17 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚ ΔΟΣΗ ΤΗΣ «ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ»
ε μ υ ο ξ ά λ λ α α Ν ! ο μ σ ό κ ν το Του ΦΙΛΙΠ ΜΕΡΙΕ (PHILIPPE MEIRIEU)*
άνε λίγο περισσότερα από εκατό χρόνια, όταν το καλοκαίρι του 1921 παιδαγωγοί από ολόκληρη την Ευρώπη συναντήθηκαν στο Καλέ στη Γαλλία και ίδρυσαν τη Διεθνή Ενωση για τη Νέα Αγωγή. Η αρχή δεν είχε γίνει εκεί: πράγματι από το τέλος του 19ου αιώνα είχαν κάνει την εμφάνισή τους ορισμένα «νέα σχολεία» που εφάρμοζαν μια «ενεργητική παιδαγωγική» θεμελιωμένη στην επαν-ανακάλυψη από το παιδί των γνώσεων που ήθελαν να του μεταβιβάσουν και στη συνεργασία μέσα στην ομάδα. Ομως το σφαγείο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου έδωσε σ’ αυτό το εγχείρημα μια φοβερή επικαιρότητα: «Ποτέ πια!» διατράνωσαν οι εκπαιδευτικοί στο Καλέ. «Και για τον σκοπό αυτό ας προωθήσουμε σ’ ολόκληρο τον κόσμο μια νέα παιδαγωγική που θα μαθαίνει από πολύ νωρίς σε όλα τα παιδιά τον σεβασμό προς όλες και όλους, που θα τα κάνει να ανακαλύψουν τη χαρά της αλληλοβοήθειας και της συνεργασίας, θα τους επιτρέψει να αναπτυχθούν αρμονικά μέσα στη φύση και θα τα προετοιμάσει να είναι ειρηνικοί πολίτες του κόσμου». Το κίνημα της Νέας Αγωγής θα γνωρίσει στη συνέχεια μεγάλη άνθηση. Οχι μόνο δημιουργούνται σχολεία για να εφαρμόσουν αυτές τις αρχές, αλλά πλήθος εκπαιδευτικοί που εργάζονται στο δημόσιο σχολείο θα αγωνιστούν να το μεταμορφώσουν. Θέλουν να αναπτύξουν πρωτότυπες πρακτικές με στόχο να διαμορφώσουν «παιδιά ερευνητές», φιλοπερίεργα και αυτόνομα, που να αντιστέκονται στις καταιγίδες και να αναζητούν πάντα την αλήθεια, αλλά επίσης παιδιά αλληλέγγυα που να προτιμούν τη συνεργασία και όχι τον ανταγωνισμό, περιορίζοντας τη βία μέσα από τη γόνιμη ανταλλαγή απόψεων και τη δημοκρατική συζήτηση. Ξέρουμε ότι, δυστυχώς, οι παιδαγωγοί δεν κατάφεραν κατά τον 20ό αιώνα να κάνουν τις απόψεις τους να θριαμβεύσουν και ότι παρέμειναν στο περιθώριο των κοινωνιών μας. Δεν μπόρεσαν να εμποδίσουν ούτε την ανάπτυξη της αποικιοκρατίας, ούτε την άνοδο στην εξουσία ολοκληρωτικών καθεστώτων, ούτε την άνοδο των εντάσεων στον κόσμο, που κορυφώθηκαν με τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και το τρομερό δράμα του Ολοκαυτώματος. Συνέχισαν αποφασιστικά τον αγώνα τους μετά το 1945 δίχως ωστόσο μεγαλύτερη επιτυχία. Τόσο που κάποιοι σήμερα δεν παραλείπουν να τους προσάπτουν ότι δεν κατάφεραν ούτε την άνοδο των ανισοτήτων να σταματήσουν, ούτε τη βία στις διάφορες μορφές της να κάνουν να οπισθοχωρήσει, ούτε τον πλανήτη μας, που το μέλλον του φαντάζει πιο αβέβαιο από ποτέ, να διασώσουν. Πρέπει λοιπόν να συμπεράνουμε ότι η «νέα» παιδαγωγική και οι ωραίες προθέσεις της δεν ήταν παρά μια ψευδαίσθηση; Πρέπει να απελπιστούμε για τη δύναμη της εκπαίδευσης και να θεωρήσουμε ότι ο Νέλσον Μαντέλα έκανε ένα μεγάλο λάθος, όταν διαβεβαίωνε ότι «η εκπαίδευση είναι το πιο ισχυρό όπλο για να αλλάξουμε τον κόσμο»; Ο πειρασμός είναι υπαρκτός να αντλήσουμε ένα μάθημα μοιρολατρίας και ακραίας απαισιοδοξίας από τις προηγούμενες εμπειρίες μας και να το βάλουμε κάτω
Π
ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΣΕΛΙΔΑ
6|9|202 2
2
Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2022
| 20
|
ΣΎΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΉΝ ΠΡΟΉΓΟΎΜΕΝΉ ΣΕΛΙΔΑ
συμβιβαζόμενοι με πολιτικές που θυσιάζουν την εκπαίδευση και το σχολείο. Αλλά θα είχαμε αλήθεια άδικο να υποκύψουμε σ’ αυτόν τον πειρασμό. Πρώτα απ’ όλα γιατί δεν ξέρουμε ποια θα ήταν η κατάσταση του κόσμου σήμερα δίχως τις προσπάθειες όλων των εκπαιδευτικών να εκπαιδεύσουν τα παιδιά μας στις αξίες της αυτονομίας και της αλληλεγγύης. Αναμφίβολα θα ήταν πολύ χειρότερη! Επειτα γιατί η εκπαίδευση εργάζεται με «ζωντανές πέτρες» όπως έλεγε ο Ραμπελέ: με μικρούς ανθρώπους που το μέλλον τους δεν είναι ποτέ οριστικά σφραγισμένο και που μια κατάσταση, μια λέξη ή ακόμη και μια ελάχιστη χειρονομία μπορούν να το ανατρέψουν… Ας αναλογιστούμε η καθεμία, ο καθένας μας, αυτό που μας σημάδεψε στη δική μας σχολική ιστορία και συνέβαλε να γίνουμε αυτό που είμαστε: πολύ συχνά είναι ένα μικρό πράγμα, μια παρατήρηση ή μια ενθάρρυνση, μια ματιά εμπιστοσύνης ή μια προσβλητική σκέψη, μια φωτεινή ανακάλυψη ή μια αναπάντεχη αποτυχία, που τα πρόσωπα που τα έκαναν θα το ξέχασαν αμέσως. Γιατί το παιδί είναι ένα ον σε διαμόρφωση για το οποίο τίποτα δεν είναι απόλυτα ουδέτερο. Αυτό που κάνουν οι δάσκαλοί του έχει πάντοτε νόημα γι’ αυτό. Το παιδί θα το εντάξει στον μεταβολισμό του και αυτό θα συμμετάσχει στην ανάπτυξή του. Σ’ αυτές τις συνθήκες θα ήταν ανεύθυνο για τους ενήλικους, για ένα σχολείο ή για μία χώρα να αγνοήσουν το πόσο σημαντική είναι η εκπαίδευση. Επειδή μπορεί να αλλάξει τη ζωή κάποιου και αυτός ο κάποιος μπορεί να αλλάξει τον κόσμο η παιδαγωγική παραμένει ένα διακύβευμα θεμελιώδες… Ασφαλώς ο παιδαγωγός δεν βλέπει παρά σπάνια τις συνέπειες των πράξεών του, γιατί τα παιδιά και οι έφηβοι ντρέπονται και προτιμούν συχνά να κρύβουν αυτό που τους έχει σημαδέψει. Αλλά δεν πρέπει να συμπεράνουμε απ’ αυτό ότι οι συνέπειες δεν υπάρχουν. Αλλωστε τις περισσότερες φορές εκδηλώνονται μακροπρόθεσμα, όταν ο παιδαγωγός δεν είναι πια εκεί για να μπορεί να τις παρατηρήσει. Η εκπαίδευση Ο Φιλίπ Μεριέ δεν είναι ποτέ αθώα, απ' όπου και αν προέρχεται - γονείς, καθηγητές, εμψυχωτές. Ολος ο κόσμος, εκπαιδεύοντας, συμβάλλει με τον τρόπο του στη διαμόρφωση του μέλλοντος των παιδιών, της κοινωνίας, του πλανήτη. Να γιατί τα ιδεώδη της Νέας Αγωγής είναι πάντοτε επίκαιρα. Οι προκάτοχοί μας δεν πέτυχαν να σώσουν τον κόσμο από τον πόλεμο, τις δικτατορίες, τον ατομικισμό και τη διαμάχη όλων εναντίον όλων… Ενας λόγος παραπάνω για να μην εγκαταλείψουμε το όραμά τους, να μην κάνουμε πίσω και να κινητοποιηθούμε περισσότερο, πάντοτε. Το ανθρώπινο είδος, αντίθετα από τη μέλισσα, δεν είναι καταδικασμένο να αναπαράγει την ίδια κοινωνία μέχρι την επόμενη γενετική μετάλλαξη και η εκπαίδευση παραμένει, αν όχι το μόνο μέσο, τουλάχιστον ένα μέσο άπειρα πολύτιμο για να δώσει ένα αύριο στο μέλλον μας.1 Σε λίγες μέρες ανοίγουν τα σχολεία (και) στην Ελλάδα. Με την ευκαιρία αυτή εκφράζω την καλημέρα μου και την εκτίμησή μου στους Ελληνες και Ελληνίδες εκπαιδευτικούς που μάχονται μέσα στα σχολεία καθώς και τις ευχές μου σε όλη την εκπαιδευτική κοινότητα (παιδιά, γονείς, εκπαιδευτικούς, λοιπό προσωπικό) για υγεία, δύναμη και μια δημιουργική σχολική χρονιά. * Επίτιμος καθηγητής των Επιστημών της Αγωγής (Λιόν, Γαλλία) Μετάφραση: Χάρης Παπαδόπουλος 1. Στο διάστημα από 27 Οκτωβρίου έως 1 Νοεμβρίου 2022 θα λάβει χώρα στις Βρυξέλλες η «Μπιενάλε για τη Νέα Αγωγή», όπου παιδαγωγικά κινήματα από όλο τον κόσμο θα διαμορφώσουν ένα μανιφέστο για την εκπαίδευση του σήμερα. Θα είναι η επέτειος των 100 χρόνων από τη Σύνοδο του Καλέ. Ξέρω ότι οι εκπαιδευτικοί του «Σκασιαρχείου» θα είναι εκεί και εκφράζω τη χαρά μου που οι δρόμοι μας συναντιούνται και πάλι.
Θερινό σχολείο κινηματο Της ΦΩΤΕΙΝΉΣ ΔΉΜΟΠΟΎΛΟΎ*
ον Ιούλιο του 2022 πραγματοποιήθηκε στα Χανιά το πρώτο θερινό σχολείο κινηματογράφου για εφήβους με τίτλο «3,2,1 action! Μικροί και μικρές κινηματογραφιστές σε δράση!». Υλοποιήθηκε στο πλαίσιο των θερινών σχολείων και των καμπ του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων (www.chaniafilmfestival. com) με τη συνεργασία του Goethe-Institut Athens και του Goethe-Zentrum Chania και φιλοξενήθηκε από το Μεσογειακό Αγρονομικό Ινστιτούτο Χανίων. Είκοσι έξι έφηβοι από διάφορα μέρη της Ελλάδας είχαν την ευκαιρία μέσα σε ένα δεκαήμερο και μέσα σε ένα μεσογειακό πευκοδάσος να αλληλεπιδράσουν, να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους και να γεμίσουν εμπειρίες. Στόχος των προγραμμάτων ήταν να γνωρίσουν οι συμμετέχοντες/ουσες μέσα από μια σειρά θεωρητικών και βιωματικών δράσεων τις βασικές Αρχές Οπτικοακουστικής και Κινηματογραφικής Παιδείας, την Τέχνη και την Τεχνική του Ντοκιμαντέρ, τον Πολιτισμό της Κρήτης και «Ηταν για μας να ενισχύσουν τις γνώσεις τους γύρω από τη γερμανική μια αξέχαστη και γλώσσα. πλούσια από δράσεις Την πρώτη μέρα, με τη βοήθεια των συντονιστριών, και συναισθήματα παιδιά και ενήλικες παίξαμε εμπειρία, κατά τη διάφορα θεατρικά παιχνίδια, με σκοπό να γνωριστούμε καδιάρκεια της οποίας λύτερα και να αρχίσουμε να παιδιά και ενήλικες δένουμε ως ομάδα. Μέσα από συνεργαστήκαμε, αυτή τη διαδικασία τα παιδιά χωρίστηκαν σε 4 υποομάδες εκφραστήκαμε και διάλεξαν το θέμα με το και δημιουργήσαμε» οποίο ήθελαν να ασχοληθούν. Τα θέματα ήταν ο αγροτουρισμός, η κρητική διατροφή, το Βοτανικό Πάρκο, οι κήποι Κρήτης και η ζωή Γερμανών πολιτών που έχουν επιλέξει να ζουν και να εργάζονται στα Χανιά. Θέματα τα οποία η κάθε ομάδα έπρε-
Τ
πε να ερευνήσει ξεχωριστά, αλλά στην πορεία συνειδητοποίησαν πόσο συνδέεται το ένα με το άλλο. Η κάθε ομάδα, πέρα από την έρευνα, πήρε συνεντεύξεις από αρμόδιους/ες ανά θεματική, τράβηξε σχετικά πλάνα και δημιούργησε ένα μικρό ντοκιμαντέρ. Ολα αυτά συνδυάστηκαν με το μάθημα των Γερμανικών και με τη βοήθεια των καθηγητών/τριών του Goethe-Institut τα παιδιά μετέφρασαν τα κείμενά τους και ηχογράφησαν τις αφηγήσεις τους. Είναι σημαντικό να αναφερθεί πώς μέσα από αυτή τη διαδικασία τα παιδιά ανακάλυψαν πώς μπορείς να δημιουργήσεις μια ταινία μικρού μήκους με απλά μέσα όπως το κινητό σου τηλέφωνο. Μπορείτε να δείτε τα τέσσερα ντοκιμαντέρ που δημιούργησαν οι συμμετέχοντες/ουσες στο πρόγραμμα στη διεύθυνση https://www. youtube.com/playlist?list=PL9wJAQxTO3Qk37 PM7Zxoul0LuPndjuAQH Το δεκαήμερο αυτό εμπλουτίστηκε επίσης από διάφορα εργαστήρια, σεμινάρια και συζητήσεις από σημαντικούς/ές εξωτερικούς/ές συνεργάτες/τιδες - επιμορφωτές/τριες από τον χώρο του κινηματογράφου, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. Επιπλέον υπήρξαν θερινές προβολές, επισκέψεις στο Βοτανικό Πάρκο και στην πόλη των Χανίων συνδυασμένες με ιδιαίτερες ξεναγήσεις, μουσικές βραδιές και γαστρονομικές αναζητήσεις. Το τελευταίο βράδυ, παρουσία εκπροσώπων φορέων της πόλης και υπευθύνων του GoetheInstitut, σε μια άκρως συγκινητική εκδήλωση η κάθε ομάδα παρουσίασε το παραγόμενο υλικό
|
Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2022
21 |
3
Για την Αγγελική μας… Της ΑΛΕΞΑΝΔΡΑΣ ΚΑΤΣΑΐΤΟΥ*
ην Αγγελική Βαρελλά τη γνώρισα τον Οκτώβριο του 2010, όταν καλεσμένη από τη νεοσύστατη βιβλιοθήκη Κερίου ήρθε από το ΕΚΕΒΙ μαζί με τον Βασίλη Ρούβαλη για τα εγκαίνια. Θυμάμαι είχε βρει μικρό τον χώρο του κοινοτικού καταστήματος Κερίου και μας πρότεινε να γκρεμίσουμε «τα τείχη», για να μεγαλώσει η βιβλιοθήκη η οποία στεγαζόταν μέσα. Από τότε κράτησα την επαφή και την επισκεπτόμουν τρεις φορές τον χρόνο κατά τη διάρκεια των σχολικών διακοπών, όταν πήγαινα στην Αθήνα. Δεν θα ξεχάσω που μου είχε εκμυστηρευτεί ότι είναι δυστυχισμένη όταν κλείνουν για διακοπές τα σχολεία, επειδή δεν μπορούσε να τα επισκεφτεί… Σχολεία, βιβλιοθήκες απ’ όλη την Ελλάδα την προσκαλούσαν και πάντα ανταποκρινόταν, λες κι έπαιρνε δύναμη από τα λόγια των παιδιών. Αρκετές φορές μού έδινε βιβλία για τη μικρή βιβλιοθήκη στο Κερί. Με τις εθελόντριες της βιβλιοθήκης αποφασίσαμε να δώσουμε το όνομά της στο παιδικό τμήμα. Στη Ζάκυνθο ξανάρθε τον Απρίλιο του 2013 με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου και το αφιέρωμα στο βιβλίο της «Διονύσιος Σολωμός» ως καλεσμένη της Ξε νοπούλειου «Σχολεία, Βιβλιοθήκης. Επιβιβλιοθήκες απ’ σκέφτηκε σχολεία της πρωτοβάθμιόλη την Ελλάδα ας εκπαίδευσης, την προσκαλούσαν την Ξενοπούλειο Βιβλιοθήκη αλλά και πάντα και το Μουσείο ανταποκρινόταν, Σολωμού και Επιλες κι έπαιρνε φανών Ζακυνθίων, όπου παρουδύναμη από τα σίασε το βιβλίο λόγια των παιδιών» της. Ο ενθουσιασμός της ήταν μεγάλος. Πάντα ήθελε, από τότε που εκδόθηκε το βιβλίο της, να βρεθεί στο μουσείο του ποιητή που αγάπησε και την ενέπνευσε. Τα Ζακυνθινόπουλα με τη βοήθεια των δασκάλων τους παρουσίασαν τραγούδια, ποιήματα, αποσπάσματα και ζωγραφιές του ποιητή. Στο βιβλίο επισκεπτών τής Ξενοπούλειου είχε γράψει: ▪ «Μια βιβλιοθήκη γεμάτη "αρώματα" και παιδιά είναι ό,τι πιο παρήγορο θα μπορούσαμε να ελπίσουμε τώρα! Μια βιβλιοθήκη-εκκλησία που μοσχοβολά!» (Αγγελική Βαρελλά, 27-3-2013). ▪ «Ζάκυνθος χωρίς Ξενοπούλειο δεν γίνεται… Ξαναπήγα λοιπόν με χαρά. Τιτίβιζαν τα παιδιά, χρώματα κυκλοφορούσαν παντού, στα χέρια, στα παιδιά, στα βιβλία. Ενα σκηνικό τρελό και μαγεμένο σαν κάποιος σκηνοθέτης να τα έβαλε. Είπαμε, Ζάκυνθος χωρίς Ξενοπούλειο δεν γίνεται. Βάλτε το καλά στο μυαλό σας!» (Αγγελική Βαρελλά, 28-10-2015).
Τ
ογράφου της αλλά και το πώς βίωσε το γεμάτο αυτό δεκαήμερο. Από τη βραδιά φυσικά δεν έλειψαν οι χοροί και τα τραγούδια από τα ίδια τα παιδιά. Ολοι και όλες αποχαιρετιστήκαμε με δάκρυα χαράς και με την υπόσχεση να ξαναβρεθούμε στο μέλλον με τον έναν ή τον άλλο τρόπο και σίγουρα στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων το φθινόπωρο. Το θερινό αυτό σχολείο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων ήταν για μας μια αξέχαστη και πλούσια από δράσεις και συναισθήματα εμπειρία, κατά τη διάρκεια του οποίου παιδιά και ενήλικες συνεργαστήκαμε, εκφραστήκαμε και δημιουργήσαμε. Ηταν το πρώτο στα Χανιά, αλλά όχι το τελευταίο γιατί, όπως φαίνεται, έβαλε τη σφραγίδα του στην πόλη και ήταν μια πολύ καλή αρχή για τα επόμενα που θα ακολουθήσουν. Τα προγράμματα των Θερινών Σχολείων του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων αποτελούν μια ανοιχτή πρόταση προς τους/τις εκπαιδευτικούς ή και άλλους φορείς που θα ήθελαν να συμμετάσχουν τα μέλη τους ως ομάδα σε αυτά. Απευθύνεται -κατά περίπτωση- σε μαθητές/τριες, φοιτητές/τριες, εκπαιδευτικούς, κινηματογραφιστές, καλλιτέχνες, αλλά και σε όποιον/α θα ήθελε να βιώσει την εμπειρία δημιουργικών διακοπών, εστιάζοντας στον κινηματογράφο αλλά και γνωρίζοντας τον πολιτισμό της Κρήτης. Πληροφορίες στο chaniafilmfestival@gmail.com. * Μέλος της Παιδαγωγικής Ομάδας Σκασιαρχείο και του Δικτύου Συνεργατικών Σχολείων Χανίων
Η τελευταία επίσκεψή της έγινε τον Οκτώβριο του 2015 με αφορμή τα βιβλίο «Με το χαμόγελο στα χείλη». Και πάλι βρέθηκε και στις δύο βιβλιοθήκες αλλά και σε σχολεία της Πρωτοβάθμιας – τα παιδιά τη ρωτούσαν πολλά περίεργα πράγματα μιας και έζησε την εποχή του 1940. Στο Κερί είχε φιλίες με μαμάδες, παιδιά αλλά και γιαγιάδες. Μία από αυτές ήταν η Αντζουλα, την οποία είχαν καλέσει μέσα στις Απόκριες και είχε μαγειρέψει την πίτα της Τσικνοπέμπτης. Από τότε κάθε φορά που την έβλεπα μέσα στον χειμώνα τής πήγαινα κι ένα κομμάτι από την πίτα αυτή, που το είχαμε κρατήσει για εκείνη στην κατάψυξη. Αντιμετώπιζε πάντα με χιούμορ τις δυσκολίες και με γέμιζε αισιοδοξία κάθε φορά που έφευγα από το σπίτι της στην οδό Ανδρου. Η κ. Βαρελλά ήταν η αιτία να έρθω σε επαφή με τον Μπάμπη Μπαλτά και το Σκασιαρχείο – έψαχνα μια επαφή μαζί τους και μου έδωσε το κινητό του, γιατί τη «γυρόφερνε» για τον Γιάνους Κόρτζακ, μιας και είχε πάρει το ομώνυμο βραβείο για το βιβλίο της «Φιλενάδα Φουντουκιά». Είχε ξεκινήσει να γράφει την ιστορία του αλλά με το δικό της χρώμα, εκείνο της αισιοδοξίας και όχι των άσχημων στιγμών που έζησε ο ίδιος. Πάντα αναρωτιόμουν πώς τα κατάφερνε μέσα στις δυσκολίες που είχε με την υγεία της. Δεν το ολοκλήρωσε. Στο τέλος δεν μπορούσε να γράψει και τα μαγνητοφωνούσε. Μας είχε υποσχεθεί να πιούμε μαζί με τον Μπάμπη ένα κόκκινο κρασί σπίτι της, μα δεν τα καταφέραμε. Είχα την τύχη στις 24 & 25 Οκτωβρίου του 2019 να συναντηθούμε στην Πάτρα, στο Πανεπιστήμιο, σ’ ένα διεθνές συνέδριο αφιερωμένο στον Πολωνό παιδαγωγό και στις ιδέες του. Ηταν καλεσμέ-
νη για ένα εργαστήρι. Αγαπητή στους φοιτητές, γλυκύτατη με όλους, δυνατή, κοινωνική, με όρεξη για νέες ιστορίες. Στη εποχή του κορονοϊού συνέχισα τις επισκέψεις μου στην Κηφισιά με μάσκες αλλά και μαντολάτα κι έπειτα σταφίδα, αφού δεν έπρεπε να τρώει ζάχαρη. Συχνά μου έλεγε ότι ήθελε να γίνω μέλος της Γυναικείας Λογοτεχνικής Συντροφιάς, όταν θα επέστρεφα στην Αθήνα. Μου χάρισε και ένα μικρούτσικο ποτιστήρι για τη φιλία μας. Στις 2 Απριλίου του 2021, μέσω της πλατφόρμας zoom, ο Σύλλογος Φίλων της Ξενοπούλειου Βιβλιοθήκης διοργάνωσε μια διαδικτυακή συνάντηση κι εκείνη μίλησε στα παιδιά για το βιβλίο της «Το χελιδόνι της 25ης Μαρτίου». Αμέσως μετά μπήκε σε άλλο zoom, με τη βοήθεια του εγγονού, να συνομιλήσει με τη Βιβλιοθήκη του Σκασιαρχείου! Εβρισκε πάντα τον τρόπο να είναι κοντά μας. Φέτος τον Απρίλιο της τηλεφώνησα για να μιλήσουμε για τις δράσεις μας με τα βιβλία στο νησί και μου απάντησε ο γιος της ότι νοσηλευόταν σοβαρά. Την έχασα για αρκετό καιρό, πάντα όμως τη σκεφτόμουν. Τον Ιούνιο πηγαίνοντας και πάλι στην Κηφισιά δεν με άφησαν να την επισκεφτώ, δεν επιτρεπόταν. Της άφησα ένα φυλαχτό του Αγίου Διονυσίου στο ταχυδρομικό κουτί, ενημερώνοντας τις αδελφούλες της. Τον Μάιο έχασα τη μητέρα μου και λίγους μήνες μετά τη δεύτερη μητέρα μου. Κυρία Αγγελικούλα, θα μας λείψεις πολύ, αλλά και πάλι θα βρεις τον τρόπο σου να είσαι κοντά μας μέσα από τα βιβλία σου και τη γλυκιά αισιοδοξία που έχεις αφήσει στο μυαλό μας. Ζάκυνθος, 20 Αυγούστου 2022 * Νηπιαγωγός, μέλος του Σκασιαρχείου
4
Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2022
| 22
|
ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ / EUROKINISSI
Διδάσκοντας σε τάξη υποδοχής Της ΜΑΡΙΑΣ ΧΑΒΑΛE*
Η ΤΑΞΗ ΥΠΟΔΟΧΗΣ αποτελεί έναν θεσμό που εφαρμόζεται στα ελληνικά σχολεία πάνω από 40 χρόνια. Αρχικά η ίδρυσή της αφορούσε τη διδακτική στήριξη παλιννοστούντων και Τσιγγάνων μαθητών. Σήμερα ιδρύεται στα σχολεία με σκοπό την ενίσχυση της ελληνομάθειας, την ένταξη και την προσαρμογή των μαθητών που προέρχονται από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες (πρόσφυγες, παλιννοστούντες, Ρομά, μετανάστες) στο εκπαιδευτικό σύστημα, ώστε να μειωθεί το φαινόμενο της σχολικής διαρροής που παρουσιάζεται στις συγκεκριμένες ομάδες . Οι εκπαιδευτικοί που στελεχώνουν τις τάξεις υποδοχής είναι αναπληρωτές δάσκαλοι, δηλαδή εκπαιδευτικοί που καλύπτουν σε πολλές περιπτώσεις οργανικά κενά με σύμβαση ορισμένου χρόνου και συνήθως χρειάζεται να ταξιδέψουν από τη μια άκρη της Ελλάδας στην άλλη για να αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Οι γνώσεις των εκπαιδευτικών των τάξεων υποδοχής για τη διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας ως δεύτερης ξένης γλώσσας συνήθως είναι περιορισμένες, καθώς οι εξειδικευμένες γνώσεις που απαιτούνται παρέχονται από αντίστοιχα μεταπτυχιακά ή επιμορφωτικά προγράμματα των Πανεπιστημίων και η πρόσβαση σε αυτές τις γνώσεις αποτελεί κυρίως δική τους πρωτοβουλία. Στις περιπτώσεις που η σχετική εμπειρία των εκπαιδευτικών είναι μικρή, σημαντικό ρόλο στην επιμόρφωσή τους έχουν οι σχολικοί σύμβουλοι, ενώ εξίσου σημαντική είναι η συνεργασία όλου του εκπαιδευτικού δυναμικού της σχολικής κοινότητας. Κάπως έτσι λοιπόν, όπως αρκετοί συνάδελφοι, ταξίδεψα κι εγώ κάποια στιγμή μακριά από το σπίτι μου για να αναλάβω για πρώτη φορά τα καθήκοντά μου ως εκπαιδευτικός σε τάξη υποδοχής. Σε έναν άγνωστο για μένα τόπο, μακριά από την οικογένειά μου, έπρεπε με την ανάληψη των καθηκόντων μου να βρω ένα σπίτι για να μείνω και να προσαρμοστώ στην ουσία σε ένα νέο περιβάλλον. Παράλληλα στο σχολείο έπρεπε να στηρίξω διδακτικά μαθητές που συνήθως παρουσίαζαν προβλήματα στην παραγωγή γραπτού και προφορικού λόγου, καθώς και πρόσφυγες μαθητές οι οποίοι δεν μιλούσαν ελληνικά. Αισθάνθηκα να κολυμπώ σε βαθιά νερά, γιατί απέναντί μου δεν είχα μόνο παιδιά που χρειάζονταν διδακτική στήριξη για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και την προσαρμογή στο σχολείο, αλλά μαθητές που μεγάλωναν σε δύσκολες συνθήκες έχοντας μερικοί από αυτούς ακόμη και εμπειρίες από καταστάσεις πολέμου. Συνεπώς συνειδητοποίησα ότι ήταν αναγκαίο πρώτα να καταλάβω ποιες ήταν οι πραγματικές τους ανάγκες για να μπορέσουν στη συνέχεια να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου. Και αυτές ήταν η αποδοχή και η επικοινωνία σε πρώτο επίπεδο. Επρεπε για αυτά τα παιδιά το περιβάλλον του σχολείου να είναι ευχάριστο, ώστε να αποκομίσουν όμορφες αναμνήσεις. Η τάξη υποδοχής στη σχολική μονάδα που εργάστηκα ήταν μια αυτόνομη αίθουσα όπου δουλεύαμε με τους μαθητές σε μικρές ομάδες, πράγμα που δεν είναι δεδομένο σε μια σχολική μονάδα. Τα εποπτικά υλικά και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής δεν ήταν πάντα διαθέσιμα για μας. Ωστόσο παίξαμε, χορέψαμε, ζωγραφίσαμε, ακούσαμε μουσική, παίξαμε παιχνίδια ρόλων και προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε ένα ευχάριστο κλίμα για να κρατηθεί αμείωτο το ενδιαφέρον όλων μας. Με τον καιρό αρχίσαμε να μαθαίνουμε γράμματα και να προχωράμε σε γραφή και ανάγνωση. Ολα αυτά δεν ήταν πάντα εύκολα. Τα νέα δεδομένα με την πανδημία του κορονοϊού και οι ελλείψεις εκπαιδευτικού δυναμικού συχνά δημιουργούσαν προβλήματα στην εύρυθμη λειτουργία της σχολικής μονάδας και κανένας μας δεν έμενε ανεπηρέαστος. Ωστόσο όλοι μας προσπαθήσαμε να μην επηρεαστούμε από αυτές τις συνθήκες, ώστε να φέρουμε εις πέρας το έργο μας. Τώρα, μετά από τόσο καιρό, σκέφτομαι ότι παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν αποκόμισα πολλές όμορφες στιγμές με τους μαθητές μου. Και το μόνο πράγμα που εύχομαι είναι η εμπειρία τους σε εκείνη την τάξη υποδοχής να τους συντροφεύει το ίδιο όμορφα όπως και εμένα. * Δασκάλα
Ακόμα μια σχολική χρονιά ξεκινάει… μείς οι εκπαιδευτικοί ήδη ξεκινήσαμε να συζητάμε σε πηγαδάκια και να αναστοχαζόμαστε φωναχτά τα όσα βιώσαμε πέρσι με τις μαθήτριες και τους μαθητές μας. Να θυμόμαστε όλα τα παιδιά «των πίσω θρανίων» που συναντάμε κάθε χρόνο στο διάβα μας και να αναρωτιόμαστε για τις μετέπειτα πορείες τους. Τα βιαίως εκτοπισμένα προσφυγάκια από το Camp του Ελαιώνα, μέρος στο οποίο θα γίνει ανάπτυξη ιδιωτικού έργου, είναι μερικά από εκείνα τα παιδιά της περσινής χρονιάς για τα οποία δύσκολα θα μάθουμε τι απέγιναν. Θα προσπαθήσουμε και φέτος να στηρίξουμε και να υπερασπιστούμε τα παιδιά που δίνουν άνισο αγώνα δρόμου στο δικαίωμα της ποιοτικής και ισότιμης εκπαίδευσης, δηλαδή μεταξύ άλλων, τα παιδιά με προσφυγικό και μεταναστευτικό υπόβαθρο, τα παιδιά Ρομά, τα παιδιά που έχουν ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, τα παιδιά που τα ίδια και οι οικογένειές τους διαβιούν κάτω από δύσκολες κοινωνικές, οικονομικές, προσωπικές συνθήκες. Αν θεωρήσουμε λοιπόν τους εαυτούς μας ως διαμεσολαβητές των δικαιωμάτων του παιδιού, οφείλουμε μέσα στην τάξη και στο σχολείο μας να Για να αλλάξουμε εμβαθύνουμε ακόμα τον κόσμο και να τον περισσότερο στις δημοκρατικές και τις συκάνουμε πιο δίκαιο μπεριληπτικές διαδικασίες.Να φροντίζουμε να και ισότιμο, πρέπει ακούγονται περισσότενα καλλιεργήσουμε ρο οι άμεσες αλλά και οι διαμεσολαβημένες το θεμελιώδες αφηγήσεις των παιδιών δικαίωμα αυτών, όπως για παράδειγμα στο τρέχον ένστον σεβασμό θετο διαβάζετε για το τι είναι η τάξη υποδοχής καθώς και τη σχετική εμπειρία συναδέλφισσάς μας και μέλους του «Σκασιαρχείου». Ταυτόχρονα, για να προσπαθήσουμε ν’ αλλάξουμε τον κόσμο και να τον κάνουμε πιο δίκαιο και ισότιμο, πιστεύουμε ότι για αρχή πρέπει να καλλιεργήσουμε το θεμελιώδες δικαίωμα στον σεβασμό, όπως το πρωτοδιατύπωσε ο Πολωνοεβραίος γιατρός και παιδαγωγός Γιάνους Κόρτσακ (1878-1942). Στο κείμενο που έγραψε ειδικά για το σημερινό ένθετο ο Γάλλος παιδαγωγός Philippe Meirieu κινείται συλλογιστικά στο ίδιο πνεύμα με τον Κόρτσακ, καλώντας μας να εκπαιδεύουμε τα παιδιά στον σεβασμό προς όλους και όλες έτσι ώστε «να ανακαλύψουν τη χαρά της αλληλοβοήθειας και της συνεργασίας, που θα τους επιτρέψει να αναπτυχθούν αρμονικά μέσα στη φύση και θα τα προετοιμάσει να είναι ειρηνικοί πολίτες του κόσμου» και θα προσπαθούν στη συνέχεια να θεμε-
Ε
λιώσουν γύρω τους τη διεθνιστική αλληλεγγύη, θα συμπληρώσουμε εμείς. Γιατί στον αιώνα που πέρασε μπορούμε να πούμε ότι όχι μόνο δεν προωθήθηκαν οι ανωτέρω ιδέες στα σχολεία και στην κοινωνία αλλά αντίθετα θέριεψαν ο βιολογικός και ο κοινωνικός δαρβινισμός, δηλαδή ο ανταγωνισμός, ο αρχηγισμός, η βία, ο θάνατος. Κοινωνικός δαρβινισμός είναι και η αξιολόγηση που προσπαθεί αυταρχικά να επιβάλει το υπουργείο Παιδείας. Ξέρουμε πλέον από τη διεθνή εμπειρία και τη σχετική βιβλιογραφία ότι η αξιολόγηση προωθεί το σχολείο της αγοράς με στόχο να βγάζει απλούς εκτελεστές δεξιοτήτων, χωρίς μορφωτικό επίπεδο, χωρίς αυτοεκτίμηση, χωρίς πρωτοβουλία, δίχως συναισθηματικό εγγραμματισμό. Με απλά λόγια, καταποντίζει ακόμα περισσότερο το δημόσιο και δωρεάν σχολείο και δεν θέλει το σχολείο της γειτονιάς. Εμείς οι εκπαιδευτικοί του «Σκασιαρχείου» όχι μόνο το υπερασπιζόμαστε σθεναρά, αλλά και θέλουμε να το βελτιώσουμε. Θέλουμε ένα σχολείο πιο δίκαιο, πιο δημοκρατικό, πιο συμπεριληπτικό, πιο ανοιχτό στην κοινωνία, πιο… και η λίστα δεν τελειώνει. Η τέχνη αποτελεί ένα από τα πολλά εργαλεία μας για την επίτευξη του οράματός μας. Τέχνη παντού και πάντα, μέσα στα σχολεία, στις γειτονιές, όπως συνέβη φέτος στο 1ο Θερινό Σχολείο Κινηματογράφου στα Χανιά, του οποίου οι δράσεις αφορούσαν παιδιά και εφήβους. Το καλοκαίρι αυτό όμως γίναμε και πολιτισμικά φτωχότεροι, καθώς χάσαμε μια χρόνια συνοδοιπόρο και υποστηρίκτρια του «Σκασιαρχείου», την πολυαγαπημένη μας συγγραφέα Αγγελική Βαρελλά. Μας έμειναν όμως τα βιβλία της «Η φιλενάδα μας, η φουντουκιά», η τρελή ροδιά και τα άλλα δέντρα που φυτέψαμε χάρη σε εκείνη στο κέντρο της Αθήνας. Τα δέντρα που αντικρίζουμε στους συχνούς περιπάτους μας με τα παιδιά, τα δέντρα που μας κοιτάζουν από ψηλά και μας δίνουν έμπνευση και δύναμη ώστε να προσπαθήσουμε να τα σώσουμε από την καταστροφική τσιμεντοποίηση της πλατείας των Εξαρχείων, του Λόφου του Στρέφη και πολλών άλλων δημόσιων χώρων που θέλει η πολιτεία δήθεν να εξωραΐσει ιδιωτικοποιώντας τους. Ψηλά τα κεφάλια συναδέλφισσες και συνάδελφοι, τα δέντρα δείχνουν τον δρόμο… Δεν θα τους περάσει! Καλή και αγωνιστική σχολική χρονιά! Η Συντακτική Επιτροπή Βογανάτσης Δαμιανός, Δημοπούλου Φωτεινή, Μπαλτάς Μπάμπης, Μπάρκα Κατερίνα, Παούρη Κατερίνα, Παπαδόπουλος Χάρης, Σπήτα Βίκυ Επικοινωνήστε μαζί μας και στείλτε μας τα κείμενά σας για δημοσίευση στο εξής μέιλ: periodikofreinet@gmail.com