περιορισμούςστοδικαίωματηςπληροφόρησηςόπου«Καθέναςέχειδικαίωμα στηνπληροφόρηση,όπωςονόμοςορίζει.Περιορισμοίστοδικαίωμααυτόείναι δυνατόνναεπιβληθούνμενόμο,μόνοεφόσονείναιαπολύτωςαναγκαίοικαι δικαιολογούνταιγιαλόγουςεθνικήςασφαλείας,καταπολέμησηςτου εγκλήματοςήπροστασίαςδικαιωμάτωνκαισυμφερόντωντρίτων».Τοδε άρθρο19παρ.1,πρέπειναερμηνεύεταιυπότοπρίσματωνκανόνωνερμηνείας τουάρθρου25Σ,ήτοιτηςαρχήςτηςαναλογικότητας.
Οερμηνευτήςτουδικαίουοφείλει,ενπροκειμένω,ναεκκινείαπότονκανόνα τηςπροστασίαςτηςεσωτερικήςασφάλειαςκαι,ενσυνεχεία,ναεισάγει διορθωτικάτηδιαδικασίατηςστάθμισης,σύμφωναμεταδιδάγματατηςαρχής τηςαναλογικότητας,προκειμένουναανεύρειτομέγεθος,τηνέντασηκαιτην έκτασητωνεξαιρέσεωναπότονενλόγωκανόνακατάτηδιασταύρωσητης ανάγκηςγιαπροστασίατηςασφάλειαςτουκράτους.Μοναδικόςοδηγός αναδεικνύεται,ενπροκειμένω,ηπροσπάθειαστάθμισηςτωναξιώνστιςοποίες στοχεύεικάθεμίααπότιςαντιτιθέμενεςόψειςτουδημόσιουσυμφέροντοςστο πλαίσιοτωνσυγκεκριμένωνιδιαιτεροτήτωντηςυπόκρίση,κάθεφορά, αντιπαράθεσης. Ηάρσητουαπορρήτουγιαλόγουςεθνικήςασφαλείαςδιαφοροποιείταιαπότην άρσητουαπορρήτουγιατηδιερεύνησηιδιαιτέρωςσοβαρούεγκλήματος, συνδέεται,όμως,μετοενδεχόμενοτέλεσηςτέτοιουεγκλήματοςήέστω προπαρασκευαστικώνπράξεων.Εξαυτούτουλόγου,προκύπτειηεπιβολή μέτρωνπεριορισμούτουαπορρήτουπουανήκειστονπυρήνατηςιδιωτικότητας τουπροσώπου.ΚατάτηνομολογίατουΕΔΔΑηάρσητουαπορρήτου πραγματοποιείται,ότανυφίσταταισπουδαίαανάγκηστοπλαίσιομίας δημοκρατικήςκοινωνίαςγιασυγκέντρωση«ζωτικώνπληροφοριών»,αλλιώς δεντηρούνταιτακριτήριατηςαρχήςτηςαναλογικότητας.Ειδικότερακατάτη νομολογίατουΕΔΔΑ,ηπαρακολούθησητηλεπικοινωνιώνμπορείνα δικαιολογηθεί,α.εφόσονπροβλέπεταιαπότοννόμο,β.εάνυπηρετείένανή
επικοινωνιώνγιαλόγουςεθνικήςασφάλειαςναανατεθείσεπολυπρόσωπο δικαιοδοτικόδικαστικόόργανοκαιδησεΤριμελέςΔικαστικόΣυμβούλιο Εφετώνκαιόχισεμονοπρόσωποεισαγγελικόόργανο.Καιτούτο,αφενόςγιανα υπάρξεισυναπόφαση,κατάτηστάθμισημεταξύτηςανάγκηςπροστασίαςτου δημοσίουσυμφέροντοςγιαλόγουςεθνικήςασφάλειαςκαιτηςπροστασίαςτου θεμελιώδουςδικαιώματοςτουαπορρήτουτωνεπικοινωνιών,όπωςαυτό κατοχυρώνεταικαιαπότοάρθρο8τηςΕΣΔΑκαιαπόταάρθρα7και8 ΧΘΔΕΕ).Ηενλόγωστάθμισηεννόμωναγαθώνπρέπειναβασίζεταιστηναρχή τηςαναλογικότητας,ήτοιηεπέμβασητηςαρμόδιαςκρατικήςαρχήςθαπρέπει νααποτελείτομέτρο,τοοποίοσεμίαδημοκρατικήκοινωνίαείναι«αναγκαίο» μεταξύάλλωνγιατηνεθνικήασφάλεια(βλ.παρ.2τουάρθρου8τηςΕΣΔΑ, στηνοποίαγίνεταιαναφοράπεραιτέρωστηδημόσιαασφάλεια,τηνοικονομική ευημερίατηςχώρας,τηνπροάσπισητηςτάξεωςκαιτηνπρόληψητωνποινικών παραβάσεων,τηνπροστασίατηςυγείαςήτηςηθικήςκαιτηνπροστασίατων δικαιωμάτωνκαιτωνελευθεριώντωνάλλων). Ωστόσο,σεπερίπτωσηεξαιρετικάκατεπείγουσαςκατάστασηςθαμπορεί,να ανατίθεταισεεισαγγελικόλειτουργόησχετικήαρμοδιότηταγιαέκδοση
δικαστικήήάλληπολιτική,στρατιωτικήήαστυνομικήδημόσιααρχή,στην αρμοδιότητατηςοποίαςυπάγεταιτοθέμαεθνικήςασφάλειαςπουεπιβάλλειτην άρση.Δηλαδή,στηνάρσηαπορρήτουτηςενλόγωπερίπτωσης,όταναφορά πολιτικάπρόσωπα,ηαφετηρίαεπαφίεταιστηδιακριτικήευχέρεια αποκλειστικάδιοικητικούοργάνου(τηςΕ.Υ.Π.),χωρίςνακαταλείπεταιπεδίο ανάπτυξηςπρωτοβουλίαςαπότηδικαστικήεξουσία,ηκρίσηςτηςοποίας περιβάλλεταιμεπερισσότερεςεγγυήσειςανεξαρτησίαςέναντιτηςεκτελεστικής εξουσίας.Συνεπώς,ηπερίπτωσηαυτήπροτείνεταινατροποποιηθεί,ώστετο αίτημαναδύναταιναυποβάλεικαιηδικαστικήαρχή.Σημειωτέονότι,καισ’ αυτήντηνπερίπτωσηητελικήκρίσηγιατηνάρσηεπαφίεταιαυτονοήτωςστον εποπτεύοντατηνΕ.Υ.Π.εισαγγελικόλειτουργό,καθώςσύμφωναμετοάρθρο 19παρ.1τουΣ.τοαπόρρητοτωνεπιστολώνκαιτηςελεύθερηςανταπόκρισης ήεπικοινωνίαςμεοποιονδήποτεάλλοτρόποείναιαπόλυτααπαραβίαστοκαι μόνοηδικαστικήαρχήυπότιςεγγυήσειςτουνόμουδενδεσμεύεταιαπόαυτό. Επιπλέοντοαίτημααυτό,σύμφωναμετοπροςψήφισηνομοσχέδιο, υποβάλλεταιαπότονΔιοικητήτηςΕ.Υ.Π.,μαζίμετασυνοδεύοντααυτό στοιχεία,στονΠρόεδροτηςΒουλής,προκειμένουναχορηγήσεισχετικήάδεια (αυτόςήταάλλααναφερόμεναστηνίδιαπαράγραφοπρόσωπασεπερίπτωση μησυγκρότησηςτηςΒουλής).Δηλαδή,στηδιαδικασίαγιαάρσηαπορρήτουτης επικοινωνίαςτωνπολιτικώνπροσώπων,σταοποίασημειωτέονεντάσσονται, εκτόςαπότουςυπουργούςκαιτουςβουλευτέςκαιταανώταταμονοπρόσωπα όργανατωνΟΤΑΑ’καιΒ΄βαθμού,ήτοιοιΔήμαρχοικαιΠρόεδροιτης Κοινότητας,όπουαυτοίυπάρχουν,παρεμβάλλεταιηέγκρισηενόςανώτατου πολιτειακούπροσώπου,ήτοιτουΠροέδρουτηςΒουλής,πουστηνπροκειμένη περίπτωσηδραωςμονοπρόσωποόργανο.Ταίδια,ωστόσο,εχέγγυαορθής κρίσης,διύλισηςκαιελέγχουαντίστοιχουσοβαρούαιτήματοςδενπροτείνονται μετονομοσχέδιογιατηνάρσηαντίστοιχαγιαλόγουςεθνικήςασφαλείαςτου απορρήτουεπικοινωνίαςτωνΔικαστών,πουαποτελούνμέλητουΑρείου
δικαστικήςαρχήςμετηνοποίααίρεταιτοαπόρρητογιαλόγουςεθνικής ασφαλείας.Είναιανακριτικήπράξηπουεκδίδεταισταπλαίσιατηςποινικής δικονομίαςήδιοικητικούχαρακτήραενέργεια;ΤοΣύνταγμααναφερόμενοσε δικαστικήαρχήκαιονόμοςαναθέτονταςτηνέκδοσητηςσυγκεκριμένης δικαστικήςπράξηςσεεισαγγελικάόργανα,δηλαδήόργανατηςποινικής δικαιοσύνης,αντιμετωπίζειτηνπράξηαυτήωςανακριτική,ωςπράξηπου κινείταιστοπεδίοτουΠοινικούΔικαίου.Τονομοσχέδιοστοάρθρο5παρ.1 συνομολογείτονποινικόχαρακτήρατωνεισαγγελικώνδιατάξεωνάρσηςτου απορρήτουγιαλόγουςεθνικήςασφαλείας,αλλάδενσυνάγειτιςέννομες συνέπειεςπουέχειαυτήηπαραδοχή. Περαιτέρω,πρέπειναυπογραμμιστεί,ότιηδιάταξημετηνοποίαεπιβάλλεται τηνάρσητουαπορρήτουτωνεπικοινωνιώνγιαλόγουςεθνικήςασφάλειαςσε έναευνομούμενοκράτος,όπωςηΕλληνικήΔημοκρατία,πρέπειναεμπεριέχει τηναιτιολογίαλήψηςτουμέτρου,ώστεναδύναταιναελεγχθείκάθεφοράη δράσητωνκρατικώνοργάνωνμετηντήρησητηςαρχήςτηςνομιμότηταςκαι αναλογικότητας,επιφυλασσομένηςτηςδιατήρησηςτηςεμπιστευτικότητας «άκρωςαπορρήτων»γιατηνεθνικήάμυναήτιςδιεθνείςσχέσειςτηςχώρας.Για τολόγοαυτόκαιπροςεξασφάλισητηςδιαφάνειαςτηςδράσηςτωνκρατικών οργάνωνησχετικήδιάταξη,ηοποίαθαπρέπεινααιτιολογείταιειδικάκαι εμπεριστατωμένα(άρθρο139ΚΠΔ),πρέπειναπεριέχειωςαναγκαίοστοιχείο τοόνοματουθιγόμενουυποκειμένου,μόνομέσωτηςαιτιολογίαςαυτήςμπορεί ναυπόκειταισεέλεγχοκάθεκρατικόόργανοσχετικάμετοεάνενήργησε σύννομαήαυθαιρέτησεήεάνπροέβησεκατάχρησηεξουσίας,κατάπαράβαση κυρίωςτηςσυνταγματικάκατοχυρωμένηςαρχήςτηςαναλογικότητας(άρθρο 25παρ.1εδ.4τουΣυντάγματος).Ηειδικήαιτιολογίαθαεπιτρέπει,ανάπάσα στιγμή,περαιτέρω,στονΆρειοΠάγοτονέλεγχοτηςνομιμότηταςτηςάρσης τουαπορρήτουτωνεπικοινωνιών. Πρέπει,ακόμηναεπισημανθείότιοιπροτεινόμενεςρυθμίσειςαποκλίνουναπό τιςδιατάξειςτουάρθρου254παρ.1εδ.δ,2-6τουνέουΚΠΔ(ν.4620/2019,
απορρήτουγιαλόγουςεθνικήςασφάλειαςπρόσωποναδύναται,ναζητήσειμε αίτησήτου,ναλάβειγνώσησχετικάμετηνεπιβολήτουσυγκεκριμένουμέτρου. Πλην,όμως,πρέπειναεπισημανθούνταεξής:α.τοχρονικόδιάστηματων τριών(3)ετώναπότηνπαύσητηςισχύοςτηςεισαγγελικήςδιάταξηςπουαφορά τηνάρσητουαπορρήτουγιαλόγουςεθνικήςασφάλειαςείναιδυσανάλογα μακρό,ιδίωςδεσεσχέσημετηδυνατότηταπαράτασηςτηςάρσηςτου απορρήτουγιαλόγουςεθνικήςασφάλειαςχωρίςπεριορισμούςπουπροβλέπεται σύμφωναμετοάρθρο8τουπροτεινόμενουΣχΝ,β.ηαπόφασησχετικάμετη μηγνωστοποίησηθαπρέπειναείναιαιτιολογημένη,ώστεοαιτώνναδύναται ναπροσβάλειτησυγκεκριμένηαπόφασηαρμοδίως,γ.ηενημέρωσητου αιτούντοςδενείναιδυνατόναπεριορίζεταιμόνοστηνεπιβολήτου περιοριστικούμέτρουκαιστηδιάρκειάτουκαθώςέτσιπαραβιάζεταιτο δικαίωματηςπρόσβασήςτουσεαποτελεσματικήέννομηπροστασία(άρθρο20 παρ.1Συντάγματος),πρέπειδεηενημέρωσηναπεριλαμβάνεικαιτησχετική αιτιολογία,δ.τοτριμελέςσυλλογικόόργανο,στερείταιτωνεχεγγύων ανεξαρτησίας,πουεπιβάλλεταιναέχειμιαανεξάρτητηαρχή,λόγωτης συμμετοχήςτουσεαυτότουΔιοικητήτηςΕΥΠ(ήκατάπερίπτωσητου ΔιευθυντήτηςΔΑΕΕΒ),οιοποίοιωςγνωστόδιορίζονταιαπότηνεκτελεστική εξουσία,οργάνων,δηλαδή,πουδενέχουντηναπαιτούμενηπροσωπικήκαι λειτουργικήανεξαρτησίααπέναντιστηνεκάστοτεκυβέρνηση,ενώμετην συμμετοχήτουςστηνεπιτροπήκαλούνταινακρίνουντιςσυνέπειεςτων πράξεωντηςυπηρεσίαςστηνοποίαπροΐστανταιαντιστοίχως.Γιατολόγοότι εδώπρόκειταιδεγιατηδιασφάλισητηςπροστασίαςτουυποκειμένου(του ενδιαφερόμενου)μέσωτηςτριμελούςεπιτροπήςέναντιτηςΕΥΠ,δεν επιτρέπεταινασυμμετέχεισεαυτήόργανότης,ούτεκαιφυσικάόργανοτης ΔΑΕΕΒ.Τοίδιοζήτημααναφύεταικαιμετονεισαγγελέα(τηςΕΥΠήτης ΔΑΕΕΒ),πουσύμφωναμετοπροτεινόμενοΣχΝαποτελείτοδεύτερομέλος τουτριμελούςαυτούοργάνου,καιτοοποίομάλισταθαπροεδρεύειαυτής.Η
αριθμόςπλημμελημάτων,καίτοιτοάρθρο19παρ.1εδάφιοδεύτεροτου Συντάγματοςπροβλέπειτηνεξαίρεσηστονκανόνα(απαγόρευσηυπότην επιφύλαξηαδείας). Ηδιευκόλυνσητωναρχώνεπιβολήςτουνόμουδενμπορείνακαθίσταται υπέρτατηεπιδίωξησεμιασυνταγματικάευνομούμενηπολιτεία,έτσιώστενα λησμονείταιουσιαστικάησυνταγματικήεπιταγή,σύμφωναμετηνοποίαη άρσητου«απολύτως»απαραβίαστουαπορρήτουναγίνεταιμόνογιαιδιαίτερα σοβαράεγκλήματα.Όπωςήδηαναφέρθηκεανωτέρω,γιατηνάρσητου απορρήτουτωνεπικοινωνιώνπρέπειναληφθείυπ΄όψινηπαρ.2τουάρθρου8 τηςΕΔΔΑκαιδηηαρχήτηςαναγκαιότηταςσεμίαδημοκρατικήκοινωνία(βλ. επίσηςτηναναφοράστηδημοσίαασφάλεια,τηνοικονομικήευημερίατης χώρας,τηνπροάσπισητηςτάξεωςκαιτηνπρόληψηποινικώνπαραβάσεων,την προστασίατηςυγείαςήτηςηθικήςήτηνπροστασίατωνδικαιωμάτωνκαι ελευθεριώνάλλων). Γιαλόγουςσυνέπειαςπρέπειστονκατάλογοτωνεγκλημάτωνναπεριληφθεί καιτοάρθρο370ΑΠΚ,διότιδιαφορετικάδενεξηγείταιγιατίνα περιλαμβάνονταισεαυτόνταάρθρα370,370,370Δπαρ.2και370ΕΠΚ.
δεδομένα,οσκοπόςκαιοτύποςπρόσβασης.Ταδεδομέναπουκαταχωρίζονται στοημερολόγιοδενεπιτρέπεταιναχρησιμοποιηθούνγιασκοπούςάλλους,πλην τουελέγχουπροστασίαςτωνδεδομένων.Τοπρόσωποπουείναιυπόχρεογια τηντήρησητουημερολογίουπρέπει,ναδιασφαλίσει,ότιταδεδομέναπου περιλαμβάνονταισεαυτόδιαγράφονταιμετάαπόέναέτος.
Πρέπειναπροβλεφθούνστοπροτεινόμενοάρθροκαιοιπαρακάτωρυθμίσεις: Ηδιάταξηγιατηνάρσητουαπορρήτουτωνεπικοινωνιώνπρέπειναστρέφεται μόνοκατάτουκατηγορουμένουήκατάπροσώπωνπου,βάσειορισμένων γεγονότων,μπορείναθεωρηθείότιλαμβάνουνήδιαβιβάζουνεπικοινωνίεςπου προορίζονταιήπροέρχονταιαπότονκατηγορούμενοήότιοκατηγορούμενος
παρέχειτηλεπικοινωνιακέςυπηρεσίες(πάροχοςτηλεπικοινωνιών)ήεμπλέκεται σεαυτέςπρέπειναεπιτρέψειστηνΕλληνικήΑστυνομίαναπραγματοποιήσει τηνάρσητουαπορρήτουτωντηλεπικοινωνιώνκαινατηςπαρέχειτις απαραίτητεςπληροφορίεςχωρίςκαθυστέρηση.Ταχρησιμοποιούμεναμέσαγια τηνάρσητουαπορρήτουπρέπειναπροστατεύονταιαπόμηεξουσιοδοτημένη χρήση,σύμφωναμετατελευταίαεπιτεύγματατηςτεχνολογίας.Ταδεδομένα πρέπειναπροστατεύονταιαπότροποποίηση,μηεξουσιοδοτημένηδιαγραφή καιμηεξουσιοδοτημένηπρόσβασησύμφωναμετατελευταίαεπιτεύγματατης τεχνολογίας.Κάθεφοράπουχρησιμοποιούνταιτατεχνικάμέσα,πρέπεινα τηρείταιημερολόγιομετονπροσδιορισμότωντεχνικώνμέσωνκαιτονχρόνο χρήσηςτους,τιςπληροφορίεςπουεπιτρέπουντηνταυτοποίησητωνδεδομένων πουσυλλέγονταικαιτηνυπηρεσίαπουεκτελείτηνάρσητουαπορρήτου. Τέλος,προτείνεταιότιπρέπειναρυθμιστείειδικάηαναζήτησηστοδιαδίκτυο, απότιςαρχέςεπιβολήςτουνόμουλ.χ.γιαλόγουςπρόληψηςήκαταστολήςτης
παρ.6και7,324παρ.1,337παρ.2και3,339παρ.3,342παρ.2,343,345 παρ.1περ.β΄καιγ΄,348παρ.1,348Απαρ.1,2και6,348Β,348Γπαρ.1,349 παρ.3,351Απαρ.1περ.γ’,370,370Β,370Γ,370Δκαι370ΣΤτουΠοινικού Κώδικα.β)ταάρθρα22εδάφιοπρώτο,23εδάφιοπρώτο,26,46παρ.3,47παρ. 2εδάφιοπρώτοκαι140παρ.2τουΣτρατιωτικούΠοινικούΚώδικα,γ)το άρθρο15παρ.1,2και4τουν.3471/2006(Α’133),δ)τοάρθρο10τουν. 3115/2003(Α’47),ε)τοάρθρο38τουν.4624/2019(Α’137)και8στ)τα άρθρα28παρ.1,29,30και31παρ.1τουν.4443/2016(Α’232).3.Ηάρσητου
αιτιολογημένατοΣυμβούλιοδιαπιστώσειότιηδιερεύνησητηςυπόθεσηςήη εξακρίβωσητουτόπουδιαμονήςτουκατηγορουμένουείναιαδύνατηή ουσιωδώςδυσχερήςχωρίςαυτήν.4.Ηάρσηστρέφεταιμόνοκατά συγκεκριμένουπροσώπουήπροσώπωνπουέχουνσχέσημετηνυπόθεσηπου ερευνάταιήγιαταοποία,βάσεισυγκεκριμένωνπεριστατικών,προκύπτειότι λαμβάνουνήμεταφέρουνσυγκεκριμέναμηνύματαπουαφορούνήπροέρχονται απότονκατηγορούμενοήχρησιμοποιούνταιωςσύνδεσμοίτου.5.Τηναίτηση γιατηνάρσηυποβάλλειστοΣυμβούλιοοκαθ’ύληνκαικατάτόποναρμόδιος εισαγγελέας,οοποίοςεποπτεύειήενεργείπροανάκρισηήπροκαταρκτική εξέτασηήοανακριτής,οοποίοςενεργείτακτικήανάκρισηγιαταπιοπάνω εγκλήματα.ΤοΣυμβούλιοαποφασίζειμέσασεείκοσιτέσσερις(24)ώρεςγια
άρσητουαπορρήτουγιαδιακρίβωσηεγκλημάτων,περιλαμβάνει:α)τοόργανο πουδιατάσσειτηνάρση,β)τηδημόσιααρχήήτονεισαγγελέαήτονανακριτή πουζητούντηνάρση,γ)τονσκοπότηςάρσης,δ)ταμέσαανταπόκρισηςή επικοινωνίαςσταοποίαεπιβάλλεταιηάρση,ε)τηνεδαφικήέκτασηεφαρμογής καιτηχρονικήδιάρκειατηςάρσης,στ)τηνημερομηνίαέκδοσηςτηςδιάταξης, ζ)τοόνοματουπροσώπουήτωνπροσώπωνκατάτωνοποίωνλαμβάνεταιτο μέτροτηςάρσηςκαιτηδιεύθυνσηδιαμονήςτους,εφόσονείναιγνωστήκαιη) τηναιτιολογίαεπιβολήςτηςάρσης.9.Διάταξηπουαπορρίπτειαίτημαάρσης τουαπορρήτουπεριέχει:α)τοόργανοπουαποφασίζει,β)τηδημόσιααρχήπου είχεζητήσειτηνάρσηκαιγ)τηνημερομηνίαέκδοσηςτηςδιάταξης.10.Η Α.Δ.Α.Ε.,μετάτηλήξηισχύοςτουμέτρουτηςάρσηςτουαπορρήτουκαι κατόπινυποβολήςσχετικούαιτήματοςαπότοκαθ’ουηάρσηπρόσωπο, γνωστοποιείτηνεπιβολήτουμέτρουαυτούστουςθιγόμενους,μετησύμφωνη
πιστοποιημένοάτομοπουέχειπρόσβασησεαυτά(κάθεανάκτησηπρέπεινα καταχωρίζεταιστοημερολόγιο).
Επίσης,στιςδιατάξειςτουΣχΝδενπροσδιορίζεταιηέννοιατουμέτρουτης «άρσηςτουαπορρήτου»,ενώγίνεταιαναφοράσε«πράξειςάρσηςτου απορρήτου»(βλ.άρ.8παρ.7),ούτεκαιπροκύπτεισαφώς,εάναυτέςαφορούν τηνσυνακρόασητωνσυνομιλιών,τηνκαταγραφήτουςσευλικόήψηφιακό φορέα,τηναπομαγνητοφώνησητουπεριεχομένουτους,τηδιερμήνευσήτους (απότημίαγλώσσαστηνάλλη)καθώςκαιτηνμεταγενέστερηαποδεικτική αξιοποίησήτους.ΗσυστηματικήαπουσίαρυθμίσεωναπότοπροτεινόμενοΣχΝ πουαφορούντόσοτονπροσδιορισμότηςέννοιαςτης«άρσηςτουαπορρήτου» καιτωνσυναφώνπράξεώντης,όσοκαιτωνόρωνκαιδιαδικασιώνδιενέργειας τωνεπιμέρουςπράξεωνάρσηςτουαπορρήτουσυνιστάδικαιοκρατικό έλλειμμα,δοθέντοςότιοπεριορισμόςατομικούδικαιώματος,ιδίωςόταν λαμβάνειχώραμεδιακριτέςπράξειςεπεξεργασίαςτωνεπικοινωνιών,πρέπεινα περιγράφεταισε«ποιοτικόνόμο»,σύμφωναμετιςαπαιτήσειςτηςνομολογίας τουΕΔΔΑ,όπωςπροεκτέθηκε(βλ.καισχετικέςπαρατηρήσειςΈνωσης ΕλλήνωνΠοινικολόγων).
Στοάρθρο8παρ.8τέταρτοεδάφιοτουΣχΝορίζεταιότιεπιτρέπεταιυπέρβαση τουανώτατουορίουπαρακολούθησης,πουπροβλέπεταιστοδεύτεροεδάφιο τηςίδιαςπαραγράφου(καιπουείναιδέκαμήνες)καιτούτομόνοσε περιπτώσειςάρσηςγιαλόγουςεθνικήςασφάλειαςκαιεφόσονηυπέρβαση στηρίζεταισεσυγκεκριμέναστοιχείαπουκαθιστούνάμεσηκαιεξαιρετικά πιθανήτηδιακινδύνευσητηςεθνικήςασφάλειας. Ωστόσο,πρέπεικαιστηντελευταίααυτήπερίπτωσηναοριστείέναανώτατο όριο,πέραντουοποίουδενθαεπιτρέπεταικαμίαπαράτασηάρσηςτου απορρήτου,ούτεδηλαδήγιατιςπεριπτώσειςπουτομέτροέχειληφθείγια λόγουςεθνικήςασφάλειαςκαιέχειγίνειήδηχρήσητηςυπέρβασηςτου ανωτάτουορίουγιαεξαιρετικούςλόγους.Στοσημείοαυτόπρέπειακόμηνα
Mετοάρθροαυτόπροστέθηκενέοάρθρομεαριθμό370ΣΤστονΠοινικό Κώδικα,τοοποίοπροβλέπειότι:«Μεφυλάκισητουλάχιστονενός(1)έτους τιμωρείταιόποιοςπαράγει,πωλεί,προμηθεύεταιπροςχρήση,εισάγει,κατέχει, διανέμειήμεάλλοτρόποδιακινείλογισμικάήσυσκευέςπαρακολούθησης, δηλαδήμεδυνατότηταυποκλοπής,καταγραφήςκαικάθεείδουςάντλησης περιεχομένουήκαιδεδομένωνεπικοινωνίας(κίνησηςκαιθέσης),ταοποία καθορίζονταιμεαπόφασητουΔιοικητήτηςΕ.Υ.Π.,ηοποίαεκδίδεταιεντός τριών(3)ημερώναπότηνέναρξηισχύοςτουπαρόντοςκαιδημοσιεύεταιστην ΕφημερίδατηςΚυβερνήσεως.Ηαπόφασητουπρώτουεδαφίου επικαιροποιείταιτοαργότεροκάθεέξι(6)μήνες». Μετηνδιάταξηαυτήγιαπρώτηφοράκαθιερώνεταιηαντικειμενικήυπόσταση εγκλήματος,τασυστατικάστοιχείατηςοποίαςδενείναιπροδιατυπωμένακαι γνωστάεκτωνπροτέρων,αλλάθακαθορίζεταιμεαπόφασητουΔιοικητήτης Ε.Υ.Π.Καιτούτοκατάπαράβασητηςαρχήςπουεπικρατείστοποινικόδίκαιο «nullumcrimennullapoenasinelege….praeviacerta».Εξάλλου,πρέπεινα επισημανθεί,ότιμετηνΠρότασητουe-privacyΚανονισμού,οοποίοςτίθεται σεαντικατάστασητηςe-privacyΟδηγίας(N.3471/2006,Α΄133)καιβρίσκεται ήδησεδιαβούλευσησταόργανατηςΕΕ,προτείνεταιηκατάργησηστις τηλεπικοινωνίεςτηςορολογίας«δεδομένωνκίνησηςκαιθέσης».
κενόδιότι,ηέννοιατων«ειδικώνκατηγοριώνδεδομένωνπροσωπικού χαρακτήρα»απαντάταικαισεάλλεςδιατάξειςτουΔ΄Κεφαλαίουτουν. 4624/2019(βλ.π.χτοάρθρο49γιατησυγκατάθεσηκαιτοάρθρο63γιατην ασφάλειατηςεπεξεργασίας).
Β)Στηνπαράγραφο2τουενλόγωάρθρουστηνπερίπτωσηιδβ)προβλέπεται ότι:«κάθεάλλοςοργανισμόςήφορέαςστονοποίοανατίθενταιρόλοςδημόσιας αρχήςκαιηεκτέλεσηδημοσίωνεξουσιώνγιατουςσκοπούςτηςπρόληψης,της ανίχνευσηςήτηςδίωξηςποινικώναδικημάτωνήτηςεκτέλεσηςποινικών κυρώσεων,περιλαμβανομένωντηςπροστασίαςαπόαπειλέςκατάτηςδημόσιας ασφάλειαςκαιτηςαποτροπήςτους».Όμως,στηνΕλλάδαδενυφίσταται ιδιωτικόςοργανισμόςήφορέαςστονοποίοναέχειανατεθείρόλοςδημόσιας αρχής,υπότηνέννοιατηςΟδηγίαςπ.χ.ιδιωτικάσωφρονιστικάιδρύματα.Έτι περαιτέρω,δενλαμβάνεταιοποιαδήποτεμέριμναγιατηναστικήευθύνητων «ιδιωτικώνφορέων»ήγιατηνεπιβολήδιοικητικώνκυρώσεωνσεβάροςτουςή γιατονυποχρεωτικόορισμόΥΠΔ,οοποίοςσύμφωναμεταάρθρα6-8τουν. 4624/2019αφοράμόνοδημόσιουςφορείς.Δημιουργείταιερμηνευτικήασάφεια καιμετοάρθρο4τουν.4624/2019,όπουκαιδίδεταιορισμόςδημόσιουκαι ιδιωτικούφορέα. Γ)Ηπερ.ιε)τουάρθρου44τουν.4624/2019αντικαθίσταταιωςεξής: «ιε)«εποπτικήαρχή»:ηΑρχήΠροστασίαςΔεδομένωνΠροσωπικού Χαρακτήρα(εφεξής:Αρχή),ή,γιαταάλλακράτη–μέλη,ηανεξάρτητη διοικητικήαρχή,ηοποίαέχεισυσταθείαπόαυτάσύμφωναμετοάρθρο41της Οδηγίας(ΕΕ)2016/680».Πρέπειναδιαγραφείηπροτεινόμενηαναφοράστην ΑρχήΠροστασίαςΔεδομένωνΠροσωπικούΧαρακτήρα(εφεξής:Αρχή)καθώς σκοπόςτουορισμούδενείναιηενσωμάτωσητηςΑρχής,ηοποίαέχειήδηγίνει μετοΚεφάλαιοΒ΄τουν.4624/2019αλλάναδιευκρινισθείότιωςεποπτική αρχήνοείταιηΑρχήμετηνέννοιατουάρθρου41τηςΟδηγίαςκαιόχι
επεξεργασίας»και«ενσωμάτωση»τουάρθρου8τηςΟδηγίας.
Ηπαράγραφος1τουάρθρου8τηςοδηγίαςορίζειότι«1.Τακράτημέλη προβλέπουνότιηεπεξεργασίαείναισύννομημόνονεάνκαιστονβαθμόπου είναιαπαραίτητηγιατηνεκτέλεσηκαθήκοντοςπουασκείταιαπόαρχήαρμόδια γιατουςσκοπούςπουπροβλέπονταιστοάρθρο1παράγραφος1καιβασίζεται στοδίκαιοτηςΈνωσηςήτωνκρατώνμελών».Σεσυμμόρφωσητηςσχετικής υποχρέωσήςτουοΈλληναςνομοθέτηςενσωμάτωσεταστοιχείατης
Περαιτέρω,ηπαράγραφος2τουάρθρου8τηςοδηγίαςηοποίαορίζειότι«Το δίκαιοκράτουςμέλουςπουρυθμίζειτηνεπεξεργασίαστοπλαίσιοτης παρούσαςοδηγίαςκαθορίζειτουλάχιστοντουςστόχουςτηςεπεξεργασίας,τα δεδομέναπροσωπικούχαρακτήραπουυποβάλλονταισεεπεξεργασίακαιτους σκοπούςτηςεπεξεργασίας»δενδημιουργείυποχρέωσηστονεθνικό νομοθέτηγιατημεταφοράτωνστοιχείωντηςπαραγράφουαυτήςστο εθνικόδίκαιο.Απεναντίας,οενωσιακόςνομοθέτηςδιαλαμβάνειεν προκειμένωωςπροαπαιτούμενοτοτομεακό(ειδικό)δίκαιοτουκράτους μέλουςπουρυθμίζειτηνεπεξεργασίαδεδομένωνπροσωπικούχαρακτήρα στοπλαίσιοτηςπαρούσαςοδηγίαςκαιτοοποίο(τομεακόδίκαιο)πρέπεινα καθορίζειτουλάχιστοντουςστόχουςτηςεπεξεργασίας,ταδεδομένα
επεξεργασίαςείναιεξουσιοδοτημένοςναεπεξεργάζεταιδεδομέναγιατοσκοπό αυτόκαιηεπεξεργασίαπουδιενεργείταιείναιαπαραίτητηκαιανάλογηπρος τονσκοπόαυτό. Hδιατήρησητουεδαφ.βτουάρθρου47ν.4624/2019είναιεπιβεβελημένη,για νακαλύψειτιςπεριπτώσειςτηςεπεξεργασίαςγιαάλλουςσκοπούς(περαιτέρω επεξεργασία),όταναυτόπροβλέπεταιμεεθνικόνόμο(όπωςότανεπιτρέπεταιη διαβίβασηδεδομένωναπότηνΕλληνικήΑστυνομίαστηνΚΕΜΕΑ(Κέντρο ΜελετώνΑσφαλείαςτουΥπουργείουπροστασίαςτουΠολίτη),δηλαδή δεδομένωνπουέχουναρχικάσυλλεχθείγιατουςσκοπούςτηςδίωξηςτου εγκλήματοςκαιστησυνέχειαδιαβιβάζονταιστηνΚΕΜΕΑγιασκοπούς εγκληματολογικήςέρευναςήότανζητούνταιαπόερευνητικάκέντραδεδομένα προσωπικούχαρακτήρα(μηανωνυμοποιημένα)απότηνΕλληνικήΑστυνομία ήτηνΕισαγγελίαγιασκοπούςεγκληματολογικήςέρευνας.Στιςπεριπτώσεις αυτέςπουηπεραιτέρωεπεξεργασίαδενείναισυμβατήμετοναρχικόσκοπό συλλογήςτωνδεδομένωνηνομικήβάσητουάρθρου6παρ.4τουτου ΓενικούΚανονισμού(ΕΕ)2016/680δενεπαρκεί.Γιατουςλόγουςαυτούς προτείνουμεναδιατηρηθείτοεδ.β΄τουάρθρου47ν.4624/2019«Η επεξεργασίαδεδομένωνπροσωπικούχαρακτήραγιαάλλοσκοπό,πουδεν αναφέρεταιστοάρθρο43,επιτρέπεταιεφόσονπροβλέπεταιρητώςστον νόμο».
προσωπικούχαρακτήραπουυπόκεινται(αδόκιμηδιατύπωση,ορθότερη: υποβάλλονται)σεεπεξεργασίακαιιδίωςγιατηνπερίπτωσηπουηεπεξεργασία αφοράειδικέςκατηγορίεςδεδομένων,τονυπεύθυνοεπεξεργασίας,την προβλεπόμενηδιάρκειααυτήςκαιτουςσυνήθειςαποδέκτεςτωνδεδομένων.Το υποκείμενοτωνδεδομένωνενημερώνεταιεπίσηςγιατιςκατάνόμοσυνέπειες τηςσυγκατάθεσηςήτηςμηπαροχήςτης,καθώςκαιγιατοδικαίωμαανάκλησης αυτής. Πρόκειταιγιαεξόχωςπροβληματικήδιάταξη,αφούυποχρεώνειτης αστυνομικέςήεισαγγελικέςαρχές,αυξάνονταςάσκοπατοδιοικητικό άχθος,ναενημερώνουντονκατηγορούμενοήτονκαταδικασθένταγια περιστατικάπουτουςείναιήδηγνωστά. Πέραντούτουοκαταδικασθείςδενέχειδικαίωμααντίταξης,δηλαδήνα αντιταχθείούτεστοσκοπόούτεστοείδοςτωνδεδομένωνήστηδιάρκεια διατήρησητωνδεδομένων,διότιθααπωλέσειτοευεργέτημααυτό. Πρόκειταιγιααμιγώςδικονομικέςδιατάξεις,οιοποίεςπροβλέπουντη δυνατότητασυγκατάθεσηςαπότονκατηγορούμενοκ.λπ.Πρέπει,λοιπόν,η
χαρακτήρα. 2.Ουπεύθυνοςεπεξεργασίαςδιαγράφειταδεδομέναπροσωπικούχαρακτήρα χωρίςκαθυστέρηση,εάνηεπεξεργασίατουςείναιπαράνομηκαιαυτάπρέπει ναδιαγραφούνπροςεκπλήρωσηνομικήςυποχρέωσηςήηγνώσητουςδενείναι πλέοναπαραίτητηγιατηνεκτέλεσητωνκαθηκόντωντου. 3.Μετηνεπιφύλαξητωνπεριπτώσεωνπουημέγιστηδιάρκειααποθήκευσης δεδομένωνκαθορίζεταιστοδίκαιοτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςήσεδιεθνή συμφωνίαπουαποτελείτηβάσητηςσχετικήςαποθήκευσης,ονόμοςήοικατ’ εξουσιοδότησηαυτούεκδιδόμενεςκανονιστικέςπράξειςκαθορίζουντημέγιστη περίοδοαποθήκευσης.Μετηλήξηαυτήςτηςπεριόδου,ταδεδομένα διαγράφονται.Μετηνεπιφύλαξητωνπεριπτώσεωνπουημέγιστηδιάρκεια αποθήκευσηςτωνδεδομένων...καθορίζεταιαπότοδίκαιοτηςΕυρωπαϊκής 'Ένωσηςήσεδιεθνήσυμφωνία...
τουπαρόντοςήδηκατάτονσχεδιασμότωνσχετικώνεπεξεργασιώνκαιτων αντίστοιχωνσυστημάτωνκαιδιαδικασιώνκατάταοριζόμεναστοάρθρο69. Δενπροσδιορίζεταιτισημαίνεισχεδιασμόςτωνσχετικώνεπεξεργασιών ενώασαφήςείναιηπαραπομπήστοάρθρο69τουν.4724/2019,τοοποίο ρυθμίζειάλλαζητήματα,εκτόςτουσχεδιασμούτωνσχετικών επεξεργασιών.Συγκεκριμέναστηνπαρ.1ρυθμίζειτηνεπιλογήκαιτον σχεδιασμότωνσυστημάτωνεπεξεργασίαςσύμφωναμετηναρχήτης
σχέσημετηνπροστασίατωνδεδομένωνπροσωπικούχαρακτήρα.
εγκλημάτωνγιαταοποίαεπιτρέπεταιηδημοσιοποίηση,ενώσταπρόσωπα πουέχουνδικαίωμαναδημοσιοποιούνταάνωδεδομέναπρέπει,εκτόςαπό τονεισαγγελέαναπροστεθείοανακριτής,αλλάκαιτοδικαστήριομετην έννοιατηςδημοσίευσηςτηςαπόφασήςτου,εφόσονσυντρέχειμίατων περιπτώσεωνπουορίζονταιστοίδιοάρθρο.Επίσης,σεπερίπτωση προσφυγήςκατάτηςδιάταξηςτουανακριτήήτουεισαγγελέαηεκδίκασή τηςπροτείνεται,ναανήκεισεδικαστικόόργανο,ώστεναδιασφαλίζεταιτο δικαίωματηςδικαστικήςακρόασηςκατάτοάρθρο20τουΣυντάγματος,
ειδικήκαιεμπεριστατωμένηκαιαιτιολογημένηδιάταξη,βλ.διατύπωση άρθρου139ΚΠΔ),εφαρμοζομένωναναλόγωςτωνάρθρων43έως45του παρόντοςκαιιδίωςτηρουμένωντωνγενικώναρχώνεπεξεργασίας(αυτές αφορούντοάρθρο45πουαναφέρθηκεπαραπάνω),τοδεάρθρο43 περιλαμβάνειανωτέρωενμέρειταστοιχείατηςπερ.α΄,ήτοιτηδιερεύνηση, ανίχνευσηήδίωξητωνεγκλημάτωντηςπαρ.1)εφόσονηδημοσιοποίησητων προσωπικώνδεδομένωντουκατηγορουμένουήτουκαταδικασθέντοςείναι πρόσφορηκαιαπαραίτητηγιατηνεπίτευξητωνσκοπώντηςπαρ.2του παρόντος,εκτόςεάνείναιδυνατήηεπιλογήάλλωνμέτρωνλιγότεροεπαχθών γιαταθεμελιώδηδικαιώματα. Ηαίτησηυποβάλλεταιαπότιςαρμόδιεςαρχέςτηςπερ.ιδτουάρθρου44.Σε περίπτωσηδιενέργειαςπροανάκρισης,ηαίτησηυποβάλλεταιαπότοναρμόδιο ανακριτικόυπάλληλο,ενώστηνπερίπτωσηδιενέργειαςκύριαςανάκρισηςαπό τονανακριτή. ΔενσυνάδειοΑνακριτήςνααπευθύνεταιστονΕισαγγελέαπροκειμένουνα υποβάλεισχετικόαίτημα.ΟΑνακριτήςμόνοστοΣυμβούλιοδύναταινα απευθύνεται. Ηδιάταξητηςεισαγγελικήςαρχής,ηοποίαεκτελείταιαπότηνΕλληνική Αστυνομία,περιέχει:
α)ταστοιχείαταυτότηταςτουκατηγορουμένουήκαταδικασθέντος,β)την εικόνατου,γ)τηνποινικήδίωξηήτηνκαταδίκη,καθώςκαιτηνπαράθεσητων αναγκαίωνπραγματικώνπεριστατικών,δ)τονσκοπόκαιτονστόχοτης δημοσιοποίησης,ε)τοντρόποκαιταμέσααυτής,στ)τοχρονικόδιάστημα διατήρησηςτηςδημοσιοποίησηςκαικάθεαναπαραγωγήςτης,εντόςτου πλαισίουτηςπαρ.1.Ηδημοσιοποίησηπροσωπικώνδεδομένωνταοποίαστην ποινικήδίωξηήτηνκαταδίκηλαμβάνειχώραμετρόποσύμφωνοπροςτην
4.Κατάτηςδιάταξηςτηςεισαγγελικήςαρχήςεπιτρέπεταιπροσφυγήεντόςδύο (2)ημερώναπότηγνωστοποίησηστονκατηγορούμενοήκατάδικοενώπιοντου ΠροϊστάμενουτηςΕισαγγελίαςΠρωτοδικώνήτουΠροϊστάμενουτης ΕισαγγελίαςΕφετών,εάνηυπόθεσηεκκρεμείστοΕφετείο,οοποίος αποφαίνεταιεντόςδύο(2)ημερών.Μέχρινααποφανθείοαρμόδιος Εισαγγελέας,απαγορεύονταιηεκτέλεσητηςδιάταξηςκαιηδημοσιοποίηση τωνπροσωπικώνδεδομένων.
5.Κατ’εξαίρεση,στακακουργήματατωνάρθρων187,187Α,187Βκαι εκείνωντου19ουΚεφαλαίουτουΠ.Κ.,περίεγκλημάτωνκατάτηςγενετήσιας ελευθερίαςκαιοικονομικήςεκμετάλλευσηςτηςγενετήσιαςζωής,ηεισαγγελική διάταξηεκτελείταιαμέσως,επικυρώνεταιδεαπότονπροϊστάμενοτης ΕισαγγελίαςΕφετών(απότοΣυμβούλιοπρέπειναεπικυρώνεταιόπωςπροτείνει ηΔιοικητικήΟλομέλειατουΑΠ)εντόςείκοσιτεσσάρων(24)ωρών,εφόσον αυτήέχειεκδοθείαπότονΕισαγγελέαΠρωτοδικών.Διαφορετικάηισχύςτης σχετικήςδιάταξηςπαύειαυτοδικαίωςμετηλήξητηςπροθεσμίαςτωνείκοσι τεσσάρων(24)ωρών. 6.ΟκατηγορούμενοςήκατάδικοςασκείενώπιοντουΠροϊστάμενουτης ΕισαγγελίαςΠρωτοδικώνήτουΠροϊστάμενουτηςΕισαγγελίαςΕφετών, (προβληματικήηανάθεσηστουςανωτέρωΠροϊσταμένουςτουέργουτων ΔικαστικώνΕποπτικώνΑρχών,διότιμετηνωςάνωΔιοικητικήΟλομέλεια έχεικρίνειωςαντισυνταγματικήησχετικήδιάταξηγιαταποινικά δικαστήριακαιΕισαγγελίες)εάνηυπόθεσηεκκρεμείστοΕφετείο,τα δικαιώματάτουωςυποκείμενοτωνδεδομένωνσύμφωναμεταάρθρα53έως 59τουπαρόντος,ταοποίαεφαρμόζονταιαναλόγως.».
4624/2019,αφούπρόκειταιγιαδικαιοδοτικόέργοτωνεισαγγελικώναρχών, τοοποίοεκφεύγειτουελέγχουτηςΑΠΔΠΧ(βλ.άρθρο10παρ.5ν. 4624/2019).Ωστόσο,πρέπειναυπογραμμιστείότισύμφωναμεάρθρο59ν. 4624/2019ταδικαιώματαενημέρωσης,διόρθωσηςήδιαγραφήςκαι περιορισμούτωνδεδομένωνπροσωπικούχαρακτήραασκούνταισύμφωνα μετιςδιατάξειςτουΚώδικαΠοινικήςΔικονομίαςκαιτουΚΟΔΚΔΛ.Η διατήρησητηςπαραγράφου6θαδημιουργήσειμεταξύόλωντωνάλλων
