elkar aldizkaria 63 - Udaberria / Primavera 2021

UDABERRIA 2021 63. ZENBAKIA www.elkar.eus

ANA URKIZA

Garen hori, hori, sortzaileekin elkarrizketa-liburua euskal balioen bila

ALBERTO LADRON ARANA

Mendekuaren hazia, hazia, Leire Asiaini gero arte

LUIS LANDERO

IZEN PROPIOAK:

Dolores Redondo · Ibon Martín · Mikel Antza · Benjamin Black · Irati Jimenez · Antton Olariaga · Eñaut Aiartzaguena Irribarrez Pablo Barrio · Irati Goikoetxea · Koldo Alijostes · Ane Labaka · Ivan Mata · Serge · Eneko Pou · Ana E. Arenaza · Joseina Etxeberria

8435226182292

El huerto de Emerson, Emerson, gratitud a la vida

2

Egin IRRIAren HARPIDETZA eta jaso DVDa edo CDa opari!

Harpidetza egin aurretik aldizkaria ezagutu nahi duzu?

Bete www.irrienlagunak.eus webgunean topatuko duzun formularioa eta azken bi aleak jasoko dituzu deskargatzeko moduan.

NON EGIN HARPIDETZA? 1. Elkar dendetan 2. Katxiporretaren Ikuskizunetan 3. (0034) 943-30 43 32ra deituz 4. harpidetza@irrienlagunak.eus 5. www.irrienlagunak.eus/harpidetza orrian

URTEAN !

49 euro

literatura

3

EÑAUT AIARTZAGUENA IRRIBARREZ

Itsasmuseum Bilbao 19:00

BILBO Licenciado Poza 14 94 443 47 08 Zamudioko ataria Zazpikale 94 416 14 50

03/15

Elkar denda, Licenciado poza 14 19:00

Iparragirre 26 94 424 02 28

Bergara 6 943 42 63 50

DONOSTIA GASTEIZ Fermin Calbeton 21 San Prudencio 7 943 42 00 80 945 14 45 01

Apraiztarrak 1 Campus 945 14 16 70 HERNANI Kale Nagusia 30 943 55 15 37

03/22

Bira!

19:00

MIKEL AYLLON + Piszifaktoria

ODOLEKOAK

ESATEN DUGUN ARGIA

ZORIONTSUAK IZATEA AUKERATU GENUEN

ANTXIÑE MENDIZABAL

KARLOS LINAZASORO + JOXAN GOIKOETXEA

(Aurkezpena+ antzezpena)

(Literatura)

(Poesia + musika)

IRUN Leire 9 Colon pasealekua 8 948 17 55 38 943 63 17 26 TOLOSA IRUÑEA Arostegieta z/g Comedias 14 943 67 35 33 948 22 41 67

LAGUNTZAILEA

BASAURI Dr. Jose Garai 11 94 426 13 84 BERGARA Ibargarai 7 943 76 40 50

BABESLEAK

BAIONA Gouverneurs 9 559 59 35 14 BARAKALDO Merindad de Uribe 944 37 22 76

03/09

euskal kultura GAUR

LOR LDIA

liburudendak

ALGORTA (GETXO) Telletxe 11 94 491 66 16 ARRASATE Erdikokale 14 943 79 78 29

4

literatura

ANA

URKIZA GAREN HORI Ana Urkiza ELKAR

Langile porrokatua, lan-lerro asko zabalik dituen emakumea dugu Ana Urkiza. Egunkarietako kolaborazioen eta literatur lanen bidez ezaguna, azkenaldian are entzunagoa dugu Eusko Ikaskuntzako lehendakari postua hartu duelako. Garen hori elkarrizketa-liburua ez dago urruti erakunde horren jardunetik.

Berriki Eusko Ikaskuntzako lehendakari kargua hartu duzu. Erakunde horren jardunak lotura zuzena du liburuarekin, ezta?

Betidanik izan dira euskara eta euskal kultura nire pen­ tsa­menduaren eta lanaren zati garrantzitsu baten ar­ datz. Bai sortzaile gisa eta bai komunikazio arloko aditu be­zala ere. Aspaldikoa dut euskal markaren eta balioen in­gu­ruko kezka eta lanketa, eta liburu honetan azterketa ho­rren zati bat jasotzen da. Liburua, berez, lehendakari ka­rgurako izendapenaren aurretikoa da, baina bai, Eus­ ko Ikaskuntzaren jardunak lotura zuzena duela esan daiteke liburuan lantzen den gaiarekin, euskal kul­tu­ra­ ren aztertze, hauspotze eta suspertze lanetan egin duen eta dagokion eginkizunagatik.

Euskal balioak, zeintzuk diren, galdera horri eran­tzun nahi izan diozu liburu honetan. Zertaz ari zara balioez ari zarenean?

Izateko moduaz eta jardun bideaz. Elkarrizketatuetako ba­tek definitzen duen eran, “euskal balioak gure ikusteko

5

mo­dua, sinisteko modua eta adierazteko moduak dira”.

Ba­lioen multzoak kode bat osatzen du eta kode horrek zehaz­ten du herri baten identitatea edo nortasuna. Li­ bu­ruak, bada, herri nortasun horren oinarrian dauden ba­lioak zeintzuk diren azalaraztea du helburu.

Euskal Arte Ederretako zortzi ordezkari (zaz­pi gehi bertsolaritza) hautatu dituzu el­ka­rriz­ke­ ta­tzeko. Zertan sumatu duzu bat egiten dutela be­ren diskurtsoek?

Elkarrizketatuen diskurtsoek sarri askotan egiten du­ te bat eta liburuan zehar beraien pentsamendua jo­siz doan haria nabaria da. Bat egiten dute nagusiki, tra­ di­­zio­­­a­­ren garrantzian baina baita ere tradizio horrek duen gehiegizko pisuan; eta aldarri dute sustraiak di­ re­la identitatearen oinarri eta komunitate baten par­te izateko edo sentiarazteko berme baina, aldi be­rean, erro horiek ere eboluzionatu eta bizi dugun ga­rai­ra egokitu beharra dutela, nortasun horrek bizirik iraun­go badu.

Elkarrizketatuak kritiko azaltzen dira ira­ga­ne­ra joateko eta iragana bizitzeko daukagun joera gehie­giz­ko­a­re­ kiko. Zenbaitetan, katea ez dela eten ziurtatzea eta go­ goraraztea garrantzitsuagotzat jotzen dugula adie­razi dute, gure nortasunak naturaltasunez garatzen ja­rrai­ tzeko behar duen askatasun maila bermatzea bai­no.

Talde, komunitatea, elkarlana… Testuan zehar eten­gabe aipatzen diren hitzak dira. Ho­ri al da, ko­lektibitatea alegia, euskaldunon ezau­ga­rrie­ ta­ko bat?

Historian zehar euskaldunok arrakastatsutzat jo di­ tugun lor­penak auzolanean edo elkarlanean gau­za­tu­ ta­ko eki­me­nei esker izan dela defendatzen da. Euskal He­rria he­rri ekintzailea izaki, aurre egin behar izan dien erronka as­kotarikoei gizarte bezala antolatzeko izan duen joera eta jakituriagatik izan dela azaltzen da li­bu­ ru­an behin eta berriro.

Zeintzuk dira euskal artearen sustraiak? Bat al da­toz elkarrizketatuak tradizioaren definizioari da­gokionez?

Euskal artearen sustraiak euskal artisten begiradan eta es­pe­rientzian daude; sortzaileek beren inguruneaz egin duten interpretazioan eta adierazpenetan, eus­kal es­ko­

“

AZALEKO ETA BARRUKO ARGAZKIAK: JUANTXO EGAÑA

Historian zehar euskaldunok arrakastatsutzat jo ditugun lorpenak auzolanean edo elkarlanean gauzatutako ekimenei esker izan dira”

latzat ezagutzera eman zaigun zoruan. El­ka­rriz­ke­tatu gehienen ustetan, euskal esentziaren iturburu de­na bai­na, era berean, aldakorra eta aldakorra den hei­ nean, tra­diziotik modernitaterako iraganbidea as­k a­ ta­sun osoz egiten utzi behar zaiona.

Oteiza maiz aipatzen dute elkarrizketatuek. Do­ ra Salazarren hitzetan, “euskal arima Oteiza da”.

Ba al du zerikusirik bere izaera holistikoarekin?

Euskal artea edo euskal herritarren izaera zein ar­tis­tak ordezkatzen duen galdetzean, elkarrizketatu gehie­nek Oteiza aipatu dute. Oteizari damaiote eus­kal tradizioaren gaineko lehen pentsalari titulua: eus­kal­dunok ze ezau­ ga­rri dugun eta zerk egiten gaituen be­rezi, horren gai­ ne­ko azterketa eta euskal artearen sus­traien lehen de­fi­ ni­zioa eman zuen artista aitatzat. Guz­tiek aurkitu dute be­ren diziplinaren baitan Oteiza erre­ferentetzat.

Elkarrizketa guztiak euskaraz izan dira, hiru izan ezik. Euskaraz sortzea zein neurritan da ez­ber­ dina erdaraz sortzearekiko?

Elkarrizketatu batek dioenez, edozein hizkuntzatan hitz egin daiteke edozertaz, eta gaztelaniaz ere adierazi dai­ teke euskal esentzia zer den. Hizkuntza ariketa literarioa gau­zatzeko tresna baizik ez da eta ariketa literarioa hitza bai­no gehiago da. Kontua hizkuntzak eskaintzen duen mu­si­kaltasunean dago. Gurean, euskarari buruz gehiegi hitz egiteko joera daukagula ondorioztatzen da eta ez hain­beste hizkuntzaren musikaltasunaren edo hatsaren gai­nean, hizkuntzaren benetako berezitasunaren gai­ ne­an, alegia.

CASTILLO SUAREZ Idazlea

liburuak & sortzaileak

6

Proposamena ANA E. ARENAZA Escritora

“Feliz aniversario, doctor. Bienvenido al pri­mer día de su muerte”. Así comienza el anó­nimo que recibe el psicoanalista Frede­ rick Starks y que le obliga a dar un vuelco a su vi­da para averiguar quién está detrás de tan amenazadora misiva.

Para todas las personas que, como a mí, nos gusta diseccionar la trama más allá del ar­ gumento, El Psicoanalista nos ofrece una clase magistral en la que John Katzenbach hace gala de un envidiable ritmo, una histo­ ria plagada de giros inesperados y un final perfectamente cerrado, ¿o quizá no tanto?

Katzenbach te atrapa desde la primera línea

EL PSICOANALISTA con un debate que subyace y que no te deja indiferente: ¿suicidarte para evitar que ma­ ten a otros o convertirte en testigo de cómo mueren “por tu culpa”?

El autor te mete en la piel del protago­ nista desde el inicio, sientes su angustia, ira, inquietud, impaciencia, tristeza, de­ solación. A través de unas descripciones minuciosas y envolventes consigue que te ahogue el cuello su camisa, te invada el aire irrespirable de su despacho, sien­ tas el peso de la soledad en los pasos del doctor Starks, Ricky para los amigos; por­ que Ricky se acaba convirtiendo en eso,

un amigo, cuya historia te sobrecoge y te atra­p a a partes iguales.

El Psicoanalista no es una obra, son dos.

Esta novela se estructura en dos partes, ambas con un mismo protagonista, pero con una actitud y capacidad de adaptación a la adversidad muy diferente. Acompaña­ rás a Ricky en su proceso de transforma­ ción, bucearás en su mente y al igual que él te perderás en un laberinto de pensamien­ tos desesperados, turbios y perversos.

Novela negra referente del thriller psicológico, cautivadora hasta para los que no se sienten atraídos por este género. No te defraudará.

EL PSICOANALISTA

John Katzenbach EDICIONES B

Profila OSKORRI

50 KANTU URTE... ETA GERO HAU.

JOSEINA ETXEBERRIA Kazetaria

BADOK OSKORRI!!!!

68koa naiz. 68an jaioa alegia, eta iraultzak gus­tuko ditudan arren, urte hartakoak gaz­ te­txo harrapatu ninduen, baina 71n osa­tu eta aurten 50 dituen Oskorrik bizi guz­tian lagundu nau. Iruñetik Ataunera, be­rria zuen euskara lantzera etorri zen Ai­tor Barrenetxeak ekarri zuen Oskorri gu­ re etxera. Aita Semeak zen gehien en­ tzu­ ten genuen abestia. Nik orduan ez ne­kien zer ziren Oskorri, musika, eus­ka­ra, eta... Baina, hura gustatu egiten zi­ tzai­ dan. Bada pentsa, zer jaso dugun han­ dik aurrera, zenbat zor diogun Os­ko­rri­ri; Bilboko euskaldunen soinu banda eta elkargune izatea. Ruper Or­ do­rikaren “lehen taularatzea”. Garai po­li­ti­ko kon­­pli­katuenetan ere aurrera egitea. Gu­re hiz­kuntza eta kultura, sortu edo be­rres­ ku­­ra­­tuz, Euskal Herrian bezala Alemanian ere za­bal­tzea... Eta hemen Alemania jar­ tzen duenak, mundu guztian jarri nahi du.

Eta horien aurretik, eta ziurrenik gai­netik, sekulako kantu eta diskoak egin izana.

Az­ ken batean, musika talde ba­ ti eskatu beharko geniokeena. Baina ba­da­kizu, tre­ beak gara euskaldunok geure le­po­ko so­ka estutzen.

Natxoren paregabeko eztarriak, An­to­ nen amaiera gabeko irrifarreak, eus­kal folkean hain ezohikoak diren Bi­xen­­te­­ren bouzuki eta batez ere gitarra elek­ tri­ koaren kordetan dantzatutako ha­­tzak...

Eta hiru maisu hauen alboan eza­­gutu di­ tu­gun musikari bikainak: Po­lin Gurrea, Fran Lasuen, Txarli de Pablo, Ke­pa Junkera... eta Xabier Zeberio Etxetxipia az­ ken urteetan.

Ah! Eta "Mode"-ko ja­rrita, eszenatokian ihes egiten zien ko­reo­gra­fia lotsatiak.

Etxepare eta Mirande bezala, Sarrionandia, Amu­riza eta Sarasua, edo Cano eta Elo­rria­

ga... Denekin egin dute musika. Gabriel Ares­ti ez dut hemen zerrendaratu, hura "tal­de­kide" izan zutelako.

Boz ederrak, harmonia jantziak, musika eta hitz sentituak eta denena egin duten gu­re kultura! Iragana eta oraina edo ge­ roa, betikoak egiteko gaitasuna. Ez Doketik badok-erako jauzia.

Ho­rrenbeste dago eskertzeko! 50 urte as­­ko dira, Oskorriren egitasmo, disko eta kan­­ tuak bezala... Baina egizu aproba, zeuk ere, hainbeste abesti, ziurrenik, bes­­te inor gutxirenak ezagutuko dituzu.

Ha­­la kantatu ez bazuten ere, ez al da izan­­ go Oskorri bera Gaztelugatxeko al­txo­­ rrean gordeta zegoena?

liburuak

7

barren-barrenean

ZER DA POESIA?

ETA NORI INPORTA DIO? IRATI JIMENEZ IDAZLEA Inork ez daki zer den poesia. Baina ezin uka poe­sia existitu, existitzen denik. Izan ere, “zer da poe­ sia?” galderari erantzutea zaila den arren, prosazko tes­ tu bat eta poema bat jarrita, edonork desberdinduko li­tuz­ke. Badu poesiak forma bat, itxura bat, izaera bat.

Horregatik ez dugu galdetzen poesiarik ba ote da­go­ en eta galdetzen dugu poesia zer den, behin-be­ti­ko erantzunik topatu gabe. Izan ere, badu poesiak mis­te­ rio bat, guztiz berea, eta poema bat miresteko ez du­gu zertan argitu behar. Denoi galdetu digute edo de­nok galdetu diogu geure buruari zer esan nahi ote duen poesia batek eta galdera interesgarria eta are apa­sio­nan­ tea izan badaiteke ere, ez dugu zertan erantzunik behar.

“Badirudi galdu egin naizela / eta ez nindoan inora” idatzi zu­en Joxe Azurmendik, bere poema boteretsuenetako ba­ tean eta ez dakigu zer den esaldiari bere magia ema­ten diona, hain kontraesankorra ez den ustezko kon­traesan sakon hori, edo poetaren zaurgarritasuna, gal­ du egin dela aitortzen digun gizonaren dolorea.

Gau­za baterako edo besterako balio dezake poesiak, po­li­se­miak ematen dio bere indarraren parte handi bat: “Egu­nen batean beharko dugu pausatu”, idatzi zuen Mikel Lasak, eta besterik jakin gabe, bizitzaren abiadura apur bat gehiegizkoa ez ote den sentitu duen edonork egin lezake bat sentimendu horrekin. “Parisen hilko naiz ekaitz egun batez”, idatzi zuen César Vallejok eta ez dakigu pro­fezia zirelako edo profezia ziruditelako daukaten ha­la­ko indarra bertso horiek.

Poesiak eman dizkio edertasunari bere mirarien pro­ fetak, bere jauregietako printzeak eta bere armadetako ka­pi­tainak. Literaturak aldaketa behar duenean, poetak iza­ten dira ailegatzen diren lehen idazleak. Ameriketako na­rra­tibaren eztanda magikoa baino lehen 27ko be­lau­ naldiko poetak agertu ziren; aktore eta poeta izan zen Shakespeare, Ingalaterrako literatura oparoa iluminatzen du­en mirari humanoa; eta poetak ziren Etxepare eta

ILUSTRAZIOA: ANTTON OLARIAGA

Ekaitza dakarren itsasoari moilatik begiratzen dio­ gu­nean edo abuztuko gau luzeak izarretan negarrez ikus­ten di­tu­gu­nean, lilura horrek ez digu azalpenik es­ka­t zen. Azal­pen beharrik gabe miratzen gaitu eder­ tasunak. Antzeko fe­no­meno bat gertatzen da poe­ siarekin ere, ez dugu zer­tan hitzez hitz ulertu behar poetak esan nahi diguna. Poe­tak, izan ere, esan nahi ziguna esan digu, esan nahi zuen moduan. Gu­ re aurrera misterio bat ekarri nahi izan ba­du, ez da bes­ te modu argiagorik, errazagorik edo gar­ de­ na­ gorik to­pa­tu ez duelako. Beti dago modu ar­gia­go, erra­­zago edo gardenago bat poesiak ematen due­na bai­no. Poe­ tak poesia erabaki badu, bere misterio guz­tia­re­kin, misterio horretan egia bat zegoelako izan da, zin­­t zo­ta­ sun bat, irakurleen kontinente zabalarekin ko­nek­­ta­t ze­ ko modu eraginkor, sakon, autentiko bat.

Aresti, gure idazle inauguralak. Korronte guztietatik eda­ ten du literaturak, baina denak hasten dira poesiaren itu­rri­an. Enpresetan I+D+i esaten diote berrikuntzari; li­te­ra­turan, poesia.

Maila pertsonalean, aitortu behar dut poetak ere ba­ diren idazleak direla gehien maite ditudanak eta gi­ zonen artean, lirikoak direla nire poeta faborito guz­ tiak. Ez dut gutxitan hausnartu kontu honi buruz eta pen­tsatzen dut badagoela horretarako arrazoi bat. Izan ere, mundu honek kendu egiten digu azala emakumeoi, zaur­garritasunak blokeatuta bizi gaitezen, eta kontrakoa egi­ten du gizonezkoekin: azalaren azpian oskola ja­rri­ta bizitzeko agintzen die, humanitatez erantzita, zau­rie­zi­ nak bailiran, bihotza erakutsi gabe. Poeta lirikoak, berriz,

os­kola birrinduta agertzen dira gure aurrera, azala ken­ du­ta, zauriak agerian, bihotza eskuan: biluzik.

Horregatik maite ditut horrenbeste horrenbeste maite di­­tudan gizon ederrak, –Lauaxeta boteretsua, Gandiaga biho­tzekoa, Rilke itzalezina, Becquer urratua, Cernuda te­lu­ rikoa, Manrique ahaztezina– poesiaren zeremonian, gi­zon­ tasunaren arauak desobedituz, gizatasunaren kon­ti­nen­ te poetiko bat zabaltzen dutelako. Poeta lirikoak poe­ta iraultzaileak dira: desobeditzeko libertatea ematen di­gu­ te, humanitatearen berdintasun fundamentala al­da­rri­ka­ tzen dute, gizonak eta emakumeak elkarrekin bizitzera dei­tzen gaituzte, oilaritean, anai-arreba bezala sar gai­te­ zen, egonarri sutsuz armaturik, Rimbaudek iragarri zituen hi­ri eder galantetan.

literatura

8

AINGERUAREN PRIBILEGIOAK Aingeruaren Pribilegioak idatzi nuen lehenengo ele­be­rria da, 2009an argitaratua. Nire eleberri guztietan ageri da geruza bat bete ipar hai­ze, euri eta hezetasun, nire sustraietatik zuzen da­to­rre­na, jaio eta hazi nintzen lekutik, nire inguruan zegoen fa­mi­lia-eredu matriarkaletik, gogor lan egitearen kul­tu­ra­tik, pobreen ohoretik eta heriotzatik.

Gorroto nuen leku hura, nire arima osoarekin gorrotatu ere. Hamar urte eskasekin, irakurle gazte goiztiarra nin­ tze­nean, ezin nuen irudikatu nire herrian bestelako gi­ro bat egon zitekeenik, garai hartakoa ez bezalakoa: zi­ kin­ keria, gasolina-usaina, arraina, estiba-kaxak, gatzmendiak portuan, emakume mordo bat elizan lu­ tojantzian, musketa-lurrina putetxeetako ate erdi ire­kie­tan barna –faroltxo gorri batek bereizten zituen gai­ne­rako etxeetatik, eta kale berean zeuden denak, ez­ker-eskuin–; hildakoen aldeko mezak, portuko turuta lan­gi­leei deika, izotz-lantegietako amoniako kiratsa eta, hi­le­rrian, batez beste, Espainiako hildako gazteenak.

Nik, garai hartan, Mario Puzoren eleberriak irensten ni­ tuen, eta Boston, New York eta Los Angelesekin amets egi­ten nuen; hiri haietara eraman nahi nituen neure per­ tsonaiak, beste zeru eta zerumuga batzuetara, mo­der­ no­tasunez eta sofistikazioz blaitutako kultura aberats ba­tera, ni jaio nintzen lekuan ez baitzegoen halakorik.

Orduan, gorrotatzen nuenaz idaztea erabaki nuen, eza­­gu­­ tzatik. Eta, idatzi bitartean, deskubritu nuen ez nue­la ho­rren­ beste gorroto, maite ere maite nuela pix­ka bat, edo asko.

Aingeruaren pribilegioak doluari buruzko eleberri bat da, ga­lera konponezin baten ostean bizi izaten den pro­­ ze­suari buruzkoa: ukazioa, haserrea, negoziazioa, pe­na sa­ko­na, depresioa eta onarpena.

Heriotzaz eta doluaz idaztea erabaki nuen jakin ba­ne­ kie­lako gure emozioen infernu horretara bidaiatzea dela no­labaiteko bake bat eskuratzeko modu bakarra.

Haurren psikologoek luze-zabal ohartarazten dutenez, ez badiegu gure txikiei uzten aurre egin diezaioten frus­ trazioari, ukazioari eta ezinezkotasunari, hainbat arris­ku agertu daitezke. Gure gizarteak azken garaiotan mi­na­re­ kin eta oinazearekin egin duenaren isla bat baino ez dela sus­matzen dut. Bizkarra eman zaie.

AINGERUAREN PRIBILEGIOAK Dolores Redondo EREIN

Nerabea nintzela iritsi zitzaidan esku artera Pequeño Teatro, Ana María Matuteren eleberri hilezkorra. Arran­ tzale herri batean gertatzen zen, Espainiaren ipa­rral­ de­an; herri txikia, kostunbrista eta itogarria suertatzen zi­­­tzaion protagonista gazteari. Sarritan esaten da ira­­­kur­­­ tzeak gure mundua handiagotzen duela; liburu hark, or­dea, gauza txikien xarma erakutsi zidan, nor­be­ra­­ren gau­zekiko lilura.

DOLORES REDONDOREN ORAIN ARTEKO LIBURUAK:

Bizi-zikloaren parte den neurrian onartzen da heriotza; ez da hala gertatzen, ordea, galerak dakarren min eta oi­ na­zearekin.

Badakit, jakin, ez dela gai erosoa. Baina, oinaze hori bizi izan duzuenontzat, orain bizi duzuenontzat eta hari is­ kin egitea akats bat dela ulertzen duzuenontzat, hona he­men Aingeruaren pribilegioak.

Badago formula bat, lohikeriaz libratzeko balio duena, eta horretarako gakoa ez da purua izatea, hegan egiten ikas­tea baizik.

DOLORES REDONDO Idazlea

literatura

9

LA HORA DE LAS GAVIOTAS Ibon Martín FOTOGRAFÍA: TXEMARI ORTIZ DE LUNA

PLAZA & JANÉS

IBON

MARTÍN Ibon Martín (Donostia, 1976) es un novelista de thriller con éxito gracias a sus tres pasiones: viajar, escribir y describir. Muy joven creó la editorial Travel Bug, en la que dejó constancia de una buena colección de guías de senderismo. Con todo ese bagaje de conocimientos y una mochila cargada de paisajes y ambientes, en los últimos años se ha convertido en un autor de novela negra. Contrasta los escenarios idílicos con crímenes horrorosos. Sitúa su novela La hora de las gaviotas en la plácida bahía de Txingudi y, como contrapunto, retrata un asesinato durante la celebración del alarde mixto, el 8 de septiembre, día grande de las fiestas de Hondarribia.

Siempre busca escenarios muy escogidos para sus novelas, algunos de los más bellos de Euskal Herria. Esta vez, ¿por qué ha elegido la bahía de Txingudi?

El foco principal es Hondarribia, pero abarco toda la bahía porque tiene un encanto muy especial. En frente están Hendaia y Biriatu, esa pequeña aldea de montaña al inicio de la cordillera de los Pirineos. Me apetecía mucho narrar desde ahí pues hay unos ritmos cadenciosos muy especiales y los contrastes a un lado y a otro de la muga son apasionantes. Además, es una zona fronteriza y como en todas ellas, hay un mundo subterráneo que ocultar.

Un lugar magnífico para recrearnos con el paisaje, pero ¿por qué el contraste con un cruel asesinato?

Escribo novela negra y en ellas siempre hay víctimas que terminan de mala manera. Me cuesta mucho loca­ lizar en entornos urbanos, por ello acudo a los rurales y marinos. Me siento muy cómodo escribiendo a orillas del mar porque me ofrece un contrapunto magnífico.

El lector se quedará horrorizado ante el crimen, pero se relajará disfrutando del paisaje y cuando menos se lo espera ¡zas!, vendrá otro duro golpe. Ese es el juego.

Sí, pero además elige un momento muy polé­ mico como es el alarde mixto el día grande de las

fiestas de Hondarribia. Es un tema muy delicado, emocional y hasta visceral que llega a crear odios entre vecinos...

Esa tensión me resultaba muy narrativa. Hace 25 años un grupo de mujeres pidió participar en igualdad de condiciones en el Alarde. Después de muchas discusio­ nes, se les concedió este derecho, pero no en el alarde oficial, sino en una compañía mixta de mujeres y hom­ bres. Narro cuando transitan por la calle Mayor, con una parte del público levantando plásticos negros para invi­ sibilizarlas y pitando con silbatos para que no se les oiga y, de esta manera, boicotearlas. Es un momento de gran humillación. Quería denunciarlo y traerlo a una novela que se iniciará con un asesinato en pleno alarde. Por lo menos iba a dar que hablar.

La suboficial de la ertzaintza Ane Cestero es la protagonista de sus dos últimas novelas. Perte­ nece a la Unidad Especial de Homicidios de Im­ pacto. ¿Cómo actúa?

Ane es ya casi de mi familia. Le acompaña Julia Lizardi.

Ambas se coordinan muy bien. Julia es más empática y tranquila, necesita darse todos los días un baño en el mar para sacudirse los horrores del trabajo. Ane, en cambio, es más echada para adelante e incluso poco ortodoxa como policía y, en consecuencia, esto le trae problemas.

ROGE BLASCO Periodista

Una gran novela sobre la familia, los lazos que nos unen y las heridas que nos distancian «Un escritor de verdad.»

—J. M. Pozuelo Yvancos, ABC Cultural

«Carrasco se vuelca en el lenguaje, en la calidad de la página, en el trabajo bien hecho en este mundo de urgencias e improvisaciones.»

«Jesús Carrasco resulta imprescindible […], es uno de los escritores más destacados de la nueva narrativa en lengua española.»

—Eva Díaz, El Mundo

—Francisco Estévez, El Imparcial

«Una voz narrativa singular y extraordinariamente poderosa.»

—Iñigo Urrutia, Diario Vasco

literatura

10

“

Hay humor en abundancia, pero también acción y reflexión; en más de un momento, adquiere un punto punky y no faltan escenas gores, en plan cómic.”

EL SITIO DEL FIN DEL MUNDO Pablo Barrio TXERTOA

PABLO

BARRIO El Sitio del Fin del Mundo, de Pablo Barrio, es la historia de la Flamenka, veterana pirata, contada por ella misma. Una fábula libertaria repleta de humor.

del Portugal imperial. Reflejan los aspectos menos heroicos, cosa que, creo, también plasmo en mi libro.

De todos modos, el hecho de que la protagonista sea una mujer supone en sí mismo una ruptura con el mito clásico. La Flamenka es una mujer rebelde y dueña de su vida, una mujer empoderada, diríamos hoy. Creo que eso marca una diferencia. El relato podría ser el mismo si el protagonista fuera un hombre, pero, al ser una mujer, permite otra lectura.

¿Qué es El Sitio del Fin del Mundo?

Es una novela en la que la Flamenka, una mujer ya entrada en años que regenta una taberna, se empeña en contar a su único cliente, un joven que ha quedado allí atrapado por la tormenta, historias de cuando ella fue pirata. Así, conoceremos sus aventuras, particular­ mente la de aquella vez que su barco se vio sitiado por la flota del rey al borde del abismo en el que los mapas de aquella época situaban el Fin el Mundo.

Bautizar a la protagonista como la Flamenka es un guiño nada sutil a Donostiako Piratak…

No puedo ocultarlo. La Flamenca, como se ha conta­ do en más de una ocasión, era el sobrenombre de una mujer que en el siglo XVII regentó una posada en la calle Fermín Calbetón, en la que se hospedaban cor­ sarios y se trapicheaba con mercancías de muy poco dudoso origen. La tentación era demasiado fuerte.

Enlaza con el mito romántico que ve en el pirata no a un malhechor, sino a alguien que se rebela contra las normas.

Sí, parte de esa idealización que, seguro, tiene poco que ver con la realidad. También señalaría una influen­ cia, más indirecta, de las letras del cantautor Fausto Bordalo, tomadas de los romanceros de los navegantes

¿Es una novela de humor?

Hay humor en abundancia, pero también acción y re­ flexión; en más de un momento, adquiere un punto punky y no faltan escenas gores, en plan cómic. Más que de humor, me gusta decir que es “una de piratas”, porque ello te sitúa ya en un marco referencial deter­ minado.

En cuanto a la forma, no es una novela conven­ cional.

Quizás se podría hablar de un lenguaje transgénero, por mezclar narrativa, poesía y teatro. Pero que nadie se asuste, que esa hibridación no afecta a la legibili­ dad del texto.

Hasta ahora lo conocíamos como autor de tea­ tro en euskera. Ahora, en cambio, presenta una novela en castellano. ¿Por qué el cambio?

Respecto al género, el cambio no es tan grande, pues el relato de la Flamenka perfectamente podría repre­ sentarse como un monólogo sobre un escenario. En cuanto al idioma, yo he escrito tanto en euskera como en castellano. Lo que ocurre es que escribo cuando quiero, pero publico cuando puedo. ¿Por qué me incli­ no por una lengua u otra? Las motivaciones son distin­ tas en cada caso. En este en concreto, la idea surge de un juego de palabras en castellano, un hallazgo feliz, que me hace concebir la historia en esa lengua.

KARMELE URRUTIA Periodista

Tras el éxito de Las mujeres de la casa de las lilas, llega su precuela Las rosas olvidadas.

Una emocionante novela sobre la fuerza femenina y el lazo indestructible de la amistad

192x62 mm Las rosas / Lilas 2.indd 1

05/02/21 10:45

literatura

11

“

Este es un libro lleno de gratitud hacia la vida”

EL HUERTO DE EMERSON Luis Landero

FOTOGRAFÍA: RAFEL DURÁN

TUSQUETS

LUIS

LANDERO

soy un profesional, aunque, claro, algo sé de este arte.

Escribir un libro no me garantiza que vaya a saber hacer el próximo. De manera que uno se mueve mucho en la incertidumbre.

Tras el éxito de Lluvia fina, Luis Landero (Alburquerque, 1948) regresa al género de las memorias con El huerto de Emerson. En estas páginas, publicadas por Tusquets, el autor reflexiona sobre el oficio de escribir, comparte lecturas, rememora pasajes de su vida –primeros amores, primeros empleos, primeras revelaciones– y nos pasea tanto por el Madrid vitalista de la Transición española como por su pequeño pueblo extremeño, cuyas esencias traslada con precisa delicadeza.

Ha querido, en esta ocasión, dejarse llevar por la es­cri­tura, partir sin esquemas.

Sí, he querido escribir como cuando uno sale a pasear, que te pierdes un poco, vas y vienes, sin rumbo prees­ tablecido. Yo he salido a pasear por el tiempo pasado, y como siempre que se pasea por el pasado, se encuen­ tran cosas estupendas, cosas que uno no sabía que sa­ bía, y que, sin embargo, estaban ahí, esperando a ser descubiertas El libro traslada la idea de que la memoria es el gran material literario.

Es que todo va a parar a la memoria, es un pozo sin fon­ do, todo lo que vas viviendo en el presente se va despe­

ñando al pasado. Después, la memoria lo selecciona, y se establece una alquimia entre la memoria, el olvido y la imaginación. Además, el presente se interconecta con el pasado, no hay un pensamiento puro del presente.

Para usted, escribir novelas no es ningún oficio porque no hay método y porque depende de la inspiración.

Sí, así es, sobre todo, si eres inseguro, como yo, que nun­ ca sé si voy a saber hacer las cosas. En cada libro da la im­ presión de que tienes que aprender el oficio de nuevas; sin embargo, sí hay escritores profesionales, y lo dicen y lo demuestran, y a mí me parece muy bien, pero yo no lo soy. Tampoco soy un aficionado, entendámonos, yo no

A las valientes que salieron del camino para ser libres.

En el arte, ¿es importante prolongar la infancia?

Sí, hay que conservarlo, sobre todo, en el arte, porque estamos ante un conocimiento un poco irracional, intui­ tivo. Un cirujano no tiene por qué conservar al niño que fue, pero un artista, sí. Schopenhauer ya recomendaba conservar parte de esa capacidad de asombro, de vivir en estado de extrañamiento. El artista es el que, de al­ gún modo, prolonga su infancia.

A pesar de que mirar atrás pueda resultar melan­ cólico, en estas páginas hay humor.

Sobre todo, para no abandonarse a la elegía en el sen­ tido trágico del asunto. El humor engrasa la melancolía, la nostalgia, te libra de la melancolía negra. Ha sido esta una melancolía buena porque es un libro lleno de gra­ titud hacia la vida, y lleno de humor porque sin humor puedes caer en el patetismo, en la cursilería. El humor es muy serio, además, cuando eres serio es cuando sal­ pimientas las cosas con un poco de humor, ese es el ver­ dadero sabor de la vida.

TXANI RODRÍGUEZ Periodista

literatura

12

ZETA

IGELA

Zeta ez da, autorearen esanetan, ele­be­rria. Ez­ ta ipuina ere. Zeta istorioa da. Mai­ta­su­na­ren eta desiraren mugetan, gizon bat bere he­rrix­ ka­tik mundua amaitu eta lu­rralde ezezaguna has­ten den ertzera era­ma­nen duen istorio bat.

1861. urtea da. Hervé Joncourrek zeta-ha­rrak salerosten ditu bizimodua ateratzeko. Ekial­de hurbiletik Lavilledieura dakartza uda­ berriro, baita horrekin herriaren bi­zi­­modua ziurtatu ere. Izurrite batek haz­te­gietako zeta-arrautzak gal­tzeko arris­ku­­an jarri ostean, herriko mer­ ka­tariek Her­­vé Jon­cour zeta-harren bila Ja­ po­niara bi­­dal­tzea erabakiko dute.

Mun­dua gurutzatuta Hervé Joncourrek Ja­ po­nian aurkituko duen hori istorioak istorio egi­ten dituen haria da. Bideak, azalak, txo­ riak, gerra. Desirak jositako begirada bat, edo lurralde argi baten isiltasuna.

Ale­s sandro Bariccok mundu mailako arra­ kas­t a lor ­tu zuen Zeta eleberriarekin 1996an. Do­ zenaka hizkuntzetara itzuli da, eta fe­n o­m e­n o literario bat da oraindik ere. Bigarren edi­zioa du oraingo hau Ige­ lan.

Itzultzailea Koldo Biguri dugu. Idazlea eta eus­­k altzain urgazlea ere bada. Euskal fi­l o­

lo­gia ikasketak egin zituen Euskal Herriko Uni­b ertsitatean, eta egun unibertsitate be­­ reko Letretako Fakultateko irakaslea da. Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta In­ ter­­p re­teen Elkarteko (EIZIE) lehendakaria eta Senez aldizkariko zuzendaria izana da. Eus­k a­r azko literaturari sekulako ekar­ pena egin dio, berrogeita hamar liburutik go­ra itzu­li­ta, literatura italiarra bereziki.

Tar ­tean dira Be­n edetto Croce, Giuseppe To­ ma­si di Lampedusa, Al­b erto Moravia, Cesare Pa­vese, Giorgio Bassani, Leo­n ardo Sciascia eta Ita­l o Calvinoren lanak.

ZETA Alessandro Baricco IGELA

SUSA

ALGARA MUTILATUAK Ane Labaka Mayoz SUSA

UMOREA, AHO BIKO TRESNA HORI

Atal asko mutilatu daitezke gorputz ba­ tean, ba­ t zuk besteak baino ikus­ ga­ rria­ goak, bai­ na guztiak ere berdin min­ ga­ rriak ebaketa nozi­tu duenarentzat. Hain ezaguna ez iza­ na­ ga­ tik ere, ohikoa den mutilazio horietako ba­ ti heldu dio Ane Labakak bere lanean, al­ga­raren erauz­ke­ tari. Emakumezkoon gor­pu­t ze­tan fe­no­ me­no hori nola ematen den iker­t zea izan du jomuga. Ariketa horretan bi­dai­de izan ditu ipuin kontalariak, clow­ nak, for­ ma­ tzai­leak, aktoreak, aktibista fe­mi­nis­tak, gai jartzaileak eta bertsolariak, guz­ tiak ere umorean arituak –eta, beraz, adi­tuak– di­ren emakumezkoak, eta haien erre­la­ toe­k in osatu du sentikortasunen gor­putz

ma­pa bat, zauri irekiez, orbainez eta sen­ da­bideez diharduena.

Batik bat bizipen pertsonaletan oina­rri­tu­ ta­ko kontakizun honek azaleratzen duen mo­­ duan, umore propioaren ezabatzeak ema­­ku­mezkoen gorputzetan bi ondorio izan di­tzake bederen: batetik, emakumeoi umo­­ re propio bat gauzatzeko plaza ebas­­ tea, eta, bestetik, sasi-normaltasun mas­ ku­ linoaren ezartzea. Beste arlo guz­ tie­­tan bezala, neutral eta objektiboki umo­ re­­ tsutzat zer erakusten zaigun; gizarte he­­te­­ro­patriarkalaren isla izan ohi da usu egi­­ten den umorearen erabilpena.

Umorea biluziko bagenu, talde men­pe­ko­ ta­­ sunei eusten dien botere harremanez

osa­­turiko hezurdura bat ikusiko ge­nu­ke.

Umore hegemonikoa, saldoka kon­tsu­mi­ tzen dugun hori, ez da ausazkoa. Umore nor­­mal­dua, matxista alegia, sistemak bere al­ de­­ koak dituen ikuspegi eta praktikak za­­bal­tzeko baliatuko du. Baina, horretaz gain, maiz adierazi nahi izan digute ema­ku­ mez­kook ez dugula umorerik, ez da­ki­gu­la umorea egiten.

Umorea aho biko tresna da, finean: “bo­te­ rea” eta “kontraboterea” izan daiteke al­di be­rean. Askotan, pentsamendu na­gu­siaren is­la garbia da eta ideologia he­ge­monikoaren ba­lioak eta mugak az­pi­ma­rra­tzen ditu, bai­na kon­traboterea ere izan dai­te­keenez, bo­te­re­ ak beldurrez begiratu ohi dio.

literatura

ANTZA Biografia zatiak, historia puskak eta Burgosko Auziaren adabakiak.

Hauek dira, besteak beste, Mikel Antzak Arroz urez liburuko collage-a burutzeko nahasi dituen elementuak.

ARROZ UREZ Mikel Antza

TXALAPARTA

Zein izan da liburu hau idaztera bultzatu zaituen pizgarria?

Ez da izan aurretik egitea pentsatua nuen zerbait, ez nuen aurreikusia liburu hau egitea. Sorkuntza hasi zen Bur­gosko auzia: Iraultza eta bizi komikiaren gidoia egi­ te­ko eskaintza luzatu zidatenean. Komikiaren eranskina idaz­ten ari nintzenean konturatu nintzen banuela ma­ te­rial garrantzitsu bat zerbait potoloagoa egiteko. Hori izan zen abiapuntua.

Dokumentazio lan handia egin zenuen Burgosko auzia: Iraultza eta bizi komikirako baina, horretaz aparte, bestelako iturritik ere edan al duzu?

Hain zuzen ere, jadanik komikirako jasoa nuen do­ku­men­ tazio asko erabili dut liburuaren idazketarako. Bes­tal­de,

ARGAZKIA: MIKEL ALBIZU

MIKEL

13

has­keta dela. Liburuaren ardatz nagusia Burgosko Au­­zia izanik, horri nire biografia txirikordatu diot; Au­zi ho­rre­kin eta auziaren inguruko gertakizunekin den­bo­ran ja­rrai­ pena zuen lotura pertsonal berezia neukala ohar­tu bai­ nin­tzen. Guztia kronologia baten arabera josi dut.

“

Burgosko Auziaren eta nire bizitzaren arteko nahasketa da”

nire aldetik bildua nuen material pertsonalak ere ba­lio izan dit. Gainera, zuzeneko elkarrizketak egin ditut Bur­ gosko Auzian protagonista izan ziren batzuekin: Miguel Castells eta Paco Letamendia abokatuak, eta epaituak izan ziren Txutxo Abrisketa, Itziar Aizpurua, Arantxa Arruti, Antton Karrera eta Unai Dorronsororekin. Hiru iturri horiek baliatu ditut liburua osatzeko.

Dokumentazio guzti hori esku artean izanik, nola izan da lan egiteko prozesua?

Oso prozesu bizia izan da, bai. Halabeharrak gidatu duena kasu askotan eta atal batetik bestera loturak sortu dira liburua idatzi ahala. Oso organikoa izan da zentzu horretan. Hasieran nuen intuizioa forma hartzen joan da, askotan halabeharrak gidatuta. Atalek ez dute bere azken tankera hartu ia bukaera arte.

Zein generotan sailkatuko zenuke liburua?

Ez dakit nola sailka daitekeen. Maila handi batean au­ to­bio­grafikoa da, baina hori parte bat baino ez da. Esan dai­teke Burgosko Auziaren eta nire bizitzaren arteko na­

Sailkatzea alde batera utzita beraz, zer aurkituko du irakurleak Arroz urez liburua zabal­tzean?

Irakurleak nire bizitzaren zertzelada autobiografiko ba­ tzuk aurkituko ditu, hausnarketa batzuk, Burgosko Au­ zia­ri buruzko gauza ezezagun batzuk ere bai, komikia egi­terakoan sartu ez genituenak edo sartzerik ez zu­ te­nak... Eta aurkituko ditu ere Euskal Herriko gatazkari erre­ferentzia egiten dioten gertakizunak, betiere Bur­ gos­ko Auziari edota nire bizitzari lotutakoak.

Liburu hau zure aurreko liburuetakoren batekin alderatzerik badago?

Ez, ez du antzik, aurreko lan gehienak ikuspegi literario huts batetatik egindakoak izan dira. Honetan esan dai­te­ ke nahasketa dagoela: badu erreportajetik, ikerketatik, haus­narketatik, historiatik, autobiografiatik... eta ba­da­ go ere sorkuntzara hurbiltzen den pasarteren bat ere.

Idaz­le bezala idazteko ikuspuntu berri bat asmatzea eskatu didan nahasketa bat da, collage itxura izan de­ za­keena tarteka. Segida bat izan arren, atalka ere irakur dai­tekeena.

Zergatik Arroz urez?

Galdera hori erantzunik gabe utziko dugu, liburuaren bai­­tan baitago izenburuaren erantzuna.

ADUR LARREA Marrazkilaria

literatura

14

JOHN

Nos limitamos a recopilar información para escribir un libro, y todo es relevante.

BANVILLE

QUIRKE EN SAN SEBASTIÁN Benjamin Black

FOTOGRAFÍA: MARTA CALVO

John Banville pronuncia certezas.

Habla con sinceridad y sin miedo.

Desde el aplomo de un escritor curtido y respetable, avalado por una larga trayectoria y varios premios. Le ronda el Nobel de literatura desde hace años, y él sigue escribiendo. Sin parar, concienzudamente. Estas líneas llegan a raíz de Quirke en San Sebastián (Penguin Random House, 2021), la última entrega de Benjamin Black, el otro yo del novelista.

En alguna ocasión ha afirmado que la literatura es más importante que la vida. Pero sin vida no hay literatura.

Estoy seguro de que si he dicho que la literatura es más importante que la vida debo haber querido decir que lo es para mí, pero no en general. La vida es la materia de la novela; su savia vital. No me gustan las novelas po­ licíacas que se centran en los tecnicismos de la trama, en los procedimientos policiales o en la vida interior de los asesinos en serie. Cuando empecé a escribir novelas policíacas me prometí a mí mismo que las haría lo más verosímiles y realistas que pudiera.

“

Soy un novelista, y los novelistas no tienen política, ni conciencia social, ni moral”

monótona Irlanda de los años 50, se me ocurrió enviar a Quirke al sur para que pasara unas pequeñas vacaciones al sol. Evidentemente, el pobre hombre no sabía lo que le esperaba en esa maravillosa costa.

ALFAGUARA

¿Cómo y por qué decidió llevar a Quirke a Donostia?

Es muy sencillo. Pasé unos días allí hace unos años y me enamoré del lugar. Al estar un poco hastiado de la gris y

Vuelven, en esta entrega, las referencias a la Ir­ landa de los 50, 60, 70, al abuso de poder y a la falta de moral de instituciones como la Iglesia. ¿Siente la necesidad de ajustar cuentas con la historia de su país?

Ah, me gustaría poder decir que escribí el libro movido por un afán de cruzada y por el deseo de recordar a los niños y a las jóvenes que sufrieron bajo el dominio de la Iglesia en aquellos días. Pero soy un novelista, y los no­ velistas no tienen política, ni conciencia social, ni moral.

¿Cómo concilia a Banville y Black, sus dos identi­ dades literarias?

No lo hago. Están totalmente separadas. Durante treinta y cinco años trabajé en prensa, siempre en horario noc­ turno. Escribía durante el día y luego iba a la redacción a última hora de la tarde. Eran dos personas diferentes: el escritor durante el día en su escritorio y el segundo redactor en la redacción por la noche. Todos tenemos muchos yoes, más incluso que Fernando Pessoa. ¿Qué va a ocurrir con Benjamin Black? ¿Seguirá escribiendo?

Sí, por supuesto. Me ocupa en los veranos. El verano me parece una estación muy aburrida y se me hace más cor­ ta escribiendo una novela policíaca. ¿Y con John Banville? ¿Tiene algo entre manos?

Sí, John Banville lleva trabajando en una novela extraor­ dinariamente difícil desde 2016, y quién sabe cuándo la terminará. La reviso una y otra vez, y con cada revisión se acorta un poco. Tal vez al final se reduzca a un punto infinitamente diminuto y luego desaparezca. Si eso ocu­ rriera, el título sería el adecuado: Las Singularidades.

Atrayente, ¿verdad?.

TERESA SALA Periodista La entrevista completa: https://bit.ly/quirke_san_sebastian

Luis Landero E L H U E RTO D E E M E R SO N Un relato memorable sobre lo vivido y lo leído.

«Landero es uno de los mejores novelistas españoles.»

«Uno de nuestros grandes narradores … discípulo verdadero de Cervantes.»

«Landero es uno de los grandes escritores de este mundo.»

J.C. M AINER , B ABELIA (E L P AÍS )

J.M. P OZU E LO Y VANCOS , A BC C U LTU RAL

M AN U E L V I LAS

literatura

15

MENDEKUAREN HAZIA Alberto Ladron Arana ELKAR

Feminizidioa eta emakumeenganako tratu txa­ rrak berariaz landu nahi zenituen, ala nola sortu zi­tzaizun gaia?

Nobela hau hasi aurretik ia urtebete eman nuen be­ne­ ta­ko krimenei buruz dokumentatzen, eta azkenean bi ka­su aukeratu nituen, Galizian gertaturiko hilketa bat eta Estatu Batuetako familia batek burututako mendeku ha­rr­igarria. Benetako kasu haiek uztartu eta moldatu ni­ tuen Mendekuaren hazia egiteko.

ALBERTO

LADRON ARANA Alberto Ladron Arana, euskal thriller-gile trebeena, nobela berri batekin datorkigu, bere zale guztion pozerako: Mendekuaren hazia, non Asiain inspektoreak gorriak ikusiko dituen emakume-hiltzaile azkar eta anker bat harrapatzeko.

Nobela berria dakarzu, eta ohi bezala Nafarroako mendialde batera garamatzazu: nora, zehazki?

Oraingoan neska gazte baten desagerpena ikertu behar­ko da Erronkariko landetxe batean. Ez dago garbi zer gertatu den, neska mendian galdu den ala zerbait ilu­na­goa gertatu zaion. Landetxe hori nik asmatutakoa da, baina tokia benetakoa da. Mendizalea naiz, eta eroso sen­titzen naiz istorioak mendira eramanez. Garai batean ho­ne­lako nobelak hiri handietan bakarrik kokatzen zi­ ren, eta detektibeak asfaltozko oihanean zebiltzan gi­ zo­nez­ko gogorrak ziren. Baina Euskal Herrian ez dugu

ho­rre­lako tokirik. Horren ordez, mendiak ditugu, indar han­di­ko agertokiak, magiaz eta kondairaz beteak.

Leire Asiain ere bueltan da, tarteka inspektore gi­sa, baina ez guztiz…

Film zaharren kluba nobelan Asiainek Foruzaingoa uz­ tea erabaki zuen. Baina Mendekuaren hazia 2017an ger­ ta­tzen da gehienbat, Asiain artean polizian zegoen ga­ raian. Hala ere, nobelako azken atalean Asiain poliziatik kan­po ikusiko dugu, detektibe pribatu zahar batekin la­nean, seguruenik etorkizunean joko handia emanen du­en bikotea osatuz.

Nobela honen berezitasun bat da Asiainen an­ tagonista: Andoni Iso, pertsonaia zinez higuin­ garria. Nekez izango du inork harenganako enpatiarik.

Iso morroi matxista eta bortitza da, neska-lagun ohia us­tekabeko borroka batean hil zuena. Irakurleek gizon ho­rren ahaleginak ikusiko dituzte krimena estaltzeko eta libre ateratzeko. Noizbait Isok pentsatuko du lor­tu due­la, baina, izenak adierazi bezala, nobela hau men­de­ ku baten istorioa da…

Zer beste berrikuntza topatuko du irakurleak ele­­ berri honetan?

Berrikuntza handiena nobelaren egitura izanen da, ez baita kontakizun lineal bat. Hiru atal ditu, garai des­ber­ dinetan girotuak: 2014, 2017 eta 2020. Irakurleek az­ken kapitulura arte itxaron beharko dute atalak lotzen di­tu­ en haria osatzeko eta mendeku honen istorio osoa eza­ gutzeko. Nobelan berrikuntzak egon badauden arren, al­datuko ez dena nire estiloa da: suspensea, sorpresak, errit­mo bizia…

Inoiz baino emankor eta langileago zabiltza azke­ naldian. Istorio berriren batekin lanean hasita zau­ de honezkero?

Bai, beste nobela batekin ari naiz lanean. Eta aspaldiko par­tez, hau ez da Asiainen nobela bat izanen. 1948an gi­­ro­turiko istorio bat izanen da, errealitatea eta fantasia uz­tar­tuko dituena, eta haur kuadrilla bat izanen da pro­ ta­gonista. Dena den, goiz da gauza handirik aurreratzeko proiek­tu horri buruz.

TERESA LARREA Kazetaria

Descubre

Un libro que te ayudará a afrontar la adversidad y crecer con ella.

@zenithlibros ZenithLibros zenithlibros.com

literatura

16

BIZITZAK

PAMIELA

“Gure historia etxez etxe” Pamiela ar­ gi­ ta­letxearen sail berri bat da, familien eta per­tsonen bizitza-zatiak jasoz Euskal He­rri­ ko historia garaikidea osatzen joan nahiko lu­­keena.

Bizitzak lanak maisuki jasotzen du bilduma h­onen nahia. Hemen egilearen, alegia, Kol­ do Alijostesen, hitzak: “Gure familian gertatutakoak aurkituko di­ tu­zu liburu honetan, etxekoek etxean kon­ ta­tu­takoak, benetako bizipenak. Arruntak di­ra batzuk. Latzak, hainbat. Alaiak eta hun­ ki­ga­rriak ere ez dira falta. Etxean entzun be­ za­laxe eskaintzen dizkizut.

Aipatzen diren gertaera guztiak XX. men­de­ koak dira, Tolosa aldekoak, eta, etxeko his­ toria ez ezik, Euskal Herrikoa jartzen di­gu­te begi aurrean: gerra aurreko bizitza, 1936ko gerra, ondorengo gose garaiak, fran­kis­moko errepresioa eta abar. Gizarte-egoe­ra beraren aurrean, familia edota per­tso­na bakoitzaren bizipenak ezberdinak di­ra, eta nire senideei jazoera bereziak bi­zi izatea tokatu zitzaien.

Mo­mentu ba­koi­tzean gertatzen ari zena ba­ rrundik bizi izan zuten, Historiaren taupadak soi­nean sen­titu zituzten; ez ziren ikusle hu­ tsak izan, eta horregatik, garaia gordin eta gar­den is­la­tzen da haien bizitzetan.

Kontaketa honen guztiaren ardatza gu­re aita eta amaren bizitza da, beraiek di­ra pro­ ta­go­nista nagusi. Etxean, mahai in­gu­ruan, be­­raiei aditutakoak dira istorio gehie­nak.

Zen­­baitetan, grabagailuak ja­so bezalaxe eka­­rri ditut hona, hitzez hitz, bizitasuna gor­­de ze­zaten. Aitaren izae­ra zela-eta, ha­ ren bi­zitzaren inguruko pa­sa­di­zoak di­ra lu­ze-zabalenak, seguru asko bi­zi­tzan ekin­ tzai­­le jokatu zuelako eta zo­ri­ak zenbait es­ pe­rientzia berezi biziarazi ziz­kio­lako. Ama, etxera begira bizi izan da, eta be­re kon­ta­ ke­tak ikusgarriak ez diren arren, ez di­ra ga­ rran­tzi gutxiagokoak...”

BIZITZAK Koldo Alijostes PAMIELA

ELKAR

HERRIAK EZ DU BARKATUKO Irati Goikoetxea

ELKAR IGARTZA SARIA

Irati Goikoetxeak (Beasain, 1984) Herriak ez du barkatuko argitaratu berri du, bera gaztetxoa zela ETAk aita hil zion emakume baten istorioa, bere mina seme-alabei nola kontatu ez dakienarena. Hauxe dugu azkeneko Igartza saria.

HERRIAK EZ DU BARKATUKO Gai minbera bat hautatu duzu zure le­he­nengo nobela idazteko…

Mina jarri nahi izan dut erdigunean, bai.

Bai­na ez modu estatikoan eta abs­trak­tuan.

Garrantzitsua minaren ja­to­rria eta ondorioak aztertzea da. Eta per­tso­ni­fi­ka­tzea. Mina ikusi egin behar da. Eta mina ikus­teko, entzuten asmatu behar dugu.

Hala ere, ez zara joan zarata eta pro­ pa­gandaren bila; tonu intimista bat au­ke­ratu duzu.

Eta, hala ere, deiadar egin nahi du nobelak.

Minak berez du garrasia berarekin, baina min duenak ezin izaten du beti nahi eta behar duen moduan garrasi egin. Min due­ nak eskubidea du inguruak min hori entzun die­zaion. Horretarako, ezinbestekoa da dis­ tan­tziak laburtzea.

Horrekin bat egiten du beharbada idaz­­­ke­ra detallistak…

Gonbita egin nahi diot irakurleari: “Jar zai­ tez bere tokian. To betaurrekoak”.

Pertsonaia guztiei darie sa­mur­ta­su­ na. Zer da hori: zaurientzako uken­du mo­duko bat?

Sinetsi nahi dut pertsona guztioi darigula sa­­­­mur­tasuna. Horrek, ordea, ez du esan nahi zau­riekin zer egin asmatzen dugunik. Ez dut us­te zauriek ukenduak behar di­tuz­te­nik, ez da­gokigu ezer kendu edo de­sa­ge­rra­­raz­tea.

Zau­riak ukitu egin behar dira eta txiki-txi­ki­ ta­tik ikasi behar genuke nola egin.

Bizikidetza sustatzeko zure alea dela hau esango zenuke?

Literatura alea, bai. Egunerokoan saiatzen naiz dezakedan horretatik (h)aritzen.

DENDA BERRIA NUEVA TIENDA EN

BARAKALDON BARAKALDO

elkar sareak kokagune bat gehiago izango du.

Barakaldoko Uribeko Merindadea 14an liburu-denda berria inauguratuko dugu. Bertan, liburu, musika, jolas eta papertegiko produktu aukera zabala aurkituko duzu.

elkar suma un nuevo miembro a su red de librerías.

Inauguramos tienda nueva en el número 14 de la calle Merindad de Uribe de Barakaldo. Allí encontrarás el mejor surtido en libros, música, juegos y papelería.

Bertan itxarongo zaitugu osasun-neurri guztiak errespetatuz.

Te esperamos guardando todas las medidas sanitarias.

mendiak eta bidaiak

18

AÚPA POU

UNA VIDA ENCORDADOS

El libro de los hermanos Pou Muchas veces he tenido miedo mientras escalaba. Por supuesto. Lo tenía cuando hice mis primeras paredes, en los Pirineos, aunque estuviera a “solo” cien metros del suelo, o cuando íbamos a Picos de Europa. Aún se me acelera el corazón cuando recuerdo aquellas vías en el Canigó, en el Spigolo de Ansabere y en el Pilar del Cantábrico. Esa sensación ante la verticalidad de las paredes me ha acompañado durante todos estos años mientras ganaba metros de altura. En parte te acostumbras, claro, pero el miedo nunca desaparece del todo. Lo cual es bueno, ya que me obliga a estar más atento a lo que hago, a cada agarre, a cada paso, a cada rapelada.

Sentir la pared en las manos, en cambio, me aporta seguridad. Eso y saber que Iker, mi compañero y her­ mano, forma parte de mi cordada. Sin él estaría cojo, o manco, y quiero pensar que a él le pasaría lo mismo si yo no estuviera ahí, a su lado. Porque al final, este mundo de la escalada se resume en un par de pala­ bras: respeto y confianza. Cada vía es un camino de respeto hacia la pared, hacia la montaña y la relación que mantenemos con ella; y confianza en nuestro compañero y en nosotros mismos.

Vidas que merecen ser contadas

AÚPA POU. UNA VIDA ENCORDADOS AUPA POU. BIZITZARI SOKAZ LOTUTA Eneko Pou SUA EDIZIOAK

Pou anaien liburua euskaraz eta gaztelaniaz argitaratuko da. Liburu bera da, hala edukietan nola maketazioan.

Ramon Olasagasti mendizaleak itzuli du euskarara. Aupa Pou.

Cabría preguntarse, entonces, por qué practicamos la es­ calada. ¿Qué necesidad hay de pasar miedo, de aderezar la vida con más riesgo y peligros? La respuesta es obvia: porque ese miedo que te sobrecoge cuando echas una mirada hacia abajo y ves el patio se ve superado por la satisfacción, y la felicidad, por el placer que nos aporta completar una vía, hacer frente con éxito a los retos que nos plantea cada pared. La sensación de plenitud es difí­ cilmente explicable, y es algo insuperable.

Bizitzari sokaz lotuta darama izenburu eta haren eskutik zazpi kontinentetan barrena tontor bilaketan ibiliko gara.

Antartikatik Etxaurira eta Yosemitetik Tasmaniara, aupa Pou!

Es cosa de la adrenalina, seguro, que llena nuestro cuerpo de endorfinas placenteras. Y, por supuesto, porque nues­ tro amor a la montaña, el que nos inculcaron desde muy pequeños en nuestra familia, ha ido creciendo con noso­ tros. Lo nuestro es un idilio permanente con la montaña.

Los Pirineos y Picos de Europa siempre han sido nuestra casa, eso hay que reconocerlo, da igual los viajes que haya­ mos hecho, los macizos que hayamos conocido y los con­

de mujeres que hacen historia

19

tinentes que hayamos pisado. Cuan­do volvemos al Picu Urriellu, a Gavarnie o al Mi­di d’Ossau, por ejemplo, respira­ mos hondo, una sonrisa boba se instala en nuestras caras y un cosquilleo cercano se apodera de las yemas de nuestros dedos. Todo nuestro cuerpo sabe que estamos en casa. Es­ tamos deseando escalar en hielo, o en roca, o deslizarnos con los esquís por cualquier rampa nevada, o completar al­ guna ascensión o caminata. Es un placer inconmensurable.

Pero, obviamente, nos gusta salir a conocer otros mun­ dos. Es por ello que hemos completado muchos retos ahí fuera. De hecho, nuestra vida ha sido y es una aven­ tura continua en la que hemos viajado por todo el mun­ do, hemos conocido a gente extraordinaria y hemos vivido con pasión, que es lo que mejor sabemos hacer.

Por si fuera poco lo que vivimos con y en las montañas, en los últimos años nos pusimos otro reto personal: es­ cribir un libro en el que recogeríamos nuestras andan­ zas, desde aquella primera ascensión al Taillón cuando apenas éramos unos chavalines hasta nuestros proyec­ tos de envergadura, como 7 paredes 7 continentes. Lo hemos hecho con el mismo respeto y pasión que nos enfrentamos a nuestras escaladas más duras.

Aúpa Pou nos ha salido del alma. Al igual que cuando es­ calamos, hemos sufrido vértigo y miedo en más de un ca­

pítulo. Y del mismo modo que cuando nos enfrentamos a una pared, hemos puesto en cada palabra mucho de nosotros. Nos parece que el resultado es un libro directo, honesto y divertido. A ver qué os parece a vosotros. Es­ tamos deseando que forméis parte de nuestra cordada.

ENEKO POU Escalador

NOBEDADEAK ATLAS DE CARRETERAS DE ESPAÑA Y PORTUGAL (2021)

VVAA

MICHELIN

Nueva edición. Actualizados anual­ mente por Michelín, los atlas de carreteras y turísticos dan una visión general de las principales carreteras y un nivel de detalle ideal para pre­ parar cada paso de un viaje.

MONTES DE ARABA

Josean Gil-Garcia SUA EDIZIOAK

BASAJAUN EN EL SENDERO DE LOS APALACHES

Jon Galdos Elgezabal

LAS MEJORES RUTAS EN BTT

Iván Ruiz Rotaeche

SUA EDIZIOAK

JON GALDOS ELGEZABAL

Appalachian National Scenic Trail es una travesía íntegramente de mon­ taña, con una longitud de 3.523 ki­ ló­me­tros y un desnivel acumulado de 141.580 metros. El autor de este li­bro completó la ruta con el trailna­ me Basajaun.

VIENTO SALVAJE. CRÓNICA DE UNA TRAGEDIA EN LOS PIRINEOS

Juan Cruz

Este libro es una invitación a cono­ cer Euskal Herria sobre dos ruedas.

Desde el desierto a los acantilados, recorre pueblos abandonados, cimas, bosques, barrancos, minas, ma­rismas y retazos monumentales de nuestro pasado.

OCHOMILES EN INVIERNO

Bernardette McDonald DESNIVEL

VOLCANO

Nueva edición de un clásico de la afi­ ción montañera vasca. Actualizada y ampliada, esta guía vuelve para po­ ner al alcance de todo el público 320 rutas a 126 cumbres de la variada y, a menudo, poco visitada geografía alavesa.

Viento salvaje es la crónica de la ven­ tisca que asoló los Pirineos de forma brutal y repentina el año 2000, de los excursionistas atrapados alrede­ dor de la cima del Balandrau y de los equipos que intentaron su rescate.

Por primera vez, la galardonada es­ critora Bernadette McDonald narra la his­toria de cómo los alpinistas po­la­cos hicieron suyo el invierno, per­­fec­cio­ nando “el arte de sufrir” pa­ra abrirse camino hacia la cumbre del Everest en 1980.

Haur eta gazte literatura

20

IVAN

MATA Ivan Mata ilustratzailea da.

Karikaturak egiten ditu, besteak beste. Orain pauso bat harago eman du Aldaketa (Alberdania, 2021) liburuarekin, txikienekin pentsatuta sortutako album ilustratua.

Donostiarra izatez, Mallorcako herri txiki batean bizi da familiarekin azken urteetan, egunen batean Euskal Herrira itzultzeko ilusioa galdu ez duen arren.

ALDAKETA Ivan Mata

Abere-industriari ere aipua egiten dio­zu, bes­te­ ak beste. Belaunaldi berriak kon­tzien­tea­go dira eli­ka­durak klima aldaketan duen era­ginaz?

Uste dut azken urteetan batzuek kontzientzia hartu du­ te­la gai honekiko: haragi gutxi jatea eta bertakoa eta ja­san­garria izatea. Baina gutxiengoa da. Asko da­go egi­ te­ko zentzu horretan, bestela mundua ez zen da­go­en mo­duan egongo.

Ilustrazioa eta haur literatura uztartzen dituzu.

Zer ematen dizu haur literaturak ilustrazioak ez duena?

Sortzeko beste modu bat da. Biak dira jolasteko aitzakia eder bat. Adibide bat: rock zalea naiz, baina aspertu egi­ ten naiz etengabe rocka entzuten. Hortaz, flamenkoa ere entzuten dut, eta tangoa... Aniztasuna dut gustuko, ha­la ulertzen dut nik ogibide hau eta bizitza.

“

Sufritzeko gaitasunik gabe ez zara inora iritsiko ogibide honetan”

ALBERDANIA Klima aldaketari eta haren ondorioei erreparatu diezu Aldaketa bilduman. Dena galduta dago?

Baikorra izan beharra daukat. Bestela ez nuke denbora galduko ahal dudan lekutik gauzak aldatzen saiatzen. Mezu ezkor bat zabaltzea baino nahiago dut sineskorra izan.

Nola sortu zen Aldaketa?

Ipuinak sinesten dudan horren alde egiteko modu bat dira niretzat. Ipuin bat sortzea hezteko modu bat da. Horregatik idazten ditut nire seme-alabak eta gainerako umeak kontzientziatu nahiko nituzkeen gaien inguruko ipuinak.

Hartz aita-semeak dira bildumako pro­ta­go­nis­ tak. Eta Artikoa. Lurralde hotzera bidaia pro­po­ sa­tzen duzu. Zergatik?

Amazoniako oihana ere hauta nezakeen. Baina giro izoz­tuek gehiago erakartzen naute, elurrak eta paisaia za­balek. Bidaiei dagokionez, betidanik bi amets izan di­ tut. Bata lortu dut: Himalaiara joatea. Bestea, bete gabe dut oraindik: Groenlandia, Ipar poloa.

Testua idazten gozatu duzu?

Ideiak ateratzen hasten direnean hasten zara gozatzen.

Niretzat ia edozerren hasierak asko du sufrimendutik.

Sufritzeko gaitasunik gabe ez zara inora iritsiko ogibide honetan. Hori oso argi daukat.

Gustatuko litzaizuke karikaturak egiteari utzi eta haur literaturan buru-belarri sartzea?

Inondik inora ere ez. Biak maite ditut eta ez diot ezeri uko egin nahi, biak goza ditzakedanean. Bakoitzak ema­ ten dizun asebetetzea desberdina da. Nire kasuan, oso go­­gorra izan da neure istorio propioak argitaratzera iri­ tsi arteko prozesu guztia. Hemen esfortzuaren kontua da­tor berriro. Tarteka distantzia hartu behar izan dut haur literaturarekin eta, adibidez, karikatura gehiago egi­ten jarri, esfortzua handiegia zelako niretzat, eta ez nue­lako ikusten argitaratuta ikusteko aukerarik. Baina oso burugogorra naiz, eta sentitzen dut neure istorio pro­pioak kontatzeko amets horren zati handi bat bete ahal izan dudala.

ANA ABARISKETA Kazetaria

APRENDE Y DIVIÉRTETE CON LOS LIBROS INFANTILES DE ¡Con marionetas de dedo!

¡Cuentos brillantes!

9,95 €

¡Con pompones !

14,00 €

Elkar 2021 Marzo Faldon Publicidad 192x60mm.indd 1

9,95 €

¡Con sonidos!

Cosquillea y se reirán.

Descubre a los personajes de 44 Gatos.

9,95 €

16,95 €

¡Con solapas! lapas Levanta las so y aprende.

11,95 €

PVP RECOMENDADO

10/2/21 9:35

Haur eta gazte literatura

21

#traola SÍ, berria Gazteentzat bilduma

LIVIA...

CLARO. ¿PUEDO #traola hitzak aurrerantzean badu beste aldaera bat: PASAR? Elkar argitaletxeak gazteengan pentsatuz sortutako bilduma berria, gaurkoa. Saretu zaitez gurekin!

FESTA

Gazteei zirrara eragingo dien istorio honi ez zaio egiantzik falta

Jasone Osoro ELKAR

Sofia eta Andrea bizitza berri baten atariko ilusioarekin joan ziren inguruetako udako festarik sonatuenera. Gogoa eta gorputza aske utzita, Sofiak eta Ivanek ezin izan zioten ezetzik esan elkarrenganako erakarmenari. Sexua izan zuten.

Badago hamasei urterekin haurdun geratzen den neskarik.

MALKOAK EURITAN

Jordi Sierra i Fabra ELKAR

Artista ospetsu baten argiak eta itzalen kronika hunkigarria Leo Calvert rock abeslaria, hil ondoren, mito bihurtu da, eta haren hilobia ehunka jarraitzaileren erromes-leku. Grace alabak gorroto ditu aitaren heriotza etengabe gogora ekartzen dizkioten omenaldiak. Aitaren mireslea den Normanek, ordea, bizitza aldatuko dio.

Aitari buruz amak ezkutatu dizkion bizitzako pasarteak argitu beharko ditu Gracek.

HORMAK

hormak batzuentzat ate zabalak dira, QUIERESEskolako beste batzuentzat egunero gainditu beharreko hesiak HABLAR DE ESO A LO QUE DE ELLO? LLEVAS DÁNDOLE VUELTAS TODA ¿DE LA NOCHE. QUÉ?

Institutuko sarrerako horman “Lea puta” idatzita aurkitu dute ikasleek, eta ikusi orduko, azpijanean hasi dira guztiak Leak halako mezua jasotzeko zein arrazoi ote dauden jakiteko. Pintadak, halere, ikaskideen artean dauden beste hamaika horma jarriko ditu agerian.

Denok ditugu iraintzen gaituzten hormak, esamoldeak eta jarrerak.

Oihana Iguaran ELKAR

Una historia sincera y profunda sobre la amistad y la familia Inspiradora y valiente.

Todos deberían leer la historia de Omar

192x62 mm Click / Cuando brillan.indd 1

04/02/21 16:52

Haur eta gazte literatura

22

Hamahiru urte daramatza elkar Fundazioak haur

mailatik DBH 2.ra, Adur Larrea artistaren

eta gazteen artean euskarazko irakurzaletasuna

ilustrazioan oinarrituta ipuina landuko dute; eta

eta sormena lantzeko elkar Ilustrazio eta Ipuin

lehiaketako helduenenek, DBH3 eta 4koek, Bizitza

Lehiaketa antolatzen. Hamahirugarren edizio

itsasontzian gaia aintzat hartuta komikia edo

honetako dinamika azken urteetako berdina

bineta garatu beharko dute.

izango da: lehiaketako txikienek, HH4tik LH4.

Munduari bira, kultur aniztasuna, itsasontzia, etab.

maila artekoek, Lur Gallastegiren "Munduari

gaiak ez dira kasualitate hutsez aukeratutakoak.

bira pastel batean" ipuina irakurri ondoren

Aurten, Juan Sebastian Elkanok munduari bira

ilustrazioa sortu beharko dute; gaztetxoek, LH5.

eman ziola 500 urte beteko dira, eta horregatik aukeratu ditu elkar Fundazioak 13. lehiaketa honetako gai nagusi. Lanketa honetan, besteak beste, Elkano fundazioa du bidelagun. elkar Ilustrazio eta Ipuin Lehiaketako azken urteetako bidelagunak dira ere Laboral Kutxa eta Irrien Lagunak, eta noski, aurtengoan ere halaxe dira.

Bi erakunde hauen eskutik ikasleei zozketa bidez ikasgelarentzat "parte hartzeari" sariak banatuko dira. Taldekako sari hauetaz gain, epaimahaiak lanik onenak aukeratuko ditu, eta hauentzako sari ederrak izango dira.

Lehiaketaren oinarriak www. elkar.eus atarian aurkituko dituzu.

Lanak emateko epea apirilaren 16an bukatuko da.

¿Y si las brujas fueran las buenas del cuento?

Munduari bira pastel batean

pastel batean? Lapiko handi bat hartu eta jakiz betetzen hasi zen: gozoak, gaziak, gogorrak, bigunak, hangoak eta hemengoak.

Gozogilea burruntzaliari birak eta birak ematen aritu zen gau osoan, lapiko handi giaste Gall r -Lu hartan. Egindako bidaia guztiak gogoan, ! -esan bertara jatekoak -Munduko pastelik handiena botatzen ibili zen: baHorixe samortuko datilak bota zituen, tropikoko zion Eñautek gozogileari-.

Esko. hainbat fruitu, mendi altuetako behi-esnahi dut nire urtebetetzera pastelik nea. Munduko kolara, bertan inoiz jan den kakao eta azukre plantazio handienetako landareak ere jaurti zituen, handiena eraman nahi dut. gilea. baso berdeetako marrubi, gerezi eta maEmakume jakintsua zen gozo herrialde sustak eta zereal-zelai ederrenetako gariaBidaia zalea oso, hamaika n zuen rekin egindako gailetak. ezagututakoa. Gau osoa ema n. Mun- Gau osoa eman atze prest ela past n hare haur zuen burruntzaliari bueltaka, zion zazpi itsasoetatik nabigatzen zuen ontzia duko pastelik handiena esan dua mun sartu nola bailitzan. Eguzkia atera aurretik, labean Eñautek; baina, Ipuin osoa elkar.eus webgunean

23

elkar Ilustrazio eta Ipuin lehiaketak haurren eta gazteen artean irakurzaletasuna eta sormena bultzatzea du helburu.

Horretarako hiru modalitate antolatu dira, haur eta gazteen adinaren arabera:

IPUINA ILUSTRATU

ILUSTRAZIOA IPUIN BILAKATU

Haurrek, eskolako ikasturtearen arabera, hiru maila hauetako batean parte hartzeko aukera izango dute:

Haurrek, eskolako ikasturtearen arabera, bi maila hauetako batean parte hartu ahal izango dute:

A maila ilustrazioa HH 4 eta HH 5 (edo txikiagoak)

B maila ilustrazioa

KOMIKIA EDO BINETA SORTU Gazteek, eskolako ikasturtearen arabera, maila honetan parte hartu ahal izango dute:

D maila ipuinak LH 5 eta LH6

F maila komiki edo bineta

E maila ipuinak

DBH 3 eta DBH 4

DBH 1 eta DBH 2

LH 1 eta LH 2

C maila ilustrazioa LH 3 eta LH 4

Haurrek Lur Gallastegik idatzitako “Munduari bira pastel batean” ipuina ilustratu beharko dute.

Adur Larreak egindako ilustrazioan oinarrituta ipuin bat osatu beharko dute. Ipuinak orrialde bakar batean eta ordenagailuz idatziak aurkeztu beharko dira.

“Bizitza itsasontzian” gaia oinarri hartuta komiki ala bineta bat sortu beharko dute.

A4 tamainako orrialde bakar batean aurkeztu beharko dute.

Apirilaren 16a arteko epea duzu lanak bidaltzeko.

PARTE HARTU!

Oinarriak zehatzago eta landu behar diren ilustrazioa eta ipuina: https://postdata.elkar.eus/ilustrazio_eta_ipuin_lehiaketa/

SARIAK Ilustrazioa egiten dutenen artean, maila bakoitzeko (A, B eta C mailak):

1. Saria

Jolas hezitzaile sorta ederra eta opari txartela (60€)

2. Saria

Jolas hezitzaile sorta ederra eta opari txartela (50€)

Ipuina egiten dutenen artean, maila bakoitzeko (D eta E mailak):

1. Saria

Tablet bat, jolas hezitzaileen sorta ederra eta opari txartela (70€)

2. Saria

Tablet bat, jolas hezitzaileen sorta ederra eta opari txartela (60€)

Komikia edo bineta egiten dutenen artean (F maila):

1. Saria

Tablet bat, jolas hezitzaileen sorta ederra eta opari txartela (70€)

2. Saria

Tablet bat, jolas hezitzaileen sorta ederra eta opari txartela (60€)

IKASTETXEENTZAKO SARI BEREZIAK IRRIEN LAGUNEN KLUBAren saria: -ren ESKUTIK: libros para Grandes Ilustrazioa egin duten haur txikienen artean (A maila) pequeños zoólogos IKASGELA OSOARENTZAT SARIA. Irrien Lagunen aldizkarirako urtebeteko 3 harpidetza PARTE HARTZEARI SARIA

Laboral Kutxak parte hartzea sarituko du.

Jasotako lan guztien artean bi sari banatuko ditu ikasgela osoarentzat. Irabazleak zozketa bidez aukeratuko dira.

zozketatuko ditugu. Eta horretaz gain, jasotako ilustrazio guztien artean zozketa egingo dugu. Lan irabazlearen egilearen ikastetxean ikuskizun bat eskainiko dute Irrien Lagunak-ek. Ikuskizunaren edukiera eta data ikastetxearekin adostuko dira.

usborne.com

Elkar spring advert 2021.indd 1

08/02/2021 14:35:54

24

K

Mundu berri bat guztiontzat dakar Izaera bereziko gaiak lantzen dituzten eta oraindik ere hainbat eskubide bermatu gabe dituzten haur eta familiek osatutako 35 elkarte bildu eta Bizipoza sortu dute. Helburua da euskaratik eta euskaraz elkarte guzti hauen eguneroko errealitatea eta transmititzen dituzten baloreak gizarteratzea, sentsibilizatzea eta guztiontzako izango den herri inklusiboa eraikitzea.

Asmoak gauzatzen hasteko asmoz, Bizipozako ha­ mai­ka elkartek Mundu berri bat guztiontzat kantu eta bideoklip sorta atondu du. Hamabi abesti eta ha­mai­ka bideoklipaz CDa eta DVDa osatu eta salgai pa­ra­tu dute, kantuei lotutako ilustrazio, ipuinak eta des­ kri­ bapenak dakartzan liburuxkarekin batera.

Oro­ tara 34 euskal sortzaile aritu da auzolanean, proiek­tua egia bihurtzeko.

Abestiok hamaika elkarte horiek lantzen dituzten gai­ak is­­latu eta lau haizetara zabaldu dituzte, bi­zi­po­za da­ri­en me­zuak ahalik eta gehien hedatzeko as­moz. Ha­ma­bi­ ga­rren kantak, berriz, Bizipozako sus­ta­tzai­le ke­men­ tsua izan zen Joxe Mari Auzmendi omendu du. 2020an hil zen. Berari zor zaizkio abesti horretako hi­tzak.

Musika Xabier Zabalak jarri du. Letrak, Auzmendiz gain, do­zena bat idazle eta bertsolarik sortu dituzte. Eta, ho­rrez gain, hogeita bi abeslari, Eñaut Aiartzaguena (ilus­trazioa) eta Elkar estudioa (kantuen grabaketa) zein Arena ekoiztetxea (bideoak) murgildu dira bu­ ru-belarri. Besteak beste, Itziar Ituño, Enrique Villareal El Drogas, Anabel Arraiza, Gari eta Josu Zabala, Aiora Ren­ te­­ria, Eñaut Elorrieta, Maialen eta Amets Arzallus, Pirritx, Po­­rrotx eta Marimotots …

Batu zeuok ere Bizipozaren aldeko auzolanera!

GEHI AGO JA K ITEKO :

www.bizipoza.eus

12 KANTU ETA 11 BIDEOKLIPETAKO ELKARTE ETA SORTZAILEAK:

musika

25

“

Musikalki inoren lurretan banengo bezala sentitzen dut ene burua”

LEIHOTIK MUNDURA SERGE ELKAR

SERGE Eraso! rock gogorreko musika taldean ibilbide luzea egina du Sergio Ruiz G-Txabarrik (Zarautz, 1975). Oraindik ere gogoz eusten diote jardunari, baina bakarkako ibiliari ere ekin zion duela bi urte. Gari Berasaluzeren poemak ardatz hartuta osatu zuen Enara itzuli dira diskoa. Pandemia garaia baliatu du bigarren lana ontzeko, eta oraingoan berak idatzi ditu kantuak zein hitzak, barneko kezka-bulkadari irteera emanez. Zortzi kantuk osatzen dute Leihotik mundura.

Leihotik begira sortu dituzu kantuok. Zer ikusi du­zu pandemia garaiotan?

Bai. Leihotik begira sortu ditut kantuok. Horrexegatik ja­ rri diot izenburu hori. Leiho bat, gitarra, eta nire kez­kak.

Pandemia garaian egin nituen kantu guztiak. Per­tso­nal­ki ez nengoen nire momenturik onenean, gero pan­demia heldu zen, eta bat-batean konturatu nintzen gau­za asko nituela esateko. Terapia modura erabili dut kan­tuen sorrera, burua beste leku batera eramateko au­ke­ra eman dit.

Enarak itzuli dira plazaratu zenuen 2019an. Oso den­­bora gutxira dator bakarkako bigarrena. Zu­ re ahots propioa aurkitu duzun seinale eta pla­ za­ra­tzeko beharra sentitu duzu?

Ez nuen pentsatua. Gainera oraindik Enarak itzuli diraren

biran nengoen murgilduta. Eraso!rekin ere bagenbiltzan kantu berriak sortzen, eta ez neukan denborarik, eta ez nuen beharrik sumatzen ere. Gero dena zapuztu zen eta ezin genuen entseatu. Bakarlari izateak alderdi onak eta txarrak ditu, eta barruko beldurrei eta eztabaidei aurre eginez hasi nintzen kantu berriak sortzen.

Ordukoan Gari Berasaluze idazle eta adiskidearen hi­tzak erabili zenituen. Orain zeu arduratu zara.

Bai. Oraingoan banuen zer kontatu eta biluzte horretan nik idatzi ditut kantuen hitzak, bat ezik, Amaitu gabeko puzzleak kantua. Gariren poema eder bat musikatu dut.

Enarak itzuli dira biran egin genituen errezitaldiak poe­ mak eta musika uztartuz, eta poema hau entzun nuenean barruak astindu zizkidan.

Eraso! eta Osso taldeetan luzez aritu zara metal doi­nuak lantzen. Soinuarekiko begirada ere al­ da­tu egin zaizu?

Ez dut uste, baina soinuarekiko begirada handitzea bai, ba­liteke. Aurten Eraso!rekin 25 urte betetzen ditugu el­ ka­rre­kin eta oso gustura sentitzen gara momentuz kan­ tu be­rriak sortzen, baina ezagutzen nauenari ez zaio arraro egin ni horrelako mobida baten sartu izana. Eraso! be­ti izan da musika gogorrari loturiko taldea, baina tal­ dea aztertzen baduzu, kantuek oso ikuspegi zabalak izan dituzte, gogorra eta leuna uztartuz.

Izan duzu bakarlari erreferenterik?

Duela hamabi urte entzun nuen For Emma Forever Ago dis­koa, Bon Iverrena. Bertan aurkitu nuen bakardade ho­ rrek txunditu ninduen. Hor hasi zen nire barruan zerbait as­tintzen bakarlari moduan zeozer egin ahal izateko.

Bai­­na bai, asko gustatzen zaizkit Dabid Bazan, Brian Fallon, Ra­fael Berrio, Rafa Rueda, Mice, Sufjan Stevens, Sun Kil Moon, Da­ mien Jurado, Enric Montefusco, Anari, Petti eta beste hain­bat...

Ildo berean ikusten duzu zeure burua?

Ez dakit ... Nire burua ez dut inon ikusten. Musikalki ino­ ren lurretan banengo bezala sentitzen dut ene burua.

Ha­sieran arraro egiten zitzaidan baina gero bertute bat be­zala sentitu ohi dut. Baina ojo hori nire perzepzioa da... gero ziur naiz musikari askok izango dutela horren sen­tsazioa.

GORKA EROSTARBE Kazetaria Elkarrizketa osorik: http://bit.ly/leihotik_mundura

26

elkar liburu-dendak, helduen komikiari presentzia eta ikusgarritasuna emateko helburuarekin, txoko berezi bat lantzen hasi dira. Lehenengoa Donostiako Fermin Calbetongoa izan da; pixkanaka gainerakoetan ikusgarri izango da.

Komikiaren txoko berria leku atsegina da, bederatzigarren artearen zale on guztien gozagarri. Hemen aurkituko ditu bertaratuak komiki europarraren, amerikarraren, mangaren eta bestelakoen hautaketarik onena; eta, jakina, Euskal Herrian ekoitzitako komikia, arreta berezia jarrita euskaraz editatutakoari.

Aipatutako komiki aukeraketa horrekin batera helduei zuzendutako mahai-jolasak ere izango ditu txokoak.

KOMIKIAREN TXOKOA Las librerías elkar contarán con un nuevo txoko destinado al cómic. El primero en implantar esta nueva sección ha sido la librería elkar de Fermin Calbetón donostiarra. Un acogedor lugar que hará las delicias de todo buen aficionado al noveno arte. Aquí encontrará la mejor selección de cómic europeo, americano, manga… y, por supuesto, todo el cómic producido en Euskal Herria, con especial atención al editado en euskera.

Este txoko ofrecerá, junto con los cómics, una selección de juegos de mesa para adultos.

literatura

27

6€ DESDE

’95

Antonio Altarriba eta Kekoren “Yo asesino” (Norma) liburuko bineta.

KOMIKI NOBEDADEAK:



CORTO MALTÉS EN SIBERIA Hugo Pratt (NORMA EDITORIAL)



UNA

Ducoudray - Monin (HARRIET EDICIONES) 

SUGARREN MENDE Asisko Urmeneta (ERROA)

VOCES QUE CUENTAN  (UNA ANTOLOGÍA) VVAA (PLANETA COMIC)

MAN EATERS



Chelsea Cain (ASTIBERRI)

IÑURRATEGI ANAIAK MENDIARI BIHOTZ EMANAK

Ramon Olasagasti-César Llaguno (SUA EDIZIOAK)



28 +2

+4

MUNSTROEK ERE GELA TXUKUNTZEN DUTE

ELMER PASEOAN

David McKee EREIN

Jessica Martinello TTARTTALO

Munstroek ere gela txukundu behar dute! Ez didazu sinisten? Ireki liburu hau eta ikusiko duzu zer gertatzen zaion munstro zabar txiki bati…

Ez dituzu zure jostailuak berriro botata utziko!

Elmerrek gauza zoragarriak ikusten eta entzuten ditu paseoan dabilenean, baina beste animaliak pre­saka ibiltzen dira beti, eta ez dute astirik har­ tzen gauza horietaz gozatzeko. Zer ikusiko ote dugu Elmerrekin paseoan joanda? +6

+4

TXORIAK

Natacha Ortega

KALANDRAKAPAMIELA

EZ DAKIT MARRAZTEN

Eider Eibar ELKAR

ENIGMAK. JO ERRONKA ZEURE BURUARI ZIENTZIETAKO 25 ENIGMAREN BIDEZ

NIRE MUNDU TXIKIA

Emmanuelle Houssais

TTARTTALO

Ana Gallo

TTARTTALO

Txoriak haurrak protagonista egiten dituen poe­ ma-abestia da. Enparantza, parke edo ar­bo­la­diak askatasun eta sorkuntza espaziotzat har­tzea eta jolastea proposatzen die umeei. Etxea eta jolasa umeak elkartzeko guneak izango dira.

Zeure buruari behin baino gehiagotan esango ze­nion, beharbada, “…. ez dakit marrazten!”.

Ho­rixe bera gertatzen zaio istorio honetako pro­ ta­gonistari. Hartu arkatza eskuan eta hasi jo­la­ se­an… ikusiko duzu zer gertatzen den!

Zure begiek erakusten dizutena baino are zi­rra­ra­­ ga­rria­goa da mundua. Guretzat ikusezinak di­r­en arren, izaki bizidun ñimiñoak daude no­nahi. Zure gorputzean milaka milioi bakterio bi­­zi dira, eta funtsezkoak dira zure osasunerako.

Ba al zenekien burmuinak, gainerako gorputzata­­lek bezala, trebakuntza behar duela? Enig­ ma hauek ebazteak lanean jarriko dizu gogoa.

Izan zaitez jakinguratsua, egin galderak, bi­la­tu erantzunak, probatu eta frogatu… +6

MOCHILAS

Lyona

DESTINO

Todas las mañanas, Lis guarda en su mochila las cosas que más le gustan. Ahí están los bolos y el patinete para que jueguen Sofi, Rudy y Cata.

Pero Lis empieza a darse cuenta de que sus tres amigos no la tratan con el mismo cariño.

NOLAKOA DA GURE GARUNA?

Betina Ip

TTARTTALO

Zure garuna miresgarria da eta hamaika funtzio betetzen ditu, horietako asko aldi berean. Ireki liburu eder hau garunaren barrena bidaia bat egiteko.

AMONARENEAN KEA

KUOI

Fito Rodriguez

Dani Martiarena

TXALAPARTA

Ekialdera garamatza liburu honek, ametsezko mun­du batera, irakurleari oso hurbilekoa egi­ nen zaion istorio batekin. Testu bizia irudi txun­ di­garriekin nahasten da haur gezurti, lapur eta bi­hu­rri baten ibilkerak kontatzeko.

LIBURU ILETSUAK

Sekretuak ezin dira betirako ezkutatu. Se­kre­tua­ ren jabearen baimena dagoenean, lau haizetara kontatu ahal dira. Oroitzapenetik oroi­tza­penera, sekretutik sekretura, gazitik gozora, biho­tzetik memoriari egin nahi duen album ilus­tra­tua da.

PRIMERAS HISTORIAS DE ANIMALES PARA QUE LOS MÁS PEQUEÑOS APRENDAN A LEER CON LA NATURALEZA Y LA ECOLOGÍA

PV

9,90P€

También disponibles en

EUSKERA y CATALÁN

edebe.com

haur eta gazte nobedadeak

29

+6

+7

KANDINGA LEHOIA

BISITA

Antje Damm

Boniface Ofogo

TXALAPARTA

KALANDRAKAPAMIELA

PUFFY Y BRUNILDA. UNA PIZCA DE MAGIA

Barbara Cantini LA GALERA

RESUELVE EL MISTERIO! 3.

EL HOTEL ENCANTADO

Lauren Magaziner MOLINO

Bakarrik eta beldurtuta bizi da Elise. Egun ba­ tean, zerbait arraroa sartuko zaio hegan leihotik etxe barrura. Eta biharamunean bisita bat izan­ go du: dena aldatuko dion bisita…

Kandingaren istorioak afrikar herrietako mi­la­ ka urteko jakituria, ahozko tradizioa eta kul­tu­ ra-aberastasuna biltzen ditu. urruneko sa­ ba­ na­­rainoko bidaia egiteko gonbita da, han­go biztanleak ezagutzeko: krokodiloak, ele­fanteak...

El destino ha querido que Puffy y Brunilda se en­ cuentren y juntos se preparen para el gran even­ to, pero las cosas dan un giro y se encuentran en una situación sorprendente que cambiará sus vidas...

Los huespedes de un inquietante hotel de mon­ taña se quejan de extrañas molestias, mensajes amenazadores y aullidos que ponen los pelos de punta. ¿Es posible que alguien quiera aterrori­ zarlos?

+8

CUANDO BRILLAN LAS ESTRELLAS

Victoria Jamieson

RAYOS DE SOL PARA DESAYUNAR

Michael Holland HARPERKIDS

MAEVA YOUNG

Victoria Jamieson se hizo voluntaria tras ver por televisión las terribles circunstancias de los re­ fu­giados sirios. En este voluntariado conoció a Omar Mohamed, quien le contó su vi­ven­cia en un campo de la ONU en Kenia. Esta es su historia.

Este libro, lleno de preciosas ilustraciones y de datos fascinantes de la naturaleza, es un canto a las plantas que nos acompañan en el día a día, desde las que usamos para limpiarnos los dientes a las que utilizamos para fabricar una camiseta.

+10

ZINTA GORRIA

Almudena Cid

ALBERDANIA

Olympiak erronka berri bati ekin behar dio: na­­zio­ar­teko txapelketa batean parte hartuko du le­henengo aldiz, non eta... Errusian! Ilusioz gai­nezka dago, baina zalantzaz beterik ere bai...

ETXEGABETUAK

Nerea Arrien EREIN

"Etxea" bueltatzeko leku bat izan da g­zakiontzat.

Pandemiak, ordea, bestelako adierak eman diz­ kio. Etxegabetuak liburuan, honi buruzko go­goe­ ta bultzatzen da, kontraesan baten bidez: jen­de asko etxerarazi zuten; beste batzuk, etxegabetu.

+10

ASTEBURU BAT ESKIATZEN

Jasone Osoro ALAI

Basakabiko lagunak eskiatzera joango di­ra. Ater­ pe­txean egin­go dute lo, eta nor bere erara ongi pa­sa­tzen saia­tuko da. Batzuek primeran eskiatzen du­te; bes­te­ek, berriz, ideiarik ez. Ustekabe batek den-de­nak harrapatuko ditu.

+12

BEN

Care Santos EDEBE

ESPÍRITUS Y CRIATURAS DE JAPÓN

Lafcadio Hearn EDELVIVES

Hay personas que despiertan tanta fascinación como rechazo, que te atraen como un imán y a la vez te dan miedo y algo te dice que es mejor permanecer lejos de ellas. Esta es la historia de una de esas personas. Se llama Ben.

Benjamin Lacombe retoma la voz del japonólo­go Lafcadio Hearn (1850-1904) para ilustrar otros nueve relatos tradicionales nipones que nos des­ cubren criaturas tan intimidantes y fas­ci­nantes como el samébito, los kitsune o los oshidori.

EL PALACIO DE LOS RAROS

James Dashner NOCTURNA

Newt ha estado en el infierno: el Claro, el labe­ rinto, la Quemadura... Pero de todos esos sitios pudo huir. Ahora que su propia mente se está corrompiendo, no le queda otra que admitir que es el único laberinto del que no puede escapar.

30

NOBEDADEAK liburuak

DISTIRA ETA ALDERANTZIA

Joxean Agirre ELKAR

Paris, 1920ko hamarkadan. Euskal Herritik heldu eta argazkilari bihurtu den Maria Garrastazuk, Lu­xenburgo parketik dabilela, negarrez eta zu­ be­reraz bere amari deika ari den neskatila to­ pa­tu du. Amaren bila emango dituzte hurrengo as­teak.

SOTOAN GORDEAK

Miren Gorrotxategi Azkune TXALAPARTA

Guggenheimeko erakusketa batean ikusi du No­rak itzal bat, iheska, lekuz kanpo: beste garai ba­ten gomuta. Ondoan du Alex, galdetu arren eran­tzunik lortuko ez duena; ez, behintzat, be­ rak nahi lituzkeenaren ahotik. (H)ilbeltza be­ka­ ren irabazlea.

ANALFABETOA IDAZLE

Agota Kristof

ALBERDANIA

ITZULTZEKO ETORRI NAIZ

Felipe Juaristi

BALEA ZURIA

Poeta bezala nabarmendu da bereziki Juaristi, eta poesiari lotura datorkigu, saiakera baten eskutik ordea. Gonbidapen alfabetiko bat egiten digu bere poesiaren geografiatik, egile kutunen aipuak eta gogoetak uztartuz.

KILKER BAT AUTOPISTAN

Bernardo Atxaga PAMIELA

JAKOBIAN ERAIKINA

Alaa Al Aswani IGELA

Jakobian eraikina 1930ean altxarazi zuen Ha­gop Jakobian handiki armeniarrak, Kairoko er­di­gu­ nean. Etxe benetan dotorea, leku bikainean.

1980 inguruan gaude baina, garai hobeak eza­ gu­tu ditu eraikinak.

ERLE LANGILEEN AMODIOAK

Aleksandra Kollontai EREIN / IGELA

GURE HISTORIA DA ETORKIZUNA

Nick Estes

KATAKRAK

Liburu hau belaunaldiz belaunaldi bizitako bi­ de­­ga­be­keria, eragindako mina eta duintasun mi­­res­­ga­rriarekin aurrera eramandako erre­sis­ ten­tziaren kontakizuna da.

LILURABERA

Yurre Ugarte

ALBERDANIA

Eguneroko bizitzan ez hondoratzeko lilura hel­ duleku bakarra duten pertsonaiak, edota behi­ no­la li­lurak baldintzatutako bizimoduak da­ra­ ma­tza­tenen narrazioak ditugu.

ZIENTZIAREN IZARRAK. EMAKUMEAK, ITZALETIK ARGIRA

Egoitz Etxebeste Aduriz ELHUYAR

Oroimen eta bizipen propioez –eta oroimen eta bizipen haiei buruzko azterketa zorrotzez– li­te­ ra­tur esperientzia hunkigarri bezain gozagarria erai­kitzeko gauza izan diren idazle maisu-mais­ tren multzoan dugu, betiko, Agota Kristof.

Maite Artolak zuzendutako Faktoria irratsaiorako prestatutako gogoetak jaso dira liburu honetan, 2016ko udazkenean hasi eta 2020ko udara arte mikrofonoaren aurrean adierazitakoak, egileak berridatzita eta osatuta.

Errusiaren historiako gertakari nagusiak da­kar­tza­­ te kontakizun hauek: XIX. mendearen amaie­ra­­ko terrorismoa, 1905eko iraultza, I. Mundu Ge­­rra, 1917ko iraultzak, gerra zibila... Gertakari na­­gu­ siak, pertsona xu­me­en bihotetatik kon­tatuak.

Zientziaren hemeretzi izar dira liburu honetako pro­ta­go­nistak, benetako izarrak izan arren itza­ lean gelditu zirenak. Bidea urratu zuten heme­ re­tzi zientzialari, guztiak emakumeak. Itzaletik ar­gira.

liburuak

GUZIAK DANTZARI

Bakarne Altonaga Begoña

31

BEKATOROSAK

Dom Campistron ELKAR

ESATEN DUGUN ARGIA

Karlos Linazasoro ELKAR

Miren Agur Meabe SUSA

MANUEL LARRAMENDI BAZKUNA

Egungo irakurlea guztiz harrituta geldituko da garai batean dantzen inguruan izan ziren ez­ ta­bai­den mamia zein zen ikusita. XVIII. eta XIX. men­deetan dantzari buruzko eztabaidek gure gi­zar­tean sorturiko giroa aztertu ditu Altonagak.

NOLA GORDE ERRAUTSA KOLKOAN

2019an Nafarroa Behereko herri txikitako zazpi la­gun elkarrizketatu zituen Dom Campistronek, zazpi bekatorosa. Orain, liburu grafikora ekarri di­tu haien borrokak, bakartasunaren mina, bi­zi izan dituzten eraso homofoboak, maitasun is­to­ rio­ak, elkartasuna eta itxaropenak.

GERNIKAKO ARBOLAREN BIOGRAFIA. EUSKAL HERRIKO ERESERKIA

Jose Mari Esparza

Izenburu alegoriko bezain ironikoa dauka Miren Agur Meaberen poesia liburu berriak, zeinetan azken hamarkadan idatzitako poemak biltzen dituen. Bizitzaren joanean, kolkoa zera bihurtu zaigu, iraganaren errautsak gordetzeko urna moduko bat.

ROBESPIERREREN LAN HAUTATUAK

Maximilien Robespierre EHU

TXALAPARTA

Bizitzaren ospakuntza dakarkigute poema hauek, mai­tasunez eta argitasunez beteak, eta egi­learen trebezia teknikoa erakusten di­­gu­te­nak, hainbat poesia-molde landuz: sonetoak, hai­kuak eta abar.

IRIBAR. IRUDIA ETA EREDUA

Pedro Mari Goikoetxea ALBERDANIA

Iparragirrek kantatu zuen lehen alditik, zortziko ho­nek berezko bizia hartu zuen, eta Euskal He­ rria­ren askatasunen ereserki bilakatu zen. Haren ibilbide harrigarria bildu du Jose Mari Esparzak.

K+: ZIENTZIAK ETA HUMANITATEAK COVID-19 OSTEKO BEGIRADA MULTIDIZIPLINARRETIK

“Robespierreren lan hautatuak” izenburupean ar­gi­taratzen den edizio hau politikari eta pen­ tsa­la­riaren hitzaldi adierazgarrienen bilduma bat da, Auguste Vermorel-ek (1841-1871) egina eta 1866an Parisen argitaratua.

OILARRA KUKURUKA

Xipri Arbelbide EREIN

ERBESTEKO GUTUNAK VICTOR HUGORI

Louise Michel KATAKRAK

Louise Michel iraultzaile anarkistak Victor Hu­ go­ri idatzi zizkion gutun eta olerkiak euskaraz ar­gi­taratu dituzte, Parisko Komunaren 150. ur­ teu­rrenaren bezperan. Amaia Lasak egin ditu itzul­pena eta hitzaurrea. Nora Arbelbiderena da hi­tzostea.

EUSKAL KULTURA BERRERAIKI ZEN GARAIA: 60AK ETA 70AK

Ana Gandara Sorarrain EHU

Gaur egungo euskal kultur sistema ulertu ahal izateko ezinbertzekoa da euskal baliabide sin­ bo­li­ko garaikideak bilakatu ziren garaiari erre­ pa­ratzea: XX. mendeko 60. eta 70. hamarkadei.

EUSKAL HERRIKO ANIMALIAK

Talde lana EREIN

Batzuen artean UEU

Jose Angel Iribar izan dena eta gaur ere badena zin­tzo jasotzea da liburu honen asmoa. Kronika in­te­res­garria eta, aldi berean, atsegin eta go­za­ ga­rria.

2021

Liburu honekin hastapeneko begirada eta haus­ nar­keta bat eskaini nahi dugu jakintza-arlo ez­­ber­­ dinetan birusak ekar dezakeen puntu eta apar­­teari buruzko gako batzuk ematen hasteko. Ha­­ma­­­hiru begirada bederatzi jakintza eremutan.

Badu mende erdi bat baino gehiago Eliza gaizki doa­la. Hemen. Gure apezpikuak atzerakoiak di­ re­la­ko? Izan ditugu goi mailakoak ere, Añoveros, Os­car Romero eta beste. Hogei mendez krisiz krisi han­ditu da Eliza. Miguel de Unamuno saria.

Hobekien kontserbatzen den Kantauriko ba­soe­­ ta­ko batera sartzear zaude, gure lurraldeko ton­ torrik garbienera igotzear, gure habitat guz­tie­ta­ko animalia bitxienak ezagutzear, baita ia ikuse­zinak direnak ere.

eleberri beltza saiakera literarioa antología política testimonio entrevista guía

32

NOVEDADES libros

LA BIBLIOTECA DE MEDIANOCHE (ADN)

Matt Haig

ALIANZA

Entre la vida y la muerte hay una biblioteca y sus estantes son infinitos. Cada libro da la opor­ tu­nidad de probar otra vida y de comprobar có­mo habrían cambiado las cosas con otras de­cisiones... ¿Habrías hecho algo distinto si hu­ bie­ras tenido la oportunidad?

LOS COLLARES ELÉCTRICOS

José Ignacio Ceberio TXERTOA

Jon Ormaza, funcionario de la Diputación de Biz­ kaia, es enviado a Noruega para solucionar el pro­blema de tres jubilados que participan en un pro­grama cultural de intercambio y llevan ya un tiem­po sin ponerse en contacto con sus familias.

EL JUEGO DE LA MARIPOSA

Katrine Engberg MAEVA

TOMAS NEVINSON

Javier Marías

ALFAGUARA

Dos hombres, uno en la ficción y otro en la rea­ li­dad, tuvieron la oportunidad de matar a Hitler antes de que éste desencadenara la Segunda Gue­rra Mundial. A partir de este hecho, Javier Ma­rías explora el envés del «No matarás».

LA TRAVESÍA FINAL

José Calvo Poyato

HARPERCOLLINS

1794

Niklas Natt Och Dag SALAMANDRA

La segunda y esperada entrega de la trilogía con tintes noir de Niklas Natt och Dag nos reúne de nuevo con Jean Michael Cardell y Anna Stina Knapp en la bulliciosa Estocolmo de finales del siglo XVIII, marcada por los cruentos torbellinos de la Revolución francesa.

EL HIJO DEL PADRE

Víctor del Árbol DESTINO

EL LUNES NOS QUERRÁN

Najat El Hachmi DESTINO

Una historia emocionante y reveladora sobre la importancia de que las mujeres sean pro­ta­go­ nistas de sus propias vidas aunque tengan que en­frentarse a condicionantes de género, clase social y origen. Este es el relato del arduo camino hacia la libertad.

HOMBRE AL AGUA

Javier Reverte

PLAZA&JANÉS

Desi es un perdedor, un espíritu anarquista con alma de filósofo que vive en una pensión de La­vapiés llamada El Tesoro. Por el amor de una mujer se introduce en un círculo de cons­pi­ra­ dores que se han bautizado a sí mismos como los Insurrectos.

LAS CUATRO AMIGAS (SAGA HIJAS DE UNA NUEVA ERA 3)

Carmen Korn PLANETA

José Calvo Poyato, tras el éxito rotundo de La ru­ ta infinita, regresa al siglo XVI para regalarnos una novela histórica épica y absoluta mente re­ veladora sobre Juan Sebastián Elkano y su ol­vi­ dada aventura después de dar la vuelta al mundo.

¿Quién es Diego Martín? Ni siquiera él lo sabe. Un padre de familia, un esposo, un respetable profe­ sor universitario. Alguien que se ha hecho a sí mis­ mo renunciando a sus orígenes, a sus raíces. Y a la vez alguien incapaz de liberarse de ese pasado.

Arrancan los años setenta: Henny prepara su sep­tua­gésimo aniversario rodeada de su familia y sus grandes amigas. El hilo de la amistad que le unía con Käthe, Lina e Ida continúa en las nue­ vas ge­ne­ra­ciones.

Destino: La Saga Winx™ © 2021 Rainbow S.p.A. All Rights Reserved.

Tras el hallazgo del cadáver de una mujer en la fuen­­te de una de las plazas más céntricas de Co­ penha­gue, el inspector Jeppe Kørner lidera la in­ ves­tigación de un caso que tiene en vilo a la ciu­dad.

faldo_winx_192x60.indd 1

8/2/21 13:32

libros

INDEPENDENCIA (TIERRA ALTA 2)

Javier Cercas

TUSQUETS

33

LA RED DE PROTECCIÓN (COMISARIO MONTALBANO 30)

Andrea Camilleri

SALAMANDRA

¿Cómo enfrentarse a quienes manejan el poder en las sombras? ¿Cómo vengarse de quienes más daño te han hecho? Vuelve Melchor Marín.

Y vuelve a Barcelona, donde es reclamado para investigar un caso vidrioso: están chantajeando a la alcaldesa.

GEMA

Milena Busquets ANAGRAMA

La vida de una escritora transcurre sin grandes sobresaltos, entre sus dos hijos y una relación que parece a punto de terminar. Pero esa exis­ tencia plácida se ve sacudida por la reaparición de un fantasma del pasado en forma de repenti­ no recuerdo: Gema.

LOS DEPORTADOS DE ETA. LOS OLVIDADOS DEL CONFLICTO

Susana Panisello

La cotidianidad de Vigàta se ve trastocada cuando se convierte en un set de rodaje ambientado en los años cincuenta. Mientras todos colaboran en la película, un incidente pone en jaque a la po­ bla­ción: un tiroteo en el instituto.

EL JUEGO DEL ALMA

Javier Castillo SUMA

Nueva York, 2011. Una chica de quince años apa­­ re­ce cru­cificada en un suburbio. Miren Triggs, pe­rio­dista de investigación, recibe un ext­raño so­bre. En su interior, la polaroid de otra ado­les­ cen­te maniatada, con una sola anotación: Gina Pebbles, 2002.

LA VOZ DEL PUEBLO

Telesforo Monzon TXALAPARTA

TXERTOA

Más de 70 militantes de organizaciones armadas vascas refugiados en el Estado francés fueron de­ portados en los años 80 a una decena de países de Amé­rica y África. Susana Panisello analiza en este pro­ceso en el libro, basado en su tesis doctoral.

Este libro vio la luz a un año de la muerte del po­ lítico y escritor Telesforo Mon­zon. Cuarenta años después rescatamos esta an­tología de artículos, entrevistas, canciones y poe­mas de la etapa final de uno de los referentes vas­cos del siglo XX.

LA MANSIÓN. TIEMPO DE RESURGIR

Anne Jacobs

PLAZA&JANÉS

La calma ha llegado a la mansión. Franziska se ha reencontrado con su antiguo hogar y con su gran amor, Walter. Su nieta, Jenny, lucha para cons­truir un futuro y se siente dichosa al lado de Uli. Pero, desafortunadamente, no todo es de co­lor de rosa.

MORIREMOS NOSOTROS TAMBIÉN

Miguel Sánchez-Ostiz

LA MUJER DE ÖDESMARK

Stina Jackson RBA

Ödesmark, en el norte de Suecia, es un pequeño pueblo de catorce casas desperdigadas, de las cuales solo cinco siguen habitadas. Una de ellas es el hogar de Liv Björnlund, que comparte con su hijo y con su tiránico y anciano padre, Vidar.

ELLA Y SU GATO

Makoto Shinkai

PLANETA CÓMICS

PAMIELA

Murieron nuestros padres o abuelos y está claro que moriremos nosotros también, cada cual de lo suyo, de rabia, de asco, de no tener dinero para seguir viviendo, de agotamiento, de las viejas sie­ te plagas o de alguna de las que bullen en lo pro­ fundo de las selvas o en laboratorios criminales.

EL RETO VEGGIE DE PATRY JORDAN

Patry Jordan RBA

Patry Jordan es una de las entrenadoras físicas on­ line más exitosas de España. Cada vez son más las personas que la siguen en sus planes de entrena­ miento y sus retos de fitness. Ahora, Patry difunde otra faceta clave para su salud y su físico: la dieta.

Nueva obra, autoconclusiva y costumbrista, del autor de 5 centímetros por segundo y Your name.

“Era un día lluvioso de comienzos de primavera.

Ella me encontró”. Esta es la historia de una chica que vive sola y el gato que se encuentra un día de primavera.

LUIS IRIZAR. MAESTRO DE MAESTROS

Luis Irizar Zamora ABALON

En sus memorias, el patriarca de la prestigiosa cocina vasca describe de manera atractiva su trayectoria vital y profesional desde sus inicios en Donostia hasta su salto a Inglaterra al frente de las cocinas del hotel Hilton de Londres.

musika

34

NOBEDADEAK musika

GURE JARRERA + GORA HERRIA (2LP)

AIRAKA

Negu Gorriak ELKAR

Hogeita hamargarren urteurrenean, Gure jarrera ezi­n­bes­teko diskoaren edizio berezia dator bi­ni­ lo bikoitzean, aspalditik deskalogatuta dagoen Go­ra Herria maxia ere barne.

MEDICINE AT MIDNIGHT

LA EXCAVADORA

La Excavadora

Foo Fighters

MAUKA

Artistas con una dilatada carrera musical se em­ barcan en este nuevo proyecto con la ilusión de unos debutantes. La Excavadora es una mezcla de punk, rock, pop y metal contundente y natural.

AHO UHAL

Olatz Salvador

SONY-BMG

El décimo álbum de la banda contiene nueve can­ciones nuevas. Esta colección incluye el ar­ diente nuevo single, Shame Shame. Medicine At Midnight está producido por Greg Kurstin.

Aho uhal diskoa barruraino bustitzen gaituen za­­pa­rrada zintzo bat da. Zuzenean lotzen gaitu gu­­re ahuldade eta hutsuneekin eta bat batean go­­go­ratzen digu hauek ere badirela gure bi­zi­ tza­ren parte.

LEIHOTIK MUNDURA

UDABERRIA

Iker Lauroba

Serge

IKER LAUROBA

Iker Laurobak​ Udaberria argitaratu du N​ egua ba­ kar­kako laugarren lana kaleratu eta ur­te­be­tera.

COVID-19ak musika gogor kolpatu duen ho­ne­ tan, doinu alaiez eta letra burutsuz be­te­ri­ko la­ na­rekin dator.

ELKAR

Pauso erraldoia eman du Sergek. Gari Be­ra­sa­lu­ ze­ren olerkiekin ondutako Enarak itzuli di­ra dis­ koa­rekin abiatu zuen bere bakarkako he­gal­dia.

Orain, aldiz, norbere iparrorratza era­bil­tzea­ren hautua egin du.

DVD-AK ÁNGELUS APÁTRIDA

Ángelus Apátrida

SOUL

Pete Docter

DISNEY-PIXAR

SONY-BMG

La banda de heavy metal regresa con su séptimo álbum de estudio. Diez canciones con un sonido más determinado, versátil y feroz y que además celebra el vigésimo aniversario de la formación del grupo.

Joe consigue el concierto de su vida en el mejor club de jazz de la ciudad. Pero un paso en falso lleva a Joe a un lugar fantástico: El Más Allá.

PINOCHO

ADÚ

Roberto Begnini

Salvador Calvo

WARNER

Roberto Benigni interpreta a Geppetto, un viejo carpintero que crea una marioneta de madera.

Pero sucede algo mágico: la traviesa marioneta empieza a hablar, a andar, a correr y a comer co­ mo cualquier niño.

DIVISA

En un intento desesperado por alcanzar Europa y agazapados ante una pista de aterrizaje en Ca­ me­rún, un niño de seis años y su hermana mayor es­peran para colarse en las bodegas de un avión.

CUIDA TU ALIMENTACIÓN Y GANA BIENESTAR CON CARLA ZAPLANA Y CARLOS JARAMILLO @dianaeditorial

jolasak

35 +6

EL CASTILLO DEL TERROR ATOMO GAMES

Joko hau izugarri... dibertigarria da adin guztientzat. Pertsonaiak, gauzak eta munstroak bildu ditu 62 kartetan.

+6

+8

TXORIAK

DOBBLE - EDICIÓN COLECCIONISTA 10º ANIVERSARIO

ZUMOS

ASMODEE

ZACATRUS

Para celebrar el décimo aniversario del juego, presentamos esta edición que incluye dos barajas de 55 cartas de gran tamaño, con temáticas Fiesta y Escalofriante.

Zumos es un juego de cartas familiar, de 2 a 6 jugadores, con el que disfrutaréis preparando los mejores zumos (y saboteando los de los demás...). +10

+8

ENSALADA DE PUNTOS

BREAK THE CODE

DEVIR

DEVIR

Ensalada de puntos es un juego de cartas rápido y divertido en el que hay más de cien formas diferentes de puntuar.

Break the Code dedukzio logikoa darabilen karta jokoa da. Zenbakidun fitxak eta galderadun kartak baliatzen ditu. +12

+12

LINKEE

NATACHA ORTEGA • LUCÍA FRANCO

DECKTECTIVE. ROSAS DE SANGRE

MERCURIO

MERCURIO

Juego de cartas que desafiará nuestro conocimiento de cultura popular con preguntas entrelazadas.

Juego de investigación para grupos y también para jugar en solitario. ¿Podremos juntar todas las pruebas y resolver el misterio?

www.pamiela.com

Anima zaitez!