30| 10| 2021
Α της Ι Ν Α ΘΡ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ
3
Δημοκρατία στο σχολείο και αξιολόγηση ● Γιατί οι καθηγητές Πανεπιστημίου παίρνουν τον δρόμο της εξορίας;
ΕΙΔΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»
● Το τέλος του πολιτισμού; ● Ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις μια γλώσσα είναι να τη μοιράζεσαι ● 10 χρόνια από τη φρικιαστική τρομοκρατική επίθεση στη Νορβηγία ● Το σχολείο των φυλακών είναι χώρος αλληλεγγύης ● Τηλεκπαίδευση και αλληλεγγύη: ένας απαιτητικός γρίφος Σκίτσο του Μιχάλη Κουντούρη
2
30-31 Οκτωβρίου 2021
| 34
Του ΘΟΔΩΡΉ ΚΑΤΉ Καθηγητής Ιστορίας στο Αλληλέγγυο Σχολείο Ετεροτοπίας
Εκδοση της «Εφημερίδας των Συντακτών» Οκτώβριος 2021 ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
Νικόλας Βουλέλης ∆ΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗΣ
Σωτήρης Μανιάτης ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΦΥΛΛΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΚΥΡΙΑΚΟΥ
Τάσος Παππάς ART DIRECTOR
Λουίζα Καραγεωργίου
Θρανία της αλληλεγγύης
Το τέλος του πολιτισμού;
ταν αναφερόμαστε στη λέξη ανθρωπισμός πολλές έννοιες περιπλέκονται στο μυαλό μας, ίσως τόσες πολλές όσες και οι πτυχές της ανθρώπινης ύπαρξης. Πνευματικό κίνημα της Αναγέννησης, αρχή που θέτει στο κέντρο της την ανθρώπινη αξία, μορφωτικό ιδεώδες που οδηγεί στην αυτο-oλοκλήρωση, σύνολο πνευμαεπιστημονικό τέλμα. τικών και ψυχικών αρετών κ.ά. Οποια ερΔεκάδες συνέδρια, ημερίδες, διδακτομηνεία κι αν δεχτούμε, ένα είναι βέβαιο, ο ρικές διατριβές, έρευνες και μελέτες ανά ανθρωπισμός ασχολείται με όλα εκείνα τα την υφήλιο προσπαθούν ανασηκώσουν χαρακτηριστικά που διακρίνουν τον άνθρωτην ψυχορραγούσα «ανθρωπιά» του ανπο από τον κόσμο γύρω του, ασχολείται με θρώπου. Μάταια. Το ενδιαφέρον για τις αντην ανθρωπιά του. θρωπιστικές σπουδές φθίνει με μαθηματική Ως ανθρωπιστική πάλι χαρακτηρίζουμε ακρίβεια. Η επέλαση της τεχνολογίας είναι την επιστήμη εκείνη που μελετά τον άνσαρωτική, η κυριαρχία των αλγορίθμων και θρωπο και τα προϊόντα της πνευματικής της αυτοματοποίησης απόλυτη. Απέναντι του δημιουργίας, ενώ ως ανθρωπιστική σε αυτή τη μοναδική αλήθεια των αριθμών παιδεία, την παιδεία που έχει στο κέντρο οι ανθρωπιστικές επιστήμες προσπαθούν της την πνευματική, ηθική, ψυχική, αλλά αδέξια να προσαρμοστούν, ψηφιοποιώντας και πολιτική ολοκλήρωση του ανθρώπου. τους εαυτούς τους και μαζί τους και ένα κομΕπαγωγικά, στις ανθρωπιστικές επιστήμες μάτι της ψυχής του ανθρώπου. συναντούμε πολυάριθμα υποπεδία σπουΕίναι άραγε αυτή η λύση, έχει βρεθεί το δής στα οποία προστίθεται συνεχώς φάρμακο που θα σώσει τον ασθενή; Η ένα πλήθος νέων επιστημών σε αλήθεια είναι πως ο έλεγχος της μια προσπάθεια οριοθέτησης αποτελεσματικότητας των της ανθρώπινης δράσης. ανθρωπιστικών επιστημών «Ο πολιτισμός Με βάση το περιεχόδιαφέρει κατά πολύ από τις μενο αυτών των επιδεν κληρονομείται. πρακτικές θετικές επιστήστημών, θα περίμενε μες. Τα επιτεύγματα της Κάθε γενιά πρέπει κανείς αν όχι να κυριΙατρικής, της Μηχανικής, να τον μάθει και αρχούν στο κοινωνικό της Φαρμακευτικής, της γίγνεσθαι, τουλάχιστον Φυσικής κ.ά. όπως και της να τον κερδίσει να πρωταγωνιστούν ως παροχής υπηρεσιών ή της από την αρχή» παιδευτικά αξιακά εργαχρηματοοικονομικής διοίλεία. Στην πραγματικότητα κησης είναι ορατά και άμεσα συμβαίνει το ακριβώς αντίθεστην καθημερινότητα των αντο. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες θρώπων. Η ανταποδοτικότητα, ωστόδιέρχονται εδώ και δεκαετίες μια βαθιά και σο, της γνώσης της Ιστορίας, της Λογοτεχνίπαρατεταμένη κρίση σε διεθνές επίπεδο. ας, της Φιλοσοφίας, των Εικαστικών Τεχνών, Ελάχιστες προοπτικές επαγγελματικής της Ανθρωπολογίας, του Πολιτισμού κ.ά. αποκατάστασης, μείωση επιχορηγήσεων πού ακριβώς εντοπίζεται; Η απάντηση είναι στην έρευνα, καρατόμηση τμημάτων και απλή: στον ίδιο τον άνθρωπο, στα κοινωνικά μαθημάτων σε κάθε εκπαιδευτική βαθμίδα, και πολιτικά του περιβάλλοντα.
Ο
|
Η πολιτειακή οργάνωση, τα αξιακά συστήματα, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ανοχή στη διαφορετικότητα, η αποφυγή χρήσης βίας, ο πλουραλισμός των απόψεων είναι μερικά μόνο παραδείγματα εφαρμογής της αξίας των ανθρωπιστικών σπουδών στην καθημερινότητά μας. Οταν αυτές οι σπουδές έχουν αφεθεί να αργοπεθαίνουν στο περιθώριο προς όφελος ενός φρενήρη ρυθμού για ένα καλύτερο κινητό ή ένα γρηγορότερο αυτοκίνητο ας μην απορούμε για κάθε ακραία συνθήκη στις ζωές μας. Ας μην απορούμε για κάθε εθνικιστικό παραλήρημα, για κάθε πολιτική διαχωρισμού, για κάθε ρητορική μίσους, για κάθε έκφανση μισαλλοδοξίας, για κάθε θάνατο ή βιασμό. Γιατί μαζί με τις θανούσες ανθρωπιστικές επιστήμες έχουμε σκοτώσει και ένα μεγάλο κομμάτι του εαυτού μας. Ο Αμερικάνος ιστορικός και φιλόσοφος Γουίλ Ντιράν έλεγε «Ο πολιτισμός δεν κληρονομείται. Κάθε γενιά πρέπει να τον μάθει και να τον κερδίσει από την αρχή. Αν αυτή η μεταβίβαση διακοπεί για έναν αιώνα, ο πολιτισμός θα πεθάνει και θα ξαναγίνουμε άγριοι». Ισως δεν γίναμε ακόμα άγριοι και δεν είδαμε το τέλος του πολιτισμού μα οδηγούμαστε προς τα εκεί με απόλυτη βεβαιότητα. Ούτε η οικονομική ανέχεια ούτε το κακό το ριζικό μας είναι η αιτία του προβλήματος, μα όπως λέει και ο Ελύτης «η απέραντη μετριότητα που μας πνίγει από παντού». Απέναντι σε αυτή τη μετριότητα οι ανθρωπιστικές επιστήμες αποτελούν ένα ασφαλές καταφύγιο. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να εξουδετερώσουμε τη φθορά, ξαναβρίσκοντας την ανθρωπιά μας.
Θρανία της αλληλεγγύης
Του ΣΠΎΡΟΎ ΠΆΓΚΆΛΟΎ Χημικός, καθηγητής Μέσης Εκπαίδευσης, εθελοντής του Αλληλέγγυου Σχολείου Μεσοποταμίας
Μ
έχρι σήμερα, το χαλαρό πλαίσιο λειτουργίας του σχολείου επέτρεπε τη δημοκρατική του οργάνωση με κυρίαρχο ρόλο του συλλόγου διδασκόντων/ουσών, προέβλεπε διαδικασίες και λόγο στις μαθητικές κοινότητες και στους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων και άνοιγμα του σχολείου στην κοινότητα. Πολλά σχολεία εκμεταλλεύτηκαν αυτή τη δυνατότητα και πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό τη δημοκρατική λειτουργία. Φυσικά, δεν νοείται δημοκρατικό σχολείο χωρίς κανόνες, συμφωνημένους και εφαρμοζόμενους σε όλους. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα κάθε άλλο παρά βοηθά στην ανάπτυξη της δημοκρατίας στο σχολείο. Η απαξίωση της πολιτικής και του ορθού λόγου, η κοινωνική απελπισία, η οπαδοποίηση, η αισθητική των realities και των ΜΜΕ γενικότερα καθόλου δεν βοηθούν στην ανάπτυξη δημοκρατικής συνείδησης. Το πρόβλημα επιτείνεται από την κάθετη επιβολή αποφάσεων από τα πάνω και σε παιδαγωγικό και σε λειτουργικό επίπεδο. Ο αμφίδρομος διάλογος έχει από καιρό εκλείψει και έτσι φτάνουμε στο ακρότατο σημείο η πορεία της εκπαίδευσης στην Ελλάδα να εξαρτάται αποκλειστικά από τις αποφάσεις και τις θέσεις τού/τής εκάστοτε υπουργού και των συμβούλων του/ της. Τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ περισσότερο με την αλλαγή του πλαισίου λειτουργίας που προτείνει η τωρινή κυβέρνηση, με την αύξηση των εξουσιών του διευθυντή, την υποβάθμιση του ρόλου του συλλόγου διδασκόντων και την επιβολή επιθεωρητικού τύπου αξιολόγησης των εκπαιδευτικών. Είναι σαφής η ανάγκη το σχολείο να είναι παραγωγικό. Μέσα σε αυτό ο μαθητής και η μαθήτρια να κατακτούν τα στοιχειώδη∙ γραφή και ανάγνωση σε πρώτο επίπεδο και τελικά το σημαντικότερο, όσο προχωράνε στις τάξεις, την ικανότητα να διαχειρίζονται πληροφορίες και να παίρνουν αποφάσεις. Σαφώς το σχολείο αναπαράγει το μοντέλο της κοινωνίας το οποίο υπηρετεί αλλά η κατάκτηση του παραπάνω τελικού στόχου αποτελεί βασικό εργαλείο για να επιδιώξει κάποιος ή κάποια να αλλάξει το μοντέλο αν θεωρεί ότι αυτό τον αδικεί. Η εκπαιδευτική διαδικασία για να είναι παραγωγική είναι αναγκαίο να αξιολογείται. Το σχολείο πρέπει να βάζει στόχους, να εφαρμόζει πολιτικές επίτευξής τους και να αξιολογεί τα αποτελέσματα εφαρμογής των επιλογών του. Μια υγιής αυτοαξιολόγηση θα πρόσφερε πολλά στο σχολείο.
|
30-31 Οκτωβρίου 2021
35 |
Δημοκρατία στο σχολείο και αξιολόγηση
Τι όμως προτείνεται (από τα πάνω φυσικά) ως «αυτοαξιολόγηση σχολικής μονάδας» από το υπουργείο; Ενα στεγνό γραφειοκρατικό έκτρωμα, επιλεκτικό, κλειστό, προϊόν αδιαφανών διαδικασιών και σίγουρα αντιπαραγωγικό. Ενα μοντέλο αξιολόγησης που θεοποιεί τους δείκτες που είναι αυθαίρετα επιλεγμένοι και αυθαίρετα γενικευμένοι, για όλες τις βαθμίδες (από νηπιαγωγείο έως ΓΕΛ και ΕΠΑΛ, ανεξάρτητα από τον κοινωνικό περίγυρό τους). Υποχρεώνει τα σχολεία να κυνηγάνε τους δείκτες και η ουσία, που είναι η κοινωνικοποίηση των μαθητών-μαθητριών και το μάθημα στην τάξη, να μένει πίσω. Αφαιρείται δυναμική από την ουσία για να διοχετευτεί στους τύπους. Τελικά, το δημόσιο σχολείο δέχεται επίθεση. Με βάση ποιες αρχές πρέπει να απαντήσουμε σε αυτή την επίθεση πρώτα από όλα εμείς οι καθηγητές και καθηγήτριες του δημόσιου σχολείου και οι συνδικαλιστές μας; Μα με βαθιά δημοκρατική συντονισμένη δράση. Μια τέτοια δράση που προϋποθέτει,
Η απαξίωση της πολιτικής και του ορθού λόγου, η κοινωνική απελπισία, η οπαδοποίηση, η αισθητική των realities και των ΜΜΕ γενικότερα καθόλου δεν βοηθούν στην ανάπτυξη δημοκρατικής συνείδησης
καταρχάς, συγκρότηση αντιπροτάσεων για τη βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου. Το διαρκές «όχι» σε οποιαδήποτε αλλαγή εμφανίζει το κίνημα να επιδιώκει τη συντήρηση των συνθηκών που είχαν δημιουργηθεί μετά την κατάργηση του επιθεωρητισμού 40 χρόνια πριν. Αρνητικό αποτέλεσμα φέρνει και η στεγνή συνθηματολογία. Για παράδειγμα, το κεντρικό σύνθημα αυτή την εποχή «Οχι στην αξιολόγηση» (από άτομα που αξιολογούν καθημερινά τους μαθητές-μαθήτριές τους) είναι αντιεκπαιδευτικό, ευάλωτο και με μικρή απεύθυνση στην κοινωνία. Δεύτερον, διάλογο και σύνθεση απόψεων για τους τρόπους δράσης, που σημαίνει ότι παραμερίζονται οι μικροπαραταξιακές πολιτικές. Τέλος, σύνδεση με τον κοινωνικό περίγυρο. Ζητήματα όπως η σφαγιαστική Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής στο πανεπιστήμιο, η επιμονή για την εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων φέτος, μετά από δύο χρόνια αποσχολειοποίησης των παιδιών, μπορούν να έχουν ευρύτατη αποδοχή και να οδηγήσουν στη σύναψη δυνατών συμμαχιών.
3
Ταυτότητα ΤΟ ΔΊΚΤΎΟ ΆΛΛΗΛΈΓΓΎΩΝ ΣΧΟΛΈΊΩΝ είναι ένα εγχείρημα συντονισμού, συνεργασίας και σύμπραξης δομών που ασχολούνται με την εκπαίδευση, απαντώντας σε ένα φάσμα εκπαιδευτικών αναγκών, όπως είναι η προετοιμασία για τις πανελλαδικές, ενισχυτικά μαθήματα, η εκμάθηση ξένων γλωσσών, η εκμάθηση ελληνικής γλώσσας, αλλά και καλλιτεχνικά μαθήματα, σε σύνδεση με τις τοπικές κοινότητες. Από την Αθήνα και τον Πειραιά μέχρι τη Χίο και από τη Θεσσαλονίκη και την Ξάνθη μέχρι την Κέρκυρα, τα Αλληλέγγυα Σχολεία συγκροτούν ένα πολύμορφο δίκτυο κοινοτήτων μάθησης, που προτάσσει τη δημοκρατία, την κοινωνική ενδυνάμωση και τη συλλογικότητα απέναντι στον ατομικισμό και την αδράνεια.
ΔΊΚΤΥΟ ΑΛΛΗΛΈΓΓΥΩΝ ΣΧΟΛΈΊΩΝ ▪ Θεσσαλονίκη: Μαθήματα για Ολους Έτεροτοπίας ▪ Θεσσαλονίκη: Δίκτυο εθελοντών Albatros ▪ Κερατσίνι: Σχολείο Αλληλεγγύης Κερατσινίου ▪ Κέρκυρα: Έναλλακτικό Πολιτιστικό Έργαστήρι ▪ Μοσχάτο: Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας ▪ Πειραιάς: Ανοιχτό Σχολείο Μεταναστών Πειραιά ▪ Ταύρος: Αλληλέγγυο Σχολείο Ταύρου ▪ Χίος: Αλληλέγγυο Κοινωνικό Φροντιστήριο Χίου
4
30-31 Οκτωβρίου 2021
| 36
|
Θρανία της αλληλεγγύης
Των δρων ΣΕΡΝΤΑΡ Μ. ΝΤΕΓΚΙΡΜΕΝΤΣΙΟΓΛΟΥ & ΤΣΙΝΤΕΜ ΚΟΤΙΛ Academics for Peace / Καθηγητές για την Ειρήνη Μετάφραση: ΣΩΤΗΡΗΣ ΛΙΒΑΣ Εναλλακτικό Πολιτιστικό Εργαστήρι της Κέρκυρας
Πολιτικές ολέθρου Το καλοκαίρι του 2015, ο θάνατος έγινε στην Τουρκία μηχανισμός άσκησης πολιτικής. Το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) κατέβαινε στις εκλογές με στόχο την τέταρτη συνεχόμενη νίκη του. Η επιδίωξή του ήταν η ευρύτερη δυνατή πλειοψηφία ώστε να αλλάξει το Σύνταγμα και να επιβάλει σύστημα προεδρικής δημοκρατίας, στο πρότυπο των ΗΠΑ. Κάτι τέτοιο θα έδινε τεράστια δύναμη στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Ερντογάν συχνά προειδοποιούσε για το χάος που θα ακολουθούσε
AP PHOTO / LEFTERIS PITARAKIS
Μ
ια από τις πιο ενοχλητικές ερωτήσεις που ακούγαμε συνεχώς από το 2015 μέχρι και σήμερα ήταν το «Μα γίνεται πόλεμος στο Αφγανιστάν;» Οσοι έκαναν την ερώτηση αυτή εξέφραζαν συχνά τη δυσφορία τους για την άφιξη των προσφύγων στην Ελλάδα. Θα μπορούσαν, πολύ εύκολα, να μάθουν τα πάντα για την εισβολή στο Αφγανιστάν, αλλά δεν το έκαναν – δεν τους ενδιέφερε. Ελάχιστοι ανάμεσά τους έπιαναν κουβέντα με τους πρόσφυγες, ακόμη και αν κάποιοι έμεναν κοντά τους, δίπλα τους. Τώρα που η εισβολή τελείωσε και επιτέλους όλος ο κόσμος μοιάζει να έχει μάθει τα πάντα για τον εικοσαετή πόλεμο στο Αφγανιστάν, το ερώτημά τους πρέπει να έχει απαντηθεί – επιτέλους. Τέτοιου είδους απορίες, που τροφοδοτούνται από τη δεξιά προπαγάνδα, μοιάζουν συχνά να έχουν ριζώσει στην κοινή συνείδηση του κόσμου. Μόλις προχθές ακούσαμε κάτι παρόμοιο: «Μα γιατί ένας Τούρκος καθηγητής Πανεπιστημίου να επιλέξει να έρθει παράνομα στην Ελλάδα;». Η απάντηση θα μπορούσε να είναι πολύ σύντομη και απλή: τρέχουν κυνηγημένοι να γλιτώσουν από τις διώξεις του τουρκικού καθεστώτος, να σωθούν από τη μοχθηρότητα της εκστρατείας του κατά της αλήθειας. Θα μπορούσαμε επίσης να μιλήσουμε για τις ομοιότητες με την ελληνική στρατιωτική χούντα: για την καταπίεση, τις διώξεις, τα βασανιστήρια και, φυσικά, τις αυτοεξορίες των αντιστασιακών. Οσοι κάνουν αυτές τις ερωτήσεις μοιάζουν να έχουν ήδη ξεχάσει τον Μίκη Θεοδωράκη, προς τιμήν του οποίου κηρύχθηκε πρόσφατα στη χώρα τριήμερο εθνικό πένθος, αλλά και πολλούς άλλους που τον ακολούθησαν στην εξορία. Η υπουργός Πολιτισμού θρήνησε για τον χαμό του μεγάλου συνθέτη: «Σήμερα χάσαμε ένα κομμάτι της ψυχής της Ελλάδας» είπε. Αυτό που δεν είπε ήταν τι συμβόλιζε ο Θεοδωράκης: το πνεύμα της αντίστασης. Η χούντα έπεσε ακριβώς γιατί υπήρξε αντίσταση εναντίον της και τα Πανεπιστήμια έπαιξαν έναν ρόλο κομβικής σημασίας σε αυτήν: η εξέγερση του Πολυτεχνείου συνέβη επειδή οι φοιτητές δεν φοβήθηκαν να ορθώσουν το ανάστημά τους σε ένα βάρβαρο καθεστώς. Αυτός είναι ακριβώς ο λόγος για τον οποίο τόσοι καθηγητές Πανεπιστημίου και διανοούμενοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν την Τουρκία: μιλάνε για τα εγκλήματα ενός βάρβαρου καθεστώτος.
Γιατί οι καθηγητές Πανεπιστημίου παίρνουν τον δρόμο της εξορίας; ακόμη και στην περίπτωση μιας ισχνής νίκης του – πόσο μάλλον μιας ήττας του. Στις 7 Ιουνίου το εκλογικό σώμα έδωσε στο Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP) τη δυνατότητα να περάσει το όριο του 10% - τον κόφτη δηλαδή που χρησιμοποιείται αυθαίρετα για να περιθωριοποιούνται τα κόμματα που εκπροσωπούν τους Κούρδους και το κίνημά τους. Η επιτυχία του HDP σήμανε την απώλεια της πλειοψηφίας του AKP. Οι ισορροπίες στο Κοινοβούλιο ήταν λεπτές. Ο πρόεδρος δεν ακολούθησε την πολιτική οδό. Αντίθετα, επέλεξε να εφαρμόσει μια πολιτική επιβολής και θανάτου. Οι ειρηνευτικές συνομιλίες με τους αντάρτες διακόπηκαν. Σε πολλές πόλεις επιβλήθηκε στρατιωτικός νόμος και το καθεστώς αντιμετώπισε τους πολίτες στις κουρδικές περιοχές με ωμή βία. Η βαρβαρότητα προσέλκυσε τους σκληροπυρηνικούς και τους φασίστες. Οι κηδείες των μαρτύρων ξανάγιναν της μόδας. Το καθεστώς ωθούσε τους νέους να επιζητούν τον μαρτυρικό θάνατο στο πεδίο της μάχης. Ο Ερντογάν προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 7 Νοεμβρίου, γνωρίζοντας από πριν ότι το αίμα και το χάος θα του έφερναν ψήφους. Το ΑΚΡ πήρε πίσω την πλειοψηφία που είχε χάσει. Και προς τα τέλη του 2015, με την ειρήνη να ξεθωριάζει και να
Καθώς το ένα διάταγμα ακολουθούσε το άλλο, όλο και περισσότεροι από τους Καθηγητές για την Ειρήνη έχαναν τις θέσεις τους και κάθε είδους δημόσιο αξίωμα, σε μια μορφή «πολιτικού θανάτου» όπου ένα άτομο αποκλείεται διά βίου από τη δημόσια ζωή
Θρανία της αλληλεγγύης
|
30-31 Οκτωβρίου 2021
κλείσουν τα στόματα αυτών που μιλούσαν. Σε πολλά ιδιωτικά Πανεπιστήμια άρχισαν οι απολύσεις. Μετά, σ τις 15 Ιουλίου 2016, είχαμε το «αποτυχημένο» πραξικόπημα. Ο Ερντογάν αποκάλεσε την απόπειρα «δώρο από τον Θεό» κι αυτό γιατί έδωσε τη δυνατότητα στο καθεστώς να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να αρχίσει εκκαθαρίσεις – και στα Πανεπιστήμια. Καθώς το ένα διάταγμα ακολουθούσε το άλλο, όλο και περισσότεροι από τους Καθηγητές για την Ειρήνη έχαναν τις θέσεις τους και κάθε είδους δημόσιο αξίωμα, σε μια μορφή «πολιτικού θανάτου» όπου ένα άτομο αποκλείεται διά βίου από τη δημόσια ζωή. Τον Ιούλιο του 2018, όταν επιτέλους υπήρχάνεται, η Τουρκία έμοιαζε πλήρως παγιδευξε άρση των μέτρων, οι περισσότεροι από μένη στους μηχανισμούς του ολέθρου. όσους είχαν υπογράψει το μανιφέστο μαζί Για τον λόγο αυτόν, χίλιοι και πλέον ερευμε όσους καθηγητές αντιμετωπίζονταν ως νητές, διανοούμενοι και καθηγητές Πανεπισοσιαλιστές, είχαν εκδιωχθεί από τα Πανεπιστημίου (Academics for Peace / Καθηγητές στήμια. Μόνο μια δράκα σχολών, ιδιωτικών για την Ειρήνη) υπέγραψαν ένα μανιφέστο, και δημόσιων, παρέμεναν ανέπαφες. με το οποίο ζητούσαν από το καθεΑυτή ήταν η μεγαλύτερη σε έκταστώς Ερντογάν να σταματήσει ση και πιο άγρια εκκαθάριση αμέσως την αδίστακτη και στην ακαδημαϊκή ιστορία βάρβαρη καταστολή στα της χώρας. Oι Καθηγητές για ν ο τ ι ο α ν α τ ο λ ι κ ά, π ο υ Οι ζωές πολλών Καείχε ήδη οδηγήσει σε την Ειρήνη αποτελούν θηγητών για την Ειρήνη αμέτρητους θανάτους αναπόσπαστο κομμάτι ά λ λαξαν δραματικά. αμάχων. Το μανιφέστο Πολλοί προσπάθησαν δημοσιεύτηκε στις 11 του τεράστιου ρεύματος να γλιτώσουν από τον Ιανουαρίου 2016. Η που αγωνίζεται «πολιτικό θάνατο» και απάντηση του καθεστην Τουρκία για να καταφύγουν σ τ ην στώτος ήταν να κατευεξορία. Α λ λά και αυτό θύνει εναντίον τους μια δικαιοσύνη και ήταν απαγορευμένο: πολλυσσαλέα εκστρατεία λιειρήνη λών τα διαβατήρια είχαν ντσαρίσματος. ακυρωθεί. Α λ λοι πάλι είχαν Σε λιγότερο από μια εβδομπει σ τη μαύρη λίσ τα και τους μάδα, οι διοικήσεις των αντίστοισταμάτησαν στο αεροδρόμιο. Αλλοι, τέχων Πανεπιστημίων έλαβαν εντολές να λος, έχασαν θέσεις στο εξωτερικό ή υποτρο«ασχοληθούν» με το πρόβλημα. Πολλοί καφίες, γιατί τους απαγορεύτηκε η έξοδος. θηγητές δέχτηκαν ισχυρές πιέσεις να αναΗ μοχθηρότητα του καθεσ τώτος δεν καλέσουν τις υπογραφές τους. Πολλοί δέσταματάει εδώ. Αν κάποιος κατάφερνε να χτηκαν απειλές ακόμη και για τη ζωή τους. δραπετεύσει, το καθεστώς αρνιόταν να χοΜε την εξαίρεση ελάχιστων, μετρημένων ρηγήσει διαβατήριο στη σύζυγό ή να την στα δάχτυλα, τμημάτων, ξεκίνησαν παντού αφήσει να φύγει. Η αστυνομία συνήθως πειθαρχικοί έλεγχοι με μοναδικό στόχο να έλεγε: «Κοίτα, θα σου δώσουμε διαβατήριο μόλις επιστρέψει ο άντρας σου». Το καθεστώς κρατούσε τις γυναίκες των ανθρώπων αυτών σε ομηρία. Αλλά ακόμη και στο εξωτερικό, κανείς δεν ήταν ασφαλής. Τα προξενεία της χώρας ήταν επικίνδυνο έδαφος γι’ αυτούς. Οποτε τους δινόταν η ευκαιρία, οι υπάλληλοι προέβαιναν σε κατασχέσεις διαβατηρίων, για να τους αφήσουν «χωρίς χαρτιά», «πολιτικά νεκρούς» ακόμη και εκεί, στην εξορία.
AP PHOTO / LEFTERIS PITARAKIS
Αντίσταση και αλληλεγγύη Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον οποίο πολλοί καθηγητές Πανεπιστημίου αναγκάστηκαν να καταφύγουν στην Ελλάδα «παράνομα». Και το ίδιο έκαναν και οι γυναίκες τους. Αλλά, ακόμη και μακριά από τη χώρα τους, οι Καθηγητές για την Ειρήνη συνεχίζουν να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του τεράστιου ρεύματος που αγωνίζεται στην Τουρκία για δικαιοσύνη και ειρήνη. Συμμετέχουν στην αντίσταση στο βάρβαρο καθεστώς που είναι καταδικασμένο να καταρρεύσει. Λαμβάνουν ενεργό μέρος στα δίκτυα αλληλεγγύης των δημοκρατικών δυνάμεων στις χώρες που ζουν τώρα. Στην Τουρκία είχαν ιδρύσει τις Αλληλέγγυες Ακαδημίες. Στην Ελλάδα συμμετέχουν στα Αλληλέγγυα Σχολεία. Ο αγώνας για ειρήνη, δικαιοσύνη και δημοκρατία συνεχίζεται.
93 |
Ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις μια γλώσσα είναι να τη μοιράζεσαι Του ΡΙΣΑΡ ΛΟΥΣΑΚΑΜΟΥΝΟΥ
ΕΙΜΑΙ Ο ΡΙΣΑΡ Λουσακουμούνου, γεννήθηκα στις 19 Μαΐου 1994 στην Κινσάσα, την πρωτεύουσα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό. Ζω στην Ελλάδα από το 2017, όπου έχω αναγνωριστεί ως πολιτικός πρόσφυγας από την ελληνική κυβέρνηση. Οταν έφτασα στην Ελλάδα, βρέθηκα πρώτα στο νησί της Σάμου, όπου έζησα για τρεισήμισι μήνες, και μετά στη Θεσσαλονίκη, όπου στην αρχή, ήταν πολύ δύσκολο να ενταχθώ. Η γλώσσα αποτελούσε εμπόδιο για μένα. Είπα στον εαυτό μου ότι δεν θα κάτσω με σταυρωμένα τα χέρια χωρίς να κάνω κάτι. Χρησιμοποίησα τις καλλιτεχνικές μου γνώσεις ως μέσο ενσωμάτωσης. Ετσι, συμφωνήσαμε με μερικούς φίλους να δημιουργήσουμε ένα μουσικό συγκρότημα. Το συγκρότημα αυτό με βοήθησε πολύ, γιατί τότε άρχισαν να μας καλούν σε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις - εκδηλώσεις, όπως στην Ημέρα Βιβλίου στη HELEXPO στη Θεσσαλονίκη το 2018, η οποία διοργανώθηκε από το γαλλικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη, στη Διεθνή Ημέρα Μουσικής, που διοργανώθηκε από το Γαλλικό Ινστιτούτο της Θεσσαλονίκης το 2019 και σε πολλές άλλες με την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Ουσιαστικά, μέσω της μουσικής, ήρθα σε επαφή με κόσμο, ο οποίος κατάλαβε ότι είμαι και ζωγράφος. Δημιούργησα τότε έναν διεθνή καλλιτεχνικό σύλλογο, το Collectif MAZI, με στόχο την προώθηση προσφύγων, Ελλήνων και ομογενών καλλιτεχνών που ζουν στην Ελλάδα. Οργανώσαμε πολλές δραστηριότητες με τη βοήθεια του Γαλλικού Ινστιτούτου Θεσσαλονίκης, του συλλόγου Naomi, του Solidarity Now, του συλλόγου Symbiosis, καθώς και του συλλόγου Albatros. Ο σύλλογος Albatros, τον οποίο η μουσική μού επέτρεψε να γνωρίσω, με βοήθησε πολύ μέχρι και τώρα, μετά την παραμονή μου στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο, όπου μάθαινα Ελληνικά για τέσσερις μήνες. Προσπαθώ να μιλάω απλά ελληνικά. Επειδή, όπως λέμε, ο καλύτερος τρόπος για να μάθεις μια γλώσσα είναι να τη μοιράζεσαι, διδάσκω επίσης Ελληνικά στο επίπεδο Α1 στο Albatros. Στο Albatros, δίνω επίσης δωρεάν μαθήματα ζωγραφικής. Τώρα που η πανδημία φτάνει στο τέλος της, ελπίζουμε να συνεχίσουμε όλες τις δραστηριότητές μας κανονικά.
«Η γλώσσα αποτελούσε εμπόδιο για μένα. Είπα στον εαυτό μου ότι δεν θα κάτσω με σταυρωμένα τα χέρια χωρίς να κάνω κάτι. Χρησιμοποίησα τις καλλιτεχνικές μου γνώσεις ως μέσο ενσωμάτωσης»
5
6
30-31 Οκτωβρίου 2021
| 94
Των KONSTANTIN ALTHER και MARIE SAMUELSEN Ενωση Σχολείων του Οσλο Μετάφραση: ΑΡΓΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΟΥΛΗΣ Εναλλακτικό Πολιτιστικό Εργαστήρι της Κέρκυρας
τις 22 του Ιούλη του 2011, ένα αυτοκίνητο παγιδευμένο με εκρηκ τικά ανατινάχ τηκε σ τον Κυ βερνητικό Τομέα του Οσλο, ένα σύμπλεγμα κτιρίων όπου στεγάζονταν υπουργεία και άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες. Οκτώ άνθρωποι σκοτώθηκαν και πάνω από διακόσιοι τραυματίστηκαν. Δύο ώρες αργότερα, ο δράστης έφτασε στο νησί Ουτόγια, όπου βρισκόταν η καλοκαιρινή κατασκήνωση της Νεολαίας του Εργατικού Κόμματος της Νορβηγίας (AUF). Εκεί, ξεκίνησε ένα μακελειό: σκότωσε 69 μέλη της κατασκήνωσης πριν συλληφθεί από την αστυνομία. Μιλήσαμε με έναν από τους επιζώντες, τον Gaute Børstad Skjervø, ο οποίος σήμερα είναι ο δεύτερος τη τάξει ηγέτης της Νεολαίας του Εργατικού Κόμματος, καθώς και αντιπρόσωπος του Εργατικού Κόμματος στο Κοινοβούλιο της Νορβηγίας.
Σ
Ολοι οι νέοι άνθρωποι που επέζησαν βίωσαν την απειλή κατά της ζωής τους για περισσότερο από μία ώρα. Είδαν φιλικά και αγαπημένα τους πρόσωπα να πυροβολούνται και να σκοτώνονται και, στη διάρκεια των χρόνων που ακολούθησαν, έχουν δώσει αγώνες για να αντιμετωπίσουν τη θλίψη, τα τραύματα και τα προβλήματα υγείας. Ποια είναι η δική σου εμπειρία από τη βοήθεια που έλαβες από τις δημόσιες υπηρεσίες; Ελαβα αξιόλογη βοήθεια και είχα την εμπειρία ενός κράτους πρόνοιας το οποίο μου στάθηκε τη στιγμή που το χρειαζόμουν. Τόσο οι υπηρεσίες υγείας όσο και το σχολείο έδωσαν τη δυνατότητα των κατάλληλων ρυθμίσεων και προσαρμογών, με κριτήριο την καλύτερη ανταπόκριση στις ανάγκες μου. Πίσω από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 22ης Ιουλίου βρισκόταν ένας δεξιός εξτρεμιστής με έντονο μίσος για την πολυπολιτισμική κοινωνία και το Εργατικό Κόμμα. Ποιες αλλαγές παρατήρησες στον δημόσιο πολιτικό διάλογο μετά την 22η Ιουλίου; Μετά την επίθεση, εμείς που επιζήσαμε βιώσαμε πολύ μεγάλη υποστήριξη, μεγάλη αίσθηση ενότητας και κοινότητας. Αλλά αυτό το γεγονός έχει σταδιακά ολισθήσει προς μια κατάσταση όπου ρατσιστικά και ακραία σχόλια και δηλώσεις έχει επιτραπεί να θεωρούνται σχετικά φυσιολογικά φαινόμενα.
Ενα κάλεσμα για πολιτικά μέτρα κατά του δεξιού εξτρεμισμού Η Νεολαία του Εργατικού Κόμματος καλεί τώρα για έναν πολιτικό διακανονισμό όσον αφορά την εποχή μετά την 22η Ιουλίου. Πολλά μέλη της έχουν δεχτεί απειλές κατά της ζωής τους και έχουν επιλέξει να μη συμμετέχουν στις δημόσιες συζητήσεις γύρω από κάποια συγκεκριμένα θέματα. Πώς φτάσαμε στο σημείο αυτό; Μετά την 22η Ιουλίου, κάποιες πολιτικές δυνάμεις έκαναν ό,τι περνούσε από το
|
Θρανία της αλληλεγγύης
10 χρόνια από τη φρικιαστική τρομοκρατική επίθεση στη Νορβηγία
Gaute Børstad Skjervø
«Μετά την επίθεση, εμείς που επιζήσαμε βιώσαμε πολύ μεγάλη υποστήριξη, μεγάλη αίσθηση ενότητας και κοινότητας. Αλλά αυτό το γεγονός έχει σταδιακά ολισθήσει προς μια κατάσταση όπου ρατσιστικά και ακραία σχόλια και δηλώσεις έχει επιτραπεί να θεωρούνται σχετικά φυσιολογικά φαινόμενα»
χέρι τους για να εμποδίσουν την ανάπτυξη ενός διαλόγου σχετικά με την πολιτική μέσα από τα γεγονότα της μέρας αυτής. Πάνω απ' όλα, έχουν επηρεαστεί αρνητικά τα άτομα που επέζησαν. Οταν προειδοποιούσαμε για την άνοδο της Ακροδεξιάς, αντιμετωπίσαμε ισχυρισμούς σύμφωνα με τους οποίους εκμεταλλευόμασταν καταχρηστικά τις εμπειρίες μας από την επίθεση. Το λυπηρό γεγονός είναι πως αυτή η θέση επιτράπηκε να εδραιωθεί βαθιά μέσα στην αξιοπρεπή πτέρυγα των Συντηρητικών: άνθρωποι που αντιμετώπισαν τη βία της εξτρεμιστικής Δεξιάς και επέζησαν δεν θα πρέπει να μιλούν για τον δεξιό εξτρεμισμό, επειδή αυτό μπορεί να κάνει τον διάλογο πιο δύσκολο για κάποια άλλα άτομα. Ποια είναι η άποψή σου για τα πολιτικά μέτρα κατά του δεξιού εξτρεμισμού που ακολούθησαν την 22η Ιουλίου; Το πιο σημαντικό είναι η ίδρυση στο Οσλο ενός κέντρου έρευνας για τον εξτρεμισμό, του C-REX, στο οποίο πραγματοποιείται παγκοσμίως πρωτοπόρα έρευνα γύρω από τον πολιτικό εξτρεμισμό. Στο επίπεδο της κοινωνικής οργάνωσης, αυτό ήταν ένα πολύ καλό μέτρο. Στο νέο εθνικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα, το οποίο άρχισε να εφαρμόζεται το φθινόπωρο του 2020, η 22η Ιουλίου αναφέρεται ρητά στα μαθήματα κοινωνικών
σπουδών τόσο του Δημοτικού όσο και του Γυμνασίου. Μολαταύτα, λες ότι δεν είσαι βέβαιος για το αν το σχολείο καταφέρνει να προσφέρει στους μαθητές επαρκή εκπαίδευση σχετικά με όσα συνέβησαν την 22η Ιουλίου και τις αιτίες τους. Η ανατροφοδότηση που λαμβάνω από τη νεολαία όλης της χώρας είναι πως τα παιδιά μαθαίνουν πολύ λίγα για την 22η Ιουλίου, ιδιαίτερα μάλιστα για την πολιτική της πλευρά. Υποπτεύομαι ότι το έργο αυτό έχει αφεθεί στην ατομική πρωτοβουλία των εκπαιδευτικών και εξαρτάται από το τι θεωρεί φυσιολογικό και εφικτό θέμα συζήτησης το κάθε άτομο που διδάσκει. Οι πολιτικές δράσεις και τα μέτρα κατά του δεξιού εξτρεμισμού έχουν σημαντική συμβολική αξία, αλλά είναι εξίσου σημαντική η εμπλοκή της νεολαίας. Στο Οσλο αποφασίστηκε πως κάθε μαθήτρια και μαθητής θα πρέπει να ενημερώνεται για τα θέματα του ρατσισμού και του δεξιού εξτρεμισμού με πιο συστηματικό τρόπο και, αυτό το φθινόπωρο, αρκετές πολιτικές νεολαίες ζήτησαν συγγνώμη για το ότι άφησαν τη Νεολαία του Εργατικού Κόμματος μόνη στον αγώνα κατά του δεξιού εξτρεμισμού. Αυτό είναι ένα σημαντικό βήμα μιας πορείας που πρέπει να συνεχιστεί οπωσδήποτε. Η Νορβηγία έχει πολλά ακόμη να κάνει για την 22η Ιουλίου.
Θρανία της αλληλεγγύης
|
30-31 Οκτωβρίου 2021
95 |
7
Τη συνέντευξη πήρε ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΟΡΟΛΗΣ Εκπαιδευτικός στο Αλληλέγγυο Σχολείο Μεσοποταμίας
Η
πρόσβαση σ την εκπαίδευση αποτελεί ένα θεμελιώδες δικαίωμα για όλες και όλους, δεν είναι όμως αυτονόητη. Η περίοδος της καραντίνας δυσκόλεψε ακόμη περισσότερο τους κρατούμενους, οι οποίοι βίωσαν διπλό εγκλεισμό. Τα κάγκελα σε ένα παράθυρο δεν μπορούν να εμποδίσουν τη δίψα και τη λαχτάρα για τη γνώση. Ο Πέτρος Δαμιανός, διευθυντής του Σχολείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα από την ίδρυσή του μέχρι σήμερα, μιλάει για τη σημασία ύπαρξής του και το όραμά του.
Πώς προέκυψε το Σχολείο των Φυλακών Αυλώνα; Την επόμενη χρονιά η φυλακή ανηλίκων μεταφέρθηκε από τον Κορυδαλλό στον Αυλώνα. Τότε 11 παιδιά δήλωσαν ότι ήθελαν να πάνε σχολείο. Με απόφαση του υπουργείου ενεγράφησαν στο διπλανό δημόσιο Γυμνάσιο ως κατ’ οίκον διδαχθέντες. Οταν οι μαθητές έφτασαν τους 23 κάτι έπρεπε να γίνει. Το 2000 ιδρύθηκε παράρτημα του δημόσιου αυτού σχολείου μέσα στις φυλακές. Ανέλαβα τη διεύθυνσή του, καθώς από την προκήρυξη που κοινοποιήθηκε σε όλη την Αττική δεν έδειξε ενδιαφέρον κανείς. Ανέλαβα με δύο όρους: πρώτον, οι εκπαιδευτικοί που θα τοποθετούνταν στο σχολείο να είναι πλήρους απασχόλησης και δεύτερον να έρθουν μόνο εφόσον το επιθυμούν πραγματικά. Δεν θα έπρεπε η Πολιτεία να μεριμνά για την ανεμπόδιστη πρόσβαση στην εκπαίδευση για κάθε παιδί και νέο άτομο;
Ο Πέτρος Δαμιανός, διευθυντής του Σχολείου του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα
EUROKINISSI
Πότε νιώσατε την ανάγκη να προσφέρετε στον χώρο της εκπαίδευσης στις φυλακές; Από φοιτητής έλεγα πως κάποια στιγμή θα κάνω κάτι που θα μου αρέσει πραγματικά. Το 1994 δούλευα ως μαθηματικός, μια συνάδελφος μου μίλησε για την επίσκεψή της σε μαθητές στο τμήμα των γυναικείων φυλακών. Είχαν πάρει κάποια πράγματα για τα παιδιά αυτά και μου περιέγραψε την εικόνα των απλωμένων χεριών τους στον διάδρομο. Απλωμένων όχι για τα πράγματα, αλλά για ένα άγγιγμα, έναν χαιρετισμό. Τότε σκέφτηκα ότι ήθελα να κάνω κάτι με τα παιδιά των φυλακών. Ξεκίνησα από το Ιδρυμα Αγωγής Θηλέων, ένα παλιό αναμορφωτήριο, που είχε κορίτσια 14-18 ετών. Απευθύνθηκα σε συναδέλφους μου εκπαιδευτικούς και ιδιοκτήτες φροντιστηρίων και σύντομα δημιουργήθηκε ένας ικανός αριθμός εθελοντών και ένα καλά οργανωμένο δίκτυο από εκπαιδευτικούς που αφιέρωναν τον χρόνο τους στην εκπαίδευση αυτών των παιδιών. Στη συνέχεια υπήρξε η σκέψη να βοηθήσω ένα παιδί στις Φυλακές Κορυδαλλού, που ήθελε να δώσει πανελλήνιες. Ηταν το πρώτο παιδί στις φυλακές με το οποίο θα επιχειρούσαμε κάτι τέτοιο. Κάπως έτσι άρχισε η σχέση μου με τις φυλακές. Οταν του μίλησα, του είπα «εσύ θα είσαι ο πρώτος και θα γίνεις ο φάρος για τους υπόλοιπους». Ηταν το πρώτο παιδί της ομάδας μας που σπούδασε με άδεια από το Συμβούλιο των φυλακών.
Το σχολείο των φυλακών είναι χώρος αλληλεγγύης Ειδικά στην περίοδο της πανδημίας και της καραντίνας, το σχολείο αναδείχτηκε και πάλι σε έναν χώρο αλληλεγγύης που δεν αφήνει κανένα άτομο να του λείψει κάτι, υποβοηθώντας και συμπληρώνοντας έτσι το έργο των υποστελεχωμένων υπηρεσιών των φυλακών Το μεγάλο μου όραμα ήταν να δημιουργηθεί ένα σχολείο εννιάχρονης εκπαίδευσης. Κι αλήθεια, πώς μπορούμε να λέμε ότι έχουμε συνταγματικά κατοχυρωμένη εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση και για τα παιδιά των φυλακών να μην προβλέπεται να φοιτούν στο Γυμνάσιο; Και ήταν αυτή η πίεση που ασκήθηκε και οδήγησε στη σύσταση του σχολείου. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, το μόνο δικαίωμα που καταλύεται για τα φυλακισμένα άτομα είναι αυτό της προσωπικής ελευθερίας, όχι της εκπαίδευσης. Τι σημαίνει για ένα φυλακισμένο νέο άτομο η εισαγωγή του στο Πανεπιστήμιο; Η εισαγωγή ενός φυλακισμένου παιδιού σ το Παν ε πισ τ ήμιο είναι άθλο ς. Είναι φοβερά δύσκολο να τακ τοποιήσεις τις σκέψεις σου και να συγκεντρωθείς όταν το ισχυρότερο κίνητρο για να περάσεις σ το Πανε πισ τήμιο, είναι να βγεις με άδεια κι όχι το να αλλάξει συνολικά η ζωή σου. Με τα φε τινά δύο
παιδιά που τα κατάφεραν σ τις πανε λ λήνιες είναι πλέον συνολικά 35 τα άτομα που έχουν μπει στο Πανεπιστήμιο. Μπορώ να αφηγηθώ πολλές συγκλονιστικές ιστορίες, όπως εκείνη του φοιτητή μας από τα Γιάννενα που μόλις γύρισε στη φυλακή μετά την εγγραφή του στη σχολή, μου εκμυστηρεύτηκε ότι ήταν η πρώτη φορά που η μητέρα του τον «είδε με άλλο μάτι»… Ειδικά στην περίοδο της πανδημίας και της καραντίνας, το σχολείο αναδείχτηκε και πάλι σε έναν χώρο αλληλεγγύης που δεν αφήνει κανένα άτομο να του λείψει κάτι, υποβοηθώντας και συμπληρώνοντας έτσι το έργο των υποστελεχωμένων υπηρεσιών των φυλακών. Τι κατακτήθηκε μέσα από τον αγώνα σας όλα αυτά τα χρόνια; Το 2018, μετά από δυόμισι χρόνια συζητήσεων και διαβουλεύσεων, δημιουργήθηκε επιτέλους το νομοθετικό πλαίσιο που όριζε την ίδρυση σχολείων όλων των
βαθμίδων σε όλες τις φυλακές. Ταυτόχρονα, ορίστηκε η τοποθέτηση σε κάθε σχολείο ενός συμβούλου-συντονιστή εκπαίδευσης που εκτελεί χρέη διευθυντή για όλες τις βαθμίδες. Μέχρι το καλοκαίρι του 2019 τοποθετήθηκαν μόνο 7 από τις 33 θέσεις συντονιστών, αλλά με την προκήρυξη των εκλογών του 2019 οι διαδικασίες πάγωσαν για την τοποθέτηση των υπόλοιπων 26. Εκτοτε δεν έχει γίνει καμία ενέργεια συνέχισης του έργου ίδρυσης και στελέχωσης σχολείων σε όλα τα καταστήματα κράτησης. Σε προσωπικό επίπεδο θα μπορούσα να πω πως είμαι ένας από τους τυχερούς που είδε το όραμα της δημιουργίας αυτόνομου σχολείου μέσα σε κατάστημα κράτησης να υλοποιείται. Παρ’ όλα αυτά, είναι πολλά ακόμα που πρέπει να γίνουν. Το συνολικό ποσοσ τό των κρατουμένων σε όλη την Ελλάδα που εμπλέκεται στην εκπαίδευση είναι μόλις 10-12%. Δεν μπορούν να γίνουν δεκτές όλες οι αιτήσεις, αφενός λόγω του ότι δεν υπάρχουν σχολεία παντού και αφετέρου λόγω αδυναμίας των υπαρχόντων σχολείων να απορροφήσουν όλα τα παιδιά. Με ποια προτεραιότητα και με ποια κριτήρια θα κάνεις δεκτή ή θα απορρίψεις μια αίτηση ενός φυλακισμένου ατόμου να πάει στο σχολείο; Στον Αυλώνα δεν απέτρεψα κανέναν από το να κάνει αίτηση. Και αυτός ήταν ο λόγος που άσκησα πίεση για να μεγαλώσει το σχολείο μας, για να μπορεί να χωράει όλα τα παιδιά. Και είναι αυτό που ζητάω και πρέπει να γίνει σε κάθε φυλακή.
8
30-31 Οκτωβρίου 2021
| 96
Των ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΟΒΑΝΟΠΟΥΛΟΥ Υποψήφιος διδάκτωρ κοινωνική και πολιτισμικής Ανθρωπολογίας, Vrije Universiteit, Amsterdam και ΒΑΣΙΛΗ ΒΛΑΧΟΚΥΡΙΑΚΟΥ Επίκουρος καθηγητής αλληλεπίδρασης ανθρώπου-υπολογιστή, Πανεπιστήμιο Νιουκάστλ, Η.Β.
Μ
ε το ξέσπασμα της πανδημίας και το κλείσιμο των σχολείων τα αλληλέγγυα σχολεία βρέθηκαν μπροστά στο πρόβλημα του πώς θα συνέχιζαν να προσφέρουν αλληλέγγυα εκπαίδευση. Η προσωπική επαφή σε φυσικό χώρο αποτελούσε μέχρι τότε τη βάση τόσο των πρακτικών αλληλεγγύης όσο και της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Μεταξύ τού «μένουμε σπίτι» και της συστημικής μετατροπής της αλληλεγγύης σε «ατομική ευθύνη», τα αλληλέγγυα σχολεία βρέθηκαν μπροστά στην πρόκληση συνδυασμού εξ αποστάσεως εκπαίδευσης με το πρόταγμα της αλληλεγγύης.
Δυσκολίες Το χαμηλό επίπεδο εξοικείωσης μαθητών, καθηγητών και γονέων με διαδικτυακά μέσα διδασκαλίας και διαδραστικής εκπαίδευσης αποτέλεσε ένα αρχικό εμπόδιο. Ακόμα και στα αλληλέγγυα σχολεία που προϋπήρχε e-class, αυτό δεν είχε δημιουργήσει μία πρότερη εξοικείωση. Με το ξέσπασμα της πανδημίας διαπιστώθηκε πως η πλειονότητα των καθηγητών στερούνταν τεχνογνωσίας και έπρεπε να εκπαιδευτούν από τα αλληλέγγυα σχολεία. Εξίσου σημαντική δυσκολία ήταν η έλλειψη τεχνολογικού εξοπλισμού και η ελλιπής πρόσβαση στο ίντερνετ από μαθητές και οικογένειες χαμηλών εισοδημάτων. Αυτό αφορούσε συνολικά τη δυνατότητα παρακολούθησης διαδικτυακών μαθημάτων, είτε του υπουργείου ή των αλληλέγγυων σχολείων. Τα αλληλέγγυα σχολεία κινήθηκαν άμεσα να καλύψουν αυτές τις ανάγκες. Μία πρακτική ήταν η συλλογή, αξιοποίηση και δωρεάν διάθεση παλιών και περισσευούμενων Η/Υ, κινητών και τάμπλετ. Μία δεύτερη ήταν η εξασφάλιση χώρων κατάλληλα εξοπλισμένων και
Θρανία της αλληλεγγύης
Τηλεκπαίδευση και αλληλεγγύη: ένας απαιτητικός γρίφος τικότητας της νεολαίας. Ειδικά την αναπτυγμένη σχέση τους με την τεχνολογία, όταν μαθητές έδιναν λύσεις στη χρήση ηλεκτρονικών μέσων βοηθώντας τους καθηγητές τους, γεγονός που αποτυπώνει την απόσταση ανάμεσα στην εξοικείωση των νέων γενιών με την «κοινωνία της πληροφορίας» και των κατεστημένων μεθόδων και σχέσεων διδασκαλίας, αλλά και (τρόπων και τόπων) παραγωγής γνώσης.
Προβληματισμοί
Η μετάβαση Η έγνοια για τους μαθητές, δείγμα και των στενών σχέσεων που αναπτύσσονται στα αλληλέγγυα σχολεία, αποτέλεσε την αφετηρία. Την αρχική προσωπική επαφή καθηγητών–μαθητών, διά τηλεφώνου και κοινωνικών μέσων, ακολούθησαν οι προσπάθειες επανεκκίνησης των μαθημάτων εξ αποστάσεως, με σύγχρονους και ασύγχρονους τρόπους και με εφαρμογές που ο κάθε καθηγητής γνώριζε. Παράλληλα, εξελισσόταν η παραμετροποίηση διαδικτυακής πλατφόρμας διδασκαλίας από το Αλληλέγγυο Σχολείο της Μεσοποταμίας σε συνεργασία με το Open Lab Athens και το Πανεπιστήμιο του Nιούκαστλ. Η πλατφόρμα τέθηκε σε λειτουργία αμέσως μετά το κλείσιμο των σχολείων -μήνες πριν αυτής του υπουργείου- και υιοθετήθηκε και από άλλα αλληλέγγυα σχολεία. Ο ευέλικτος και αποκεντροποιημένος χαρακτήρας στην οργάνωση της διδασκαλίας είναι το κύριο χαρακτηριστικό της πλατφόρμας. Οι καθηγήτριες/τές ή τα αλληλέγγυα σχολεία μπορούν να προσαρμόσουν τη χρήση της με βάση τις δικές τους ανάγκες και δυνατότητες, εξασφαλίζοντας τη λειτουργικότητά της (ακόμα και σε τεχνικό επίπεδο). Παρόλα αυτά, «η οργάνωση και μετάβαση σε πλήρες διαδικτυακό πρόγραμμα μαθημάτων αποτέλεσε το πιο δύσκολο εγχείρημα που έχει αντιμετωπίσει το σχολείο», όπως είπε καθηγητής του Σχολείου της Μεσοποταμίας, εμπλεκόμενος στην ανάπτυξη της πλατφόρμας.
|
με πρόσβαση στο ίντερνετ. Ετσι ανέδειξαν ξανά την αλληλεγγύη ως πράξη συνολικής προσέγγισης, ανταποκρινόμενα στην κοινωνική διάσταση (υλικές συνθήκες, ψυχολογική κατάσταση κ.λπ.) απτών αναγκών και σε συγκαλυμμένες ανισότητες την εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης, που αναδύθηκαν λόγω τηλεκπαίδευσης.
Δυνατότητες
Σημαντικός αριθμός προσφύγων από καταυλισμούς εκτός αστικών κέντρων ή μαθητές δημόσιων σχολείων της επαρχίας μπόρεσαν να παρακολουθήσουν μαθήματα αλληλέγγυων σχολείων που έδρευαν μακριά τους
Ωστόσο η διοργάνωση τηλε-μαθημάτων διεύρυνε τους ορίζοντες της αλληλέγγυας εκπαίδευσης και τα γεωγραφικά της όρια. Σημαντικός αριθμός προσφύγων από καταυλισμούς εκτός αστικών κέντρων ή μαθητές δημόσιων σχολείων της επαρχίας μπόρεσαν να παρακολουθήσουν μαθήματα αλληλέγγυων σχολείων που έδρευαν μακριά τους. Αντίστοιχα, υπήρξε προσφορά καθηγητών από μέρη εκτός των πόλεων των αλληλέγγυων σχολείων, ενώ έγινε δυνατή η διοργάνωση κοινών διαδικτυακών τάξεων ανάμεσά τους. Επίσης, η χρήση διαδικτυακών μέσων σήμαινε σε περιπτώσεις αύξηση της συμμετοχής σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων και εξοικείωση με περιβάλλοντα ταυτόχρονης συλλογικής επεξεργασίας, κειμένων κ.λπ. Αυξήθηκαν έτσι οι δυνατότητες οριζόντιας συνεργασίας των αλληλέγγυων σχολείων, ενώ αυτά απέκτησαν έναν διατοπικό χαρακτήρα, δοκιμάζοντας τον διαμοιρασμό αναγκών, ικανοτήτων, εκπαιδευτικού δυναμικού και πόρων. Κάτι απρόσμενο που αναδύθηκε ήταν η δυνατότητα προσέγγισης και γνώσης των πραγματικών συνθηκών διαβίωσης των μαθητών αλλά και των ικανοτήτων τους. Η τηλεκπαίδευση σήμαινε «επίσκεψη» στα σπίτια των μαθητών και έφερε τα αλληλέγγυα σχολεία πιο κοντά σε οικογενειακές δυσκολίες που δεν ήταν εύκολο να εντοπιστούν πριν, στοιχείο εξαιρετικά σημαντικό για την αναγνώριση παραγόντων που διαμορφώνουν την ψυχολογία και την κοινωνική και εκπαιδευτική συμπεριφορά των μαθητών. Στον αντίποδα, ανέδειξαν άλλες αναδυόμενες πλευρές της πραγμα-
Δεν έλειψε όμως και ο σκεπτικισμός για πλευρές της τηλεκπαίδευσης, από τις πιθανές παιδαγωγικές συνέπειές της μέχρι τον κίνδυνο υπονόμευσης της κοινωνικής διάστασης της αλληλέγγυας εκπαίδευσης και της εκπαίδευσης εν γένει. Από την εμπειρία των αλληλέγγυων σχολείων έγιναν άμεσα αντιληπτά η πιο αργή πρόοδος στη διδασκαλία και η μειωμένη απόδοση των μαθητών, όπως διαπιστώθηκε με την επιστροφή τους στον χώρο της σχολικής αίθουσας. Αντιθέτως η τηλεκπαίδευση λειτούργησε θετικά για τους ενήλικες μαθητές, όπου μεταξύ άλλων έλυνε προβλήματα χρόνου, μετακινήσεων και κοινωνικοποίησης (σε συνθήκες καραντίνας). Αλλά για τα αλληλέγγυα σχολεία η εκπαιδευτική διαδικασία δεν αφορά συμμετοχή μόνο στο μάθημα, αλλά και στην (αυτο-) οργάνωσή της μέσα από σχέσεις ισότητας, δημοκρατίας και αλληλεγγύης. Φάνηκε έτσι ότι ο ψηφιακός χώρος της τηλεκπαίδευσης δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη βιωματική εμπειρία των κοινωνικών σχέσεων που οικοδομούνται στη συνύπαρξη ατόμων με διαφορετικές καταβολές και διαδρομές σε έναν κοινό (φυσικό) χώρο.
Προοπτικές Οι εμπειρίες αυτές ώθησαν πολλά αλληλέγγυα σχολεία στην υιοθέτηση υβριδικών μοντέλων (σε φυσικό χώρο και διαδικτυακά), σε μία ποικιλομορφία συνδυασμών ανάλογα με τις (κοινωνικές, τεχνικές, θεσμικές) ιδιαιτερότητές τους. Οπως ειπώθηκε από αλληλέγγυο καθηγητή «δεν καταργούμε την αξία της φυσικής συνάντησης, τη συμπληρώνουμε όπου χρειάζεται». Τα αλληλέγγυα σχολεία επιβεβαίωσαν για άλλη μια φορά την ετοιμότητα και ικανότητά τους να ανταποκρίνονται σε αναδυόμενες κοινωνικές ανάγκες μέσα σε εξαιρετικά απαιτητικές συνθήκες. Σε αντίθεση με την ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού και την πλήρη παύση εργασιών των φροντιστηρίων, δεν άφησαν καμία μαθήτρια και μαθητή τους, καμία οικογένεια να νιώσουν εγκαταλειμμένες/οι και μόνες/οι. Επιπλέον, το παράδειγμά τους ανταποκρίθηκε σε ένα «κενό διεκδίκησης» σχετικά με τη δημόσια εκπαίδευση, που (υπό καραντίνα) εξαντλήθηκε σε γενικόλογα αιτήματα, ενώ έμπαιναν επιτακτικά τα θέματα έλλειψης τεχνολογικού εξοπλισμού και δωρεάν πρόσβασης σε καλό δίκτυο για όλες/ους. Οπως πάντα η πράξη των αλληλέγγυων σχολείων ξεπέρασε τα όρια «παροχής βοήθειας». Διαπραγματευόμενα την τηλεκπαίδευση και αναπτύσσοντας υποδομές υπό το πρίσμα της αλληλεγγύης, ισότητας και συνεργασίας συνέχισαν την ανίχνευση ψηφίδων μίας άλλης εκπαίδευσης, ενεργητικής στάσης και πολιτικής.