19 1|11|202 2
35Ο ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΘΗΝΏΝ
ΕΙΔΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»
ΧΡΕΙΆΖΕΤΆΙ ΚΟΥΡΆΓΙΟ ΚΆΙ ΕΛΠΙΔΆ! ΆΛΛΆ ΆΠΟ ΠΟΥ ΝΆ ΠΙΆΣΤΕΙΣ;
ήπως είναι καταστροφολογία; Μήπως υπερβάλλουμε στις σκέψεις που ακολουθούν; Κι όμως... Από πού να αρχίσεις και πού να τελειώσεις; Τι να πρωτοσκεφτείς; Το φάσμα του Γ' Παγκοσμίου Πολέμου που αρχίζει λίγο λίγο να διαγράφεται στον ορίζοντα, έτσι όπως εξελίσσεται ο πόλεμος στην Ουκρανία; Την κλιματική αλλαγή που όλα δείχνουν ότι δεν είναι πια αναστρέψιμη, γιατί και τα τελευταία περιθώρια συνεννόησης των μεγάλων «παικτών», από σύνοδο κορυφής σε σύνοδο κορυφής, εξαντλούνται – αν δεν έχουν ήδη εξαντληθεί; Τον πόνο, τη δυστυχία, τον ξεριζωμό που η κλιματική αλλαγή φέρνει ήδη και που στο σύντομο μέλλον θα επιφέρει σε κλίμακα αδιανόητη ώς τώρα; Την άνοδο των ακροδεξιών δυνάμεων στις ευρωπαϊκές χώρες, με τη γενικευμένη αποχή και τη μεταστροφή των πιο αδικημένων κοινωνικών στρωμάτων, που μη βλέποντας φως από πουθενά στρέφονται προς αυτούς που θα τους πατήσουν ακόμη πιο ανελέητα στο κεφάλι, μειώνοντας τους φόρους των πλουσίων και ξηλώνοντας ό,τι έχει απομείνει από το δίχτυ ασφαλείας του κοινωνικού κράτους; Την τραγωδία των εκατομμυρίων προσφύγων που, ανεπιθύμητοι παντού, πνίγονται στη Μεσόγειο, σκλαβώνονται στα στρατόπεδα της Λιβύης, επαναπροωθούνται σε «ασφαλείς» χώρες όπως η Τουρκία, και πεθαίνουν από δαγκώματα σκορπιού σε νησίδες του Εβρου γιατί τα
Μ
δυο κράτη κάνουν πως δεν τους βλέπουν; Τα εκατομμύρια παιδιά-σκλάβους για τα οποία δεν υπάρχει παιδική ηλικία, μόνο απέραντος πόνος και φόβος, στην κρεατομηχανή της βιομηχανίας του σεξ και της καταναγκαστικής εργασίας; Τη δυστυχία και τη μιζέρια της σύντομης ζωής εκατομμυρίων ζώων που από τα κλουβιά σέρνονται στα βιομηχανικά σφαγεία χωρίς να έχουν δει ποτέ τον ουρανό, χωρίς να έχουν πατήσει το χώμα; Και τι να πεις, εδώ στη χώρα μας, για τις αναρίθμητες κακοποιήσεις γυναικών και παιδιών, που έρχονται στο φως της δημοσιότητας και που όλες/όλοι ξέρουμε ότι δεν είναι παρά η κορυφή του παγόβουνου; Και για τον πάτο που έχει πιάσει ένα μεγάλο (μήπως το μεγαλύτερο;) κομμάτι της ελληνικής δημοσιογραφίας που στο κυνήγι της κυκλοφορίας και της ακροαματικότητας πουλάει ό,τι το πιο σκανδαλοθηρικό και γαργαλιστικό, διασύροντας, ποδοπατώντας και καταστρέφοντας τις ζωές των ανθρώπων; Ας αφήσουμε τον παράδεισο του επιτελικού κράτους... Το πλιάτσικο της περιουσίας του ελληνικού λαού από τους λύκους που βρέθηκαν να φυλάνε τα πρόβατα. Και όλο τον αυταρχισμό του μηχανισμού συγκάλυψης και καταστολής που έχει στηθεί από τους κρατούντες: από τη λίστα Πέτσα μέχρι τις ΕΔΕ για τους αστυνομικούς που πέφτουν πάντα στα μαλακά... ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ
2
Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2022
| 20
|
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ
Δεν είναι καταστροφολογία, φίλες και φίλοι. Είναι η πραγματικότητα της ζωής μας. Για την ακρίβεια είναι κάποιες πλευρές της. Γιατί υπάρχουν και άλλες πλευρές, πιο φωτεινές. Ευτυχώς! Είμαστε δασκάλες και δάσκαλοι, από όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Μέρες που είναι, γιορτάσαμε την 28η Οκτωβρίου και σε λίγο την επέτειο του Πολυτεχνείου. Θυμόμαστε, μαθαίνουμε, στοχαζόμαστε, μαζί με τα παιδιά στις τάξεις μας, στα αμφιθέατρά μας, το έπος της Εθνικής Αντίστασης, τον αγώνα ενάντια στον φασισμό και τον ναζισμό, τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, τον ηρωισμό και την ανιδιοτέλεια εκατομμυρίων απλών ανθρώπων που πολέμησαν τον αγώνα τον καλό. Για τη δημοκρατία, την κοινωνική δικαιοσύνη, την ειρήνη, την αδελφοσύνη των λαών. Δεν θέλουμε τις παρελάσεις γιατί δεν προσφέρουν τίποτα. Δεν συμβιβαζόμαστε με έναν τυπολατρικό, αποστειρωμένο και αποστεωμένο εορτασμό. Επιδιώκουμε την ανάπτυξη της ιστορικής συνείδησης των παιδιών, την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, τη δημιουργία συνειδητών πολιτών που νοιάζονται για τα κοινά, για τη χώρα τους, για όλο τον κόσμο. Βιώνουμε τη σταδιακή υποβάθμιση του δημόσιου σχολείου, ως συνέπεια της πολιτικής αυτών που ενώ θα έπρεπε να το υπηρετούν και να το υπερασπίζονται εκείνοι το υπονομεύουν. Το κουράγιο μας, την ελπίδα και τη δύναμη τα αντλούμε από τα γόνιμα και δημιουργικά πράγματα που γίνονται στην κοινωνία και στα σχολεία μας, τις περισσότερες φορές μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, από απλούς ανώνυμους ανθρώπους που κάνουν καλά τη δουλειά τους γιατί έτσι πρέπει, για να είναι εντάξει με τον εαυτό τους, γιατί χαίρονται που μπορούν να είναι χρήσιμοι στις άλλες, στους άλλους. Κι εμείς, δασκάλες και δάσκαλοι στα σχολεία όλης της χώρας, είμαστε πολύ τυχεροί και τυχερές – και το ξέρουμε! Και αυτό μεγαλώνει την ευθύνη μας. Γιατί ερχόμαστε σε επαφή με τον ανθό του κόσμου, τα παιδιά. Γιατί κάνουμε μια δουλειά δύσκολη αλλά τόσο δημιουργική από όπου μπορούμε να αντλήσουμε χαρά και ικανοποίηση – όταν έχουμε τα εφόδια για να αντιμετωπίζουμε τις άπειρες δυσκολίες ως προκλήσεις για δράση και όχι ως αξεπέραστα εμπόδια. Γιατί μπορεί να αλλάξει η ζωή κάποιων παιδιών που βρεθήκαμε στον δρόμο τους... Δεχόμαστε, ως παιδαγωγική ομάδα «Το Σκασιαρχείο» πολλά αιτήματα από διάφορα σχολεία και ομάδες εκπαιδευτικών ανά τη χώρα για σεμινάρια στην παιδαγωγική Φρενέ και για στήριξη της δουλειάς τους. Και έχουμε την ευτυχία να γνωριζόμαστε, στο πλαίσιο αυτών των συναντήσεων, με εξαιρετικούς συναδέλφους και συναδέλφισσες, ανήσυχους και δημιουργικούς ανθρώπους, μακριά από τη δημοσιοϋπαλληλική ρουτίνα και τον εφησυχασμό. Ανθρώπους που από όλη την Ελλάδα θα συρρεύσουν και φέτος (25η χρονιά!), μικροί και μεγάλοι, στο Διεθνές Φεστιβάλ Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους που θα πραγματοποιηθεί από 3 έως 10 Δεκεμβρίου σε Ολυμπία και Αμαλιάδα. Από τέτοια γεγονότα, από τέτοιες συναντήσεις και από τα μικρά θαύματα που γίνονται συχνά – πυκνά στις τάξεις μας αντλούμε το κουράγιο και την ελπίδα μας! Η Συντακτική Επιτροπή Βογανάτσης Δαμιανός - Δημοπούλου Φωτεινή - Μπαλτάς Μπάμπης - Μπάρκα Κατερίνα - Παούρη Κατερίνα - Παπαδόπουλος Χάρης - Σπήτα Βίκυ Επικοινωνήστε μαζί μας και στείλτε μας τα κείμενά σας για δημοσίευση στο εξής email: periodikofreinet@gmail.com
Μια μέρα γιορτής στα σχολεία για τον κινηματογράφο; Η πρόταση των τριών Ελλήνων δασκάλων για µια γιορτή κινηµατογράφου µέσα στο σχολείο παραµένει σε ισχύ και σήµερα. Πιο αναγκαία από ποτέ άλλοτε
Του ΝΙΚΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ*
ο 1963 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «Το σχολείο γιορτάζει σήμερα» και υπότιτλο «Ομιλίες - σκετς - ποιήματα για όλες τις σχολικές γιορτές». Το υπογράφουν οι δάσκαλοι Βασίλης Αποστολόπουλος, Γιάννης Βραχάς και Δημοσθένης Νασούλης. Αντίστοιχα βιβλία που λειτουργούσαν ως βοηθήματα (τυφλοσούρτες) των εκπαιδευτικών για τις καθιερωμένες γιορτές στα σχολεία υπάρχουν αρκετά. Αυτό όμως που κάνει το συγκεκριμένο
Τ
βιβλίο να ξεχωρίζει είναι ότι προτείνει γιορτές που ξεφεύγουν από το επίσημο εορτολόγιο και είναι άμεσα συνδεδεμένες με την πράξη των παιδιών. Σε αυτό το βιβλίο, γράφουν στον σύντομο πρόλογο, «Θα βρεις πολλές γιορτές βγαλμένες από τη ζωή του σχολείου. [...]. Η κάθε γιορτή έχει πραγματικό περιεχόμενο που το έζησε το ίδιο το παιδί μέσα στο σχολείο. Οι γιορτές μας είναι ξέσπασμα χαράς, που γεννήθηκε μέσα από την ψυχή των παιδιών, απ’ την ίδια τη δική τους εργασία». Μια γιορτή που προτείνουν, και ξε-
χωρίζει από τις άλλες, είναι μια γιορτή για τον κινηματογράφο! Kι αυτό σε μια εποχή που ο κινηματογράφος θεωρείται ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα παιδιά. Εξαίρεση βέβαια αποτελούσαν κάποιοι φωτεινοί παιδαγωγοί όπως ο Κώστας Σωτηρίου, η Ειρήνη Παϊδούση και μερικοί άλλοι. Στο σχετικό κεφάλαιο του βιβλίου τους έχουν συμπεριλάβει: ένα σχέδιο ομιλίας του δασκάλου, ένα σχέδιο ομιλίας μαθητή, δύο σκετσάκια με ήρωες μαθητές, αλλά και μία «προσευχή» προς τον Αη Βασίλη, πάντα σχετική με τον κινηματογράφο.
Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Των ΕΥΗΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ*
ΔΗΜΗΤΡΑΣ ΓΑΒΡΙΗΛΙΔΟΥ** ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ των επιμορφωτικών δράσεων που υλοποιεί η Παιδαγωγική Ομάδα «Σκασιαρχείο» συνεργάστηκε και τη φετινή χρονιά με το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας Σητείας (ΠΠΑΣ) του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συγκεκριμένα, συνεργάστηκε με το Πρόγραμμα Προαγωγής Αυτοβοήθειας που λειτουργεί στην πόλη της Σητείας, το οποίο εδώ και δώδεκα χρόνια προσφέρει τις υπηρεσίες του στη σχολική κοινότητα της περιοχής, πραγματοποιώντας δράσεις για την πρόληψη των εξαρτήσεων και άλλων ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Το πρόγραμμα υποστηρίζει ανθρώπους με προβλήματα εξάρτησης από παράνομες ουσίες, αλκοόλ και τυχερά παιχνίδια. Δραστηριοποιείται σε 4 πόλεις -Θεσσαλονίκη, Λάρισα, Χανιά και Σητεία- και λειτουργεί με τη χρηματοδότηση του υπουργείου Υγείας και τη συνεργασία του ΟΚΑΝΑ.
Το Πρόγραµµα Προαγωγής Αυτοβοήθειας, που λειτουργεί στην πόλη της Σητείας, εδώ και δώδεκα χρόνια προσφέρει τις υπηρεσίες του στη σχολική κοινότητα της περιοχής, συµβάλλοντας ουσιαστικά στην πρόληψη των ψυχοκοινωνικών προβληµάτων και των εξαρτήσεων Το ΠΠΑΣ και το «Σκασιαρχείο» έχουν συνεργαστεί αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια στη βάση ενός κοινού οράματος για ένα σχολείο δημοκρατικό, ανοιχτό και συνεργατικό. Οι παρεμβάσεις του ΠΠΑΣ, οι οποίες πραγματοποιούνται στα σχολεία της πόλης και της ευρύτερης περιοχής, στοχεύουν να συμβάλουν στην ενδυνάμωση και την κινητοποίηση της σχολικής κοινότητας. Βασικό στόχο αποτελεί η έκφραση των αναγκών όλων των μερών της σχολικής κοινότητας, μαθητών/τριών, γονέων και εκπαιδευτικών μέσα από διαδικασίες ανοιχτού διαλόγου, καθώς και ο σχεδιασμός συλλογικών και συνεργατικών δράσεων για την κάλυψη αυτών των
αναγκών. Οι παρεμβάσεις βασίζονται στην πεποίθηση ότι όσο ένα σχολείο λειτουργεί ως κοινότητα προσώπων, όσο τα μέλη της κοινότητας ενεργοποιούνται για τα προβλήματά του σχολείου και αναζητούν συλλογικά λύσεις γι’ αυτά, όσο ενδυναμώνεται η σχέση του παιδιού με το σχολείο, τόσο μπορούμε να συμβάλλουμε στην πρόληψη των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων και των εξαρτήσεων. Με βάση αυτή τη λογική, το σχολείο μπορεί να αποτελέσει ένα ανάχωμα συλλογικότητας, συνεργασίας, καλών σχέσεων και δημιουργικότητας. Η φετινή συνεργασία του Σκασιαρχείου και του ΠΠΑΣ πραγματοποιήθηκε
|
Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2022
Το σχέδιο ομιλίας του Δασκάλου φαίνεται πως στηρίζεται στην άμεση εμπειρία του ενός από τους συγγραφείς και στον αγώνα που έκανε για να αποκτήσει το σχολείο του (πιθανόν στο Κερατσίνι) μια μηχανή προβολής για να στήσουν έναν σχολικό κινηματογράφο. Ο τύπος του σχολικού κινηματογράφου που περιγράφεται παραπέμπει στον τρόπο που ο Σελεστέν Φρενέ αντιμετώπισε τον κινηματογράφο το 1925, ως ένα ζωντανό εκπαιδευτικό εργαλείο. Μόνο που ο Φρενέ δεν έμεινε σε αυτό το στάδιο. Εκτός από τη μηχανή προβολής ει-
σήγαγε στην τάξη και την κάμερα. Με την κάμερα οι μαθητές παύουν να είναι απλοί δέκτες-θεατές και γίνονται δημιουργοί. Παράγουν τις δικές τους εικόνες. Τα ελεύθερα κείμενα, βασικό στοιχείο της διασχολικής αλληλογραφίας - επικοινωνίας αλλά και ανοίγματος του σχολείου στην κοινωνία, επεκτείνονται τώρα στον χώρο και τον χρόνο μέσα από τα κινηματογραφικά φιλμάκια. Επεκτείνοντας παραπέρα την ιδέα του Φρενέ τα μεταπολεμικά χρόνια, ο Φερνάν Ντελινί αναδεικνύει την κινηματογραφική δημιουργία ως ένα ουσιαστικό παιδαγωγικό «όπλο». Ο κινηματογράφος, όπως γράφει, «είναι “γλώσσα” ακόμα πιο σημαντική για εμάς τους εκπαιδευτικούς που έχουμε να κάνουμε με εφήβους, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν χρησιμοποιούν σχεδόν ή καθόλου τον γραπτό λόγο, λόγω έλλειψης επαρκούς διδασκαλίας, και κάνουν περιορισμένη χρήση του προφορικού λόγου - περιορισμένη όχι σε πλούτο αλλά στην ουσιαστική αξία των λέξεων και φράσεων». Αυτά τα έγραφε το 1954, αλλά φαίνεται πως ισχύουν στο πολλαπλάσιο στην εποχή του TikTok. Σήμερα που ο κινηματογράφος απομακρύνεται όλο και περισσότερο, ενώ κυριαρχούν οι ψηφιακές εικόνες αλλά όχι ο κινηματογράφος ως κοινωνική σχέση και δημιουργικό εργαλείο, είναι ανάγκη να τον ανακαλύψουμε και πάλι. Γι’ αυτό η πρόταση των τριών Ελλήνων δασκάλων για μια γιορτή κινηματογράφου μέσα στο σχολείο -κάτι που φυσικά δεν θεσμοθετήθηκε ποτέ- παραμένει σε ισχύ και σήμερα. Πιο αναγκαία από ποτέ άλλοτε. * Σκηνοθέτης, υπεύθυνος του Camera Zizanio, Φεστιβάλ Ολυμπίας, μέλος του «Σκασιαρχείου»
Σητείας και «Σκασιαρχείο» στις 14 και 15 Μαΐου. Πιο συγκεκριμένα, το Δίκτυο Συνεργατικών Σχολείων Χανίων (παιδαγωγική Φρενέ) συμμετείχε στο διήμερο που διοργάνωσε το ΠΠΑΣ με τίτλο «Εναλλακτικές πρακτικές στην εκπαίδευση: Παραδείγματα από το δημόσιο σχολείο». Το δίκτυο πραγματοποίησε στο διήμερο αυτό εκπαιδευτικά εργαστήρια που περιλάμβαναν την προβολή μίας ταινίας και την εκπαίδευση των συμμετεχόντων/ουσών στις τεχνικές Φρενέ «Τι νέα;», «Ελεύθερα κείμενα», «Το ραδιόφωνο των παιδιών» και «Η συνέλευση των παιδιών». Εισηγήτριες των εργαστηρίων ήταν οι εκπαιδευτικοί - μέλη του δικτύου, Φωτεινή Δημοπούλου, Μαριλένα Γεωργαντά, Μαρία Βελίγγου, Σιρμαλού Χριστοφορίδου. Ανάλογα εργαστήρια πραγματοποιήθηκαν και το 2019, όταν το ΠΠΑΣ και το Δίκτυο Συνεργασίας Εκπαιδευτικών Σητείας συνδιοργάνωσαν με το «Σκασιαρχείο» μια εκδήλωση για την Παιδαγωγική Φρενέ με τίτλο: «Διήμερο εκδηλώσεων με την Παιδαγωγική Ομάδα “Σκασιαρχείο” - Πειραματικοί ψηλαφισμοί για ένα σχολείο
της κοινότητας». Το διήμερο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της επιμόρφωσης εκπαιδευτικών της Σητείας και τα εργαστήρια συντόνισαν δύο εκπαιδευτικοί, μέλη της Παιδαγωγικής Ομάδας «Σκασιαρχείο». Να σημειώσουμε ότι η πρώτη γνωριμία και συνεργασία έλαβε χώρα το 2016, όταν το ΠΠΑΣ διοργάνωσε σε συνεργασία με το ΕΠΑΛ Σητείας το ανοιχτό μαθητικό φεστιβάλ «Ανοιχτό Σχολείο στην Κοινότητα». Στο πλαίσιο του διημέρου αυτού πραγματοποιήθηκε μία συζήτηση για ένα διαφορετικό, ανοιχτό και δημοκρατικό σχολείο με θέμα «Ο ενεργός ρόλος του σχολείου στην πρόληψη των εξαρτήσεων: ένα ανοιχτό, κοινοτικό σχολείο», στην οποία συμμετείχε μέλος του «Σκασιαρχείου». * Ψυχολόγος, υποψήφια διδακτόρισσα του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, υπεύθυνη των Προγραμμάτων Προαγωγής Αυτοβοήθειας Χανίων και Σητείας. ** Ψυχολόγος, μέλος του «Σκασιαρχείου»
21 |
3
«Οταν ο κινηματογράφος πήγε σχολείο και γύρισε με κλάματα» νηματογράφο. Η νεωτερικότητα στη χώρα μας είναι υπό ολοκλήρωση. υτό που χαρακτηρίζει την εκπαίΟ παιδικός κινηματογράφος, έναν αιώνα δευση στην παιδική ηλικία είναι η μετά, ακόμη αναζητά τη θέση του στο σχομετατρεψιμότητα του πολιτισμού λείο. Με χαρακτηριστικά πρωτοποριακά πατων μεγάλων σε πολιτισμό των ραδείγματα το σχολείο του Κωνσταντινίδη ή μικρών. Οταν αυτό δεν συμβαίτο συνεταιριστικό σχολείο του Μελισσιού ή νει, μας κάνει να ανησυχούμε για το τέλος της τους λογοτέχνες Κωστή Παλαμά και Γρηγόρη παιδικής ηλικίας. Ο κινηματογράφος είναι μια Ξενόπουλο ή τον παιδαγωγό Κώστα Σωτηρίου, τέτοια περίπτωση. Συγκροτεί την παιδική ηλιη γενίκευση του κινηματογράφου στα σχολεία κία. Και οι περιπέτειες για να έχουμε παιδικό δεν έχει ακόμη επέλθει. Ο συγγραφέας του κινηματογράφο στη χώρα μας αναζητούσαν βιβλίου είναι κι αυτός μια απ’ αυτές τις πρωτοτο βιβλίο τους. Και πορίες που μένει το ιστορούνται με τον κοινό τους να έρθει από το μέλλον. Το καλύτερο τρόπο στο βιβλίο του Νίκου Θεέργο του «Νεανικού οδοσίου που μόλις Πλάνου», με το αίεκδόθηκε: «Οταν ο τημα να γίνει ένας κ ιν ηματογρ άφ ο ς χώρος στην Ηλεία πήγε σχολείο και που θα στεγάσει τη γύρισε με κλάματα» δυνατότητα των νέ(Διεθνές φεστιβάλ ων να υποστηρίξουν κιν ηματογράφου τα γυρίσματα της κινηματογραφικής Ολυμπίας, 2021). ιδέας τους, είναι Πρόκειται για ένα βιβλίο που τον αναοδοδείκτης της μελτέμνει μέσα από την λοντικής ουτοπίας που αναμένουμε. περιοδολόγηση του Ο παιδικός κινημααιώνα που έφυγε. Οι περίοδοι είναι συμτογράφος έχει πολύ βατικές μεν αλλά δρόμο ακόμη, όπως ενδεικτικές μιας διακαι το ραδιόφωνο και τα ΜΜΕ, για να δικασίας για να δούτον έχουμε σ την με πώς φτάνει αυτή εκπαίδευση με τον η τέχνη στο παιδί. τρόπο που τον φαΣτην αρχή αγαπήθηκε η τεχνολογία ως νταζόμαστε. Κι είναι τέτοια, μετά ο διάένα ερώτημα αν η περίοδος της πανλογος αφορούσε τα ποιοτικά χαρακτηριδημίας -η οποία μας Ο κινηµατογράφος και το στικά του παιδικού έκανε να σκεφτούμε σχολείο πάνε µαζί. Και ο παιδικός κιν ηματογράφου πως η εκπαίδευση και τη λογοκρισία κι είναι μια σχέση των κινηµατογράφος έναν αιώνα µετά ύστερα, στα μεταεργαλείων μας από ακόµη αναζητά τη θέση κοντά κι από μαπολεμικά χρόνια, τη σχέση του παιδικού κριά- τελικά ευνόητου στο σχολείο κιν ηματογράφου σε τον κινηματογράμε τον αμερικανικό φο. Γιατί μπορεί να ιμπεριαλισμό. Προς το τέλος, ακολούθησε μια κατακλυστήκαμε από οθόνες, αλλά όχι από τριλογία ταινιών (Μανουσάκης, Αβδελιώδης, κινηματογράφο. Σπύρου) τη δεκαετία του ’80 που σφράγισαν Ομως αυτή είναι και η περίοδος και της τη «στροφή» για να περάσουμε από τον κινησυγγραφής αυτού του βιβλίου. Η παιδαγωγιματογράφο για τα παιδιά στον κινηματογράφο κή κοινότητα του «Σκασιαρχείου», και όχι μόνο, των παιδιών. αισθάνεται πως έχει ένα ακόμα εργαλείο στα Από τα πιο ενδιαφέροντα μέρη της έρευχέρια της για να προχωρήσουμε το σχολείο νας είναι η συμβολή του φεμινισμού στη συτης κοινότητας, το ανοιχτό, συνεργατικό και γκρότηση μιας παιδαγωγικής θεωρίας για τον συνεταιριστικό σχολείο με τη δημόσια σφαίρα κινηματογράφο, η συμβολή του κινήματος του και τη συμβολή του στον κοινωνικό μεταΦρενέ μέσα από τον Τζάνο Τσαγκιά, ο ρόλος σχηματισμό. Και αν δεν μπορούμε από μέσα, του παιδαγωγού της Κυβέρνησης του Βουνού το προχωράμε απ’ έξω αυτό το σχολείο. Γιατί Κώστα Σωτηρίου, η συμβολή της Ειρήνης Παρητά ο συγγραφέας μάς λέει πώς. Κι είναι αμοιβαίες οι αλλαγές σ’ έναν κόσμο ϊδούση και οι κατάλογοι των παιδικών ταινιών τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Η αίσθηση που δεν αλλάζει παρά μόνο για την κατάργητης απελπισίας που καταλαμβάνει τον ανασή τους ή αλλάζει αργά στην κατεύθυνση που γνώστη/την αναγνώστρια του βιβλίου στις θέλουμε. Αυτή την κατεύθυνση που πήραμε. τελευταίες σελίδες του αφορά το πόσα λίγα πράγματα γίνονται σήμερα για τον παιδικό κι* Δάσκαλος, μέλος του «Σκασιαρχείου» Του ΜΠΑΜΠΗ ΜΠΑΛΤΑ*
Α
4
| 22
Τρίτη 1 Νοεμβρίου 2022
|
«Γνωρίζουμε εκ πείρας τι θα μπορούσε να είναι μια ώρα μαθήματος: να μεταβούμε σε έναν άλλο τόπο, έναν άλλο κόσμο, να μεταφερθούμε, να πάρουμε φόρα για να πάμε αλλού, σημαίνει να συναντηθούμε με το απρόσμενο, με το θαύμα, με το πρωτόγνωρο» Massimo Recalcati, Η ώρα του μαθήματος, εκδ. Κέλευθος, Αθήνα 2020
Του ΝΊΚΟΥ ΣΥΦΑΝΤΟΥ*
ργάστηκα για πρώτη φορά στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση στα μέσα της δεκαετίας του ’80, την εποχή της ΠΑΣΟΚικής άνοιξης, που γέμισε με ανακούφιση και ελπίδες το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου της εκπαίδευσης, με αλλαγές που ζητούσαν επιτακτικά τα εκπαιδευτικά συνδικάτα και ήταν ώριμες πια να υλοποιηθούν. Ανάμεσα σε άλλες είναι η ίδρυση και λειτουργία των πρώτων πανεπιστημιακών παιδαγωγικών τμημάτων, η κατάργηση του θεσμού του επιθεωρητή, η ψήφιση εκείνη την περίοδο του νέου νόμου πλαίσιο για την πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Ενας άνεμος ελευθερίας φαινόταν να σπρώχνει το σχολείο στ’ ανοιχτά, μολονότι έγκαιρα κάποιοι -και αναφέρω παραδειγματικά τους Γ. Μαυρογιώργο και Χ. Νούτσο- επισήμαναν με άρθρα και βιβλία τους ότι τα πράγματα δεν ήταν ακριβώς όπως φαίνονταν, οι αλλαγές όχι και τόσο ριζοσπαστικές όσο παρουσιάζονταν.
ΤΟ ΤΟΠΊΟ σιγά σιγά γινόταν πιο καθαρό και οι αυταπάτες άρχισαν να υποχωρούν. Η σκληρή πραγματικότητα της απαξίωσης του δημόσιου σχολείου από τις κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και Ν.Δ. προκάλεσαν Εκπαιδευτικοί που την αντίδραση ενός πρωτοστάτησαν μαχητικού εκπαιστις μεγάλες μάχες δευτικού κινήματος. Στη συγκυρία αυτή που δόθηκαν όλα έκαναν την εμφάνισή τους νέα περιοδιαυτά τα χρόνια για κά που με συνέπεια μια εκπαίδευση ε πιχει ρ ού σαν ν α αναδείξουν βασικά για όλα τα παιδιά εκπαιδευτικά και παι(τι ουσία κρύβεται δαγωγικά ζητήματα, πίσω από αυτό το να συνδέσουν θεωρία και πράξη, να συμβάχιλιοειπωμένο λουν στην αλλαγή σύνθημα!) του σχολείου και της κοινωνίας. Πέρα από τη «Σύγχρονη Εκπαίδευση», που κυκλοφορούσε ήδη από το 1981, εμφανίστηκαν, από το 1988 και μετά, τα «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης», η «Εκπαιδευτική Κοινότητα», οι «Ρωγμές εν τάξει», η «Εκπαιδευτική Λέσχη», ο «Σελιδοδείκτης». ΤΗΝ ΊΔΊΑ ΧΡΟΝΊΚΗ περίοδο γνώρισαν ανάπτυξη άτυπες ομάδες εκπαιδευτικών, οι οποίες δούλευαν σε τακτικές συναντήσεις, σε κάποιο σπίτι συνήθως ή σε ένα σχολείο ή σε ένα δημοτικό χώρο, επεξεργαζόμενες θέματα που απασχολούσαν έντονα όλους-ες, μέσα κι έξω από την τάξη. Ενδεικτικά αναφέρω κάποιες από τις πιο γνωστές και μακρόβιες: Ομάδα Εκπαιδευτικών Περάματος, Πηλαλά σαν Αλογο, Ομάδα Ολικής Γλώσσας. Με τι πάθος, με τι ενθουσιασμό οι συνάδελφοι αντάλλασσαν σκέψεις, συζητούσαν, σχεδίαζαν, προσάρ-
6 -21Ο ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
Ε
Συνάντησα κι ευτυχισμένες δασκάλες και δασκάλους ευφάνταστους τρόπους στο σύμπαν του γραμματισμού, καλλιεργούσε τη χαρά της μάθησης, συνάδελφοι που αντιμάχονταν τον ρατσισμό και τον σεξισμό, τις προκαταλήψεις και την ανθρώπινη ανοησία, που απομυθοποιούσαν τις «απόλυτες αλήθειες» των σχολικών βιβλίων, που απολάμβαναν το απρόβλεπτο της κάθε ώρας διδασκαλίας.
μοζαν στις δικές τους ανάγκες και σε αυτές της τάξης τους τις ιδέες άλλων σε μια ατμόσφαιρα ενθάρρυνσης, αλληλεγγύης και αλληλοϋποστήριξης! Προέκυψε υλικό (π.χ. μεταφράστηκαν βιβλία), δημοσιεύτηκαν ενυπόγραφες καταγγελίες (π.χ. κατά της βαθμολογίας των μαθητών), έγιναν εκδηλώσεις (π.χ. για την εκπαίδευση των μεταναστόπουλων) κ.ά. Η συλλογική μελέτη οδηγούσε σε πρακτικές εφαρμογές στην τάξη που φιλοδοξούσαν να προσφέρουν στα παιδιά τη δυνατότητα να σταθούν με κριτική συνείδηση απέναντι στον κόσμο. Πρόσφεραν όμως και στους/στις εκπαιδευτικούς τη χαρά μιας διδασκαλίας «που πιάνει τόπο». Οι παραπάνω εκπαιδευτικοί πρωτοστά-
τησαν στις μεγάλες μάχες που δόθηκαν όλα αυτά τα χρόνια για μια εκπαίδευση για όλα τα παιδιά (τι ουσία κρύβεται πίσω από αυτό το χιλιοειπωμένο σύνθημα!), τόσο στον δρόμο, σε αντιπαράθεση με τις αντιπαιδαγωγικές πολιτικές των εκάστοτε υπουργών, όσο και στο σχολείο, κόντρα στον αυταρχισμό της διοίκησης, και βέβαια στο επίπεδο της τάξης. Ηταν (και είναι) συνάδελφοι που νοιάζονταν με όλη τους την καρδιά να μη μείνει πίσω κανείς μαθητής τους, που υποστήριζαν την ένταξη όλων στην ομάδα της τάξης χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, που σέβονταν αυτό που κουβάλαγε ο καθένας κι η καθεμιά, που η δουλειά τους άνοιγε τους ορίζοντες των παιδιών, τα έμπαζε με
ΑΥΤΟΊ ΚΊ ΑΥΤΈΣ οι εκπαιδευτικοί καθώς και όσοι-ες για διάφορους λόγους δεν μετείχαν ενεργά σε μια συλλογικότητα, πρόθυμα όμως δοκίμαζαν (και δοκιμάζουν) να εφαρμόσουν επιτυχημένες εναλλακτικές πρακτικές για τις οποίες έχουν διαβάσει ή ακούσει από συναδέλφους τους, γυρίζοντας ταυτόχρονα την πλάτη στις «καινοτομίες» και στα ανούσια «προγράμματα» του υπουργείου, κράτησαν και κρατούν ζωντανό το ελληνικό σχολείο. Μπορεί να μην αποτελούν πλειονότητα στα σχολεία μας, μπορεί να επικρατούν όσοι-ες αντιμετωπίζουν το σχολείο με μια δημοσιοϋπαλληλική νοοτροπία, με μια διεκπεραιωτική και γραφειοκρατική λογική που θεωρεί ότι η κάθε μέρα στο σχολείο μοιάζει με τις προηγούμενες (κι ας είναι τόσο διαφορετικά τα ζητήματα που αναδύονται κάθε τόσο στην τάξη ή το σχολείο!), ωστόσο πρόκειται για μια μειονότητα που ασκεί έντονη επιρροή. Χαίρομαι που στα 38 χρόνια της διαδρομής μου συνάντησα αυτούς τους δασκάλους κι αυτές τις δασκάλες. Νιώθω πως, μαζί με τους μαθητές και τις μαθήτριές μου, με βοήθησαν να γίνω καλύτερος. * Συνταξιούχος δάσκαλος