Դիպլոմային նախագիծ

Դիպլոմային նախագիծ Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի քոլեջ Էլինա Սիմոնյան «Ալեգորիա» «Գեղարվեստական ձևավորում և դիզայն» Ղեկավար՝ Թամարա Հարությունյան, դասավանդող Երևան 2018թ.

Մեկամյա կուրսերի ընթացքում ես ձեռք բերեցի կարպետ և գորգ գործելու հմտություններ և կարողություններ, ծանոթացա հայկական կարպետագործության և գորգագործության առանձնահատկություններին: Սովորեցի գծագրել էսքիզ, տալ գունային լուծումներ, ընտրել թելերը: Սկզբում նախագծվում է էսքիզը, և հետո կատարվում սխեմատիկ նկարի պատրաստումը: Սակայն, աշխատանքը հեշտացնելու համար կարելի է հաշվարկել վանդակավոր թղթի չափը, և էսքիզը կատարել այդ թղթի չափով: Սկզբից պետք է պարզել, թե գորգն ինչ խտությամբ և չափերի է գործվելու: Ես գործեցի պայուսակ: Աշխատանքի ընթացքը ինձ շատ դուր եկավ:

Դիպլոմային աշխատանքը ավելի հետաքրքիր էր` նկարչություն ապակու վրա: Մանրամասն ծանոթացանք աշխատանքի ընթացքին: Սկզբից մաքրում ենք ապակին, գծում ենք եզրագծեր, սպասում ենք եզրագծերը չորանան, ընտրում ենք գույները և սկսում ենք ներկել: «Դիզայն» բառը անգլերեն է, նշանակում է նախագծել, մտահղանալ: Դիզայնի սկզբունքները ձևավորվել են XIII դարի կեսերին, սակայն, որպես առարկայական միջավայրի տեսողական և գործառնական հատկությունների նպատակային ձևավորման միջոց, սկզբնավորվել է հիմնականում՝ XX դարի սկզբին: Դիզայնը նախատեսում և լուծում է արտադրության, սպառման, մարդուն շրջապատող առարկայական 2

միջավայրի խնդիրներ: Դիզայնի և նրա տեսական հիմքի ծագումն ու ձևավորումը պայմանավորված են տեխնիկայի և արվեստի բնագավառների տարանջատման, արտադրության կազմավորման դարաշրջանի հետ: Ներկայումս գեղանկարիչ-նախագծողները (դիզայներ) զբաղվում են առարկայական աշխարհի գեղագիտական վերափոխման խնդիրներով:

3

Դիզայնի տեսական հիմքը՝ տեխնիկական գեղագիտությունը, ուսումնասիրում է նրա հասարակական բնույթն ու զարգացման օրինաչափությունները, գեղարվեստական նախագծման սկզբունքներն ու եղանակները, դիզայներ-ճարտարագետի մասնագիտական վարպետության խնդիրները: Տեխնիկական գեղագիտության հիմնական բաժիններն են դիզայնի ընդհանուր տեսությունը և գեղարվեստական նախագծման տեսությունը:

Դիզայնը նախատեսում և լուծում է արտադրության, սպառման, մարդուն շրջապատող առարկայական միջավայրի խնդիրներ: Ներկայումս գեղանկարիչ-նախագծողները (դիզայներ) զբաղվում են առարկայական աշխարհի գեղագիտական վերափոխման խնդիրներով: Դիզայնի տեսական հիմքը՝ տեխնիկական գեղագիտությունը, ուսումնասիրում է նրա հասարակական բնույթն ու զարգացման օրինաչափությունները, գեղարվեստական նախագծման սկզբունքներն ու եղանակները: Իմ աշխատանքի անվանումը ենթադրում է տարբեր երկրաչափական պատկերների միջոցով ստեղծել ստատիկ /մարդակերպ/ կոմպոզիցիա: Գույների և պատկերների ընտրությունը մինիմալիստական են, այն նախատեսված է ինչպես պատի նկար, այնպես էլ ցուցափեղկի ձևավորման համար:

4

Նպատակ ունի միջավայրին հաղորդել նոր շունչ, էսթետիկա և տեսողական թարմություն: Դիպլոմային նախագծի նպատակն է ուսանողներին ծանոթացնել դիզայնի արդի խնդիրներին, առանձնահատկություններին… հայկական ավանդներին, զարդանախշերի պատմությանն ու նշանակությանը՝ նպաստելով դրանց պահպանմանն ու տարածմանը: Նախագծի խնդիրները.     

էսքիզի ստեղծում տեխնոլոգիական կարողություններ ստեղծագործական մտքի զարգացում հաղորդակցվելու հմտություն, ինքնուրույն աշխատանք տեղեկատվություն

Աշխատանքս կազմակերպել եմ այս ձևաչափով՝     

էսքիզի նախագծում թղթի հարթության վրա, գունավորում համապատասխան ապակու կտրում, մաքրում պատկերի տեղափոխում ապակու վրա եզրագծում գույնի տեղադրում Վիտրաժի տեխնոլոգիաները բազմազան են, աշխատել մանրանկարչության սկզբունքով:

5

եմ

Դիզայնում կարևոր են նաև գունային լուծումները: Վոլֆգանգ Գյոթեն ժամանակին նկատել է, որ գույները մարդու մեջ արթնացնում են հոգեբանական առանձնահատուկ տրամադրություններ: Ժամանակի ընթացքում փոխվում են գեղագիտական պահանջմունքներն ու սահմանները: Ամերիկացի գեղագետ Թոմաս Մոնրոն, օրինակ, մեր օրերում դասական արվեստների շարքում դիզայնի ոլորտ է ներառում նաև պլաստիկ վիրաբուժությունը, դիմահարդարումը, օծանելիքի պատրաստումը, խոհարարությունը, հագուստի նորաձևությունը և այլն: Մեծ է դիզայնի զարգացման հեռանկարը նաև Հայաստանում, որտեղ վերջին տարիներին նույնպես բացվել են դիզայնի կենտրոններ: Դիզայնի բաժիններ են ստեղծվել Երևանի թատերարվեստի և կինոյի ինստիտուտում, Գեղեցիկ արվեստների ակադեմիայում, գործում են նաև դիզայնի մասնագիտական քոլեջներ: Ժամանակակից աշխարհում դժվար է պատկերացնել որևէ խոշոր մեգապոլիս կամ ոչ մեծ քաղաքի կենտրոն առանց գույնզգույն ցուցափեղկերի, որոնք բոլոր կողմերից կոչ են անում ձեռք բերել այս կամ այն իրը: Քոլեջում ուսանելու այս կարճ ժամանակահատվածում ծանոթացել, սովորել, յուրացրել եմ տեսական ու գործնական տարբեր տեխնոլոգիաներ՝ դիզայն, գոբելեն-կարպետ, բատիկ, ասեղնագործություն… Մասնակցել եմ կրթահամալիրի տոնացույցով իրականացվող ծիսական, տոնական ձևավորումներին՝ իմ պատրաստած ատրեբուտներով: Շատ կարևորում եմ նաև այն փաստը, որ ինձ հնարավություն է տրված ունենալ իմ կարծիքը. միասին ենք որոշում թեման, կոմպոզիցիոն կառուցվածքը, գունային գամման: Ցուցափեղկերի դասակարգումն՝ ըստ ճակատամասի տեղակայման Ա. միասնական ցուցափեղկ. նման ցուցափեղկի առկայությունը մեծ հաջողություն է համարվում խանութի համար: Ապակեպատ մեծ տարածքը և գործողությունների ազատությունն ավելի մեծ հնարավորություններ են տալիս և չեն սահմանափակում նկարչի երևակայությունը: Բացի այդ, ձգվող ցուցափեղկը թույլ է տալիս ավելի հարմարավետ լուսավորել խանութի ամբողջ ճակատային մասը:

6

Բ. բազմակի ցուցափեղկեր. մոդուլային ցանցը թույլ է տալիս ստեղծել գեղարվեստական լուծումների շարք՝ դիտողին հնարավորություն տալով տեսնելու ցուցափեղկը ցուցափեղկի հետևից: Հնարավոր է «ֆիլմային կադրերի» էֆեկտի ստեղծումը՝ հաջորդականորեն զարգացնելով ցուցափեղկերի ձևավորման սյուժեն: Ցուցափեղկերի դասակարգումը՝ ըստ ապակեպատ բացվածության աստիճանի.

նրանց

ցուցադրության

Ա. ցուցափեղկերը բաց են կոչվում այն դեպքում, եթե դրսից դրանց միջով տեսանելի է ողջ առևտրային շինությունը: Բաց ցուցափեղկերն օգտագործվում են այն դեպքում, երբ խանութի ինտերիերը գրավիչ է: Բ. փակ ցուցափեղկեր: Ցուցափեղկի տարածքը առևտրային սրահի կահավորանքից սահմանազատվում է հատուկ միջնապատով: Ցուցափեղկի հետևի պատը ձևավորվում է գովազդային պաստառներով կամ վահանակներով, ներկվում կամ պաստառապատվում է դիզայների որոշմամբ: Ցուցափեղկի տարածությունը ձևավորվում է խանութի ֆիրմային ոճով: Գ. բաց-փակ ցուցափեղկեր, որոնց միջով առևտրային սրահի տարածությունը մասամբ է երևում գեղարվեստական կոմպոզիցիայով սահմանազատված ցուցափեղկում կամ էլ հատուկ մշակված պատերով կամ միջնորմներով:

7

Ցուցափեղկերի լուսավորումը Ցուցափեղկերի լուսավորումն անհրաժեշտ է օրվա մութ ժամերին, ինչպես նաև հատուկ էֆեկտների ստեղծման, էքսպոզիցիայի դինամիկության համար: Ընդունված են լուսավորման երեք հիմնական տիպեր. Ա. հավասարաչափ, ցրված լույս Բ. ուղղորդված լույս՝ լուսային ճառագայթի և լուսաբծի աշխատանք Գ. գեղարվեստական լուսատուներով:

լուսավորումը

նեոնային

և

լուսադիոդային

Ամենավերջին ու ամենահետաքրքիր դասակարգումը: Ցուցափեղկերի դասակարգումն գեղարվեստական լուծումների

ըստ

կոմպոզիցիոն

և

Ա. ապրանքային ցուցափեղկեր: Ցուցափեղկի ձևավորման հիմնական տարրը խանութի ապրանքատեսականու դասավորությունն է, որի մաս են կազմում գեղարվեստորեն ձևավորված մանեկենները, տակդիրները, պոդիումները, գեղեցիկ ֆիրմային գնապիտակները: 8

Բ. սյուժետային ցուցափեղկերը: Կոնցեպտուալ դիզայներական աշխատանքը, որը գրավում է անցորդների ուշադրությունը, ասոցացվում է խանութի մասնագիտացված ուղղվածության հետ: Նման մոտեցման դեպքում դիզայներները, ստեղծելով բարդ նատյուրմորտներ կամ ամբողջական տեսարաններ, ցուցափեղկում ցույց են տալիս ոչ այնքան բուն ապրանքները, որքան դրանց օգտագործման օրինակները և կերպարները: Գ. ապրանքասյուժետային ցուցափեղկեր: Խանութի ապրանքատեսականու մի մասը ցուցադրվում է գեղարվեստական պատկերների տեսքով: Ստեղծվում են ինքնատիպ նատյուրմորտներ, տեղադրվում են տիկնիկներ, զարդարվում են ծաղիկներով, ծավալուն գովազդային նյութերով: Դ. ակցիոն: Ցուցափեղկեր, որոնք հաղորդում են զեղչերի մասին: Ակցիաների մասին հայտնող գրավիչ ցուցափեղկի նախագծում: Այսպիսով, ավարտելով «Գեղարվեստական ձևավորում և դիզայն» բաժինը, ինձ համար մեծ ձեռքբերում էր տիապետել արհեստ-արվեստի բազմապրոֆիլ տեխնոլոգիաներին:

Հոդված՝ Ցուցափեղկերի դիզայնի զարգացումը տիպաբանությունը /Նարեկ Գասպարյան/ Գրականություն՝ Հայկական զարդարվեստ – Ա. Շ.Մնացականյան Ազատ հանրագիտարան

9

և

ժամանակակից

10