Φωτογραφία: Ντέπυ Χιωτοπούλου
Κυριακή 2 Σεπτεµβρίου 2012
Στα μονοπάτια της Βάλια Κάλντα πό τις ωραιότερες εποχές να βρεθούμε στο βουνό, ανάμεσα σε σκιερά μονοπάτια με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, ποτάμια, ρυάκια και ξύλινα γεφύρια. Να βρεθούμε στο βουνό και μάλιστα σε εθνικό δρυμό, αυτόν της Βάλια Κάλντα. «Ζεστή κοιλάδα» σημαίνει στα βλάχικα Βάλια Κάλντα, η οποία βρίσκεται στο βόρειο τμήμα της Πίνδου, καταλαμβάνοντας συνολική έκταση 69.000 στρέμματα. Από αυτά τα 33.500 βρίσκονται στον πυρήνα του δρυμού, ενώ τα υπόλοιπα 35.500 αποτελούν την περιφερειακή ζώνη προστασίας. Ο Εθνικός Δρυμός περιλαμβάνει την κοιλάδα της Βάλια Κάλντα, το Αρκουδόρεμα, τα βουνά Λύγκος και Μαυ-
Α
ροβούνι και τις κορυφές του βουνού Αυγό. Διαθέτει πλούσια χλωρίδα με 35 διαφορετικά είδη δέντρων και θάμνων. Οσον αφορά την πανίδα, συναντούμε 72 είδη πουλιών, 17 θηλαστικών και 8 από τα 10 συνολικά είδη δρυοκολαπτών. Οσον αφορά τις διαδρομές που ακολουθούμε για να φτάσουμε στον Εθνικό Δρυμό, έχουμε τρεις επιλογές: η πρώτη ξεκινάει από τα Γρεβενά, φτάνει στο Περιβόλι, το τελευταίο χωριό πριν από την είσοδο στη Βάλια Κάλντα. Μέχρι το Περιβόλι (49 χλμ.) ο δρόμος είναι άσφαλτος, ενώ από κει και έπειτα ξεκινάει χωματόδρομος καλής βατότητας. Η δεύτερη διαδρομή περνάει από Κηπουριό, Κρανιά, Μικρολίβαδο συνεχίζοντας για το δρυμό.
Σ’ αυτήν την περίπτωση θα διανύσουμε 32 χλμ. σε άσφαλτο και συνεχίζουμε σε χωματόδρομο μέτριας βατότητας. Η τρίτη διαδρομή είναι από Κρανιά, Μηλιά Μετσόβου όπου τα 42 χλμ. είναι άσφαλτος και τα 18 χλμ. χωματόδρομος. Αντίστοιχα, τρεις είναι και οι είσοδοι για το δρυμό: από Σταυρό - Βάλια Κάλντα, από Σαλιατούρα Παπαγιάννη και από Σαλιατούρα Μηλιάς. Αρκουδόρεμα ονομάζεται το ρέμα του δρυμού και το οποίο πήρε την ονομασία του από μια αρκούδα που κατέβαινε να πιει νερό. Το ρέμα συμβάλλει στον Αώο ποταμό κοντά στο χωριό Βωβούσα του νομού Ιωαννίνων. Από τη Βάλια Κάλντα περνάει το διεθνές μονοπάτι Ε6,
το οποίο οδηγεί προς τους καταρράκτες, ενώ λίγο πριν διασταυρώνεται μ’ ένα άλλο μονοπάτι, που οδηγεί προς την κορυφή της Φλέγγας στα 2.159 μ. Στη Φλέγγα φτάνουμε και από άλλο μονοπάτι που ξεκινάει από το ρέμα «Σαλιατούρα» και από ένα ακόμη, από το διάσελο «Σαλιατούρα Μηλιάς», ακολουθώντας την κορυφογραμμή του Μαυροβουνίου. Για να επισκεφτούμε τη Βάλια Κάλντα, πρέπει να γνωρίζουμε ότι η παραμονή στον εθνικό δρυμό επιτρέπεται από την ανατολή μέχρι τη δύση του ηλίου, απαγορεύεται η κυκλοφορία κάθε είδους τροχοφόρων στους δρόμους και βεβαίως η κοπή δέντρων και φυτών, το άναμμα φωτιάς, η κατασκήνωση, το κυνήγι και το ψάρεμα.
Προορισµός
2
Κυριακή 2 Σεπτεµβρίου 2012
Πνομ Πενχ: Η θλιμμένη πρωτεύουσα
Στον περίβολο του παλατιού με την ιστορική ασημένια παγόδα
Κεντρικό κτίριο στο βασιλικό συγκρότημα
Το βασίλειο της Καμπότζης, αυτό το θησαυροφυλάκιο τέχνης της Νοτιοανατολικής Ασίας, είναι μια εξόχως ενδιαφέρουσα χώρα, γεμάτη μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς. Βρίσκεται στην καρδιά της Ινδοκίνας και είναι πλούσια σε φυσική ομορφιά και Ιστορία και γεννήτωρ ενός από τους πιο λαμπρούς πολιτισμούς της ευρύτερης περιοχής.
Κείμενο – φωτογραφίες: Αντώνης Κωνσταντόπουλος Καμπότζη αποτελεί τη συνέχεια της άλλοτε πανίσχυρης αυτοκρατορίας των Χμερ που κυβερνούσε το μεγαλύτερο μέρος της Ινδοκίνας και είναι περήφανη για τον πολιτισμό της, που έφτασε στο απόγειό του μεταξύ 11ου και 13ου αιώνα. Στους αιώνες που ακολούθησαν η χώρα και κυρίως η Πνομ Πενχ (πρωτεύουσα από το 1430) έγινε βαθμιαία σημαντικό κέντρο εμπορίου που προσέλκυσε Ινδονήσιους και Κινέζους εμπόρους. Ωστόσο από το 1600 δέχτηκε πολλές επεμβάσεις στα εσωτερικά της πράγματα από την Ταϊλάνδη και το Βιετνάμ, μέχρις ότου το 1863 οι Γάλλοι την κατέστησαν προτεκτοράτο τους. Η Καμπότζη έγινε ανεξάρτητο κράτος το 1953, αλλά τις επόμενες δεκαετίες δοκιμάστηκε από τον εμφύλιο, τον πόλεμο του Βιετνάμ, την κυριαρχία και την απερίγραπτη βιαιότητα των
Η
Κόκκινων Χμερ υπό τον Πολ Ποτ, καθώς και το λιμό του 1980 και μόλις από το 2000 μπήκε σε τροχιά ανάπτυξης και προόδου. Γνωριμία με την πολύπαθη Πνομ Πενχ Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Πνομ Πενχ. Το κλίμα είναι υγρό και θερμό και το έδαφος καλύπτεται από πυκνά δάση που στα σπλάχνα τους κρύβουν ερείπια εγκαταλειμμένων από αιώνες πόλεων. Στην Πνομ Πενχ είναι αποτυπωμένη σε μεγάλο βαθμό η πικρή και ιδιαίτερα σκληρή ιστορία της χώρας, καθώς οι κάτοικοί της αισθάνθηκαν περισσότερο από άλλες περιοχές τη βία μιας εξαιρετικά απάνθρωπης εξουσίας. Η Πνομ Πενχ είναι χτισμένη στη συμβολή των ποταμών Μεκόνγκ, Τόνλε Σαπ και Τόνλε Μπασάκ, στη νότια κεντρική Καμπότζη. Είναι πόλη των υδάτων. Πολλοί από τους κεντρικούς δρόμους της
ήταν κάποτε κανάλια. Ενας ευχάριστος τρόπος για να διαπιστώσετε τη σημαντικότητα της παρουσίας του νερού στη ζωή της πόλης είναι να απολαύσετε ένα ποτό σ’ ένα από τα παραποτάμια μπαράκια, στην περιοχή του riverfront. Η πόλη πήρε τ’ όνομά της από το ναό Wat Phnom Daun Penh, γνωστό ως Wat Phnom ή Ναό του Λόφου. Χτίστηκε το 1373 πάνω σ’ έναν τεχνητό λοφίσκο ύψους 27 μέτρων στο κέντρο της πόλης για να στεγάσει τέσσερα αγάλματα του Βούδα. Ο ναός ονομάστηκε Daun Penh, που σημαίνει γιαγιά Πενχ, από μια πλούσια χήρα που σύμφωνα με το μύθο βρήκε τα αγάλματα στις όχθες του Μεκόνγκ. Παλαιότερα η Πνομ Πενχ ήταν γνωστή και ως «Krong Chaktomuk», δηλαδή η «Πόλη με τις τέσσερις όψεις», από το γεγονός ότι οι ποταμοί Μεκόνγκ, Τόνλε Μπασάκ και Τόνλε Σαπ διασταυρώνονται εκεί σχηματίζοντας ένα «Χ». Με αυτές τις δύο λέξεις αρχίζει το επίσημο «τελετουργικό» όνομα που έδωσε στην πόλη ο βασιλιάς Ponhea Yat. Η Πνομ Πενχ έγινε πρωτεύουσα της Καμπότζης αρχικά όταν ο Ponhea Yat, βασιλιάς της αυτοκρατορίας των Χμερ, μετέφερε την πρωτεύουσα από το Ανγκόρ Τομ, μετά την κατάληψή του από το Σιάμ. Σήμερα τα λείψανα του βασιλιά και της βασιλικής οικογένειας φυλάσσονται σε στούπα πίσω από τον Wat Phnom, μαζί με τα εναπομείναντα αγάλματα του Βούδα από την Ανγκοριανή εποχή. Η πόλη βέβαια προϋπήρχε και ο τρόπος της δημιουργίας της καλύπτεται από την αχλύ του μύθου και των τοπικών θρύλων. Μόλις το 1866, επί βασιλείας Νοροντόμ
Προορισµός
Α’, η Πνομ Πενχ έγινε η μόνιμη έδρα της κυβερνήσεως και ανεγέρθηκε το Βασιλικό Ανάκτορο. Στη λαϊκή αγορά Οι Γάλλοι αποικιοκράτες επέκτειναν το σύστημα των διωρύγων για τον έλεγχο των υγροτόπων και κατασκεύασαν δρόμους και λιμάνι. Η επίσκεψη στην πρωτεύουσα της Καμπότζης βοηθά τη βαθύτερη γνωριμία με τη χώρα. Η πόλη προσπαθεί να γιατρέψει τα τραύματά της και να προσαρμοστεί στη σύγχρονη εποχή. Με την πρώτη ματιά ίσως είναι λίγο απογοητευτική, αλλά ταυτόχρονα και για τους ίδιους λόγους ελκυστική. Αν η ματιά σας έχει διερευνητική διάθεση, θα δείτε πολλά, θα αντιληφθείτε περισσότερα, θα ανακαλύψετε και θα θαυμάσετε τα όμορφα σημεία της και τις περίεργες γωνιές της. Αν θέλετε πραγματικά να πάρετε μια καλή γεύση από μια πόλη που δεν είναι ακόμη παραδομένη «άνευ όρων» στα δυτικά πρότυπα, που δεν ζει από και για τον τουρισμό, τότε βρίσκεστε στο σωστό μέρος. Εχει όλα τα αντιφατικά και παράδοξα, τουλάχιστον στα δικά μας μάτια. Ωραίες λεωφόρους και πάρκα στο κέντρο της, παράγκες ή λαμαρινοκατασκευές στα περίχωρα, ωραία μαγαζιά, πολύχρωμα παζάρια, λίγα αυτοκίνητα (αλλά πολλά απ’ αυτά είναι ακριβά τζιπ) και φυσικά χιλιάδες τουκ-τουκ και μηχανάκια. Οχήματα που κινούνται όλα με σταθερή ταχύτητα που πολλά γλυπτά της εποχής των Χμερ, κεραμικά, όμως παραμένει… σταθερή ασχέτως διασταυ- καθίσματα που τοποθετούνταν στη ράχη των ρώσεων, προτεραιότητας ή οποιουδήποτε ΚΟΚ. ελεφάντων, μια όμορφη ξυλόγλυπτη βασιλική Μην ανησυχείτε. Χαλαρώστε, περιπλανηθείτε, βάρκα και άλλα πολλά και ενδιαφέροντα. απολαύστε την και θα σας ανταμείψει. ª Ανεβείτε επίσης στο λόφο Πνομ. Αν μη τι άλλο Τα αξιοθέατα της πόλης θα συναντήσετε πολλά πιθηκάκια, που για την ª Η βόλτα σας στα αξιοθέατα της πόλης πρέπει πόλη είναι τόσο σύνηθες θέαμα όσο για τις δικές να ξεκινήσει από το βασιλικό παλάτι. Βέβαια δεν μας πόλεις οι… γάτες. θα δείτε το παλάτι αυτό καθ’ αυτό, μια και είναι ª Στον περίπατό σας στο κέντρο και στις γειμέχρι σήμερα βασιλική κατοικία. Θα επισκεφθεί- τονιές θα νιώσετε στην ατμόσφαιρα αυτήν τη τε όμως την ασημένια παγόδα, έναν ναό που μαγική αίσθηση της ασιατικής κουλτούρας και οφείλει τ’ όνομά του στα 5.000 ασημένια πλακάκια συνολικού βάρους πέντε τόνων, που καλύπτουν το δάστους Στούπες βασιλέων πεδό του. Στο εσωτερικό του ύ κήπους του παλατιο θαυμάστε αγάλματα του Βούδα όπως από το σμαραγδένιο Βούδα που θεωρείται ότι είναι φτιαγμένος από κρύσταλλο Baccarat, το χρυσό Βούδα που είναι διακοσμημένος με 9.584 διαμάντια, το μεγαλύτερο από τα οποία είναι 25 καρατίων και ζυγίζει 90 κιλά, το χάλκινο Βούδα των 80 κιλών και τον ασημένιο Βούδα. Δείτε επίσης το κρεβάτι που μετέφερε το βασιλιά τη μέρα της στέψης του, που έχει σχεδιαστεί για να μεταφέρεται από 12 άνδρες και που μόνον η χρυσή του διακόσμηση ζυγίζει 23 κιλά. Ο περίτεχνος φράχτης που περιβάλλει το παλάτι και τα υπόλοιπα κτίσματα με τις χαρακτηριστικές χρυσοκόκκινες σκεπές που λαμποκοπούν, είναι μια πραγματική όαση ηρεμίας και γαλήνης. ª Δεύτερος σταθμός είναι το Εθνικό Μουσείο, που στεγάζεται σ’ ένα πανέμορφο βαθυκόκκινο παραδοσιακό κτίριο του 1920. Στεγάζει
του τρόπου ζωής των βουδιστών, που είναι συμπυκνωμένη σε κάθε γωνιά της. Χαζέψτε τις χαρακτηριστικές φιγούρες των μοναχών με τους πορτοκαλοκίτρινους μανδύες να βαδίζουν στην όχθη του ποταμού Μεκόνγκ, τους οβελίσκους του παλατιού να ξεχωρίζουν στον πορτοκαλοκόκκινο ορίζοντα, τους χρυσοποίκιλτους ναούς, τα παλιά μέγαρα, την πρωθυπουργική κατοικία, το φωταγωγημένο παλάτι, τις οικογένειες να διασκεδάζουν, τις ομοιόμορφα ντυμένες μα-
3
θήτριες πάνω στα ποδήλατα, τη φανερή ζωή των φτωχών κατοίκων στα πεζοδρόμια αλλά και τα φώτα της πόλης να καθρεφτίζονται στα νερά του ποταμού. ª Το βράδυ κάντε μια βόλτα στο δρόμο δίπλα στις όχθες του Μεκόνγκ -αυτού του θρυλικού ποταμού της νοτιοανατολικής Ασίας- κάτι που το συνηθίζουν και οι ντόπιοι, και καθίστε σε κάποιο από τα καφέ ή τα εστιατόρια με θέα το ποτάμι. Οι όχθες του ποταμού αποτελούν την ιδιαίτερα ζωηρή περιοχή της πόλης και κυρίως τα βράδια της Παρασκευής και του Σαββάτου. Τις βραδινές ώρες που κυκλοφορήσαμε στα κεντρικά σημεία της πόλης, δεν αισθανθήκαμε κάποιον κίνδυνο. Η Πνομ Πενχ δεν φαίνεται να
περιόδου διακυβέρνησης της χώρας από τους Ερυθρούς Χμερ. Η πόλη καταλήφθηκε από τους Ερυθρούς Χμερ στις 17 Απριλίου. Πολλοί από τους κατοίκους της, ιδίως οι πλουσιότεροι, υποχρεώθηκαν να εργασθούν σε αγροκτήματα ως «καινούργιοι άνθρωποι». Στο Μουσείο Γενοκτονίας «Tuol Sleng» θα νιώσετε τα στυγερά εγκλήματα των Κόκκινων Χμερ (Khmer Rouge) βλέποντας ανατριχιαστικές λεπτομέρειες από τα, μέχρι θανάτου, βασανιστήρια των θυμάτων. Το μουσείο φτιάχτηκε «εις μνήμην» των 17.000 δολοφονημένων και είναι μια οδυνηρή υπενθύμιση των φρικιαστικών αγριοτήτων που έγιναν. Ηταν από τα χειρότερα εγκλήματα που σημειώθηκαν στη χώρα και μερικά από τα διασημότερα φρικιαστικά εγκλήματα στην Ιστορία της ανθρωπότητας. Φωτογραφίες των θυμάτων, όργανα βασανισμού, αίθουσες βασανιστηρίων και προβολές ταινιών μας υπενθυμίζουν την πολυτάραχη Ιστορία της σύγχρονης Καμπότζης. Πριν από τη δολοφονία τους τα θύματα κρατούνταν, από τις δυνάμεις του Πολ Ποτ, στο πρώην σχολείο και τότε φυλακή - στρατόπεδο κρατουμένων, γνωστή ως «S- 21», η οποία στεγαζόταν στο «Tuol Svay Prey». Σήμερα έχει μετατραπεί στο «Μουσείο Γενοκτονίας Tuol Sleng». Η «πολιτική φιλοσοφία» του Πολ Ποτ ήταν η επιστροφή σε μία αγροτική οικονομία και για το σκοπό αυτόν προχώρησε στην εκκαθάριση των μορφωμένων, σκοτώνοντας ακόμη και όποιον φορούσε γυαλιά (!), ώστε να αποκαθάρει τον πληθυσμό από τους τάχα «δυτικότροπους» πολίτες. Τέτοιες κατηγορίες Φωτ.fotolibra.com
Κυριακή 2 Σεπτεµβρίου 2012
είναι επικίνδυνη και μόνο καμιά μικροκλοπή μπορεί να συμβεί σε κάποιο συνωστισμό. ª Από τα υπόλοιπα «αξιοθέατα» δεσπόζουσα θέση κατέχουν τα απομεινάρια της μελανότερης περιόδου της καμποτζιανής Ιστορίας, της
Προορισµός
4
Κυριακή 2 Σεπτεµβρίου 2012
Info Στο εθνικό μουσείο της Πνομ Πενχ
ανθρώπων όπως ήταν φυσικό υπήρχαν περισσότερο στις μεγάλες πόλεις και ιδιαίτερα στην Πνομ Πενχ. Η εξερεύνηση της πόλης δεν έχει τελειώσει αν δεν επισκεφθείτε κάποιες από τις αγορές της, όπως επίσης αν δεν βολτάρετε στην ανοιχτόκαρδη promenade στον Μεκόνγκ και δεν δείτε κάποια από τα αρκετά εντυπωσιακά μοναστήρια και τους παλαιούς ναούς συμπεριλαμβανομένου και του ναού «Wat Ounalom», όπου είναι η έδρα της «Ανώτατης Αρχής των Βουδιστών της Καμπότζης». Δεκαπέντε χιλιόμετρα έξω από την πόλη είναι
Νεαροί μοναχοί με τις χαρακτηριστικές πορτοκαλί κελεμπίες
τα Killing Fields (τόποι θανάτου) του Choeuhn Ek. Είναι τα πεδία θανάτωσης 17.000 ανδρών, γυναικών και παιδιών που δολοφονήθηκαν την
περίοδο 1975 - 1978, την περίοδο του δικτάτορα Πολ Ποτ. Στο Choeung Ek οι Ερυθροί Χμερ οδηγούσαν φυλακισμένους από το Tuol Sleng για να τους σκοτώσουν και να τους θάψουν ομαδικά σε ρηχούς λάκκους. Τα λαγούμια χάσκουν ακόμη σαν ανοιχτές πληγές και οι πινακίδες εξηγούν όλα τα δραματικά γεγονότα. Ενα αξέχαστο, αληθινό και συγχρόνως τόσο σκληρό μάθημα Ιστορίας. Σήμερα ένας πύργος, ο πύργος των κρανίων, «φιλοξενεί» 8.000 κρανία και κάποια από τα ρούχα των κρατουμένων. Είναι ένα «ανατριχιαστικό» μνημείο στη μνήμη των δολοφονηθέντων από το καθεστώς.
fi Πώς θα πάτε: Με Singapore Air, οι πτήσεις της οποίας πραγματοποιούνται (έως 26 Οκτωβρίου 2012) από το «Ελ. Βενιζέλος» προς το αεροδρόμιο Changi της Σιγκαπούρης τρεις φορές την εβδομάδα με ενδιάμεση στάση στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης. Από Σιγκαπούρη υπάρχουν δύο πτήσεις ημερησίως για Πνομ Πενχ. fi Βίζα: Απαραίτητη προϋπόθεση για την έκδοση βίζας είναι το διαβατήριo να έχει ισχύ άνω των 6 μηνών από την ημερομηνία εισόδου στη χώρα. Κατά την άφιξή σας στο διεθνές αεροδρόμιο της Πνομ Πενχ ή στο αεροδρόμιο της Σιεμ Ριπ θα βγάλετε βίζα 30 ημερών. Θα πρέπει να έχετε μαζί σας μια φωτοτυπία της ταυτότητάς σας, μια φωτογραφία και 20 δολάρια. fi Ωρα: Η διαφορά ώρας Ελλάδας - Καμπότζης είναι +5 ώρες το χειμώνα και + 4 ώρες το καλοκαίρι. fi Η καλύτερη εποχή για να επισκεφτείτε την Καμπότζη είναι οι μήνες Δεκέμβριος, Ιανουάριος και Φεβρουάριος, όταν τα επίπεδα υγρασίας είναι χαμηλά, η ζέστη ήπια και η βροχή σχετικά σπάνια.
Tips fi Για τις αγορές ξεκινήστε από της Psar Tmei και θαυμάστε πριν μπείτε το κίτρινο Art Deco κτίριο στο οποίο στεγάζεται. Αν έχετε χρόνο, επισκεφθείτε και τη Ρώσικη αγορά. Θα βρείτε από πίνακες (αμφίβολης αισθητικής) και ξυλόγλυπτα μέχρι ρούχα και υφάσματα. fi Μην παραλείψετε να αφιερώσετε μια βραδιά για να παρακολουθήσετε χορό των Apsaras. Είναι οι χορεύτριες νύμφες, που έλκουν την καταγωγή τους από τη δόξα του Angkor. Στους ναούς του Angkor βλέπει κανείς συχνά σκαλισμένες αυτές τις γυναικείες φιγούρες. fi Για διαμονή, τα πιο καλά ξενοδοχεία στην Πνομ Πενχ είναι το Raffles Hotel Le Royal (ιστορικό ξενοδοχείο αποικιακής αρχιτεκτονικής και υψηλής αισθητικής, αγαπημένο κατάλυμα για συγγραφείς και διασημότητες), το InterContinen-
tal, το Himawari, το Sunway, το Cambodiana, το FCC Hotel και το Naga World. fi Τοπικές γεύσεις: Η κουζίνα των Χμερ σε συνδυασμό με τις επιρροές που έχει δεχθεί από την Κίνα, το Βιετνάμ και την Ταϊλάνδη έχει διαμορφώσει τη σημερινή κουζίνα της Καμπότζης. Ρύζι, πολλά ψάρια και θαλασσινά, κυρίως γαρίδες και καβούρια, νουντλς, μοσχάρι, χοιρινό, πάπια και κοτόπουλο είναι οι βασικές πρώτες ύλες της. Οι πιο γνωστές σούπες που σερβίρονται συγχρόνως με τα κύρια πιάτα είναι οι somlar machou banle (ξινή ψαρόσουπα), somlar machou bangkang (ξινή και καυτερή σούπα από γαρίδες,) somlar chapek (σούπα από χοιρινό με τζίντζερ), mon sngor (κοτόσουπα με κόλιαντρο), num banh choc (ψαρόσουπα με νουντλς ρυζιού), που αποτελεί δημοφιλή σούπα
και για πρωινό. Στην πρωτεύουσα θα βρείτε καλά γαλλικά εστιατόρια με παράδοση στη γαλλική κουζίνα από την εποχή που η Ινδοκίνα ήταν γαλλική αποικία. fi Διασκέδαση: Café Monivong στο Raffles Hotel Le Royal εξαιρετικό εστιατόριο, Le Safran με υπέροχο φοντύ με κρέας, νουντλς και λαχανικά, FCC, Meta House, Metro, River House Lounge, Riverside, Kravanh Restaurant με ψητά spring rolls και σούπες με χόρτα του δάσους. Επίσης το πολυτελές Bougainvillier με γαλλική κουζίνα και μεγάλη λίστα κρασιών, The Globe κοντά στο παλάτι, Li Lay Restaurant and Night Club με κινέζικη κουζίνα και παραδοσιακή κουζίνα, The Palms γαλλικό εστιατόριο σε παλιό, γαλλικού τύπου, σπίτι, Ponlok με πολλές σπεσιαλιτέ από την κουζίνα των Χμερ.