ΕΦΣΥΝ BIO ΙΟΥΝΙΟΣ 2022

ΕfSyn

25 | 6 | 2022

BIO

ΠΈΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ

«Να γίνει το βιολογικό προϊόν προσβάσιμο σε όλους» ΕΙΔ ΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔ Α Σ ΤΩΝ Σ Υ ΝΤΑΚ ΤΩΝ»

ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ

Myrovolos organics «Το μυστικό στις εποχές μας είναι η καινοτομία»

Bioserres Γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες με σιρόπι αγαύης

Το φαρμακείο των διακοπών

Vegan

smoot hies με φρούτα

Θρεπτικά, νόστιμα, δροσερά!

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ

MYROVOLOS ORGANICS

Στο

«Το μυστικό

Μελισσοκομικής

στις εποχές μας είναι η καινοτομία»

Μουσείο Τέχνης

4

8

BIOSERRES

ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ

«Η βιολογική καλλιέργεια

Βιωσιμότητα σημαίνει…

ήταν μονόδρομος

για εμάς»

βιολογική καλλιέργεια

14 ΕfSyn

BIO ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ Νικόλας Βουλέλης ΔΙΕΥΘΥΝΤΉΣ ΣΥΝΤΑΞΉΣ Σωτήρης Μανιάτης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΛΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ Τάσος Παππάς ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΝΤΥΠΟΥ Κώστας Μανιμανάκης ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ - ΚΕΙΜΕΝΑ Βάση Παναγοπούλου ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Bασιλική Γραμματικογιάννη ART DIRECTOR Λουίζα Καραγεωργίου ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΉΣΉ Στέφανος Γούλατης

2

18

ΒΟΤΑΝΙΚΟ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟ

ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Τι να πάρω μαζί μου στις

Vegan

διακοπές;

22

smoothies με φρούτα

28

Στο Μουσείο Μελισσοκομικής Τέχνης 4

efsynBIO

Της Βάσης Παναγοπούλου

Γνώρισα τον Αντώνη Δημακόπουλο τη χρονιά που πιστοποιήθηκε ως βιολογικός μελισσοκόμος, νομίζω ήταν το 2007. Από τότε μιλούσε για το όραμά του, που ήταν η κατασκευή ενός μουσείου αφιερωμένο στη μελισσοκομική τέχνη. Και το αίτιο ήταν έκδηλο στα λόγια του όταν μιλούσε για τον κόσμο των μελισσών, για «το πιο έξυπνο και ευεργετικό έντομο του πλανήτη, που προσφέρει στον άνθρωπο μόνο καλά και τον αγαπά ανιδιοτελώς». Από τότε μου είχε καταθέσει όχι απλά τον σεβασμό του αλλά και τον θαυμασμό του για την κοινωνία των μελισσών, τον τρόπο που ιεραρχούνται, τον καταμερισμό της εργασίας αλλά και την αδιατάρακτη συνεργασία τους με έναν κοινό στόχο: την ευζωία του μελισσιού και της βασίλισσας. Μόλις λίγους μήνες πριν αυτό το όραμα σχεδόν ολοκληρώθηκε και λέω σχεδόν, γιατί όταν τον ρώτησα σχετικά, απάντησε χαμογελώντας: «Ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, συνέχεια όλο και κάτι προσθέτουμε. Στην ουσία τώρα έχουμε ξεκινήσει να δεχόμαστε κόσμο, μετά την άρση των απαγορεύσεων λόγω της πανδημίας». efsynBIO

5

ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΙΑ «ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ»

Η ΑΓΑΠΗ για την κοινωνία της μέλισσας αποτυπώνεται ακόμη και στο ίδιο το κτίριο, που βρίσκεται στο Πανόραμα Αργολίδας. Κατάλευκο, έχει κατασκευαστεί σε σχήμα εξαγωνικό όπως είναι το σχήμα της κηρήθρας. Πριν δει κανείς όμως το κτίριο και συνειδητοποιήσει την αρχιτεκτονική του δομή, δεν μπορεί παρά να θαυμάσει τη σιδερένια μέλισσα που στολίζει την καγκελόπορτα, και αυτή στολισμένη με το χαρακτηριστικό εξάγωνο σχήμα των κελιών της κηρήθρας. Μη φανταστείτε ένα μικρό πόμολο σε σχήμα μέλισσας αλλά μια τεράστια μέλισσα που λειτουργεί λίγο μαγικά, σε βάζει σε μια διαδικασία προσμονής και παιδικής περιέργειας γι' αυτό που μπορεί να επακολουθεί. Και πράγματι αυτό που χαρακτηρίζει τον ισόγειο χώρο όπου φιλοξενείται ο μουσειακός χώρος -δεν νομίζω ότι έχει αντικρίσει κανείς κάτι αντίστοιχο όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά και σε κάποιες άλλες χώρες της Ευρώπης- αντανακλά μόνο αγάπη, μεράκι και φυσικά προσωπική εργασία του Αντώνη Δημακόπουλου και της γυναίκας του Σοφίας, που είναι η υπεύθυνη για τα προϊόντα που αφορούν την ομορφιά και την υγεία μας (παράγει σαπούνια με κερί μέλισσας, πρόπολη, λεβάντα ή βασιλικό πολτό και τις κεραλοιφές). Η ΣΟΦΙΑ ΔΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΥ αναλαμβάνει -μετά την ξενάγηση από τον Αντώνη Δημακόπουλο, που μπορεί να διαρκέσει από 45 λεπτά μέχρι και 3-4 ώρες, ανάλογα τις ανάγκες του γκρουπ που ξεναγείται- τις δραστηριότητες που θα δώσουν μια γεύση στους μικρούς μαθητές ή και στους ενήλι6

κες για τι μπορούν να παράξουν με τα προϊόντα της μέλισσας, όπως είναι το κερί. Μπορούν να κατασκευάσουν λαμπάδες με τα φύλλα κεριού που τους δίνονται ή χυτά κεριά σε καλούπια. «Στα παιδιά δίνουμε και κάποια κόμικς που έχουμε φτιάξει σε σχέση βέβαια πάντα με τη ζωή των μελισσών και στην ίδια αίθουσα που υπάρχουν διαδραστικοί πίνακες, μπορούν οι επισκέπτες να παρακολουθήσουν μια μικρής διάρκειας βιντεοταινία με την ιστορία της δικής μας μελισσοκομικής οικογένειας» εξηγεί. Αυτό όμως συμβαίνει σε δεύτερο χρόνο αφού, όπως προείπαμε, προτού καταλήξουν οι επισκέπτες στην αίθουσα δραστηριοτήτων, έχουν πρώτα περιηγηθεί στις αίθουσες όπου φιλοξενούνται παλιά αντικείμενα της μελισσοκομικής τέχνης, αντικείμενα που ήταν στην οικογένεια Δημακόπουλου ή προέρχονται από την προσωπική του συλλογή με αντικείμενα μελισσοκομικά που βρήκε σε ταξίδια του στο εξωτερικό. «Μέσα από παλιά αντικείμενα, αγγεία, αμφορείς, καπνιστήρια, ξέστρα, παλιές κυψέλες, κορμούς δέντρων (κυρίως ήταν πλάτανοι) που τις χρησιμοποιούσαν οι μελισσοκόμοι ως κυψέλες, πήλινες κυψέλες που χρησιμοποιούνταν κυρίως στα νησιά της Ελλάδας, κοφίνια, χειροκίνητους μελιτεξαγωγείς, θελήσαμε να δώσουμε όσο περισσότερες πληροφορίες μπορούμε γύρω από την τέχνη τη μελισσοκομική» καταθέτει. Ο πολιτισμός των μελισσών ιστορείται με σχέδια και κείμενα που έχουν ενσωματωθεί στους τοίχους των αιθουσών και διαδέχονται χρονολογικά η μία την άλλη εν

είδει τοιχογραφίας. «Γίνεται ένας κύκλος ανάμεσα σε εξάγωνα όπου παρατίθενται όσες πληροφορίες έχουμε συγκεντρώσει από βιβλιογραφία για αυτόν τον πολιτισμό που συμπορεύεται με τον άνθρωπο τα τελευταία δέκα χιλιάδες χρόνια» επισημαίνει ο Αντώνης Δημακόπουλος. «Από την αρχαία Αίγυπτο και τις ζωγραφικές αναπαραστάσεις που έχουν βρεθεί σε πυραμίδες μέχρι την αρχαία Ελλάδα, από τη μεσαιωνική εποχή μέχρι τις ημέρες μας», οι πληροφορίες είναι καταιγιστικά ενδιαφέρουσες και άγνωστες στους περισσότερους από εμάς. «Φυσικά, έχουμε μια αίθουσα ειδικά αφιερωμένη στην επικονίαση, αυτή την υπέρτατη υπηρεσία που προσφέρουν οι μέλισσες και χάρη σε αυτήν παράγουμε την τροφή μας. Γιατί υπάρχουν και άλλα έντομα που κάνουν επικονίαση αλλά οι μέλισσες προσφέρουν το 90% της επικονίασης. Προσπαθούμε να δώσουμε στους επισκέπτες μας να καταλάβουν τον σημαντικό ρόλο που έχουν στην εξασφάλιση της τροφής μας. Γιατί αν οι μέλισσες εξαφανιστούν, θα χρειαστεί ανθρώπινη παρέμβαση για να επικονιαστούν τα άνθη, τα δέντρα, τα φυτά, για να δέσει ο καρπός. Και εξηγούμε στα παιδάκια πώς γίνεται, μέσω των διάφορων βίντεο και εικονογραφιών που τους δίνουμε» καταθέτει ο Αντώνης Δημακόπουλος. Ανάμεσα στις έντυπες στον τοίχο πληροφορίες -κείμενα, ζωγραφιές, σχέδια efsynBIO

κυψελών- υπάρχουν ακόμη και οι στολές των μελισσοκόμων, τα καπέλα με το προστατευτικό δίχτυ και όποιο αντικείμενο έχει κατασκευαστεί για να χρησιμοποιηθεί λειτουργικά στον χώρο έχει σχήμα εξαγωνικό. Α, ξέχασα, κακώς, να πω για τις καρέκλες στην αίθουσα δραστηριοτήτων, που οι πλάτες τους έχουν το σχήμα μέλισσας. ΔΕΝ ΝΟΜΙΖΩ ότι η ηλικία των επισκεπτών μπορεί να ανασχέσει τη χαρά της ανακάλυψης ενός κόσμου κι ενός πολιτισμού, εν πολλοίς άγνωστων, που χωράνε μέσα σε ένα βάζο μέλι. Και η δυνατότητα επίσκεψης στο πιστοποιημένο εργαστήριο που βρίσκεται στον υπόγειο χώρο, όπου μπορεί να δει κανείς όλη τη διαδικασία παραγωγής -πώς εξάγεται το μέλι από τις κηρήθρες μέχρι την τυποποίησή του, αλλά και το ότι μπορεί να γευτεί τις ποικιλίες μελιών, πολλά από τα οποία είναι βραβευμένα στον διεθνή διαγωνισμό μελιού biolmiel- και όλα τα προefsynBIO

ϊόντα που παράγει η «Αξιον εστί» (spread μελιού, μέλια με υπερτροφές -με σαφράν, πρόπολη, γύρη) και να δοκιμάσει βασιλικό πολτό, γύρη, πρόπολη, βάμματα πρόπολης στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο για γευσιγνωσία του ισογείου συμπληρώνει τη βιωματική εμπειρία που έρχεται να δικαιώσει τον στόχο πίσω από το όραμα του Αντώνη Δημακόπουλου: «Δεν είναι μόνο τα προϊόντα που μας δίνει η μέλισσα, θέλησα να επικοινωνήσω στον κόσμο τον πολιτισμό που φέρει η ύπαρξη αυτή, να κάνω γνωστό και κατανοητό γιατί είναι ανάγκη να προστατεύσουμε τις κοινωνίες τους (αναφέρεται στα ραντίσματα με φάρμακα την εποχή του καρποδεσίματος από τους συμβατικούς καλλιεργητές) αλλά και να αναδείξω τον ρόλο που παίζει η μελισσοκομία στην παραγωγή της τροφής μας και στην προάσπιση της υγείας μας. Τώρα μάλιστα συμμετέχουμε σε μια έρευνα του Γεωπονικού Πανεπιστημίου -που διεξάγεται από τον επίκουρο καθηγητή κ. Τσαγκαράκημε τα μελίσσια μας, όπου θα διερευνηθεί κατά πόσο η συνεχής παρουσία μελισσιών σε ένα κτήμα με πορτοκαλιές που επιλέχθηκε επηρεάζει θετικά την παραγωγή, σε επίπεδο ποσότητας, ποιότητας, μεγέθους καρπού και κατά πόσο ωφέλιμη μπορεί να είναι η ύπαρξη των μελισσών στην προστασία των εσπεριδοειδών από ασθένειες (π.χ. μελίγκρα)».

ΕΙΝΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ αδύνατον αν βρεθείς στον χώρο του μουσείου να μη διαγνώσεις και να μην επηρεαστείς από την αγάπη που αποπνέει το όλο εγχείρημα. Μια άλλη πληροφορία που αξίζει να πούμε είναι ότι το κτίριο είναι ενεργειακά αυτόνομο και καλύπτει όλες του τις ανάγκες μέσω των φωτοβολταϊκών που διαθέτει στη στέγη του, αλλά και ότι στην πίσω πλευρά του μουσείου είναι διαμορφωμένος ένας όμορφος κήπος όχι μόνο με μελισσοκομικά φυτά αλλά και με δέντρα όπου μπορούν να παίξουν τα παιδιά αλλά και να δουν από κοντά τα μελισσοκομεία, να βάλουν στολές, να πιάσουν κυψέλες και έτσι να ζήσουν για λίγο στον μαγικό κόσμο των μελισσών. Καλή περιήγηση εύχομαι! Μουσείο Μελισσοκομικής Τέχνης Bιολογική μελισσοκομία Α.Α. ΔΉΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ  Πανόραμα Αργολίδας  τηλ.: 27510 91577  https://axion-esti.gr Μπορεί να φιλοξενήσει επισκέψεις ομάδων (αγροτουρισμός, τεχνολόγων τροφίμων, φοιτητών, σχολείων) ή και για γευσιγνωσίες μελιού. Υπάρχει ένα συμβολικό ποσό για τα σχολεία (3 ευρώ) όπως και για τα γκρουπ κάτω των 5 ατόμων.

info

7

8

efsynBIO

MYROVOLOS ORGANICS ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

«Το μυστικό στις εποχές μας είναι η

καινοτομία» Η πορεία της Αργυρώς Κουτσουράδη ανέδιδε άρωμα επιτυχίας από τα πρώτα κιόλας βήματα. Μόλις τρία χρόνια μετά το ξεκίνημα της δραστηριοποίησής της στη βιολογική καλλιέργεια, παραγωγή, μεταποίηση και τυποποίηση δεκαπέντε στο σύνολο αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, βραβεύτηκε το 2018 από το Επιμελητήριο Χίου ως καινοτόμος επιχείρηση. Καθόλου τυχαίο αλλά «αποτέλεσμα σκληρής προσωπικής δουλειάς», καταθέτει στη συνάντησή μας. Από τη χιακή γη, τη μυροβόλο, όπου και καλλιεργεί 40 στρέμματα γης, επέλεξε το brand name των προϊόντων της.

Myrovolos organics. Και είναι η μοναδική βιοκαλλιεργήτρια αρωματικών φυτών στη Χίο. Της Βάσης Παναγοπούλου

Η

Αργυρώ Κουτσουράδη είναι ένα νέο κορίτσι που στο πρόσωπό της και στην πορεία της εκφράζεται, απεικονίζεται για να είμαι πιο σωστή, η καινούργια γενιά καλλιεργητών της γης, μια γενιά που μεγάλωσε μέσα στην οικονομική κρίση, μια γενιά που συνδύασε σπουδές, τεχνολογία και ίσως πρωθύστερη αγροτική

εμπειρία, μια γενιά που έχει σαν στόχο το ποιοτικό και ταυτόχρονα καινοτόμο προϊόν, σε όποιον τομέα κι αν δραστηριοποιείται. Είναι τα παιδιά αυτά που δούλεψαν σκληρά και στο πρόσωπό τους εκφράζεται το νέο πρόσωπο του αγρότη που διαχειρίζεται ο ίδιος το προϊόν του, από την παραγωγή ώς την τυποποίηση, αλλά και αυτός που βρίσκει διέξοδο στις αγορές. Ας δούμε την ιστορία των αρωματικών βοτάνων της Μυροβόλου.

9

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ MYROVOLOS ORGANICS Αν δεν απατώμαι ξεκινήσατε την πορεία σας ως βιοκαλλιεργήτρια την εποχή που υπήρξε μια ισχυρή ώθηση των νέων ανθρώπων προς τη γεωργία ως εναλλακτική λύση για ένα δεύτερο εισόδημα στα χρόνια της οικονομικής κρίσης. Μάλιστα τότε υπήρξε μεγάλη τάση προς την καλλιέργεια πρωτόγνωρων για τη χώρα καλλιεργειών (superfoods: ιπποφαές, γκότζι μπέρι, αρώνια κ.ά., που για μερικούς αποδείχτηκε καταστροφική επένδυση), αλλά και προς τα αρωματικά φυτά. Ναι, και εμείς εδώ στη Χίο ζήσαμε τέτοιες περιπτώσεις. Ομως εγώ το έναυσμα ουσιαστικά το πήρα από τις σπουδές μου, οι οποίες ήταν πάνω στη γεωπονική. Η ισχυρότερη προτροπή μου βέβαια ήταν ότι ήθελα να επιστρέψω στο νησί της Χίου, γιατί πιστεύω ότι οι νέοι πρέπει να γυρνάμε πίσω στον τόπο μας και να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε. Η Χίος λοιπόν με το κλίμα και τις εδαφολογικές ιδιότητες που τη χαρακτηρίζουν, εδώ που καλλιεργείται και αναπτύσσεται το μοναδικό προϊόν της μαστίχας, ήταν για μένα τα συν για να καλλιεργήσω εδώ αρωματικά φυτά. Οπότε ξεκινήσαμε το 2015 με την καλλιέργεια 8 στρεμμάτων. Μια επιχείρηση από το μηδέν. Δεν προέρχεστε δηλαδή από αγροτική οικογένεια; Αν όχι, πόσο εύκολο ήταν, μη έχοντας την εμπειρική γνώση, να ξεκινήσετε να καλλιεργείτε; Οχι, καμία σχέση. Και οι δυο μου γονείς ήταν σε άλλους τομείς. Οσο για την έλλειψη εμπειρίας, να σας πω ότι για περισσότερη εξειδίκευση στον κλάδο των αρωματικών, ακολούθησα και πτυχιακή και το πρόγραμμα Εράσμους και μεταπτυχιακό στα αρωματικά φυτά. Πήρα όση περισσότερη γνώση μπορούσα. Ομως είναι τελείως διαφορετικό το κομμάτι των γνώσεων από το κομμάτι της εμπειρίας στο χωράφι. Στο χωράφι βλέπεις πιο πολλά πράγματα, βλέπεις από κοντά όλα τα στάδια, μπορεί να σου συμβεί κάτι που δεν το είχες προβλέψει ότι μπορεί να συμβεί -είτε από καιρικές συνθήκες, είτε από ένα έντομο- και ταυτόχρονα το ζεις περισσότερο. Είναι πολύ διαφορετικά όταν το βιώνεις. Τα φυτά είναι σαν παιδιά. Χρειάζονται φροντίδα. Οπότε στο ξεκίνημα συνεργαστήκατε με κάποιον συνάδελφό σας ή κάποιον εμπειρικό; Γιατί και τα αρωματικά φυτά

10

Ημουν από νωρίς κατασταλαγμένη προς τα αρωματικά φυτά, από το 3ο έτος των σπουδών μου

καταρτισμένους επιστήμονες, παρακολούθησα σεμινάρια, ταξίδεψα σε εκθέσεις για να βρω μηχανήματα αλλά και για να πάρω περισσότερη γνώση πάνω στο αντικείμενο.

έχουν ιδιαιτερότητες, έτσι δεν είναι; Ακριβώς. Ημουν πολύ τυχερή γιατί με δέχτηκαν οι άλλοι συνάδελφοι που κάνουν την ίδια δουλειά με εμένα. Πήγα στα κτήματά τους σε διάφορα μέρη της Ελλάδας και είδα πώς είναι να έχεις ένα τέτοιο εγχείρημα σαν το δικό μου. Ηθελα να δω αν μπορώ να το ακολουθήσω, πώς είναι αυτή η δουλειά. Από την άλλη, συνεργάστηκα με

Απ' ό,τι βλέπω στην ιστοσελίδα σας, στις αρχές του 2015 μέσω του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Erasmus και στο Université Lille-II της Γαλλίας πραγματοποιήσατε την έρευνα «Εάν το εκχύλισμα του δυόσμου μπορεί να μειώσει τα επίπεδα του νεανικού διαβήτη», που έλαβε χώρα στο Νοσοκομείο Albert Calmette, στο εργαστήριο ιολογίας. Είχατε επομένως πάρει ήδη μια κατεύθυνση προς τα αρωματικά φυτά. Ναι, την έρευνα αυτή την πραγματοποίησα στα 22 μου χρόνια. Ημουν από νωρίς κατασταλαγμένη προς τα αρωματικά φυτά και αυτό έγινε με την επιλογή του μαθήματος στο 3ο έτος των σπουδών μου. Τότε είπα «εδώ είμαστε». Το συζήτησα με την efsynBIO

οικογένειά μου, που ήταν εξ αρχής το στήριγμά μου. Και φίλοι και συγγενείς έχουν έρθει κοντά μου γιατί τους αρέσει αυτό που κάνω. Σε κάτι ακόμη που ήμουν τυχερή με αυτή μου την επιλογή είναι ότι κάποιοι που δεν μένουν εδώ αλλά έχουν χωράφια, μου τα έχουν παραχωρήσει δωρεάν, γιατί θέλουν να μη μένουν χέρσα και ακαλλιέργητα, τους αρέσει που τα φροντίζω, που γεμίζουν από χρώματα και αρώματα. Πότε ξεκινήσατε την πρώτη σπορά; Παράλληλα με το μεταπτυχιακό μου ξεκίνησα και το επιχειρείν, δηλαδή στα 24 μου χρόνια, το 2015. Ηθελα να κερδίσω χρόνο. Επειδή τα αρωματικά φυτά είναι πολυετή, χρειάζονται τρία χρόνια για να πιστοποιηθούν ως βιολογικά προϊόντα. Ομως δεν εφησύχαζα, έκανα την έρευνά μου και είδα ότι αν βγω και πουλώ τα efsynBIO

προϊόντα μου χύμα, π.χ. στις λαϊκές, δεν θα έχω το ίδιο κέρδος όπως αν τα μεταποιούσα και τα τυποποιούσα εγώ. Από την αρχή είδα ότι με το να μείνω μόνο στην παραγωγή αρωματικών φυτών τα έσοδά μου θα ήταν όσα και τα έξοδά μου. Οπότε έπρεπε να κάνω κάτι που θα με βοηθούσε να επιβιώσω και να έχω μέλλον. Ετσι, αποφασίσαμε με τους γονείς μου να δημιουργήσουμε μια κάθετη μονάδα που θα μας έδινε τον έλεγχο όλης της παραγωγής, αποξήρανσης, μεταποίησης και τυποποίησης του προϊόντος. Ετσι, το 2018 βγήκαμε στο εμπόριο κι είχαμε και την πιστοποίηση ότι καλλιεργούμε με βιολογικές μεθόδους. Το ότι έχετε τον πλήρη έλεγχο της ποιότητας σε όλα τα στάδια από την καλλιέργεια μέχρι την τυποποίηση σας δίνει προβάδισμα στην αγορά.

Το ότι εγώ έχω τον πλήρη έλεγχο είναι ένα συν παραπάνω για εμάς. Πλέον οι πελάτες και τα μεγάλα σούπερ μάρκετ ψάχνουν το ποιοτικό προϊόν, αγαπούν και αγκαλιάζουν τον μικρό παραγωγό, τη μικρή επιχείρηση. Αυτά που ζούμε τα τελευταία χρόνια, με την πανδημία και την αύξηση ασθενειών όπως ο καρκίνος, ώθησαν τον κόσμο να αλλάξει νοοτροπία και να ψάχνει το βιολογικό και το ποιοτικό προϊόν. Στην Ελλάδα έχει αρχίσει να γίνεται αυτή η συνειδητή

11

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ MYROVOLOS ORGANICS

στροφή. Στο εξωτερικό έχει γίνει πολλά χρόνια πριν. Από την αρχή μου το βλέπω. Δηλαδή, σε πολλές εκθέσεις, αν δεν είχα το σήμα της βιολογικής πιστοποίησης -μας πιστοποιεί η ΔΗΩ-, δεν έμπαιναν καν στη διαδικασία να συζητήσουν μαζί μου. Πόσα στρέμματα καλλιεργείτε σήμερα και πόσους κωδικούς έχετε; Καλλιεργούμε σαράντα στρέμματα και έχουμε 15 κωδικούς - ρίγανη, θυμάρι, δενδρολίβανο, λεβάντα, δυόσμο, δάφνη, χαμομήλι, φασκόμηλο, δίκταμο, λουίζα, μελισσόχορτο, φλισκούνι, και έχουμε και τα δύο εξαιρετικά προϊόντα μας, το κρίταμο και την κάππαρη που είναι τουρσί. Τώρα θα κυκλοφορήσουμε και μια νέα καινοτόμα συσκευασία όσον αφορά τη ρίγανη και το τσάι του βουνού σε ματσάκι. Κρίταμο και κάππαρη καλλιεργούσατε από την αρχή; Ναι, είναι τα δυο καλύτερά μας προϊόντα. Είμαστε λίγοι που τα καλλιεργούμε και ακόμα λιγότεροι όσοι τα καλλιεργούμε βιολογικά και πράγματι είναι τα καλύτερά μας σε πωλήσεις. Για να πηγαίνετε σε εκθέσεις θα πρέπει να εξάγετε κιόλας. Τι παραγωγές έχετε; Ναι, εξάγουμε σε κάποιες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική. Για τα βότανα περίπου υπολογίστε ότι παίρνουμε 150 κιλά το στρέμμα. Για το κρίταμο και την κάππαρη δεν μπορώ να σας πω, είναι νωπό το προϊόν, μιλάμε για τόνους, αλλά δεν είναι κάθε σοδειά η ίδια. Απ' ό,τι μέχρι στιγμής μου έχετε πει, πρέπει να είστε μια μικρή οικογενειακή επιχείρηση. Ναι, είναι καθαρά οικογενειακό εγχείρημα. Μέχρι πριν από δυο καλοκαίρια ήμασταν οι γονείς μου κι εγώ, ακόμη και στο χωράφι. Πλέον έχουμε κάποια εργατικά χέρια στο χωράφι και σε ό,τι αφορά παραγωγή, μεταποίηση, τυποποίηση και μάρκετινγκ είμαστε πάλι εγώ και οι γονείς μου. Θέλετε να μας μεταφέρετε τη βιωμένη πλέον εμπειρία σας ως νεαρή βιοκαλλιεργήτρια αρωματικών; Ηταν πάρα πολύ δύσκολο, πάρα πολύ δύσκολο. Τα προβλήματα ήταν πολλά, π.χ. από τη μεριά της χρηματοδότησης. Στην αρχή εντάχθηκα στο πρόγραμμα 12

Επρεπε να κάνω κάτι που θα με βοηθούσε να επιβιώσω και να έχω μέλλον. Ετσι, αποφασίσαμε με τους γονείς μου να δημιουργήσουμε μια κάθετη μονάδα

των νέων αγροτών. Ξέρετε, σε εμάς όλη η διαδικασία γίνεται χειρωνακτικά.Τώρα ενταχθήκαμε σε άλλα δύο προγράμματα ώστε να περάσουμε σε μερικό εκσυγχρονισμό της εταιρείας μας για να μειώσουμε τον χρόνο ουσιαστικά αλλά και το κόστος. Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα ήταν ότι από πλευράς κράτους δεν υπήρχε τίποτα οργανωμένο για να μας καθοδηγήσει πού μπορούμε να διοχετεύσουμε το προϊόν μας, σε ποιες αγορές. Αν υπήρχε ένας κατάλογος για το ποια κανάλια προώθησης υπάρχουν των προϊόντων δεν θα έχανα πολύτιμο χρόνο αλλά και δεν θα επωμιζόμουν και κόστη προκειμένου να ψάχνω μόνη μου σε επιμελητήρια, σε περιφέρειες και πολλές φορές μάλιστα, όποια πληροφορία υπήρχε να μην είναι επικαιροποιημένη. Νομίζω βέβαια ότι αυτό δεν αφορά μόνο τον δικό μου κλάδο. Αφορά όλους τους κλάδους

παραγωγής προϊόντων. Αυτό λοιπόν που έχω να πω είναι ότι έχει πάρα πολύ προσωπική δουλειά και πρέπει να αφιερώσεις πάρα πολύ χρόνο. Παρ' όλα αυτά πιστεύω πως ό,τι εμπόδιο κι αν έχεις, όταν θέλεις κι αγαπάς κάτι, όλα τα ξεπερνάς. Το μυστικό στις εποχές μας είναι η καινοτομία. Εάν σκεφτείς κάτι που θα σε κάνει να ξεχωρίσεις, πέραν του ποιοτικού και αξιόλογου προϊόντος σου, όλα τα άλλα έρχονται και η επιτυχία είναι δεδομένη. Αρκεί να μη βλέπει κανείς το τελικό προϊόν, την επιτυχία και τις διακρίσεις, χωρίς να αντιλαμβάνεται τον μόχθο που προηγείται. Αυτό είναι το λάθος των Ελλήνων. Για να γίνει σωστά κάτι και να πετύχεις πρέπει να είσαι οργανωμένος, εστιασμένος, να έχεις προετοιμάσει τα βήματά σου με έρευνες και τεχνογνωσία. Και θέλει μικρά βήματα. Γιατί αν τα κάνεις όλα μονομιάς, είναι λίγο δύσκολο, αυξάνεις το ρίσκο. Βραβευτήκατε και από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης; efsynBIO

Τα προϊόντα της Myrovolos organics ▪ ρίγανη ▪ θυμάρι ▪ δενδρολίβανο ▪ λεβάντα ▪ δυόσμος ▪ δάφνη ▪ χαμομήλι ▪ φασκόμηλο ▪ δίκταμο ▪ λουίζα ▪ μελισσόχορτο ▪ φλισκούνι ▪ τσάι του βουνού ▪ τουρσί ▪ κρίταμο ▪ κάππαρη

Ναι, από το πανεπιστήμιό μου και από το επιμελητήριο βραβευτήκαμε ως καινοτόμος επιχείρηση γιατί είμαστε οι μοναδικοί στη Χίο που καλλιεργούμε αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, και μάλιστα με βιολογικές μεθόδους. Τέλος καλό, όλα καλά λοιπόν! Ετσι δείχνει! Αλλά παραμένουμε προσηλωμένοι στον στόχο μας. Στη δημιουργία υψηλής ποιότητας οργανικών πιστοποιημένων και καινοτόμων προϊόντων, που θα ικανοποιούν και τους πιο απαιτητικούς καταναλωτές τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό. Καλή δύναμη!

info Myrovolos Organics  Χαλκειός Χίος  www.myrovolosorganics.gr/  myrovolosorganics@gmail.com efsynBIO

Τα βρίσκουμε σε 20-25 πόλεις στην Ελλάδα σε ντελικατέσεν, μίνι μάρκετ, σουπερμάρκετ, εξειδικευμένα παντοπωλεία και τουριστικά καταστήματα. Ή αποξήρανση γίνεται με φυσικό τρόπο και τα βότανα τρίβονται με τα χέρια.

13

BIOSERRES

«Η βιολογική καλλιέργεια ήταν

μονόδρομος για εμάς»

Τα γλυκά του κουταλιού, ενώ είναι ένα κλασικό ελληνικό προϊόν που κουβαλάει μέσα του πολιτισμό γενεών και γενεών, δυστυχώς είναι λίγοι οι παραγωγοί που τα παράγουν χρησιμοποιώντας καστανή ζάχαρη ή κάποιο φυσικό γλυκαντικό όπως είναι το σιρόπι αγαύης, αντί της λευκής ζάχαρης που διαφεντεύει κάθε γλυκό έδεσμα. Και βέβαια, ακόμη λιγότεροι είναι αυτοί που παράγουν γλυκά του κουταλιού πιστοποιημένα βιολογικά σε όλα τα στάδια, από τη φύτευση, την παραγωγή μέχρι το τελικό προϊόν. Μετρημένοι στα δάχτυλα του ενός χεριού. Αυτό το κενό καλύπτει με την παραγωγή της η εταιρεία Bioserres, δίνοντας μια εναλλακτική στους λάτρεις όχι μόνο των γλυκών του κουταλιού αλλά και των μαρμελάδων, με μια μεγάλη ποικιλία φρούτων.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Της Βάσης Παναγοπούλου

14

efsynBIO

efsynBIO

15

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ BIOSERRES

ΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ πίσω από την εταιρεία Bioserres ήταν μέχρι πρότινος η κ. Γραμματική Αρμάου με τον άντρα της Μάριο, αλλά η ζωή τα έφερε έτσι ώστε τους τελευταίους μήνες να συνεχίζει αυτό, που με τόση αγάπη έχτισαν με τον άντρα της από το 1998, με την κόρη της, Ειρήνη Αρμάου. Ανταποκρίθηκε θετικά στην πρόσκλησή μας να μας ιστορήσει την πορεία τους. Ας δούμε λοιπόν άλλη μια ιστορία ανθρώπων που αφιερώθηκαν στη γη, εξ αρχής καλλιέργησαν με βιολογικές μεθόδους και επένδυσαν σε πρωτοπόρες καλλιέργειες -ειδικά για εκείνη την εποχή αλλά και για την περιοχή τους, το Σιδηρόκαστρο: φράουλες, σμέουρα, βατόμουρα, κεράσια, πολλά οπωροφόρα και καρποφόρα δένδρα. «Είναι παλιά η εταιρεία μας, από το 2005. Ξεκινήσαμε με τον άντρα μου και τώρα λειτουργεί με την κόρη μου και μένα, Ειρήνη και Γραμματική Αρμάου. Εμείς κάναμε αποκέντρωση, το 1995 φύγαμε από την Αθήνα και ήρθαμε στο Σιδηρόκαστρο που είναι ο τόπος καταγωγής μου. Προσπαθήσαμε και δημιουργήσαμε δύο κτήματα -τώρα βέβαια λειτουργεί μόνο το ένα- με καλλιέργειες όπως φράουλες, βατόμουρα και οπωροφόρα δέντρα, αλλά και καρποφόρα, καρυδιές. Αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε έτσι την εταιρεία και το εργαστήριο, που είναι πιστοποιημένο βιολογικό, όπως άλλωστε πιστοποιημένα βιολογικής καλλιέργειας είναι και τα χωράφια και όλα μας τα προϊόντα. Αυτή είναι εν συντομία η ιστορία μας» απαντά, δίνοντάς μου το στίγμα της πορείας τους ώστε να ξεκινήσουμε την συζήτηση. Ή πρώτη ύλη για τις μαρμελάδες και τα γλυκά του κουταλιού είναι όλα δικής σας παραγωγής; Οχι όλα. Ορισμέ να φρούτα είναι δικά μας, τα οποία συνεχίζουμε να καλλιεργούμε: λίγες φράουλες, βατόμουρα, κεράσια, βύσσινα, κυδώνια, μήλα και από καρπούς, καρύδια. Τα υπόλοιπα φρούτα όπως

16

είναι τα εσπεριδοειδή και τα σταφύλια είναι από άλλους βιολογικούς, πιστοποιημένους, παραγωγούς της περιοχής με τους οποίους συνεργαζόμαστε, όπως και τα φιστίκια που τυποποιούμε. Κάποιες ποσότητες εσπεριδοειδών παίρνουμε από την Πελοπόννησο και κάποιες από την Αρτα. Τα προϊόντα μας πιστοποιεί η ΒΙΟHellas. Εμπορεύεστε και ξηρούς καρπούς; Ναι, όχι μεγάλες ποσότητες όμως. Δικής μας παραγωγής είναι τα καρύδια και τα αμύγδαλα. Παίρνω ακόμη μικρές ποσότητες φουντούκια αλλά και αποξηραμένη αρώνια. Τα συσκευάζουμε ωμά, ψίχα. Είναι μικρές οι παραγωγές, οι ωμοί ξηροί καρποί δεν είναι τα βασικά μας προϊόντα. Ποια γλυκά του κουταλιού παρασκευάζετε και τι επαλείμματα φρούτων; Υπάρχει μια πολύ μεγάλη γκάμα προϊόντων, υπάρχουν γλυκά του κουταλιού και μαρμελάδες με ζάχαρη, χρυσή, βιολογική πάντα, από ζαχαροκάλαμο και μαρμελάδες, που λέγονται επαλείμματα, με σιρόπι αγαύης όπως και γλυκά του κουταλιού με σιρόπι αγαύης. Είχατε προηγούμενη αγροτική εμπειρία, ήσασταν από αγροτική οικογένεια; Εγώ ήμουν από αγροτική οικογένεια, ο σύζυγός μου δεν είχε καμία σχέση με τη γη. Και οι δυο στην Αθήνα δουλεύαμε ως υπάλληλοι σε ρούχα, αυτός αντιπρόσωπος και εγώ σε ένα πολύ γνωστό κατάστημα υφασμάτων. Το να μεταποιήσετε τα φρούτα ήταν το αρχικό σας σχέδιο με τον άντρα σας ή πήρατε την απόφαση στην πορεία; Στην πορεία μάς προέκυψε. Οταν πρωτοήρθαμε στο Σιδηρόκαστρο είχαμε άλλες ασχολίες, αλλά δεν μας ικανοποιούσαν, οπότε αποφασίσαμε να καλλιεργήσουμε τα χωράφια που είχα εγώ εδώ, με απώτερο σκοπό αργότερα να περάσουμε στη μεταποίηση. Γιατί, ξέρετε, όταν βάλαμε

Δεν υπήρχε καν στη σκέψη μας να βάζουμε φάρμακα και χημικά λιπάσματα, γιατί και η νοοτροπία μας ήταν τέτοια, θέλαμε το πιο υγιεινό, θέλαμε να ζήσουμε, γι’ αυτό άλλωστε γυρίσαμε εδώ

καλλιέργεια βατόμουρου εδώ το 1998 -ήμασταν από τους πρώτους για να μην πω οι πρώτοι που ασχολήθηκαν με τέτοιες καλλιέργειες- μας ειρωνεύονταν. Φυσικά και είστε οι πρώτοι καλλιεργητές βατόμουρων, τουλάχιστον στη Β. Ελλάδα. Ή άνθηση αυτών των ειδών στην περιοχή σας ήρθε πολύ αργότερα, γύρω στο 2011 με 2012 αν θυμάμαι καλά και πάλι δεν ήταν παραπάνω από 2 -3 καλλιεργητές. Ούτε υπήρχαν οι υποδομές από πλευράς κράτους για τη διάθεση στην αγορά της παραγωγής. Τότε κάποιοι παραγωγοί σε όλη την επικράτεια έχασαν πολλά χρήματα, είτε γιατί δεν μπόρεσαν να συγκομίσουν είτε γιατί δεν μπόρεσαν να τυποποιήσουν ή να διακινήσουν εμπορικά τη σοδειά τους. Στις Σέρρες καλλιεργούσαν και καλλιεργούν αμυγδαλιές, καρυδιές και φουντουκιές. Σκεφτείτε λοιπόν τι προσπάθεια κάναμε για να μπορέσουμε να εδραιώσουμε τα βατόμουρα στις προτιμήσεις του κόσμου, γιατί τότε είχαμε και τρία είδη βατόμουρων: τα μαύρα, τα κόκκινα και τα σμέουρα (φραμπουάζ). Ημασταν οι πρωτοπόροι και εφόσον υπάρχουμε ακόμη, αυτό κάτι σημαίνει, γιατί πράγματι ξεκίνησαν πάρα πολλοί καλλιέργειες αλλά στην πορεία για διάφορους λόγους χάθηκαν. Εμείς υπάρχουμε, το προσπαθήσαμε πάρα πολύ και πλέον απολαμβάνουμε, αν μπορώ να το πω έτσι, την αποδοχή του κόσμου. Οπότε η απόφαση να μεταποιήσετε την πρώτη ύλη ήταν για μια καλύτερη αξιοποίηση της σοδειάς σας ή

efsynBIO

γιατί ανιχνεύσατε κάποιο κενό στην αγορά; Κοιτάξτε, επειδή ήταν δύσκολο να διακινήσουμε τα βατόμουρα ως φρούτο, ο κόσμος δεν το ήξερε ή δεν το προτιμούσε αν θέλετε, κινηθήκαμε άμεσα, περάσαμε γρήγορα στη μεταποίηση τους. Ε, και κοντά στα βατόμουρα ακολούθησαν και τα άλλα φρούτα. Ηταν από τους πρωτοπόρους ο Μάριος. Μπήκε αμέσως και στη βιολογική γεωργία. Το βλέπαμε ότι η βιολογική καλλιέργεια ήταν για εμάς μονόδρομος, δεν υπήρχε καν στη σκέψη μας να βάζουμε φάρμακα και χημικά λιπάσματα, γιατί και η νοοτροπία μας ήταν τέτοια, θέλαμε το πιο υγιεινό, θέλαμε να ζήσουμε, γι’ αυτό άλλωστε γυρίσαμε εδώ. Τα γλυκά του κουταλιού που έχω δοκιμάσει και βρίσκω σε κάποια καταστήματα βιολογικών προϊόντων είναι το βύσσινο, το λεμόνι, το περγαμόντο, το κεράσι, το κυδώνι και πρόσφατα βρήκα και το καρυδάκι, όλα εξαιρετικά. Τι άλλο παράγετε σε γλυκά του κουταλιού; Τα βασικά μας είναι αυτά που είπατε. Αλλά βγάζουμε και πορτοκάλι με την ψίχα, συκαλάκι πράσινο και αρώνια, που τα τελευταία χρόνια γνωρίζει άνθηση. Και όσα είναι τα γλυκά του κουταλιού είναι και οι μαρμελάδες, είτε με ζάχαρη είτε με σιρόπι αγαύης; Οχι οι μαρμελάδες είναι πολύ περισσότερες. Υπάρχει το κλασικό βερίκοκο και ακολουθούν το ροδάκινο, μήλο, δαμάσκηνο, αχλάδι, πορτοκάλι, φράουλα, τα ανάμικτα φρούτα δάσους, βατόμουρο, ιπποφαές, κεράσι, αγριοκέρασο με αγριοφράουλα, αχλάδι με μήλο, αχλάδι, σύκο, λεμόνι, κυδώνι με μήλο, γκότζι μπέρι -μια μικρή παραγωγή που έχω και κράνο με κανέλα Κεϊλάνης.

νονται και οι παρασκευές, οι μαρμελάδες και τα γλυκά. Δεν έχω δηλαδή αποθεματικό έτοιμων προϊόντων, γι’ αυτό και έχω πάντα μεγάλη διάρκεια λήξης. Λειτουργούμε κατά παραγγελία. Πού βρίσκει κάποιος τα προϊόντα σας; Στην Αθήνα σε πάρα πολλά σημεία, γιατί έχουμε αντιπρόσωπο εκεί. Κατόπιν στην υπόλοιπη Ελλάδα, είμαστε στην Κατερίνη, την Αλεξανδρούπολη, στη Θεσσαλονίκη βέβαια, σε Ηγουμενίτσα, Γιάννινα, Λάρισα, Πάτρα, Κρήτη και βέβαια εδώ, στον τόπο μας, στις Σέρρες. Να σας πω ότι εκτός από τα γλυκά του κουταλιού και τα επαλείμματα, φτιάχνουμε και κάποια έλαια. Εγώ φτιάχνω δαφνέλαιο και σπαθόλαδο, αλλά εμπορευόμαστε και αμυγδαλέλαιο, με πρώτη ύλη τα αμύγδαλα των τοπικών βιολογικών καλλιεργητών που συνεργαζόμαστε. Γιατί εμείς είμαστε εργαστήριο παραγωγής και μεταποίησης βιολογικών προϊόντων, οπότε μπορούμε να τυποποιούμε και άλλων προϊόντα, δεν είμαστε οικοτεχνία. Το εργαστήριό μας έγινε το 2005 μέσω προγράμματος Leader. Με όσα μου έχετε πει, αντιλαμβάνομαι ότι η εμπειρία σας στο εμπόριο, σας βοήθησε πολύ στις κινήσεις σας ως βιοκαλλιεργητές. Ναι, ναι, βοήθησε πολύ. Σας είπα ο σύζυγος είχε πολύ μεγάλη εμπειρία, εγώ ήξερα περισσότερα για την καλλιέργεια, οπότε έτσι πορευτήκαμε. Επειτα από τόσα χρόνια θεωρείτε ότι πετύχατε το όραμά σας; Ναι, είμαστε όχι απλώς ευχαριστημένοι. Είμαστε ικανοποιημένοι. Κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε και όταν το κάναμε ήταν η καλύτερη στιγμή.

Δηλαδή όποιο γλυκό ή επάλειμμα φτιάχνετε με καστανή ζάχαρη, το φτιάχνετε και με αγαύη; Ναι, εκτός από το κυδωνόμηλο. Αλλά κατόπιν παραγγελίας μπορούμε να το παρασκευάσουμε. Δουλεύετε σύμφωνα με τις εποχές ή καταψύχετε την πρώτη ύλη; Τα περισσότερα φρούτα υφίστανται φρέσκα την επεξεργασία και την κατάψυξη και μετά, κατά την παραγγελία, γίefsynBIO

info

 f@bioserres.gr  instagram @bioserres 17

«Να καταστήσουμε το προϊόν της βιολογικής παραγωγής προσβάσιμο σε όλους»

18

ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ

Βιωσιμότητα σημαίνει… βιολογική καλλιέργεια Στη Βασιλική Γραμματικογιάννη

ΧΡΟΝΙΑ ΤΩΡΑ οι άνθρωποι δείχνουμε την αγνωμοσύνη μας στη Γη. Μολύναμε τον αέρα που αναπνέουμε, βρομίσαμε το νερό που πίνουμε και δηλητηριάσαμε το έδαφος όπου καλλιεργούμε την τροφή μας. Ποιος θα το περίμενε αλήθεια από νοήμονα όντα όπως ο άνθρωπος; Σήμερα και ενώ βρισκόμαστε στην κόψη του ξυραφιού, η Ευρωπαϊκή Ενωση μέσα από την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία προσπαθεί να αντιστρέψει το κλίμα και να εργαστεί πάνω στη διατήρηση των υδάτινων πόρων, της βιοποικιλότητας και της άγριας ζωής. Ωστόσο η διατήρηση των οικοσυστημάτων περνάει και μέσα από τον τρόπο που καλλιεργούμε την τροφή μας. Η βιολογική καλλιέργεια λοιπόν δεν θα μπορούσε παρά να βρίσκεται στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Για να δούμε πώς η Ευρώπη προωθεί τη βιολογική καλλιέργεια μιλήσαμε με τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, Πέτρο Κόκκαλη, ο οποίος εκτός από την Επιτροπή Περιβάλλοντος, Δημόσιας Υγείας και Ασφάλειας Τροφίμων είναι και στην Επιτροπή Γεωργίας και Ανάπτυξης της Υπαίθρου.

efsynBIO

Ή Ε.Ε. έχει θέσει ως στόχο μέχρι το 2030 το 25% της ευρωπαϊκής γεωργικής γης να καλλιεργείται βιολογικά. Τι περιλαμβάνει αυτό το σχέδιο της μετατροπής και πώς θα επιτευχθεί; Η βιολογική καλλιέργεια αποτελεί τεράστια ευκαιρία για την ελληνική γεωργία, δεδομένου του μεγέθους των κλήρων και των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας. Για καιρό, η βιολογική καλλιέργεια ήταν στα όρια της κερδοφορίας λόγω κόστους, αλλά αυτό έχει αλλάξει μέσα από βελτιώσεις στον τρόπο παραγωγής, αλλά και στο σκέλος της αποτίμησης των βιολογικών προϊόντων στην αγορά. Το σχέδιο δράσης έχει καταρτιστεί για να παράσχει τα κατάλληλα εργαλεία για την επίτευξη του στόχου του 25%. Προτείνονται 23 δράσεις γύρω από 3 άξονες που είναι: 1) η τόνωση της ζήτησης και η διασφάλιση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, 2) η αύξηση της παραγωγής και η τυποποίηση των βιολογικών προϊόντων και 3) η συμβολή της βιολογικής γεωργίας στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου

περιβάλλοντος διασφαλίζοντας μια ισόρροπη ανάπτυξη του τομέα. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, η στρατηγική «από το αγρόκτημα στο πιάτο» και η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα έχουν στόχο να μειώσουν κατά το ήμισυ τη χρήση των φυτοφαρμάκων έως το 2030, δεδομένου και του κινδύνου από την έκθεση σε αυτά. Παράλληλα, θέτουν τον στόχο για μείωση λιπασμάτων κατά 20% και ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας στο 25% της καλλιεργούμενης γης. Σήμερα, υπάρχουν εκείνες οι λύσεις που μας επιτρέπουν να επιθυμούμε τον κάθετο περιορισμό των φυτοφαρμάκων για το καλό του περιβάλλοντος, της ανθρώπινης υγείας και της βιοποικιλότητας, δίχως απώλεια ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ της παραγωγικότητας. Παράλληλα, πρέπει να δούμε πιο προσεκτικά τι πετυχαίνουν πρακτικές όπως αυτές της αγροοικολογίας, με την αυξημένη βιοποικιλότητα, όπως παρατηρείται και στις βιολογικές καλλιέργειες κατά 30% με σαφή οφέλη από την προστασία των επικονιαστών. Πρακτικά πώς θα υποστηριχθούν-πεισθούν οι αγρότες για να μετατρέψουν τις καλλιέργειές τους σε βιολογικές; Να ξεκαθαρίσουμε πως το βάρος αυτής της μετάβασης δεν μπορεί να πέσει στον αγροτικό κλήρο και ειδικά στον μικρό κλήρο, που αποτελεί την πλειονότητα στην Ελλάδα. Τα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης της ΚΑΠ παρείχαν και θα παρέχουν χρηματοδοτική στήριξη στους γεωργούς για τη μετατροπή των εκμεταλλεύσεών τους σε βιολογικές, με πολιτικές στήριξης για τη βιωσιμότητά τους. Με τη νέα ΚΑΠ, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να στηρίζουν τις επιχειρήσεις βιολογικής παραγωγής εξατομι-

19

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΕΤΡΟΣ ΚΟΚΚΑΛΗΣ

κευμένα, τόσο στο πλαίσιο των ταμείων αγροτικής ανάπτυξης όσο και με οικολογικά προγράμματα άμεσης στήριξης του εισοδήματος. Σε ό,τι μας αφορά για την ελληνική παραγωγή, θα πρέπει να τεθούν εκείνοι οι στόχοι σε εθνικό επίπεδο που να ευθυγραμμίζονται με τα στρατηγικά σχέδια της ΚΑΠ, τον προϋπολογισμό για μέτρα στήριξης της μετατροπής των εκμεταλλεύσεων σε βιολογικής παραγωγής και της διατήρησής τους, καθώς και για μέτρα στήριξης των επενδύσεων. Ωστόσο αρκετές φορές οι χρηματοδοτήσεις από μόνες τους δεν είναι αρκετές για να γίνει αυτή η μετάβαση. Χρειάζεται και η γνώση. Τι γίνεται λοιπόν στο θέμα της επιμόρφωσης των αγροτών στη βιολογική καλλιέργεια και ποια είναι τα σχέδια της Ε.Ε.; Θα χρηματοδοτήσει τη δημιουργία εκπαιδευτικών υποδομών; Είναι σαφές σε όλους, με πρώτη την Ε.Ε., πως μιλάμε για μια σημαντική αλλαγή στην αγροτική παραγωγή, με ταχύτατα εξελισσόμενες νέες πρακτικές που δεν μπορούν να θεωρηθούν αυτονόητες ή απλές στην εφαρμογή τους. Μια τέτοια αλλαγή θα αποτύχει αν δεν υπάρξει ένα ισχυρό πλαίσιο στήριξης των ανθρώπων της παραγωγής, αλλά και της διατροφικής αλυσίδας συνολικά. Πέρα από την επιμόρφωση, η στήριξη θα περιλαμβάνει και τεχνική βοήθεια, με ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών και καινοτομιών στον τομέα των βιολογικών προϊόντων, την πλήρη χρήση των σχετικών μέσων της ΚΑΠ όπως τα οικολογικά προγράμματα και τις δεσμεύσεις περιβαλλοντικής διαχείρισης για την αγροτική ανάπτυξη. Θα ενισχυθούν οι υπηρεσίες παροχής συμβουλών για γεωργικές εκμεταλλεύσεις σε συγκεκριμένα θέματα, κυρίως στο πλαίσιο του συστήματος γεωργικής γνώσης και καινοτομίας (AKIS), για την προώθηση της ανταλλαγής σχετικών γνώσεων. Σε αυτό το πλαίσιο είμαι εισηγητής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στη νομοθετική έκθεση για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου για τις ευρωπαϊκές γεωργικές στατιστικές και συγκεκριμένα τις στατιστικές για τις γεωργικές εισροές και εκροές. Η ιδέα είναι πως τα στατιστικά στοιχεία που μαζεύει κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά θα μπορούν να αξιοποιηθούν συλλογικά σε 20

επίπεδο Ε.Ε. διευκολύνοντας την ανταλστην έρευνα, αλλά αυτό δεν σημαίνει λαγή καλών πρακτικών, γνώσης, μέτρων πως δεν έχουμε δρόμο μπροστά μας. Η προστασίας του περιβάλλοντος, προσταδιασύνδεση της παραγωγής με την επισίας της βιοποικιλόστημονική γνώση είναι τητας και παράλληλα στις αρμοδιότητες και τις βελτιστοποίησης της υποχρεώσεις, αν θέλετε, παραγωγής. των κρατών-μελών, αναΗ ανάπτυξη Ενας στόχος ακόμα λόγως της τοπικής παραείναι αυτός του ελέγγωγής και των ευκαιριών. και η διάχυση χου της χρήσης των Στην Ε λ λάδα ίσως της γνώσης φυτοφαρμάκων, για έχουμε λίγο παραπάνω όλους τους λόγους δουλειά στον συγκεκριοφείλουν να είναι που σας προανέφερα. μένο τομέα από άλλα προτεραιότητα κράτη, αν και αυτό κρύΜιλήσατε για καιβει μια ευκαιρία, της μεόλων μας αν νοτομία και θα ήθεταφοράς καλών πρακτιθέλουμε αυτή λα να προσθέσω και κών άλλων χωρών και το θέμα της έρευτης προσαρμογής τους η μετάβαση νας. Τις περισσότεστην ελληνική πραγμαρες φορές η έρευνα τικότητα, επιταχύνοντας στη βιολογική μένει μέσα στα Πατις διαδικασίες εξέλιξης. καλλιέργεια να νεπιστήμια χωρίς να υπάρχει η εμπειΉ Ελλάδα είναι μια πετύχει ρία του πεδίου. Ή χώρα με μικρές ιδιοκτηεμπειρία του αγρόσίες γης και συνεπώς τη εν προ κειμένω. μικρές καλλιέργειες και Το σχέδιο της Ευρώπης διασφαλίζει παραγωγές. Αυτό όφειλε να κάνει τη αυτή την απαραίτητη, κατά τη γνώμη μετάβαση ευκολότερη, αλλά δεν το μου, συνεργασία του αγρότη με τον βλέπουμε να συμβαίνει. Ποιοι πιστεύεπιστήμονα; ετε ότι είναι οι λόγοι και πώς θα μποΗ ανάπτυξη και η διάχυση της γνώσης ρούσε αυτό το κλίμα να αντιστραφεί; οφείλουν να είναι προτεραιότητα όλων Από τη μία έχετε δίκιο πως οι μικρές μας, αν θέλουμε αυτή η μετάβαση στη παραγωγές είναι οι πιο κατάλληλες ενδεβιολογική καλλιέργεια να πετύχει, ειδιχομένως για να μετατραπούν σε βιολογικά όταν λαμβάνει χώρα εντός πλαισίου κές, αλλά την ίδια ώρα, η πολυδιάσπαση μιας ευρύτερης αλλαγής, της Πράσινης της παραγωγής και των προϊόντων έχει Μετάβασης. τις δικές της προκλήσεις. Η Ε.Ε. μπορεί να αποτελεί προπύργιο Θα αποτύχουμε αν δεν καταφέρουμε efsynBIO

να κάνουμε κάθε καλλιεργητή φορέα γνώσης και αναμεταδότη συγχρόνως όσων εκείνος πετυχαίνει. Αυτό απαιτεί μια υποδομή που δεν έχουμε ακόμα, τόσο για να δώσουμε γνώσεις όσο και για να λάβουμε την απαραίτητη ανατροφοδότηση από το χωράφι, δημιουργώντας έναν ενάρετο κύκλο γνώσης. Εχουμε βάλει τις βάσεις, αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμα σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο. Δεδομένης της κλιματικής πίεσης, είναι ένας δρόμος που θα πρέπει να τον περπατήσουμε όλοι μαζί, συγχρόνως, εντείνοντας τις προσπάθειές μας σε λιγότερο χρόνο. Πρέπει να γίνει στόχος όλων μας η επέκταση της διαρθρωμένης ανταλλαγής γνώσεων και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τη βιολογική γεωργία μεταξύ κρατών-μελών και γεωργών, καθώς επίσης και τα οφέλη της εντατικοποίησης της συνεργασίας μεταξύ επιστημόνων, γεωπονικών πανεπιστημίων και του ευρύτερου εκπαιδευτικού τομέα, συμβουλευτικών υπηρεσιών ή συμβούλων, γεωργών και των ενώσεων και οργανώσεών τους. Ή Ε.Ε. σε αυτό το σχέδιο μετάβασης λαμβάνει υπ' όψιν τη φτωχοποίηση του πληθυσμού καθώς τα βιολογικά προϊόντα είναι αρκετά πιο ακριβά; Κυρία Γραμματικογιάννη, ζούμε σε έναν κύκλο επάλληλων κρίσεων, η μία μετά ή και πάνω στην άλλη, εδώ και δύο δεκαετίες τουλάχιστον. Το κοινωνικο-οικονομικό μας μοντέλο έχει φτάσει στα όριά του, ενώ ο πλανήefsynBIO

της έχει προ πολλού ξεπεράσει τα δικά στήματος» των ορυκτών καυσίμων. Δεν του κι αντεπιτίθεται, ή αμύνεται, προβγάζει κανένα απολύτως νόημα να ξοδέσπαθώντας να εξαλείψει το πρόβλημα, ψουμε αυτούς τους πόρους, αλλά και τον δηλαδή τον άνθρωπο και τις καταστροφιχρόνο των πολιτών, σε δήθεν μεταβατικά κές παρεμβάσεις του. Οι πανδημίες επαστάδια προκειμένου να προστατευτούν ναλαμβάνονται με μεγαλύτερη σφοδρόπολύ συγκεκριμένα προβλήματα του πατητα και συχνότητα κάθε φορά, ενώ η ρελθόντος. φτωχοποίηση των πολλών έχει αρχίσει Οντως, κάποιοι επιχείρησαν να χρησινα θεωρείται από κάποιους ως αναγκαίο μοποιήσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία κακό. για να ανακόψουν το αυτονόητο, αλλά Η Πράσινη Μετάβαση, στο πλαίσιο δεν κράτησε πολύ, ενώ το αποτέλεσμα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας ήταν τελικά το ακριβώς αντίθετο. Αντί να στην Ε.Ε., αλλά και της Νέας Πράσινης ανακοπεί η πράσινη μετάβαση, επιταχύΣυμφωνίας στις ΗΠΑ, επιχειρεί να απανεται σε όλα τα επίπεδα. ντήσει στο σύνολο του Κατ ’ αν τισ τοιχία, προβλήματος, προτείπρέπει να επιταχύνοντας τις αλλαγές εκείνουμε στη διατροφική νες που θα κάνουν τον απεξάρτησή μας από Θα αποτύχουμε αν πλανήτη και τις κοινωπαίκτες που δεν είναι νίες μας βιώσιμες. σταθεροί και προσηδεν καταφέρουμε Μέρος αυτής της λωμένοι στις ίδιες αρνα κάνουμε κάθε προσπάθειας είναι το τι χές και αξίες με την τρώμε, με τι κόστος και Ευρώπη και επομένως καλλιεργητή τι περιβαλλοντικό απομπορούν ανά πάσα ώρα φορέα γνώσης τύπωμα. Δεν θα τολκαι στιγμή να χρησιμομούσα να υποστηρίξω ποιήσουν τη διατροφή και αναμεταδότη πως το ζήτημα είναι λυως όπλο. Στις αλλαγές συγχρόνως όσων μένο, αλλά θα εκφράπου πρέπει να γίνουν σω τη βαθύτατη πίστη σε αυτή την κατεύεκείνος πετυχαίνει μου πως μπορούμε να θυνση, δεν μπορούμε το λύσουμε, αν υπερπαρά να έχουμε πεβούμε τα ταμπού του ρισσότερες θέσεις ερπαρελθόντος, κοιτάγασίας και κίνητρα για ξουμε κατάματα το κάθε πρόβλημα και καθαρά, ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα επενδύσουμε στη λύση του. Κάναμε την με χαμηλό αποτύπωμα στο περιβάλλον. αρχή με την τελευταία πανδημία, όταν Με άλλα λόγια, οι βιολογικές καλλιέργειαναλάβαμε κοινές υποχρεώσεις. Η λογιες θα πρέπει να καταλαμβάνουν ολοένα κή λέει πως θα προχωρήσουμε στην ίδια και μεγαλύτερο ποσοστό της συνολικής κατεύθυνση, καθιστώντας το προϊόν της παραγωγής. βιολογικής παραγωγής προσβάσιμο σε Και στις δύο περιπτώσεις, στην ενέρόλους. Είναι η μόνη έλλογη επιλογή. γεια και στη διατροφή, δεν έχουμε πια πρόβλημα δυνατοτήτων για να πάμε Λόγω του πολέμου στην Ουκρανία είστη μία ή την άλλη λύση. Το πρόβλημα ναι πολλοί εκείνοι που μιλούν για την είναι το πολιτικο-οικονομικό κατεστημέκρίση διαβίωσης που θα έχουμε το νο που θεωρεί για παράδειγμα την κακή 2023 λόγω της ακρίβειας. Πιστεύετε διατροφή και την ακραία φτώχεια αναότι αυτό θα κοστίσει στη μετάβαση γκαίο κακό, όπως και τα χρηματιστηριαπρος τη βιολογική καλλιέργεια; Το είκά παιχνίδια στην ενέργεια εν μέσω ποδαμε να συμβαίνει με την ενεργειακή λέμου δίκαια αντί για μαυραγοριτισμό. μετάβαση. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έρΕχουμε συγκεκριμένους πόρους και χεται να απαντήσει στο σύνολο των κοιχρόνο για να φρενάρουμε την κλιματική νωνικών αιτημάτων μετά από δεκαετίες καταστροφή και συγχρόνως να δημιουρμιας αρνητικής και κανιβαλιστικής αποργήσουμε μια νέα οικονομία με λιγότερες ρύθμισης των πάντων, επαναφέροντας ανισότητες, περισσότερες ευκαιρίες το Κοινωνικό Συμβόλαιο για μια κοινωνία για τον πολίτη και λιγότερες εξαρτήσεις που θα λειτουργεί με όρους κοινωνικής από καθεστώτα και αυταρχικούς ηγέτες δικαιοσύνης, ασφάλεια και χαμηλό πεπου αποτελούν τον πυρήνα του «οικοσυριβαλλοντικό αποτύπωμα.

21

22

efsynBIO

Βοτανικό φαρμακείο Τι να πάρω μαζί μου στις διακοπές;

efsynBIO

Ακόμη και στις ολιγοήμερες διακοπές, επειδή αλλάζουμε συνήθειες, βρισκόμαστε σε καινούργια περιβάλλοντα και αφηνόμαστε να απολαύσουμε τον τόπο όπου επιλέξαμε να ξεκουραστούμε, είτε βουνό είναι αυτό είτε θάλασσα, είναι σύνηθες να αντιμετωπίζουμε κάποια μικρά προβλήματα. Ενα κρυολόγημα, ένα μικρό κάψιμο στο δέρμα από την ξαφνική επαφή με τον ήλιο, ένα στραμπούληγμα του ποδιού, οφθαλμικές αλλεργίες, ένα ενοχλητικό γαργάλημα στον λαιμό. Για όλα υπάρχει λύση από το φαρμακείο της φύσης. Από εταιρείες διακεκριμένες προτείνουμε ενδεικτικά, μερικά προϊόντα από την πραγματικά μεγάλη ποικιλία που μπορούμε να βρούμε σε φαρμακεία και καταστήματα βιολογικών προϊόντων, που θα μας βοη θήσουν να περάσουμε ασφαλείς τις διακοπές μας.

23

ΑΓΟΡΑ

Α

ΠΩΝ

TO ΦΑΡ Μ

ΙΟ ΤΩΝ ΔΙ

ΚΟ

Ε ΑΚ

1. MaterNatura Purity Plus Grapefruit Seed Extract Αν έχετε αυτό το εκχύλισμα των σπόρων του grapefruit στο φαρμακείο σας έχετε ένα εργαλείο για πάρα πολλές και αποτελεσματικές θεραπείες καθώς θεωρείται ένα σημαντικό εναλλακτικό θεραπευτικό μέσο. Από άφθες, έρπητα των χειλιών μέχρι ιγμορίτιδα και κολπικές μολύνσεις. Πλούσιο σε βιταμίνη C, βιταμίνη P και βιοφλαβονοειδή, αναστέλλει τη δράση βακτηριδίων, ιών και μυκητών. Είναι υποαλλεργικό, χωρίς παρενέργειες και δεν βλάπτει τη βακτηριακή χλωρίδα.

2. A. Vogel Echinacea Throat Spray Σπρέι βοτάνων με εχινάκεια και φασκόμηλο για τον πονόλαιμο, τον βήχα και τη φαρυγγίτιδα από την εξαιρετική εταιρεία A. Vogel.

4. Optima Organic Aloe Vera Gel 99,9% Αυτό το ζελέ αλόης (περιεκτικότητας σε αλόη 99,9%) είναι ό,τι πρέπει για τη φροντίδα της επιδερμίδας μετά την έκθεση στον ήλιο. Ανακουφίζει, ενυδατώνει, μαλακώνει και βοηθάει στην αποκατάσταση του ξηρού και κατεστραμμένου δέρματος και μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε δερματικούς ερεθισμούς και μικρά εγκαύματα.

3. Apivita Propolis Βιολογικό Spray Σπρέι με πρόπολη, αλθαία, μέλι, tea tree, ευκάλυπτο και φασκόμηλο, κατάλληλο για την αντιμετώπιση του βήχα και του πονόλαιμου. Χωρίς ζάχαρη, είναι κατάλληλο για ομοιοπαθητική. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παιδιά άνω των 6 ετών.

24

efsynBIO

5. Krauterhof, αλοιφή άρνικας

6. Apivita Pastilles

ΑΓΟΡΑ

ΠΩΝ

TO ΦΑΡ Μ

ΚΟ

Κρέμα με άρνικα κατάλληλη για μώλωπες και μικροΠαστίλιες με πρόπολη και γλυκύρριζα με ήπια αντισηπτική και τραυματισμούς, για μυϊκούς πόνους αλλά και για τσιαντιοξειδωτική δράση, για τον πονόλαιμο και τον βήχα, χωΤΩΝ Δ Ε ΙΟ μπήματα εντόμων, για οιδήματα χωρίς ανοιχτές ρίς ζάχαρη και ασπαρτάμη, ζελατίνη, τεχνητά αρώματα, ΙΑ Κ Α πληγές, κατάλληλη και για τα παιδιά. Περιέχει χρώματα, συντηρητικά. Κατάλληλες για όσους ακολουπανθενόλη. θούν ομοιοπαθητική θεραπεία.

8. Korres μελισσόχορτο stick Stick μίγματος βοτάνων (μελισσόχορτο, θυμάρι, μολόχα και αγριοκαστανιά) για μετά το τσίμπημα, κατάλληλο για παιδιά και ενήλικες.

7. Power Health Dictamon Caramels Καραμέλες για τον λαιμό και τον βήχα, με κρητικό δίκταμο και μέλι, έχουν γεύση κανέλας, μαλακώνουν τον ερεθισμένο λαιμό και ανακουφίζουν αποτελεσματικά από τον βήχα. efsynBIO

25

ΙΟ ΤΩΝ ΔΙ

Α

ΚΟ

ΑΓΟΡΑ

ΠΩΝ

TO ΦΑΡ Μ

Ε ΑΚ

9. Menarini Mo-Shield Insect Repellent Band Το αντικουνουπικό βραχιόλι Mo-Shield περιέχει 22% σιτριοδιόλη (αιθέρια έλαια ευκαλύπτου), έχει διάρκεια δράσης έως 200 ώρες και προστατεύει από κουνούπια, σκνίπες, τσιμπούρια και ψύλλους. Αποτελεσματικό και για το κουνούπι τίγρης, δηλώνει η εταιρεία. Είναι αδιάβροχο, μπορεί να αποθηκευτεί στη συσκευασία του και να επαναχρησιμοποιηθεί μετά το άνοιγμα, ενώ είναι εγκεκριμένο από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΤΠ19-0199). Κατάλληλο για παιδιά από 2 ετών και άνω.

10. Repelkito 6VP band Το εντομοαπωθητικό βραχιόλι Repelito είναι εμπλουτισμένο με citriodol και αιθέρια έλαια που λειτουργούν απωθητικά για κουνούπια, ψύλλους, μύγες, σκνίπες. Εχει διάρκεια δράσης 20-30 ημέρες μετά το άνοιγμα της συσκευασίας. Μπορεί να φορεθεί στον καρπό ή στον αστράγαλο για 4-6 ώρες ημερησίως. Κατάλληλο και για παιδιά άνω των 3 ετών, θα το βρείτε σε 4 χρώματα: μπλε, άσπρο, ροζ και κίτρινο.

11. Fleriana After Bite Balm spray Γαλάκτωμα σε μορφή σπρέι που ανακουφίζει το ερεθισμένο δέρμα από τα τσιμπήματα εντόμων - κουνούπια, σκνίπες και μέλισσες. Κατάλληλο ακόμη και για τσιμπήματα από μέδουσες και τσούχτρες. Είναι 100% φυσικής σύνθεσης (χαμομήλι, carapa, άρνικα, αλόη, επιλόβιο, φραγμίτη willowherb). Δεν περιέχει αμμωνία, κάμφορα ή μέντα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε παιδιά άνω των 3 ετών.

12. Αξιον Εστί βάμμα πρόπολης Το βάμμα πρόπολης (πρόπολη, αιθυλική αλκοόλη, νερό) ενδείκνυται για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος (4 σταγόνες, 2 φορές την ημέρα). Η πρόπολη παρασκευάζεται από τις μέλισσες που αναμιγνύουν ρητίνες, γύρη και κερί και έχει πολλές βιολογικές και φαρμακολογικές ιδιότητες. Είναι το φυσικό απολυμαντικό της Ιπποκράτειας Θεραπευτικής.

26

efsynBIO

ΜΕ ΦΥΣΙΚΑ ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ

13. Frezyderm Holistic Arnica Cream Kρέμα άρνικας για την ανακούφιση από τραυματισμούς και τη μυϊκή καταπόνηση, συμβατή με ομοιοπαθητική αγωγή. Περιέχει Arnica Montana, Sorbus Domestica, εκχύλισμα Abies (Νορβηγικό Ελατο), εκχύλισμα μανόλιας, φυτικά έλαια καρύδας και ζαχαροκάλαμου. Συνδυασμός από βιολογικό λάδι, βιολογικό βάμμα και βιολογικό εκχύλισμα για μέγιστη δραστικότητα συστατικών (χωρίς άρωμα, χρώμα, Silicon free, EO free). Οπως δηλώνει η εταιρεία, «οι κρέμες αποτελούν βάσεις γαληνικών παρασκευών με δυναμοποιημένα ομοιοπαθητικά φάρμακα».

14. A.Vogel Lufa Nasal Spray (Pollinosan) Φυτικό ρινικό spray με βάση τη Lufa (λούφα) για την ανακούφιση των συμπτωμάτων της αλλεργικής ρινίτιδας, κατάλληλο για απευαισθητοποίηση από τα αλλεργιογόνα. Ανακουφίζει από το φτάρνισμα, τη ρινόρροια και τη ρινική συμφόρηση. Δεν προκαλεί υπνηλία ή καταβολή, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και παράλληλα με φαρμακευτική αγωγή.

efsynBIO

27

Vegan

smoot hies με φρούτα

ΘΡΕΠΤΙΚΑ, νόστιμα, δροσερά, υγιεινά, τα vegan smoothies είναι ό,τι πρέπει για να ξεκινήσουμε τη μέρα μας. Είναι μια εξαιρετική επιλογή για πρωινό γεύμα, φτιάχνονται γρήγορα και μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του οργανισμού μας ώστε να μπορέσει να αντεπεξέλθει στον κάματο της μέρας. Μπορούν κάλλιστα να γίνουν ένα γρήγορο απογευματινό γεύμα και είναι μια λιχουδιά που αφορά όχι μόνο τους ενήλικες αλλά και τα παιδιά. Διαλέξτε βιολογικής καλλιέργειας φρούτα εποχής, βιολογικά φυτικά ροφήματα, βγάλτε το μπλέντερ από την αχρηστία και είστε έτοιμοι να δημιουργήσετε και να γευτείτε μια έκρηξη ενέργειας και πραγματικής θρέψης του οργανισμού σας.

28

efsynBIO

Vegan

Μικρά μυστικά Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και κατεψυγμένα βιολογικά φρούτα, φράουλες, βατόμουρα, χωρίς κανένα πρόβλημα. Θα δώσουν στο smoothie σας μια πιο πυκνή δομή.

Με μπανάνα και βρώμη Χορταστικό και με χαμηλά λιπαρά, προσφέρει ενέργεια για πολύ χρόνο, ιδανικό για πρωινό γεύμα Υλικά 1 μπανάνα 1 κουταλιά της σούπας κουάκερ βρώμη 80 γραμμάρια μαλακά φρούτα (ό,τι κι αν έχετε – φράουλες, βατόμουρα και μάνγκο συνδυάζονται καλά) 150 ml γάλα βρώμης 1 κουταλάκι του γλυκού μέλι 1 κουταλάκι του γλυκού εκχύλισμα βανίλιας

efsynBIO

Βάζετε όλα τα υλικά στο μπλέντερ και χτυπάτε για 1 λεπτό μέχρι να ομογενοποιηθούν. Αδειάζετε το smoothie σε δυο ποτήρια και είναι έτοιμο να το απολαύσετε.

Επίσης αν το γάλα βρώμης περιέχει γλυκαντικές ουσίες (υπάρχει και χωρίς προσθήκη γλυκαντικών), μπορείτε να αφαιρέσετε το μέλι ή να το προσθέσετε στο τέλος, αφού πρώτα δοκιμάσετε. Αν δεν καταναλώσετε άμεσα όλη την ποσότητα, μην ανησυχείτε. Μπορεί να διατηρηθεί σε κλειστό σκεύος -κατά προτίμηση γυάλινο- στο ψυγείο για μία ημέρα, χωρίς να χάσετε τίποτα από την ενέργεια που μπορεί να σας προσφέρει.

29

Με καρπούζι

Vegan

Τι πιο δροσιστικό για μια καλοκαιρινή ημέρα, γεμάτο βιταμίνη C και καλή δόση μαγνησίου Υλικά 150 γρ. καρπούζι καθαρισμένο και ψιλοκομμένο 1 μικρή μπανάνα, ξεφλουδισμένη και κομμένη σε φέτες 100 ml κρύο χυμό μήλου

30

Χτυπήστε το καρπούζι, την μπανάνα και τον χυμό μήλου στο μπλέντερ μέχρι να ομογενοποιηθούν. Ρίξτε το smoothie σε ένα ψηλό ποτήρι και σερβίρετε. Μικρά μυστικά Φτιάξτε τόση ποσότητα όση θα καταναλώσετε. Το smoothie αυτό πρέπει να καταναλωθεί άμεσα. Μπορείτε να έχετε στο ψυγείο σας έτοιμο χυμό μήλου, βιολογικό, του εμπορίου.

efsynBIO

Με καρότο και ανανά Ιδανική συνταγή για ένα δυναμικό ξεκίνημα. Μπορείτε να το πιείτε και καθ' οδόν για τη δουλειά Υλικά 500 ml χυμό καρότου, παγωμένο 200 γρ. ανανά 2 μπανάνες κομμένες σε κύβους 1 μικρό κομμάτι τζίντζερ ξεφλουδισμένο 20 γραμμάρια κάσιους 1 λάιμ (τον χυμό του)

Βάζουμε όλα τα υλικά σε ένα μπλέντερ και χτυπάμε μέχρι να ομογενοποιηθούν και σερβίρουμε. Μικρά μυστικά Μπορείτε να το διατηρήσετε στο ψυγείο για μία μέρα. Το τζίντζερ δίνει σπιρτάδα στη γεύση, οπότε αν δεν σας αρέσει, απλά το αφαιρείτε. Αφού διατηρείται για μία ημέρα στο ψυγείο, μπορείτε να το ετοιμάσετε αποβραδίς.

efsynBIO

31

Χτυπήστε στο μπλέντερ τον ανανά με την μπανάνα, τον χυμό λάιμ και 50 ml κρύο νερό μέχρι να ομογενοποιηθεί.

Με ανανά Δροσερό, φτιάχνεται σε χρόνο-μηδέν, θα σας ξεδιψάσει και θα καλύψει τις διατροφικές ανάγκες του οργανισμού Υλικά 150 γρ. ανανά ξεφλουδισμένο και ψιλοκομμένο 1 μικρή μπανάνα, ξεφλουδισμένη και κομμένη σε φέτες 1 λάιμ, τον χυμό του πάγος (προαιρετικό)

Vegan

Γεμίστε ένα ψηλό ποτήρι με πάγο, αν θέλετε, περιχύστε το smoothie και σερβίρετε αμέσως. Μικρά μυστικά Αν τα φρούτα είναι πολύ ώριμα, η γλυκύτητα του smoothie θα είναι πιο έντονη. Ταιριάζει καλύτερα για τις απογευματινές ώρες.

32

efsynBIO

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε γάλα αμυγδάλου ή οποιοδήποτε γάλα φυτικής προέλευσης σας αρέσει.

Με φράουλες και σοκολάτα

Καθορίζετε τη δόση του κακάο ανάλογα με τη διάθεσή σας για σοκολάτα και ανάλογα με την περιεκτικότητα σε κακάο του προϊόντος που έχετε επιλέξει.

Αν θέλετε ένα κρεμώδες smoothie που θα σας κρατήσει δυνατούς και γεμάτους ενέργεια όλη την ημέρα, αυτή η πρόταση θα σας καλύψει

Το αβοκάντο θα δώσει πιο κρεμώδη υφή εκτός από τα θρεπτικά του στοιχεία.

Υλικά 1 φλιτζάνι κατεψυγμένες φράουλες 1 ώριμη μπανάνα Σκόνη κακάο χωρίς ζάχαρη 150 ml γάλα καρύδας χωρίς ζάχαρη 1 ώριμο αβοκάντο 3-4 χουρμάδες

efsynBIO

Μικρά μυστικά Τα κατεψυγμένα φρούτα κάνουν τα smoothies πιο κρεμώδη και η φράουλα παντρεύεται πολύ καλά με τη σοκολάτα. Η ώριμη μπανάνα δίνει φυσική γλυκύτητα και έξτρα κρεμώδη υφή. Οσο πιο ώριμο είναι το φρούτο, τόσο πιο γλυκό θα είναι το smoothie.

Οι χουρμάδες θα δώσουν μεγαλύτερη γλύκα στο ρόφημα οπότε χρησιμοποιήστε όσους θέλετε ανάλογα με το πόσο γλυκό θέλετε να είναι. Αποτελούν πλούσια πηγή ενέργειας. Περιέχουν πρωτεΐνες, φυτικές ίνες και διάφορα μικροθρεπτικά συστατικά, όπως κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο και φώσφορο.

33

Η τροφή μας έχει αντίκτυπο στο περιβάλλον

Πόσο μας

κοστίζει το φαγητό μας; 34

efsynBIO

«Παρά το γεγονός ότι η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων στον κόσμο με οικονομικούς όρους, έχει σημαντικό εμπορικό έλλειμμα όσον αφορά τους διατροφικούς όρους, όπως είναι η περιεκτικότητα σε θερμίδες και πρωτεΐνες». Αυτό δείχνει η νέα έκθεση της WWF, Europe eats the world -Η Ευρώπη τρώει τον κόσμο-, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα. Η έρευνα καταλήγει ότι η Ε.Ε. καταναλώνει περισσότερο από ό,τι της αναλογεί και ότι η παραγωγή τροφίμων στην Ενωση στα σημερινά υψηλά επίπεδα είναι δυνατή μόνο χάρη στις μαζικές εισαγωγές πρώτων υλών. Και βέβαια όταν μιλάμε για πρώτες ύλες, πρέπει να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας ότι αυτές αφορούν μοιραία τη διαχείριση των φυσικών πόρων μιας χώρας

Των Βασιλικής Γραμματικογιάννη, Βάσης Παναγοπούλου efsynBIO

35

Η ΤΡΟΦΗ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

«Η Ε.Ε. ΕΙΣΑΓΕΙ πολύ περισσότερα τρόφιμα από ό,τι εξάγει αλλά η κατανάλωση τροφίμων στην Ενωση έχει αρνητικό αντίκτυπο στον πλανήτη» καταλήγει η νέα έρευνα της WWF (World Wide Fund for Νature), Europe eats the world - Η Ευρώπη τρώει τον κόσμο-, αναδεικνύοντας για ακόμη μία φορά την καταλήστευση των φυσικών πόρων των αναπτυσσόμενων χωρών και την καταστροφή οικοσυστημάτων όπως ο Αμαζόνιος, που αποψιλώνεται για να εγκατασταθούν φυτείες φοινικέλαιου*, απαραίτητο συστατικό μέχρι στιγμής σε πάμπολλα αγαπημένα προϊόντα διατροφής, αλλά και προσωπικής υγιεινής και καθαρισμού του δυτικού κόσμου. Βέβαια το ότι επιλέγουν οι καταναλωτές τα συγκεκριμμένα προιόντα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι γνωρίζουν και τα συστατικά τους. Υπάρχει όμως ελπίδα αυτή η πραγματικότητα να αναστραφεί υπέρ της προστασίας της Γης που μας θρέφει; Δηλαδή προς όφελος πραγματικά δικό μας; Ναι, γιατί σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τρεις στους πέντε Ευρωπαίους θέλουν να καταναλώνουν προϊόντα που παράγονται με περισσότερο βιώσιμο τρόπο και τρεις στους τέσσερις θέλουν η νομοθεσία της Ε.Ε. να διασφαλίζει ότι όλα τα προϊόντα που πωλούνται στην Ε.Ε. δεν οδηγούν σε απώλεια βιοποικιλότητας. Ο καταναλωτής έχει αγοραστική δύναμη και μπορεί να οδηγήσει τη βιομηχανία τροφίμων σε αλλαγές. Απόδειξη η υιοθέτηση των βίγκαν προϊόντων που ξαφνικά κατακλύζουν την ελληνική αγορά και κατέχουν σημαντική διαφημιστική μερίδα, ενώ μέχρι πρότινος ήταν καταγέλαστα. Υπάρχει με γά λο ρεύμα προς τον βιγκανισμό σε όλο τον κόσμο και η βιομηχανία έστρεψε τα μάτια της στην καινούργια τάση, προτίμηση, απαίτηση για πιο βιώσιμα παραχθέντα προϊόντα - πείτε το όπως θέλετε.

36

Η αλλαγή όμως έγινε και αυτό μετράει. Βέβαια, αν βγάλουμε την ταμπέλα βίγκαν από το μυαλό μας και φέρουμε στη μνήμη μας τη μεσογειακή διατροφή που αναγκαστικά έκαναν οι πρόγονοί μας, τότε μπορούμε και να επιλέγουμε με καλύτερους όρους για εμάς τα νέα προϊόντα και φυσικά την κοσ τολόγ ησ ή

τους. Με απλά λόγια, μια σπανακόπιτα νηστίσιμη, δηλαδή χωρίς αυγά και φέτα, είναι βίγκαν με τη νυν ορολογία. Οπως και οι σαλάτες χωρίς τυριά, τα όσπρια, τα φρούτα είναι νυν βίγκαν, ενώ μέχρι πρότινος, μεσογειακή διατροφή. Για να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το πρώτο δίμηνο του 2022 η άνοδος του εμπορίου των αγροδιατροφικών προϊόντων στην Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν παραπάνω από ικανοποιητική. Αναλυτικότερα, για τον μήνα Φεβρουάριο στα δημοσιευμένα στοιχεία της Επιτροπής αναφέρεται ότι η άνοδος ανήλθε στα 28,3 δισ. ευρώ, ποσό αυξημένο κατά 18% σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα πέρυσι. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 11% και διαμορφώθηκαν στα 16,6 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 30% και ανήλθαν σε 11,7 δισ. ευρώ, «αποτυπώνοντας θετικό εμπορικό ισοζύγιο 4,9 δισ. ευρώ», όπως αναφέρει η Κομισιόν, παρά το γεγονός ότι οι εισαγωγές ποσοστιαία είναι σχεδόν διπλάσιες από τις εξαγωγές. Γεγονός που στην οικονομική θεωρία δεν στέκει. Αν όμως προσέξουμε την οικονομική αξία των προϊόντων διαπιστώνουμε ότι εκεί οι αναλογίες αλλάζουν, με το τελικό εμπορικό ισοζύγιο να βγαίνει θετικό. Αυτό συμβαίνει γιατί η Ευρώπη αγοράζει φτηνά τους παγκόσμιους πόρους με ισχυρό ευρώ και στη συνέχεια τους επεξεργάζεται μετατρέ πον τάς τους σε προϊόντα τα οποία εξάγει σε υψηλές τιμές. Και αν αναρωτιέστε πού είναι το κακό σε όλο αυτό, η απάντηση είναι όχι, δεν είναι καθόλου κακό, τουλάχιστον για την οικονομία. Τι γίνεται όμως με το περιβάλλον, την κοινωνία εκτός Ευρώπης, την επάρκεια efsynBIO

και την ασφάλεια των τροφίμων; Εκεί τα πράγματα δεν είναι απαραίτητα καλά, όπως αποκαλύπτει η έκθεση. Η έκθεση του WWF καταδεικνύει την υποκρισία του ανεπτυγμένου κόσμου που από την εποχή των αποικιών μέχρι την εποχή της κλιματικής αλλαγής βασίζει τον πλούτο και την ευημερία του στην καταπίεση και στην εκμετάλλευση των άλλων λαών. Ωστόσο καθώς και στην Ευρώπη το βιοτικό επίπεδο αρχίζει να πέφτει, με τον πληθωρισμό να κάνει τα πάντα πιο ακριβά και τους μισθούς να μη συμβαδίζουν με την ακρίβεια, η έκθεση του WWF αποκτά ακόμη μεγαλύτερη αξία αφού μας φέρνει αντιμέτωπους όχι μόνο με την ανάγκη δημιουργίας ενός δικαιότερου κόσμου, αλλά και με την ανάγκη αλλαγής των πεποιθήσεών μας. Ας δούμε όμως τα αποκαλυπτικά στοιχεία της έκθεσης ξεκινώντας από τον πρώτο μεγάλο μύθο που καταρρίπτει, ότι «η Ευρώπη ταΐζει τον κόσμο». «Είναι μια φράση που ακούγεται συχνά από κατεστημένα συμφέροντα στον χώρο της γεωργίας και υιοθετείται από τους πολιτικούς και τα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο αυτό δεν είναι αλήθεια» αναφέρουν οι συγγραφείς της έκθεσης. «Ορισμένες χώρες αγωνίζονται για να είναι αυτάρκεις ενώ άλλες παράγουν πλεόνασμα. Η Ε.Ε. είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων στον κόσμο. Το εμπόριο δίνει τη δυνατότητα σε efsynBIO

ΚΑΤΑ ΜΕΣΟ ΟΡΟ ΚΑΘΕ ΕΥΡΩΠΑΙΟΣ ΠΟΛΙΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΙΝΩΝ ΕΤΗΣΙΩΣ

9,41 εκατ. τόνοι

ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΑΓΡΙΑ ΑΛΙΕΙΑ, ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΙ

10

ΣΤΟ % ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΑΛΙΕΙΑΣ

2,89 εκατ. τόνοι

ΠΡΟΕΡΧΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ, ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΕΙ ΣΤΟ

2,4 %

ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΥΔΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ

εκατομμύρια ανθρώπους να έχουν την ευχέρεια ποικίλων διατροφικών επιλογών, όλο τον χρόνο, και να εξασφαλίζουν μια διατροφή πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, ενώ παράλληλα η οικονομία της Ευρώπης ευδοκιμεί. Ωστόσο, αυτό το απλό γεγονός κρύβει και μερικές άβολες αλήθειες. Οι εισαγωγές τροφίμων και η εγχώρια παραγωγή της Ε.Ε. είναι θεμελιωδώς μη βιώσιμες καθώς καταστρέφουν τους φυσικούς πόρους, ενισχύουν την αποψίλωση των δασών παγκοσμίως και μειώνουν τα αλιευτικά αποθέματα σε όλο τον κόσμο», επισημαίνεται στην έκθεση.

Εμπορικό, περιβαλλοντικό και κοινωνικό ισοζύγιο. Είναι μια επιτυχημένη ιστορία; Σε οικονομικούς όρους είναι, αφού η Ε.Ε., μετά τις ΗΠΑ και την Κίνα, είναι ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας αγροδιατροφικών προϊόντων στον κόσμο και ο τρίτος μεγαλύτερος εισαγωγέας. Το 2020 η Ε.Ε. εξήγαγε τρόφιμα και γεωργικά προϊόντα αξίας 184 εκατομμυρίων ευρώ με εισαγωγές 122 εκατομυρίων ευρώ. «Αυτό το εμπορικό πλεόνασμα των 62 εκατομμυρίων ευρώ αντικατοπτρίζει ένα μοντέλο εισαγωγής πρώτων υλών σε χαμηλό κόστος και εξαγωγής προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως είναι τα κρασιά ή οι σοκολάτες, συμβάλλοντας θετικά στην οικονομία της Ε.Ε., αλλά όχι απα37

Η ΤΡΟΦΗ ΜΑΣ ΕΧΕΙ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

ραίτητα στον παγκόσμιο εφοδιασμό τροφίμων, αφού η Ε.Ε .εξάγει περισσότερο οινοπνευματώδη ποτά για παράδειγμα, παρά βασικά τρόφιμα που συμβάλλουν στη διατροφική ασφάλεια. Εισάγουμε κακάο και εξάγουμε σοκολάτες, εισάγουμε σόγια για ζωοτροφές και εξάγουμε γαλακτοκομικά προϊόντα. Αντί να είναι η σιταποθήκη του κόσμου, η Ε.Ε. είναι το παντοπωλείο υψηλής ποιότητας και προϊόντων αξίας που τα πουλά σε πλούσιους καταναλωτές» αναφέρεται στην έκθεση. Η εξάρτηση όμως της Ε.Ε. από την εισαγωγή γεωργικών πρώτων υλών έχει όπως προείπαμε αρνητικό αποτύπωμα στις κοινωνίες και στο περιβάλλον. «Με τα χρόνια, η εισαγωγή πρώτων υλών της Ε.Ε. έχει οδηγήσει στην απώλεια εκατομμυρίων εκταρίων δάσους, σαβάνας και λιβαδιών, ιδιαίτερα σε τροπικές περιοχές, καταστρέφοντας πολύτιμα οικοσυστήματα και συμβάλλοντας σημαντικά στην κλιματική αλλαγή και στην απώλεια της βιοποικιλότητας, εντείνοντας τις κοινωνικές ανισότητες».

▪ Μεταξύ του 2005 και του 2017, περίπου 3,5 εκατομμύρια εκτάρια δάσους αποψιλώθηκαν και μεταμορφώθηκαν σε γεωργική γη προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της ευρωπαϊκής αγοράς σε γεωργικά εμπορεύματα. Πρόκειται για έκταση μεγαλύτερη από την Ολλανδία. Η αποψίλωση αυτή απελευθέρωσε περίπου 1.807 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2), αριθμός που ισοδυναμεί με το 40% των ετήσιων εκ-

πομπών της Ε.Ε. (γράφημα). Η Ε.Ε. είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος εισαγωγέας γεωργικών προϊόντων που σχετίζονται άμεσα με την αποψίλωση των δασών μετά την Κίνα.

▪ 31% της αποψίλωσης των τροπικών δασών αντιστοιχεί στην παραγωγή σόγιας προκειμένου να καλυφθούν οι εισαγωγικές ανάγκες της Ε.Ε. από το 2005 έως το 2017.

▪ Οι εισαγωγές φοινικέλαιου είναι η αιτία για την καταστροφή κατά μέσο όρο 69.000 εκταρίων τροπικών δασών κάθε χρόνο, τα έτη 2005 έως 2017, με καταστροφικές συνέπειες τόσο στο περιβάλλον όσο και στις κοινότητες των αυτόχθονων πληθυσμών, που μετρούν την απώλεια 151 ακτιβιστών κατά τη διάρκεια συγκρούσεων με καλλιεργητές σόγιας και κτηνοτρόφους -που με τα όπλα εισβάλλουν στις παρθένες περιοχές τους και κόβουν ή καίνε το δάσος για να εγκαταστήσουν φυτείες- το διάστημα μεταξύ 2012 και 2020, όπως επιβεβαιώνει η ΜΚΟ Global Witness. Ακτιβιστές που έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να υπερασπιστούν τα δικαιώματά τους στη διαχείριση των φυσικών πόρων που ανήκουν στα πατρογονικά τους εδάφη.

▪ Η Ε.Ε. παράγει περισσότερα κτηνοτροφικά προϊόντα από ό,τι ενδείκνυται ως ορθή για την υγεία μας κατανάλωση. Για να συντηρηθεί αυτό το μοντέλο εντατικής κτηνοτροφίας, παραπάνω από τη μισή παραγωγή σιτηρών προορίζεται για ζωοτροφές και επιπλέον εισάγουμε τεράστιες ποσότητες σόγιας και άλλων ζωοτροφών.

Μεταξύ του 2005 και του 2017, περίπου 3,5 εκατομμύρια εκτάρια δάσους αποψιλώθηκαν και "μεταμορφώθηκαν" σε γεωργική γη προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της ευρωπαϊκής αγοράς σε γεωργικά εμπορεύματα. Η αποψίλωση αυτή απελευθέρωσε περίπου 1.807 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2), αριθμός που ισοδυναμεί με το

40% των ετήσιων εκπομπών της Ε.Ε.

38

Οι καλλιέργειες που προορίζονται είτε για την παραγωγή ζωοτροφών είτε για καύσιμα είναι από τη φύση τους αναποτελεσματικές γιατί αυξάνουν το αρνητικό αποτύπωμα της γεωργίας και της παραγωγής τροφίμων στη βιοποικιλότητα, στην υγεία των εδαφών και στο κλίμα.

▪ Επιπλέον, η κατανάλωση θαλασσινών στην Ευρώπη έχει περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις παγκοσμίως λόγω της υπεραλίευσης και της εκμετάλλευσης των ιχθυαποθεμάτων. Περισσότερο από το 1/3 των παγκόσμιων ιχθυαποθεμάτων αλιεύεται πέρα από τα βιώσιμα επίπεδα.

▪ Τεράστιες ποσότητες τροφίμων, είτε λόγω σπατάλης των καταναλωτών είτε επειδή τα προϊόντα δεν πληρούν τις προδιαγραφές πώλησης, πηγαίνουν κατευθείαν από το αγρόκτημα στη χωματερή. Εκτιμάται ότι το 40% των τροφίμων που παράγονται παγκοσμίως δεν καταναλώνονται ποτέ, με 931 εκατομμύρια τόνους τροφίμων να πετιούνται κάθε χρόνο από τους καταναλωτές στα σκουπίδια την ίδια στιγμή που εκατομμύρια παιδιά πεθαίνουν από την πείνα.

Το φοινικέλαιο χρησιμοποιείται ευρέως σε τυποποιημένα προϊόντα: στην παραγωγή γλυκών και αρτοσκευασμάτων, σε κέικ, παγωτά, μπισκότα, σοκολάτες, μπάρες δημητριακών, πατατάκια, μαγιονέζες κ.ά., σε καλλυντικά, σε είδη προσωπικής υγιεινής (σαπούνια) και καθαρισμού (απορρυπαντικά).

31 % της αποψίλωσης των τροπικών δασών αντιστοιχεί στην παραγωγή σόγιας προκειμένου να καλυφθούν οι εισαγωγικές ανάγκες της Ε.Ε. από το 2005 έως το 2017.

efsynBIO

Υπάρχει ελπίδα

efsynBIO

Γιά να δούμε όμως και τα καλά νέα που φέρνει η έκθεση της WWF. ▪ Οι Ευρωπαίοι πολίτες θέλουν να αφήσουν έξω από τις ευρωπαϊκές αγορές την ευθύνη για την αποψίλωση των δασών και δεν θέλουν να είναι συνένοχοι στην καταστροφή της φύσης.

▪ Τρεις στους πέντε Ευρωπαίους θέλουν να τρώνε περισσότερο βιώσιμης παραγωγής προϊόντα και τρεις στους τέσσερις θέλουν η νομοθεσία της Ε.Ε. να διασφαλίζει ότι όλα τα προϊόντα που πωλούνται στην Ε.Ε. δεν οδηγούν σε απώλεια βιοποικιλότητας. Αυτό αποτυπώνεται στην κατά 49% μεγέθυνση της βιομηχανίας φυτικής προέλευσης τροφίμων στα χρόνια μεταξύ 2018 - 2020, με συνολικές πωλήσεις που έφτασαν τα 3,6 δισεκατομμύρια.

▪ Η αγορά βιολογικών προϊόντων της Ευρώπης διπλασίασε τη δυναμή της την τελευταία δεκαετία, αναδεικνύοντας έτσι την ολοένα αυξανόμενη προτίμηση των καταναλωτών για βιώσιμης και ποιοτικής παραγωγής προϊόντα. Κινητήριος μοχλός, η υγεία, ειδικά μετά το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19, που συνέβαλε

τα μέγιστα στην αύξηση της ζήτησης βιολογικών προϊόντων.

▪ Η βιομηχανία τροφίμων, αναγνωρίζοντας αυτές τις τάσεις σαν ένα νέο πεδίο κέρδους, ενεργοποιείται όλο και περισσότερο στην παραγωγή τροφίμων που έχουν θετικό αποτύπωμα στη φύση, υποστηρίζοντας μεθόδους καλλιέργειας όπως είναι η αναγεννητική γεωργία αλλά και απαιτώντας υψηλότερα πρότυπα καλής διαβίωσης των ζώων.

▪ Σήμερα, περίπου 14,6 εκατομμύρια εκτάρια γης στην Ε.Ε. και στο Ηνωμένο Βασίλειο –το 8,1% της συνολικής γεωργικής έκτασης– καλλιεργούνται βιολογικά από σχεδόν 350.000 παραγωγούς και η αξία της αγοράς βιολογικών τροφίμων της Ε.Ε. έχει διπλασιαστεί από το 2010.

▪ Σε αυτή τη στιγμή της Ιστορίας και μπροστά στην επερχόμενη επισιτιστική κρίση για την ανεπτυγμένη Ευρώπη, η έκθεση αυτή της WWF, Europe eats the world -Η Ευρώπη τρώει τον κόσμο-, είναι γροθιά στο στομάχι. Ωστόσο αποτελεί και ένα σημαντικό εργαλείο για την αλλαγή πολιτικών αλλά και μια καλή ευκαιρία για τον επαναπροσδιορισμό των επιλογών και των αξιών μας.

39