MAAK ER EEN FEEST VAN // Nicole Flattery

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 1

Maak er een feest van

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 2

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 3

Nicole Flattery Maak er een feest van Vertaald door Johannes Jonkers

uitgeverij brooklyn

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 4

Oorspronkelijke titel Show them a good time Copyright Š 2019 Nicole Flattery All rights reserved Copyright Nederlandse vertaling Š 2020 Johannes Jonkers Omslagontwerp Claudia Claas/Valetti Typografie binnenwerk Sander Pinkse Boekproductie isbn 978 94 92754 18 9 nur 302 www.uitgeverijbrooklyn.nl

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 5

Uiteindelijk kon één vrouw op het immense, verderfelijke toneel geen ijzer met handen breken.

Uit: Lorrie Moore, ‘Four Calling Birds, Three French Hens’

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 6

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 7

Inhoud

Maak er een feest van 9 Flirten 38 Bochel 49 Abortus, een liefdesgeschiedenis 62 Cassettebandje 130 Papegaai 151 Je zult me vergeten voordat ik jou vergeet 178 Nog niet het einde 183

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 8

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 9

Maak er een feest van

De projecten waren voor mensen met zeeën van tijd, of voor mensen die wisten wat het was om als stront te worden behandeld. Ik was vertrouwd met beide situaties. Directie ondervroeg me — bizarre vragen door een paar centimeter plexiglas heen: hoelang, in uren, ben je werkloos geweest? Heb je je jeugd verdaan met stenen gooien naar voorbijrijdende auto’s?

‘Dit kan een divergerend proces worden,’ legde Directie uit en ik zei sorry.

‘Alleen boeren verontschuldigen zich,’ stelde Directie en ze richtte zich weer op haar onduidelijke aantekeningen.

Het toelatingsgesprek was nachtwerk, bedoeld om mijn geest te breken en ervoor te zorgen dat ik plechtig beloofde de rest van mijn leven ordelijk en verantwoordelijk te zijn. Toen het achter de rug was, verkeerde ik in onzekerheid over alles, behalve over mijn eigen naam en mijn leeftijd, die ergens achter in de twintig was. ’s Ochtends werd ik naar het toilet gebracht om me een uniform te laten aanmeten. Het wc-hokje had het duistere, bodemloze van een plek waar dagenlang een lijk kan hebben gelegen zonder te zijn ontdekt. Het overhemd gaf me borsten, de werklaarzen gaven me benen. Al die delen die ik met zoveel inspanning had proberen te vergeten, waren nu herenigd onder verrassende polyester omstandigheden.

Toen ik aangekleed was, stak Directie maniakaal een duim omhoog. Directie was rond, bijna volmaakt rond, en geneigd tot spontane lachsalvo’s. Ze keek naar me, naar mijn witte en lege gezicht, en vroeg: ‘Is het niet geweldig dat je jezelf aan het lachen kunt maken?’ Ik zag in dat gebaar haar vroegere leven 9

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 10

als landarbeider, het krankzinnige gemak waarmee ze dieren naar het slachthuis stuurde.

Directie legde de procedure nog eens uit. Het was onze taak in de buurt van de kassa te zijn, ervoor te zorgen dat de garage er netjes uitzag en, het allerbelangrijkste, te geloven. Directie verliet het vertrek terwijl ik de demonstratievideo bestudeerde. Daarin spraken drie deelnemers met de geslachtsloze schoonheid van catalogusmodellen over het genot om weer aan het werk te zijn. Telkens wanneer ze iets spontaans deden, of iets wat buiten hun opdracht viel, verscheen er een grote X op het scherm. Al kijkend werd ik duizelig en schaamde ik me, alsof ik getuige was van een bepaald soort wrede porno.

Directie stelde voor dat ik, als ik ooit het gevoel had dat ik niet geloofde, een korte, woedende wandeling moest gaan maken — misschien het pad langs de snelweg op en neer — en uit de buurt van mijn collega’s moest blijven, omdat mijn houding en chagrijnige gezicht gevaarlijk konden zijn. Ze zei dat ik haar een aardig iemand leek en dat de klanten, als die kwamen, me wel zouden mogen. Ik had een persoonlijkheid die het meest geschikt was voor korte interacties.

‘Moet ik een visitekaartje laten maken?’ vroeg ik.

‘Dat is iets om te overwegen,’ zei Directie, en ze stak weer maniakaal haar duim omhoog.

* In de tijd vóór de garage was mijn geboorteplaats beroemd onder mensen met wagenziekte. Ze stonden daar te kokhalzen en kotsen voordat ze doorreden naar een betere plek. Toen ik terugkwam uit de metropool, dacht ik dat we misschien allebei waren veranderd en levendiger en aantrekkelijker waren geworden, maar dat was niet zo. We hadden allebei lange ervaring met teleurstelling en de geneugten van gebruikt worden.

Ik was intussen twee maanden thuis en het huis maakte een vreemd lege indruk op me, alsof al ons meubilair was verkocht. Op een of andere manier hadden er talloze minieme, onbeschrijfelijke gebeurtenissen plaatsgehad in mijn afwezig10

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 11

heid. Ik was herenigd met mijn moeder: twee flirts; twee vrouwen die verwikkeld konden raken in gewelddadige relaties zonder dat ze ook maar iets in de gaten hadden; twee sukkels van de bovenste plank — weer bij elkaar.

Elke avond tijdens het eten vroeg ze zich af waarom ik at zoals ik at, waarom ik mijn vingers in zoveel potten stak en erin rond wroette. At ik eigenlijk wel groenten? Waren er in die metropool veel restaurants waar ze erwten serveerden? Ik zei dat ik dat niet wist, dat het niet iets was waar ik veel over nadacht, en ze richtte haar vork op me, met die absurde groente eraan geprikt, alsof we een grappig onderonsje hadden.

‘Waren daar jongens? Had je een vriendje?’

‘Ja.’ ‘Was hij leuk?’

‘Niet echt. Hij was namelijk irritant. Hij zei dingen als: Ik neem een kleine espresso. Info over koffie die mensen al weten.

Hij was helemaal niet grappig. En hij sloeg me soms als ik sliep. Hoewel ik denk dat ik alleen maar deed alsof ik sliep, dus het was ook weer niet helemaal eerlijk van me.’

‘Het is belangrijk dat een man gevoel voor humor heeft.’

Een vertrouwelijke, moederlijke glimlach. Haar optimisme was van de angstaanjagende, ondoordringbare soort. Die kon door hele historische tijdperken heen branden.

Mijn ouders hadden een intense band die ik bewonderde.

Ze hadden de gewoonten ontwikkeld van de lang getrouwden: niets zeggen en dan alles twee keer zeggen. Ze lieten me links liggen, maar op een praktische manier: zoals je de zwakkeling in een schuilkelder negeert. Hun dagen hadden hun eigen bedaarde, typische ritme, onderbroken door de scherpe klap van de afwasmachine. Er was een vreemd, dagelijks patroon: slenter door de straat; ga naar de supermarkt; zwaai naar een vage kennis; werp een blik op hetzelfde stukje hemel; kom terug naar huis. Ze hadden verveling gezien, haar brutaal weggekeken en overleefd. En toch waren ze minder uitgeput, minder oud dan ik. Mijn vader, die altijd zwart had gedragen, had ineens de energie en het enthousiasme voor kleuren, en pronkte met een roze shirt onder een rode golftrui. Mijn moe11

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 12

der moedigde me aan om zijn ontluikende stijl te steunen. Ze hadden nieuwe vrienden, echtparen die ze naar het scheen in de supermarkt hadden ontmoet. Als deze nieuwe mensen opbelden, nam ik op en zei: ‘Met wie spreek ik?’ en dan zeiden zij: ‘Nee. Met wie spreek ik?’ alsof ze wellicht op een inbraakscène waren gestuit, een dramatische griezelfilm die hun band met mijn ouders zou versterken.

Ik lag op mijn bobbelige bed en verzon inventieve manieren om mijn eigen lichaam te verlaten. Ik bekeek het van bovenaf — slap, stervormig — en deed mijn ogen dicht, weer open. Het was er nog steeds. Het leek niet weg te gaan. Ik was rusteloos. Ik liep vaak naar de regenton in de tuin. Naar mijn gevoel was de regenton een tijdmaat — alle regen verzameld tijdens mijn twee jaar afwezigheid. Mijn moeder vermoedde dat er een tekort aan water in de wereld zou ontstaan en deze gebarsten, aluminium ton was onze zekerheid, ons geheime plan.

Ik wilde zeggen: ‘Het is de eenentwintigste eeuw’, maar dat klonk opgeblazen en vreemd in ons vijandige huisje.

Verlossing interesseerde me niet. Ik geloofde er niet in — het was voor mafketels, burgerlijke types — maar die regenton had iets wat bij mij het verlangen wekte wedergeboren te worden. Ik zag mezelf al door de donkerte zweven, mijn gezicht omkranst met de vuile blaadjes, de blauwheid van de ton die mijn innerlijke maagd Maria deed uitkomen.

Ik moest weg uit dat huis.

* Kevin verscheen precies een week na mij op het werk, maar hij begreep al meteen meer van de garage dan ik. Hij vatte haar stille romantiek, haar roestige aantrekkingskracht. Hij kende de volgorde waarin we onze activiteiten moesten verrichten — het was aangeboren. Als ik bijvoorbeeld de zwabber in de emmer stak, of de zwabber uitwrong, zei hij: ‘Dat mogen we nu nog niet’, en hij had gelijk. Hij maakte zich zorgen om mijn niet-lineaire geest, maar ik vond dat we moeiteloos samenwerkten, als een volmaakt gesynchroniseerd koppel.

12

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 13

Ik mocht hem graag, veel meer dan eigenlijk werd aangemoedigd. Ik wist dat Directie wilde dat we een moeilijker soort relatie hadden, met misschien een huivering van nare seksuele spanning, maar dat gebeurde niet. Van begin af aan deelden we een bijzondere sfeer, een vertrouwelijke band die zuiver en eerlijk was. Wanneer ik bijvoorbeeld op het toilet mijn gezicht controleerde om te kijken of ik er nog steeds goed uitzag, wist hij meteen dat al dat wachtend rondhangen me niet fataal was geworden. Hij nam er geen aanstoot aan. We hadden allebei vage dromen waarin we voor onszelf opkwamen, fantasieën waarin we het gevecht aangingen en zegevierden. We vertrouwden elkaar. We deden bekentenissen. Ik was waarschijnlijk de zus met wie hij wilde trouwen.

Als oudere vrouw vond ik dat ik zijn zelfvertrouwen moest opkrikken. Ik zei tegen hem dat hij er fantastisch uitzag in zijn uniform, dat zijn slungelige negentienjarige lichaam er enorm van opknapte. Dat was ook zo. Hij zag eruit als iets uit een film over voortvluchtige gangsters of seriemoordenaars. Alleen was hij geen gangster of seriemoordenaar. Hij was de pompbediende die behulpzaam wees en zei: ‘Ze zijn die kant op gegaan!’ Hij genoot van deze vergelijkingen, deze symbolen.

Hij gaf toe — terwijl we het plein voor de garage aanveegden en naar gelukbrengende munten speurden — dat in zijn beleving alles televisie was. Er waren manieren om de werkelijkheid van de fantasie te scheiden, maar hij kende ze niet.

Dit kon een klein probleem zijn — zoals moeite hebben met richtingen, noord en zuid door elkaar halen. Maar het kon ook een groot probleem zijn. Toen we op een keer het terrein rondom het provisorische, overbodige hek aan het wieden waren, zei hij tegen me dat hij zich voelde als een personage dat op pijnlijke wijze uit een sitcom wordt geschreven.

‘Je weet wel, als ze aanwezig zijn, maar niets doen of zeggen. Alsof niemand ook maar enig idee heeft wat hij met ze aan moet. Dan verdwijnen ze en geen mens maakt er ook maar een woord aan vuil. Dat is er nu met mij aan de hand, denk ik.’

Dit soort gevoelens van verlamming waren mij niet vreemd.

In de garage had ik het gevoel dat een willekeurig iemand mijn 13

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 14

rol kon overnemen als diegene werd voorzien van de juiste uitingen van angst, de trage reacties van iemand die verbijsterd is door zijn of haar eigen slechte keuzes. ’s Avonds, als zelfmedelijden intrad, leek het me vaak goed om te praten. Ik zei dan: ‘Zeg iets tegen me, Kevin’, en hij gehoorzaamde. Kevins filmkennis was zowel gedetailleerd als absurd. Er bleef in zijn hersens maar weinig ruimte over voor iets anders, maar ik was er dankbaar voor. Het verlichtte de spookachtige stilte van de garage. Ik vond het leuk om met veel vertoon naar hem te luisteren. Ik denk dat hij zich daardoor beter voelde, alsof hij meer had gedaan dan een urenregistratie invullen, het erf wieden, wachten.

Ik wilde indruk op hem maken. Er hing gewoon iets in de lucht tussen ons in.

‘Weet je, ik heb in een paar films gespeeld, kleine rollen, maar ik heb op de set gestaan.’

Allebei volmaakt roerloos in de bries van de snelweg.

‘En, hoe was dat?’ vroeg hij.

‘Na een tijdje zoals al het andere. Bijna saai. Onaangenaam.

Veel rondhangen.’

‘Ben je daarom weggegaan?’

‘Ja. En de goede rollen begonnen schaars te worden.’

‘O, dat kan gebeuren,’ beaamde Kevin ernstig. ‘Ik heb gehoord dat vrouwen dat is overkomen.’

Binnen een paar weken ontwikkelde ik de nachtelijke gewoonte om kwiek en schuldig langs het huis te lopen waar Kevin nog steeds met zijn vader woonde. De conclusies die ik trok bevielen me helemaal niet. Ik zag voor me hoe hij daarbinnen, opgevouwen op zijn eenpersoonsbed, ingespannen naar een scherm zat te kijken. Op sommige ochtenden kon ik me een vleugje televisieschijnsel op zijn lichaam voorstellen.

* Het leek gênant om op zoek te gaan naar mensen die ik kende in mijn armoedige, oude straten, maar ik deed het toch. Ik was de trots toen sowieso al voorbij. Ik had hem achter me gela14

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 15

ten, zonder plannen hem ooit weer te zien. Mijn vriendinnen, degenen die waren overgebleven, waren lieve meisjes — doorzichtig, braaf, maar aardig. Voor één treurige avond bracht ik ons bijeen in een café. Aangezien we waren opgegroeid met moeders die streng aan hun jaarlijkse wijntje zaten, dronken we allemaal als onze vaders. Het was de grote beslissing die wij als generatie namen.

Zo nu en dan vroegen ze me terloops wat ik tijdens mijn afwezigheid had gedaan. Ze waren woedend dat dit het was, dat ze daar nog steeds waren, dat ze hun volledig verwezenlijkte zelven nooit zouden kennen. Ze konden zich elk moment tegen me keren. In een halfhartige poging tot sensitiviteit zei ik dat ik weg moest om dingen over mezelf te ontdekken. Ik verzweeg het feit dat er niet veel te ontdekken viel. Slechts alledaagse oppervlakte met daaronder de meer hopeloze oppervlakte. Ik smeekte ze mijn nieuwe loopje in ogenschouw te nemen. Het was een grotestadsloopje. Ik demonstreerde het.

‘Dit is het,’ schreeuwde ik terwijl ik in hun favoriete en meest tragische provinciestadskroeg van het ene eind naar het andere liep.

Met nadruk bracht ik naar voren dat ik in de metropool voor een aantal rijke mensen had gewerkt. Ik had heel wat spectaculaire uitzichten gezien, omdat het een fluitje van een cent was om naar dingen te kijken. Ik was meegenomen naar verscheidene penthouses, allemaal hardnekkig hetzelfde, had door de ramen gekeken en een zucht van waardering geslaakt voor de schoonheid. Met montere minachting ontleedde ik voor hen mijn leven. Het was vermakelijk voor me.

Ik merkte dat ik een zekere ergernis wekte met mijn verhalen. Mijn meisjes, mijn lieve meisjes, hadden plotseling allemaal de onderzoekende, uitgeputte gezichten van mensen met onzekere banen. Ze zuchtten, slurpten ongemanierd van hun drankjes, herhaalden mijn naam om de haverklap. Terwijl ik had rondgescharreld in afwachting van het juiste moment om mezelf aan de wereld voor te stellen, hadden zij zich gewaagd aan naargeestige taken — een poging gedaan om met mate te drinken, de motorrijtuigenbelasting betaald.

15

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 16

Natuurlijk hadden we het plotseling, schichtig over geld.

Mijn grootste probleem was dat ik geen cent te makken had, en ik maakte me daar zorgen om. In de metropool was het geen probleem om aan contant geld te komen. Ik hoefde mijn portemonnee maar open te doen of de lelijke dollars sprongen eruit, dolblij om me te zien. Ik heb nooit iets gestolen. In dat opzicht was ik beschaafd. Ik verdiende de kost. Het was oplichterij, het was precies op het juiste moment ervoor gaan, het was heel plat, heel stil op je rug liggen. Armoede was alleen voor vrouwen die niet wisten hoe ze telkens iets hoger konden komen op de maatschappelijke ladder.

Mijn vriendinnen zeiden dat ik bezig moest blijven. Ze kenden allemaal mijn gedragspatroon — mijn hang naar mijn tijd verkloten. Ze hadden een saaie lijst met activiteiten die ik moest doen. Op een gegeven moment werd naar voren gebracht, werd geïmpliceerd dat er leuk uitzien geen fulltimebezigheid was.

‘Probeer het maar eens,’ zei ik. ‘Probeer het een week en kom dan maar bij me terug.’

Als er een stilte viel in het gesprek, als er een ruimte was waar ik naar binnen kon glippen, praatte ik graag over de grotestadsvrouwen in de treinen, de vrouwen die hun zonnebrillen nooit afzetten. Ze waren ongelooflijk, die dames! Ze zaten doodstil, hun ogen beschermd tegen de donkere, metalige zon terwijl de tranen over hun wangen liepen, als bij toeval, alsof het niets met ze te maken had.

Op zulke momenten spreidde ik veel wijsheid en rijpheid tentoon. Ik wist niet waar het vandaan kwam. Ik was gewoon stomdronken.

* Terug in de garage kreeg ik de leiding over het interieur. Dat bevatte drie blikjes van onbestemde oorsprong, voor elke plank één; een gevoel van eindeloze melancholie; een ansicht van een wolkenkrabber; en een spookachtige koelkast die midden op de vloer rondwaarde. We hadden het erover de muren 16

Maak er een feest van.indd | Sander Pinkse Boekproductie | 19/12/2019 / 18:31 | Pag. 17

te schilderen. Schilderen, voorraad, klanten — Kevin had de plannen en de manier van denken van een hulpeloze idealist.

Wat betreft liefde en vriendschap had ik soms het gevoel dat het met Kevin een beetje eenrichtingsverkeer was. Hij zat met mijn onnozelheid in zijn maag, wat een rode, ruwe uitslag op zijn wangen en een onaantrekkelijke kant deed uitkomen.

Het vertraagde hem, zei hij. Het weerhield hem ervan vooruitgang te boeken op zijn gebied, zei hij. Blabla. Hij had de gewoonte mij ’s ochtends op mijn nogal trage geest te wijzen.

Hij stak zijn handen uit, draaide zijn ogen weg en wankelde in mijn richting. Ik was zijn zombievrouw, zijn zombiezus. Hij voegde er op een beleefde en behulpzame manier aan toe dat er manieren zijn om drankjes zo te mixen dat je geen vreselijke kater krijgt.

‘Wil je dan niet dat het hier leuk is?’ schreeuwde hij naar me.

‘Jawel.’ Dat wilde ik zeker.

‘Ze hadden ons wel meer dan drie blikjes godvergeten soep kunnen geven.’

‘We weten niet of het soep is.’

‘Wat ik bedoel is dat ze niet eens een beetje moeite doen.

In het opleidingskantoor in de stad hebben ze twee werkende computers. Wat hebben wij?’

Ik tikte twee keer op de ansicht.

* Er was eventueel ruimte voor promotie in de garage, en die mogelijkheid dreef Kevin bijna tot waanzin. Ik had het wel gehad met proberen. Er was niets te doen en ik had geen zin om het te doen. Gewoon blijven leven — dat was mijn werk.

Maar Kevin was hongerig. Directie wist precies hoe ze hem het hoofd op hol kon brengen met buitensporige beloften die op geen enkele manier werden nagekomen. Ik zei dat het vulgair was om te willen slagen in een denkbeeldige baan. Ik was graag eerlijk als ik dacht dat dat nodig was.

Kevin zei dat hij zou willen dat ik aan alles in de garage 17