου το έλεγαν σε όλες μου τις σπουδές. Είμαστε μόνο τρεις βοτανικοί αρωματοποιοί σε όλη την Ελλάδα.

Τουλάχιστον συνεργάζεστε ή είστε ανταγωνιστικοί μεταξύ σας;

Η μία δεν το ασκεί καν, είναι αρχιτέκτων και σπούδασε βοτανική αρωματοποιία από αγάπη. Τη συνάντησα μια φορά στην Αθήνα. Η άλλη είναι στην Κρήτη και έχω σκοπό να πάω να τη συναντήσω σύντομα. Θα ήταν πολύ ωραίο κάποια στιγμή να είμαστε πολύ περισσότεροι. Γιατί ως Ελληνες αυτή τη γνώση την έχουμε στα κύτταρά μας.

Είπατε ότι έχετε μια παλέτα με 50 αρώματα. Πώς τα φτάχνετε; Κάνετε δικές σας αποστάξεις; Οχι, η απόσταξη απαιτεί μεγάλο όγκο βοτάνου και επίσης δεν εργάζομαι μόνο με βότανα της Ελλάδας. Επίσης για να χρησιμοποιήσεις αρωματικά ένα απόσταγμα, η απόσταξη θα πρέπει να έχει γίνει με πολύ μεγάλη προσοχή για να μην «καεί», όπως λέμε οι αρωματοποιοί, γιατί μετά αφήνει ένα αρωματικό αποτύπωμα που στο άρωμα δεν το θέ-

λουμε καθόλου. Η διαδικασία ποικίλλει

ανάλογα με τις εποχές. Αυτό είναι που

μου αρέσει και απολαμβάνω στη φυσι-

κή αρωματοποιία. Οτι σέβεται την κυ-

κλικότητα της φύσης. Την άνοιξη δηλα-

δή με όλα αυτά τα άνθη τριγύρω μού εί-

ναι πάρα πολύ εύκολο να δημιουργήσω

μόνη μου... Yπάρχει μια μέθοδος που λέγεται enleurage - όπου εμβαπτίζεις

μέσα σε φυσικό βούτυρο άνθη και σε

έναν μήνα έχεις στα χέρια σου ένα αρωματικό βούτυρο.

Αυτό δεν ήταν τεχνική στην αρχαία Ελλάδα; Δεν βούταγαν άνθη σε φυσικό λίπος;

Ακριβώς, αυτό είναι η φυτική αρωματοποιία. Χρησιμοποιούμε μόνο τέτοιες

τεχνικές. Ακόμη, μπορούμε να αφήσουμε άνθη μέσα σε λάδι. Και οινόπνευμα χρησιμοποιώ μερικές φορές, γιατί κάποιοι θέλουν να βιώσουν αυτή τη συνήθεια με το σπρέι. Το αποφεύγω αλλά

αν το θέλει κάποιος, το κάνω. Μετά, τον χειμώνα, δεν έχουμε πολλά άνθη, αλλά

έχουμε πάρα πολλούς σπόρους και ρίζες. Και με αυτά τα υλικά, η διαδικασία είναι εξίσου απλή: βυθίζοντάς τα σε λάδι ή σε οινόπνευμα παίρνεις όλη την ουσία, το απόσταγμα, και σε συνδυασμό με αιθέρια έλαια πάντα, γίνεται ένα μείγμα.

Είπατε ότι συνεργάζεστε με βιοδυναμικούς καλλιεργητές;

Ναι, συνεργάζομαι με ηθικούς παραγωγούς από όλο τον κόσμο που καλλιεργούν βιοδυναμικά, αλλά επειδή δεν κάνω εγώ την καλλιέργεια, δεν μπορώ

να είμαι απόλυτα σίγουρη. Ξέρω ότι το τελικό προϊόν από όσους επιλέγω να συνεργαστώ είναι ένα «ζωντανό» προϊόν και συνήθως είναι έτσι όταν είναι βιοδυναμικής καλλιέργειας η πρώτη ύλη. Εγώ επιλέγω να εργάζομαι με τις φάσεις της σελήνης, αυτό θεωρώ βιοδυναμική. Αλλιώς εργάζεσαι στο γέμισμα της σελήνης, αλλιώς στο χάσιμο, κάθε φυτό ανάλογα με τις ιδιότητες και τις ποιότητές του πρέπει να το διαχειριστούμε σε διαφορετική φάση της σελήνης. Ακόμη και αυτή η διαδικασία μάς δίνεται από τον Ιπποκράτη, τον Θεόφραστο και

όλους τους βοτανολόγους της αρχαιότητας. Το φυσικό άρωμα είναι πολύ μεγάλη βοήθεια για τον οργανισμό μας. Δεν ξέρω πώς να το πω... συντονιζόμαστε με αυτό στο οποίο εκτιθέμεθα.

Πόσο εύκολο είναι όλη σας αυτή τη σπουδή να τη φέρετε σε γνώση στην Ελλάδα;

Ομολογώ ότι το κομμάτι της επιχειρηματικότητας -γιατί η βοτανική αρωματοποιία είναι το κύριο επάγγελμά μου πλέον- είναι κάτι που το υποστήριξα πολύ ρομαντικά μέχρι τα τώρα, και με τις σπουδές μου και με την πορεία μου, γιατί είναι το μεγάλο μου πάθος. Το βοτανικό άρωμα δεν είναι αυτόματη επιλογή κάποιου γιατί ακόμη δεν το γνωρίζουν σαν επιλογή. Και επειδή τους είναι άγνωστο, στην αρχή να είναι διστακτικοί και είναι λογικό. Οταν δεν ξέρω τα οφέλη που θα έχω από αυτό που θα χρησιμοποιήσω, δεν έχω κριτήριο της αξίας του, έχω επιφυλάξεις. Ομως εμένα ο Ελληνας μου έχει δείξει, και στις εναλλακτικές θεραπείες αλλά και στην εικόνα του, ότι όταν θέλει, θα επενδύσει. Οι δικοί μου πελάτες είναι αυτοί που έχουν διάθεση να εργαστούν, που είναι συνειδητοί στη διατροφή, στη ζωή τους και αυτό σιγά σιγά θα πάρει έκταση στον τρόπο ζωής τους. Ετσι σιγά σιγά έρχεται στην πορεία τους και το θέμα άρωμα,

που αυτόματα το ιεραρχούν με κάποιον

τρόπο. Και εδώ θα ήθελα να σας πω κάτι που αφορά την αγορά των βιολογικών

προϊόντων κι είναι επικίνδυνο για τον καταναλωτή. Πολλές φορές τα αιθέρια έλαια που υπάρχουν μέσα σε βιολογικά καταστήματα δεν είναι φυσικά. Οσον αφορά το άρωμα, οι πιστοποιήσεις στην Ελλάδα, να ξέρετε, δεν έχουν να κάνουν με τη φυσικότητα αλλά με την έλλειψη κάποιων χημικών. Ερχομαι σε πολύ δύσκολη θέση όταν κάποιοι πελάτες μου έρχονται και μου λένε «χρησιμοποιώ αιθέριο έλαιο γαρδένιας που το πήρα πέντε ευρώ από το βιομάγαζο τάδε. Γιατί να δώσω πενήντα να πάρω ένα βοτανικό άρωμα;». Κι αυτό είναι πάρα πολύ λυπηρό γιατί αποπροσανατολίζεται ο κόσμος, νομίζει ότι χρησιμοποιεί κάτι φυσικό. Το βιολογικό αιθέριο έλαιο δεν σημαίνει ότι είναι και φυσικό.

Είναι συνθετικά δηλαδή;

Είναι εντελώς συνθετικά. Δεν γίνεται για ένα τόσο σπάνιο άρωμα όπως η γαρδένια να έχει αυτή την τιμή. Η τιμή είναι κριτήριο. Αυτή την τιμή την έχουν αιθέρια έλαια όπως τα μανταρίνια, τα λεμόνια, η λεβάντα, το δεντρολίβανο, ο ευκάλυπτος, το φασκόμηλο, αυτά τα βότανα τα έχουμε στην Ελλάδα και είναι τέλεια. Αυτά είναι φυσικά.

Nymphaea, γιατί; Από τη νύμφη Φιλύρα, που είναι η νύμφη της φλαμουριάς. Δεν θα ξεχάσω ποτέ, όταν ανθίζουν, τη μυρωδιά που υπάρχει στον χώρο τριγύρω. Είναι μια παιδική μου ανάμνηση από τη Χαλκιδική όπου μεγάλωσα. Nymphaea όμως είναι και η λατινική ονομασία του λωτού, αυτού που αναγεννάται από τη λάσπη και βγαίνει στην επιφάνεια όλη αυτή η ομορφιά και η θεραπευτική ενέργεια.

Για τους Ινδούς ο λωτός είναι το σύμβολο του ήλιου.

info

Nymphaea

Botanical Perfumes

Ζωή Στράντζαλη

 www.nymphaea.gr

EVA NATURE

ΓΑΡΥΦΑΛΛΙΑ ΓΑΝΏΤΟΠΟΥΛΟΥ

σε έναν

φυσικό τρόπο ζωής»

Συνάντησα τη Γαρυφαλλιά

Γανωτοπούλου στο Bio Festival που πραγματοποιήθηκε στην Τεχνόπολη. Τη συνόδευαν στο περίπτερο με τα προϊόντα της, Eva Nature, τα δυο της παιδιά.

Αυτό που μου άρεσε πέραν

των προϊόντων της, που μέχρι

πρότινος δύσκολα έβρισκες

στην Ελλάδα και ακόμα

πιο δύσκολα μπορούσες

να αγοράσεις -ακριβώς

λόγω της σπανιότητάς

τους ήταν πανάκριβα- ήταν

ο τρόπος που έστεκαν τα

παιδιά όχι μόνο δίπλα στη

μάνα τους αλλά δίπλα στα

προϊόντα. Μια λάμψη που

είχαν στα πρόσωπά τους

όταν τους ζητούσα να μου

δώσουν περισσότερες

πληροφορίες. Χαίρονταν γι’

αυτό που έκαναν. Και κανένας

ρομαντισμός δεν χρωματίζει

τα λόγια μου.

Της Βάσης Παναγοπούλου

ε κατέκτησε η εικόνα τους, η ιστορία της δημιουργίας ειδών για τη γυναικεία φύση που η Γαρυφαλλιά Γανωτοπούλου μόνη της παράγει, μια ιστορία που τη θαύμασα προτού κάνουμε τη συνέντευξη. Γιατί τη θαύμασα; Γιατί είχα μπροστά μου μια γυναίκα, μια μητέρα, μια επιχειρηματία, που είχε την

εφευρετικότητα και τη διάθεση να μεταδώσει και στις υπόλοιπες από εμάς τη δική της εμπειρία και να μας ξαναφέρει μνήμες από το παρελθόν των μανάδων μας -ή των γιαγιάδων μας για άλλες- που μεγάλωσαν με υφασμάτινα είδη προσωπικής υγιεινής αλλά και καθαριότητας. Της κατέθεσα τις σκέψεις μου.

«Α, ναι. Είναι οι βασικοί μου βοηθοί. Βέβαια, η προτεραιότητά τους είναι η δική τους ζωή, όχι η δική μου» λέει και

«Ας γυρίσουμε

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Κηρομάντιλα: άλλη μια καινοτομία της

«ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΠΑΝΈΥΚΟΛΑ», μου λέει και μου δίνει οδηγίες πιστοποιώντας μου αυτό που πρεσβεύει. Οτι θέλει να μεταδώσει γνώση για έναν πιο φυσικό και υγιεινό τρόπο ζωής.

«Παίρνουμε ένα ύφασμα που να έχει τις πιστοποιήσεις που αναφέρθηκαν ή να είναι παλιό. Ιδανικά είναι τα παλιά σεντονόπανα γιατί τα παλιά τα χρόνια

τα χρώματα ήταν φυσικά και τα βαμβάκια καθαρά. Παίρνουμε

καθαρό κερί από κάποιον μελισσοκόμο, τρίβουμε το κερί πάνω

στο ύφασμα το οποίο κατόπιν το βάζουμε ανάμεσα σε δύο λαδόκολλες και απλά το σιδερώνουμε. Με αυτό αντικαθιστούμε το αλουμινόχαρτο, το σελοφάν, τη διαφανή μεμβράνη, τα διάφορα υλικά περιτυλίγματος τροφών.

Εχει μεγάλη διάρκεια ζωής, μπαίνει στο ψυγείο και υπάρχει σε πολλά μεγέθη. Πλένεται και είναι απολύτως ασφαλές. Κι αν χάσει την πλαστικότητά του, απλά επαναλαμβάνουμε την ίδια διαδικασία. Οταν χάσει πλήρως την πλαστικότητά του το βάζουμε στον κάδο κομποστοποίησης».

συνεχίζει: «Τρεις μέρες τον μήνα, το λιγότερο, συμμετέχω σε κάποιο φεστιβάλ ή κάποια οικογιορτή, όπως τώρα στον Βόλο. Μόλις τελειώσαμε και όπως καταλαβαίνετε η κούραση έχει φτάσει στα άκρα. Η φωνή, όπως ακούτε, ίσα που βγαίνει. Αλλά, δόξα τω Θεώ, είναι πολύ ωραία. Είναι πολύ καλό να μπορείς να επικοινωνείς το προϊόν σου και να αλληλεπιδράς με τον κόσμο». Πώς όμως έφτασε να έχει ένα διαδικτυακό κατάστημα, τι προϊόντα παράγει; Πώς ξέρω ότι τα υφάσματα είναι πράγματι οικολογικά και ότι τα χρώματα των εντυπωμένων σχεδίων είναι μη τοξικά; Ποια είναι η διαδρομή της ως επιχειρηματία; Καταιγισμός ερωτήσεων και οι απαντήσεις δόθηκαν.

«Το έναυσμα ήταν η μητρότητα. Με το που γέννησα το πρώτο μου παιδί συνειδητοποίησα, αλλάζοντάς το κάθε δύο ώρες όπως μου είχε συστήσει ο γιατρός για να βλέπω τις κενώσεις του, ότι πετάμε τόνους πλαστικό στα σκουπίδια. Και εκεί άρχισα να ψάχνω εναλλακτικούς τρόπους που να είναι οικονομικότεροι αλλά, το κυριότερο, να προστατεύουν το περιβάλλον».

Οντως. Αλλο το ύφασμα, άλλο το πλαστικό. Τα περισσότερα μωρά υποφέρουναπόσυγκάματα.

Ακριβώς. Αυτό όμως λύθηκε στο δεύτερο παιδί. Μου πήρε χρόνο να βρω τις υφασμάτινες πάνες. Το διαδίκτυο το 2008, που ξεκίνησα να ψάχνω το θέμα, ήταν σε «βρεφική» κατάσταση αλλά ευτυχώς ήρθαν έτσι οι συγκυρίες και γνώρισα την κυρία Γκάμπι, μια Αγγλίδα που έφερνε πάνες και σερβιέτες από την Αγγλία.

Ξέρετε, είμαι στην ομάδα θηλασμού στον Σύνδεσμο Θηλασμού Ελλάδος

-μια παγκόσμια οργάνωση που έχει παράρτημα στην Ελλάδα και βοηθά γυναίκες να θηλάσουν, αφιλοκερδώς βέβαια, τις βοηθάς σαν μητέρα προς μητέρα, χωρίς παρεμβάσεις ιατρικής φύσης- όπου τη γνώρισα, διαφορετικά

δεν θα μπορούσα να βρω υφασμάτινες πάνες τόσο εύκολα. Πήρα τότε τις πρώτες μου πάνες και έτσι ξεκίνησα σιγά σιγά. Βέβαια υπήρχε το υπόβαθρο που

αν δεν το έχεις δεν μπορείς να ψάξεις για κάτι τέτοιο. Τι εννοώ; Εγώ μεγάλωσα στο Πήλιο και τα παλιότερα χρόνια το μέρος αποκλειόταν από την κακοκαιρία για πάρα πολλούς μήνες. Ετσι οι άνθρωποι εφοδιάζονταν από το καλοκαίρι με ό,τι χρειάζονταν για να μπορέσουν να βγάλουν τον χειμώνα τους. Δηλαδή, το καλοκαίρι που οι παραγωγοί που γνωρίζαμε σαν οικογένεια έβγαζαν π.χ. τα όσπριά τους έρχονταν και ρωτούσαν: «Εβγαλα ρεβίθια, έβγαλα φασόλια, πόσα σακιά θέλεις να σου φέρω;». Σακιά, όχι κιλά. Ακόμη και σήμερα δεν περιμένω να έρθει η μέρα να μαγειρέψω όσπρια για να πάω να τα αγοράσω. Τα παίρνω από το καλοκαίρι. Αυτή λοιπόν η εμπειρία οργάνωσης ζωής που έζησα σαν παιδί με οδήγησε σε άλλα μονοπάτια σκέψης και έναν εναλλακτικό, όπως συνηθίζεται να λέμε σήμερα, τρόπο ζωής ως ενήλικη. Γεννώντας και το δεύτερό μου παιδί διαπίστωσα πόσο ασφαλείς και καλές για την υγεία είναι οι υφασμάτινες πάνες για τα μωρά. Είχε ένα πρόβλημα ο μικρός στο ουροποιητικό του και ο γιατρός μου,

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

μεγάλος τότε σε ηλικία, ενθουσιάστηκε όταν είδε ότι του φορούσα υφασμάτινες πάνες. «Πώς το κατάφερες αυτό;» μου είπε και μου εξήγησε την επίδραση του πλαστικού στο σώμα μας και τους μηχανισμούς που βάζει σε λειτουργία. Τι κακό μπορεί να προκαλέσει. Τότε σκέφτηκα ότι αν επηρεάζει το πλαστικό έναν μικρό οργανισμό, σκέψου τι θα γίνεται με έναν μεγαλύτερο άνθρωπο που έχει μεγαλύτερη έκθεση σε πλαστικά. Τότε σταμάτησα να φοράω νάιλον ρούχα, περιόρισα τη χρήση πλαστικών συσκευασιών στο σπίτι. Είχαμε φτάσει αισίως στο 2011. Εβρισκα

σιγά σιγά τον δρόμο μου και κατακτούσα μια νέα συνήθεια κάθε τρεις και λίγο.

Ετσι πάει, σταδιακά. Δεν φτάνεις μεμιάς σε μια μεγάλη αλλαγή σκέψης, νοοτροπίας και πράξεων.

Πράγματι. Να σας πω ότι μέχρι που έγινε τεσσάρων χρόνων το δεύτερο παιδί μου, θήλαζα. Κάποια στιγμή έπεσε το ανοσοποιητικό μου και μου δημιουργήθηκε γυναικολογικό πρόβλημα με ιδιαίτερα ενοχλητικά συμπτώματα. Η γυναικολόγος μου, που είναι κι αυτή της εναλλακτικής λογικής, με παρακίνησε να μη χρησιμοποιώ σερβιέτες αλλά πανάκια. «Θα δεις, θα καλυτερέψεις» μου είπε. Α! Παρέλειψα να σας πω ότι στην πρώτη μου γέννα από λάθος ιατρικό απέκτησα και πρόβλημα ακράτειας.

Οπότε όλη η ευαίσθητη περιοχή

ήταν επιβαρημένη, συν το ότι περνούσα πολλές ώρες καθιστή γιατί θήλαζα.

Και τι λέτε ότι έκανα; Χρησιμοποίησα τα

επιθέματα από τις υφασμάτινες πάνες

των παιδιών μου και μέσα σε δυο ημέρες είδα μεγάλη αλλαγή. Συν βέβαια τα

βαλσαμόλαδα και άλλα θεραπευτικά

βότανα που χρησιμοποιούσα.

Διαπίστωσα λοιπόν μετά από λίγο

διάστημα ότι η περίοδός μου και η όλη συμπεριφορά της περιοχής καθ’ όλο τον μηνιαίο κύκλο δεν είχε πρόβλημα. Οπότε άρχισα να αναζητώ να αγοράσω υφασμάτινες σερβιέτες δικές μου. Αγόρασα τις πρώτες, οι οποίες όμως ήταν πάρα πολύ ακριβές. Και μετά λέω, κάτι πρέπει να κάνω.

Πόσες να αγοράσω; Ημασταν εν τω μεταξύ μέσα στην κρίση, σε δύσκολη κατάσταση, η δουλειά του συζύγου μου είχε «πέσει», εγώ δεν δούλευα, ήμουν

στο σπίτι και... Το όνειρό μου ήταν να μάθω να ράβω. Η γιαγιά μου ήταν μοδίστρα. Μου ’λεγε: «Μάθε να ράβεις και αυτό θα σου χρειαστεί κάποια στιγμή».

Κι έτσι ξεκίνησα να μάθω να ράβω τις δικές μου σερβιέτες. Αυτό ήταν όλο.

Σιγά σιγά οι φίλες μου μού έλεγαν: «Μωρέ δεν μου ράβεις και μένα;». Οπότε ψάχνοντας στο διαδίκτυο, βρήκα μια κοπέλα που έφτιαχνε κι αυτή υφασμάτινες σερβιέτες, άντλησα πληροφορίες

γιατί έκανε πολύ καλή δουλειά, βρήκα και από το εξωτερικό και έτσι ξεκίνησα.

Ολα αυτά έγιναν το 2015. Μετά σιγά σιγά

το ένα έφερε το άλλο και έτσι έφτασα εδώ που είμαι σήμερα.

Σήμερα λοιπόν τι φτιάχνετε; Τώρα κατασκευάζω υφασμάτινα αντικείμενα που έχουν σχέση με την επανάχρηση, που προάγουν την υγεία του σώματός μας αλλά και την υγεία του πλανήτη. Αυτά είναι: υφασμάτινες σερβιέτες και καθημερινά σερβιετάκια - οι σερβιέτες είναι και για την ακράτεια, γιατί έχουν ειδικό αδιάβροχο από κάτω, φτιαγμένο από ανακυκλώσιμα

πλαστικά και είναι και αυτό ανακυκλώσιμο. Από τη μια πλευρά είναι αδιάβροχο 100% αλλά διαπνέον από την άλλη, οπότε αυτό βοηθά στην εξισορρόπηση

της θερμοκρασίας της ευαίσθητης περιοχής αλλά εννοείται και στον αερισμό της.

● Φτιάχνω μαντίλια υγείας που μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε αντί για χαρτομάντιλα ή μωρομάντιλα.

● Μαντίλια περιποίησης προσώπου, είτε για ντεμακιγιάζ ή για την εφαρμογή προϊόντων.

● Υφασμάτινο ρολό κουζίνας και τουαλέτας για την αντικατάσταση του χημικού πολτού που είναι τα περισσότερα χαρτιά υγείας και κουζίνας, που δεν ανακυκλώνονται και που για να είναι λευκά, έχουν υποστεί μεγάλη χημική επεξεργασία.

ΠΑΡΑ ΠΟΛΛΕΣ γυναίκες δεν βιώνουν ευχάριστα την περίοδό τους και λόγω των σερβιετών μιας χρήσης. Οι επαναχρησιμοποιούμενες υφασμάτινες σερβιέτες είναι φτιαγμένες από οργανικό, πολύ μαλακό βαμβακερό ύφασμα, με πιστοποίηση Oeco Tex Standard 100, και είναι 100% ανακυκλώσιμο είδος. Στο εσωτερικό τους περιέχουν επιθέματα από βαμβακερές φανέλες και πετσέτες με πυκνή ύφανση, σε ανάλογο αριθμό έτσι ώστε να καλύπτουν τέσσερις διαφορετικές βαθμίδες ροής: λίγη ροή, μεσαία ροή, μεγάλη ροή, πάρα πολύ μεγάλη ροή. Στο κάτω μέρος περιέχουν αδιάβροχο pull, ένα ύφασμα ειδικά φτιαγμένο για υφασμάτινες πάνες μωρών και υφασμάτινες σερβιέτες, 100% αδιάβροχο αλλά και 100% διαπνέον βοηθώντας έτσι στον κατάλληλο αερισμό της περιοχής χωρίς να έχουμε διαρροές. Κλείνουν με τρουκ από ανακυκλωμένο πλαστικό.

Μπορούν να καλύψουν την ανάγκη κάθε γυναίκας αφού διατίθενται σε πάρα πολλά μεγέθη ξεκινώντας από τα 18 εκατοστά και φτάνοντας έως τα 45 εκατοστά.

● Ξεσκονόπανο τύπου Swifer από φλις μπαμπού, το οποίο καθαρίζει υπέροχα, το πλένουμε και κατόπιν το ξαναχρησιμοποιούμε.

● Φτιάχνω ακόμη φίλτρα του καφέ, φίλτρα τσαγιού γιατί τα φίλτρα που βρίσκουμε συνήθως στην αγορά καλό είναι να τα αποφεύγουμε καθώς πολλά περιέχουν μικροπλαστικά, τα οποία ήδη έχουν ανιχνευτεί στους ανθρώπους.

Στη σελίδα σας γράφετε ότι τα υφάσματα που χρησιμοποιείτε είναι πιστοποιημένα OEKO-TEX®. Τα βρίσκετε στην Ελλάδα;

Αυτή είναι μια παγκόσμια πιστοποίηση που διασφαλίζει ότι τα υφάσματα δεν έχουν χημικά που να δημιουργούν πρόβλημα στον άνθρωπο και τα χρώματά τους είναι και αυτά πιστοποιημένα ως μη τοξικά.

Κάποια τα βρίσκω στην Ελλάδα και κάποια στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, το αδιάβροχο που χρησιμοποιώ στις υφασμάτινες σερβιέτες είναι από το εξωτερικό γιατί εκεί το βρίσκω σε πολύ καλύτερη τιμή. Ολα τα υπόλοιπα όμως τα παίρνω από την Ελλάδα γιατί θέλω να στηρίξω και τις ελληνικές επιχειρήσεις. Τώρα μάλιστα έχω αρχίσει να συνεργάζομαι με μια τοπική επιχείρηση

στον Βόλο, η οποία θα μου φέρει υφάσματα χωρίς χρώματα, με πιστοποίηση

OEKO-TEX® φυσικά, κι εγώ θα τυπώσω σε άλλο εργαστήριο τα δικά μου μοτίβα χρησιμοποιώντας την αντίστοιχη ποιότητα βαφών.

Στην ουσία, δηλαδή, αυτό που αντιλαμβάνομαι ότι πρεσβεύετε με τη δουλειά σας είναι μια αλλαγή στον τρόπο σκέψης και ζωής.

Ναι, προτείνω έναν φυσικό τρόπο ζωής. Ξέρετε, συνηθίζω να λέω ότι αυτό που κάνω δεν εντάσσεται σε αυτό που αποκαλούν εναλλακτικό τρόπο ζωής. Ηταν αυτός που είχαμε πάντα, τώρα αλλάξαμε τρόπο ζωής και μάλλον πρέπει να γυρίσουμε στον πατροπαράδοτο, που ήταν βιώσιμος. Αυτό είναι και το δεύτερο κομμάτι που θέλω να κάνω. Η αφύπνιση της γυναικείας

Επαναχρησιμοποιούμενες υφασμάτινες σερβιέτες περιόδου και ακράτειας

«Ας επωφεληθούμε από τη σοφία που είχαμε κι έχουμε εγκαταλείψει»

ΓΥΝΑΙΚΈΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

φύσης. Δεν θέλω να έχω γυναίκες απλά πελάτισσες. Δεν θέλω να πουλήσω απλά μια σερβιέτα και τέλος. Θα ήθελα να μπορώ να τις συμβουλεύω σε αυτήν την αλλαγή συμπεριφοράς απέναντι στο σώμα τους, να εναρμονιστούν με τη μητέρα φύση και πάλι, να επαναφέρουν στο σώμα τους τις «εργοστασιακές» τους ρυθμίσεις. Γιατί η γυναίκα είναι αυτή που ρυθμίζει τα πάντα σε αυτό το σύμπαν. Αυτή φέρνει τη ζωή, αυτή τη διαχειρίζεται και την προσφέρει πάλι στη ζωή.

Εχετε ανταπόκριση από τον κόσμο στις οικογιορτές, στα φεστιβάλ που συμμετέχετε; Συμμετέχω σε οικογιορτές από το

2018. Τα πρώτα χρόνια με κοιτούσαν σαν εξωγήινο. Με ρωτούσαν τι ήταν αυτά. Πιάστρες; Θήκες για τηλέφωνα; Θήκες

γυαλιών; Και όταν τους έλεγα σερβιέτες, έκαναν έναν μορφασμό περίεργο.

Αυτό με έκανε στην αρχή να αισθάνομαι αλλόκοτα αλλά μετά αποφάσισα να το δω διαφορετικά. Οτι ήταν μια ωραία ευκαιρία να δείξω στους ανθρώπους αυτό που υπήρχε πάντα και το έχουν ξεχάσει.

Τώρα πια απολαμβάνω κάθε συμμετοχή μου και ιδιαίτερα εδώ στην πατρίδα μου, στον Βόλο, που έχουμε πολύ φοιτητόκοσμο. Ξέρουν τι κάνω και θέλουν να τα χρησιμοποιήσουν. Οι περισσότερες πελάτισσές μου είναι κορίτσια και μεγάλης ηλικίας γυναίκες που παίρνουν τις σερβιέτες για την ακράτειά τους. Αυτές στα νιάτα τους χρησιμοποιούσαν υφασμάτινες σερβιέτες, οπότε ξέρουν ακριβώς πώς ανταποκρίνεται ένα τέτοιο προϊόν.

Θα σας πω όμως μια ιστορία που

θέλω να την ανεβάσω στην ιστοσελίδα μου και κάθε που τη λέω, ανατριχιάζω.

Την πρώτη φορά που πήγα σε οικογιορτή, μια κυρία, Κωνσταντινουπολίτισσα -είχε έρθει μετά την Καταστροφή- πλησίασε στο περίπτερο και είδε τα προϊόντα μου. Κατάλαβε αμέσως ότι επρόκειτο για υφασμάτινες σερβιέτες. Και μου είπε την ιστορία της. Με τον άντρα της, που ήταν ναυτικός, είχε οκτώ κορίτσια και κάθε που ένα κορίτσι

Πιστοποίηση STANDARD 100 By

OEKO-TEX®

Τι σημαίνει; Αν ένα ρούχο φέρει την πιστοποίηση STANDARD 100 by OEKO-TEX®, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι όλα τα υλικά που έχουν χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του, π.χ. οι κλωστές, τα κουμπιά κ.ο.κ., έχουν περάσει από τεστ για τυχόν ύπαρξη επιβλαβών ουσιών, επομένως το τελικό προϊόν είναι ακίνδυνο για τον άνθρωπο και φιλικό προς το περιβάλλον.

Τα τεστ διενεργούνται από ανεξάρτητα συνεργαζόμενα ινστιτούτα βάσει των κριτηρίων OEKO-TEX®.

Στα τεστ λαμβάνονται υπόψη πολυάριθμες απαγορευμένες

και μη απαγορευμένες ουσίες, οι οποίες μπορεί να είναι επιβλαβείς για την υγεία. Σε πολλές περιπτώσεις τα όρια των STANDARD 100 είναι πιο αυστηρά από τις εθνικές και διεθνείς προϋποθέσεις. Οι κατάλογοι των κριτηρίων ανανεώνονται κάθε χρόνο και επεκτείνονται βάσει της νέας επιστημονικής γνώσης και της νομοθεσίας.

 www.oeko-tex.com/en/ourstandards/standard-100-byoeko-tex

info

αδιαθετούσε, ο πατέρας έφερνε από τα ταξίδια του μια καπελιέρα που είχε όχι μόνο το καπέλο αλλά και φίνο γαλλικό λινό ύφασμα και φανέλα βαμβακερή.

Η κυρία Βαγγελιώ -έτσι τη λέγανέραβε τις σερβιέτες τους και κένταγε το μονόγραμμα της κάθε κόρης για να ξέρει η καθεμία τα προσωπικά της είδη. Και όταν τα έπλενε και τα άπλωνε, οι γειτόνοι λέγαν «Η κυρα- Βαγγελιώ απλώνει τα προικιά των κοριτσιών της». Τόσο κατάλευκα ήταν. Οταν λοιπόν τελείωσε τη διήγησή της, σκέφτηκα: Είναι δυνατόν; Αυτές οι γυναίκες έπλεναν στα χέρια, έφτιαχναν δικά τους σαπούνια και έκαναν τέτοια πράγματα με τόση ομορφιά και αξιοπρέπεια. Κι εμείς σήμερα προτιμάμε το πλαστικό;

Ολα αυτά με κάνουν να σκέφτομαι ότι πρέπει να σταματήσουμε να αναπτυσσόμαστε άσχημα και να επωφεληθούμε από τη σοφία που υπήρχε τα προηγούμενα χρόνια και την έχουμε εγκαταλείψει.

ΑΤΤΙΚΗΣ

info

 bioagores.attikis2020@gmail.com

 facebook. Βιολογικές Αγορές Αττικής

Εθνάρχου Μακαρίου 13,121 31 Περιστέρι

 Τηλ./Fax. 210 36 1 5 490, Κιν. 695 100 1637

ΔΈΥΤΈΡΑ

Αγορά Χαϊδαρίου, Λ. Αθηνών, όπισθεν νέου δημαρχείου.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Κηφισιάς, Κοκκιναρά, μεταξύ των οδών Κ. Καραμανλή και Παναγιάς Ελευθερώτριας, Πολιτεία Κηφισιά.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Νέας Σμύρνης, Ιωσηφόγλειο ίδρυμα (παράδρομος Λ. Συγγρού 221).

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Περιστεριού, Πάρου και Δημοσθένους (δίπλα από την παιδική χαρά).

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

ΤΡΙΤΗ

Αγορά Νέου Ηρακλείου, πλατεία Καραϊσκάκη (προτομή Γεωργίου Καραϊσκάκη), μεταξύ Μ. Μερκούρη και Κουντουριώτου.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Παλαιού Ψυχικού, πλ. Αρσάκειου, Πριγκιπίσσης Ελένης και Στρατ. Καλλάρη.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Νίκαιας, Θηβών 243, Πολιτιστικό Κέντρο «Μάνος Λοΐζος».

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

ΤΈΤΑΡΤΗ

Αγορά Ηλιούπολης, στο οικόπεδο έναντι της πλατείας Παλαιών Πατρών Γερμανού (Πλατεία ΙΚΑ). Η αγορά εκτείνεται σε όλο το οικόπεδο.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Πειραιά, Κλεισόβης και Χατζηκυριακού, δίπλα στο Χατζηκυριάκειο Ιδρυμα. Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Χαλανδρίου, Τυμφριστού και Ιωαννίνων.

Ολο τον χρόνο 13.00-18.00

Αγορά Φιλοθέης, Στρατηγού Βεντήρη

και Αγίας Φιλοθέης.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

ΠΈΜΠΤΗ

Αγορά Γέρακα, Εθν. Αντιστάσεως και Μαυροβουνιώτου.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Παλαιού Φαλήρου, στο ελεύθερο πάρκινγκ σταδίου Τάε Κβον Ντο.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Πετρούπολης, Κρήτης & Δωδεκανήσου (είσοδος Βοτανικού Κήπου).

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Θρακομακεδόνων, Ζαφειράκη (πλατεία Αλμπανέλλα).

Ολο τον χρόνο 13.00-17.30

ΠΑΡΑΣΚΈΥΗ

Αγορά Χολαργού, Σύρου, δίπλα στο Δημαρχείο.

Ολο τον χρόνο 14.30-18.00

Αγορά Νέας Ιωνίας, Πατριάρχου Ιωακείμ 4, δίπλα στο ΚΕΠ.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Καισαριανής, Αλσος, όπισθεν του γηπέδου Νήαρ Ηστ.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αγορά Αγίας Βαρβάρας, στο πάρκο κυκλοφοριακής αγωγής στη συμβολή των οδών Ηρακλείου και Θησέως (πλατεία Ελένη Φωκά).

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

Αργυρούπολη, στο δημοτικό πάρκινγκ επί της συμβολής της λεωφόρου Κύπρου με την οδό Λασκάρεως.

Ολο τον χρόνο 14.00-18.00

ΣΑΒΒΑΤΟ

Οι Αγορές του Σαββάτου λειτουργούν από τις 8 το πρωί έως τις 2 μ.μ. όλο τον χρόνο Αγορά Βούλας, Νηρέως μεταξύ των οδών Ηρας και Διός.

Αγορά Ιλίου, Λ. Δημοκρατίας (πλησίον Carrefour), στο Πάρκο Τρίτση. Αγορά Έλευσίνας, Ιωάννου Αγαθού (όπισθεν Δημαρχείου).

ΚΥΡΙΑΚΗ

Αγορά Πόρτο Ράφτη, Μαρκόπουλο, Ηρακλέους & Μυρρινούντος. Ολο τον χρόνο 9.00-14.00

ΒIO-LIFE SECRETS: ΑΡΏΜΑΤΙΚΑ ΦΥΤΑ, ΒΟΤΑΝΑ & ΑΙΘΕΡΙΑ ΕΛΑΙΑ

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΣΕΜΕΡΤΖΙΔΟΥ

φύλο.

Η Καλλιόπη Σεμερτζίδου ξεκίνησε το 2012 μέσα στην οικονομική κρίση καλλιεργώντας μαζί με την οικογένειά της 4 στρέμματα λεβάντας στην Ξηρολίμνη Κοζάνης. Σήμερα η οικογενειακή επιχείρηση Βio-life secrets είναι μια καθετοποιημένη μονάδα με καλλιέργειες τριαντάφυλλου, μελισσόχορτου, λεβάντας, τσαγιού του βουνού και ελίχρυσου, σε περίπου 300 στρέμματα. Τα προϊόντα παράγονται με βιολογικές και αειφόρες μεθόδους, συσκευάζονται, τυποποιούνται και εξάγονται σχεδόν σε όλο τον κόσμο: ΗΠΑ, Καναδά και Ευρώπη.

Της Στελίνας Μαργαριτίδου

Αυτό το… μικρό θαύμα της Βio-life secrets δημιουργήθηκε αξιοποιώντας πλήρως τη δύναμη του γόνιμου εδάφους της Δυτικής Μακεδονίας και τον πλούτο των ελληνικών βοτάνων. Και φυσικά με το πείσμα και το μεράκι μιας γυναίκας που όπως η ίδια δηλώνει δεν δέχεται το όχι ως απάντηση.

«Εμείς οι γυναίκες είμαστε πολυεργαλεία. Και οι γυναίκες που ασχολούνται με τον πρωτογενή τομέα μπορεί να είναι

λίγες σε σύγκριση με τους άνδρες, αλλά από την προσωπική μου εμπειρία μπορώ να πω ότι είναι… θηρία», λέει η Καλλιόπη Σεμερτζίδου.

Πώς ξεκινήσατε; Είχατε προηγούμενη εμπειρία;

Ξεκίνησα το 2012 χωρίς να έχω καμία προηγούμενη εμπειρία από τον πρωτογενή τομέα. Για χρόνια ασχολούμασταν με το εμπόριο και την εστίαση. Ακουσα για τις λεβάντες, ήταν μια περίοδος που ξεκινούσε η καλλιέργεια στην περι-

«Η επιτυχία δεν έχει

Εχει όμως

χαρακτήρα»

ΓΥΝΑΙΚΕΙΑ

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

οχή και επιλέξαμε να ασχοληθούμε οικογενειακά με αυτήν γιατί δεν είχε μεγάλες απαιτήσεις ως καλλιέργεια

και γιατί είχε εξαιρετικές ιδιότητες. Δεν

γνώριζα σχεδόν τίποτε. Το ίντερνετ με βοήθησε πολύ. Και επειδή είμαι άνθρωπος

που ρωτώ συνεχώς όταν δεν γνωρίζω, άρχισα να ψάχνω για απαντήσεις. Λίγες πληροφορίες από γνωστούς, από ανθρώπους που ήδη καλλιεργούσαν και η βοήθεια από τον άντρα μου που είναι αγροτοκτηνοτρόφος με οδήγησαν στα επόμενα βήματα. Ιδιαίτερη βαρύτητα και έμφαση δώσαμε στην εκμηχάνιση των διαδικασιών καλλιέργειας των αρωματικών φυτών, με στόχο να αυξήσουμε την παραγωγικότητα και παράλληλα να μειώσουμε το κόστος παραγωγής. Αγοράσαμε πετροσυλλέκτη και δημιουργήσαμε καλλιεργήσιμη έκταση γιατί δεν υπάρχει στην περιοχή μας αρκετή.

Μέχρι το 2016 αυξήσαμε την καλλιέργειά μας με άλλα 10-12 στρέμματα και ο αδελφός μου Λάζαρος Σεμερτζίδης έλαβε το βραβείο του καλύτερου νέου αγρότη της χρονιάς 2018. Βέβαια στον ευρωπαϊκό διαγωνισμό που πήγαμε τα μεγέθη ήταν τελείως διαφορετικά από τα ελληνικά, όμως αυτή η διάκριση ήταν μια δικαίωση των κόπων μας και μας άνοιξε δρόμους δικτύωσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Σήμερα πόσα στρέμματα καλλιεργείτε;

Σήμερα καλλιεργούμε 300 στρέμματα. Αλλα είναι δικά μας, άλλα τα νοικιάζουμε. Βγάλαμε νέα προϊόντα στην αγορά όπως το τσάι του βουνού σε αιθέριο έλαιο, το οποίο όμως δίνει μικρές ποσότητες. Πηγαίνοντας σε εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό διαπιστώσαμε ότι πρέπει να έχεις πληθώρα προϊόντων, όχι ένα ή δύο. Επικεντρωθήκαμε σε αυτό. Δημιουργήσαμε έτσι νέους κωδικούς: αιθέρια έλαια, ροδόνερο, ανθόνερα, βότανα. Τώρα έχουμε 24 είδη βοτάνων. Τα περισσότερα είναι προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας. Ολα είναι ελληνικά. Από διάφορα μέρη της Ελλάδας. Και πιστεύουμε πολύ σ’ αυτό. Στη μοναδική ελληνική χλωρίδα.

«Η συγκομιδή γίνεται από εμάς. Στον πρωτογενή τομέα χρειαζόμαστε χέρια. Συνήθως βοηθούν όλα τα μέλη μιας οικογένειας»

Πόσο εύκολο είναι να φτάσει ένα βιολογικό προϊόν στο εξωτερικό;

Είναι πολύ δύσκολο. Νομίζω όμως ότι εμείς οι γυναίκες είμαστε πολυδιάστατες και πιο εξωστρεφείς. Ρωτάμε, μαθαίνουμε, ζητάμε πληροφορίες, δεχόμαστε συμβουλές. Κι αυτό νομίζω το πέτυχα κι εγώ. Πηγαίνουμε σε εκθέσεις και στο εξωτερικό. Τον επόμενο μήνα θα πάμε για πρώτη φορά στη Νέα Υόρκη.

Υπάρχουν πολλές δυσκολίες στη δι-

αδικασία εξαγωγών και μάλιστα των βιολογικών προϊόντων. Η πιστοποίηση, για παράδειγμα, δεν είναι καθό-

λου απλή υπόθεση. Το χωράφι, ο σπόρος, το φυτό, το αποστακτήριο πρέπει να είναι όλα πιστοποιημένα. Βιολογικό προϊόν δεν είναι μόνο αυτό που καλλιεργείται χωρίς φάρμακα, χωρίς ράντισμα. Πρέπει να είναι ένα προϊόν πιστοποιημένο σε όλες τις διαδικασίες του.

Εμείς δεν χρησιμοποιούμε φάρμακα στην καλλιέργεια καθόλου και δεν είμαστε μόνο πιστοποιημένοι στην καλλιέργεια, αλλά και στη μεταποίηση. Κι αυτό δεν είναι εύκολη διαδικασία. Ξεκινάς και για τρία χρόνια είσαι υπό μετατροπή και όταν ολοκληρώνεις αυτή τη φάση περνάς στην επόμενη, της πιστοποίησης. Δεν είναι μόνο η δουλειά με σεβασμό και αγάπη για τη γη και τους καρπούς της που πρέπει να γίνει για να έχεις ένα ολοκληρωμένο αξιόλογο προϊόν. Είναι πολλά ακόμη. Ξεκινάμε με τη βιολογική καλλιέργεια

ροδόνερο, μοναδική

Είμαστε πολυεργαλεία.

Μπορώ να πω ότι τις γυναίκες του πρωτογενούς τομέα τις θαυμάζω.

αρωματικών φυτών και βοτάνων στα χωράφια. Συνεχίζουμε με τη συγκομιδή τους. Συσκευάζουμε το τελικό προϊόν ακολουθώντας προδιαγραφές υψηλής ποιότητας. Στέλνουμε τα προϊόντα στους πελάτες.

Με τον καιρό αυξήσαμε τις καλλιέργειές μας και με άλλα είδη αρωματικών φυτών που προσαρμόζονται στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του τόπου μας και έχουν μοναδικές ιδιότητες: μελισσόχορτο, ελίχρυσο, τριαντάφυλλο, τσάι του βουνού. Αναλάβαμε μόνοι μας την επεξεργασία και την τυποποίηση σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ποιότητας. Η διαδικασία της εξαγωγής είναι δύσκολη και απαιτητική. Δημιουργήσαμε νέους κωδικούς με τυποποιημένα προϊόντα σε ξερή δρόγη, αιθέρια έλαια και ανθόνερα.

Θυμάμαι ότι ήθελα να κάνω εξαγωγή λεβάντας και μου ζητούσαν κάποιο πιστοποιητικό το οποίο δεν είχα. Ζητούσα να μάθω πώς θα το πάρω και η διαδικασία φαινόταν αδύνατη. «Δεν γίνεται» μου είχαν πει. Αλλά δεν παίρνω ποτέ το όχι ως απάντηση. Συνεχίζω με πείσμα. Και το πιστοποιητικό το πήρα και η εξαγωγή έγινε. Δεν είμαστε όλοι ίδιοι στον χαρακτήρα.

Κάποιοι μπορεί και να τα παρατούσαν. Πιστεύω ότι η επιτυχία δεν έχει φύλο. Εχει όμως χαρακτήρα. Οι εξαγωγές για εμάς είναι ένα μεγάλο κεφάλαιο και μια σοβαρή πρόκληση. Ομως, από τη μέχρι τώρα εμπειρία μου έχω να πω ότι εάν σε εμπιστευτεί μια αγορά στο εξωτερικό, εάν κάνεις την πρώτη σου συνεργασία και πάει

καλά, μετά συνεχίζεις και με άλλα προϊόντα. Φυσικά το τρόφιμο κινείται πάντα πιο εύκολα.

Βλέποντας τις γυναίκες που εργάζονται στον πρωτογενή τομέα τι σκέφτεστε και τι συμβουλεύετε άλλες γυναίκες που θέλουν να κάνουν κάτι αντίστοιχο;

Είναι στη μεταποίηση, στη συσκευασία, στην καλλιέργεια, στο σπίτι, στα παιδιά. Παντού info

Ο πρωτογενής τομέας έχει πολλές δυσκολίες. Πρώτα απ’ όλα εξαρτάσαι από τον καιρό. Τώρα για παράδειγμα έχουμε πολλές βροχές, τις οποίες εμείς δεν τις θέλουμε. Μετά έχουμε το άγχος της μεταποίησης. Ολες οι παραγωγές έρχονται ταυτόχρονα λόγω του καιρού. Παλιά ξεκινούσαμε πρώτα με το τριαντάφυλλο, μετά ερχόταν το τσάι. Τώρα μπορεί να έχουμε τρεις καλλιέργειες ταυτόχρονα για μεταποίηση, για αποξήρανση, συσκευασία, προώθηση, εξαγωγή… Κι όλα αυτά προϋποθέτουν προδιαγραφές, αναλύσεις, ερωτηματολόγια που πρέπει να συμπληρωθούν, τηλέφωνα, ατέλειωτες ώρες δουλειάς.

Εμείς οι γυναίκες έχουμε κι άλλες υποχρεώσεις στο σπίτι με τα παιδιά, με την οικογένεια… Οσο και να λέμε ότι υπάρχει ισότητα, η γυναίκα σηκώνει τελικά περισσότερα βάρη και κάνει περισσότερα πράγματα… Γι’ αυτό και ξαναλέω: Είμαστε πολυεργαλεία. Μπορώ να πω ότι τις γυναίκες του πρωτογενούς τομέα τις θαυμάζω. Είναι στη μεταποίηση, στη συσκευασία, στην καλλιέργεια, στο σπίτι, στα παιδιά. Παντού.

Ο σύζυγος της Καλλιόπης Σεμερτζίδου, αγροτοκτηνοτρόφος, στήριξε το εγχείρημα της οικογενειακής επιχείρησης

Bio-life secrets, pure nature  www.bio-lifesecrets.com

Από την εταιρεία Bio-life secrets κυκλοφορούν προϊόντα αρωματοθεραπείας (βιολογικά αιθέρια έλαια, ροδόνερα και ανθόνερα βοτάνων), αποξηραμένα βότανα (ελίχρυσο, δάφνη) και βιολογικής καλλιέργειας: δυόσμος, βασιλικός, τσάι του βουνού, χαμομήλι, φασκόμηλο, μελισσόχορτο, δεντρολίβανο, θυμάρι, ρίγανη, μέντα, λουίζα, λεβάντα), καλλυντικά για περιποίηση προσώπου και σώματος και σαπούνια.

«Εχουμε 24 είδη βοτάνων. Πολλά παράγονται από άλλους καλλιεργητές, αλλά είναι όλα ελληνικά»

ΑΓΡΟΒΟΛΤΑΪΚΑ

Είναι η

πράσινη λύση

για να μη μένειχέρσα η γη;

Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η κλιματική αλλαγή ήταν στο επίκεντρο των συζητήσεων των παγκόσμιων ηγετών κατά την 27η διάσκεψη των μερών της σύμβασης πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή, που έγινε τον περασμένο Νοέμβριο στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου, με την παγκόσμια ενεργειακή κρίση σε εξέλιξη. Παράλληλα, διαπιστώθηκε ότι θα χρειαστεί να αυξηθεί η κλιματική ανθεκτικότητα στα συστήματα τροφίμων για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης πείνας και του υποσιτισμού, σύμφωνα με τον πρόεδρο της 79ης Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, Abdulla Shahid.

Του Σταύρου Μαλαγκονιάρη

Με τα τωρινά δεδομένα λοιπόν της κλιματικής κρίσης, της απώλειας βιοποικιλότητας, την υπογονιμότητα των εδαφών, την άνοδο της θερμοκρασίας, το λιώσιμο των παγετώνων που οδηγεί σε αύξηση της στάθμης της θάλασσας, την άνοδο της θερμοκρασίας στους ωκεανούς αλλά και συνολικά στον πλανήτη και τόσα ακόμα που συνθέτουν την αλυσίδας ζωής και ευφορίας της γης που κατοικούμε -δεν θέλουμε να είναι γκρίνια το κείμενο, αυτή είναι η σκληρή πραγματικότητα-, εύλογα ανακύπτει το δίλημμα: «Πώς θα χρησιμοποιήσουμε τη γη; Για παραγωγή τροφίμων ή για ενέργεια;».

«Γιατί να μην έχουμε και τα δύο στο ίδιο μέρος;» απαντά ο Greg BarronGaford, αναπληρωτής καθηγητής στη Σχολή Γεωγραφίας και Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα των ΗΠΑ. Και προσθέτει ότι «έτσι κάνουμε καλλιέργειες ντομάτας, πιπεριάς, λάχανου και βοτάνων. Στη σκιά των ηλιακών συλλεκτών (φωτοβολταϊκών)».

Αυτός ο συνδυασμός χρήσης εκτάσεων γης για την παραγωγή ηλιακής φωτοβολταϊκής ενέργειας και παραγωγής γεωργικών προϊόντων συγκροτεί τον όρο «αγροβολταϊκό», ένας όρος που χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 2011 από ομάδα Γάλλων επιστημόνων με επικεφαλής τον καθηγητή Γεωμικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης, Christophe Dupraz.

Ομως, η θεωρία για τη διπλή χρήση της αρόσιμης γης, για παραγωγή ηλιακής ενέργειας και καλλιέργεια φυτών, είχε διατυπωθεί από το 1982 από τον Γερμανό φυσικό Adolf Goetzberger, ιδρυτή του Ινστιτούτου Fraunhofer για Συστήματα Ηλιακής Ενέργειας, και τον Armin Zastrow, αλλά η εφαρμογή άρχισε πειραματικά μόλις το 2004 στην επαρχία Chiba της Ιαπωνίας, από τον Akira Nagashima, πρωτοπόρο της θερμικής αγωγιμότητας.

Σήμερα στην Ιαπωνία υπάρχουν 1.992 αγροβολταϊκά αγροκτήματα συνολικής έκτασης 560 εκταρίων (5.600 στρεμ-

μάτων) και υπολογίζεται ότι παράγεται συνολική ισχύς 500.000-600.000 μεγαβατωρών (MWh) ή το 0,8% της συνολικής ισχύος που παραγόταν από τα φωτοβολταϊκά σε αυτή τη χώρα το 2019. Θεωρείται, δε, ότι θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αναζωογόνηση της ιαπωνικής γεωργίας, ιδιαίτερα για την αποκατάσταση κατεστραμμένων (μη γόνιμο έδαφος λόγω υπερβολικής χρήσης αγροχημικών) ή εγκαταλειμμένων γεωργικών εκτάσεων. Ομως, πειραματικές καλλιέργειες και σε άλλα μέρη δίνουν ελπιδοφόρα αποτελέσματα για τις καλές προοπτικές τους.

Για παράδειγμα, στη Νότια Κορέα, καλλιεργούν μπρόκολο κάτω από φωτοβολταϊκά πάνελ που είναι τοποθετημένα 2-3 μέτρα από το έδαφος, υπό γωνία 30 μοιρών, παρέχοντας σκιά και προσφέροντας προστασία στις καλλιέργειες από τις καιρικές συνθήκες.

Στην Ανατολική Αφρική, τα αγροβολταϊκά συστήματα επιτρέπουν στους αγρότες να κάνουν καλύτερη χρήση της γης που προηγουμένως θεωρούνταν μη αρόσιμη. Ενα έργο αγροβολταϊκών στην Κένυα χρησιμοποιεί ηλιακούς συλλέκτες αρκετά μέτρα μακριά από το έδαφος, με κενά μεταξύ τους. Η σκιά από τα πάνελ προστατεύει τα λαχανικά από τη θερμική καταπόνηση και την απώλεια νερού.

Βασικοί τύποι αγροβολταϊκών

Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι αγροβολταϊκών που εξετάζονται συστηματικά: α) ηλιακές συστοιχίες με χώρο μεταξύ τους για καλλιέργειες, β) κεκλιμένες ηλιακές συστοιχίες πάνω από τις καλλιέργειες και γ) ηλιακές συστοιχίες θερμοκηπίου.

Και στα τρία συστήματα εξετάζονται πολλοί παράγοντες για τη μεγιστοποίηση της ικανότητας απορρόφησης ηλιακής ενέργειας από τα πάνελ και τις καλλιέργειες. Βασικότερος παράγοντας θεωρείται η γωνία κλίσης των ηλιακών συλλεκτών.

Αλλοι παράγοντες για την επιλογή της θέσης του αγροβολταϊκού είναι το είδος των καλλιεργειών, τα

ύψη των πάνελ, η ηλιακή ακτινοβολία και το κλίμα.

Μέχρι το 2019, κάποιοι μελετητές έδωσαν ευρύτερη διάσταση στον όρο «αγροβολταϊκά», συμπεριλαμβάνοντας και άλλες δραστηριότητες, όπως τη βοσκή προβάτων ανάμεσα σε ηλιακά πάνελ, την τοποθέτηση μελισσιών (κυψέλες) στην άκρη υπάρχουσας ηλιακής συστοιχίας, ενώ ορισμένοι τα χρησιμοποίησαν ακόμα και ως απλή εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών στις στέγες αχυρώνων ή υπόστεγων ζώων.

Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης έχει επισημανθεί η έλλειψη σαφούς και καθολικού ορισμού για τα αγροβολταϊκά ως σημαντικό εμπόδιο για την επέκτασή τους.

Πάντως, μέχρι τώρα, οι έρευνες δείχνουν ότι τα αγροβολταϊκά με την κατάλληλη στήριξη μπορούν να έχουν οφέλη για το περιβάλλον και τους παραγωγούς.

Στην Αριζόνα των ΗΠΑ, στο πλαίσιο προγράμματος, καλλιεργούνται σέσκουλα, λάχανο, κρεμμύδια και άλλα φυτά που ευδοκιμούν σε μερική σκιά, ενώ ηλιακά πάνελ έχουν εγκατασταθεί

πάνω από αμπελώνες στην Ιταλία και την Ινδία. Στο Βέλγιο, οι ανθεκτικές στη σκιά πατάτες προωθούνται ως πιθανός μοχλός ανάπτυξης της αγροβολταϊκής ενέργειας.

Οι ερευνητές του Ινστιτούτου Fraunhofer έκαναν πειραματική εφαρμογή κοντά στη λίμνη της Κωνσταντίας στα σύνορα Ελβετίας, Γερμανίας και Αυστρίας. Για έναν χρόνο χρησιμοποιήθηκαν 720 ηλιακές μονάδες διπλής όψης που κάλυπταν περίπου το 1/3 του εκταρίου (περίπου 3,3 στρέμματα). Τοποθέτησαν τα πάνελ αρκετά ψηλά, ώστε οι καλλιέργειες να λαμβάνουν σχεδόν την ίδια ποσότητα ηλιακού φωτός σαν να αναπτύσσονται φυσικά. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η παραγωγικότητα της

γης θα αυξανόταν κατά 60%!

«Τα αποτελέσματα του έργου από τον

πρώτο χρόνο είναι απόλυτα επιτυχημένα: το αγροβολταϊκό σύστημα αποδείχθηκε προσοδοφόρο και κοστίζει όσο

ένα μικρό σύστημα ηλιακής στέγης. Η

φυτική παραγωγή είναι αρκετά υψηλή και πωλείται επικερδώς στην αγορά», εξηγεί ο Stephan Schindele, υπεύθυνος του προγράμματος.

Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα

Η έρευνα απέδειξε, ακόμα, ότι η γεωργία και τα φωτοβολταϊκά μπορούν να συνυπάρχουν και να αποδίδουν πρόσθετο εισόδημα στους αγρότες από: α) την αύξηση της παραγωγικότητα της γης, β) τη μείωση της απώλειας του νερού και γ) την εξοικονόμηση χρημάτων από την παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια είτε πωλώντας την στο δίκτυο είτε καλύπτοντας μέρος ή όλη την ατομική κατανάλωση.

Στα μειονεκτήματα είναι ότι τα αγροβολταϊκά λειτουργούν περιοριστικά για τις καλλιέργειες, διότι ευνοούν φυτά που χρειάζονται σκιά. Ομως, οι σκιερές καλλιέργειες αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό ποσοστό της γεωργικής παραγωγικότητας.

Επίσης, υπάρχουν αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα των αγροβολταϊκών θερμοκηπίων.

Τέλος, τα αγροβολταϊκά απαιτούν μια μεγάλη επένδυση, όχι μόνο για ηλιακές συστοιχίες, αλλά και για διαφορετικού τύπου γεωργικά μηχανήματα και ηλεκτρική υποδομή.

Το πιο σημαντικό μειονέκτημα είναι ότι τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι τεχνολογικά πολύπλοκα, πράγμα που σημαίνει ότι οι αγρότες δεν θα είναι σε θέση να επιδιορθώνουν βλάβες ή φθορές, και απαιτούν επαρκή τεχνική υποστήριξη. Στη Γερμανία, η μέση αύξηση του κόστους εργασίας λόγω των αγροβολταϊκών συστημάτων εκτιμάται περίπου στο 3%.

Πάντως, «το ενδιαφέρον για αυτή τη μορφή εγκατάστασης φωτοβολταϊκών

έχει αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, κυρίως λόγω της αυξανόμενης ανάγκης για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και της περιορισμένης διαθεσιμότητας νέας γης εξαιτίας της αυξανόμενης παγκόσμιας ζήτησης τροφίμων», διαπιστώνεται σε πρόσφατη «Επισκόπηση των δυνατοτήτων και των προκλήσεων για αγροβολταϊκά στην Ε.Ε», που συντάχτηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Σε αυτήν αναφέρονται ορισμένα βήματα που πρέπει να γίνουν σε θεσμικό επίπεδο για να αναπτυχθούν τα αγροβολταϊκά, όπως ο καθορισμός σαφούς ορισμού και ευρωπαϊκού προτύπου, η εξασφάλιση της συνέχισης της γεωργικής δραστηριότητας και των επιδοτήσεων γεωργικών φωτοβολταϊκών συστημάτων και παραγόμενων προϊόντων από την Κοινή Γεωργική Πολιτική, ο εντοπισμός και η ταξινόμηση δυνητικής γεωργικής γης για την εγκατάστασή τους καθώς και η κατάρτιση και η τεχνική υποστήριξη σε αυτές τις περιοχές, κ.ά.

Παρ’ όλες τις τυχόν δυσκολίες, τα αγροβολταϊκά δεν παύουν να είναι ακόμη μια πράσινη λύση που μπορεί να χρησιμοποιηθεί όχι μόνο για την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης αλλά και για να δώσει ένα συν στην επισιτιστική ασφάλεια, αφού πρωτίστως δίνει ζωή σε χέρσα, μη καλλιεργούμενα

πρότινος εδάφη.

Της Στελίνας Μαργαριτίδου

Το έργο SMARTBEEing

είναι ένα ερευνητικό

πρόγραμμα με στόχο τη

βελτίωση της υγείας του

πληθυσμού των μελισ-

σών αλλά και τον ψηφιακό μετασχηματισμό της μελισσοκομίας ως κλάδου της πρωτογενούς παραγωγής.

Οπως εξηγεί η ηλεκτρολόγος μηχανικός ΕΜΠ και managing director της EMNIA3, Κωνσταντίνα Τσιάπαλη, η καινοτομία του SMARTBEEing έγκειται τόσο στην καταγραφή και ανάλυση των ήχων που παρατηρούνται στις κυψέλες όσο και στην αποστολή των επεξεργασμένων δεδομένων με τεχνολογία 5G, στο Cloud. Καταστάσεις που είναι κρίσιμες για τη ζωή και την υγεία του μελισσιού συσχετίζονται με «ηχητικά αποτυπώματα» και αναγνωρίζονται έγκαιρα ώστε να προλαμβάνονται σημαντικά προβλήματα. Ο μελισσοκόμος ενημερώνεται σε πραγματικό χρόνο εάν το μελίσσι του κινδυνεύει από ορφάνια, μετανάστευση, ασθένεια ή άλλους παράγοντες.

Παράλληλα, το σύστημα επιτρέπει την αυτοματοποιημένη ανίχνευση και άλλων ειδικών συνθηκών ή προβλημάτων όπως:

● Ανίχνευση παρατεταμένης παρουσίας

μη γονιμοποιημένης βασίλισσας.

● Αποκλίσεις στην κατανάλωση τροφής λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών.

● Αξιολόγηση της αναμενόμενης ανθοφορίας/έκκρισης μελιού (ποσοτικά και χρονικά) με στόχο την αύξηση της απόδοσης.

● Ασφάλεια κατά της κλοπής κυψελών.

Ετσι, στο πλαίσιο του έργου δημιουργούνται εργαλεία ΤΠΕ που απαιτούνται για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των μελισσοκομικών προκλήσεων και προβλημάτων, στα οποία μέχρι σήμερα απαιτείται περιοδικός επιτόπιος έλεγχος των μελισσοσμηνών, με επακόλουθη αύξηση κόστους και απώλεια πολύτιμου χρόνου αντίδρασης. Επιπλέον, δημιουργείται μια γεωγραφική βάση μελισσοκομικών δεδομένων πεδίου, η οποία θα βοηθήσει ερευνητές και οργανισμούς να κατανοήσουν καλύτερα τις αιτίες της παγκόσμιας μείωσης του πληθυσμού των μελισσών.

Η τεχνολογία μειώνει το κόστος και το ενεργειακό αποτύπωμα Η υλοποίηση των συστημάτων συλλογής και τοπικής επεξεργασίας των δεδομένων γίνεται με την αξιοποίηση προηγμένων τεχνικών επεξεργασίας σήματος, με συνέπεια τη σημαντική μείωση του όγκου δεδομένων (και αντίστοιχα του κόστους λειτουργίας του συστήματος). Παράλληλα, η χρήση βιοσυμβατών υλικών και τεχνικών για την τοπική συλλογή ενέργειας καθιστούν την έξυπνη κυψέλη ενεργειακά αυτόνομη, οικονομική και φιλική προς το περιβάλλον.

Οπως τόνισε η Κωνσταντίνα Τσιάπαλη, μέλος του Δ.Σ. της HETiA, παρουσιάζοντας την εταιρεία EMNIA3 στο πλαίσιο της BEYOND στη Θεσσαλονίκη, «η χρήση των αναδυόμενων τεχνολογιών μπορεί να προσφέρει λύσεις σε μεγάλα προβλήματα του πρωτογενούς τομέα. Θα πρέπει όμως να υπάρχει ενημέρωση, δράσεις διείσδυσης και κυρίως εκπαίδευση των εμπλεκομένων, ώστε να υιοθετήσουν αρχικά και να εκμεταλλευτούν ακολούθως τις προσφερόμενες ευκαιρίες».

info

SMARTBEEing: το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο της Δράσης Ερευνώ - Δημιουργώ - Καινοτομώ, συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) της Ε.Ε. και εθνικούς πόρους μέσω του Ε.Π. Ανταγωνιστικότητα Επιχειρηματικότητα του ΕΠΑνΕΚ και ολοκληρώνεται τον Οκτώβριο του 2023.

Στο SMARTBEEing συμπράττουν τρεις φορείς: το Εργαστήριο Μελισσοκομίας Σηροτροφίας του Τμήματος Γεωπονίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, το Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Φυσικής του τμήματος Φυσικής του ΑΠΘ και η εταιρεία ΕΜΝΙΑ3.

«Η τεχνολογία στην υπηρεσία των μελισσών

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Υπάρχουν πολλοί

πιστοποιημένοι για τα

βιολογικά προϊόντα τους

παραγωγοί που επιλέγουν

να πωλούν αποκλειστικά, ή

κυρίως, στις λαϊκές αγορές

των βιοκαλλιεργητών ανά την

επικράτεια, επιλέγοντας την

επαφή με τον καταναλωτή

ως κριτικό σημείο για την

ανάδειξη του θρεπτικού

πλούτου της βιολογικής

παραγωγής και της ασφαλούς

τροφής. Σε αυτή την κατηγορία

ανήκουν τα αδέλφια Δημήτρης

και Κώστας Κόντου που έχουν

φέρει στις βιολογικές αγορές

όπου συμμετέχουν ένα νέο

προϊόν, τους φρέσκους χυμούς

φρούτων που διατηρούνται... στην κατάψυξη προκειμένου

να μη χρειαστεί καμία παρέμβαση

Της Βασιλικής Γραμματικογιάννη

Οταν ήμουν μικρή παρατηρούσα την αφοσίωση που είχαν οι άνθρωποι όταν δούλευαν τη γη, την περηφάνια και τη χαρά που ένιωθαν όταν ερχόταν η ώρα της συγκομιδής.

Παρατηρούσα με πόση ευλάβεια έκοβαν τους καρπούς από τα δέντρα και δεν έλεγα όχι όταν με καλούσαν να μου προσφέρουν σύκα, σταφύλια, καλαμπόκια ή ό,τι άλλο είχαν. Παρατηρούσα την ηρεμία και την αγάπη για αυτό που έκαναν.

Τις εικόνες αυτές ανέσυραν από τη μνήμη μου η αφήγηση του βιοκαλλιεργητή Δημήτρη Κόντου και οι αισθήσεις στον ουρανίσκο μου από τον χυμό βατόμουρου που με κέρασε. Με «είδα» να τεντώνω τα χέρια μου και να κόβω τα μούρα κατευ-

ΑΓΡΟΚΤΗΜΑ ΟΙΚΟΚΗΠΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΝΤΟΥ

«Μέσω της αλληλεπίδρασης χτίζεται η εμπιστοσύνη του καταναλωτή»

θείαν από το κλαράκια του θαμνοειδούς

φυτού. Τι απόλαυση αλήθεια! Απόλαυση

που στην πόλη δεν μπορείς να έχεις, αλλά

μπορείς να την αισθανθείς από τους βιο-

λογικής παραγωγής χυμούς που έρχονται

κατευθείαν από το αγρόκτημα Οικόκηπος

των αδελφών Δημήτρη και Κώστα Κόντου

στην Ερμιόνη της Αργολίδας. Συνάντησα

τον Δημήτρη Κόντο στη βιολογική λαϊκή

αγορά του Χολαργού και θα μοιραστώ

μαζί σας την κουβέντα μας.

Ηταναπότηναρχήβιολογικότοκτήμα;

Οχι, το κάναμε εγώ με τον αδελφό μου

το 2004. Εγκαταλείψαμε τις συμβατικές καλλιέργειες του πατέρα μας και επιστρέψαμε πίσω στις βιολογικές του παππού μας.

Το κάνατε δηλαδή σε μια εποχή που η ανάπτυξη ήταν η κινητήριος δύναμη. Πώς δεν επηρεαστήκατε από την απληστία της εποχής αλλά αντίθετα ακολουθήσατε τη στρατηγική της βιολογικής καλλιέργειας, που σήμερα βέβαια αποδεικνύεται καινοτόμα;

Μα και η βιολογική καλλιέργεια ανάπτυξη είναι, δεν είναι οπισθοδρόμηση. Η βιολογική καλλιέργεια έχει μια ιστορία χιλιάδων χρόνων. Αντίθετα, η συμβατική καλλιέργεια ήταν μια παρένθεση σαράντα χρόνων. Εμείς επιστρέψαμε στον παραδοσιακό τρόπο καλλιέργειας.

Σε ποια προϊόντα επικεντρώνετε; Ποιες είναι οι καλλιέργειες στις οποίες επιμένετε περισσότερο; Κύρια παραγωγή μας είναι τα ρόδια. Τα ρόδια Ερμιόνης. Μια ιδιαίτερη ποικιλία που την κάναμε Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (ΠΟΠ). Εκτός από το ρόδι Ερμιόνης έχουμε ελαιώνες, εσπεριδοειδή και κάποιες μικροποσότητες σε άλλα οπωροφόρα, όπως σύκα, βερίκοκα, μούρα. Δενδροκαλλιέργειες δηλαδή.

Η μεγαλύτερη παραγωγή μας όμως είναι το ρόδι. Το οποίο το μεταποιούμε και κάνουμε και χυμούς. Κάνουμε και συμπύκνωμα χυμού, κατεψυγμένο χυμό, καθώς και αποξηραμένο ρόδι που είναι πραγματικά καινοτομία.

Πώς καταλήξατε να καταψύχετε τους χυμούς;

Διαπιστώσαμε ότι συγκρατεί και τη γεύση αλλά και τα θρεπτικά στοιχεία του χυμού πολύ καλύτερα από την παστερίωση. Η παστερίωση καταστρέφει το 50% των θρεπτικών στοιχείων και χαλάει και τη γεύση. Είναι βέβαια πολύ πιο εύκολη λύση στο εμπόριο επειδή δεν χρειάζεται να καταψυχθεί το προϊόν, είτε διοχετεύεται στη λιανική ή στη χονδρική, αλλά και κατά την αποθήκευση. Σαφώς έχει μεγαλύτερο κοστολόγιο ο κατεψυγμένος χυμός αλλά ποιοτικά και γευστικά είναι πολύ καλύτερος.

Το θέμα των μεσαζόντων είναι το μόνιμο πρόβλημα για τις τιμές των αγροτικών προϊόντων με αποτέλεσμα να φτάνουν ακριβά στους καταναλωτές. Πώς το αντιμετωπίζετε ώστε οι τιμές να είναι προσιτές;

Εμείς συμμετέχουμε στις βιολογικές αγορές που έχουν δημιουργηθεί εδώ και 25 χρόνια στα μεγάλα αστικά κέντρα Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Υπάρχουν φυσικά και σε κάποιες άλλες ελληνικές πόλεις βιολογικές αγορές παραγωγών. Οι καταναλωτές που τις επισκέπτονται και τις προτιμούν βρίσκουν τα προϊόντα μας σε πολύ καλύτερες τιμές από ό,τι στα σούπερ μάρκετ.

Εκτός από τις βιολογικές αγορές πού αλλού μπορεί να βρει κανείς τα προϊόντα σας;

Σε κάποιες αλυσίδες σούπερ μάρκετ, καθώς και μέσω κάποιων εταιρειών που κάνουν χονδρεμπόριο στα βιολογικά.

Είναι πιστοποιημένα τα προϊόντα σας;

Ναι. Τα έχουμε πιστοποιήσει στον Οργανισμό Ελέγχου Πιστοποίησης Βιολογικών ΔΗΏ. Είμαστε από την αρχή σε αυτόν τον Οργανισμό.

Πόσο εύκολο είναι ένας μεμονωμένος αγρότης να επωμιστεί το κόστος της πιστοποίησης;

Πλέον το κόστος της πιστοποίησης σε σχέση με τα υπόλοιπα κοστολόγια στην παραγωγή, που έχουν διπλασιαστεί και τριπλασιαστεί, δεν μετράει. Δεν είναι πρόβλημα το κόστος της πιστοποίησης. Ώστόσο σημαντικό ρόλο παίζει και το μέγεθος της καλλιέργειας. Για παράδειγμα

αν είναι πολύ μικρή η καλλιέργεια, τότε φυσικά το κόστος πιστοποίησης μπορεί να φανεί βαρύ. Σε σχέση πάντως με τα υπόλοιπα κόστη, όπως οι δυσκολίες με τους εργάτες γης και η πολύ ακριβή ενέργεια, θα έλεγα ότι η πιστοποίηση αποτελεί ένα μικρό μέρος των εξόδων που έχει ένα κτήμα. Αυτά είναι τα μεγάλα προβλήματα που έχουν οι αγρότες στην Ελλάδα και όχι μια πιστοποίηση που ίσως σου δώσει και μια ευκαιρία να έχουν καλύτερη τύχη τα προϊόντα σου.

Το κράτος βοηθάει τη μετάβαση; Ναι, εμείς έτσι ξεκινήσαμε. Με τη βοήθεια μιας κρατικής επιδότησης που είχε δοθεί τότε. Τέτοιες επιδοτήσεις συνεχίζουν να υπάρχουν και δίνονται συνεχώς.

Αυτά βέβαια είναι χρήματα από ευρωπαϊκά προγράμματα. Κάποιος που θέλει να στραφεί προς τη βιολογική καλλιέργεια μπορεί να μπει σε πρόγραμμα και να πάρει επιδότηση για τρία χρόνια. Πιστεύω ότι πάνω από το 50% των βιοκαλλιεργητών ξεκίνησαν με τη βοήθεια της επιδότησης. Ηταν σημαντικό κίνητρο για να αλλάξουν τον τρόπο που καλλιεργούν και να κάνουν τη μετάβαση στη βιολογική καλλιέργεια.

Και από κει και πέρα, και όταν τελειώνει

η επιδότηση, οι περισσότεροι συνεχίζουν συνειδητά τη βιοκαλλιέργεια. Οπως

κι εμείς άλλωστε. Είμαστε πολλά χρόνια

τώρα στη βιολογική γεωργία χωρίς άλλες επιδοτήσεις πλην της αρχικής, αλλά συνεχίζουμε. Εχουμε βρει τον

Η βιολογική καλλιέργεια έχει μια ιστορία χιλιάδων χρόνων. Αντίθετα, η συμβατική καλλιέργεια ήταν μια παρένθεση σαράντα χρόνων

δρόμο μας μέσα από αυτό και δεν φανταζόμαστε ότι μπορούμε στο κτήμα μας να ξανασχοληθούμε με χημικά. Είναι όπως έχει μάθει ένας άνθρωπος.

Δηλαδή να προσπαθεί να γίνει ή να παραμείνει υγιής χωρίς φάρμακα και το καταφέρνει. Νομίζω ότι όπως συμπεριφερόμαστε στο κτήμα μας έτσι συμπεριφερόμαστε και στον οργανισμό μας.

Αναφερθήκατε στην υγεία. Πιστεύετε ότι θα μπορούσε η υγεία να αποτελέσει μια σημαντική παράμετρο -τόσο για τον παραγωγό αφού δεν εκτίθεται σε φυτοφάρμακα όσο και για τον καταναλωτή αλλά και για το περιβάλλον- ώστε να επιταχυνθεί η μετάβαση στα βιολογικά προϊόντα;

Από την εμπειρία που έχω μέσα από τη βιολογική αγορά πιστεύω ότι μεγάλο ποσοστό καταναλωτών που τρέφονται με βιολογικά είναι άνθρωποι που έχουν κάποια θέματα με την υγεία τους. Ετσι ξεκινούν

και μετά παραμένουν και μαθαίνουν και τα παιδιά τους να τρέφονται με βιολογικά προϊόντα. Καταναλώνοντας βιολογικά φρούτα και λαχανικά, στην ουσία μπαίνεις σε ένα είδος θεραπείας αλλά και πρόληψης. Ώστόσο δεν είναι μόνο ότι τρέφεσαι με βιολογικά. Σημασία έχει και το είδος των βιολογικών που καταναλώνεις. Για παράδειγμα τα βιολογικά φρούτα είναι η ανώτερη τροφή με την οποία μπορεί να τραφεί ο άνθρωπος.

Μπορεί ο κόσμος να εμπιστευτεί ότι κάτι που ονομάζεται βιολογικό είναι πράγματι βιολογικό; Το κομμάτι της αξιοπιστίας είναι πολύ

σημαντικό, γιατί αυτή η αμφισβήτηση είναι που πολλές φορές κάνει δύσκολη την προσέλκυση καταναλωτών. Πώς λειτουργεί όμως αυτό; Η οικονομική δυσπραγία οδηγεί τον κόσμο στα φτηνότερα προϊόντα. Ώστόσο η τροφή μας δεν μπορεί να μετράει το ίδιο με τα υπόλοιπα καταναλωτικά αγαθά. Οταν όμως κάτι δυσκολεύει κάποιον και δεν μπορεί να το έχει, υπάρχει η τάση να το αντιστρέφει και να το κατηγορεί. Μη μπορώντας να το αποκτήσει επειδή είναι πιο ακριβό φτιάχνει μια «ψυχολογία» στο μυαλό του. Αναρωτιέται αν

info

Βιολογικά Κτήματα Οικογένειας Κόντου  oikokipos.com

 5o χλμ. ΕρμιόνηςΠορτοχελίου

Οι χυμοί φρούτων που παράγουν είναι: ρόδι, μανταρίνι, φραγκόσυκο.

Παράγουν ακόμη: αποξηραμένο ρόδι, πετιμέζι και ξίδι από ρόδι, μαρμελάδα μανταρίνι, πετιμέζι χαρουπιού, χαρουπάλευρο, βρώσιμες ελιές και ελαιόλαδο

μπορεί να το εμπιστευτεί. Ώστόσο ότι τα ελληνικά βιολογικά προϊόντα είναι αξιόπιστα το αποδεικνύουν όχι τα λόγια των βιοκαλλιεργητών αλλά οι μετρήσεις και οι καταγραφές που γίνονται από τους ελέγχους των αρμόδιων υπηρεσιών. Η Ελλάδα βρίσκεται στις τρεις πρώτες θέσεις της ευρωπαϊκής κατάταξης σε καθαρότητα βιολογικών προϊόντων που είναι πάνω από 90%. Οι πιστοποιήσεις είναι εγγυημένες και η χώρα μας και τα ελληνικά βιολογικά προϊόντα θεωρούνται από τα καλύτερα και τα πιο αξιόπιστα στην Ευρώπη. Αυτός θεωρώ ότι είναι ένας δείκτης για να εμπιστευτεί ο κόσμος τα βιολογικά ελληνικά προϊόντα. Επιπλέον στις βιολογικές λαϊκές αγορές υπάρχει και η προσωπική σχέση μεταξύ καταναλωτή και παραγωγού. Ανταλλάσσουμε απόψεις, συζητάμε, απαντάμε σε ερωτήσεις και μέσω αυτής της αλληλεπίδρασης χτίζεται η εμπιστοσύνη του καταναλωτή.

Πιστεύετε ότι ο ΦΠΑ στα βιολογικά

προϊόντα πρέπει να μειωθεί ώστε να είναι περισσότερο προσβάσιμα;

Στα αγροτικά προϊόντα ο ΦΠΑ είναι 13% ενώ στα μεταποιημένα είναι 24%. Κατά την άποψή μου ο ΦΠΑ θα πρέπει να μειωθεί σε όλα τα τρόφιμα. Δεν μπορεί να πληρώνεις 24% φόρο προστιθέμενης αξίας για να φας. Αυτό όμως είναι θέμα υπουργείου

Οικονομικών. Σίγουρα θα είναι υπέρ των καταναλωτών μια μείωση του ΦΠΑ ενώ παράλληλα θα είναι και ένας τρόπος για να προωθηθούν τα ελληνικά προϊόντα, καθώς και τα βιολογικά.

Σας ευχαριστώ.

Σαφώς έχει μεγαλύτερο

κοστολόγιο

ο κατεψυγμένος χυμός

αλλά ποιοτικά

και γευστικά είναι

πολύ καλύτερος»

ΒΡΗΚΑΜΕ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ

ΥΠΕΡΤΡΟΦΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΦΑ

ΠΡΟΣΦΑΤΑ βρήκαμε τρία νέα βιολογικά προϊόντα από την εταιρεία 3αλφα: Φαγόπυρο, Κινόα και Τσία.

Πρόκειται για βιολογικές τροφές

πλούσιες σε πρωτεΐνη, βιταμίνες, μέταλλα, αμινοξέα και ιχνοστοιχεία, ικανές να προσφέρουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται ο ανθρώπινος οργανισμός στην καθημερινότητα. Πού τα είδαμε;

Στο Βιολογικό Χωριό, που κρατά το 30% της αγοράς βιολογικών προϊόντων μέσα από ένα δίκτυο 26 καταστημάτων.

«Η υγιεινή διατροφή και το wellbeing έχουν γίνει πλέον συνώνυμο του σύγχρονου τρόπου ζωής και η 3αλφα συνεχίζει να προσφέρει στους καταναλωτές της προϊόντα εφάμιλλα της εγγύησης ποιότητας που φέρει το όνομά της», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος και αντιπρόεδρος της 3αλφα - ΑΦΟΙ Κ. ΚΑΡΑΓΕΏΡΓΙΟΥ ΑΕΒΕ, Αγης Καραγεωργίου, ανακοινώνοντας τη συνεργασία

της 3αλφα με το Βιολογικό Χωριό.  www.3alfa.gr

ECOVER ΟΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟ

«ΟΙ ΈΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΈΣ πράξεις συμβαίνουν στα πιο περίεργα μέρη. Οπως ένα καλάθι με βρόμικες κάλτσες και τσαλακωμένα μπλουζάκια» γράφει στην ιστοσελίδα της η εταιρεία ECOVER με τα εξαιρετικά προϊόντα για ό,τι χρειάζεται η λάτρα ενός νοικοκυριού: πλύσιμο πιάτων, πλύσιμο ρούχων και προϊόντα καθαρισμού για τις ανάγκες του σπιτιού. «Οταν λέμε ότι ζούμε και αναπνέουμε επαναστατικά, το εννοούμε», διαβάζουμε. «Από το πώς δραστηριοποιούμαστε μέχρι τα συνειδητά επιλεγμένα βιοδιασπώμενα συστατικά μας, που είναι φυτικής προέλευσης, έως τα μπουκάλια από ανακυκλωμένο πλαστικό, έως το πιστοποιημένο εργοστάσιο μηδενικών αποβλήτων (βάσει ποσοστού εκτροπής 95%), όλα έχουν να κάνουν με την εύρεση νέων τρόπων για να κάνουμε πράξη τις αξίες μας. Ακόμα κι αν μπορεί να χρειαστεί λίγος χρόνος για να φτάσουμε εκεί». Μπορεί η αλλαγή στον τρόπο που συμπεριφερόμαστε στον εαυτό μας και κατ’ επέκταση στον πλανήτη να είναι μια αργή διαδικασία, αλλά εταιρείες με προϊόντα όπως της ECOVER μας φέρνουν πιο κοντά στον στόχο της αειφορικής ανάπτυξης. Υπέροχα αρώματα, εξαιρετικό αποτέλεσμα.

Πολλές φορές θα τα βρείτε σε προσφορά στα καταστήματα βιολογικών προϊόντων και στα σουπερμάρκετ που τα φιλοξενούν.

 ecover.gr

ΑΦΕΨΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ERTHA

ΜΈ ΈΝΤΈΚΑ διαφορετικές γεύσεις τσαγιού γεμίζει το φλιτζάνι μας η ελληνική εταιρεία ertha. Ξεχωρίζουν τέσσερα προϊόντα που συνδυάζουν την κάνναβη με άλλα βότανα (κάνναβη - τσάι του βουνού - κρόκος Κοζάνης, κάνναβημελισσόχορτο, κάνναβη - φασκόμηλο, κάνναβη). Συστήνεται ως «μια εταιρεία ευεξίας, προσανατολισμένη στη φύση» και δίνει το στίγμα της για την παρουσία των προϊόντων της στην αγορά. «Η συνολική φιλοσοφία της ertha έχει μια ολιστική προσέγγιση, από τη στιγμή που ο σπόρος φτάνει στη γη μέχρι τη στιγμή που το φλιτζάνι σας βρίσκεται στα χέρια σας. Τα πλεονεκτήματα της βιολογικής γεωργίας τόσο για το σώμα σας όσο και για τον πλανήτη, η σωστή χρήση των πόρων, ακόμη και οι ανακυκλώσιμες συσκευασίες αποτελούν μέρος της συνεισφοράς μας για έναν καλύτερο πλανήτη.

»Χάρη στην καινοτόμο επιστημονική μας προσέγγιση, όλα τα ροφήματά μας είναι το αποτέλεσμα συνεχούς και συνεχώς βελτιούμενης διαδικασίας. Κάθε συνδυασμός έχει δημιουργηθεί για να προσφέρει ένα ρόφημα με όλα του τα οφέλη σε κάθε γουλιά».

 ertha.gr/shop

να