Σήμα κινδύνου από τους Δελφούς by Εφημερίδα των Συντακτών

356 7-8 | 9 | 2019 Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ε Ι Μ Α Ζ Ι Μ Ε Τ Η Ν « Ε Φ Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Τ Ω Ν Σ Υ Ν ΤΑ Κ Τ Ω Ν » Τ Ο Υ Σ Α Β Β Α Τ Ο Κ Υ Ρ Ι Α Κ Ο Υ

Σήμα κινδύνου

Φωτογραφία: Θοδωρής Αθανασιάδης, www.viewsofgreece.gr

από τους Δελφούς

Δελφοί

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

Θ. Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.com

Ερευνα της Ντίνας Ίωακειμίδου

Λεπτομέρεια από τον αρχαίο ελαιώνα της Αμφισσας

«Το κράτος θα έπρεπε να προστατεύει εις το διηνεκές αυτόν τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο. Το Ιερό των Δελφών δεν είναι μια αποσπασμένη εικόνα, αλλά συνδέεται εξ ολοκλήρου με τον περιβάλλοντα χώρο. Ο ίδιος ο Ελαιώνας είναι ενταγμένος στην Ιστορία. Ουσιαστικά αποτέλεσε το πρώτο δάνειο της ανεξαρτησίας των Δελφών»

ιερός τόπος των Δελφών, το σύμβολο της ενότητας του αρχαίου Ελληνισμού, Μνημείο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, εκπέμπει SOS.Εκεί όπου θεμελιώθηκε το σπουδαιότερο μαντείο του αρχαίου κόσμου, ένας τόπος λατρείας, εκεί όπου σύμφωνα με τη μυθολογία συναντήθηκαν οι δύο αετοί που έστειλε ο Δίας από τα άκρα του Σύμπαντος για να βρουν τον ομφαλό του κόσμου, τώρα μεταλλευτικές εταιρείες, αιολικά πάρκα και ιχθυοκαλλιέργειες ασχημονούν με την επιβράβευση της ελληνικής πολιτείας.Εκεί όπου στους τοίχους του ιερού του Απόλλωνα χαράχτηκαν και μας παραδόθηκαν ως πανανθρώπινες αξίες τα αποφθέγματα Μηδέν Αγαν και Γνώθι Σαυτόν, σήμερα η απληστία του ιδιωτικού κέρδους χαράσσει ασεβώς τις δικές της καταστροφικές διαδρομές. Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) προσέφυγε από τον περασμένο Απρίλιο προς την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς ζητώντας την εγγραφή του Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς των Δελφών στον Κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε Κίνδυνο.Τοπικοί φορείς και ευαισθητοποιημένοι πολίτες διεξάγουν εδώ και πολλά έτη έναν τιτάνιο αγώνα για την προστασία του ιερού αυτού τόπου με πάμπολλες προσφυγές στο ΣτΕ, κινητοποιήσεις και παρεμβάσεις στους αρμόδιους φορείς. Εναν αγώνα για τη διάσωση του τόπου τους από το περιβαλλοντικό πλιάτσικο των «ισχυρών». Ενός τόπου τεράστιας παγκόσμιας πολιτιστικής, αρχαιολογικής και φυσικής ομορφιάς που ωστόσο ερημοποιείται, δυσφημείται στους διεθνείς τουριστικούς οδηγούς, κατατάσσεται στις φτωχότερες περιοχές της χώρας και ταχύτατα οδεύει στην ανακήρυξή του ως περιοχής αποκλειστικής μεταλλευτικής δραστηριότητας και όχι μόνο. Διεξάγουν έναν αγώνα που προσέκρουσε και προσκρούει στην παγερή αδιαφορία των αρμόδιων θεσμικών φορέων. Εναν αγώνα όχι χωρίς συνέπειες αλλά με τεράστιο προσωπικό κόστος για τους περισσότερους από τους ευαισθητοποιημένους πολίτες. Σε αυτούς ταιριάζουν οι στίχοι του ποιητή που λένε πως «...περισσότερη τιμή τούς πρέπει όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν) πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος κ' οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε»

Σήμα κινδύνου από τους Δελφούς

Οι νομικές διαδρομές και ο χαρακτηρισμός ΤΟ 1981 η περιοχή των Δελφών χαρακτηρίστηκε προστατευτέα με απόφαση που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 551/Β/1981. «Ενα νομοθέτημα πρωτοποριακό για την εποχή του», όπως τονίζει στην «Εφ.Συν,» η Λυδία Καρρά, πρόεδρος του ΕΛΛΕΤ. Μεταξύ άλλων η απόφαση ανέθετε στον υπουργό Πολιτισμού την εισήγηση και λήψη κάθε αναγκαίου μέτρου για τη διαφύλαξη του φυσικού τόπου και τη διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα της περιοχής. Οπως σημειώνεται, «η προστασία πρέπει να συνδυαστεί με τη λήψη των μέτρων εκείνων για την αναγκαία οικονομική ανάπτυξη. Για την επίτευξη δε του στόχου αυτού αναθέτει στους κατά περίπτωση αρμόδιους υπουργούς την απαγόρευση κάθε επιβλαβούς δραστηριότητας και τον καθορισμό ζωνών μέσα στις οποίες θα είναι δυνατόν να ισχύσει ειδικό προστατευτικό καθεστώς». Το 1985 εκδίδεται προεδρικό διάταγμα που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 417/Δ/3-9-1985 με το οποίο καθορίστηκαν η Ζώνη Οικιστικού Ελέγχου (ΖΟΕ) καθώς και το κατώτατο όριο κατάτμησης και οι περιορισμοί της δόμησης. Προσδιορίστηκαν τα όρια της κε-

ντρικής περιοχής του Δελφικού Τοπίου στο οποίο απαγορεύτηκε σχεδόν κάθε κατασκευή ή υποδομή εκτός οικισμών. Σύμφωνα με το Αρθρο 2 του Π.Δ. «Μέσα στη ΖΟΕ καθορίζονται κατά περιοχές ειδικές χρήσεις γης, κατώτατο όριο κατάτμησης και όροι και περιορισμοί δόμησης ως εξής: Α. Περιοχές με αριθμό 1: Απαγορεύεται κάθε δόμηση.

Η περιοχή αυτή καταλαμβάνει γεωργική γη υψηλής παραγωγικότητας (εκτάσεις ελαιώνα) καθώς και τη χαράδρα του Πλείστου και τους γύρω ορεινούς όγκους. Β. Περιοχές με αριθμό 2 (ορεινοί όγκοι και εκτάσεις εκτός ελαιώνα). Επιτρέπεται μόνο η ανέγερση αγροτικών κατοικιών και αποθηκών. Κατ' εξαίρεση επιτρέπεται

Επιδότηση από Ε.Ε. Ο ΝΟΜΟΣ ΦΩΚΊΔΑΣ, όπου βρίσκεται το Δελφικό Τοπίο, περιλαμβάνει τέσσερα από τα υψηλότερα βουνά της χώρας: την Γκιόνα, τον Παρνασσό, τα Βαρδούσια και την Οίτη. Εκεί βρίσκεται και η λίμνη του Μόρνου από την οποία υδροδοτείται η Αθήνα, ενώ ο Ελαιώνας έχει χαρακτηριστεί παραδοσιακός με περισσότερα από 1.200.000 δέντρα ελιάς πολλά εκ των οποίων ξεπερνούν τα πέντε μέτρα σε ύψος. Ο Ελαιώνας αποτελεί μέρος των «Δρόμων της ελιάς», του δεύτερου οδοιπορικού που αναγνώρισε η UNESCO ως Παγκόσμιο Μνημείο μετά τον «Δρόμο του μεταξιού» και επιδοτείται από την Ε.Ε. Η δε ευρύτερη περιοχή των Δελφών περιλαμβάνει επτά περιοχές Natura και πολλές ακόμη προστατευόμενες. Στο υποβλητικό αυτό φυσικό τοπίο, στους πρόποδες του Παρνασσού, που σχηματίζεται ανάμεσα στις Φαιδριάδες, οι μεταλλευτικές παραχωρήσεις καταλαμβάνουν επιφάνεια που αντιστοιχεί στο 45% της συνολικής έκτασης του Νομού Φωκίδας.

39 41

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

Θ. Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.com

Η ανακάλυψη του Ιππόδρομου των Δελφών

ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς η εγκατάσταση μικρών κτηνοτροφικών μονάδων σε λιθόκτιστα κτίσματα (μαντριά) κατά τον παραδοσιακό τρόπο. Μέγιστος αριθμός ορόφων ένας (1) με μέγιστο ύψος κτιρίου 4,50 μέτρα στα οποία συμπεριλαμβάνεται το ύψος της στέγης, η κατασκευή της οποίας είναι υποχρεωτική. Απαγορεύεται κάθε παρέκκλιση που αφορά το εμβαδόν, την κάλυψη και το ύψος...». Το Π.Δ. του 1985 ακυρώθηκε μεν το 1991 για τυπικούς λόγους από το ΣτΕ, χωρίς όμως να υπάρξει απόφαση αναστολής της ισχύος του. Παράλληλα δε με την ακύρωσή του εκδόθηκε η Υπουργική Απόφαση 104 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 259/Β/254-1991 με την οποία αποσαφηνίστηκε ότι η περιοχή παραμένει προστατευτέα ως αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Οπως σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Για λόγους προστασίας του σημαντικού αρχαιολογικού χώρου των Δελφών και των μεμονωμένων αρχαιολογικών θέσεων που περιλαμβάνονται στο ευρύτερο Δελφικό Τοπίο» καθορίζονται οι Ζώνες Δόμησης και οι περιοχές που προστατεύονται. «Ζώνη Α, αδόμητη, απολύτου προστασί-

ας, που ορίζεται με διαγράμμιση και με το γράμμα Α στο συνημμένο τοπογραφικό διάγραμμα» και «Ζώνη Β, που περιβάλλει τη Ζώνη Α και περιλαμβάνει όλες τις εντός των ορίων της ΖΟΕ περιοχές όπως έχουν οριοθετηθεί στο Π.Δ. 85». Με μεταγενέστερες επίσης αποφάσεις του 2012 ανακαθορίστηκαν τα όρια των Ζωνών Α και Β Προστασίας του αρχαιολογικού χώρου και του ευρύτερου Δελφικού Τοπίου. Το 1987 η περιοχή των Δελφών κατόπιν εισήγησης του Διεθνούς Συμβουλίου Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS) χαρακτηρίζεται ένα από τα κορυφαία Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς καθώς κρίθηκε ότι πληροί τα εξής πολιτιστικά κριτήρια: Κριτήριο Ι: «H χωροθέτηση των Δελφών […] αποτελεί μια μοναδική καλλιτεχνική υλοποίηση: το βουνό (Παρνασσός) είναι το ουσιαστικό στοιχείο και ο χώρος μιας μνημειακής δημιουργίας του οποίου τα μορφοποιητικά στοιχεία (αναβαθμίδες, ναοί, θησαυροί κ.λπ.) ανάγουν σε μια έκφραση πιο ισχυρή από τις ηθικές και φυσικές αξίες μιας τοποθεσίας, τοιουτοτρόπως αποκαλούμενη μαγική».

Κριτήριο ΙΙ: «...σταυροδρόμι όλων των επιδράσεων σε όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου, το ιερό μαντείο ήταν αντίστροφα, ένα μοντέλο που μιμήθηκε όλος ο αρχαίος κόσμος». Κριτήριο ΙΙΙ: «Οι Δελφοί φέρουν μια μοναδική μαρτυρία για τον πολιτισμό και τη θρησκεία στην αρχαία Ελλάδα». Κριτήριο ΙV: «Οι Δελφοί, σε ένα άθικτο και υπέροχο φυσικό πλαίσιο, είναι ένα έξοχο παράδειγμα ενός μεγάλου ιερού του Πανελλήνιου». Κριτήριο VI: «Το ιερό του Απόλλωνα στέγαζε για τους Αρχαίους τον Ομφαλό της Γης (Σύμπαντος). Οι Δελφοί είναι τοιουτοτρόπως, άμεσα και φυσικά συνδεδεμένοι με μια πίστη της οποίας η οικουμενική σημασία είναι δεδομένη» (ΕΜΠ, διπλωματική εργασία της Ε. Γρίβα «Βωξίτης Παρνασσού, θησαυρός ή πληγή για τον Ν. Φωκίδας»). Σε κάθε περίπτωση, όπως σημειώνει στην «Εφ.Συν.» ο Γ. Νικόπουλος, νομικός σύμβουλος της ΕΛΛΕΤ: «Η περιοχή των Δελφών πληροί τουλάχιστον ένα και από τα περιβαλλοντικά κριτήρια που τίθενται από την UNESCO. H ελληνική πολιτεία όμως ουδέποτε μερίμνησε επ' αυτού»

ΤΟ 2012 ο αρχαιολόγος Πάνος Βαλαβάνης (φωτ.) εντοπίζει τον Ιππόδρομο των Δελφών. Πρόκειται για τον αρχαιότερο ελληνικό ιππόδρομο που χρονολογείται, όπως έγραφε το 2013 το τηλεγράφημα του Αθηναϊκού Μακεδονικού Πρακτορείου, «στη δεύτερη δεκαετία του 6ου π.Χ. αι. Και ο δεύτερος σε σημασία μετά τον χαμένο σήμερα Ιππόδρομο της Αρχαίας Ολυμπίας. Σε αυτόν έτρεξαν με τα άρματά τους και νίκησαν διάσημοι πολιτικοί ηγέτες της αρχαιότητας και πιθανότατα στην αρματοδρομία των Πυθίων του 474 π.Χ. έτρεξε και νίκησε ο περίφημος Ηνίοχος». «Αναζητούσαμε τον ιππόδρομο διακόσια και πλέον χρόνια» θα πει ο Πάνος Βαλαβάνης, καθηγητής αρχαιολογίας και πρώην μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Το 2013, κατά την παρουσίαση της σημαντικής αρχαιολογικής ανακάλυψής του στο κατάμεστο αμφιθέατρο Δρακοπούλου του Πανεπιστημίου Αθηνών είχε αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η προτεινόμενη για τον Ιππόδρομο των Δελφών θέση “Γωνιά” στο δυτικό άκρο του Ελαιώνα, περίπου 1,5 χλμ. βορειοανατολικά της Ιτέας, παράλληλα και σε επαφή με την οροσειρά της Κεφαλής, μεταξύ των λόφων των Αγίων Αναργύρων και του Γλα, πληροί όλες τις φυσικές προϋποθέσεις ενός ιπποδρόμου και συμφωνεί με τα περιγραφόμενα από τις αρχαίες πηγές δεδομένα». Και συνέχισε περιγράφοντας την εικόνα που αντίκρισαν ο ίδιος και οι συνεργάτες του: «Ηταν άνοιξη, ο τόπος όλος γεμάτος κίτρινα λουλούδια και καθώς κάναμε την πρώτη μας αναγνωριστική επόπτευση προς Βορρά, η ματιά μας στάθηκε σε ένα σημείο πάνω από το δάσος του Ελαιώνα, όπου τα κίτρινα λουλούδια φαίνονταν αραδιασμένα σε καμπύλες σειρές, η μία πάνω από την άλλη. Το πρανές είχε σχεδόν θεατρική όψη, παραπέμποντας αμέσως στη σφενδόνη του ιππόδρομου. Κοντινότερες λήψεις επιβεβαίωσαν την αρχική μας εκτίμηση. Παρά την αλγεινή εντύπωση που προξένησε ένα ανενεργό σήμερα λατομείο ακριβώς δίπλα στην καμπύλη διαμόρφωση του λόφου, όπως κι ένα μικρό εργοστάσιο που έχει χτιστεί στο επίπεδο μέρος μπροστά από το λατομείο τα οποία αλλοιώνουν σε μεγάλο βαθμό το φυσικό τοπίο, η θέα από τον λόφο του Γλα αντάμειψε εμένα και τους συνεργάτες μου. Από εκεί μπορέσαμε να διαπιστώσουμε τα ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του τοπίου, που καλύπτουν πλήρως τις προδιαγραφές ενός ιππόδρομου: τον συνδυασμό μιας επίπεδης και εκτεταμένης περιοχής για την κονίστρα (αρένα) κι ενός φυσικού πρανούς δίπλα στην επίπεδη έκταση, που θα αποτελούσε το κοίλον για τους θεατές». Μιλώντας στις «Νησίδες» αναφέρεται «στις ισχυρές πιέσεις που δέχεται το Δελφικό Τοπίο από τοπικούς παράγοντες». Και προσθέτει: «Το κράτος θα έπρεπε να προστατεύει εις το διηνεκές αυτόν τον μοναδικό αρχαιολογικό χώρο. Το Ιερό των Δελφών δεν είναι μια αποσπασμένη εικόνα, αλλά συνδέεται εξ ολοκλήρου με τον περιβάλλοντα χώρο. Ο ίδιος ο Ελαιώνας είναι ενταγμένος στην Ιστορία. Ουσιαστικά αποτέλεσε το πρώτο δάνειο της ανεξαρτησίας των Δελφών». Και συνεχίζει: «Εως το 600 π.Χ. το Μαντείο των Δελφών ελεγχόταν από τις τοπικές δυνάμεις. Μετά τον πρώτο ιερό πόλεμο η Δελφική Αμφικτιονία, η διεθνής ας πούμε δύναμη της εποχής, αναγνώρισε την ύψιστη σημασία των Δελφών, περιόρισε τις επιβουλές των γειτόνων και διασφάλισε τον ζωτικό χώρο των Δελφών. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι απαγορεύτηκε πλήρως η γεωργία, η οποία περιορίστηκε στα βουνά, και επετράπη μόνο η κτηνοτροφία καθώς το μαντείο διέθετε 30.000 ζώα. Η ανάγκη προστασίας του ιερού αυτού τόπου με τον Ιερό Ναό του Απόλλωνα (εκεί όπου η ιέρεια Πυθία εκστόμιζε σε κατάσταση ιερής μέθης τους χρησμούς), το Ιερό της Αθηνάς Προναίας, το γυμνάσιο και το θέατρο και τώρα με τον ιππόδρομο εντός του Κρισσαίου πεδίου αυξάνεται». Ο καθηγητής Π. Βαλαβάνης και ως μέλος του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου προάσπισε το Δελφικό Τοπίο από την επέλαση των ασεβών και ανιστόρητων, όπως θα εξηγήσουμε στη συνέχεια της έρευνάς μας διεξοδικά.

Δελφοί

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

NATURA Η ΟΜΟΡΦΙΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΕΤΑΙ. ΣΠΑΝΙΑ ΕΙΔΗ ΥΠΟ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ

Οι εξορύξεις απειλούν τις προ

ο Δελφικό Τοπίο πέραν της τεράστιας πολιτιστικής και αρχαιολογικής αξίας του εντάσσεται και στο δίκτυο Natura όπως και στο δίκτυο Corine. Χαρακτηρίζεται τοπίο ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και καταφύγιο θηραμάτων: «Στην περιοχή του Δελφικού Τοπίου συναντάμε πολλά ενδημικά είδη, κινδυνεύοντα είδη πανίδας και σημαντικά αποδημητικά είδη και ζωοκοινωνίες. Σπάνια είδη πανίδας και χλωρίδας αλλά και τοπικά ενδημικά είδη το χαρακτηρίζουν. Επίσης συναντάμε αξιόλογα πτηνά όπως ο χρυσαητός (Aquila chrysaetos chrysaetos), o πετρίτης (Flaco peregrinus peregrinus), ο γυπαητός (Gypaetus barbatus aureus), ο σταυραητός (Hieraaetus pennatus) και ο ασπροπάρης (Neophorn percnopterus)» [Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Τομέας Υδάτινων Πόρων & Περιβάλλοντος Φιλότης («Filotis»), Βάση Δεδομένων για την Ελληνική φύση-ΕΜΠ Διπλωματική Εργασία της Ε. Γρίβα «Βωξίτης Παρνασσού, θησαυρός ή πληγή για τον Ν. Φωκίδας»]. Ενταγμένες στο δίκτυο Natura είναι επίσης: Ορος Γκιόνα Η Γκιόνα είναι το πέμπτο σε ύψος ελληνικό βουνό και το ψηλότερο στη Νότια Ελλάδα (2.456 μ.). Από ζωολογικής πλευράς θα πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή μας α) στην παρουσία του μεγαλύτερου κοπαδιού R. Rupicapra (αγριόγιδου) στην Ελλάδα, β) στη μόνιμη παρουσία του λύκου (γεγονός σημαντικό καθώς το ζώο απειλείται, ενώ η χώρα μας είναι μια από τις τρεις ευρωπαϊκές ζώνες που διατηρούν βιώσιμους πληθυσμούς λύκων, γ) στην ύπαρξη των νοτιότατων πληθυσμών ζαρκαδιού και αγριόγιδου, για το δεύτερο μάλιστα είδος η περιοχή της Γκιόνας είναι η νοτιότατη στην Ευρώπη, δ) στο γεγονός ότι ο τόπος αυτός αποτελεί Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά της Ελλάδας (ΣΠΠΕ) Στην περιοχή υπάρχει μια αξιόλογη ορνιθοπανίδα που περιλαμβάνει πολλά είδη απειλούμενων αρπακτικών πουλιών (ό.π.). Η οροσειρά της Γκιόνας διαθέτει σημαντικές ποσότητες του ορυκτού βωξίτη και η εντατική εκμετάλλευσή του εδώ και πάμπολλα έτη με επιφανειακές εξορύξεις (νταμάρια παντού) έχει επιβαρύνει σημαντικά το ευρύτερο οικοσύστημα της περιοχής. Οπως διαβάζουμε στη διπλωματική εργασία της Ε. Γρίβα που συντάχθηκε το 2012, οι σημαντικότερες επιδράσεις είναι οι εξής: «Το εκτεταμένο οδικό δίκτυο των μεταλλευτικών

εγκαταστάσεων που ευνοεί την αδιαβροχοποίηση των δρόμων, τη διάβρωση, το μπάζωμα των πλαγιών και συνεπώς την καταστροφή των βραχόφιλων φυτοκοινωνιών. Οι εκρηκτικές δραστηριότητες εξόρυξης και η συνεχής διέλευση των φορτηγών μεταλλεύματος, που συμβάλλουν στη δημιουργία σκόνης (πλούσιας σε ασβέστιο) με άμεσες και έμμεσες συνέπειες στα φυτά. Η εξαφάνιση τμημάτων της βλάστησης, κυρίως της κεφαλληνιακής ελάτης και των βοσκοτόπων λόγω της δημιουργίας εργοταξίων και άναρχης απόθεσης στείρων υλικών. Ειδικά για τα τελευταία πρέπει να αναφερθεί το μπάζωμα της χαράδρας της Ρεκάς. Η ρήξη της συνέχειας των βιότοπων σε πολλά σημεία οδήγησε στη μείωση του διαθέσιμου χώρου για βόσκηση, με συνέπεια την αύξηση των πιέσεων πάνω στη φυσική βλάστηση από την ήδη υπάρχουσα υπερβόσκηση στην περιοχή. Τέλος, πρέπει να αναφερθούν οι μελλοντικές επιπτώσεις από την εξόρυξη στα υψηλότερα σημεία του βουνού που γίνονται ιδιαίτερα για τα σπάνια και ενδημικά φυτά». Στα Βαρδούσια Στις περιοχές Νatura υπάγεται επίσης το όρος Βαρδούσια: Εν προκειμένω «η βλάστηση της οροσειράς χαρακτηρίζεται από την κυριαρχία της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica), ενώ τοπικά απαντά και η υβριδογενής ελάτη (Abies bonssii-regis) που ανέρχεται μέχρι το υψόμετρο 1.500-1.600. Σε χαμηλότερες θέσεις υπάρχουν σχηματισμοί αείφυλλων πλατύφυλλων με κύριους εκπροσώ-

πους τα είδη: πουρνάρι (Quercus coccifera), αριά (Q.ilex), κουμαριά (Arbutus unedo), άρκευθος ή οξύκερδος (Juniperus oxycedrus), ρείκι το δενδρώδες (Erica arborea). Η αριά υπάρχει κυρίως στην περιοχή του ποταμού Κόκκινου συγκροτώντας πυκνές συστάδες με τα είδη Erica arborea και Arbjtus unedo». Νοτιοανατολικός Παρνασ-

σός-Εθνικός Δρυμός-Δάσος Τιθορέας: «Aπό οικολογικής σκοπιάς, διατηρείται μια μεγάλη ποικιλία βλάστησης με εξαιρετική δομή, μεταξύ των οποίων και ορισμένοι τύποι οικοτόπων ειδικής προτεραιότητας. Υπάρχουν αλπικά λιβάδια σε μεγάλα υψόμετρα, γυμνοί βράχοι και λιθώνες και εντυπωσιακά δάση, κυρίως τα δάση δρυός και ενδημικό δάσος ελάτης. Τα παραπάνω χαρακτηριστικά σε συνδυασμό με την ενδιαφέρουσα γεωμορφολογία της καθιστούν την περιοχή ιδιαίτερα πλούσια σε χλωρίδα και πανίδα». Στα ψηλά Σημαντικές είναι επίσης οι περιοχές που περιλαμβάνουν τις κορυφές του όρους Γκιόνας, τη χαράδρα Ρεκάς, το Λαζόρεμα και τη Βαθιά Λάκκα.«Πρόκειται για βιότοπο με υψηλές κορυφές (η υψηλότερη είναι 2.150 μέτρα), βραχώδεις ορεινούς γκρεμούς και ρεματιές. Υπάρχουν επίσης αλπικά και υπαλπικά λιβάδια και ορεινοί χείμαρροι. Η περιοχή είναι ενδιαφέρουσα από τη σπάνια χλωρίδα της και την παρουσία του ευρωπαϊκού αγριόγιδου (Rupricapra rupricapra). Η συνεχής εξόρυξη βωξίτη αποτελεί την κύρια απειλή...».

Πορτοκαλί χρώμα: Εξωτερική ζώνη των περιοχών απόλυτης προστασίας Α και ζώνης Β. Μπλε χρώμα: Ζώνη Α. Κίτρινο χρώμα: Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της Unesco

Από Ναύπακτο έως Ιτέα Παραλιακή ζώνη από Ναύπα-

κτο έως Ιτέα (10.637 εκτ.): «Tα υπολείμματα των αρχαίων δασών με Quercus macrolepis (Δρυς μακρολέπις) βρίσκονται σε πολύ κακή οικολογική κατάσταση και έχουν περιορισμένη εξάπλωση. Επιβάλλεται η καθολική προστασία τους και η ορθολογική διαχείρισή τους. Οσον αφορά την πανίδα των σπονδυλωτών αυτού του τόπου, 12 taxa [σ.σ.: στη διεθνή βοτανική ορολογία έχει καθιερωθεί εδώ και αρκετά χρόνια, για πρακτικούς λόγους, η χρήση του όρου taxon (πληθ. taxa), ο οποίος υποδηλώνει κάθε ταξινοµική βαθµίδα] εκτός πουλιών είναι γνωστό ότι υπάρχουν εκεί. Ανάμεσα σε αυτά, δύο είδη θηλαστικών και δύο ερπετών περιλαμβάνονται στους καταλόγους του Παραρτήματος ΙΙ της Οδηγίας 92/43/EEC. Από αυτά, η μεσογειακή φώκια (Monachus monachus) είναι ένα είδος προτεραιότητας της οδηγίας και μαζί με τη νυχτερίδα Rhinolophus ferrumequinum είναι απειλούμενα είδη στην Ελλάδα. Τα υπόλοιπα οκτώ taxa αξιολογούνται ως άλλα και Ελληνικά Σημαντικά Είδη. Από αυτά το Cricetulus mignatorius (Νανοκρικετός) είναι ένα απειλούμενο είδος που τοποθετείται στην κατηγορία “Κινδυνεύοντα” στο Ελληνικό Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων. Τρία από αυτά τα οκτώ taxa προστατεύονται από τη Συνθήκη της Βέρνης ενώ και τα

39 43

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

στατευόμενες περιοχές ΕΞΟΡΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΝΟΜΙΑ

Πηγή: Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

Η εξορυκτική αποικιοκρατία

οκτώ προστατεύονται από το Π.Δ. 67/1981πληρώνοντας έτσι τις προϋποθέσεις για το κίνητρο D. H σαύρα Cyrtodactylous kotschyi bibroni σημειώνεται επίσης με D επειδή παρουσιάζει ένα πολύ ασυνεχές πρότυπο εξάπλωσης στην Ελλάδα και έχει αξιολογηθεί από το Πρόγραμμα CORINE-Biotopes. Ομοίως ο Νανοκρικετός λαμβάνει το κίνητρο D επειδή παρουσιάζεται στο νοτιοδυτικότατο όριο της περιοχής εξάπλωσής του στην Ελλάδα». Ευρύτερη περιοχή Γαλαξιδίου (12.157 εκτ.): «Η παρουσία μιας μεγάλης αποικίας των κιρκινεζίων στο Γαλαξίδι και στους γύρω οικισμούς είναι πολύ σημαντική σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, χρυσοκέφαλοι φωλιάζουν στην περιοχή, ενώ ο πληθυσμός της πέρδικας Rock είναι εντυπωσιακός δεδομένου του οικοτόπου (χαμηλό υψόμετρο, λοφώδεις περιοχές με εύκολη πρόσβαση). Τα τυπικά μεσογειακά πουλιά όπως η Ασπροκώλα (Oenanthe hispanica) και ο σκουρόβλαχος (Emberiza caesia) βρίσκονται στην περιοχή». Παράλληλα τον Δεκέμβρη του 2017 εντάχθηκε στο Δίκτυο Natura και ο Κορινθιακός κόλπος. Αλλες προστατευόμενες περιοχές Αρκετές περιοχές επίσης του Νομού Φωκίδας λόγω της σημα-

σίας τους για την ενδημική πανίδα έχουν χαρακτηριστεί Προστατευόμενες Περιοχές Εθνικού Επιπέδου. Σε αρκετές δε από αυτές υπάρχει επικάλυψη με τις περιοχές Natura και Corine. H συνολική έκταση αυτών των περιοχών ανέρχεται στα 18.327 εκτ. Συγκεκριμένα: Μοναστηριακό δάσος Ι.Μ. Βαρνάκοβας, Καναλάκια-Ψηλά Πλατάνια (Κρίνων Δαπατόλακων) Π, Ρεκάς-Γουρλομύτα-Γκιόνα (Προσηλίου), Λευκαδιτίου (Συκιάς), Μακριά Ράχη Δρυοδάσος Πενταγιών, Δασικό σύμπλεγμα ΝΑ Γκιόνας (Βουνιχώρας-Αμφισσας-Αγ. Ευθυμίας), Ξηροτύρι-Παλαιοπούρναρα Καρβελάς (Γαλαξιδίου-Πεντεορίων), Αγιοι Πάντες (Δελφών-Δεσφίνας-Χρυσού) και Ξηροβούνι (Καλλιθέας-Δαφνοχωρίου-Ελαίας-Μακρυνής). Ολα τα στοιχεία που αναφέρθηκαν παραπάνω συνηγορούν στο γεγονός ότι η ευρύτερη περιοχή των Δελφών, πέραν της αδιαμφισβήτητης πολιτιστικής και αρχαιολογικής της αξίας, συγκροτεί έναν παράδεισο ομορφιάς και βιοποικιλότητας, που υποτίθεται ότι προστατεύεται από σειρά διατάξεων. Στην πραγματικότητα όμως για την ελληνική έννομη τάξη, όταν η μεταλλευτική δραστηριότητα συγκρούεται με την ομορφιά, τον πολιτισμό και τις αξίες οι μεγάλοι ηττημένοι είναι παγίως η ομορφιά, ο πολιτισμός και οι αξίες.

Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ των μεταλλευτικών ορυσουν την Κοινή Αγορά να γίνει αυτάρκης σε πολκτών χαρακτηρίζεται από την ελληνική νομοθελά προϊόντα» (Εξορυκτική αποικιοκρατία στην σία ως δημοσίας ωφελείας. Ο βασικός μεταλΕυρώπη: η περίπτωση της Ελλάδας - Δημοσιεύλευτικός κώδικας διατυπώθηκε με τον ν. 210/73 τηκε στο βελγικό περιοδικό «Gresea Echos» το (ΦΕΚ 277 τεύχος Α) όπως τροποποιήθηκε στη 2018, συντάκτες Raf Custers, Μαρία Κάδογλου συνέχεια. Η βασική αρχή δικαίου που διέπει τη και Romain Gelin). νομοθεσία κρίνει πως η εκμετάλλευση των μεΕδώ δεν υπάρχουν δικαιώματα ταλλευτικών ορυκτών έχει προτεραιότητα έναΤι σημαίνει λοιπόν η κατίσχυση των μεταλντι όλων των άλλων δραστηριοτήτων. Πρακτική λευτικών δραστηριοτήτων έναντι της περιβαλέκφραση αυτής της αρχής είναι οι διατάξεις περί λοντικής προστασίας, της οικονομίας και των προσωρινής κατάληψης ξένης εδαφικής ιδιοανθρωπίνων δικαιωμάτων; Το ερώτημα το απευκτησίας (άρθρα 139, 37, 38, 39 και 40) και οι διαθύναμε στη Μαρία Κάδογλου από το Παρατηρητάξεις περί απαλλοτρίωσης ξένης ακινήτου ιδιοτήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων. κτησίας για τις ανάγκες της εκμετάλλευσης των «Με το άρθρο 102 του Μεταλλευτικού Κώδικα, μεταλλείων (άρθρα 128 έως 138). Με δυο λόγια τα η εκμετάλλευση των μεταλλείων χαρακτηρίζεμεταλλευτικά δικαιώματα έχουν προτεραιότητα ται ως δημοσίας ωφελείας και έτσι η μεταλλευτιέναντι άλλων δικαιωμάτων, περιορίζοντας ακόκή βιομηχανία αποκτά μια σειρά από εξαιρετικά μη και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Το δικαίωμα (και εξοργιστικά για εμάς) προνόμια. Καταργείτης κυριότητας δεν επεκτείνεται στα μεταλλευται η προστασία των δασών: μέσα στα δάση και τικά ορυκτά είτε αυτά βρίσκονται στην επιτις δασικές εκτάσεις απαγορεύονται τα φάνεια είτε κάτω από αυτήν. Για την πάντα, αλλά επιτρέπονται η εξόρυξη, εξυπηρέτηση δε των αναγκών της η διάνοιξη δρόμων, η κατασκευή εκμετάλλευσης του μεταλλείου εργοστασίων και εγκαταστάσεων μπορεί να προβαίνει και σε αναΗ συμμετοχή επεξεργασίας, η εκτροπή και η γκαστική απαλλοτρίωση αστι"κατάργηση" ρεμάτων, ακόμα και κών ή αγροτικών ακινήτων. του κλάδου του η απόθεση των μεταλλευτικών Και το όφελος για την εθνιορυκτού πλούτου αποβλήτων. Δεν προστατεύονται κή οικονομία; «Η καθετοποίηστο ΑΕΠ είναι της ούτε οι περιοχές Natura 2000 παση όμως στον κλάδο των ορυτάξης του 2% ρά μόνο οι πυρήνες των Εθνικών κτών στη χώρα είναι σχετικά Δρυμών. Καταργείται επίσης η περιορισμένη. Μόνο ένα μικρό προστασία της ατομικής ιδιοκτησίας ποσοστό πρώτης ύλης μεταγιατί η μεταλλεία απολαύει προτεραισχηματίζεται σε τελικά προότητος έναντι της εδαφικής ιδιοκτησίας. ϊόντα. Το υπόλοιπο εξάγεται Ο Μεταλλευτικός Κώδικας επιτρέπει όχι μόνο είτε όπως είναι είτε μετά από την κατάληψη ξένων εδαφών από τον μεταλκάποιο εμπλουτισμό. Η συμμετοχή του κλάδου λειοκτήτη για τις ανάγκες της εκμετάλλευσης, του ορυκτού πλούτου στο ΑΕΠ είναι πολύ περιοαλλά ακόμα και την αναγκαστική απαλλοτρίωση ρισμένη της τάξης του 2% για την εξαετία 2009ιδιοκτησιών, με την επίκληση πάντα του "δημο2014» (wikipedia). σίου οφέλους". Το οποίο βέβαια ουδέποτε τεκΗ προίκα για την ΕΟΚ μηριώνεται, αντιθέτως, είναι τόσες οι αρνητικές H χώρα μας στον τομέα του βωξίτη που απο"εξωτερικότητες" που μπορεί βάσιμα να υποστητελεί την πρώτη ύλη παραγωγής αλουμινίου ριχθεί ότι πρόκειται περί δημοσίας ζημίας και όχι κατέχει σημαντική θέση παγκοσμίως και είναι οφέλους. Με τον χωροταξικό σχεδιασμό, ανωη μεγαλύτερη παραγωγός βωξίτη στην Ε.Ε. με 2 τέρου και ανωτάτου επιπέδου, που θεσμοθετεί εκατομμύρια τόνους ετησίως από τις μεταλλευτη μεταλλεία ως "αποκλειστική δραστηριότητα" τικές παραχωρήσεις κυρίως στους Ν. Φωκίδας ή ως "πρώτη προτεραιότητα" στις περιοχές μεκαι Φθιώτιδας. ταλλευτικού ενδιαφέροντος (εκατοντάδες χι«Οταν η Ελλάδα έγινε μέλος της Ευρωπαϊκής λιάδες στρέμματα στη Χαλκιδική, τη Φωκίδα και Οικονομικής Κοινότητας το 1981, ο τότε πρόεαλλού), οδηγούνται σε αναπόφευκτο μαρασμό δρος της Επιτροπής είπε ότι η Ελλάδα εισερχόταν όλες οι άλλες οικονομικές δραστηριότητες. στην Κοινότητα με τον ορυκτό της πλούτο ως ένα »Παρά τα ωραία λόγια για "βιώσιμη ανάπτυαπό τα κύρια οικονομικά της πλεονεκτήματα. ξη" ο στόχος αυτού του ασφυκτικού θεσμικού Κατά την πολυετή περίοδο των διαπραγματεύπλαισίου είναι κρυστάλλινα καθαρός: να δημισεων που προηγήθηκαν της τελικής ένταξης, ουργηθούν συνθήκες τοπικής υπανάπτυξης, οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι προωθούσαν τον να στραγγαλιστεί η τοπική οικονομία, ώστε να ορυκτό πλούτο ως μέρος της προίκας της χώρας, μπορέσει να αναπτυχθεί η μεταλλεία. Και παιδιαίτερα τα μεταλλικά ορυκτά τα οποία ήταν ράλληλα να περιοριστεί στο ελάχιστο η δυνατόπεριζήτητα αλλά σε ανεπάρκεια στον βιομηχατητα των τοπικών κοινωνιών να αντιδράσουν με νοποιημένο ευρωπαϊκό Βορρά. Αυτό οδήγησε νομικά μέσα στο ρήμαγμα των τόπων τους. Δεν τους Financial Times το 1977 να γράψουν: Oταν υπάρχει χώρος για δημοκρατία και ανθρώπινα η Ελλάδα γίνει το 10ο μέλος της Ευρωπαϊκής Οιδικαιώματα εδώ. Οι τοπικές κοινωνίες θα πρέπει κονομικής Κοινότητας, ο εκτεταμένος ορυκτός να "πειστούν" ή να αντιμετωπίσουν καταστολή πλούτος της θα προσφέρει στην Κοινή Αγορά μια και διώξεις, όπως έγινε στις Σκουριές», καταλήμεγάλη ποικιλία πρώτων υλών που θα βοηθήγει η κ. Κάδογλου.

Δελφοί

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

AΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΧΕΡΙΑ

Η δαιδαλώδης πορεία των

Σε τριάντα εκατομμύρια ανέρχεται το ύψος των αποκαταστάσεων που έχει δηλωθεί από την εταιρεία, χωρίς βέβαια να συνυπολογίσουμε αυτά που δεν δηλώθηκαν ή τις εικονικές αποκαταστάσεις»

ιστορία των εταιρειών που ενεπλάκησαν στην εξόρυξη βωξίτη στην περιοχή ακολουθεί τις συνήθεις περίπλοκες διαδρομές του χρήματος που τόσο αγαπούν οι πολυεθνικές. Η έναρξη γίνεται το 1935, όπως ήδη αναφέραμε, με τους περιβόητους αδελφούς Ηλιόπουλους που δημιουργούν την εταιρεία ΑΕΜ Βωξίται Παρνασσού. Με μια μικρή διακοπή κατά την περίοδο της ναζιστικής κατοχής η εταιρεία ανδρώνεται και περνά στον εγγονό Οδ. Κυριακόπουλο, πρώην πρόεδρο του ΣΕΒ. Στη συνέχεια η S&B μαζί με τον Βωξίτη Φωκίδας δημιουργούν τους Ευρωπαϊκούς Βωξίτες. Τον Φεβρουάριο του 2015 η εταιρεία Ευρωπαϊκοί Βωξίτες απορροφάται ακολούθως από την ΕΛΜΙΝ-ΚΕΡΝΕΟΣ, συμφερόντων Ιωάννη Βαρδινογιάννη και Λυμπέρη Πολυχρονόπουλου. Η ΕΛΜΙΝ-ΚΕΡΝΕΟΣ εν τω μεταξύ είναι θυγατρική και ανήκει κατά 54% στον γαλλικό όμιλο KERNEOS S.A. Παράλληλα αρχές του 2015 η S&B, συμφερόντων Κυριακόπουλου, απορροφάται από τη γαλλική πολυεθνική εταιρεία Imerys, διασφαλίζοντας τη συμμετοχή κατά 5% της οικογενείας Κυριακόπουλου στο μετοχικό κεφάλαιο της γαλλικής εταιρείας και θέση στο Δ.Σ. μετά τη συμφωνία με τον βασικό μέτοχο της Imerys, τον βελγικό όμιλο GBL. Εν τέλει η πολυεθνική KERNEOS S.A. εξαγοράζεται το 2016 από την Imerys! Η μεταλλευτική δραστηριότητα του βωξίτη στη Φωκίδα ανήκει πλέον στην πολυεθνική Imerys με τη διακριτική συμμετοχή της οικογένειας Κυριακόπουλου που επί δεκαετίες ήταν ο απόλυτος άρχων στη Φωκίδα. Το ερώτημα είναι ποιος θα πληρώσει το «μάρμαρο» των απίστευτων παρανομιών που έχουν συντελεστεί όλα αυτά τα χρόνια. Αυτά δε που έπονται είναι ακόμη πιο αποκαρδιωτικά. Ας πιάσουμε το νήμα από την αρχή: Η αισθητική των παράνομων εγκαταστάσεων κυριαρχεί στη θέα του επισκέπτη του Δελφικού Τοπίου είτε επιχειρήσει να προσεγγίσει την περιοχή από το λιμάνι είτε από την εθνική οδό. «Περίπου 670 στρέμματα παρουσιάζουν τη χείριστη δυνατή αντιτουριστική εικόνα στη βιτρίνα των Δελφών και μνημείου της UNESCO στην καρδιά του προστατευόμενου Δελφικού Τοπίου δίπλα στο λιμάνι στην πόλη της Ιτέας, σε μήκος τριών χιλιομέτρων παραλιακού μετώπου εκατέρωθεν της εθνικής οδού. Από το 2010 μέχρι και το 2014 καταγγέλθηκε με κάθε δυνατό τρόπο σε κάθε αρμόδια αρχή το πώς και το γιατί οι εγκαταστάσεις αυτές

αναπτύχθηκαν παράνομα τουλάχιστον από το 1972 μέχρι σήμερα», αναφέρεται χαρακτηριστικά σε μια εκ των επιστολών που απεστάλη από την «Αλκυών», την Ομοσπονδία Οικολογικών Οργανώσεων Κορινθιακού Κόλπου, προς όλα τα συναρμόδια υπουργεία, τον εισαγγελέα, τη Γενική Επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης, ακόμη και προς το γραφείο του τέως πρωθυπουργού Αλ. Τσίπρα τον Φεβρουάριο του 2016. Σε άλλη επιστολή με αντίστοιχους παραλήπτες σημειώνεται: «Η εταιρεία S&B συμφερόντων Ο. Κυριακόπουλου (σήμερα συγχωνευμένη στην πολυεθνική Imerys) έχει καταπατήσει επί δεκαετίες πλήθος νόμων και υποχρεώσεων κατά την άσκηση της μεταλλείας στην ευρύτερη περιοχή των Δελφών (λιμάνι Δελφών και ορεινά) χρωστώντας σήμερα απροσδιόριστα δεκάδες εκατομμύρια ευρώ στο ελληνικό Δημόσιο, είτε σε εργασίες αποκατάστασης των τεράστιων σεληνιακών τοπίων που δημιούργησε εξορύσσοντας βωξίτη είτε απ' ευθείας από ό,τι προκύψει από την καταγραφή και τον καταλογισμό των παραβάσεων αυτών». Οπως σημειώνει στην «Εφ.Συν.» ο πρόεδρος της «Αλκυών» κ. Σκαρίμπας, «σε τριάντα εκατομμύρια

ανέρχεται το ύψος των αποκαταστάσεων που έχει δηλωθεί από την εταιρεία, χωρίς βέβαια να συνυπολογίσουμε αυτά που δεν δηλώθηκαν ή τις εικονικές αποκαταστάσεις». Μεταλλεία uber alles Τοπικοί φορείς και συλλογικότητες διαμηνύουν προς κάθε κατεύθυνση επί σειρά ετών ότι οι εγκαταστάσεις βωξίτη βρίσκονται εντός της Ζώνης Β της προστατευόμενης περιοχής του Δελφικού Τοπίου. Οπως σημειώνουν: «Το 1985 με Π.Δ. ετέθησαν σαφείς και αυστηρές χρήσεις γης και όροι δόμησης οι οποίοι απαγόρευαν κάθε επέκταση των εγκαταστάσεων αυτών». Και ναι μεν το Π.Δ. ακυρώθηκε το 1991 για τυπικούς λόγους από το ΣτΕ, χωρίς όμως να προϋπάρχει απόφαση αναστολής της ισχύος του, ενώ με την ακύρωσή του ακολούθησε ένας βομβαρδισμός υπουργικών αποφάσεων, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, με τις οποίες αποσαφηνιζόταν ότι η περιοχή παραμένει προστατευτέα ως αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Η S&B καταθέτει το 2011 Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τις εγκαταστάσεις της όπου διαπιστώνεται η κατασκευή νέων υποδομών, όπως νέο εργοστάσιο, δεξαμενές κ.λπ., που χρονολογικά τοποθε-

τούνται την περίοδο 1981-1991. Εγγραφο όμως της Ι' ΕΠΚΑ Δελφών επιβεβαιώνει ότι από το 1981 έως το 2008 «δεν κατατέθηκε αίτηση ούτε δόθηκε άδεια για τη συνέχιση της λειτουργίας των εγκαταστάσεων βωξίτη ή για τη χωροθέτηση νέας εγκατάστασης στην περιοχή δυτικά της Ιτέας». Επομένως, σημειώνει η «Αλκυών», οι όποιες άδειες εκδόθηκαν από την τοπική Πολεοδομία για τις κατασκευές αυτές είναι σκανδαλωδώς άκυρες εφόσον δεν υπήρχε στον φάκελο της αίτησης έγκριση από το υπ. Πολιτισμού. H Διεύθυνση Περιβάλλοντος Φωκίδας ελέγχει στη συνέχεια τη ΜΠΕ που κατατέθηκε το 2011 για την ανανέωση της άδειας λειτουργίας των εγκαταστάσεων και ζητά: α) επικαιροποιημένο διάγραμμα κάλυψης των εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις ισχύουσες προδιαγραφές του ΥΠΕΧΩΔΕ, με όλες τις κατασκευές και εγκαταστάσεις καθώς και την αντιστοίχισή τους με τις οικοδομικές άδειες, β) στοιχεία για το πώς λειτουργούν οι λίμνες καθίζησης των λυμάτων τον χειμώνα που με τις βροχοπτώσεις πρακτικά δεν προλαβαίνει να εξατμιστεί το νερό (όπως ισχυρίζεται στην ΜΠΕ η S&B), γ) στοιχεία για τη μη ρίψη βωξίτη στη

39 45

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

Πηγή: Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

εταιρειών εξορύξεων

θάλασσα και εκπομπή σκόνης στον αέρα. Η S&B απαντά πως η φυσική εξάτμιση καλύπτει όλο τον χρόνο την παραγωγή λυμάτων δίχως να προσκομίσει στοιχεία. Η Δ/νση Πε-

ριβάλλοντος επανέρχεται με νέες παρατηρήσεις: α) πως δεν γίνεται αναφορά στον βαθμό όχλησης των εγκαταστάσεων, β) πως έχει παρατηρήσει αυθαίρετη προσθήκη σε κατασκευή με άδεια από το 1979 και ζητά στοιχεία νομιμότητας, γ) ξαναζητά το επικαιροποιημένο διάγραμμα κάλυψης, και δ) επαναφέρει το ζήτημα της διαχείρισης αποβλήτων των πλοίων. Η εταιρεία δεν μπήκε στον κόπο να προσκομίσει κανένα έγγραφο. Στο τοπογραφικό πάντως που κατατέθηκε καθίσταται σαφές πως το κεντρικό κτίριο του νέου εργοστασίου που κατασκευάστηκε το 1985 πέραν της καταπάτησης του Δελφικού Τοπίου παραβιάζει και τους όρους δόμησης που έχουν οριστεί, αφού υπερβαίνει τα 11 μέτρα. Η αρχική παραχώρηση δικαιώματος χρήσης χώρου αιγιαλού στο λιμάνι της Ιτέας προς την ΑΕΜ Βωξίται Παρνασσού (στη συνέχεια S&B και ακολούθως Ευρωπαϊκοί Βωξίτες) έγινε το 1965 με απόφαση των υπουργών Δημ. Εργων και Βιομηχανίας. Το δικαίωμα αφορούσε την κατασκευή νέας αποβάθρας, στην απόφαση υπογραμμίζεται η ανάγκη λήψης κάθε μέτρου πρόληψης για αποφυγή ρύπανσης του θαλάσσιου χώρου και γίνεται σαφές ότι η χρήση της αποβάθρας δεν θα περιορίσει τη χρήση των κοινόχρηστων χώρων. Σήμερα λειτουργούν δύο αποβάθρες φόρτωσης ρυπαίνοντας τη θάλασσα, «προκαλώντας εκτεταμένη διασπορά βωξίτη παντού στο περιβάλλον», όπως σημειώνεται στις καταγγελίες. Επίσης έχουν περιορίσει και τη χρήση του περιβάλλοντος χώρου. Η παλαιά οδός Ιτέ-

Ο Κώστας Μπακογιάννης ως περιφερειάρχης υπέγραψε νʹ ανοίξουν οι μπάρες στον κόλπο Καμιώτισσας, αλλά ένα ατύχημα τον ανάγκασε νʹ ανακαλέσει την απόφαση

ας-Γαλαξιδίου έχει καταπατηθεί εξ ολοκλήρου από την εταιρεία απαγορεύοντας αυθαίρετα τη χρήση της από κατοίκους και επισκέπτες των Δελφών. Μάλιστα αποκλείουν από τη δημόσια χρήση και το δικαίωμα πρόσβασης καθώς και ήπιας τουριστικής ανάπτυξης την παραλία του όρμου Καμιώτισσα. Και οι καταγγελίες συνεχίζονται σε ώτα μη ακουόντων βροχηδόν: Στην πιο κεντρική και ορατή περιοχή του προστατευόμενου Δελφικού Τοπίου, πάνω στην εθνική οδό και οπτικά κυρίαρχη θέση στην από τη θάλασσα προσέγγιση του λιμανιού των Δελφών λειτουργούσε μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του '80 σκάλα φόρτωσης βωξίτη σε πλοία της εταιρείας Σκαλιστήρη... Το 2005

κατατέθηκε ΜΠΕ από την εταιρεία εξόρυξης βωξίτη ΕΛΜΙΝ Α.Ε. για την επαναλειτουργία της. Η αίτηση κατατέθηκε παρότι η θέση βρίσκεται εντός της Ζώνης Β του Δελφικού Τοπίου. Στις καταγγελίες των τοπικών και άλλων φορέων επισημαίνεται ότι το ίδιο συνέβη με τη ΜΠΕ της S&B το 2006 που κατάφερε εν τέλει να πάρει αρχικά εγκρίσεις από τις τοπικές αρχές και το υπ. Πολιτισμού. Ακολουθεί αλληλογραφία με το αρμόδιο υπουργείο και τελικά οι καταγγέλλοντες ενημερώνονται ότι η λάθος απόφαση της έγκρισης της ΜΠΕ της ΕΛΜΙΝ έχει ανακληθεί. Ανακλήθηκε ως φαίνεται διά της έγκρισης της σχετικής ΚΥΑ το 2013. Επίσης το 2014 εκδίδεται από το υπ. Πολιτισμού απόφαση έγκρισης του αιτήματος της εταιρείας «Δελφοί-Δίστομο» για την εγκατάσταση κινητής λυόμενης πλάστιγγας ζύγισης εντός των εγκαταστάσεων βωξίτη. Ο όρος που τίθεται για την έγκρισή του είναι «η είσοδος και έξοδος των οχημάτων να γίνεται από τις υφιστάμενες κυκλοφοριακές συνδέσεις των εγκαταστάσεων Ευρωπαϊκοί Βωξίτες προκειμένου να μην προκαλείται επιβάρυνση του παράκτιου τμήματος της θέσης Καμιώτισσα και των αρχαιοτήτων που βρίσκονται σε γειτνίαση». Παρεμπιπτόντως η μελέτη ΜΠΕ για τη συνέχιση της λειτουργίας των εγκαταστάσεων υπογράμμιζε πως δεν πρέπει να χρησιμοποιείται για την απόθεση βωξίτη «η περιοχή Καμιώτισσα, τόσο το τμήμα της βόρεια-βορειοδυτικά της εθνικής οδού Ιτέας-Ναυπάκτου όσο και το παράκτιο τμήμα νοτίως της εθνικής, προ-

κειμένου να μην προκαλείται έμμεση βλάβη των αρχαιοτήτων που βρίσκονται σε γειτνίαση». Κανένα πρόβλημα: Η θέση της αποβάθρας φόρτωσης της εταιρείας παρέμεινε σταθερά στον κόλπο της Καμιώτισσας. Μάλιστα αφαίρεσαν αυθαίρετα και τις μπάρες ασφαλείας από την εθνική οδό για τη διευκόλυνση του έργου τους. Ακολούθησε το γνωστό γαϊτανάκι των καταγγελιών και προς την Τροχαία της περιοχής. Οι αρμόδιες αρχές επέβαλαν το να κλείσουν οι μπάρες. Ο περιφερειάρχης όμως κ. Μπακογιάννης είχε άλλη άποψη υπογράφοντας απόφαση για να ξανανοίξουν οι μπάρες. Χρειάστηκε να γίνει ατύχημα ύστερα από μερικές ημέρες από φορτηγό βωξίτη και να γεμίσει το οδόστρωμα της εθνικής οδού με λάδια προκειμένου να αρθεί η απόφαση. Στις καταγγελίες που απεστάλησαν από την «Αλκυών» γίνεται αναφορά και στα 108 στρέμματα μπαζωμένης θάλασσας από τις εγκαταστάσεις βωξίτη συμφερόντων Κυριακόπουλου στο λιμάνι των Δελφών. Τελική άδεια για την κατασκευή δεν δόθηκε ποτέ, αλλά η εταιρεία μπάζωσε τελικά παράνομα τη θάλασσα το 1972 προκαλώντας τεράστια οικολογική καταστροφή. Κατά την συζήτηση ανανέωσης της παραχώρησης των 108 στρεμμάτων από τη Λιμενική Επιτροπή το 2011 αγνοήθηκαν απ’ αρχής σειρά καταγγελιών σχετικά με το ότι το μπάζωμα είναι παράνομο κ.ά., οπότε τα καταγγελλόμενα τους γνωστοποιήθηκαν τελικά με εξώδικο το οποίο και πάλι αγνόησαν, επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

ΚΡΑΤΟΣ ΕΝ ΚΡΑΤΕΙ

Η ερημοποίηση ενός παραδείσου Η ΙΣΤΟΡΙΑ της εξόρυξης βωξίτη στη Φωκίδα και στην περιοχή των Δελφών μετρά πολλές δεκαετίες, όπως μας εξηγεί ο Θύμιος Σκαρίμπας, πρόεδρος της Ομοσπονδίας Οικολογικών Οργανώσεων Κορινθιακού Κόλπου. «Η μεταλλευτική δραστηριότητα άρχισε το 1935 από τους αδελφούς Ηλιόπουλους. Οι εργαζόμενοι δούλευαν σε συνθήκες γαλέρας με γκασμάδες και κουβάδες. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε ήταν αυτή της επιφανειακής εξόρυξης. Η λήψη των βωξίτη από τον Παρνασσό και την Γκιόνα δημιούργησε ένα αποτρόπαιο θέαμα με τα νταμάρια και τις τεράστιες τρύπες. Χιλιάδες στρέμματα δάσους επλήγησαν για την εξορυκτική εργασία και αποκαταστάσεις δεν έγιναν ποτέ. Δημιουργήθηκαν τα σεληνιακά τοπία. Το 1972 μπάζωσαν παράνομα 108 στρέμματα θαλάσσιας έκτασης στο Διβάρι. Εφτιαξαν και το ερ-

γοστάσιο που σπάει το πέτρωμα και κάνει τη διαδικασία του εμπλουτισμού, ενώ για τη μεταφορά δημιουργήθηκε μια σκάλα φόρτωσης ανοιχτού τύπου παλαιάς κοπής. Η ιστορία της εξόρυξης βωξίτη στην περιοχή είναι μια ιστορία παραβιάσεων της νομοθεσίας, παράνομων αδειών, πίεσης στο Δελφικό Τοπίο και ρίψης αποβλήτων δεξιά και αριστερά και μέσα στη θάλασσα. Γι' αυτά δεν έχουν πληρώσει. Τα πρόστιμα που πρέπει να καταβληθούν για τις παρανομίες και τα περιβαλλοντικά εγκλήματα είναι πολύ μεγαλύτερα από την αξία της εταιρείας. Τη δεκαετία του 1960 η περιοχή είχε εκρηκτική τουριστική ανάπτυξη. Τώρα πια αναφερόμαστε στους τουριστικούς οδηγούς με μελανά χρώματα. Κάθε άλλη οικονομική δραστηριότητα έχει καταπνιγεί και η περιοχή ολόκληρη ερημώνει. Οι καταγγελίες μας και οι παρεμβάσεις μας

Τα πρόστιμα στους αρμοδίους με στάσεις άνευ αδείας, αλλά στοιχεία και ελέγχους και επικράτησε εξ ολοπου πρέπει να κλήρου στο λιμάνι των που πραγματοποιούκαταβληθούν για σαμε μόνοι μας ήταν Δελφών (και στα γύτις παρανομίες και συνεχείς. Αντιμετωρω βουνά). Σαν να μην τα περιβαλλοντικά πίσαμε την παγερή έφταναν όλα αυτά με εγκλήματα είναι πολύ αδιαφορία τους», το νέο χωροταξικό της μεγαλύτερα από την προσθέτει ο κ. Σκαρίπεριφέρειας, παρέχεται μπας. η άδεια στην εταιρεία να αξία της εταιρείας Ούτε λίγο ούτε πολύ μπει εντός της προστατευαπό το 1972 και μετά, όμενης ζώνης Β αλλά και της που η Ομοσπονδία Α του Δελφικού Τοπίου. Και για διαθέτει στοιχεία, να μη μείνει παραπονεμένη η θάλαση εταιρεία βωξίτη στους Δελφούς (με τις σα, διασπείρονται ιχθυοκαλλιέργειες και συνήθεις συγχωνεύσεις) έκανε την αντεγια το προσεχές διάστημα προαλείφεται πίθεσή της στον τουρισμό με αποτέλεσμα ένα τεράστιο αιολικό πάρκο. Σωστά, αντί να χαθούν χιλιάδες θέσεις εργασίας. Και για εργασίες αποκατάστασης του φυσικού όχι μόνο μπάζωσε παράνομα τη θάλασσα, τοπίου θα φυτρώσουν αιολικά προς δόξαν όχι μόνο καταπάτησε δημόσιο δρόμο, όχι του Δελφικού Τοπίου... μόνο συνέχισε να φτιάχνει νέες εγκατα-

Δελφοί

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

Οι νόμοι δεν ισχύουν για όλους

Η Λ. Μενδώνη και οι άλλοι... Εξαιρετικό όμως ενδιαφέρον έχει ο καταλυτικός ρόλος που διαδραμάτισε η νυν υπουργός Πολιτισμού Λ. Μενδώνη στην τελική έγκριση εκ μέρους του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου της συνέχισης λειτουργίας των εγκαταστάσεων βωξίτη. Τα μέλη του ΚΑΣ είχαν ενημερωθεί ότι οι εγκαταστάσεις βωξίτη βρίσκονται εντός της Ζώνης Β της προστατευόμενης περιοχής του Δελφικού Τοπίου. Υστερα από δύο αναβολές της συζήτησης, επισκέφθηκε την περιοχή επιτροπή μελών των ΚΑΣ για έλεγχο των σχετικών καταγγελιών και ενστάσεων. «Ούτε λίγο-ούτε πολύ διαπίστωσαν ιδίοις όμμασι ότι σε απόσταση 150 μέτρων από τις εγκαταστάσεις βωξίτη υπάρχουν αρχαιολογικά ευρήματα μη αξιολογημένα» σχολιάζει ο κ. Σκαρίμπας. Τα μέλη του ΚΑΣ, μεταξύ αυτών και ο καθηγητής Π. Βαλαβάνης, ο οποίος εντόπισε τον Ιππόδρομο των Δελφών, συνεδριάζουν και απορρίπτουν την ΜΠΕ της εταιρείας με ψήφους 8 κατά και 7 υπέρ. «Είναι απαράδεκτο το αποτέλεσμα. Δεν υπάρχει περίπτωση επικύρωσής του» δηλώνει εξοργισμένη για την απόφαση η υπουργός και πρώην γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, κ. Μενδώνη. Τα μέλη του ΚΑΣ ξεναγούνται εκ νέου με πούλμαν της S&B, δεξιώνονται από την εταιρεία και εν τέλει η πολυπόθητη έγκριση δίνεται το 2012. «Ζητήσαμε παράσταση από την ολομέλεια του ΚΑΣ. Ομως αυτοί δεν εμφανίστηκαν» σημειώνει ο

Πηγή: Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

o 2011 η εταιρεία καταθέτει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων για τη συνέχιση λειτουργίας των εγκαταστάσεων βωξίτη εντός της Ζώνης Β του προστατευόμενου Δελφικού Τοπίου. Το Λιμενικό Ταμείο Φωκίδας, το Δημοτικό Συμβούλιο Δελφών όπως και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο προχωρούν σε τρεις και πλέον αναβολές της συζήτησης για την έγκριση της άδειας. Η Επιτροπή Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας έδωσε μόνο μία αναβολή. Κατά τη δεύτερη συνεδρίαση, μέλος της επιτροπής και ο μεγαλύτερος ή ένας από τους μεγαλύτερους εργολάβους της εταιρείας S&B υποκαθιστούν τον πρόεδρο και τον εισηγητή και η μελέτη -οποία έκπληξη- εγκρίνεται. Η απόφαση αυτή χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια, όπως τονίζεται στις καταγγελίες της Ομοσπονδίας Οικολογικών Οργανώσεων Κορινθιακού Κόλπου, «ως τεκμήριο νομιμότητας και πρόφαση υποχρεωτικής αποδοχής των εγκαταστάσεων αυτών ως έχουν από τα υπόλοιπα συμβούλια που γνωμοδότησαν θετικά με εκτενή αναφορά στην εν λόγω απόφαση της Επιτροπής Περιβάλλοντος όποτε η συζήτηση ερχόταν στις δικές τους ευθύνες». Σύμφωνα όμως με το άρθρο 172 του «Καλλικράτη», «ο περιφερειακός σύμβουλος δεν μπορεί να μετάσχει σε μια συζήτηση...εφόσον ο ίδιος ή συγγενής του έως τον δεύτερο βαθμό εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έχει υλικό ή ηθικό συμφέρον. Απόφαση που λαμβάνεται κατά παράβαση της διάταξης αυτής είναι άκυρη». Το γεγονός καταγγέλθηκε στον εισαγγελέα Αμφισσας και καταγράφηκε ως μηνυτήρια αναφορά, ερώτηση έγινε στη Βουλή, αλλά αποτέλεσμα ουδέν. Οι αποφάσεις του υπ. Πολιτισμού όπως και η τελική απόφαση του ΥΠΕΚΑ με τις οποίες εγκρίθηκε η ΜΠΕ αναφέρουν την απόφαση της Περιφέρειας ως ισχύουσα.

κ. Σκαρίμπας. «Μάλιστα, η κ. Μενδώνη, όταν τη συναντήσαμε, μας είπε: “Δεν μας ενδιαφέρει εκτός από την προστασία των αρχαιοτήτων τίποτε άλλο. Δεν μας ενδιαφέρουν οι επιπτώσεις στην υγεία σας, στο περιβάλλον και στην οικονομία του τόπου”», συμπληρώνει ο κ. Σκαρίμπας. Και όλα αυτά ενώ οι εγκαταστάσεις βρίσκονται εντός της Ζώνης Β, σε γειτνίαση με τις αρχαιότητες. «Δεν θα ήθελα να συζητήσω για αυτή τη συνεδρίαση του ΚΑΣ. Η θέση μου είναι λεπτή» τονίζει με εμφανή πίκρα στην «Εφ.Συν.» ο αρχαιολόγος κ. Βαλαβάνης... To 2013 με το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της Αμφισσας χαρακτηρίζεται επίσημα «Μεταλλευτικής Δραστηριότητας» το δυτικό τμήμα των εγκαταστάσεων της S&B στον όρμο Καμιώτισσα, παρά το γεγονός ότι επί δεκαετίες ήταν αυστηρά προστατευόμενη Ζώνη Β του Δελφικού Τοπίου.Το 2016 δημοσιεύεται η πρόταση για το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο Ιτέας με το οποίο χαρακτήριζε «Μεταλλευτικό» και το ανατολικό τμήμα των παράνομων εγκαταστάσεων βωξίτη στον όρμο Λαρνάκι. Η τελική πρόταση του ΓΠΣ Ιτέας εγκρίθηκε το 2017 από την πρώην υπ. Πολιτισμού Λ. Κονιόρδου, η οποία αρνήθηκε να συναντήσει τους τοπικούς φορείς που ζητούσαν να την ενημερώσουν πριν αυτή υπογράψει. Κάπως έτσι οι εγκαταστάσεις δίπλα στο λιμάνι των Δελφών στην Ιτέα λαμβάνουν άδεια παρά τις καταγγελίες ότι αυτές βρίσκονται εντός του Δελφικού Τοπίου, ενώ παράλληλα η ΕΛΜΙΝ δηλώνει ψευδώς (τότε) πως είναι εν λειτουργία, ενώ ήταν ερείπια εγκαταλειμμένα από το 1985. Σύμφωνα με την άδεια, αποτελούν νομίμως προϋπάρχουσες εγκαταστάσεις. Επίσης λαμβάνουν άδεια οι εγκαταστάσεις της S&B, παρά τις καταγγελίες για καταπάτηση του Δελφικού Τοπίου, και νέες κατασκευές άνευ αδείας από το υπ. Πολιτισμού. Κι όμως οι τοπικοί φορείς από το 2011 κατέθεσαν προτάσεις ώστε να μετεγκατασταθούν τα αποθέματα μεταλλεύματος και το εργοστάσιο εμπλουτισμού της εταιρείας βωξίτη σε κατάλληλες θέσεις στην ενδοχώρα σε ένα μεταβατικό διάστημα ολίγων ετών. Πρόταση

που διασφάλιζε τη συνύπαρξη της μεταλλίας με την επιβίωση και την ανάπτυξη της τοπικής κοινωνίας. Κι όμως, δεν εισακούστηκαν... Ελεγχος και εξουσία Δεν εισακούστηκαν γιατί ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας συνιστά το Αγιο Δισκοπότηρο. Και ας είναι η συμμετοχή του στο ΑΕΠ της χώρας εξαιρετικά περιορισμένη και ας συντελείται λεηλασία εις βάρος του περιβάλλοντος και της τοπικής οικονομίας. Η ευρύτερη περιοχή των Δελφών οδηγείται σε ερημοποίηση. Σχολεία κλείνουν, χωριά και κωμοπόλεις αδειάζουν, ενώ η Φωκίδα καταλαμβάνει τις πλέον υψηλές θέσεις στους δείκτες ανεργίας και γερασμένου πληθυσμού. Οταν λοιπόν κάθε άλλη παραγωγική και ήπια αναπτυξιακή δραστηριότητα εξαλείφεται, τότε η επιρροή της εταιρείας καθίσταται μονοπωλιακή και απόλυτη. Τα υπερκέρδη της εταιρείας από τις επιφανειακές εξορύξεις, την ανεξέλεγκτη ρίψη αποβλήτων, τις μη αποκαταστάσεις (γιατί ποιος θα τους ελέγξει;), ή τις εικονικές, της επιτρέπουν να εμφανίζεται γενναιόδωρη στην τοπική κοινωνία μέσω χορηγιών και δωρεών. «Είναι ο πάγιος τρόπος των εξορυκτικών εταιρειών για να ελέγχουν την τοπική κοινωνία. Αφού με τη δραστηριότητά τους ο τόπος φτωχοποιείται, εμφανίζονται ως οι μεγάλοι χορηγοί» τονίζει η Μ. Κάδογλου στην «Εφ.Συν.». Και σε αυτή την περίπτωση λοιπόν η εταιρεία βωξίτη, που απασχολεί μόλις 300 εργαζόμενους, εκ των οποίων οι πενήντα και πλέον εξωτερικοί εργολάβοι και συνεργάτες απειλούνται μάλιστα συνεχώς με απολύσεις και ενώ γίνονται εκβιαστικά συρρικνώσεις μισθών, εμφανίζεται ως ο μεγάλος χορηγός με δωρεές σε νοσοκομεία, στην αστυνομία, στην Πυροσβεστική κτλ (για συσσίτια δεν ακούσαμε κάτι). Της επιτρέπει επίσης να ελέγχει όλους τους θεσμικούς φορείς του τόπου. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση ενός υποψήφιου δημοτικού άρχοντα που είπε σε τοπική εφημερίδα «πως δεν κατέβαινε θέμα στο δημοτικό συμβούλιο χωρίς την έγκριση της εταιρείας». Στο πλαίσιο αυτό οι εργαζόμενοι της εταιρείας παγίως χρησιμοποιούνται ως πέμπτη

φάλαγγα στις τυχόν αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας. Στους Δελφούς η εταιρεία του Κυριακόπουλου παραπέμφθηκε μόλις δύο φορές σε δίκη. Την πρώτη φορά καταδικάστηκε, σε πενιχρά βεβαίως πρόστιμα, γιατί διαπιστώθηκαν περιβαλλοντικές παραβάσεις κοντά στη λίμνη του Μόρνου. Από εκεί υδροδοτείται η Αθήνα! Η κατάσταση ήταν τόσο σοβαρή που δεν γινόταν να μην επιβληθούν κάποια πρόστιμα. Στη δεύτερη περίπτωση το θέμα αφορούσε παραβίαση του Δελφικού Τοπίου στη ζώνη Β. Το δικαστήριο αναβλήθηκε αρκετές φορές. Η εκπρόσωπος του υπ. Πολιτισμού, ως μάρτυρας κατηγορίας, παρίστατο. Οταν εντέλει η δίκη έγινε, η εκπρόσωπος δεν εμφανίστηκε. Στη συνέχεια δήλωσε ότι δεν έλαβε κλήση από το δικαστήριο! Η εταιρεία αθωώθηκε... Πάντως η εν λόγω εταιρεία, προ της συγχώνευσής της με πολυεθνική, καταδικάστηκε για περιβαλλοντικές ατασθαλίες και στο έτερο γήπεδό της, στη Μήλο. «Εδώ, όπως έχει ειπωθεί χαρακτηριστικά, και καντηλανάφτης αν θέλεις να γίνεις, χρειάζεσαι άδεια από την εταιρεία» τονίζει στην «Εφ.Συν.» ο Γιώργος Κόλλιας από την Κίνηση για τη Διάσωση της Γκιώνας. «Ποια διάσωση Γκιώνας;» σχολιάζει με πικρία ένας άνθρωπος που έχει δώσει πάμπολλες μάχες για την προάσπιση αυτής της περιοχής Natura. «Σεληνιακό τοπίο εξ ολοκλήρου έχει καταστεί. Αυτή τη στιγμή διενεργούνται 600 γεωτρήσεις για να οριοθετήσουν το μετάλλευμα σε ενενήντα θέσεις. Tι γίνεται με το νερό; Ζητήσαμε υδρογεωλογική μελέτη από το ΙΓΜΕ για τα νερά του βουνού. Πήγα σε γεώτρηση και έριξα πέτρα και άκουσα τον ήχο του νερού. Οι κτηνοτρόφοι έχουν υποστεί τεράστια ζημιά λόγω της δραστηριότητας του βωξίτη. Οι περισσότεροι εγκαταλείπουν και φεύγουν. Τα ορεινά χωριά έχουν εγκαταλειφθεί. Τα νερά επίσης, λόγω της δραστηριότητας, αλλάζουν πορεία. Εχουμε αντιληφθεί ποιο θα είναι το κόστος του νερού όταν θα χρειαστεί να το μεταφέρουμε από την Αμφισσα; Ναι, πολλές φορές μου έχουν διαμηνύσει να προσέχω. Ιδιαίτερα μετά τους εμπρησμούς...».

39 47

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

Θ. Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.com

«Το όνειρό μου το τσάκισαν»

Ιτέα

Οι επιπτώσεις στον Κορινθιακό, περιοχή Natura «ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΧΘΈΙ ένας τόνος αλουμινίου, απαιτούνται τέσσερις με πέντε τόνοι βωξίτη. Στον υπολογισμό δεν μπαίνουν τα στείρα υλικά που μπορεί να είναι σημαντικά σε ποσότητα και που αποτίθενται επιφανειακά στην περιοχή της εξόρυξης, με ό,τι συνεπάγεται για τα δάση και τις περιοχές που βρίσκονται κατάντη των αποθέσεων. Ενδεικτικά, αξίζει να αναφερθεί ότι για να παραχθεί ένα τόνος αλουμινίου, τα στείρα υλικά ανέρχονται σε δέκα τόνους και η κόκκινη λάσπη σε τρεις. Από τα εκατομμύρια τόνους που εξορύσσονταν, μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 20-25% απομακρυνόταν από την ευρύτερη περιοχή της εξόρυξης και του εργοστασίου επεξεργασίας. Από το υπόλοιπο προϊόν της εξόρυξης, το οποίο με το επίπλυσμα είχε όγκο μεγαλύτερο του αρχικού εξορυσσόμενου όγκου, ένα μέρος απετίθετο επιφανειακά, ενώ το περισσότερο κατέληγε στον πυθμένα του Κορινθιακού κόλπου. Ιδιαίτερη επιβάρυνση αποτελούσε η αποβολή των στερεών αποβλήτων του εργοστασίου αλουμινίου (ΑτΕ) που λειτουργεί στον κόλπο των Αντικύ-

ρων (στην οποία πωλείται το σύνολο της παραγωγής της εταιρείας "Δελφοί-Δίστομο" και μέρος της παραγωγής των εταιρειών ΕΛΜΙΝ Α.Ε. και S&B. Το εργοστάσιο επεξεργαζόταν τους βωξίτες της περιοχής Παρνασσού και Γκιόνας και απέρριπτε στον Κορινθιακό τη γνωστή «ερυθρά ιλύς» ή απλούστερα "κόκκινη λάσπη", η οποία είναι το στερεό απόβλητο της επεξεργασίας του βωξίτη. Στις εγκαταστάσεις της ΑτΕ προκύπτει 1,06 τόνος ερυθράς ιλύος ανά τόνο παραγόμενης αλουμίνας και η μέση ετήσια παραγωγή κόκκινης λάσπης ανέρχεται σήμερα σε περίπου 800.000 τόνους. Δηλαδή αρκετές χιλιάδες τόνοι κόκκινης λάσπης ελευθερώνονταν κάθε χρόνο στον Κορινθιακό, με αποτέλεσμα ο κόλπος των Αντικύρων να αποτελεί ένα αρκετά βεβαρημένο θαλάσσιο περιβάλλον. Η έκχυση της κόκκινης λάσπης στον κόλπο των Αντικύρων πραγματοποιούνταν με υποθαλάσσιους μεταλλικούς αγωγούς μήκους δύο χιλιομέτρων οι οποίοι εκβάλλουν σε βάθος νερού περίπου εκατόν δέκα μέτρων...

Το Λαρνάκι είναι μια περιοχή της Φωκίδας, στον Δήμο Δελφών, δίπλα στην πόλη της Ιτέας όπου βρίσκονται βιομηχανικές εγκαταστάσεις της εταιρείας S&B. Η περιοχή αυτή βρίσκεται εντός του προστατευόμενου Δελφικού Τοπίου (περίπου 7,2 χλμ. σε ευθεία από τους Δελφούς) και σε προέκταση της δυτικής πλευράς της πόλης της Ιτέας στην οποία βρίσκεται και το λιμάνι των Δελφών και της ευρύτερης περιοχής. Η περιοχή αυτή ανήκει επίσης στο δίκτυο Νatura 2000 και έχει χαρακτηριστεί και από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Οι εγκαταστάσεις της εταιρείας περιλαμβάνουν εγκαταστάσεις θραύσης-κοσκίνισης και εμπλουτισμού του βωξίτη, συνεργείο και αποθήκες υλικών, ζυγιστήριο, παλαιό σπαστήρα-κόσκινο και αποβάθρα φόρτωσης πλοίων. Δίπλα στις εγκαταστάσεις βωξίτη υπάρχουν περιοχές με αρχαιολογικά ευρήματα. Στην περιοχή Καμιώτισσα υπάρχουν τρία σημεία με κτιριακά αρχαιολογικά ευρήματα» (Ε. Γρίβα, Βωξίτης Φωκίδας, διπλωματική εργασία 2012).

Αφωνοι στην UNESCO ΚΑΙ ΣΑΝ ΝΑ ΜΗΝ αρκούσαν όλα αυτά, το 2016 έρχεται το νέο χωροταξικό της Στερεάς Ελλάδας με το οποίο η ευρύτερη περιοχή γύρω από το Δελφικό Τοπίο χαρακτηρίζεται «αποκλειστικής μεταλλευτικής χρήσης» και στη βιτρίνα αυτού του μνημείου της UNESCO, δίπλα στο λιμάνι, χωροθετούνται μεταλλευτικές εγκαταστάσεις εκεί όπου η προστασία του μνημείου απαγόρευε επί δεκαετίες ακόμη και μικρές αγροτικές εγκαταστάσεις στους κατοίκους της περιοχής που ασχολούνται με τον τουρισμό και τους ελαιώνες. Εξέλιξη «που δίνει στο σκάνδαλο αυτό ισχυρή διεθνή διάσταση», όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά από την «Αλκυών». Κατά του νέου χωροταξικού προσέφυγαν άπαντες: η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας, ο Δήμος Δελφών και η ΕΛΛΕΤ που, πέραν της προσφυγής στο ΣτΕ, προσέφυγε και στην UNESCO. «Η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, κοινωφελές σωματείο που ιδρύθηκε το 1972, εκπρόσωπος στην Ελλάδα της “Europa Nostra”, υποβάλλει προσφυγή προς την Επιτροπή Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ζητώντας την εγγραφή του Μνημείου Παγκόσμιας Κληρονομιάς των Δελφών στον Κατάλογο της Παγκόσμιας

Κληρονομιάς σε Κίνδυνο» σημειώνεται στην ανακοίνωση. «Εμειναν εμβρόντητοι από την UNESCO. Kαι ζητούν συνέχεια νέα στοιχεία» θα πει χαρακτηριστικά στην «Εφ. Συν.» η Λυδία Καρρά, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας. «Το Δελφικό Τοπίο με αυτόν τον γεωγραφικό προσδιορισμό αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πολιτισμικά τοπία ολόκληρης της Ευρώπης, εάν όχι του κόσμου. Στην περίπτωσή του δεν ευσταθούν οι συνήθεις αρχές της εξεύρεσης κατάλληλου μείγματος χρήσεων. Εδώ, το πολιτισμικό τοπίο αξιώνει να λαμβάνεται υπ’ όψιν ως απόλυτη προτεραιότητα, ενώ οποιεσδήποτε άλλες χρήσεις θα πρέπει να ικανοποιούνται μόνον εάν δεν βλάπτουν αυτό το πολιτισμικό τοπίο ή εάν ευρίσκονται σε ασφαλή απόσταση εκτός αυτού...Το Δελφικό Τοπίο παραδίνεται σε καταστροφικές δραστηριότητες εξόρυξης βωξίτη οι οποίες το απειλούν εδώ και δεκαετίες και η καταστροφή ολοκληρώνεται με τη χωροθέτηση πεδίων ανεμογεννητριών στις κορυφογραμμές που το ορίζουν. Ακόμη, στη θάλασσά του, από όπου αναδύθηκε, κατά τον μύθο, ο θεός Απόλλων μεταμορφωμένος σε δελφίνι, προβλέπονται εντατικές ιχθυοκαλλιέργειες» προστίθεται.

Ο ΣΤΈΦΑΝΟΣ ΚΟΛΛΙΑΣ αποφάσισε να επιστρέψει το 2006 στο χωριό Καλοσκοπή στην Γκιώνα. Στο χωριό του πεθαμένου πατέρα του, «ενός κομμουνιστή και ιδεολόγου ανθρώπου», σημειώνει με σεβασμό στην «Εφ.Συν.». Επέστρεψε με πολλά όνειρα: να καλλιεργήσει τα εγκαταλειμμένα χωράφια, να βοηθήσει στην αναβάθμισή τους, να βάλει το λιθαράκι του για το ξαναζωντάνεμα της υποβαθμισμένης περιοχής. «Διαπίστωσα γρήγορα την τραγική υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος. Την απληστία για το κέρδος των εταιρειών και την απόλυτη εξουσία τους» σημειώνει στενόχωρα. «Επιδοτούσαν σε αντιστάθμισμα της τρομακτικής καταστροφής ποδοσφαιρικές ομάδες, νοσοκομεία κτλ. Αποφάσισα να μπω μπροστά και να αρχίσω να μιλάω. Μαζί με τον συγγενή μου, Γιώργο Κόλλια, πετύχαμε να δημιουργήσουμε ένα ζωντανό κύτταρο. Οι άνθρωποι της περιοχής πολιτικοποιήθηκαν, άρχισαν να γίνονται τοπικές συνελεύσεις. Ερχονταν από τα αστικά κέντρα στην Γκιώνα άνθρωποι που η καταγωγή τους είναι από εδώ. Υπήρξε μια ενθαρρυντική αφύπνιση. Σύντομα γίναμε πολύ ενοχλητικοί. Αρχισαν οι αντιδράσεις και οι αντισυγκεντρώσεις με πολλαπλάσιο αριθμό προσώπων σε σύγκριση με εμάς. Σε όλα τα ζητήματα έβγαινα μπροστά. Εγώ είχα μόνιμη παρουσία στην περιοχή, δεν έφευγα και επέστρεφα, και αυτό άρχισε να ενοχλεί. Την πρώτη φορά κατεβαίνω στην Αθήνα και γίνεται απόπειρα εμπρησμού στο σπίτι μου στις δέκα-δεκαπέντε ώρες απουσίας μου. Η απόπειρα ήταν ανεπιτυχής. Την επόμενη φορά που απουσίασα το σπίτι κάηκε ολοσχερώς. Το σπίτι είχε μια μικρή ασφάλιση και όλοι βοήθησαν να ξαναστηθεί. Μέσα σε τέσσερις μήνες το σπίτι φτιάχτηκε από την αρχή. Αρχίσαμε να το φυλάμε με βάρδιες. Οταν απουσίαζα, κάποιος έπαιρνε τη θέση μου. Υστερα όμως από έναν χρόνο (έχουμε ήδη φτάσει στο 2010), ο κόσμος άρχισε να φοβάται πολύ. Το χωριό αυτό έχει καεί δύο φορές από τους ναζί και οι συλλογικές μνήμες από τον Εμφύλιο και τη μετέπειτα καταστολή είναι εξαιρετικά ισχυρές. Αρχισα να αποσύρομαι απογοητευμένος σιγά σιγά. Ομως το 2015 αποφασίζω να επιστρέψω ξανά για να συνεχίσω την καλλιέργεια των χωραφιών. Και κάπως έτσι ξαναμπαίνω μπροστά. Γίνεται εμπρησμός για ακόμη μια φορά στο σπίτι μου. Το βρίσκω μισοκαμένο. Δεν καθυστέρησαν. Την ίδια νύχτα επέστρεψαν και το αποτελείωσαν. Το σπίτι ξανακάηκε ολοσχερώς. Ομως είχαμε τοποθετήσει κάμερες ασφαλείας. Το υλικό πήγε στην Πυροσβεστική (τρέξαμε να τους πάρουμε και σκληρό δίσκο). Στην αστυνομία μετά είπαν ότι η καταγραφή ήταν μεγάλη και δεν έβγαζαν άκρη. Εγινε και δίκη χωρίς στοιχεία. Παραπέμφθηκαν κάποιοι Αλβανοί που θεώρησα ύποπτους πως δρουν ως εντολοδόχοι. Φυσικά και αθωώθηκαν. Κανένα στοιχείο δεν υπήρξε εις βάρος τους. Κάθισα είκοσι τέσσερις ώρες στα αποκαΐδια και κοίταζα το κενό. Μετά σηκώθηκα και έφυγα. Ο τρόμος είχε πλακώσει αυτό το χωριό....Για να ολοκληρώσουν την εκδίκησή τους πήγαν στον τάφο του πατέρα μου, του κομμουνιστή, και πυροβόλησαν αρκετές φορές. Εφυγα δίχως να κοιτάξω πίσω. Είχαν τσακίσει το όνειρό μου...».

Δελφοί

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

Η καταδίκη της Δεσφίνας, με 6 και πλέον χλμ. παραλίες με άμμο, με οδική πρόσβαση, ισχυρή μέχρι στιγμής κτηνοτροφία και αδιαμφισβήτητη φυσική ομορφιά. Η περιοχή βρίσκεται σε μικρή απόσταση από δύο μνημεία ενταγμένα στον κατάλογο της UNESCO: τους Δελφούς και τον Οσιο Λουκά. Διαθέτει επομένως τις προϋποθέσεις για το μοντέλο ήπιας τουριστικής αγροδιατροφικής ανάπτυξης. Αυτό όμως που προτείνεται είναι να κατασκευαστούν στην περιοχή το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο της Ελλάδας και νταμάρια βωξίτη στη δυτική πλαγιά της Δεσφίνας

ον Δεκέμβριο του περασμένου έτους δημοσιεύεται στο ΦΕΚ (αρ. ΥΠΕΝ/ Δ Χ Ω Ρ Σ / 7 61 0 4 / 1 1 7 6 ) απόφαση του υπουργού Ενέργειας και Περιβάλλοντος Γ. Σταθάκη για το νέο χωροταξικό της Στερεάς Ελλάδος, το οποίο ούτε λίγο-ούτε πολύ προβλέπει εξορύξεις ακόμα και μέσα στις Ζώνες Α και Β του Δελφικού Τοπίου. Ο σχεδιασμός και αυτά που προαλείφονται για την περιοχή είναι δίχως καμία διάθεση υπερβολής επιεικώς ανατριχιαστικά. Ενδεικτικά παραθέτουμε: «Σε περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ (NATURA) 2000, εκτός των οικοτόπων κοινοτικής προτεραιότητας και στις περιοχές προστασίας των αρχαιολογικών χώρων, είναι δυνατή η άσκηση εξόρυξης και η λειτουργία εγκαταστάσεων που τη συνοδεύουν σύμφωνα με τους όρους και τις προϋποθέσεις που τίθενται από τα νομικά καθεστώτα προστασίας τους. Η διακίνηση προϊόντων εξόρυξης στους ανωτέρω χώρους καθώς και σε ευρύτερες περιοχές αστικών κέντρων πρέπει να αντιμετωπίζονται από τις αντίστοιχες μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων με ειδικούς όρους προστασίας της ατμόσφαιρας και του τοπίου (σ.σ. προστασίας όπως αυτής που έχει διασφαλιστεί έως τώρα να εικάσουμε!). Σε σχέση με τις άμεσες ξένες επενδύσεις, η περιφέρεια αποτελεί δυνητικό τόπο προορισμού μέσω των μεγάλων οικονομικών ομίλων που δραστηριοποιούνται σε αυτή κυρίως στον τομέα των ορυκτών πόρων και της μεταλλουργίας και των ΑΠΕ...». Επίσης, «Διασφάλιση των εκάστοτε κατοχυρωμένων θεσμικά χώρων για αποκλειστική εκμετάλλευση σύμφωνα με το άρ. 67 του ισχύοντος Μεταλλευτικού Κώδικα...μέσω του χαρακτηρισμού τους ως αποκλειστικής μεταλλευτικής χρήσης στον υποκείμενο χωρικό σχεδιασμό. Οι χώροι αυτοί αποτυπώνονται ενδεικτικά στους Χάρτες του παρόντος ως Περιοχές Αποκλειστικής Μεταλλευτικής Δραστηριότητας». «Ενταξη της δραστηριότητας στο πρότυπο χωρικής ανάπτυξης και διατήρηση και επέκταση των εγκαταστάσεων που τις εξυπηρετούν. Εξαίρεση αποτελούν οι εγκαταστάσεις μεταφοράς, αποθήκευσης και επεξεργασίας του βωξίτη στο θαλάσσιο και παράκτιο μέτωπο της Ιτέας άμεσα συνδεόμενες με τον τουρισμό Ιτέας-Γαλαξειδίου και το Δελφικό Τοπίο. Για τις εγκαταστάσεις αυτές προτείνεται η διατήρησή τους in situ και παράλληλα η αισθητική τους ένταξη στο τοπίο»! «Αποφυγή της προώθησης νέων χρήσεων ανταγωνιστικών της εξόρυξης στις περιοχές για μεταλλευτική έρευνα που χαρακτηρίζονται ως κύριας μεταλλευτικής δραστηριότητας...». «Εξασφάλιση προσβασιμότητας και διασύνδεσης περιοχών εξόρυξης-βιομηχανίας, συνδεδεμένης με αυτήν και αποφυγή της προώθησης

ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΣΤΑΘΑΚΗ

Η αισθητική ένταξη

Πηγή: Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων

νέων χρήσεων ανταγωνιστικών της εξόρυξης στις περιοχές για μεταλλευτική έρευνα...». «Είναι κατ' αρχήν αποδεκτή η εγκατάσταση των βιομηχανικών μονάδων που συνδέονται με την εξόρυξη σε δάση ή δασικές εκτάσεις στο πλαίσιο των διατάξεων της δασικής νομοθεσίας, όταν δεν είναι τεχνοοικονομικά πρόσφορη ή εφικτή η εγκατάσταση εκτός των περιοχών αυτών». «Για την αξιοποίηση και προστασία των ορυκτών πόρων θα πρέπει: Να προταθεί ο καθορισμός ειδικών ζωνών εκμετάλλευσης ορυκτών πόρων για την ορθολογικότερη εκμετάλλευση και την οικονομία των κοιτασμάτων με παράλληλη προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος»(sic). «Να καθορίζεται για κάθε ζώνη η μέγιστη δυνατή χορήγηση αδειών εκμετάλλευσης» και για τις ιχθυοκαλλιέργειες «να τηρείται απόσταση 500 μ. από όλες τις θεσμοθετημένες ακτές κολύμβησης για τις μελλοντικές δραστηριότητες και τις πιθανές επεκτάσεις μονάδων ιχθυοκαλλιέργειας». Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, με την υπουργική απόφαση ευγενικά προτρέπεται η πολυεθνική να υιοθετήσει τις υπόγειες εξορύξεις, δίχως να απαγορεύει όμως τις καταστροφικές για το περιβάλλον επιφανειακές εξορύξεις. Οπως σημειώνεται χαρακτηριστικά: «Προώθηση στον τομέα της εξόρυξης των υπόγειων εκμεταλλεύσεων και προώθηση αποκατάστασης τοπίων με ειδικές πολιτικές και προγράμματα». Και αυτό ενώ επί του πρακτέου ουδεμία σοβαρή αποκατάσταση δεν έχει

επιχειρηθεί από τις εταιρείες. Τέλος, μόνο ως ειρωνεία μπορεί να εκληφθεί η επισήμανση στην υπουργική απόφαση ότι το Δελφικό Τοπίο «έχει αστικό χαρακτήρα και δυνατότητες ελκτικής κατοίκησης, λειτουργεί ως πολιτιστικός, μορφωτικός και τουριστικός πόλος διεθνούς εμβέλειας σε συνδυασμό με τους παραδοσιακούς οικισμούς και τα ιστορικά κέντρα της περιοχής». Και τι σημαίνει καταδίκη μιας περιοχής; Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Δεσφίνας, με 6 και πλέον χλμ. παραλίες με άμμο, με

οδική πρόσβαση, ισχυρή μέχρι στιγμής κτηνοτροφία και αδιαμφισβήτητη φυσική ομορφιά. Η περιοχή βρίσκεται σε μικρή απόσταση από δύο μνημεία ενταγμένα στον κατάλογο της UNESCO: τους Δελφούς και τον Οσιο Λουκά. Διαθέτει επομένως τις προϋποθέσεις για το μοντέλο ήπιας τουριστικής αγροδιατροφικής ανάπτυξης. Αυτό όμως που προτείνεται είναι να κατασκευαστούν στην περιοχή το μεγαλύτερο αιολικό πάρκο της Ελλάδας, νταμάρια βωξίτη στη δυτική πλαγιά της Δεσφίνας (από τον Αγ. Μηνά μέχρι και το χωριό) και όλη

Λευκό χρώμα: Δελφικό Τοπίο. Πορτοκαλί χρώμα: εξ ζώνες Α και Β τοπίου. Μπλε χρώμα: Α απόλυτης προστασίας

39 49

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

των νταμαριών στο τοπίο! Στη μείζονα ολομέλεια λόγω σπουδαιότητας Το ΣτΕ διά της προέδρου του αποφάσισε, μετά την προσφυγή κατά του νέου χωροταξικού από την ΕΛΛΕΤ, την παραπομπή του θέματος λόγω σπουδαιότητας στη μείζονα ολομέλεια, όπου προσδιορίστηκε να εκδικαστεί στις 20 Σεπτεμβρίου, αναφέρει στην «Εφ.Συν.» ο πληρεξούσιος δικηγόρος της Ελληνικής Εταιρείας, Γιώργος Νικόπουλος. Οπως εξηγεί, οι ενέργειες του κοινωφελούς σωματείου κινήθηκαν σε τρεις κατευθύνσεις: Προσφυγή στο ΣτΕ, προσφυγή στην UNESCO για την εγγραφή του Μνημείου των Δελφών στον κατάλογο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε κίνδυνο, ενώ κατατέθηκε και κατεπείγουσα αίτηση διοικητικής αναστολής. «Το νέο χωροταξικό τροποποιεί σοβαρά την κατάσταση του αγαθού, εν ολίγοις του Δελφικού Τοπίου, και πληροί απολύτως τα κριτήρια κινδύνου που τίθενται από την UNESCO (κριτήρια των παραγράφων 178-179 - Απόφαση 39 COM 11, των προσανατολισμών που οφείλουν να καθοδηγούν την εφαρμογή της Σύμβασης Παγκόσμιας Κληρονομιάς), σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Νικόπουλος. Επιπρόσθετα, με το νέο χωροταξικό, διευκρινίζει ο νομικός εκπρόσωπος της ΕΛΛΕΤ, παραβιάζονται δύο άρθρα του Συντάγματος. «Το άρθρο 24 που αφορά την προστασία του περιβάλλοντος και το άρθρο 106 (κράτος και εθνική οικονομία)».

Θ. Αθανασιάδης / www.viewsofgreece.com

η ανατολική ακτογραμμή με τους πολλούς οικισμούς και τις παραλίες να παραδοθεί στις ιχθυοκαλλιέργειες.

Το παραδοσιακό χωριό Χρισσό που έχει ερημώσει

Και έχει σημασία να σταθούμε λίγο στις συνταγματικές επιταγές. Προστασία περιβάλλοντος: Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους και δικαίωμα του καθενός. Για τη διαφύλαξή του το Κράτος έχει υποχρέωση να παίρνει ιδιαίτερα προληπτικά ή κατασταλτικά μέτρα στο πλαίσιο της αρχής της αειφορίας», ενώ στο άρθρο έξι ορίζεται ότι «τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος». Αρθρο 106: «Για την εδραίωση της κοινωνικής ειρήνης και την προστασία του γενικού συμφέροντος το Kράτος προγραμματίζει και συντονίζει την οικονομική δραστηριότητα στη Xώρα, επιδιώκοντας να εξασφαλίσει την οικονομική ανάπτυξη όλων των τομέων της εθνικής οικονομίας. Λαμβάνει τα επιβαλλό-

Λευκό χρώμα: Δελφικό Τοπίο. Μοβ χρώμα: Μεταλλευτικές δραστηριότητες. Πορτοκαλί χρώμα: Αιολικά. Μπλε χρώμα: Ιχθυοκαλλιέργειες

μενα μέτρα για την αξιοποίηση των πηγών του εθνικού πλούτου, από την ατμόσφαιρα και τα υπόγεια ή υποθαλάσσια κοιτάσματα, για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών. 2. H ιδιωτική οικονομική πρωτοβουλία δεν επιτρέπεται να αναπτύσσεται σε βάρος της ελευθερίας και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ή προς βλάβη της εθνικής οικονομίας...». Ως προς την κατεπείγουσα αίτηση διοικητικής αναστολής, ο κ. Νικόπουλος σχολιάζει πως «δεν απαντήθηκε από το υπουργείο, ενώ ούτε καν κληθήκαμε να εκθέσουμε τις απόψεις μας». «Οπως πράξαμε στο παρελθόν το καθήκον μας για τη διάσωση του Δελφικού Τοπίου (σ.σ. 1980, 19851987) το ίδιο θα πράξουμε και σήμερα. Δεν θα επιτρέψουμε να καταστραφεί», υπογραμμίζει στην «Εφ. Συν.» η πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ, Λυδία Καρρά. Και καταλήγει: «Η χώρα μας έχει την τιμή να είναι φύλακας θησαυρών. Οχι μόνο για εμάς και τα παιδιά μας αλλά και για την παγκόσμια κοινότητα. Αυτό θα πρέπει να ληφθεί πολύ σοβαρά υπ' όψιν». Πάντως η εκδίκαση της προσφυγής στο ΣτΕ εναντίον της άδειας λειτουργίας των εγκαταστάσεων βωξίτη της S&B (νυν Imerys) από το Παρατηρητήριο Μεταλλευτικών Δραστηριοτήτων και την Ομοσπονδία Οικολογικών Οργανώσεων Κορινθιακού Κόλπου έχει αναβληθεί τουλάχιστον έξι φορές... Ματώνει η καρδιά μου Πώς όμως διαχειρίζεται το ζήτημα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Φωκίδας; Η «Εφ.Συν.» επικοινώνησε με την αρμόδια προϊσταμένη Αθανασία Ψάλτη, που κατά το παρελθόν είναι γεγονός ότι είχε συντονιστεί με τους τοπικούς φορείς δίνοντας μάχες για την προάσπιση του Δελ-

φικού Τοπίου. «Σας διαβεβαιώ ότι το Δελφικό Τοπίο στη Ζώνη Α προστατεύεται απολύτως. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι υπέγραψα αρνητική εισήγηση για την εγκατάσταση αιολικού σταθμού». Θεωρείται επομένως υπερβολικές τις αντιδράσεις; ρωτάμε την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων. «Οχι, δεν υποστηρίζω κάτι τέτοιο. Υποστηρίζεται ότι υπάρχει ζήτημα οπτικής όχλησης στα όρια της Ζώνης Β» συμπληρώνει η κ. Ψάλτη, ενώ αρνείται να σχολιάσει τα περί νέου χωροταξικού, καθώς «η διαχείριση του ζητήματος γίνεται από το υπουργείο Πολιτισμού». Ωστόσο δεν παραλείπει να σχολιάσει το εξής: «Η καταστροφή από τις αλόγιστες εξορύξεις στην Γκιόνα και τα βουνά είναι ήδη τεράστια. Ματώνει η καρδιά μου με την εικόνα αυτή. Είμαι βέβαιη όμως ότι το Δελφικό Τοπίο όπως και οι άλλοι αρχαιολογικοί χώροι θα προστατευτούν». Η υγεία των ανθρώπων Τα βαρέα μέταλλα στην πλειονότητά τους κρίνονται ως επικίνδυνα για το περιβάλλον και την υγεία των ανθρώπων. Και αυτό καθώς έχουν την τάση να συσσωρεύονται στους οργανισμούς επιδρώντας τοξικά. Ο βωξίτης δεν διαλύεται στο νερό, αλλά όπως προκύπτει διασπάται από μικροοργανισμούς απελευθερώνοντας βαρέα μέταλλα στην τροφική αλυσίδα. Ερευνες που διενεργήθηκαν από το Πανεπιστήμιο Πατρών κατέδειξαν ότι η κόκκινη λάσπη που κατέληγε στον Κορινθιακό Κόλπο είναι εμπλουτισμένη με τα φυσικά ραδιενεργά στοιχεία ουράνιο (238U), ράδιο (226Ra) και θόριο (232Th). «Συγκεκριμένα, οι συγκεντρώσεις των φυσικών ραδιενεργών στοιχείων στην κόκκινη λάσπη κοντά στα στόμια των υποθαλάσσιων αγωγών είναι οι υψηλότερες που έχουν εντοπιστεί ποτέ σε θαλάσσια ιζήματα τόσο του Αιγαίου όσο και του Ιονίου πελάγους. Οι υψηλές τιμές του ουρανίου και του ραδίου είναι δεκαέξι φορές και επτά φορές αντίστοιχα υψηλότερες από τις μέσες παγκόσμιες που προτείνει ο UNSCEAR (Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τις Επιπτώσεις της Ατομικής Ακτινοβολίας)» (Ε. Γρίβα). Το αυτό αποδεικνύεται από τη δημοσίευση της μελέτης Θ. Καραγιαννίδη σε διεθνές επιστημονικό περιοδικό που πιστοποιεί την ύπαρξη τριών ραδιενεργών στοιχείων. Μεγάλα ποσοστά βωξίτη στο επιφανειακό ίζημα της θάλασσας διαπιστώθηκαν από τη διπλωματική διατριβή του Γ.Γ. Εμμανουήλ το 2009 στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Παράλληλα, σε δειγματοληψία πεταλίδας που έγινε από τον μελετητή κ. Εμμανουήλ Γ., κατεδείχθη η ύπαρξη μετάλλων

εκ των οποίων το τοξικό μέταλλο χρώμιο εντοπίστηκε σε ποσοστό μεγαλύτερο απ' ό,τι στον βυθό παρόμοιων βιομηχανικών περιοχών. Η έρευνα Radioactive impact of a bauxite beneiciation plant in the Itea Gulf (των Καραγιαννίδη, Παπαευθυμίου και Παπαθεοδώρου) το 2008 έδειξε ότι η περιοχή είναι μολυσμένη από τα ραδιενεργά στοιχεία ουράνιο (238U), ράδιο (226Ra) και θόριο (232Th). Αλλες διεθνείς μελέτες έχουν καταδείξει ότι η σκόνη του βωξίτη είναι εξαιρετικά επιβλαβής σε ό,τι αφορά την καλλιέργεια των γεωργικών προϊόντων, ενώ δεν χρειάζεται να σχολιάσουμε τις επιπτώσεις της σκόνης βωξίτη στις παθήσεις θώρακος, στις πνευμονοπάθειες και στην πρόκληση καρκίνου... Προδικαστική διαδικασία από την Ε.Ε. για τα αιολικά πάρκα Ως προς τα αιολικά πάρκα, αξίζει να αναφερθεί πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κινήσει διαδικασία επί παραβάσει κατά της Ελλάδας για μη συμμόρφωση με την ισχύουσα νομοθεσία της Ε.Ε. ως προς τον χωροταξικό σχεδιασμό και την αδειοδότησή τους σε όλη τη χώρα. Αυτό προκύπτει από τις απαντήσεις που δόθηκαν στις ερωτήσεις του ευρωβουλευτή του ΚΚΕ Κ. Παπαδάκη, όπως και του πρώην ευρωβουλευτή της ΛΑ.Ε., Ν. Χουντή. Μάλιστα, με πόρισμα που συνετάχθη το 2014 από την Ε.Ε. σημειώνεται ότι ο ελληνικός νόμος για τα αιολικά πάρκα δεν τηρεί οδηγίες της Ενωσης «που αφορούν τις ενδεχόμενες σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον, όπως η βιοποικιλότητα, ο πληθυσμός, η υγεία των ανθρώπων, η πανίδα, η χλωρίδα... τα υλικά περιουσιακά στοιχεία, η πολιτιστική κληρονομιά, συμπεριλαμβανομένης της αρχιτεκτονικής και αρχαιολογικής κληρονομιάς...». Για δε τις ιχθυοκαλλιέργειες, χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση εκ μέρους του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος» κατά τη διάρκεια σχετικής συζήτησης στη Βουλή το περασμένο έτος: «Στην πλειονότητα του κλάδου η προστασία του περιβάλλοντος τίθεται ως τελευταία προτεραιότητα...», ενώ το WWF τονίζει πως «η τοποθέτηση κλωβών κοντά σε ευάλωτους θαλάσσιους οικοτόπους, όπως π.χ. λιβάδια ποσειδωνίας, μπορεί να προκαλέσει σοβαρή υποβάθμιση στους συγκεκριμένους οικοτόπους, ενώ η αλληλεπίδραση με είδη όπως η φώκια, τα δελφίνια και τα θαλασσοπούλια μπορεί να οδηγήσει στον τραυματισμό ή/και τον θάνατό τους». Οι ιχθυοκαλλιέργειες οφείλουν να τοποθετούνται σε απόσταση από την ακτή προκειμένου να μην ενοχλούν την οικιστική χρήση και την τουριστική αξιοποίηση στην ακτογραμμή, όπως και να μετακινούνται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ομως η τήρηση των περιβαλλοντικών όρων συνεπάγεται αυξημένο κόστος...

Δελφοί

7-8 Σεπτεμβρίου 2019

ΜΕ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΗΓΗΤΩΝ

Υμνοι για τον Παρνασσό Του Σταύρου Μαλαγκονιάρη

ι κορυφές του Παρνασσού βρίσκονται, κατά τον Παυσανία, πάνω από τα σύννεφα και κάποιοι περιηγητές, που έφτασαν την πρώτη δεκαετία του 1800 μέχρι σ’ ένα σημείο του όρους όπου κατοικούσαν οι Μούσες και ο Απόλλωνας, έγραφαν ότι η «κορυφή καλύπτεται με αιώνια χιόνια». Το σημείο που είχαν φτάσει μέχρι τότε οι περιηγητές ήταν λίγο ψηλότερα από τη μονή της Αγίας Ιερουσαλήμ Αμφίκλειας, που κατασκευάστηκε τον 12ο αιώνα από ιππότες του Τάγματος των Ναϊτών της Τέταρτης Σταυροφορίας και βρίσκεται στην είσοδο της χαράδρας Βάρσαμο, σε υψόμετρο 850 μέτρων, ούτε καν στη μέση του υψικάρηνου (=υψικόρυφου) βουνού. Από εκεί, όπως περιγράφουν, «ένα μονοπάτι συνεχίζει να ανεβαίνει σε [ένα] λόφο καλυμμένο με πεύκα, έπειτα περνάει μέσα από μια πεδιάδα για 4 ή 5 μίλια [και φτάνει] στους πρόποδες μιας απόκρυμνης κορυφής, όπου υπάρχει μια αναβλύζουσα πηγή (…), [η οποία] ρέει σε μια λίμνη, ένα τέταρτο του μιλίου στα νοτιοανατολικά. Υψηλότερα από εκεί κανένας ταξιδιώτης δεν έχει τολμήσει να πάει. Η κορυφή καλύπτεται με αιώνια χιόνια». Αυτό ανέφεραν περιηγητές σε ένα δίτομο έργο, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1813 στο Λονδίνο, και περιέγραφαν την εμπειρία τους από ένα ταξίδι από την Αλβανία στην Κωνσταντινούπολη, το οποίο διήρκεσε από το 1809 έως το 1810 (1). Βέβαια είχαν προηγηθεί και άλλοι περιηγητές, όπως ο Ολλανδός Τζορτζ Α. Γουέλερ (George. A. Wheler, 1650-1723) που δημοσίευσε το χρονικό των ταξιδιών του το 1682 και παρομοίασε τον Παρνασσό με το βουνό Σενίς (Cenis) των Γαλλικών Αλπεων. Τέτοια λόγια θαυμασμού περισσεύουν για το ύψους 2.457 μέτρων βουνό, την ιστορία του και την πηγή της Κασταλίας, την οποία ύμνησε σε ποιήματά του ο λόρδος Βύρων. Ισως επειδή, σύμφωνα με τον μύθο, ο θεός Απόλλων της είχε δώσει και «το δώρο της ποιητικής εμπνεύσεως» και έτσι είχε το προτέρημα «να καθιστά ποιητάς τους πίνοντας εξ αυτής». «Οσάκις λέγουσι περί τινος ότι "έπιεν από των υδάτων της Κασταλίας" εννοούσιν ότι κατέχει το σπάνιον και θείον δώρον της ποιήσεως», όπως έγραφε σε ένα γλαφυρό περιγραφικό δημοσίευμα, με τίτλο «Παρνασσός και Κασταλία», η ιστορική «Εφημερίδα των Κυριών» στο φύλλο της 10ης Ιουνίου 1890. Το κείμενο, που υπέγραφε η Καλλιόπη Κινδύνη, μία από τις δασκάλες του Κυριακού Σχολείου των Εργατιδών το οποίο είχε δημιουργήσει η διευθύντριά του και εκδότρια της εφημερίδας Καλλιρρόη Παρρέν, έχει πολλές πληροφορίες για τον Παρνασσό. «Αι δύο κυριώτεραι κορυφαί του όρους τούτου ήσαν αφιερωμέναι η μεν εις τον Απόλλων και τας Μούσας, η δε εις τον Βάκχον. Προ δε της κυριαρχίας του Απόλλωνος επί του Παρνασσού εβασίλευσε ο Ποσειδών και κατόπιν η Θέμις. Μεταξύ των δύο τούτων κορυφών αναβλύζει η πεφημισμένη κατά

Αποψη των Δελφών και του Παρνασσού 1832. Κάτω, χάρτης των Δελφών και του Παρνασσού σχεδιασμένος από τον Τζορτζ Γουέλερ, 1682

την αρχαιότητα πηγή της Κασταλίας (…)» αναφέρεται σε ένα σημείο. Και συνεχίζει: «Επί της μεσημβρινής (σ.σ. νότιας) πλευράς του Παρνασσού, εκεί όπου σήμερον είναι το λεγόμενον Καστρί, έκειτο το πάλαι το περιώνυμον μαντείον των Δελφών (…). Πλησίον του μαντείου και εις το ίδιον σχεδόν ύψος έκειτο η Φωκική πόλις Κρίσσα, παρά την οποία ήσαν οι Φαιδριάδες πέτραι, αφ’ ων εκρήμνιζον τους ιεροσύλους. Σώζονται ερείπια της πόλεως ταύτης ανευρεθέντα εις την θέσιν των Αγίων Τεσσαράκοντα. Κάτωθεν δε της πόλεως Κρίσσας, εντός βαθέος χάσματος, ρέει ο ποταμός Πλειστός. Επίσης φαίνονται τα ίχνη αρχαίας οδού και του μα-

ντείου των Δελφών». Παρακάτω η συγγραφέας μάς δίνει μια ενδιαφέρουσα πληροφορία: «Ο Παρνασσός ήτο πάλαι κατάφυτος. Πεύκα, ελαίαι και μύρτα εκάλυπτον τους κατωτέρους λόφους. Επί των ημερών όμως αι πλευραί και αι κορυφαί του είναι γυμναί και φαραγγώδεις». Είναι ξεκάθαρο ότι το τοπίο που θαύμαζαν οι περιηγητές στις αρχές του αιώνα, στα τέλη του είχε αλλοιωθεί. Αυτό θα πρέπει να συνέβη, όπως και σε άλλα βουνά, τα χρόνια του Αγώνα και αμέσως μετά είτε λόγω πυρκαγιών που ξεσπούσαν κατά τις πολεμικές αναμετρήσεις είτε από την ανάγκη των αν-

θρώπων για ξυλεία. Παρ' όλα αυτά, όπως προκύπτει από την περιγραφή της ίδιας, συνέχιζε να υπάρχει στο βουνό πλούσια βλάστηση. Αρχικά, πάνω από τις Φαιδριάδες πέτρες «εκτείνεται οροπέδιον καλώς καλλιεργημένον» (σ.σ. πιθανόν η πεδιάδα, που περιγράφουν οι περιηγητές των αρχών του αιώνα) ενώ δύο ωραίες μικρές λίμνες, που θεωρούνται οι δεξαμενές της κρήνης Κασταλίας, βρίσκονται μέσα σε ανθηρά λιβάδια («εντός θαλερών λειμώνων»). Η Κασταλία, καθώς ρέει μεταξύ των δύο κορυφών του Παρνασσού, σχηματίζει πολλούς καταρράκτες και τα νερά της είναι πάντοτε κρυσταλλώδη. Γύρω από την πηγή υπάρχει πυκνή βλάστηση και σε απόσταση τριάντα βημάτων κάτω απ’ αυτή βρίσκεται μια τετράγωνη δεξαμενή, στην οποία κατεβαίνει κανείς από τέσσερα σκαλοπάτια λαξευμένα στον βράχο. «Η δεξαμενή αύτη εδέχετο άλλοτε το ύδωρ της Κασταλίας και κείται πλησίον του Κωρυκείου άντρου, ούτως ονομασθέντος εκ της νύμφης Κωρυκίας» σημείωνε η Καλλιόπη Κινδύνη και δανειζόμαστε τον δικό της επίλογο: «Την σήμερον δεν αντηχούσι πλέον επί του Παρνασσού τα άσματα των Μουσών και του Απόλλωνος ούτε η Πυθία από του τρίποδος προλέγει τας τύχας των ανθρώπων και των εθνών. Αλλ’ όμως ο Παρνασσός διαμένει ο αυτός, ωραίος ποιητικώτατος ως είναι τοιαύτη η Ελλάς πάσα!» (1) HOBHOUSE, John Cam, Lord Broughton. «A Journey through Albania, and other provinces of Turkey in Europe and Asia, to Constantinople, during the years 1809 and 1810», Λονδίνο 1813, τόμος 1ος, σελ. 251. • Οι εικόνες είναι από την ηλεκτρονική σελίδα του Ιδρύματος Αικ. Λασκαρίδη (http://el.travelogues.gr)