Frascati magazine #1 by Élmer Oudega

Frascati Magazine

September 2012

Magazine voor avondmensen Over het werk van opmerkelijke, nieuwe én vooraanstaande theatermakers en choreografen in Frascati / ISSUE #1

‘Beeldt u hem zó maar uit!’ Gerard Spong over Bouterse. In gesprek met Tjon Rockon en Marjolijn van Heemstra

Het werk van Boogaerdt/ VanderSchoot is een hedendaagse variant van Plato’s grot. Coen Simon over Disneyficatie van de samenleving.

‘Eindelijk gaan we weer bouwen.’ Een interview met artistiek directeur Mark Timmer en zakelijk directeur Jola Klarenbeek.

‘Woede is ook een drijfveer om deze voorstelling te maken.’ Hassan Bahara interviewt Sadettin Kirmiziyüz

Januari 2013

Frascati Magazine

Frascati’s Favourites

September 2012 - Januari 2013

November 2011 Bokshandschoenen uit: Rocco van Emio Greco|PC

Maart 2012 (cover) Kraag uit: De (komende) opstand van Andcompany&Co.

Januari 2012 Tijgerprint uit: Freetown van Dood Paard

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Februari 2012 Bloed uit: X-ON van Ivo Dimchev

Maart 2012 Groteske epauletten Uit: F-16 van Bambie

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

April 2012 Crack light Uit: Grind van Jefta van Dinther trailer Grind:

Stellig Voorwoord

Onlangs had ik een afspraak met een kunstenaar. Het bleek allesbehalve een elevator pitch. Laat begonnen en te lang uitgelopen, drie keer opnieuw opgestart en niet eens echt afgerond. Hij zocht zijn woorden stamelend en wat onhandig, zonder vooropgezette agenda of afsluitende samenvatting. Volgens moderne maatstaven een ronduit belabberde conversatie. Hij liet me beduusd en met een groot vraagteken achter. Maar zijn stamelen kwam niet voort uit onwil, noch uit onvermogen. Het was het resultaat van de vastberadenheid en oprechtheid waarmee hij woorden wilde geven aan wat hij nog niet kon weten. Het was mijn meest prikkelende ontmoeting van de afgelopen maanden. Tegenwoordig is het niet weten een halsmisdaad en het stellen van de vraag een subversieve daad. Nut en noodzakelijkheid worden enkel nog afgemeten aan ‘de realisatie van beleidsdoelstellingen binnen budgettaire kaders’. In deze tijd was dit gesprek balsem op de ziel. Ik vrees dat de wereld aan stelligheid ten onder gaat. In toenemende mate groeit mijn weerstand tegen de verkondiging van het pertinente en onwrikbare. De hang naar een pasklare zakformaatversie van de waarheid lijkt vaak onweerstaan-

baar. Want ja, we leven in onzekere tijden. En ja, er is nood aan hernieuwde inspirerende vergezichten, aan radicale proposities om de wereld het hoofd te bieden. Maar iedere suggestie dat kortetermijnkabaal en feel good-tromgeroffel ons dichter bij de noodzakelijke antwoorden zullen brengen, is een leugen. Eén die we te vuur en te zwaard moeten bestrijden. Frascati is een huis voor kunstenaars en voor publiek. Het is een ode aan de ontmoeting. Aan alles wat nog niet is benoemd en wat we nog niet kunnen weten. Aan de vraag, aan dat wat we onderweg aantreffen. Aan die ervaringen die ons leven onaangekondigd veranderen en in één grote beweging al het onwrikbare doen wankelen. Niets meer en niets minder. In dit nieuwe magazine van Frascati, waar we apetrots op zijn, treft u ook een interview aan met de directie, vol stellige en gepeperde uitspraken. Doet u mij en uzelf een plezier: neemt u alles zo serieus mogelijk, maar tegelijk ook graag met een korreltje zout. Mark Timmer, artistiek directeur

Frascati Magazine

Stellig Mark Timmer Pagina 7 Desnoods op het toneel Eric de Vroedt Pagina 10 ‘Beeldt u hem zo maar uit!’ Marjolijn van Heemstra & Tjon Rockon in gesprek met Gerard Spong Pagina 12 Portret: Jan Martens Pagina 20 ‘Eindelijk gaan we weer bouwen.’ Interview met Mark Timmer & Jola Klarenbeek Sophie Derkzen Pagina 22

Mei 2012 Plastic glazen Uit: Interview. Doen alsof het echt is van Frascati Producties / Tijdelijke Samenscholing

Portret: Marcus Azzini & Hannah van Wieringen Pagina 48 Talent van de toekomst Frascati Producties Pagina 50 Breakin’Walls Het label voor jonge Amsterdammers Pagina 54 Portret: Likeminds Pagina 58

Frascati Magazine

Magazine voor avondmensen Issue #1

Elkaar aankijken Francine van der Wiel over het duet Pagina 26

Theater is een ontmoeting José Cutileiro interviewt Lotte van den Berg & Dries Verhoeven Pagina 60

Portret: Boukje Schweigman Pagina 30

Tot volgend jaar Laura van Dolronontmoet Wim Kan Pagina 64

‘Mij krijgen ze hier niet weg’ Sadettin Kirmiziyüz in een intervieuw met Hassan Bahara Pagina 32 Niet alleen het experiment Simon van den Berg over drie artistieke samenwerkingen Pagina 36 Dood Paard Van de gracht naar de Nes Pagina 42

Kleine Wereld Coen Simon schrijft naar aanleiding van Boogaerdt/VanderSchoot Pagina 44

Portret: Bambie Pagina 66 Kennis maken, cursussen & verdieping, Frascati Foreign Friends Pagina 68 Praktische informatie Pagina 72 Maandoverzicht september 2012 - januari 2013 Pagina 76

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Desnoods op toneel Vorig jaar is mijn vader overleden. Een half jaar voor zijn dood kreeg hij tijdens een vakantie op Bali een hartinfarct. Het was zijn tweede of misschien wel zijn derde. Hij wist dat zelf niet precies. Met spoed werd hij opgenomen in het ziekenhuis. Maar omdat mijn vader de Balinese dokters niet vertrouwde (‘ze zijn alleen maar op m’n geld uit’) ontsloeg hij zichzelf alweer de volgende dag. Hij voelde zich ‘helemaal prima’ en keerde terug naar kamer 2301 van het Ramada Bintang Bali Resort. Het telefonisch aandringen van mijn zus om in godsnaam naar Nederland terug te keren liet hij laconiek van zich afglijden. Een paar dagen later kreeg hij in zijn Deluxe Room (with garden view) een herseninfarct. In een hete Balinese nacht is een bloedprop uit z’n halsslagader z’n eigenwijze hersens ingeschoten en heeft daar alles kapot gemaakt. Bijna 36 uur zweefde mijn vader in zijn Kingsize Bed tussen leven en dood. Het all-American breakfast werd voor zijn kamerdeur op de grond gezet en een paar uur later onaangeroerd weer weggehaald. Twee dagen later was er weer telefonisch contact met het thuisfront. Mijn zus herkende mijn vader amper nog. Een half jaar later is hij in een Nederlands ziekenhuis (waar hij de dokters overigens evenmin vertrouwde) ten gevolge van de infarcten, een Aziatische ziekenhuisbacterie en verwaarloosde diabetes overleden. Hij heeft zijn 72e verjaardag net niet gehaald. De relatie tussen m’n vader en mij was de afgelopen dertig jaar (ik ben

nu veertig) eigenlijk steeds moeilijker geworden. De laatste jaren zagen we elkaar nauwelijks en als we elkaar ontmoetten, zwegen we vooral. Ooit was dat wel anders: in mijn vroege jeugd was mijn vader natuurlijk ook mijn superheld. De man van wie alles mocht, die nooit kwaad werd en met wie wij stoeiend over het tapijt rolden. Maar de scheiding tussen mijn ouders, de economische crisis en het faillissement van m’n vaders bouwbedrijf maakten begin jaren ’80 alles anders. In m’n puberteit maakte het onschuldige gestoei plaats voor een fanatiek gevoerde strijd. Mijn vader en ik raakten steeds vaker verzeild

In een hete Balinese nacht is een bloedprop uit z’n halsslagader z’n eigenwijze hersens ingeschoten en heeft daar alles kapot gemaakt. in pittige politieke discussies, die wij bijna op leven en dood met elkaar uitvochten. Aan de goedgevulde eettafel (mijn vader kon geweldig koken) in de Rotterdamse buitenwijk vond eind jaren ’80 na de eerste fles wijn (mijn vader kon ook geweldig drinken) dikwijls een heftige clash plaats tussen de laatste resten van het marxisme (onhandig doch gepassioneerd verwoord door mij) en het triomferende kapitalisme (mijn

vaders helden waren Hans Wiegel, Ronald Reagan en verder alle mensen die rijk waren). Zo’n discussie begon meestal onschuldig, bij een bezuinigingsmaatregel van Ruud Lubbers of de laatste veldslag in Nicaragua, maar eindigde steevast met de intimiderende vraag: ‘dus jij geeft he-le-maal niks om geld?!’, die ik dan steevast bevestigend beantwoordde. Het debat werd gesmoord in boze blikken, gegrom en een vroege vlucht van de eettafel. Toen ik in mijn studententijd via theatervoorstellingen mijn kritische opvattingen over de politiek en samenleving begon te ventileren liet mijn vader dat aanvankelijk nogal gelaten over zich heen gaan. Maar misschien was dat vooral het gevolg van zijn onbekendheid met de in de jaren ’90 heersende theatercodes (het was in die tijd ook allemaal zo cryptisch). Toen ik tijdens een toneelschoolvoorstelling in een scène mijn medespeelster ‘te koop aanbood’ (wat natuurlijk een scherp commentaar op het kapitalisme was waarin zelfs een mens tot handelswaar werd gereduceerd), begon mijn vader spontaan te bieden. Toen ik hem na afloop boos zei dat dat niet de bedoeling was, snapte hij niet waarom het publiek deze scène avond aan avond doodstil en gegeneerd aanschouwde – ‘terwijl het zo’n mooie meid is!’ Bij de voorstellingen die hij daarna nog van mij zag zweeg hij beleefd en steevast was na afloop z’n enige commentaar: ‘Het ging alleen maar over seks!.’ Wat natuurlijk niet zo

tekst: Eric de Vroedt

was (hoewel eind jaren ’90 seks, na de dood, een van de favoriete onderwerpen van het Nederlands Toneel was), maar in zijn ogen stond de subversieve inhoud van de voorstellingen kennelijk gelijk aan een zekere perversiteit. Toen ik 32 was startte ik met het mightysociety-project. Hoewel hij bewondering had voor mijn ondernemingslust (ik presenteerde het tienjarenplan dan ook als ‘mijn eigen bedrijf’), heeft mijn vader geen enkele mightysociety gezien. Ik heb hem ook nooit uitgenodigd. Als we over mijn werk spraken was zijn enige vraag: ‘En, heb je al winst gemaakt?’ Geduldig probeerde ik hem dan uit te leggen dat dat natuurlijk niet de bedoeling was (zelfs niet eens toegelaten). Maar daar begreep mijn vader niks van: voor hem was ik iemand die voorstellingen over seks maakte (en zelfs vrouwen te koop aanbood), maar er toch niet in slaagde daarmee winst te maken. Als ik er nu – een jaar na zijn dood – over nadenk, snap ik eigenlijk best dat ‘ie niet graag naar mijn voorstellingen kwam. Ik denk dat hij mijn voorstellingen (en de In 2004 startte Eric de Vroedt het mightysociety -project, een tiendelige serie voorstellingen over actuele kwesties. Een greep: mightysociety1 was een satire over spindoctors en populisme, mightysociety4 een thriller over globalisering & geluk, mightysociety6 stelde de Nederlandse deelname aan de oorlog in Afghanistan ter discussie. Eric de Vroedt schrijft en regisseert komend najaar het laatste

theaterwereld überhaupt) onbewust beschouwde als één grote aanklacht tegen zíjn wereld. Want werd in die voorstellingen de wereld van het geld niet steevast verdacht gemaakt? Werden de politieke populisten (die zijn stem kregen) in het theater niet continu bekritiseerd? Werden babyboombejaarden of boze witte mannen niet altijd belachelijk gemaakt? Waarom jezelf als hardwerkende Nederlander in hemelsnaam daaraan blootstellen? We gingen allebei ons weegs, allebei met ons eigen grote gelijk. En zo bleven onze grote discussies altijd onbeslist. Geen conclusie, geen compromis, geen contact. We zijn allebei verliezers van een te vroeg gestopt gesprek. We hebben nog iets uit te vechten, mijn vader en ik. Desnoods in kamer 2301 van het Ramada Bintang Bali Resort. Desnoods op toneel. www.theaterfrascati.nl/lezerskorting Koop via deze link je tickets voor mightysociety10 met een korting vanaf €3,5 per persoon. Let op: deze mogelijkheid blijft online t / m ma 1 okt 2012

deel van zijn mightysociety-reeks: mightysociety10. Bij de herneming in januari zal ook de aansluitende mightyfinalremix te zien zijn; daarin komen alle delen nog één keer langs in een volstrekt nieuwe mix. De tiende en laatste aflevering van de reeks gaat over Indonesië, het land waar zijn moeder is geboren en zijn vader is gestorven. Mightysociety10 legt op Paul Auster-achtige wijze de weg af van

een gedroomde jeugd in Batavia naar de commerciële nachtmerrie van een Balinees luxe-resort. Van een koloniale stad met jazzorkesten naar een Oosterse megapolis met al zijn verlokkingen. Een voorstelling vol potentiële Balibombers, Javaanse YouTube-ers, spirituele westerlingen en geile pensionado’s. Zie p. 82 & 90 voor meer informatie

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

‘Beeldt u hem zó maar uit!’ Gerard Spong over Bouterse. In gesprek met Tjon Rockon en Marjolijn van Heemstra tekst: Tommie van Eck Er zijn maar weinig plekken voor theatermakers om rechtstreeks te reageren op de actualiteit, of te onderzoeken hoe ze zich verhouden tot de gebeurtenissen, stromingen, verschijnselen in de echte wereld. Frascati wil juist dat de schijn van het theater met enige regelmaat opengebroken wordt door het wezen van de werkelijkheid. Vaste bespelers als Laura van Dolron, Marjolijn van Heemstra en Sadettin Kirmiziyüz maken veelgeprezen voorstellingen waarin ze hun persoonlijke belevingswereld als uitgangspunt nemen voor een zoektocht naar het grotere, naar een al of niet bezield verband. Naar antwoorden op de vraag wat dat toch voor wereld is waarin zij leven. Een hoogtepunt in dit nog jonge genre belooft komend seizoen de voorstelling Bouta! te worden, naar een idee van de Surinaamse Rotterdammer Tjon Rockon. Hij zal samenwerken met Marjolijn van Heemstra en dramaturg Anoek Nuyens. De drie richten zich op de kwestie Bouterse, en op de Decembermoorden. Op 8 december 2012 zal het precies dertig jaar geleden zijn dat vijftien tegenstanders van het toenmalige militaire regime op het terrein van Fort Zeelandia in Paramaribo werden doodgeschoten. De militairen stonden onder bevel van Desi Bouterse, de legerleider die twee jaar daarvoor door een staatsgreep

aan de macht gekomen was. Onder de slachtoffers waren advocaten, journalisten en militairen. Inmiddels is Bouterse, die in de volksmond Bouta wordt genoemd, door een samenloop van omstandigheden president van Suriname geworden. Dit voorjaar liet hij de zogenaamde ‘amnestiewet’ invoeren, die bestraffing van de decembermoordenaars moet voorkomen. Bouterse zelf is hoofdverdachte in het proces. Van Heemstra, Nuyens en Rockon zitten momenteel, half juni, midden in de researchfase. Bovenaan hun wensenlijst stond natuurlijk een ontmoeting met strafpleiter Gerard Spong, die zich intensief met de zaak Bouterse heeft beziggehouden. Spong, zelf afkomstig uit Suriname, begon zijn advocatenpraktijk eind jaren zeventig in Paramaribo. Hij maakte de staatsgreep in 1980 van nabij mee. Dat jaar verdedigde hij een aantal burgers die voor de krijgsraad moesten verschijnen. Hij werd zelf opgepakt en een half etmaal gevangen gehouden. Daarna verliet hij Suriname voorgoed en vertrok hij naar Nederland. Vanaf 2000 adviseerde hij de Surinaamse minister van justitie bij het onderzoek naar de Decembermoorden. Spong was bevriend met de slachtoffers Kenneth Gonçalves, John Baboeram, Eddy Hoost en Harold Riedewald. In november 2007 werd Spong door de Surinaamse Justitie gemaand zijn kritiek op Bouterse enkel op persoonlijke titel te doen en niet als adviseur van de Surinaamse regering. Hij legde daarop zijn adviseurschap neer. Het hoge plafond van zijn kantoor is hemelsblauw. Rode zijden gordijnen flankeren het uitzicht op de tuin. Het is vrijdag 15 juni 2012, en meester Spong gebaart ons te

Frascati Magazine

Rockon: ‘Ik ga Bouterse spelen.’ Spong: ‘Dan heeft u nog een sikje nodig. Wanneer gaat het in première?’ Rockon: ‘8 december.’ Spong: ‘Nou, vertelt u maar.’ Van Heemstra: ‘Om te beginnen vragen wij ons af hoe het mogelijk is dat iemand als Bouterse zo populair is in Suriname. Heeft u daar ideeën over?’ Spong: ‘Hij is zonder enige twijfel een charismatische man. En hij is een zeer populistische... euh, laten we zeggen politicus, die haarfijn de onderbuikgevoelens van een deel van het Surinaamse volk aanvoelt. En misschien het meest zwaarwegende: hij heeft natuurlijk een machtsapparaat, en de reputátie dat hij een meedogenloze killer is. De invloed die hij uitoefent in Suriname is in aanmerkelijke mate gebaseerd op zijn vermogen om de boel te intimideren. Dat is het geheime wapen van elke dictator. Dictators kunnen alleen maar politiek overleven als ze zich bedienen van intimidatie en geweld. Of je nou Poetin neemt of Mugabe: ze zijn meedogenloos, maar maken ook gebruik van de reputatie dat

ze meedogenloos zijn. Dat boezemt angst in, en het is alleen vanuit die angst dat mensen denken: we kunnen beter goeie vriendjes blijven met die man, en geen problemen veroorzaken. Dat is één. Twee is dat jezelf neerzetten als een meedogenloze machtspoliticus die geweld niet schuwt, je ook een macho-achtig, sterk imago verschaft. De rol van dictator die mensen om zeep helpt en het hele systeem intimideert, associeer je niet met watjes. Hoe meer macht en geweld je uitoefent, hoe meer je je profileert als een sterke leider. Maar wel “sterk” tussen aanhalingstekens. Bouterse beschikt dus over een gevaarlijke combinatie van geweld en charisma.’ Van Heemstra: ‘Denkt u dat hij een zwakke plek heeft?’ Spong: ‘Ja, dat denk ik wel.’ Van Heemstra: ‘Wat zou die kunnen zijn?’ Spong: ‘Ik denk dat zijn zwakke plek is: zijn onvermogen om goed te kunnen denken. Daarom is hij als de dood voor intellectuelen. En daarom heeft hij die intellectuelen in 1982 om zeep geholpen. Hij heeft het voordeel dat hij zich beweegt in een samenleving die om allerlei redenen extra behoefte heeft aan een sterke leider. In een land waar het goed gaat, waar de bevolking van alles heeft en de democratie aardig draait, zal men minder bevattelijk zijn voor zo’n halvegare

machtspoliticus. Maar Bouterse speelt in op de nationalistische, antikoloniale onderbuikgevoelens van een deel van het Surinaamse electoraat. Het deel dat bevattelijk is voor dat soort goedkope praatjes.’ Rockon: ‘Hoe kan het dan dat hij ook bij jongeren, van wie er veel hebben gestudeerd, populair is? Dat die zich kennelijk ook laten intimideren?’ Spong: ‘Ik heb er sterke twijfels over of dat wel zo is. Iedereen roept dat maar, men kakelt elkaar gewoon na. Niemand heeft een behoorlijke representatieve steekproef verricht. Het wordt gezegd, maar ik plaats daar grote vraagtekens bij. Als je kijkt naar zijn verkiezingsresultaat, dat was bepaald niet overtuigend. Dat was zeer mager. Bouterse kan slechts bogen op ongeveer 20% van de Surinaamse stemmen. Dat is een grote mínderheid. We kunnen toch moeilijk aannemen dat als je slechts 20% van de kiezers hebt, en 80% niet, dat zich onder die 80% geen jongeren zouden bevinden. Dus het is een vals bééld hè. Daarom moet u heel voorzichtig zijn met de bewering dat hij zo goed ligt bij jongeren. Dat is helemaal niet zo. Hij heeft een regering weten te vormen door een zeer dubieuze coalitie aan te gaan met twee andere politieke partijen. Waarvan de achterban niet op hem gestemd heeft.’

Marjolijn van Heemstra, Anouk Nuyens en Tjon Rockon willen met hun voorstelling onderzoeken wie Desi Bouterse eigenlijk is, en hoe het mogelijk is dat iemand die voor zulke verschrikkingen verantwoordelijk is, zich nog altijd vrij kan bewegen en zich, als president van Suriname, inmiddels zelfs op het allerhoogste internationale politieke niveau beweegt. Ook vragen ze zich af hoe zij zich, als jonge Nederlanders, verhouden tot de gebeurtenissen in de voormalige Nederlandse kolonie. Het resultaat is een theaterstuk dat zich bevindt op het snijvlak van actualiteit en bezinning.

Marjolijn van Heemstra studeerde godsdienstwetenschappen en ontwikkelde zich in korte tijd tot een veelgeprezen dichter, prozaschrijver, columnist en theatermaker. Ze won de Jo Peters Poëzieprijs 2012 voor haar debuutbundel Als Mozes had doorgevraagd en maakte begin 2012 de alom bejubelde voorstelling Mahabharata. Anoek Nuyens werkt als dramaturg bij onder meer Lotte van den Berg en Schwalbe De Surinaams-Rotterdamse theatermaker Tjon Rockon heeft via de hiphopscène en martial arts zijn weg naar het theater gevonden.

Bouta! Marjolijn van Heemstra, Anoek Nuyens & Tjon Rockon / Productiehuis Rotterdam do 13 t/m za 15 dec Frascati 2, 20:30

gaan zitten. Zijn Yorkshire Terriër ligt achter hem in een bench. Op zijn enorme bureau een iMac, paperassen, wetboeken, een grote vaas met roze en gele lelies. Of we hem willen uitleggen wat we komen doen.

Lees verder op pagina 17

www.theaterfrascati.nl/lezerskorting Koop via deze link je tickets voor deze voorstelling met een korting vanaf €3,5 per persoon. Let op: deze mogelijkheid blijft online t / m ma 1 okt 2012

September 2012 - Januari 2013

‘Het staat niet in de geschiedenisboekjes, de media die erover berichten worden geïntimideerd en gemuilkorfd en het onderwerp wordt ook in de politiek zoveel mogelijk doodgezwegen.’

Frascati Magazine

‘Hij heeft een regering weten te vormen door een zeer dubieuze coalitie aan te gaan met twee andere politieke partijen.’

September 2012 - Januari 2013

Rockon: ‘Het is natuurlijk wel de berichtgeving.’ Spong: ‘Ja, dat is allemaal kletskoek!’ Van Heemstra: ‘Wat vind u van die Nederlandse berichtgeving?’ Spong: ‘Die is uitermate slecht. En uitermate ondoordacht. Er is niemand in Nederland die dit behoorlijk analyseert. De kranten staan bol van de Nederlandse politiek, en helaas hebben we in Suriname niet het equivalent van een Maurice de Hond. We zouden een Surinaamse Maurice de Hond moeten hebben. Maar ja, die hebben we niet! Jammer. En er is nog een ander aspect, namelijk dat de jongeren in Suriname stelselmatig onvoldoende worden voorgelicht over het verleden. Het staat niet in de geschiedenisboekjes, de media die erover berichten worden geïntimideerd en gemuilkorfd, en het onderwerp wordt ookin de politiek zoveel mogelijk doodgezwegen. Dus iemand die daar naar school gaat of naar de universiteit, die krijgt er helemaal niets over te horen. Het is een beetje hetzelfde als hoe Nederland omgaat met de politionele acties in Indonesië. Die worden ook doodgezwegen. De ervaring leert helaas dat ook Nederland vervelende hoofdstukken in de eigen nationale geschiedenis het liefst onder de tafel veegt. Nou, dat doet Suriname ook.’ Van Heemstra: ‘Wie zijn er volgens u dan verantwoordelijk voor dat Bouterse nu toch president is?’ Spong: ‘Nou, in beginsel is dat het Surinaamse volk, dat hem toch 20% van de stemmen bezorgd heeft, en niet 5%. Maar ten tweede: de corrupte, omkoopbare politici met wie hij een coalitie heeft gesloten. Brunswijk en Somohardjo. Beiden waren nog geen twintig jaar geleden zijn aartsvijanden. Nu zijn ze zijn broeders. Bouterse heeft buitengewoon handig gebruik gemaakt van hun zwaktes.’ [Na de verkiezingen van 25 mei 2010 komt Bouterses partij, Mega Combinatie, stemmen tekort om het presidentschap van de republiek te kunnen opeisen. Die situatie verandert een paar weken later als de Volksalliantie van Paul Somohardjo plotseling alsnog besluit Bouterse te steunen. De 23 stemmen van Mega Combinatie plus de 7 van de A Combinatie van zijn voormalige aartsvijand Ronnie Brunswijk leveren nu, aangevuld met de 6 Volksalliantie-stemmen een totaal

van 36 op: een nipte tweederdemeerderheid in de 51 leden tellende Nationale Assemblée.] Van Heemstra: ‘Welke rol vindt u dat Nederland zou moeten spelen?’ Spong: ‘Nederland heeft in de loop der tijd gefaald, in verschillende opzichten. Toen de staatsgreep werd uitgevoerd, nog voor de Decembermoorden, heeft Nederland minimaal gereageerd, door het uitleveringsen rechtshulpverdrag op te schorten. Dat zijn sancties die een machtspoliticus niks doen. Ten tweede is het vrij bekend dat Nederland, toen Van Mierlo minister van Buitenlandse Zaken was, een uitgelezen mogelijkheid had om Bouterse aan te houden. Heeft hij laten lopen. Waarom, dat is nooit helemaal goed opgehelderd. De informatie die ik heb is dat Bouterse in de positie verkeerde om mijnheer Van Mierlo te chanteren.’ Van Heemstra: ‘O ja?’ Spong: ‘Jazeker.’ Van Heemstra: ‘Maar dat is nooit naar buiten gekomen.’ Spong: ‘Nee, dat is nooit naar buiten gekomen, maar dat zeg ik u. Het is informatie die ik heb en ik zeg er nadrukkelijk bij, dat ik dat niet heb kunnen verifiëren. Dus ik weet niet of de informatie juist is, maar het is mij om het zo te zeggen wel ter ore gekomen. U moet de handelingen van de Tweede Kamer maar nalezen, want er is gedebatteerd toen, over waarom Van Mierlo die kans heeft laten lopen. Dat moet u in uw onderzoek wel doen. Hoe je het ook wendt of keert, dat was een gênante situatie. De moorden heeft Nederland destijds natuurlijk niet kunnen voorkomen. Behalve dan dat ook een Nederlandse kolonel, Valk, daar een dubieuze rol heeft gespeeld. En ik blijf vinden dat de onschendbaarheid die Bouterse op dit moment als staatshoofd geniet, en die door Nederland wordt gerespecteerd, dat dat een onjuiste juridische beslissing is. Ik weet dat de meningen bij Buitenlandse Zaken en Justitie erover zéér verdeeld zijn. Er zijn een heleboel juristen bij beide ministeries die mijn mening delen, maar, het zij zo: Nederland legt hem als staatshoofd geen strobreed in de weg. Zo is er toch, in de loop der tijd, een aantal fouten gemaakt door Nederland.’ [In Nederland is Bouterse wegens drugssmokkel tot 11 jaar cel veroor-

deeld. Europol heeft een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd. Als staatshoofd kan hij echter wel vrij reizen omdat hij immuniteit geniet.] Van Heemstra: ‘Hoe Nederlands vindt u de kwestie Suriname eigenlijk nog?’ Spong: ‘Dat is natuurlijk meer een morele vraag dan een juridische. Of een voormalige koloniale overheid zich intensiever met zijn voormalige koloniën moet bemoeien dan met andere landen hangt natuurlijk samen met de vraag of je van mening bent dat er een speciale verantwoordelijkheid blijft bestaan na de scheiding van de landen. Er is veel voor het tegendeel te zeggen. Aan de andere kant kan je de historie ook weer niet helemaal uitvlakken. Er wordt steeds benadrukt, in de onderlinge betrekkingen tussen Suriname en Nederland, dat die verantwoordelijkheid bestaat. Dan moet je ook dienovereenkomstig handelen. Het gemeenschappelijk verleden valt niet uit te wissen. Je moet het vergelijken met een ouder/kindrelatie: op een gegeven moment wordt het kind meerderjarig. Maar ook daarna behoudt een ouder een speciale band met en een verantwoordelijkheid voor dat inmiddels meerderjarig geworden kind.’ Rockon: ‘Er is destijds een schijnexecutie op u gepleegd. Bent u nog wel eens bang voor Bouterse?’ Spong: ‘Nooit. Tien jaar geleden kreeg ik de tip dat hij mij wel wilde laten vermoorden. Sindsdien niet meer.’ Van Heemstra: ‘Is hij vaak in uw gedachten?’ Spong: ‘Ja, natuurlijk. Alleen al vanwege het feit dat ik betrokken ben geweest bij diverse procedures tegen hem. Dat is professioneel. Ik kan het gelukkig persoonlijk goed van me afzetten. Als het niet strikt noodzakelijk is denk ik niet aan hem.’ Van Heemstra: ‘Kunt u gewoon naar Suriname gaan als u dat wilt?’ Spong: ‘Nee dat kan ik niet, omdat ik toch de vrees heb dat wanneer ik daar rondloop, mij wat zou kunnen overkomen.’ Van Heemstra: ‘Waarom poetst hij de Decembermoorden momenteel zo weg? Zou hij wroeging hebben?’ Spong: ‘Natuurlijk verlangt hij naar rust (die hij nooit zal krijgen, tot aan zijn dood toe niet), maar het is meer de angst voor de gevangenis. Het is evident dat hij als hij veroordeeld zou worden door de krijgsraad, hij

Frascati Magazine

De zwakte van alle dictators is dat ze hun angst omzetten in geweld en macht. U moet die angst benadrukken. Als Bouterse die angst niet had gehad, dan was hij als een kerel naar het proces gegaan.

September 2012 - Januari 2013

een zodanige straf zou krijgen dat hij voor de rest van zijn leven achter de tralies zou zitten. Vijfentwintig jaar is op die leeftijd levenslang. Toen de amnestiewet er nog niet was en het proces zijn eind naderde, werd die angst natuurlijk groter, en reëler. Bouterse weet als geen ander dat hij slechts zolang hij president is de macht heeft om het vonnis, of eventueel de tenuitvoerlegging ervan te voorkomen. Kijk, mocht hij nu veroordeeld worden tot levenslang, dan benoemt hij gewoon zo’n minister van Justitie, en hij zorgt dat daar zo’n vriendelijke procureurgeneraal zit die de executie van het vonnis niet ter hand nemen. Zodra hij president-af is, heeft hij een groot probleem. Dus hij moet zorgen dat hij voor zijn leven president blijft. En dat betekent dus dat we met een soort Poetin-achtige formule zitten opgezadeld, of een Mugabe-achtige formule, Mugabe is ook 85 geloof ik. Dus Bouterse gaat zijn hele leven president willen zijn, omdat dat de enige garantie voor hem oplevert dat hij niet in de gevangenis komt.’ Van Heemstra: ‘Een gekke vraag misschien, maar wat zou u, als u een theatervoorstelling over Bouterse zou maken, als centrale kwestie kiezen?’ Spong: ‘Nou, als je een voorstelling wil maken over de persoon Bouterse in de afgelopen dertig jaar, dan kan je beginnen met de executies in ’82. Dan de tussenfase waarin hij als een sluwe vos op de achtergrond heeft geopereerd en via de cocaïnehandel geprobeerd heeft om zijn machtsbasis te verbreden. En de laatste fase is de berechtingsfase inclusief zijn

presidentschap. Uit die drie fasen zou het toneelstuk moeten bestaan.’ Van Heemstra: ‘Onze voorstelling zal vooral vragen willen oproepen, zoals “Hoe is dit allemaal mogelijk?” en “Hoe verhoudt je je als mens tot zo’n verhaal?” en ook vragen die nog niet zijn gesteld. We willen een voorstelling als zoektocht maken. Denkt u dat er een mogelijkheid is om Bouterse te ontmaskeren?’ Spong: ‘Nou, dat is allang gebeurd, mevrouw. Dat is niet meer nodig. Als u alle bronnen kent en u weet welke verklaringen in het proces zijn afgelegd... hij heeft hier op AT5 nog het een en ander gezegd... het doek is wel gevallen.’ [AT5 zond op 8 december 1998 een interview uit van Ton van Rooijen met Bouterse, waarin hij de vraag of hij berouw heeft van de Decembermoorden als volgt beantwoordt: ‘Ik ben militair, ik ben op oorlog tegen iemand. Als de man een geweer trekt, zal ik niet de gelegenheid geven om te schieten. Ik zal eerst schieten. En ik ga raak schieten. Echt wel. En je hoeft niet eens militair te zijn hoor, ik bedoel, zij waren geen militair. Maar ze zouden ook schieten. Hij of ik. En ik kies dan voor hij. Om te gaan.’] Van Heemstra: ‘Ik bedoel ook als mens, als macho, als “sterke leider”. Zijn imago. Zou het mogelijk zijn om daar doorheen te komen?’ Spong: ‘De zwakte van alle dictators is dat ze hun angst omzetten in geweld en macht. U moet die angst benadrukken. Als Bouterse die angst niet had gehad, dan was hij als een kerel naar het proces

gegaan. Om daar verantwoording af te leggen en precies uit te leggen hoe het in zijn visie is gegaan. Maar die moed heeft hij niet opgebracht. Dus die man doet het in zijn broek van angst. Hij weet dat als hij naar die drie rechters moet gaan, dat zijn de intelligentsia. Die mensen kunnen behoorlijk denken, dus daar kan je niet met een of ander kletsverhaal aankomen. Die mensen stellen op basis van het dossier wel een aantal pittige vragen. Daar is hij bang voor. Dus u zult in zo’n toneelstuk die zwakte en die angst moeten benadrukken. Beeldt hem uit als een bibberige halvegare idioot! Een angstige, in wezen gekooide politicus, die alleen maar kan overleven door terreur. U moet hem portretteren als iemand die bang is voor zijn hachie. Voor de totale ontmaskering door een aantal professionele rechters. Ik zou willen zien hoe hij thuis met zijn vrouw overlegt. En naar zijn advocaat gaat, meneer Kanhai. Dolend over dat podium! Iedere verdachte, ook in Suriname, kan zichzelf verdedigen. Bouterse heeft een advocaat ingeschakeld. Dus hij vertrouwt al niet op zichzelf.’ Dit gesprek heeft niet langer geduurd dan een half uur. Op weg naar de voordeur, in de marmeren hal, zegt Spong zich op de voorstelling te verheugen, en graag te komen kijken. Voor Tjon Rockon heeft hij nog een laatste advies: ‘Als u deze zomer naar Suriname gaat, doet u er verstandig aan die jas thuis te laten.’ We kijken naar de jas: een camouflageprint.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Jan Martens maakte in 2011 bij Frascati Producties twee duetten over de liefde. Waar zou het anders over moeten gaan? Hij liet zich inspireren door circusacrobatiek: een genre waarvan hij het show- en decoratie-element verafschuwt, maar de concentratie, de focus, de spierkracht, de spanning en de symboliek bewondert. Beide duetten zijn komend seizoen als tweeluik te zien onder de noemer To Love Duets in Nederland, Engeland, Denemarken, Frankrijk en Italië. Martens’ werk focust niet op dansante virtuositeit of complexe choreografie, maar op de schoonheid en lelijkheid van gewone mensen. Zijn idioom bedient zich van elementen uit de entertainmentindustrie en is tegelijkertijd vernieuwend en toegankelijk. De Morgen schreef: ‘oogstrelende kwetsbaarheid en hagelwitte eenvoud, gestript van alles wat overbodig is. Pakt je in waar je bij staat.’ In oktober 2012 is een nieuwe solo van zijn hand te zien, met en voor Truus Bronkhorst. Jan Martens is genomineerd voor de Prijs van de Nederlandse Dansdagen Maastricht 2012.

EEN TOEGIFT. Twee nieuwe solo’s Frascati Producties / Jan Martens & Naomi Velissariou wo 17 t/m za 20 okt Frascati 2, 20:30

TO LOVE DUETS Jan Martens / Frascati Producties di 8 & wo 9 jan Frascati 2, 21:00 Een impressie van eerder werk van Jan Martens (fragment uit Sweat baby Sweat):

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

‘Eindelijk gaan we weer bouwen.’ Frascatidirecteuren Mark Timmer en Jola Klarenbeek blikken terug op een bewogen jaar en kijken vooral uit naar het nieuwe seizoen. door Sophie Derkzen

Hun bureaus staan pal naast elkaar, in het kantoor aan de Amsterdamse Oudezijdsvoorburgwal. Hij was jarenlang artistiek leider van Gasthuis, zij nog langer zakelijk directeur van IDFA, het internationale documentairefestival. Maar sinds hun aantreden in 2008 trekken Frascatidirecteuren Mark Timmer en Jola Klarenbeek intensief samen op, in hun strijd voor Frascati. ‘Want dat is het hoor: een strijd,’ zegt zakelijk directeur Klarenbeek. Kort nadat ze benoemd waren om de fusie tussen Frascati en het Gasthuistheater te gaan leiden, moest alles op alles gezet om de rijkssubsidie voor productiehuizen veilig te stellen. Dat leek te lukken, maar vorig jaar juni trok staatssecretaris Halbe Zijlstra in zijn bezuinigingsdrift de subsidie weer in. ‘Voordat we het wisten, waren we bezig met de volgende overlevingsstrategie,’ zegt Timmer, die artistiek verantwoordelijk is. En met een gepijnigd lachje: ‘Ik kan niet anders zeggen dan dat het een rampzalig jaar is geweest.’ We hebben afgesproken op deze zomermiddag vooral vooruit te kijken. Maar voordat we daaraan toekomen, is het gesprek een uur onderweg. Het tumult van de voorbije maanden heeft er ingehakt. Met als absoluut dieptepunt, zegt Timmer: de reacties op de Mars der Beschaving, die vorig jaar juni in Frascati werd bedacht door een paar theatermakers. Met een voettocht van Rotterdam naar het Haagse Malieveld wilden ze aan-

‘Theatermakers als Marjolijn van Heemstra, Laura van Dolron, Sadettin Kirmiziyüz en Eric de Vroedt prikkelen doordat ze voortdurend de vraag stellen hoe je te verhouden tot de wereld waarin je leeft.’

dacht vragen voor de kaalslag die tweehonderd miljoen aan cultuurbezuinigingen zou veroorzaken. Het protest werd door velen weggehoond als een elitair onderonsje. ‘De kritiek kwam van alle kanten,’ zegt Timmer, ‘zelfs van heel dichtbij. Ook op feestjes hoorde ik: Wat een flauwekul van die kunstenaars. Terwijl ik het nog steeds een geniaal plan vind.’ Maar of de toon van het protest gelukkig getroffen was? Ach, zegt Timmer. ‘Misschien waren we ook wel naïef. We hadden totaal niet verwacht dat we zoveel kritiek zouden krijgen: Van GeenStijl en de Telegraaf, maar ook van columnisten uit de meer genuanceerde hoek. Terwijl die bezuinigingen zo lomp zijn en ingegeven door rancune. Als ik internationale collega’s vertel hoe hier door journalisten en politici over de kunst gesproken wordt, zijn ze gechoqueerd.’ Ook Klarenbeek schrok van de reacties. ‘Het leek wel alsof het dit jaar ineens met zijn allen tegen de kunst was. Natuurlijk wordt dat sentiment gevoed door populistische politici, maar kennelijk bestaat er bij het publiek toch ook een veel grotere afkeer tegen de culturele sector dan wij allemaal dachten. En ja: dat moeten we ons aantrekken.’ Het veel gehoorde verwijt dat de kunstenwereld in zichzelf gekeerd is, begrijpen ze wel. Ook een theater als Frascati werd gesticht door een generatie kunstenaars die in hun strijd tegen het establishment uiteindelijk vooral op elkaar reageerde. ‘Maar die periode ligt achter ons,’

Frascati Magazine

zegt Timmer. ‘In onze programmering proberen we meer dan ooit samen met het publiek antwoorden te vinden op de grote vragen van deze tijd. Theatermakers als Marjolijn van Heemstra, Laura van Dolron, Eric de Vroedt en Sadettin Kirmiziyüz prikkelen doordat ze voortdurend de vraag stellen hoe je te verhouden tot de wereld waarin je leeft.’ En dan is er nog die andere aantijging. Vernieuwend, experimenteel theater zoals ook Frascati dat brengt, zal voor velen moeiteloos passen in het kwartet van totaal onnodige, geldverslindende ‘linkse hobby’s’. Onzin, vindt Klarenbeek. ‘Zie ons als de afdeling Research and Development van de podiumkunsten. Dat kost geld, maar op lange termijn levert het iets moois op. Jonge makers hebben de ruimte nodig om zich te ontwikkelen. Mislukken mag, zo drijven uiteindelijk de besten boven. Philips maakt toch ook tien modellen voordat ze de ultieme lamp hebben?’ Timmer, fel: ‘Een regering zou zich dat moeten realiseren, en de verantwoordelijkheid voor die opstartfase moeten nemen.’ Maar van het rijk kreeg Frascati geen geld meer, en dus was alle hoop gevestigd op de gemeente Amsterdam. Alleen moest ook daar tien miljoen worden bezuinigd op het kunstbudget. Timmer en Klarenbeek besloten naar eigen zeggen tot een ‘radicaal plan’. Er viel immers acht ton aan rijkssubsidie weg, dat gat zou de gemeente hoe dan ook niet kunnen repareren. Om te besparen werd met pijn in het hart gesneden in het eigen personeelsbestand. Het aantal voorstellingen schroefden ze terug van bijna zevenhonderd naar vierhonderdvijftig per jaar. Daarmee anticipeerden ze ook op de krimp in het aantal kleine, onafhankelijke gezelschappen. Als gevolg van de landelijke bezuinigingen zal misschien wel een derde van hen verdwijnen. Maar bovenal besloten ze tot een artistieke koerswijziging. Frascati zal zich nog meer dan voorheen toeleggen op het zelf produceren van voorstellingen van overwegend jonge makers. Een derde van het voorstellingsaanbod is straks van eigen makelij, maar uiteraard blijven ook vertrouwde gezelschappen als Oostpool, Hotel Modern, Discordia en het Ro theater

in Frascati hun voorstellingen spelen. ‘We worden een productiehuis met podium, in plaats van andersom,’ zegt Klarenbeek. ‘Op die manier versterken we ons belang voor het culturele klimaat in de stad. Wij helpen afstudeerders van de kunstopleidingen de markt op door ze met een publiek te verbinden.’ En met een glimlach: ‘Eigenlijk zijn wij gewoon hele goede makelaars.’ Dat vond kennelijk ook de Amsterdamse kunstraad, die half juni met haar verlossende advies kwam: de gemeente zal Frascati de komende vier jaar met een stevige 1,9 miljoen steunen.

‘Eigenlijk zijn we gewoon hele goede makelaars’

De opluchting is groot, in de Nes. ‘Eindelijk kunnen we ons weer met ons vak gaan bezighouden,’ zegt Timmer. ‘Ik verheug me er ontzettend op om met jonge, getalenteerde makers aan de slag te gaan.’ Hij veert op. ‘Neem iemand als Maren Bjørseth, die vanaf komend seizoen bij ons voorstellingen maakt. Ze is net met een prachtige bewerking van Ibsens Poppenhuis afgestudeerd aan de regieopleiding in Amsterdam.’ Jonge talenten hebben bovendien profijt van de samenwerking met Toneelgroep Amsterdam die Frascati is aangegaan. ‘Maren gaat bij Ivo van Hove een regieassistentie doen, hij heeft toegezegd onze jonge makers te begeleiden. En in september werkt ze voor Frascati met de TA-acteurs aan een programma rondom politiek en verkiezingen. Zo kun je talenten aan je binden, en ontstaat een prachtige kruisbestuiving tussen nieuwe en gevestigde theatermakers.’ Toneelgroep Amsterdam is niet het enige gezelschap waarmee Frascati de banden aanhaalt. ‘Dood Paard komt hier letterlijk in huis wonen. Met hen gaan we bijvoorbeeld op zoek naar nieuwe vormen om het publiek in een eerder stadium bij de voorstelling te betrekken. In september organiseren we met Dood Paard Play with Food: het publiek kan voor aanvang van hun voorstelling Beroemden luisteren naar een nieuwe toneeltekst door dezelfde acteurs onder het genot van een diner. Waarom zouden we dat niet ook bij een eerste lezing doen?’ Om meer jong publiek te bereiken brengt Frascati sinds vorig jaar jongeren zonder kunstopleiding in

September 2012 - Januari 2013

eigen tijd aangaat, dan moet dat mensen aanspreken. Natuurlijk is er een bepaalde mate van intelligentie voor nodig om onze voorstellingen te waarderen, maar dat is niet iets om ingewikkeld over te doen. Wij maken nu eenmaal geen music for the millions.’

contact met professionele theatermakers. Het productiehuis sluit hierin een verbond met Likeminds, een collectief van jonge kunstenaars. ‘Afgelopen seizoen werkten jongeren uit Amsterdam samen met choreografe Nicole Beutler. Zo sla je echt een brug tussen verschillende werelden. Hun voorstelling Piece staat nu op de Nederlandse Dansdagen én Lowlands.’ Het verbinden van vernieuwende en gevestigde gezelschappen, met uiteenlopende publieksgroepen, is misschien wel hun belangrijkste streven, zegt Timmer: ‘In Frascati willen we hen allemaal onder één dak brengen.’ Maar de wereld houdt niet op bij Amsterdam, benadrukt Klarenbeek. De komende jaren hopen ze meer internationale coproducties te maken. ‘Onder de noemer “House on Fire” zijn we een verbintenis aangegaan met negen Europese theaters. Met een vette bak Europese centen kunnen we Nederlandse makers koppelen aan internationale collega’s en toonaangevende makers naar Nederland halen.’ Ze glimlacht. ‘Daar word ik in deze tijd van scepsis over Europese samenwerking nu eens heel gelukkig van.’ Zo komt volgend jaar mei het Duitse gezelschap Gintersdorfer/Klaßen naar de Nes. Zij werken met dansers uit Ivoorkust aan een voorstelling over het Internationaal Strafhof in Den Haag waar de verdreven president Laurent Gbagbo vervolgd wordt. Timmer: ‘Ook in Amsterdam is er een Ivoriaanse gemeenschap. Dan stellen we ons de vraag: hoe krijgen we die naar de Nes? Of moeten we het stuk misschien toch elders in de stad spelen? Dat willen verbinden van groepen klinkt misschien wat hoogdravend, maar uiteindelijk zijn we vaak gewoon hyperpraktisch bezig.’ De druk om meer publiek te trekken is hoog. Heeft dat zijn weerslag op de artistieke koers van Frascati? ‘Nee,’ zegt Timmer resoluut. ‘Ik ben ervan overtuigd dat er in de samenleving behoefte is aan wie anders denkt, tegendraads is en durft te vragen. Als je voorstellingen en programma’s maakt waarin je met hart en ziel de confrontatie met je

‘Ik ben er van overtuigd dat er in de samenleving behoefte is aan wie anders denkt, tegendraads is en durft te vragen.’

Dan valt er voor het eerst vanmiddag een diepe stilte in het kantoor. Op de vraag wat er in Frascati moet gebeuren voordat ze tevreden zijn, denken beiden lang na. ‘Poe,’ zegt Timmer dan aarzelend. ‘Als ik het gevoel heb dat we ergens naar onderweg zijn, zoiets?’ Klarenbeek schatert het uit. ‘Dat klinkt vreselijk! Het is misschien wat plat, maar ik hoop vooral dat we een gezonde organisatie blijven.’ Ze somt op: ‘Dat we nog meer bezoekers trekken, dat ons vernieuwde café als een tierelier draait en het bier uit de pompen spat. En ja, dat we niet meer zo hoeven te vechten. Omdat mensen over een tijd hopelijk weer wat minder boos zijn op de kunsten. Aan ons de schone taak om te laten zien dat vernieuwend theater heel mooi en toegankelijk kan zijn.’ Timmer hoort haar relaas instemmend aan. ‘En toch zeg ik: Ik ben blij als we een eind op weg zijn. We zijn ambitieus in onze plannen voor de komende vier jaar. Als je straks met het gemak van de wereld kunt zeggen dat je écht vernieuwend werk programmeert en produceert, Europees samenwerkt, en tegelijkertijd totaal verschillende publieksgroepen in je eigen stad bereikt, ja, dan ben ik tevreden.’

Sophie Derkzen is journalist (o.a. Vrij Nederland), daarnaast werkt ze als presentator en gespreksleider. Ze studeerde geschiedenis, tussendoor zat ze twee jaar op de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunstacademie.

Frascati Magazine

Elkaar aankijken: het duet Frascati presenteert een nieuwe serie dansduetten Tekst: Francine van der Wiel

Eerst maar eens een definitie. Een eenvoudige, dus van Wikipedia. ‘Een duet is een muzikale compositie of muziekstuk voor twee uitvoerders.’ Maar ook: ‘een activiteit die door twee personen wordt uitgevoerd.’ Een duet kan dus van alles zijn, van pasjes op Bach tot synchroon trampolinespringen tot, om maar wat te noemen, allebei op een stoel zitten, aan toe (zie Jonathan Burrows en Matteo Fargion in Both Sitting Duet). Een echtelijke ruzie met veel stemverheffing komt ook voor de term in aanmerking, aldus een Italiaans verklarend woordenboek. Misschien een beetje flauw, deze inleiding, maar zoals zal blijken tijdens de serie duetten die Frascati heeft

geprogrammeerd, kent het hedendaagse duet inderdaad een enorm scala aan stijlen, technieken, theatrale en muzikale benaderingen en is zo’n beetje alles geoorloofd. Zo vanzelfsprekend als dat nu lijkt, was het uiteraard niet altijd. Meg Stuart en Philipp Gehmacher bijvoorbeeld waren linea recta naar het schavot afgevoerd als zij hun duet the fault lines aan het hof van Lodewijk de Veertiende hadden uitgevoerd. En niet alleen omdat het de mens toont als een gemanipuleerd, onmachtig Beckettiaans wezen, of omdat het met nauwelijks gestileerde, verwrongen bewegingen pijnlijk concreet een moeizame verhouding portretteert – daarin toont Stuart zich een geestverwant van de neo-expressionistische Pina Bausch – en ook niet omdat het stuk met zijn videoprojecties een soort

mix van dans en beeldende kunst is, maar om het simpele feit dat de uitvoerenden elkaar aankijken. Dat laatste was namelijk lange tijd helemaal niet vanzelfsprekend. Het menuet geldt als de oervorm van het duet, met abstracte armbewegingen en buigingen; een vertaling van de hofetiquette. In de zeventiende en achttiende eeuw dansten mannen en vrouwen náást elkaar. Pas eind achttiende eeuw draaiden de partners een kwartslag en begon men echt met elkaar te dansen en kregen man en vrouw hun eigen rol en idioom in het duet, waarbij zij snelle en lichte variaties op spitzen danste en hij, naast een enkele krachtige sprongvariatie, haar mocht ondersteunen en optillen. De vrouwendans nam in de negentiende eeuw (ook letterlijk) een hoge vlucht. Begin twintigste eeuw beïnvloedde het constructivisme in Rusland de ontwikkeling van het duet: gymnastische, zelfs acrobatische

elementen doken op. Iets wat iemand als George Balanchine, meester in het bedenken van sculpturale, lenige partnerposes, niet is ontgaan. Uiteindelijk evolueerde het duet tot een choreografie die op zichzelf kon en mocht staan, eventueel zelfs van avondvullende lengte.

Quesada en Tussing componeren muziek door middel van beweging, beweging wordt muziek, muziek krijgt vorm. En telkens moet de toeschouwer zijn zintuigen weer een tandje bijstellen…

Ook vandaag nog zijn duetten meestal een zaak van een man en een vrouw. Liefde werd immers eeuwenlang verondersteld een zaak van één man en één vrouw te zijn, en de meeste duetten gingen en gaan over liefde, relaties, verhoudingen. Vandaar de bezwerende titel van het werk van Gunilla Heilborn: This is not a Love Story. Het gaat natuurlijk wel degelijk over een relatie, misschien niet van minnaars, maar wel van reisgenoten. De reis: het leven. Voortdurend vragen stellend, elkaar aftastend door middel van tekst en beweging, zijn de ‘helden’, Vera en Kowalski, onderweg. Waarheen? Dat blijft de vraag. Het is een intieme en poëtische voorstelling, met betrekkelijk weinig echte dansbeweging. De associaties en gedachten van het publiek worden geprikkeld tot activiteit, niet door virtuoze lichaamsbeheersing, maar door subtiele humor en een mix van middelen. Heilborn is choreografe en filmmaakster en een leerling van Anna Halprin, een van de voorvrouwen van de postmoderne dans die in de jaren zestig een artistieke dijkdoorbraak veroorzaakte. Alles kon in de postmoderne

© Raymond Mallentjer dans, alles mocht: bewegen, niet bewegen, met of zonder muziek, praten, zingen, een appeltje schillen, met een motormaaier het publiek in rijden, een serie passen tot in het oneindige herhalen, rechtop langs de gevel van een gebouw afdalen. Ook begon men choreografieën te ontwikkelen aan de hand van scores of wel partituren, waarin acties, regels en afspraken staan opgetekend, de bouwstenen van het artistieke concept. Vaak ging het daarbij niet zozeer om de beweging als wel om een bepaald aspect van de danskunst zelf. In de Frascati-serie duetten leveren Albert Quesada en Vera Tussing een mooi voorbeeld van het choreograferen met scores. In Trilogy willen deze ‘producten’ van respectievelijk de Brusselse opleiding P.A.R.T.S. en de Londense hedendaagse dansscene laten zien of, en zo ja hoe, dans ook een luisterervaring kan zijn. Ofwel: kan dans nog interessant zijn als je je ogen dicht doet? In een minimalistische choreografie op muziek van Bach worden horen en zien van elkaar gescheiden en weer samengevoegd, terwijl in een schaduwchoreografie de gelaagdheid van een muzikale compositie zichtbaar wordt gemaakt. Quesada en Tussing componeren muziek door middel van beweging, beweging wordt muziek, muziek krijgt vorm. En telkens moet de toeschouwer zijn zintuigen weer een tandje bijstellen – al dan niet met gesloten ogen.

Binnen de postmoderne dans is in bewegingstechnisch opzicht de bijdrage van de Amerikaan Steve Paxton waarschijnlijk het meest invloedrijk geweest. In zijn zogenoemde Contact Improvisation werd de beweging niet meer exclusief aangestuurd door de superieure wil en beheersing van de danser, onafhankelijk van de natuurlijke geneigdheid van het lichaam, maar kwam zij min of meer organisch voort uit de specifieke manier waarop twee lichamen met elkaar in contact kwamen: langs en over elkaar glijdend, botsend of aantikkend. Niet alleen handen, armen en voeten konden als steunpunt dienen, maar ook heup, rug, nek, buik, borst. In het kader van de emancipatie begonnen vrouwen in de jaren zestig ook mannen (en vrouwen) rond te dragen en raakte het (hoog) liften van vrouwen enigszins uit de gratie, althans in de moderne dans. Zonder al die ontwikkelingen zou een duet als Still Standing You van Pieter Ampe en Guilhermo Garrido dus nooit zijn ontstaan. Twee bebaarde mannen, die elkaar met gebruikmaking van acrobatiek, ‘contactimprovisatie’, moderne dans en gewone robbertjes stoeien ‘alle hoeken van de kamer laten zien’ op een vaak even grappige als fantasierijke manier (hun lichaamssculpturen zijn echt fraai) – dat kan echt pas sinds pakweg een halve eeuw. (Nog buiten beschouwing gelaten dat ze een deel van

de tijd naakt zijn, schreeuwen, brullen en met het publiek praten.) Opmerkelijk is dan dat oudgediende Vlaming Marc Vanrunxt, die zelf in de meest uiteenlopende, extreme stukken optrad, in Zeit lijkt terug te grijpen op de relatief traditionele vorm van het man/vrouw-duet – het eerste in zijn ruim dertigjarige loopbaan! – op muziek van Tangerine Dream. Een choreografie bovendien waarin de partners geruime tijd náást elkaar bewegen. Inderdaad, zoals ooit gebruikelijk was. Ze lijken wel wat op elkaar, deze mystiek ogende dansers, die elkaar nauwelijks aanraken, maar steeds verwachtingsvol gericht zijn op wat vóór hen ligt in de tijd: de toekomst. Eigenlijk onttrekt Zeit zich een beetje aan de term duet. We zien wel twee dansers, maar zij zijn onverbrekelijk met elkaar verbonden, zoals tijd en ruimte in dans. Francine van der Wiel schrijft recensies, interviews, achtergrondartikelen en columns over dans voor NRC Handelsblad Zij levert regelmatig bijdragen aan diverse tijdschriften, waaronder Dans Magazine, De Groene Amsterdammer, Theatermaker e.a. Ook verzorgt zij toelichtingen en brochures voor dansen theatervoorstellingen.

Zeit Marc Vanrunxt (BE) di 23 okt Frascati 1, 20:30 the fault lines Meg Stuart, Phillipp Gehmacher & Vladimir Miller (US / AT) di 18 dec Frascati 1, 20:30 Still Standing You Pieter Ampe & Guilherme Garrido / Campo (BE) di 22 jan Frascati 2, 20:30 This is not a love story Gunilla Heilborn (SE) di 5 mrt Frascati 2, 20:30 Trilogy Albert Quesada & Vera Tussing (BE) di 14 mei Frascati 1, 20:30

In seizoen 2012 -2013 zijn vijf dansduetten te zien bij Frascati. Elk dansduet is afzonderlijk te zien, daarnaast zijn ze gebundeld in de cursus Kijk dans, zie p. voor meer informatie. Of kijk op onze website. Zie p. 68 – 69 voor meer informatie.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Boukje Schweigman De even speelse als indringende bewegingsvoorstellingen van Boukje Schweigman worden nationaal en internationaal gezien als enig in hun soort. Als geen ander weet zij spel en ruimte compromisloos op elkaar af te stemmen: een wervelend lichaam in een kring van publiek, knallende zwepen in een galmende loods, zoekende lijven in een zaal vol aarde of danseressen gevangen in een arena met roterende wieken. De voorstellingen doen denken aan rituelen, met een grote rol voor de zintuiglijke en innerlijke beleving van de toeschouwer. Juist de rust en eenvoud van het werk scheppen ruimte voor een intense persoonlijke ervaring. Bij Frascati presenteerde haar gezelschap Schweigman& de afgelopen jaren o.a. Tussen (2010) en Zweep (op locatie 2011). Vanaf 25 september is haar nieuwe voorstelling Spiegel te zien: een exclusieve, intieme theaterervaring voor een klein publiek, waarin de zintuigen op scherp komen te staan. Dompel je onder in een magische wereld, waarin nieuwsgierigheid het beste kompas is. SPIEGEL Schweigman& di 25 sep t/m za 13 okt (beh zo/ma) Frascati WG, 19:00 & 21:30

ÂŠ Mark van der Zouw

trailer Spiegel:

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

‘Ze krijgen mij hier niet weg’ Hassan Bahara in gesprek met Sadettin Kirmiziyüz Tekst: Hassan Bahara

Voordat Sadettin Kirmiziyüz gaat spreken over het laatste stuk in zijn vierluik – waarin hij achtereenvolgens de relatie met zijn moeder, zijn vader, zijn broer en zijn zus behandelt – wil hij eerst zijn lof uitspreken over Amsterdam. Kirmiziyüz zit op een terras dat uitzicht heeft over het centrum van Amsterdam, dat in fel zonlicht baadt. ‘Ik vind Amsterdam een hele fijne stad’, zegt hij. ‘Ik was laatst bij een lezing en hoorde daar een denker praten over de kosmopolitische stad, hoe die de hele wereld vertegenwoordigt. Toen dacht ik: dat is het! Want dit, Amsterdam, dit is Nederland niet, dit is de wereld. Hier is de PVV ver weg. Ik vind het hier heel fijn, ik voel mij hier erg op mijn gemak. En de buurt waar ik woon is supertolerant en hartstikke relaxed.’

Hassan Bahara (Teroua n’Aït Izou, 1978) is een Nederlandse schrijver. Hij groeide hij op in Amsterdam Nieuw-West. Onder twee verschillende pseudoniemen won hij tweemaal de El Hizjra-Literatuurprijs. Zijn debuutroman, Een verhaal uit de stad Damsko, werd genomineerd voor de Selexyz Debuutprijs 2007.

Bahara werkt momenteel aan zijn volgende boek en is gastredacteur bij Propria Cures. Ook schrijft hij een column in NRC Handelsblad. Eerder schreef Bahara bij Frascati een tekst voor Play with Food. Over de thematiek in zijn werk zegt Bahara: ‘Ik schrijf over de dingen die mij obsederen, zoals elke schrijver

dat doet, en een van die dingen is de moeilijkheid die ontstaat als jongeren van de tweede generatie allochtonen zich bevinden op het breukvlak tussen twee culturen. Ik probeer dit gegeven van binnenuit te beschrijven.’

Die beleving, van een PVV die in de directe leefomgeving geen bepalende factor is, zal niet gedeeld worden door zijn zusje, Sare Kirmiziyüz (27). Nadat hij een voorstelling maakte over zijn moeder, vader en broer, is nu zijn zus aan de beurt, en de vraag die hij met deze voorstelling beantwoord wil krijgen is: waarom is mijn zusje, die in Nederland geboren en getogen is, uit Nederland vertrokken? Kirmiziyüz: ‘Mijn zusje zei ooit: Abé (broer), ik snap niet dat jij hier oud wilt worden, die mensen willen ons

hier niet, dat zie je toch?’ Ze trouwde een jaar geleden met een Turkse jongen en verliet Nederland om in Istanbul te gaan wonen. Sadettin beschrijft haar als een bloedmooi meisje. ‘Je zus is echt lekker’, zeiden mijn vrienden altijd. En dan zei ik: ‘Gast, kom op – je hebt het over mijn zus!’ Ze had een MAVO-diploma. De laatste jaren werkte ze in een zonnebankstudio. Een leuke, moderne meid. Maar een paar jaar geleden ging ze van de ene op de andere dag een hoofddoek dragen. Het gebeurde onder de invloed van een Nederlandse bekeerling. Ineens begon ze elke zin met ‘Incha'allah’ (als God het wil) en ‘Macha'allah’ (God heeft het zo gewild). Ze wilde trouwen en emigreren. Waarom, is de vraag die Sadettin nog steeds bezighoudt. ‘Ik wil haar in Turkije uitvoerig interviewen en haar leven daar meemaken. Hoe is het daar? Wat bewoog haar om deze stap te maken? Is ze blij? Over de telefoon en mail zegt ze gelukkig te zijn met haar leven in Turkije. Dat geloof ik ook wel, maar het blijft toch wringen dat ze besloot weg te gaan. Was het niet gewoon omdat ze een familie zocht? Kijk, wij komen uit een ontwricht gezin. Mijn ouders scheidden jaren geleden. En het grotere familieverband is ook niet optimaal. Er zijn allerlei onduidelijke ruzies en vetes tussen deze tante en die oom, dit neefje en die zus. In Istanbul woont mijn zusje in een grote woning met verschillende verdiepingen waar verschillende gezinnen uit haar schoonfamilie wonen. Dat is heel gezellig en warm. Misschien had ze dat nodig. Ik zou gek worden, maar zij vindt het heerlijk.’

Frascati Magazine

Op dit moment – medio juni – heeft hij nog geen idee hoe de voorstelling er in detail uit zal zien. Hij kan wel een globale schets geven. Het decor is een Turkse bruiloft. Iedereen is in afwachting van de band die komt spelen. Maar in plaats van de traditionele Turkse muzikanten die zijn besteld, komen The Sadists opdagen, een bandje dat blues en hillbillie speelt. Een bruiloft die vanaf het begin misloopt, dat is ongeveer het streven. Hoe hij het verhaal van zijn zusje hierin zal vormgeven, is nog niet duidelijk. Wel staat vast dat hij het in een theatrale vorm zal gieten en niet één op één haar levensverhaal zal vertellen. Maar dat is een kwestie van invulling. De drijfveer is net zoals bij de vorige drie stukken – Avondland; De Vader, De Zoon en Het heilige feest; What’s happenin’brother – Kirmiziyüz’ wil om mensen wakker te schudden. ‘Mijn zusje is dat meisje – en zij staat voor vele – dat door 11 september is geraakt. Die zich door het debat zoals dat over minderheden en religie werd gevoerd steeds minder op haar gemak is gaan voelen. Echt, een week voordat ze naar Turkije emigreerde is ze nog voor ‘vieze vuile kankerturk’ uitgemaakt. Ik heb dat zelf al twaalf jaar niet meer gehoord. Komt ook omdat ik in een veilige omgeving zat, toneelschool, daarna Amsterdam. Ik zat al die tijd in een vooruitstrevende omgeving waar je zulke geluiden nooit zult horen. Háár verhaal wil ik vertellen. De mens achter het krantenkopje. Om meer verdieping te geven.’ Kirmiziyüz vertelt over een fragment in de voorstelling over zijn vader. Die is een keurige ambtenaar op de rechtbank, groot Oranje-fan, heeft zijn hele leven zijn best gedaan om te integreren. Maar altijd komt er weer een moment dat hij ingewreven krijgt dat hij niet helemaal bij de Nederlandse maatschappij hoort. Kirmiziyüz’ vader

loopt een kantoor binnen en ziet twee collega’s achter een computer zitten grinniken. Ze houden er direct mee op als ze hem zien staan. Kirmiziyüz zegt bijna zeker te weten dat de collega’s van zijn vader op dat moment keken naar beledigende cartoons over de islam. ‘Als ik dat verhaal vertel, dan zie ik dat mensen in het publiek zich betrapt voelen. Ze denken: dat had ik ook kunnen zijn.’ In de voorstelling over zijn zus wil hij ook zo’n confrontatie verwerken. Kirmiziyüz: ‘Dat ze denken: het is onze schuld dat zij weggegaan is uit Nederland.’ Hij verzucht dat zijn zus ook gewoon hier had kunnen blijven als we wat toleranter waren geweest. Ze had een bijdrage kunnen leveren aan dit land en ons ‘prachtige halfbloedjes’ kunnen schenken, wie weet. Dit stuk over zijn zus, en de vorige drie over zijn andere familieleden, moesten gemaakt worden, vindt Kirmiziyüz. Anders had hij zich niet aan ander werk kunnen zetten. ‘Ik vind engagement heel erg belangrijk. Het is voor mij altijd persoonlijk. Op dit moment ben ik bijvoorbeeld de meest Turkse van ons twee. Maar als ik thuis ben bij mijn familie, ben ik gewoon die acterende kaaskop. Veel mensen noemen dat pendelen tussen culturen een spagaat. Ik beschouw het meer als tapdansen. Ik wist dat ik hier iets mee moest doen, dat ik er niet onderuit kwam, toen ik een jaar of 23, 24 was. Ik dacht mijn Turkse achtergrond achter mij gelaten te hebben. Ik was opgegroeid in Zutphen, in een kleine Turkse gemeenschap die elkaar altijd in de gaten houdt. Daar wilde ik weinig meer mee te maken hebben. Maar later, na 11 september en de moord op Theo van Gogh, werd ik opeens weer geconfronteerd met mijn anders-zijn. Het ging opeens uitmaken wat mijn achtergrond is. Ik zat in het tweede jaar op de toneelschool als enige allochtoon tussen de blanke jongens en meisjes uit het Gooi. En die gingen allemaal dingen roepen, over de islam en moslims. Ik dacht toen: hé, wacht eens even, volgens mij zit het toch net wat anders in elkaar. Dus toen ben ik naast het curriculum van de opleiding solovoorstellingen gaan maken waarin ik deze kwesties, deze botsingen van culturen, mijn innerlijke botsingen, ben gaan vormgeven. Ze vormen de blauwdruk voor de voorstellingen die ik nu maak.’

September 2012 - Januari 2013

Na zijn afstuderen aan de Toneelacademie Maastricht in 2007 maakte Sadettin Kirmiziyüz Avondland en De vader, de zoon en het heilige feest. Sinds 2012 ontvangt zijn gezelschap Trouble Man voor twee jaar ondersteuning van het Fonds Podiumkunsten en is Frascati Producties praktisch en inhoudelijk betrokken bij zijn werk. Dit voorjaar bracht hij What happenin’ brother uit bij Frascati Producties en in november somedaymyprincewill.com. Kirmiziyüz is een hedendaagse verteller; vanuit zijn maatschappelijk engagement en grote fascinatie voor geschiedenis en wereldliteratuur ontstaan voorstellingen die meer zijn dan egodocumenten. somedaymyprincewill.com Sadettin Kırmızıyüz / Trouble man in coproductie met Frascati Producties Première: donderdag 29 november wo 28 nov t/m za 1 dec De Brakke Grond, Expo zaal, 20:30 www.theaterfrascati.nl/lezerskorting Koop via deze link je tickets voor deze voorstelling met een korting vanaf €3,5 per persoon. Let op: deze mogelijkheid blijft online t / m ma 1 okt 2012

Het sluitstuk van dit persoonlijke werk is de voorstelling over zijn zus. Kirmiziyüz: ‘Ik wil van haar weten of ze echt denkt dat ze haar geluk niet hier had kunnen vinden. Ze is hier geboren! Mensen zeggen: je zusje is teruggegaan. Ze ís niet teruggegaan, ze is wéggegaan. Naar het land waar ze vroeger altijd op vakantie ging. Mijn zusje is hier in Nederland naar school gegaan, ze zat in de klas tussen boerenzonen en -dochters. Dat ze dan opeens moet zeggen: ik voel mij hier niet meer thuis, dat is toch triest? Ik kan mij echt schamen voor zoiets. Het maakt mij woedend. Ja, woede is ook een drijfveer om deze voorstelling te maken.’

Het decor is een Turkse bruiloft. Iedereen is in afwachting van de band die komt spelen. Maar in plaats van de traditionele Turkse muzikanten die zijn besteld, komen The Sadists opdagen. 34

De vraag is onvermijdelijk: doet zijn woede hem wel eens met het idee spelen om ook te emigreren? ‘Ik heb er wel eens over nagedacht. Ik heb een Turkse vriend, Mustafa Duygulu, ook een acteur. Met hem heb ik er wel vaak gesprekken over. Maar ja, uiteindelijk zou ik niet kunnen wat mijn zusje heeft gedaan. Ik zou het ook te makkelijk vinden, weggaan als het mij even te moeilijk wordt hier. Ik ga hier niet weg, ze krijgen mij hier niet weg.’

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Niet alleen het experiment, het moet een goede voorstelling worden tekst: Simon van den Berg

ÂŠ Kassys ÂŠ Anja Beutler

Drie bijzondere artistieke samenwerkingen

September 2012 - Januari 2013

Hoe passen negen theatergroepen in drie voorstellingen? Aan het begin van het nieuwe seizoen staan er drie brede coproducties op het programma van Frascati: Beroemden van STAN, De Koe, Discordia en Dood Paard, Cadavre Exquis van Kassys, Tim Crouch, Nature Theatre of Oklahoma en Nicole Beutler en Antigone van (opnieuw) Beutler en Ulrike Quade. Het zijn verschillende soorten samenwerkingen: sommige makers kennen elkaar al lang, anderen hebben elkaar nauwelijks ontmoet, sommigen streven naar een aansluiting van onderlinge stijlen, anderen maken het verschil juist tot thema. ‘Het duurt lang om je eigen patronen te omzeilen. Nieuwe mensen kunnen je eerder een hak zetten.’ Ze noemen zichzelf de polycoproductie, en heel informeel hebben ze het nog wel eens over ‘de jongens’. De acteursverzameling Peter Van den Eede, Willem de Wolf (De Koe), Matthias de Koning (Discordia), Damiaan De Schrijver, Sara De Roo (STAN) en Gillis Biesheuvel (Dood Paard) kun je het best kenschetsen als de supergroep van het Vlaams/Nederlandse theater. In verschillende samenstellingen maakten ze de afgelopen jaren voorstellingen, het meest recent Onomatopee (2006) en We hebben een/het boek (niet) gelezen (2008), soms briljante, altijd hilarische verzamelingen scènes, clashende acteerstijlen en intellectuele hoogdraverij.

Dit jaar maken ze Beroemden, naar aanleiding van een toneelstuk van Thomas Bernhard dat de zes spelers inmiddels alweer verworpen hebben. ‘Bernhard schreef het voor de Salzburger Festspiele’, vertelt Gillis Biesheuvel daags voor hij naar Antwerpen afreist om de voorstelling te gaan afmaken. ‘Het is een stuk over operazangers, dirigenten en dergelijke. Ze zijn allemaal net niet de top, maar aan tafel zitten ze alleen maar op te scheppen en

‘Ik vond een transcriptie van een debat uit de Bundestag over minister Zu Gutenberg die zijn dissertatie zou hebben geplagieerd. Dat is geweldig materiaal.’ (Beroemden)

Aff_A0.indd 1

‘We kozen voor makers die tezamen een staalkaart van het theater laten zien: beeldend werk, teksttheater, dans en mime.’ (Cadavre Exquis)

de anderen af te kraken. Het zit vol rancune, en daardoor schiet het in z’n eigen voet. We hebben het naast ons neergelegd, maar we gebruiken thema’s uit het stuk om materiaal te verzamelen. Ieder voor zich zoekt of schrijft scènes over corruptie, de leugen, plagiaat en politiek. Ik vond een transcriptie van een debat uit de Bundestag over minister Zu Gutenberg die zijn dissertatie zou hebben geplagieerd. Dat is geweldig materiaal.’ De samenwerking tussen de vier gezelschappen is organisch ontstaan. ‘Matthias de Koning en Willem de Wolf ken ik al heel lang. Toen ik voor het eerst een voorstelling van Kas & De Wolf zag was dat voor mij een doorbraak. Zo kan het óók. Uiteindelijk was het Willem met wie ik in gesprek raakte en ging samenwerken. Dat is toch vooral een kwestie van verenigbare karakters.’ Van organische samenwerking is niet direct sprake bij Cadavre Exquis. Hier worden de tegenstellingen en eigen stijlen juist expliciet gemaakt. Liesbeth Gritter van Kassys zocht naar een manier om inspiratie op te doen door samen te werken met andere makers zonder artistieke concessies te hoeven doen. Ze kwam uit bij de stijlvorm van het ‘cadavre exquis’, een jaren-’20-uitvinding van de surrealisten onder leiding van André Breton, waarbij meerdere mensen samen een gedicht schrijven terwijl ze maar een deel van het voorafgaande te zien krijgen – bijvoorbeeld het laatste woord of de laatste zin. Gritter en haar kompaan Mette van der Sijs nodigden drie van hun favoriete theatermakers uit om een voorstellingsdeel van een kwartier lang te maken. Kassys bedacht het eerste kwartier, maar de volgende makers (de Amerikanen van Nature Theatre of Oklahoma) kregen slechts de laatste minuut te zien van haar fragment, wat het begin moest worden van hun eigen werk. Tim Crouch was de volgende, daarna choreografe Nicole Beutler en ten slotte maakte Kassys het laatste kwartier. ‘Het was een hele rare en spannende manier van werken’, vertelt Gritter aan de telefoon. ‘Normaal gesproken bereid ik me grondig voor voordat ik ga repeteren, maar nu

20/06/12 15:46

Frascati Magazine

moest ik mezelf dwingen om te reageren en om volledig open te staan. In je eigen werk heb je vaak een vaste route om tot een voorstelling te komen, dat kan veilig worden. Hier moest het helemaal anders.’ Ondanks de diversiteit van de fragmenten is Cadavre Exquis ook wel weer een typisch Kassys-project, waarin één helder uitgangspunt met ijzeren consequentie wordt uitgevoerd. Gritter: ‘Ik was expliciet op zoek naar een manier van werken waarbij verschillende makers kapiteins op hun eigen schip blijven. Ik geloof dat het het beste werk oplevert als één iemand de beslissingen neemt, zonder concessies. Zo kwamen we op deze vorm waarin we verschillende stijlen naast elkaar kunnen laten zien in één voorstelling, in plaats van ze in elkaar te laten overvloeien. Maar het is inderdaad heel erg Kassys: het concept stuurt de inhoud.’ Alle groepen mochten één speler afvaardigen. Gritter: ‘We kozen voor makers die tezamen een staalkaart van het theater laten zien: beeldend werk, teksttheater, dans en mime. Dat zorgde ook voor een heel gemêleerde groep spelers. Niemand zou deze vier uit één auditie hebben gehaald. Voor hen was een enorme klus: vijf keer twee weken met een nieuwe regisseur, waarvoor ze zich weer helemaal moesten openstellen. En belangrijker: ze mochten niets zeggen over het werk dat ze met de anderen gedaan hadden!’ Ook voor Nicole Beutler, een van de door Kassys uitgenodigde makers, was deze ongewone verhouding met de spelers een onverwachte factor. ‘De traditionele machtsverhouding tussen regisseur en spelers was volkomen omgekeerd’, zegt ze aan de telefoon. ‘Mijn fragment komt na 45 minuten. Er is dan dus al 45 minuten geschiedenis, waarover de spelers mij niets wilden vertellen. Normaal gesproken ben ik degene met het overzicht, maar ik vond het heel bevrijdend om niet degene te zijn die méér weet.’

‘De traditionele machtsverhouding tussen regisseur en spelers was volkomen omgekeerd.’ (Cadavre Exquis)

‘Deze samenwerking is klein ontstaan en het moet ook een beetje klein blijven. De vorige voorstelling werd min of meer per ongeluk een succes.’ (Beroemden)

Pas na tien weken werken zagen de vier makers het resultaat als geheel. ‘Dat was even schrikken, maar vooral een enorm groot cadeau’, zegt Beutler. ‘Plotseling krijgt alles betekenis en zie je verbanden, die totaal niet bedoeld kunnen zijn. Daarna hebben we nog veel gewerkt aan de overgangen tussen de scènes.’ ‘Het moet niet alleen het resultaat zijn van een experiment, het moet een goede voorstelling worden’, vult Gritter aan. ‘Voor het publiek is het heel erg leuk om te weten en zien hoe het gemaakt is. Het is niet pretentieus, het is eigenlijk een heel speels, licht project.’ Terwijl Cadavre Exquis op tournee is werkt Beutler alweer aan het volgende samenwerkingsproject: Antigone met poppentheatermaakster Ulrike Quade. ‘Ik ontmoette haar omdat ze vaak kwam kijken naar mijn voorstellingen. We raakten in gesprek en deden samen een researchsessie waarin we boeken lazen en zij een aantal poppen uit haar archief liet zien. Het was inspirerend om vanuit choreografisch oogpunt naar poppen te kijken. Ulrike heeft enorm veel kennis over poppenspel, ze weet precies wat poppen kunnen doen wat mensen niet kunnen. We hebben veel gemeen. We delen onze Duitse achtergrond, we zijn ongeveer op hetzelfde moment in ons leven naar Nederland gekomen. In ons werk blijken we allebei heel gedetailleerd en precies en we werken allebei niet puur narratief. En we delen een fascinatie met Japan. We zijn samen naar Tokio en Yokohama gegaan om te kijken bij Kabuki–, Noh– en Bunrakuvoorstellingen. Bunraku is een traditionele vorm van poppenspel, waarbij drie mensen één pop bespelen.’ Net zoals bij Cadavre Exquis is een evenwichtige samenstelling van het artistieke team van belang: Quade en Beutler brengen allebei eigen spelers en ontwerpers in. Ze lieten in Japan drie Bunraku-poppen maken: slanke mensfiguren van ongeveer een meter twintig hoog, met delicate handen en vingers die met een ingenieus touwsysteem bediend kunnen worden. De drie poppen verwijzen naar het aantal spelers in de klassieke tragedie.

September 2012 - Januari 2013

‘De periode dat we aan het werk waren viel samen met de protesten tegen de cultuurbezuinigingen en de Mars der Beschaving. We hebben ons daarvoor ingezet en onze internationale contacten aangeschreven. Juist door die energie en de hoop en de mogelijkheden die we toen voelden kwamen we op Antigone. Zij is iemand die zich uitspreekt en vrij handelt en leeft. Maar daarin schiet ze misschien door. Ze is een fanaticus, zeker niet alleen een heldin. Dat is in de thematiek van de voorstelling terecht gekomen. Bovendien vonden we de combinatie van Bunraku en Griekse tragedie heel spannend: beide zijn heel basale vormen van theater.’ Zo leiden samenwerkingen in het theater dus soms tot harmonieuze verbanden en soms tot doelbewuste contrasten. Maar alledrie de makersgroepen noemen de vrijheid die het werken met nieuwe mensen met zich mee brengt, juist omdat je gedwongen wordt om de gebaande paden te verlaten. Voor Biesheuvel is het werken met de polycoproductie min of meer een uitstapje van zijn werk met zijn vaste gezelschap Dood Paard. ‘In alle samenwerkingen ontstaan patronen. Die wil ik graag doorbreken, maar dat is een langzaam proces. Het duurt lang om die te omzeilen. Maar met deze mensen speel ik minder, en die kunnen je dus makkelijker een hak zetten.’ De gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de uiteindelijke voorstelling is voor de makers een fijne bijkomstigheid. ‘Het voelt als een luxe’, zegt Gritter. ‘Inhoudelijk trekken we met alle makers samen de kar. Dat geeft veel energie.’ Biesheuvel: ‘Bij Dood Paard zit er achter het artistieke werk ook altijd het runnen van het gezelschap. Ook als we met gastacteurs werken voel je je gastheer. Bij deze productie werken de kantoren van de verschillende groepen samen. Daardoor horen de problemen en struikelblokken van deze productie ook echt alleen bij déze productie.’ Het beschermen van de vrijheid van deze seriële vorm van coproduceren is dan ook een onderwerp van gesprek. Biesheuvel: ‘Deze samenwerking is klein ontstaan en het moet ook een beetje klein blijven. De vorige voorstelling werd min of meer per ongeluk een succes, maar dat moeten we nu eigenlijk helemaal vergeten. We willen de vrijheid om te kunnen mislukken. Nu spelen we maar tien keer in de studio van De Koe in Antwerpen en vier keer in Frascati. Misschien kunnen we er het seizoen hierna mee op tournee.’ Productionele kwesties spelen natuurlijk wel een rol. Biesheuvel: ‘Het is altijd puzzelen wie wanneer kan. We hebben elkaar het afgelopen seizoen een aantal dagen gezien en uit die gesprekken is nu een enorme stapel

Simon van den Berg is redacteur van Moose, schrijft toneelrecensies voor Het Parool, zit in de redactie van TM en werkt als freelance schrijver en adviseur.

‘Antigone is iemand die zich uitspreekt en vrij handelt en leeft. Maar daarin schiet ze misschien door. Ze is een fanaticus, zeker niet alleen een heldin.’

materiaal gekomen. We hebben nu drie weken in de zomer om dat in te dikken tot de voorstelling. Het begon voor mij zo’n zes jaar geleden dat we alles ineens heel ver vooruit moesten gaan plannen. Daar zijn we nu aan gewend. Bij Dood Paard gunnen we elkaar die ruimte ook, er is geen onderlinge concurrentie. Het nieuwe systeem bij het Fonds Podiumkunsten wordt wel strenger: we móeten nu honderd speelbeurten per jaar halen. Het is afwachten wat voor invloed dat gaat hebben, maar het blijft een kwestie van ruimte creëren binnen je eigen gezelschap.’ In de toekomst blijft de polycoproductie waarschijnlijk actief. ‘We hebben toch een fascinatie voor elkaar’, zegt Biesheuvel, ‘Er is nog meer dat we elkaar willen laten zien. Als dat niet meer zo zou zijn, houden we er mee op. Maar dat geldt voor Dood Paard precies hetzelfde.’ Ook Gritter heeft veel nieuwe ideeën die ze wil uitproberen: ‘De vorm van twee groepen die reageren op elkaars werk blijkt erg inspirerend. Ik ben wel hongerig om daar meer mee te experimenteren. Nu kozen we doelbewust om de makers geen thema mee te geven, maar misschien is het wel heel interessant om dat wél te doen.’ Voor Beutler staat na Antigone alweer een nieuw project op de agenda: ‘Ik ga werken met de Japanse concertpianiste Tomoko Mukaiyama. We maken een voorstelling Shirokuro (letterlijk ‘wit/zwart’) die in Tokio in première gaat en in 2013 naar het Holland Festival komt. Ja, dit is voor mij echt een jaar van samenwerkingen.’

Beroemden Dood Paard, tg STAN, Discordia & De Koe wo 13 t/m zo 16 sep Frascati 1, 20:30 Antigone Nicole Beutler/nb & Ulrike Quade di 18 t/m za 22 sep Frascati 1, 20:30

Cadavre exquis Kassys, Nature Theatre of Oklahoma, Tim Crouch & Nicole Beutler wo 26 t/m za 29 sep Frascati 1, 20:30 www.theaterfrascati.nl/lezerskorting Koop via deze link je tickets voor deze voorstellingen met een korting vanaf €3,5 per persoon. Let op: deze mogelijkheid blijft online t / m ma 1 okt 2012

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Van de gracht naar de Nes

Al 18 jaar maakt Dood Paard theater over de harde hedendaagse werkelijkheid. Hun werk is kritisch maar nooit cynisch en gestoeld op de overtuiging dat het individu met zijn denkvermogen en creativiteit iedere tragedie kan overstijgen. Frascati is er trots op Dood Paard met ingang van seizoen 2012-2013 als nieuwe bewoner van het pand te mogen verwelkomen. Dood Paard gaat niet alleen onze zalen bespelen, maar ook kantoor bij ons houden, onze creativiteit aanzwengelen en meedenken over de koers die Frascati vaart.

Dood Paard Tekst: Kuno Bakker

Dood Paard speelt: Beroemden Dood Paard, tg STAN, Discordia & De Koe NL première wo 13 sep wo 13 t/m zo 16 sep Frascati 1, 20:30 Play with Food XII Frascati Producties / Dood Paard & Co vr 14 t/m zo 16 sep Frascati 2, 18:00 In die Nag Dood Paard Première: zaterdag 27 oktober do 25 t/m zo 4 nov (beh. ma) Frascati 2, 21:00

Wij zitten inmiddels tien jaar midden in de grachtengordel. In het voormalig kraakpand de Vogelstruys. Ingang aan de Singel. Ingang aan de Herengracht. Twee hoge ramen met uitzicht op de gracht. (In die gracht werd eens een man geduwd. Wij repeteerden Zomernachtliefde. De man verliet drie kwartier later ons kantoor met een droge broek en T-shirt uit onze voorstelling Chinindrest-Take Away.) In het najaar van 2012 zullen we onze werkruimte aan de gracht verlaten voor een andere in de Nes. We zeggen de huur op en trekken bij Frascati in. We krijgen daar de ruimte om te werken aan onze voorstellingen.

Van de gracht naar de Nes. We laten ons kleine kasteeltje in de beschutting van de iepen achter. We verhuizen naar de voormalige tabaksveiling in de nauwe steeg. Vijfhonderd meter verderop. Met overigens ook twee ingangen. Eén aan de Nes. Eén aan de Oudezijds Voorburgwal. Waar we op uit zullen kijken weten we nu nog niet. Op de hyperactieve koker aan de voorkant, of het onrustige water aan de achterkant. Ook een gracht trouwens. Zodra we het weten, zullen we het zeggen. We verheugen ons op de nieuwe samenwerking. Op de nieuwe ideeën. Op de nieuwe projecten,

waarop we alvast een vooruitblik kunnen geven. We beginnen met de seizoensopening van Frascati: Beroemden, een samenwerking met STAN, Discordia en De Koe. Parallel hieraan doen we een nieuwe aflevering van Play With Food. Eind oktober is de première van een nieuwe tekst van Rob de Graaf, In die nag, waarin wordt samengewerkt met Marien Jongewaard en Joachim Robbrecht. Tegelijkertijd wordt een nieuwe muzikale hoorspelserie gepresenteerd, in samenwerking met Maarten Ornstein. Begin december staan we twee weken in La MaMa Theatre, New York, met drie voorstellingen uit STOCK XENOPHOBIA: Freetown, Othello (bye bye) en

Answer Me. Daar tussendoor spelen we Othello (bye bye) nog in Sint Petersburg en Toulouse. En in 2013 kijken we uit naar de eerste samenwerking met De Warme Winkel met het locatieproject De Idioot, naar het boek van Dostojevski. Je bent welkom. Op de avonden waarop wij spelen. Op de avonden waarop andere gezelschappen spelen. En je bent welkom in onze nieuwe ruimte, ergens in het gebouw. Voor koffie. Uitwisseling van ideeën. Vragen. Het is een opwindende gedachte deel uit te maken van Frascati en we willen deze opwinding graag delen.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Kleine Wereld

Het werk van Boogaerdt/ VanderSchoot is een hedendaagse variant van Plato’s grot.

Van playmobil en Plato, de dingen die voorbijgaan Tekst: Coen Simon

Ik groeide op aan de rand van het bos. Het grasveld aan de voorkant van ons huis was groot genoeg om op verjaardagspartijtjes met alle kinderen uit de klas te kunnen voetballen. En het bos bood voldoende ruimte voor een speurtocht. Op een gewone woensdagmiddag kon ik kiezen uit de beuken bij de vijver, de ondergrondse hut in het dennenbos, de coniferen langs de oprijlaan, en er waren zelfs delen waar ik helemaal niet kwam, zoals achter het ganzenveldje, waar bramen, eiken en berken stonden.

De tuin en het bos vormden in mijn kinderogen een wereld op zichzelf, los van de echte wereld. Ik kon er gemakkelijk in verdwijnen, maar nooit verdween ik zo volledig in een andere wereld, als op sommige zaterdagochtenden, gewoon binnen, in de speelkamer. Op de grond lag bruin linoleum waar we met schoolkrijt op mochten tekenen. Het waren meestal mijn broer en zussen die met het plan kwamen. ‘Kom, we gaan met de klikkies spelen!’ Dat betekende: alles van de vloer behalve de houten bak met playmobil. We bouwden dan een compleet dorp en trokken met krijt een stratenplan. Alleen de zee was altijd op dezelfde plek: vanaf de opstaande rand in het linoleum tot aan de piano – het piratenschip lag aangemeerd aan de pedalen. Tot laat in de middag kropen we

Frascati Magazine

De zelfgebouwde illusie had een grotere aantrekkingskracht dan welk spel ook.

nog in pyjama over de grond en gingen op in onze verhalen, die de playmobilschepping tot leven bliezen. De zondag erop deden we niet anders en doordeweeks namen we even geen vriendjes mee naar huis, die zouden de loop der dingen in de speelkamer kunnen verstoren. De zelfgebouwde illusie had een grotere aantrekkingskracht dan welk spel ook. Hoe graag ik ook met pijl en boog door het bos sloop of met vuur speelde in onze ondergrondse hut, de gedachte aan de voorstelling op het bruine linoleum kleurde de hele periode dat we ermee speelden. Ook in de klas voelde ik me dan anders, omdat ik wist dat buiten school nog dat parallelle universum bestond, in onze speelkamer. Als na verloop van tijd de magie was uitgewerkt ging het hele spul weer terug in de bak, en speelden we weer een stuk minder geregisseerd en veel vaker buiten. We zijn gewend om kinderspel te zien als de verstrooiing die hoort bij het leven dat vooraf gaat aan de ernst van het echte leven, als oefening. Kinderen als stoeiende welpjes, om later echt te kunnen vechten, op leven en dood. Maar wanneer komt er dan een eind aan het kinderspel en beginnen de harde feiten? Lossen op een dag al onze illusies op en krijgen we de wereld te zien zoals ze echt is? We zijn geneigd aan te nemen dat dat zo is omdat er bij het ouder worden om de haverklap illusies sneuvelen. Mijn eerste ging eraan toen we in de jaren tachtig als familie-uitje naar de Flevohof gingen – het educatieve attractiepark dat na een faillissement in 1991 zou worden overgenomen door pretpark Walibi. ‘Beleef de dag van je leven in de Flevohof’, zongen kinderstemmen op televisie. Eindelijk was het zover. Van de reclame wisten we dat er een indianendorp was met echte wigwams en de kinderen die er de dag van hun leven beleefden, zagen er ook uit als echte indianen. Mijn moeder had de indianenpakken van mijn broer en mij in een plastic tas achter in de Volvo gegooid. We zongen de reclametune de hele weg, van ons huis tot aan Biddinghuizen.

Maar ik beleefde de desillusie van mijn leven. Het indianendorp was een bult zand waar twee betonnen buizen doorheen staken. In de reclame kon je erin verdwalen, maar in werkelijkheid zag ik op ieder punt in de tunnel mijn moeder nog staan kijken met in haar rechterhand de plastic tas met onze pakken. Op een sprieterig grasveldje stond naast een gesloten kiosk de wigwam die ik herkende van de televisiebeelden. En zo ontdekte ik hoe selectief televisiecamera’s kunnen zijn. Er stond een schrale wind en in de wijde omtrek was geen indianentooi te bekennen. Ik verlangde terug naar ons bos. Plato (ca. 427- ca. 347) bracht dit verlangen als eerste in beeld met zijn allegorie van de grot, het prototype van de latere televisie. De geketende mensen in de grot kennen niets anders dan de schaduwen op de muren van de grot en zien deze beelden vanzelfsprekend aan voor de werkelijkheid. Alleen door het zonlicht te aanschouwen, de bron van schaduwverschijningen, zouden zij de toevallige beelden kunnen ontstijgen, aldus de allegorie. Plato wijst op de risico’s voor die ene boodschapper die na het licht te hebben gezien, van deze harde feiten kond wil doen. ‘Ze zouden hem zelfs proberen te doden’, schrijft hij, ‘omdat hij onrust zaait in hun wereld.’ Plato is natuurlijk maar een schrijver en de allegorie van de grot, een verhaal. Maar wie de vertelling van de grot leest als de metafoor voor ons bestaan kan zich ineens voorstellen dat de neiging om de verschijningen voor waar te houden helemaal niet zo gek is. Het is immers niet zo dat we eerst de wereld ‘van buiten’ zien voordat we iets van haar waarnemen. We bevinden ons altijd al in de wereld, net als de bewoners in Plato’s grot. Het verhaal van Plato heeft een venijnig droste-effect, want: kunnen we er wel uit? We zien de wereld nooit van buiten. Hoeveel ramen we ook opengooien, de vraag wat nog schuilgaat achter wat aan ons verschijnt blijft onbeantwoord. We kunnen niet over ons eigen perspectief heen kijken. De horizon schuift naar achteren, maar verdwijnt niet. Wie zich serieus afvraagt wat daar buiten gaande

September 2012 - Januari 2013

is, wordt heel duizelig en misschien wel een beetje angstig. Alleen een voorstelling kan hem redden. En zo herinner ik mij dat nadat we dat stomme indianendorp hadden verlaten het nog heel leuk werd in de Flevohof. Niet omdat ik de kaasmakerij zo leuk vond, maar omdat we met z’n allen vanzelf weer op zoek gingen naar een andere voorstelling van ons uitje om er toch nog lol aan te beleven. Dat de illusies elkaar zo onophoudelijk opvolgen wil niet zeggen dat waarheid niet bestaat, maar alleen dat we haar nooit rechtstreeks kunnen kennen. Omdat we volgens Plato geen rechtstreekse toegang tot de waarheid hebben, hebben we de list van de kunst nodig om deze toch aan het licht te brengen. Plato’s eigen list is een paradox. En deze paradox begint al bij Plato’s manier van filosoferen, die evenmin rechtstreeks is. Want alles wat we van Plato weten, weten we eigenlijk van zijn personages, waarvan Socrates de belangrijkste is. Plato schreef in dialoogvorm en nergens spreekt hij als filosoof direct tot zijn lezers. Zo laat hij in De Staat Socrates een hard oordeel vellen over dichters, kunstenaars en acteurs. Smijt ze uit de samenleving, zegt Socrates, want ‘als men de gekruide muze van de poëzie toelaat, zullen in plaats van wet en rationele beslissing, genot en pijn in de maatschappij de scepter zwaaien’. Maar zodra Socrates gaat uitleggen waar het werk van die kunstenaar uit bestaat blijkt dat deze dezelfde vorm heeft als het werk van Plato. Daar is dus de paradox: in zijn eigen verhaal, in zijn zelfgeschreven

Coen Simon (1972) is schrijver en filosoof. Van zijn hand verschenen onder meer Waarom we onszelf zoeken maar niet vinden, Zo begint iedere ziener, Wachten op geluk en En toen wisten we alles. Voor dit laatste boek ontving hij de Socrates Wisselbeker 2012, de prijs voor het beste filosofieboek van het jaar.

dialoog zegt Plato (bij monde van zijn personage Socrates) dat we ons niet moeten laten misleiden door de dialogen uit een verhaal. Waarom die paradox? Plato wil helemaal geen dichter of toneelspeler uit de samenleving verwijderen. Hij speelt zelf toneel. Via een listig spel laat hij zien dat het de ‘echte dichter’ juist om de waarheid is te doen en niet om een mooi plaatje. Hij wil geen kunstenaar verbannen, hij wil de dichter aanzetten tot betere poëzie, de acteur tot beter spel en meer nog de toeschouwer tot beter kijken. Zolang we onze illusies niet ondubbelzinnig serieus nemen, zolang kunst geen kunstje wordt, zolang de kunst haar werk van zelfkritiek blijft voorzien, zoals Plato in dialoogvorm de dialoog veracht, alleen zo lang overleeft kunst de kortstondigheid van een evenement, en krijgen we soms een glimp te zien van de waarheid.

Plato is natuurlijk maar een schrijver, en de allegorie van de grot, een verhaal.

Het werk van theatergroep Boogaerdt/VanderSchoot is een hedendaagse variant van Plato’s grot. Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot speelden in hun vorige voorstelling, het succesvolle Bimbo, al ingenieus met de illusies van het maakbare vrouwenlichaam, dit jaar zullen ze met It’s a small world de illusies van Walt Disney onder handen nemen. Aan de wereld van Disney zullen ze geen einde maken, maar hun spel ermee zaait onrust in een vertrouwde wereld en toont de achterkant van onze hedendaagse illusies.

Theatergroep Boogaerdt/VanderSchoot bestaat uit Suzan Boogaerdt en Bianca van der Schoot. Zij maken beeldend, brutaal en beweeglijk theater over de worsteling met de wereld van vandaag. Hun voorstellingen zijn grillig en associatief maar tegelijkertijd humoristisch en herkenbaar. Afgelopen seizoen maakten ze furore met de veelgeprezen voorstelling Bimbo, die door de Volkskrant ‘een knappe pornoperformance (****)’ werd genoemd en vervolgens werd genomineerd voor het Nederlandse én Vlaamse Theaterfestival 2012 en voor de VSCD mimeprijs. Komend seizoen richten ze hun pijlen op Walt Disney. Ze kondigen hun voorstelling It’s a small world aan als ‘een darkride door de onderbuik van de samenleving, met interactief entertainment, olijke dwergen en smakelijke eenheidsworsten’.

It’s a small world Boogaerdt/vanderSchoot Première: donderdag 22 november 2012 di 20 t / m za 24 nov Frascati 1, 20.30 www.theaterfrascati.nl/lezerskorting Koop via deze link je tickets voor deze voorstelling met een korting vanaf €3,5 per persoon. Let op: deze mogelijkheid blijft online t / m ma 1 okt 2012

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Marcus Azzini is regisseur. Hij mocht niet op ballet, en ging daarom op zijn negende op toneel. In 1991 kwam hij naar Amsterdam, volgde de toneelopleiding, maar koos voor de regie. Regiseerde verschillende voorstellingen bij o.a. Frascati, De Theatercompagnie en zijn eigen gezelschap Teatro. Sinds 2008 is hij huisregisseur van Oostpool (v.a. 2013 artistiek directeur). Hannah van Wieringen studeerde ‘Writing for Performance’ aan de HKU. Ze schreef voor Het Gasthuis, Frascati en Dries Verhoeven. Voor Toneelgroep Oostpool maakte ze de toneelbewerking van de wereldberoemde roman Huis aan het einde van de wereld (1990) van Michael Cunningham. Azzini en van Wieringen schiepen met (in) Koud Water een ontroerende voorstelling over hoe mensen, ook als hun relaties niet aan het klassieke ideaal voldoen, zich toch bij elkaar thuis kunnen voelen. (IN) KOUD WATER Marcus Azzini / Toneelgroep Oostpool vr 26 t/m wo 31 okt Frascati 1, 20:30

trailer (in) Koud water

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Talent van de toekomst Frascati Producties is het grootste productiehuis van Nederland. Per jaar worden zo’n vijftien van onze voorstellingen in eigen huis gemaakt. Voorstellingen van de meest getalenteerde theatermakers uit binnen- en buitenland. Komend seizoen werken onder meer Daria Bukvic’, Marjolijn van Heemstra, Sadettin Kırmızıyüz, Jan Martens, Davy Pieters en het acteurscollectief Tijdelijke Samenscholing aan een voorstelling speciaal voor Frascati. Maren Bjørseth en Naomi Velissariou zullen debuteren.

Frascatimakers zijn niet onder een noemer te vangen. Ze werken in diverse disciplines, zoeken crossovers daartussen, zijn anarchistisch en bestormen de toekomst. Frascati stond aan de wieg van inmiddels gelauwerde theatermakers als Marcus Azzini, Jetse Batelaan, Laura van Dolron, Lucas De Man, Ivana Muller, Susanne Kennedy, Sabri Saad el Hamus en Edit Kaldor. Frascati maakt deel uit van de internationale netwerken House on Fire en WEB, met partners als

Frascati Producties

Lift Festival (Londen), HAU (Berlijn), Kaaitheater (Brussel) en Gessnerallee (Zürich). In internationaal verband coproduceren we onder meer werk van Andcompany&co, Antonia Baehr, Andrea Bozic, Ivo Dimchev, Jefta van Dinther en Sarah Vanhee. En last but not least presenteren we jaarlijks tijdens het festival Breakin’Walls drie producties voor en met jongeren, met gastregisseurs als Nicole Beutler, Alexandra Broeder, Keren Levi en Elike Roovers.

Maren Bjørseth (Noorwegen, 1984) kwam vier jaar geleden naar Nederland om de regieopleiding aan de AHK te volgen. In de zomer van 2012 studeerde ze af met twee heel verschillende voorstellingen: Terrorisme (geschreven door de Russische gebroeders Presnyakov), geregisseerd als energieke mozaïekvoorstelling over de kettingreactie waar elk mens deel van uitmaakt, en Een Poppenhuis van Henrik Ibsen. ‘Door een kleiner verhaal te vertellen kun je soms iets zeggen over een groter geheel. We zoomen

in. Hierdoor krijgen we het kleinere verhaal heel nauwkeurig te zien. Zo blijkt dat het kleine verhaal raakvlakken heeft met hoe het er buiten de grenzen van het eigen huis aan toe gaat. Een Poppenhuis is een verhaal over een gezin dat iets hooghoudt. Doen we dat niet allemaal soms?’ Loek Zonneveld schreef in de Theaterkrant: ‘Een blijmakend mooi brok toneel (…). Zo aanstekelijk dat je er als kijker gretig in mee gaat.’ Maren kreeg voor deze voorstelling de ITs Ton Lutz Award. De jury schreef:

‘Muzikaal, prachtig vormgegeven, sexy (…). Maren betuigt zich van een strakke regie, een groot vormbewustzijn en een vermogen persoonlijke thema’s uit dit veel gespeelde repertoirestuk te lichten. De jury herkent in haar een echte regisseur en is benieuwd naar haar volgende productie.’ In het vroege voorjaar van 2013 zal Maren Bjørseth haar eerste voorstelling bij Frascati Producties presenteren: Skråninga/Helling van de Noorse auteur Carl Frode Tiller. Het wordt een zwarte en brutale vertelling over goed en kwaad.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Daria Bukvic´ (Bosnië-Herzegovina, Davy Pieters (1988) studeerde in 2011 af aan de Toneelacademie Maastricht en ontving daarbij de Henriëtte Hustinxprijs (voor excellent talent). De jury schreef: ‘Het samengaan van intellect en intuïtie geven haar werkwijze een spannend artistiek fundament en maken haar voorstellingen tot een boeiende belevenis voor het publiek. [Zij] gaat ons verrassen, dat is zeker.’ In de winter van 2011 maakte Davy een (werk-)reis naar Japan. Ze bleef er enkele maanden en maakte vele foto’s, hoorde veel verhalen. Haar fascinatie voor verlaten, eenzame plaatsen werd vooral door Fukushima gevoed: de aardbeving, de tsunami en de nucleaire ramp die daarop volgde, leverden de inspiratie voor de korte performance What Remains, die werd gepresenteerd in het kader van Fraslab (februari 2012). In de winter van 2012 werkt Davy Pieters aan haar tweede voorstelling bij Frascati Producties: Een Olifant. Ergens ver weg wachten vijf mensen in een ruimte. Wanneer een van hen het zwijgen doorbreekt en een verhaal vertelt, smelten realiteit en fictie samen tot een diffuus en donker geheel. Ongevraagd wordt iedereen performer in een werkelijkheid die een creatie lijkt te zijn van een manipulatieve entertainer. Hij vertelt verhalen waar de anderen zich maar wat graag in herkennen. De fictie druppelt hun oren en hun leven binnen, tot zij zichzelf een compleet nieuwe identiteit bijeen hebben gefabuleerd.

1989) studeerde in 2011 af aan de regieopleiding van de Toneelacademie Maastricht. Voor haar eerste productie bij Frascati koos zij Puin van Dennis Kelly, dat hij schreef korte tijd na 9/11. Als dochter van een islamitische, Bosnische moeder en een rooms-katholieke, Kroatische vader is Daria gefascineerd door de immense kracht van religie en hoe die mensen kan verbinden, maar ook uiteen kan drijven. ‘Ik ben zelf als klein meisje uit Bosnië gevlucht. Ik heb met mijn moeder anderhalf jaar in een asielzoekerscentrum in Limburg gezeten. Ik was een zeldzame vreemdeling in een vrij xenofobe gemeenschap. Ik ben toen gevlucht in een geheel eigen wereld. Fantasie is het enige middel dat we hebben om onszelf te helpen. We worden geboren met ongelijke porties schoonheid, luxe en intellect. Maar fantasie hebben we allemaal. Die bepaalt uiteindelijk hoe je de wereld ervaart.’ In het najaar van 2012 regisseert Daria het klassieke gedicht The Raven van Edgar Allan Poe. Daria: ‘Onlangs is mijn grootmoeder overleden. Zestig jaar lang is zij gelukkig getrouwd geweest met mijn grootvader. Als een typisch ouderwets Kroatisch koppel lieten zij samen de wereld geloven dat hij de broek aan had, maar in werkelijkheid maakte zij de dienst uit. Ze hadden een band die niet stuk kan. En toch is nu een van hen dood…’ In The Raven, een requiem rouwt een man om zijn overleden vrouw. Wat te doen met een eenzaamheid die nooit meer opgelost zal worden?

Naomi Velissariou (België,1984) beschouwt haar eigen leven, door haar kleurrijke familie met een Vlaamse moeder en Griekse vader, als een moderne Griekse tragedie. ‘Mijn oma zou de beste actrice ter wereld zijn… als ze actrice was geweest’. Naomi doorliep de Antwerpse theateropleiding Dora van der Groen en studeerde theater-, film- en literatuurwetenschap aan de Universiteit Antwerpen. Zomer 2012 rondde ze de acteursopleiding af van de Toneelacademie Maastricht. Ze speelde Medea in de gelijknamige voorstelling die winnaar werd van de Ton Lutzprijs 2011, was onder meer te zien bij NTGent in Dimiter Gotscheffs Tartuffe en in de Frascati productie Puin van Daria Bukvic’. Dit najaar presenteert ze bij Frascati Producties haar eerste voorstelling: Mr Jones. Samen met toneelschrijver Rik van den Bos baseert ze zich losjes op Le Bel Indifferent van Jean Cocteau, ooit geschreven als hommage aan Edith Piaf. Naomi en Rik maken er een ‘tribute to Amy Winehouse’ van. Of beter gezegd: het wordt een geheel eigen wereld. En als je goed luistert, zitten er ook teksten van deze poplegende in. Naomi: ‘Nadat ik als Medea zelf tien keer zelfmoord pleegde, hoorde ik dat Winehouse dood was. Zij en Piaf delen eenzelfde tragiek’. Het wordt een solo met live muziek, over eenzaamheid en zelfhaat. Over een vrouw die wacht, op alles, maar vooral op een man.

Tijdelijke Samenscholing won

met de afstudeervoorstelling Dag 1 tijdens het ITs Festival Amsterdam de Paradeparel voor Beste Eigen Werk 2009. Sindsdien maakten zij bij Frascati Producties vier stukken: Archiv, Repertoire, Pocoloco en Rit over het Bodenmeer. Robbert van Heuven schreef in Trouw: ‘Tijdelijke Samenscholing brengt Rit over het Bodenmeer met zoveel frisheid en plezier dat het onderwerp door die oppoetsbeurt van een nieuwe generatie acteurs opnieuw begint te glimmen. Helder, zorgvuldig en met veel gevoel voor humor brengt de groep Handkes niet aflatende

stroom half begrepen gesprekken en onnavolgbare betekenisdiscussies. Maar ze weten ook op de juiste momenten op subtiele manieren de sfeer te laten kantelen en zo de verschillende (on)mogelijkheden van taal te laten zien. (…) En dat is genieten.’ Het collectief schaart zich in de traditie van het befaamde gezelschap Maatschappij Discordia, met ‘dezelfde prettige, losse speelstijl’ en ‘ingebouwde ruimte voor een gesprek op de vloer’, aldus theatercriticus Simon van den Berg. De harde kern bestaat uit Carole van Ditzhuyzen en Michiel Bakker (beiden geboren in 1981). Zij zoeken

altijd vol goede moed en acteergloed naar de menselijke kern. In de zomer van 2012 maakte het collectief een vijfde productie: Interview, doen alsof het fictie is. Geïnspireerd door meesterinterviewers als Mike Wallace, Ischa Meijer en Theo van Gogh interviewt het gezelschap tijdens de voorstelling zichzelf. Vraag en antwoord geven gaandeweg een onontkoombaar beeld van wie Carole is en welke worsteling Michiel doormaakt. Interview is de meest persoonlijke voorstelling tot nu toe en zal in september 2012 opnieuw in Frascati te zien zijn.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Breakin’ Walls

I Don’t Care! BW SPRING 2012 Frascati Producties / Elike Roovers / Jong RAST

Hét label voor jonge Amsterdammers in Frascati

Celesta Kusi

Helène Binder 21 jr, RAVEN:

‘Een fijne periode waar we met z’n allen een goede voorstelling hebben gemaakt.’

Breakin’Walls is binnen Frascati hét label voor voorstellingen, producties, festivals en sideshows voor een jong publiek. Er is een festivaleditie in november (BW WINTER), een in april (BW SPRING) en er zijn diverse programma’s (BW Sideshows) door het jaar heen. Het programma wordt medegeselecteerd en samengesteld door een redactie van kritische jongeren tussen de 16 en 23 jaar.

‘Breakin’Walls heeft mij alleen maar gegeven, Kansen, successen, vrienden, hoop. Het zijn mijn nationale feestdagen.’

De pers over I don’t care!: ‘En de jongens vertellen hun verhaal. In een grimmige sfeer eerst maar geleidelijk meer ontspannen en met humor zetten ze een voorstelling neer waarvoor je warm loopt.’ De Volkskrant

De Breakin’Walls redactie Alle programma’s van Breakin’ Walls worden mede mogelijk gemaakt door de inzet van een vijftiental kritische jongeren tussen de 16 en 23 jaar, die samen de BW redactie vormen. De redactie bedenkt het festivalthema, het randprogramma en de late night programmering. Ze kleden het hele gebouw aan en uit, maken zelf installaties en performances en hosten de discussies en debatten. Ook staan ze de pers te woord en zorgen ze voor een heleboel reuring en rumoer tijdens het festival. Gedurende het seizoen komen ze tweewekelijks bij elkaar in de keuken van Frascati voor een brainstorm, vergadering of evaluatie en dan wordt er gegeten én gewerkt!

K: ’Ok jongens zijn er suggesties voor het thema van BW Winter 2012?’ V: ‘Iets met het kabinet de verkiezingen zijn dan toch net geweest?’ L: ’Twee maanden daarvoor.’ V: ‘Iets met onderwijs?’ R: ‘Laatst hoorde ik echt iets shockends. Bij Buitenhof of zo, zei de minister van Financiën, hoe heet ‘ie ook alweer? Oh ja, De Jager, ‘we gaan de financiering van alphastudies stopzetten en alleen nog maar bètastudenten financieren.’ ‘Nou jaa...’ V: ‘Onderwijs klinkt wel heel kut. Maar ‘t is wel echt n fucking big issue.’ E: ‘Zo zagen jullie die helikopterkat?’ R: ‘Mens versus dier.’ L: ‘Is al ‘n keer gedaan.’ E: ‘Alles is al ‘n keer gedaan, maar nu staan we er weer heel anders tegenover dan tien jaar geleden.’

17 jr, PIECE & TO BAND:

Vanaf afgelopen seizoen worden binnen Breakin’Walls ook volwaardige producties gemaakt, waarbij jongeren met podiumtalent samenwerken met professionele theatermakers van Frascati. Zo gingen in 2011-2012 vier nieuwe Frascati jongerenproducties in première met daarin circa 45 jonge talenten: Nicole Beutler en Magne van den Berg maakten met 14 jongeren het bewegingsprotest PIECE, Alida Dors en Bryan Druiventak (Solid Ground Movement) werkten met 5 moderne dansers en 5 breakdancers aan de laser-voorstelling COME AGAIN. Alexandra Broeder en kunstenaarsduo L.A Raeven creëerden met 7 jonge meisjes het duivels portret RAVEN en Elike Roovers werkte met 13 jongeren van Jong RAST aan de locatievoorstelling I Don’t Care. Daarnaast deden nog eens 25 jongeren theatraal onderzoek in de Werkplaatsen Dans en Theater.

Een dynamische voorstelling over families, relaties en volwassen worden.

COME AGAIN BW WINTER 2011 Frascati Producties / Solid Ground Movement In Come Again voerden de dansers van Solid Ground Movement en Frascati Producties een strijd tegen beperkingen die van buitenaf lijken te komen. Vertrouwde Solid Hiphopdansers & breakdancers, aangevuld met moderne dans o.l.v. Keren Levi, werden verenigd tot één stijl om de strijd mee aan te gaan.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Verder op BW WINTER 2012: Op Ons – Catoke Kramer/ Theatergroep DOX vr 16 & za 17 nov 2012 Frascati 2, 21:30 Een fysieke, keiharde en liefdevolle performance van Frascati maker Catoke Kramer met jongeren van Theatergroep DOX. 21 jongeren dragen elkaar. En ook nog… Danielle Wagenaar speelt de locatievoorstelling Naar de hemel wijzen op een Amsterdamse begraafplaats. Solid Ground Movement laat een proeve zien van hun nieuwe Frascati productie en de Werkplaats Theater speelt korte scenes overal in het gebouw, van de zolder tot de kelder. Meer info? Abonneer je ook op BW POST via de site van Breakin’Walls Audities Ben je tussen de 16 en 23 jaar en wil je weten wanneer de volgende audities zijn of deelnemen aan de redactie? Mail joyce@theaterfrascati.nl.

BW WINTER 2012: een vooruitblik wo 14 t/m za 17 nov 2012 Op 3 juni werden er in Frascati audities gehouden voor de nieuwe jongerenproducties. Een bak energie en nieuw talent presenteerde zich voor een kritische jury. Met een geweldige groep van 12 jongeren gaan choreograaf Keren Levi (ISR/NL) en muzikant Tom Parkinson (UK) een muzikale dansproductie maken waarin alle disciplines samen komen:

trailer Breakin’Walls Spring 2012 Bedankt!: © Bo Hendriksen

TO BAND wo 14 t/m za 17 nov 2012 Frascati 1, 20:00 TO BAND is een werkwoord: de bandleden moeten zich met elkaar verbinden en in ons individuele tijdperk kan dat soms best ingewikkeld zijn. TO BAND wordt een theatervoorstelling in concertvorm waarin beweging en muzikaliteit centraal staan.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Terug naar Frascati. Likeminds is een dynamisch collectief van jonge stedelijke kunstenaars die persoonlijke en actuele voorstellingen maken. Ze begonnen 10 jaar geleden bij Frascati. Na een succesvolle samenwerking sloeg het gezelschap hun vleugels uit. Nu keren ze weer terug en wordt Frascati weer de vaste uitvalsbasis van dit inmiddels gerenommeerde Amsterdamse gezelschap. Samen willen we een creatief en professioneel platform opzetten waar jongeren uit de hele stad hun talenten kunnen ontplooien. We ontwikkelen workshops en maken voorstellingen waarbij jongeren begeleid en geregisseerd worden door ervaren regisseurs en choreografen. Theater- en tv-maker Khadija Massaoudi is geboren en getogen in Amsterdam. Bij Likeminds speelde ze o.a. in Macbeth en Wees een Koning (one woman show). Onder regie van Oscar van Woensel maakte ze de Likeminds-voorstelling Anderen. Verder is ze bekend van televisieprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s als Tante in Marokko, de Meiden van Haram en GONZO (NTR).

ÂŠ Mark van der Zouw

Akwasi O. Ansah is derdejaars op de Toneelacademie in Maastricht en speelde namens Likeminds in Afrikaaps. Hij is lid van hiphopformatie Zwart Licht dat in 2008 debuteerde bij label TopNotch met het album Bliksemschicht.

Frascati Magazine

‘Theater is een ontmoeting’ Lotte van den Berg en Dries Verhoeven over theater op locatie

September 2012 - Januari 2013

Lotte van den Berg volgde de regieopleiding in Amsterdam en leidt sinds 2009 het kunstenaarsplatform OMSK in Dordrecht. Haar werk vindt internationaal veel weerklank en werd in Nederland onderscheiden met onder meer de Erik Vosprijs en de Charlotte Köhlerprijs. Haar nieuwe voorstelling, Pleinvrees, speelt van do 5 t/m za 7 okt op respectievelijk de Nieuwmarkt, het Mercatorplein en het Stationsplein. Dries Verhoeven ruimt in zijn werk een belangrijke plaats in voor de persoonlijke beleving van de toeschouwer. In 2007 brak Verhoeven door in Nederland en Europa met de festivalhit U bevindt zich hier, waarbij performers en publiek tijdelijk een geïmproviseerd hotel bewoonden.

In Pleinvrees vindt eveneens een ontmoeting plaats. Maar dan tussen een grotere groep mensen op een plein, legt Lotte van den Berg uit: ‘Er is een hoofdpersoon, gespeeld door acteur Marien Jongewaard. Hij spreekt in zichzelf. Deze man is heel lang alleen geweest, maar nu heeft hij behoefte aan contact met andere mensen. Als publiek luister je daarnaar, gewoon via je eigen telefoon. Je krijgt een nummer en een code die je intoetst en wordt op die manier deelgenoot van de voorstelling. Niemand zal echter doorhebben dat je toeschouwer bent, want hoeveel mensen staan er wel niet te bellen op een plein? Ik ben heel benieuwd op wat voor afstand het publiek blijft, of ze dichter naar de acteur toe zullen komen. Naarmate je dichterbij komt, zal je de telefoon ook niet meer nodig hebben. Dan kan je hem gewoon verstaan. En hoe reageren toevallige voorbijgangers, de mensen in winkels? Het wordt immers steeds duidelijker dat hier iets aan de hand is.

Tekst: José Cutileiro

Frascati presenteert in het komende najaar twee locatievoorstellingen midden in de stad Amsterdam. Pleinvrees is een nieuw werk van Lotte van den Berg waarin een acteur op een plein in zichzelf spreekt. Je volgt hem via je mobiele telefoon en wordt langzaam meegezogen in de wereld van deze man. Niemandsland van Dries Verhoeven zou je kunnen omschrijven als een audiotour, maar één zoals je die nog niet eerder meemaakte. Je volgt je eigen persoonlijke buitenlandse gids, op een wandeling vanaf station Sloterdijk. De voorstelling speelde enkele jaren geleden succesvol in Utrecht en in enkele Duitse en Spaanse steden.

‘Ik maak deze voorstelling, omdat ik denk dat ik – en veel mensen met mij – op dit moment zoekende ben. We zoeken naar hoe we met elkaar de maatschappij kunnen vormgeven. Ik voel dat we met z’n allen uit elkaar gegroeid zijn, dat we het bij wijze van spreken al raar vinden om hallo tegen elkaar te zeggen in de tram. Hoe kunnen mensen laten horen dat we toch samen verantwoordelijk zijn voor de wereld en wat die ons te bieden heeft? Je ziet het bijvoorbeeld aan de Occupy-beweging, aan de activiteit op internet. Daar ontstaan grote Facebook-families, maar hoe verhouden die zich tot de tastbare wereld? Er is blijkbaar een groot verlangen om weer deel uit te maken van een groep, maar we weten niet goed hoe. Ik maak graag theater vanuit dit soort vraagstellingen en dat doe ik dan graag op de plek waar het allemaal speelt. In de openbare ruimte, waar mensen samenkomen.’

Lotte van den Berg en Dries Verhoeven zijn theatermakers met een stevige reputatie op gebied van sterk beeldend, visueel theater, al speelt in deze twee voorstellingen het gesproken woord wel degelijk een belangrijke rol. Van den Berg werkt daarvoor samen met auteur Rob de Graaf, Verhoeven gebruikt verhalen die hij zelf optekende uit de mond van migranten.

Verhoeven: ‘Overal waar we het presenteerden, speelde Niemandsland zich af in wijken waar je als theaterbezoeker misschien niet zo snel komt. Ik ging me afvragen: waarom hebben we het nog nooit gespeeld in Amsterdam? Ik woon zelf in stadsdeel Bos en Lommer. Hier is het idee ook ooit ontstaan, toen ik gesluierde vrouwen achterna ben gaan lopen. In zekere zin bespioneerde ik hen. Zij fascineerden mij enorm. Wat doen die vrouwen, wat beweegt hen, gaan ze echt alleen van huis naar de supermarkt of doen ze ook nog onverwachte dingen? Ik ken ze totaal niet, toch lopen ze dagelijks door dezelfde straten en winkels als ik. Dat leek me een interessant uitgangspunt voor theater, dat je als toeschouwer de straat op gaat om iemand te volgen. Een op een. Ik begon me te verdiepen in de levens van mensen die zich niet verbonden voelen met de plek waar ze wonen, vluchte-

lingen die na maanden reizen zich opeens in een huis in Amsterdam-West bevinden. De persoon waar je achteraan loopt wijst je de weg, maar zegt niks. Je hoort wel een tekst, maar niet uit de mond van jouw gids. In de voorstelling ervaar je als toeschouwer de ontheemding, word je langs de mogelijkheden en onmogelijkheden van contact met deze persoon geleid. Je wordt gevoerd naar een plaats waar je anders nooit komt en langs gedachten die niet vaak worden uitgesproken. Dat resulteert in een heel spannende, soms ontroerende, dan weer confronterende wandeling. Voor je gevoel verandert de stad in een filmset. En ondanks dat je tijdens de voorstelling niet praat, en je gids ook niet, hebben veel mensen aan het slot daadwerkelijk het gevoel dat ze iemand hebben ontmoet.’

‘Twee jaar geleden ben ik enige maanden in Kinshasa geweest. Daar heb je de zogenoemde démocrats de la rue: mensen – veelal mannen – die onder de schaduw van een boom op een plein of in een dorp met elkaar spreken, één krant delen, écht met elkaar praten. Dat collectief, die groep, is daar belangrijker dan het individu. Dat is zo wezenlijk anders dan wat ik hier in Nederland ken. Ik moet er vaak aan denken, tijdens het werken aan Pleinvrees.’ Waarom maak je theater? Lotte van den Berg: ‘Voor mij is theater eigenlijk heel simpel. Mensen kijken naar mensen. Er zijn mensen die zich

Frascati Magazine

laten zien en mensen die daarnaar kijken. Die daarnaar dúrven kijken, want volgens mij is er moed nodig om echt te kijken. Het is niet vrijblijvend. Ik ben bijvoorbeeld ook dol op film, maar theater is voor mij échter, omdat het live is. Daarom kies ik ervoor om theater te maken. Je bent – als bedenker en als toeschouwer – tegelijk met elkaar, hier en nu, in dezelfde ruimte. Het is een samenzijn.’

José Cutileiro schrijft journalistieke en wervende teksten voor diverse (culturele) organisaties. Voor Frascati interviewde hij eerder Julie Van den Berghe en Robin Arthur van Forced Entertainment.

Dries Verhoeven: ‘Die ontmoeting, dat is ook waar ik in al mijn stukken naar streef. Er moet iets plaatsvinden, dat nog nooit eerder heeft plaatsgevonden. Dat je iemand ontmoet die je tot die tijd niet kende. Maar zonder verborgen agenda. Ik word ongemakkelijk van participatietheater, waarbij je een microfoon onder de neus geduwd krijgt en moet antwoorden op een ongemakkelijke vraag. Daar probeer ik mij verre van te houden. Ik wil graag eerlijke ontmoetingen teweegbrengen.’

September 2012 - Januari 2013

STEM TERUG! VOTE BACK! vr 5 okt t/m zo 4 nov 2012 Frascati & de Appel Arts Centre Pleinvrees en Niemansland zijn door Frascati geprogrammeerd in het kader van het festival Stem terug! Vote back! In samenwerking met Appel arts centre presenteren we een festival met voorstellingen, debat, documentaires, pamfletten, lezingen en een tentoonstelling over de staat van de democratie en de rol van kunst als aanjager van nieuwe ideeën. Zie voor meer informatie de websites van Frascati en de Appel.

Pleinvrees Omsk / Lotte van den Berg vr 5 okt: Nieuwmarkt, 17:00 za 6 okt: Mercatorplein, 17:00 zo 7 okt: Stationsplein, 15:00 De voorstelling is gratis. Aanmelden via de kassa van Frascati of via www.omsk.nl

Niemandsland Dries Verhoeven vr 28 t/m zo 30 sep & wo 3 t/m zo 7 okt station Sloterdijk diverse aanvangstijden: 17:00, 20:00, 22:00, op za & zo ook 15:00 Niemandsland wordt in Amsterdam gepresenteerd door: Stadsschouwburg, Podium Mozaïek en Frascati. Kaarten zijn uitsluitend verkrijgbaar via de Stadsschouwburg 020 – 624 23 11 of www.ssba.nl

Van den Berg en Verhoeven kennen elkaar goed en hebben veel bewondering voor elkaars werk. Ze werkten ook samen: in Berlijn maakten ze enkele jaren geleden de voorstelling Stillen. Zit een samenwerking er binnenkort opnieuw in? Van den Berg: ‘Dries begeeft zich op het snijvlak van beeldende kunst en theater. Ik zou hem kunnen vragen een decor te ontwerpen. Zo hebben we dat eerder een keer gedaan. Maar is dat samenwerken? Het mooiste zou zijn om echt samen vanaf het nulpunt met een idee aan de gang te gaan. Ik wil graag een voorstelling gaan maken over de dood – hoe wij daarmee omgaan als individu maar ook als samenleving – en heb daarvoor al een paar ideeën die geïnspireerd zijn door het werk van Dries.’ Verhoeven: ‘Ik vind Lotte’s werk fascinerend. Zij is compromisloos radicaal en heel zuiver in haar ideeën. Lotte laat al het overbodige weg en dat maakt dat je als kijker enorm wordt uitgedaagd. Maar echt samen een nieuw werk maken? Dat zou wel eens verdomd lastig kunnen worden. Twee kapiteins op één schip, hè? Boeiender lijkt het me om een tweeluik te maken. Twee verschillende voorstellingen die toch in elkaars context kunnen worden bekeken. Daarom vind ik het ook zo interessant dat Pleinvrees en Niemandsland nu min of meer tegelijk in Amsterdam staan. Dat het publiek beide voorstellingen kan ervaren en daarin de verschillen zien.’ En wellicht de overeenkomsten…

Zou je nog wel eens de theaterzaal in willen duiken om een degelijk stuk van Shakespeare of Sofokles te ensceneren? In koor: ‘Nee!’ Van den Berg: ‘Ik maak soms wel zaalvoorstellingen, maar ook dan gaat het mij om de live aanwezigheid van mensen. De tijd nemen om naar elkaar te kijken, elkaar aandacht te geven. Het gaat mij niet om het representeren, om het doen alsof.’ Verhoeven: ‘Misschien ben ik een luie kijker, maar ik ben vaak in slaap gevallen bij “traditionele” voorstellingen. Het is me te ver verwijderd van het heden. Ik wil op z’n minst het gevoel hebben dat ik datgene wat er gebeurt kan beïnvloeden, dat de huidige tijd waarin we leven een plek krijgt in de voorstelling, dat die via de achterdeur naar binnen kruipt. Dat is niet wat je doet bij een repertoirestuk. Dan schep je via de woorden van iemand anders misschien wel een illusionaire wereld, maar het gaat mij erom de dag van vandaag met beide handen vast te grijpen.’

September 2012 - Januari 2013

‘Tot volgend jaar!’ Laura van Dolron ontmoet Wim Kan tekst: Laura van Dolron

Wim Kan komt binnen. Het regent een beetje buiten, dat doet zijn kapsel goed. Zijn haar krult meer en pluist minder dan normaal. Op het podium pluist het natuurlijk nooit, omdat hij er dan een soort vet in smeert. Uit een mooi oranje blikken doosje met krullerige Jugendstil-achtige motieven erop, en een mannengezicht dat hij, zo vlak voordat hij op moet, altijd een beetje verontrustend vindt. Zijn vrouw stopt dat potje in een tasje dat ze

altijd zonder dat hij het merkt in zijn kleedkamer zet. Hij heeft zich er wel eens over verbaasd dat het er altijd staat maar dat hij het haar nooit ziet neerzetten. Laura van Dolron zit al op hem te wachten. Ze is moe; het is het einde van het seizoen. Laura denkt aan Hans van Mierlo die soms tegen ‘zijn Connie’ zei dat zij ‘verpubliekt’ was, als ze veel lezingen had gegeven. Wat hij daarmee bedoelde weet Laura niet, maar het is precies hoe zij zich nu voelt: te veel gezien om zichzelf nog te kunnen zien, te veel bekeken om zelf nog te kunnen kijken. Het aantal keren dat ze heeft gespeeld dit jaar bedraagt 100. Dat is veel. Bijna een op de drie dagen in een lamp. En dan nog als je betere zelf. Dan móet je wel een beetje tegenvallen in het echt. Anderen valt het verschil niet zo op tussen Laura ‘op’ en Laura ‘af’. Zelf weet ze dat het enorm is. Tuurlijk, de zinnen die ze

zegt lijken soms wel op de teksten die ze schrijft, maar in het echt is er geen einde, geen catharsis, geen applaus. Op het podium lijdt ze soms en huilt ze zelfs wel eens, maar altijd in de wetenschap dat haar voorstellingen een happy end hebben… een niet-naïeve, positieve boodschap, zodat iedereen met een glimlach de zaal verlaat. Maar zo is het niet in het echt. In het echt is er geen boog, het gaat maar door en door, je vindt mooie woorden die door het leven zelf worden ingehaald. Je leeft in loupes, in cirkels en het doek valt pas als je dood bent. Laura is zo moe dat ze daar even een beetje naar verlangt: liggen, horizontaal, voorgoed, in een rustige, donkere, stille, lang niet onaangename kist... Wim Kan staat vlak bij de deur en kijkt haar aan. Laura is in gedachten. Ze ligt in gedachten in een kist. Niet omdat ze het leven haat, maar omdat ze zo moe is, dat voor altijd slapen wel een fijne optie is.

‘Of is het dromen?’, vraagt Hamlet haar. ‘Shit, Hamlet begint rond te spoken in mijn hoofd, het is echt tijd voor vakantie. Nú.’ En dan heeft ze ook nog dat verdomde gesprek met Wim Kan… Die trouwens veel te laat is. Of nee: daar staat ie al bij de deur! ‘Ik ben suïcidaal’, zegt Laura. ‘Waar?’, vraagt Wim Kan. Zij lacht en zegt: ´Vlak boven mijn linkerknie.´ Wim Kan wil iets grappigs zeggen, maar hij zwijgt en schuift aan. De grap die hij niet gemaakt heeft, blijft boven tafel zweven en spat als een zeepbel zacht en dromerig uiteen. ‘Goeie grap’, zegt Laura. ‘De meeste cabaretiers zijn in het echt lang niet zo grappig als op het podium. Daar heb jij geen last van heb ik het idee.’ ‘In het echt ben ik knetterdepressief, dus best grappig, helemaal als het gaat over suïcide of roodvonk of jicht.’ Ze lacht en hij ook, maar als een boer die al zo lang kiespijn heeft dat zijn rechtermondhoek verlamd is omdat hij toch nooit wordt gebruikt. ‘Jij wilde mij spreken?’, vraagt hij. ‘Ik kan niet liegen…’, zegt zij. ‘Goed begin van een gesprek,’ zegt hij, ‘hoewel het de zaak er niet gemakkelijker op maakt.’ ‘Ik zeg dat omdat ík jou helemaal

niet wilde spreken, dat was een idee van iemand van de marketing. Om mensen binnen te halen voor mijn oudejaarsshow van volgend seizoen.’ ‘Ga je een oudejaarsshow maken?’ ‘Ja. Ik ga jouw teksten gebruiken en kijken wat ik daar nu nog mee kan zeggen.’ ‘Hm. Ik zou komen kijken.’ ‘Echt?’, vraagt Laura. ‘Ja hoor. Als de aardappels waren drooggekookt en ik geen enkele sok meer had om te stoppen en ik op straat liep zonder paraplu en het regende, en iemand me het theater in duwde en ik struikelde over een tas zodat ik in de zaal terecht zou komen. Dan zou ik er zeker zijn.’ ‘Niet echt wervend’, zegt Laura. Ze lacht wat vrolijker dan ze eigenlijk kan op dit moment. Hij knipoogt en zucht mistroostig. Laura heeft zin in haar zomerstop. Maar ook in haar samenwerking met Wim Kan. Die geeft haar een kus en zegt: ‘Rust jij maar lekker uit, ik zie in het najaar.’ ‘Als ik dan niet onder de zoden lig’, zegt zij. ‘Daar lig ik sowieso’, zegt hij. ‘Dan treffen we elkander daar.’ ‘Tot volgend jaar!’ ‘Tot volgend jaar!’

Laura van Dolron (1976) schrijft, regisseert en speelt in haar eigen voorstellingen. Intieme voorstellingen over de wereld om ons heen, waarin vragen en antwoorden over elkaar heen buitelen, en hard lachen en hard nadenken elkaar voortdurend afwisselen. De afgelopen jaren veroverde Van Dolron de Nederlandse podia in hoog tempo. Ze ontving onder meer de Eric Vosprijs 2008, de Charlotte Köhlerprijs 2007 en de BNG Nieuwe Theatermakersprijs 2007. Laura van Dolron was tot 2011 als theatermaker verbonden aan Frascati. Nu heeft ze bij het Nationale Toneel haar eigen productiekern: In Goed Gezelschap van Laura. Eind dit jaar stort ze zich met hart en ziel op een genre dat haar dierbaar is: de oudejaarsconference. Hoe verder we het nieuwe millennium in gaan, hoe moeilijker het Laura van Dolron valt om Salinger nog haar lievelingsschrijver te noemen. Om nog met kippenvel te luisteren naar de speeches van Martin Luther King. Om Generation X van Douglas Coupland nog haar favoriete boek te noemen. We drijven steeds verder af van de vorige eeuw, die veel kunst, literatuur en historische gebeurtenissen heeft voortgebracht die haar inspireren. Laura van Dolron wil die eeuw niet kwijt. Daarom gaat ze vlak voor 2013 begint, terug in de tijd. Ze laat zich daarbij natuurlijk inspireren door het werk van de grondlegger van de oudejaarsconference: Wim Kan. Wim Kan leefde van 1911 tot 1983. Oudejaarsconference Laura van Dolron / Het Nationale Toneel vr 28 & za 29 dec Frascati 1, 19:30 & 22:00

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Bambie is het gezelschap van Jochem Stavenuiter en Paul van der Laan. Zij maken (met wisselende gastspelers) aanstekelijke, ontroerende, veelgeprezen voorstellingen over ‘het onbeholpen wezen dat zichzelf mens noemt’. Het is theater dat op de speelvloer wordt bedacht, waarin energieke slapstick moeiteloos wordt afgewisseld met verstilde poëzie. Bambie ontving diverse malen de VSCD-Mimeprijs en werd ook internationaal bekroond. De Volkskrant omschreef hun vorige voorstelling, F-16, als ‘briljante slapstick van de wrange soort’ en gaf vier sterren. Begin 2013 presenteert Frascati de nieuwe Bambie: Bambie 17 de samoerai, over de voorschriften uit het Stijlboek van de Japanse krijgsadel waaraan een samoerai zich moet houden. Zoals deze: heldendaden zijn een lust voor het oog – trouw is niet abstract, maar ligt voor de hand – gebrek aan tact is een moreel tekort. Valt er voor een moderne samoerai (letterlijke betekenis ‘hij die dient’) nog wat te dienen? Bambie onderneemt een queeste naar het antwoord, met zwaardgevechten, bloemschikkunst en ander (quasi-)Japans vertoon. BAMBIE F-16 Bambie wo 24 & do 25 okt Frascati 1, 20:30

BAMBIE 17 DE SAMOERAI Bambie di 22 jan t/m za 2 feb (beh. zo & ma) Frascati 1, 20:30

trailer Bambie F-16:

Frascati Magazine

Kennis maken, cursussen & verdieping Voor wie meer wil weten over de voorstellingen in Frascati of voor wie graag een fijn prijsje betaalt voor meerdere voorstellingen in 1 keer, biedt Frascati verschillende mogelijkheden. KIJK! Vijf voorstellingen met inleidende colleges. KIJK! biedt inhoudelijke achtergrondinformatie, verdieping en inzicht in het werk van de theatermakers en choreografen van Frascati in een kleine groep. Dit jaar zijn er twee verschillende KIJK cursussen: KIJK THEATER! en KIJK DANS!

Kijk en Kijk Compleet Kijk Compleet betekent een voorstelling inclusief eten. Frascati nodigt je van harte uit om te komen eten in Frascati Café. Op alle Kijk avonden staat er een lange tafel klaar voor alle deelnemers. Onze presenteert de nieuwste gerechten van de kaart, de medewerkers van Frascati en de makers van Kijk zullen regelmatig aanschuiven.

De cursus is te koop t/m ma 17 sep via de website www.theaterfrascati.nl en aan de kassa van Frascati. Aanvangstijden Eten: 18:00 Cursus: 19.00 – 20.00 Aanvang voorstelling: 20.30 Prijzen Kijk! Theater Compleet € 185 (incl. eten en twee drankjes) Kijk! € 115 (incl. een drankje)

September 2012 - Januari 2013

KIJK THEATER! Cursusleider: Tobias Kokkelmans.

Tobias Kokkelmans is dramaturg bij het Ro Theater. Eerder werkte hij o.a. bij Emio Greco | PC, het Festival van Vlaanderen (Brussel-Gent) en Pascale Platel. Hij schreef en schrijft regelmatig voor TM Theatermaker, Theaterschrift Lucifer en Podiumkunstenblad Etcetera. Daarnaast geeft hij les op de Amsterdamse Theaterschool. do 11 okt De laatste dagen der mensheid De Veere Sinds 2010 brengen Discordia en ‘t Barre Land onder de noemer ‘De Veere’ in Frascati elke maand een ander repertoirestuk opnieuw op de planken. De eerste editie van het nieuwe seizoen is De laatste dagen der mensheid van Karl Kraus. do 8 nov mightysociety10 mightysociety Mightysociety is een reeks voorstellingen over brandende, actuele kwesties, op het scherp van de snede. Eric de Vroedt schrijft, steeds andere acteurs spelen. Tien jaar na de eerste mightsociety, over spindoctors en populisme (vlak na de moord op Pim Fortuyn), presenteert De Vroedt de tiende en laatste aflevering. do 17 jan KUST Alize Zandwijk / Ro theater Kust vertelt het verhaal van een mens, verscheurd tussen twee culturen. Als de vader van Wilfried overlijdt, weet hij niet waar hij hem moet begraven. De familie van zijn moeder weigert hem het familiegraf, waarop Wilfried besluit zijn vader naar diens vaderland Libanon te brengen.

do 7 mrt Nieuw werk Hotel Modern Het Rotterdamse gezelschap Hotel Modern versmelt beeldende kunst, poppenspel, muziek, film en performance in beeldende voorstellingen. De beeldtaal van Hotel Modern is rijk en speels. Maquettes spelen een belangrijke rol: ze geven de mogelijkheid letterlijk vanuit een macroperspectief naar de wereld te kijken. Hotel Modern stond de afgelopen jaren in Frascati met voorstellingen als Kamp, Heden Stad en Garnalen Verhalen. do 30 mei Een Lolita Julie Vanden Berghe / NTGent (BE) Sinds de beroemde roman uit 1955 van Vladimir Nabokov is ‘Lolita’ als type kindvrouwtje een archetype geworden. Voor deze voorstelling schrijft Bernard Dewulf, auteur en dramaturg bij NTGent, twee monologen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Els Dottermans speelt een vrouw die terugkijkt op haar verboden relatie als jong meisje met een oudere meneer. Frank Focketyn speelt een oudere man die terugkijkt op een even ongrijpbare als schuldige als paradijselijke tijd. KIJK DANS! Cursusleider: Annette van Zwol

Annette van Zwoll is freelance dansdramaturg en tekstschrijver. Ze is als vaste dramaturg betrokken bij het werk van de Belgische choreograaf Koen De Preter en werkt(e) daarnaast voor anoukvandijkdc, Dansateliers, ArtEZ Dansacademie en voor festivals als Springdance, ITs Festival Amsterdam, Oerol en Nederlandse Dansdagen. Frascati heeft dit seizoen vijf verschillende dansduetten geprogrammeerd. Voor meer informatie hierover en over de afzonderlijke

voorstellingen lees het artikel van NRC journalist Francine van der Wiel. Zie p. 26. di 23 okt Zeit Marc Vanrunxt (BE) Deze sublieme choreografie is Eva Kamala Rodenburg en Igor Shyshko letterlijk op het lijf geschreven. Als bij een broer en zus springt in eerste instantie hun gelijkenis in het oog: twee lange, androgyne gestalten. Maar naarmate de tijd verstrijkt, worden steeds meer twee verschillende karakters zichtbaar, met elk een eigen bewegingstaal. di 18 nov the fault lines Meg Stuart, Philipp Gehmacher & Vladimir Miller (US/AT) Twee dansers – een man en een vrouw – staan tegenover elkaar. Ze botsen, worstelen, tasten en strelen, telkens op zoek naar de scheidslijn waar hun lichamen elkaar ontmoeten. Ze grijpen elkaar vast, maar is het een omarming of een aanval? di 22 jan Still Standing you Pieter Ampe & Guilherme Garrido (BE, PT) Na Still Difficult Duet (2007) openen de twee dansers in Still Standing You een vat vol dansjes en laten ze ons op hun kwajongensachtige manier een glimp opvangen van hun caleidoscopische kijk op vriendschap. di 5 mrt This is not a love story Gunilla Heilborn (SE) Droge humor, lichtheid, ironie en menselijkheid zijn de ingrediënten van Gunilla Heilborns choreografieën. This is not a love story is een road movie en dansvoorstelling tegelijk. di 14 mei Trilogy Albert Quesada & Vera Tussing (ES/DE) De jonge choreografen Albert Quesada en Vera Tussing nodigen het publiek uit om te luisteren met de ogen. Ze stellen zich de vraag: ‘Wat gebeurt er als je je ogen sluit tijdens een dansvoorstelling? Kan je een choreografie voor je zien door de bewegingen enkel te horen?’

Frascati Magazine

Try-out Frascati Op=op!

Met een mooie korting ook dit jaar weer naar 4 nieuwe voorstellingen in Frascati.

Prijs: € 48 Kaartverkoop: Try out Frascati kan gekocht worden t / m ma 17 sep aan de kassa van Frascati. di 18 & wo 19 sep Antigone Nicole Beutler & Ulrike Quade, Een poëtische voorstelling met dans en poppenspel. vr 2 & za 3 nov mightysociety10 mightysociety /Eric de Vroedt Een voorstelling vol potentiële Balibombers, Javaanse YouTube-ers, spirituele westerlingen en geile pensionado’s. di 20 & wo 21 nov It’s a small world Boogaerdt/vanderSchoot een darkride door de onderbuik van de samenleving, met interactief entertainment, olijke dwergen en smakelijke eenheidsworsten. wo 23 & do 24 jan Bambie 17, de samoerai Bambie vier hedendaagse krijgers zoeken houvast in eeuwenoude Samoerai voorschriften met zwaardgevechten, bloemschikkunst en ander (quasi) Japans vertoon.

Nagesprekken Frascati biedt graag extra informatie of, zo je wilt, extra stof tot nadenken. Daarom nodigen we regelmatig diverse mensen uit om na afloop van de voorstelling met publiek en makers na te praten. Het komende half jaar zijn dat: Petra Possel, Xandra Schutte, Hadassah de Boer, Simon van den Berg, Jetse Batelaan en Jaïr Stranders

September wo 19 INTERVIEW. DOEN ALSOF HET FICTIE IS. Tijdelijke Samenscholing Petra Possel is journalist en presenteert voor de NTR een radioprogramma over kunst, cultuur en media. Na afloop van de voorstelling Interview geeft Possel een speedcursus interviewen voor publiek en makers. do 20 INTERVIEW. DOEN ALSOF HET FICTIE IS. Tijdelijke Samenscholing Xandra Schutte is hoofdredacteur van De Groene Amsterdammer. Bovendien verzorgt ze het vak journalistiek & kritiek als gastdocent aan de UvA. In Frascati praat ze met makers en publiek over het Interview. za 22 Till the fat lady sings toneelgroep Oostpool Haddasah de Boer is presentator en regisseur. Ze begon haar carrière bij AT5 waar ze een van de bedenkers was van programma’s als de Zwoele Stad en Kort Amsterdams. Daarna was ze o.a. te zien bij RTL4, de NPS, Llink en De Joodse Omroep. Tegenwoordig is ze vooral actief als programma maker en documentaire regisseur. wo 26 Cadavre Exquis Kassys, Tim Crouch, Nicole Beutler, Nature Theater of Oklahoma Simon van den Berg schrijft toneelrecensies voor Het Parool en zit in de redactie van TM. Van de Berg

schrijft regelmatig over de voorstellingen in Frascati als recensent. Voor dit magazine schreef hij het artikel Niet alleen het experiment, over drie bijzondere artistieke samenwerkingen. Logisch dat hij ook het nagesprek van een van deze artistieke samenwerkingen leidt. Oktober di 16 Slaaf Ro Theater nagesprek met acteur Jack Wouterse. November vr 23 it’s a small world Boogaerdt /vanderSchoot Jetse Batelaan is regisseur van een karakteristiek oeuvre van voorstellingen waarmee hij diverse prijzen won. Batelaan begon zijn theatercarrière ooit bij Frascati en is nu vast verbonden aan het Ro theater. Hij regisseerde Bianca van der Schoot in de voorstelling Het geheven vingertje van tg Max en onlangs nog leidde Suzan Boogaerdt het nagesprek bij Batelaan’s voorstelling Een bonte avond voor bodybuilders. Januari wo 23 Krenz de gedoodverfde opvolger Willem de Wolf Jaïr Stranders is theatermaker, docent, filosoof en organisator van het jaarlijks terugkerende Theater Na de Dam. Willem de Wolf en Stranders kennen elkaar goed van eerdere samenwerkingen met Discordia en ’t Barre Land.

Frascati wants to be your Foreign Friend Frascati is the place to be for exciting work from the most highly renowned theatre-makers and choreographers from the Netherlands and far beyond. We have come up with a new selection of absolute must-see productions particularly suitable for non-Dutch speakers.

You don’t speak Dutch? Let’s meet at Frascati! Frascati is the place to be for exciting work from the most highly renowned theatre-makers and choreographers from the Netherlands and far beyond. We have come up with a new selection of absolute must-see productions particularly suitable for non-Dutch speakers. If you’ve not been living or working in Amsterdam that long, you might not be aware that you could be missing out on a number of great, inspirational places. Amsterdam has so many theatres, clubs and restaurants it can be difficult to choose from the overwhelming variety on offer. One such place is Frascati on de Nes – this is the place to be for exciting work by renowned theatre-makers and choreographers from the Netherlands and far beyond. De Nes is the ‘off-Broadway of Amsterdam’. Thanks to its central location, history, cafés, bars and restaurants, theatres and crackling energy, this little street has long been a favourite of those in the know in Amsterdam. Our tickets are priced between 11 and 17 Euros, and if you book online you get a 2 Euro discount. Our evening

box office opens an hour before the shows start. If a show is sold out, you can put your name on the standby list. Then you will have a good chance of still getting in! You can also enjoy a meal before the show or drinks and discussion afterwards in our theatre café. Frascati Foreign Friends online theaterfrascati.nl/foreignfriends facebook.com/frascatiforeignfriends Are you a graphic designer, architect, fashion designer, painter, photographer or journalist from abroad? Or would you simply like to join our Foreign Friends club? We will keep you informed of interesting meetings and special events! Meet & Greet Would you like to meet other Foreign Friends from the creative sector in Amsterdam? As a Foreign Friend, we will offer you a free drink when you show your ticket in the café after selected shows. These meet & greet evenings take place on Wednesdays and Fridays – you will find a list and more info inside.

Frascati Magazine

September 2012 - Januari 2013

Praktische informatie

Adressen Frascati Frascati 1,2 & 3 Nes 63 1012 KD Amsterdam Frascati WG M.v.B. Bastiaansestraat 54 1054 SP Amsterdam De Brakke Grond Nes 44 1012 KD Amsterdam Frascati online www.theaterfrascati.nl www.frascatiproducties.nl www.breakinwalls.nl www.frascatimagazine.nl www.frascaticafe.nl www.theaterfrascati.nl/ foreignfriends facebook.com/frascati facebook.com/breakinwalls facebook.com/foreignfreinds Kaarten online € 2 goedkoper Kaarten voor Frascati, Frascati WG of de Frascati programmering in de Brakke Grond koop je met korting via deze site. Online gekochte kaarten zijn in de meeste gevallen € 2 goedkoper. De betaling gebeurd dan via je creditcard of via IDEAL. Wanneer je tot vijf werkdagen voor aanvang van de voorstelling kaarten via internet koopt, worden je kaarten thuisgestuurd. Daarna kunnen gekochte kaarten bij de kassa worden afgehaald. Reserveren en/of kopen via de kassa Kopen en/of reserveren van kaarten voor Frascati, Frascati WG en Vlaams Cultuurhuis de Brakke Grond kan ook via de kassa van de theaters in de Nes. Deze is gevestigd in Frascati.

Openingstijden Kassa Telefonisch: maandag t/m vrijdag vanaf 10 uur: t 020 626 68 66 Aan de kassa: di t/m za va 17:00 Avondkassa’s Frascati, Nes 63 t 020 626 68 66 Frascati WG, M. v. B. Bastiaansestraat 54 t 683 23 04 De Brakke Grond, Rode Zaal & Expo Zaal, Nes 45, t 020 622 90 14 Prijzen & Kortingen Frascati hanteert verschillende toegangsprijzen, deze staan in het maandoverzicht vermeld bij de voorstellingen. Try out- prijzen Voor try outs gelden altijd lagere toegangsprijzen dan voor reguliere voorstellingen. Frascati biedt de volgende kortingsmogelijkheden aan: € 3,50 Stadspas, CJP, iedereen < 27 jaar, groepskorting vanaf 10 personen. €5 Studenten van alle kunstvakopleidingen krijgen € 5,- korting op een voorstellingskaart, geldend vanaf een half uur voor aanvang van de voorstelling. Reserveren is dan niet mogelijk. De groepskorting vanaf 10 personen, jonger dan 27 jaar is eveneens € 5. Vol? Toch langskomen! Bij volgereserveerde voorstellingen opent Frascati vanaf een uur voor aanvang de wachtlijst direct bij de desbetreffende avondkassa. Niet afgehaalde kaarten worden een half uur voor aanvang van de voorstelling doorverkocht.

Colofon Frascati Magazine issue #1: september t/m januari Redactie: Kiki Stoffels & Tommie van Eck Aan dit nummer werkten mee: Eric de Vroedt, Simon van den Berg, Sophie Derkzen, Kuno Bakker, Coen Simon, Hassan Bahara, Gerard Spong, Francine van der Wiel, José Cutileiro, Mark van der Zouw, Laura van Dolron, Wim Kan, Elke Decoker, Mark Timmer, Berthe Spoelstra, Nicolette Aschermann, Bregtje Angenois-Bos, Kiki Rosingh

Informatie over Frascati Als je meer informatie wilt over Frascati dan zijn er een aantal mogelijkheden. Je kunt je aanmelden voor dit tweejaarlijkse magazine (augustus en januari) en je kunt je abonneren op onze digitale nieuwsbrieven. Voor beide kun je je opgeven via onze website, volg de knop NIEUWS op de homepage.

Art direction en vormgeving: De Designpolitie, Amsterdam www.designpolitie.nl

AUB ticketshop en LMTS De AUB ticketshop op het Leidseplein biedt informatie over en kaartverkoop van alle culturele evenementen in Amsterdam. Hier vind je ook de last minute ticketshop waar je slechts 50% van de normale prijs voor een kaartje betaald. Frascati biedt regelmatig kaarten aan via de LMTS. Frascati huren Frascati is gevestigd in een voormalig veilinghuis. De grote monumentale theaterzaal met zijn privéloges zorgt voor een unieke sfeer. De prachtige locatie huisvest verder nog twee kleinere zalen, een vergaderruimte en een inpandig café-restaurant met buitenterras. Het is mogelijk één of meerdere zalen te huren. De zalen beschikken over hoogwaardige theatertechnische faciliteiten, waardoor ze uitermate geschikt zijn voor (boek)presentaties, lezingen, debatten en congressen. Meer weten? Een aanvraag ontvangen we graag per e-mail. Beschrijf kort om wat voor soort gelegenheid het gaat, voor hoeveel personen, mogelijke data & tijden, welke voorzieningen je nodig denkt te hebben (microfoons, beamer, licht e.d.) en of er optredens plaatsvinden. Je kunt je aanvraag sturen naar verhuur@theaterfrascati.nl

Frascati, Amsterdam uitgave: augustus 2012 oplage: 30.000 druk: Senefelder Misset / Doetinchem De Groene Amsterdammer Frascati werkt met enige regelmaat samen met De Groene Amsterdammer bij de totstandkoming van inhoudelijke programma’s. Dit magazine werd eveneens mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van De Groene.

Frascati wordt structureel ondersteund door:

Eten Eten voor de voorstelling kan in Frascati Café: een Amsterdams (eet-)café met een frisse, kosmopolitische uitstraling, naast Frascati. Door de eenvoudige keukenfilosofie: goed eten voor weinig geld, bestel je een hoofdgerecht al vanaf € 10. In de zomer kan je lekker buiten eten en binnen kijk je je ogen uit naar de Wunderkammer; een kunstwerk vol rekwisieten uit theatervoorstellingen die in Frascati gespeeld hebben.

Verschillende producties en programma’s in Frascati worden ondersteund door: Jeugd theaterschool Amsterdam

Grote successen op de buitenlandse podia, nu te zien in de stadsschouwburG amsterdam theatermarathon met 3 shakespeares African Tales after Shakespeare Krzysztof Warlikowski (Polen) di 18 & wo 19 sept 2012

mugmetdegoudentand

Frascati Café

ant a s e p mee tm

Tilburgers Marc-Marie Huijbregts en Marcel Musters kruipen in de huid van de vrouwen die hen in hun vroege jeugd veiligheid en geborgenheid boden.

do 16 aug 3 do 2 12 20

enerGieke dans, popfotoGrafie en rockGitaar booty Looting

Verhuur informatie

Een Amsterdams (eet-)café met een frisse, kosmopolitische uitstraling, naast het bruisende Frascati en wordt uitgebaat in samenwerking met buurman Brasserie Harkema.

Wim Vandekeybus (Belgie) wo 26 sept 2012

En mEEr intErnationaal toonaangEvEndE thEatErmakErs. tickEts & info: www.ssba.nl

HET NEDERLANDS THEATER FESTIVAL PRESENTEERT O.A.

Een serie theatrale interviews van ‘Rietje van den Biggelaar’ (gespeeld door Marcel Musters) met mode-ontwerper Koos van den Akker bekend van de ‘Bill Cosby truien’.

Rietje meets Koos NYC wo 26 sep tm zo 7 okt 2012

Van dinsdag t/m zaterdag van 8:00 tot 17:00 uur en zondag en maandag van 08:00 tot 01:00 uur is Frascati Café te huur voor iedereen die een sfeervolle en inspirerende omgeving zoekt. Incidenteel is Frascati Café ook ’s avonds te huur. Frascati Café leent zich uitstekend voor vergaderingen, workshops, presentaties, trainingen, persbijeenkomsten en kleine evenementen. Graag adviseren en helpen wij u bij het organiseren van uw bijeenkomst of evenement. Voor meer informatie kunt u contact met ons opnemen.

ALMA & SAN FRANCISCO THEATERGROEP DE WARME WINKEL BIMBO BOOGAERDT/VANDERSCHOOT

VERHUUR

Het is ook mogelijk om één of meerdere zalen van Frascati te huren. De zalen beschikken over hoogwaardige theatertechnische faciliteiten, waardoor ze uitermate geschikt zijn voor (boek) presentaties, lezingen, debatten en congressen.

ne o z n u F tm 6 f eb wo 2 6 maart za 1 013 2

CAPACITEIT CAFÉ Begane grond Borrel/receptie: tot 100 personen Diner/presentatie: tot 60 personen Entresol

Zittend b.v. vergadering/diner: tot 34 personen

DISISIT BENJAMIN VERDONCK / TONEELHUIS / KVS Een uitbundige voorstelling over vermomming. Een feest voor oog en oor en een uitdaging voor de geest. Met, naast vaste Mug-acteurs, Minou Bosua en Baby Dee. Tekst Joan Nederlof, regie Lineke Rijxman.

30 AUG T/M 9 SEPT AMSTERDAM DE HOOGTEPUNTEN VAN SEIZOEN 2011-2012

KAARTVERKOOP

WWW.TF.NL

Kaarten en info: theaterbellevue.nl 020-5305301

Theater Bellevue

Bel of mail voor informatie over beschikbaarheid en huurprijs of om een afspraak te maken voor een bezoek. Indien gewenst helpen en adviseren wij u graag bij het organiseren van uw bijeenkomst of evenement.

T 0620613292

E wies@frascaticafe.nl

76 concept & regie Boukje Schweigman performers marinke eijgenraam en Toon Kuijpers

‘Boukje Schweigman beschikt over de gave haar voorstellingen ver boven een ervaring uit te tillen: Alle zintuigen gaan open, tot aan die laag die het moeilijkst te bereiken is – die van de mystiek.’ Trouw

de nieuwe voorstelling van Boukje Schweigman, Spiegel, is een exclusieve, intieme theaterervaring voor een klein publiek. Zittend aan een spiegelend oppervlak word je de diepte ingezogen. de tijd vertraagt, ‘boven’ en ‘onder’ lijken te verdwijnen. de zintuigen komen op scherp te staan en openen een deur naar de verbeelding. dompel je onder in een magische wereld, waar nieuwsgierigheid het beste kompas is.

di 25 sep t / m za 13 okt (beh zo / ma) Frascati WG, 19:00 & 21:30 € 17 / 13,5 mime

SPIeGeL Boukje Schweigman

van & met Ivo dimchev coproductie Frascati Producties / Impulstanz / Kaaitheater

Ivo dimchev zoekt uitersten: de tragiek van de dood staat in zijn werk naast de zonnige zijde van het leven. ‘P’ kan veel betekenen, zegt dimchev, en dus kan deze performance over van alles gaan: ‘The P project could be about a pope, a pussy or a printer, but it can be also about many other things. Anyway if u wanna know what’s going on with my pussy catalogue or if you wanna earn some cash for writing bad poetry or doing a soft porn, you can pass by.‘

NL première: vrijdag 21 september vr 21 & za 22 sep Frascati 2, 21:30 € 15 / 11,5 performance

THe P ProJeCT or THe PUSSY CATALoG And So on Ivo Dimchev (BG / BE) in coproductie met Frascati Producties

van & met Gillis Biesheuvel, Sara de roo, damiaan de Schrijver, Willem de Wolf, Peter van den eede & matthias de Koning coproductie tg STAn, de Koe, dood Paard en maatschappij discordia

Frascati opent het seizoen met een bijzonder project: maar liefst vier van onze fijnste gezelschappen slaan de handen ineen voor een nieuwe voorstelling. dat de acteurs van de nederlandse groepen discordia en dood Paard en de Vlaamse groepen STAn en de Koe graag samenwerken, bleek al eerder uit hun spraakmakende ‘polycopoducties’ als Onomatopee, My dinner with André of hun bewerking van De Toverberg. deze zomer maken ze hun achtste voorstelling samen, en wij tonen de nederlandse première. Het thema van Beroemden gaat nog alle kanten op: wordt het een ‘miniatuurintrospectie’ of een stuk over ‘narrativiteitsangst’? eén ding staat vast: deze voorstelling wil je niet missen!

NL première: woensdag 13 september wo 13 t / m zo 16 sep Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater / 90 min

Beroemden Dood Paard, tg STAN, Discordia & De Koe

tekst Yasmina reza regie Jan eelen spel els dottermans, Frank Focketyn, An miller en oscar Van rompay productie nTGent vertaling Laurens Spoor

de zoon van het ene echtpaar heeft met een stok een paar tanden uit de mond geslagen van de zoon van het andere. Geen probleem toch, voor fatsoenlijke moderne mensen, om dat op een beschaafde manier op te lossen? maar in God van de Slachting opent zich een oceaan van verwijten en beschuldigingen. de ruzie tussen de zoontjes heeft een buitengewoon volwassen clash tot gevolg…

di 25 & wo 26 sep de Brakke Grond, expo zaal, 20:30 € 17 / 13,5 theater

God VAn de SLACHTInG Jan Eelen / NTGent

Frascati & de Brakke Grond presenteren:

In deze poëtische bewegingsvoorstelling verbeelden dans en poppenspel de innerlijke strijd van de personages uit Sofokles’ Antigone. Antigone volgt haar eigen morele kompas maar zet daarmee een tragische keten van gebeurtenissen in gang. Hoe interpreteren wij haar eigengereidheid nu, bijna 2500 jaar na dato? Choreografe nicole Beutler en theatermaakster Ulrike Quade lieten zich voor hun antwoord op die vraag inspireren door de Japanse theatervorm Bunraku, waarin levensgrote poppen als volwaardige personages worden ingezet. de poppen zijn speciaal voor deze voorstelling in Japan gemaakt.

Première: donderdag 20 september di 18 t / m za 22 sep Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater, nL & en / 60 min.

AnTIGone Nicole Beutler & Ulrike Quade

Reserveren is verplicht en mogelijk tot een dag voor aanvang. De toegangsprijs is inclusief maaltijd en wijn.

op uitnodiging van Frascati presenteert dood Paard & Co bij wijze van seizoensopening een Play with Food in combinatie met de voorstelling Beroemden van tg Stan, dood Paard, maatschappij discordia en Compagnie de Koe.

vr 14 t / m zo 16 sep Frascati 2, 18:00 € 17 Combiticket met Beroemden, totaal € 25,tekstlezing & diner / 120 min.

PLAY WITH Food XII Frascati Producties / Dood Paard & Co

regie Liesbeth Gritter (Kassys), Pavol Liška en Kelly Copper (nature Theater of oklahoma), Tim Crouch en nicole Beutler (nbprojects) spel esther Snelder, Hannah ringham, Jarid rychtarik en Bas van rijnsoever coproductie Kunstencentrum Vooruit (Be), Kunstencentrum BUdA (Be), Culturgest (PT), mousonturm (de) Züricher Theaterspektakel Festival (CH)

Kun je de verfrissende tinteling van het toeval organiseren? Vier vooraanstaande gezelschappen maken een voorstelling als een ‘cadavre exquis’: een gedicht of tekening waarbij ieder een deel voor zijn rekening neemt zonder het geheel te kennen. elke groep levert een regisseur, die met de vier spelers een kwartier van de voorstelling maakt, uitgaande van de laatste minuut van het voorafgaande deel. Kassys tekent voor het eerste en laatste deel. Het resultaat is een energieke, humoristische, caleidoscopische voorstelling vol onverwachte dwarsverbanden, een bonte parade van sferen en personages die net als de echte wereld van toeval aan elkaar hangt.

wo 26 t / m za 29 sep Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater / english 26 sep nagesprek o.l.v. Simon van den Berg

CAdAVre eXQUIS Kassys, Nature Theatre of Oklahoma, Tim Crouch & Nicole Beutler

wo 19 t / m za 22 sep de Brakke Grond, expo zaal, 20:30 € 17 / 13,5 theater za 22 sep nagesprek o.l.v. Hadassah de Boer

TILL THe FAT LAdY SInGS Erik Whien / Toneelgroep Oostpool

regie nicole Beutler en Ulrike Quade spel Hillary Blake Firestone, michele rizzo, Cat Smits poppen Watanabe Kazunori licht minna Tiikkainen productie nbprojects en Ulrike Quade Company

tekst Éric-emmanuel Schmitt vertaling eef Gratama bewerking Inez van dullemen regie erik Vos spel Sabri Saad el Hamus, Tim Linde en Saar Vandenberghe

‘Een ongewoon levenslustige toneelvoorstelling.’ de Volkskrant ****

Het jongetje momo zorgt in zijn eentje voor zijn depressieve vader en doet dagelijks boodschappen bij meneer Ibrahim, ‘de Arabier’. er bloeit een vriendschap op tussen de man en het jongetje. Hij leert momo over het leven, geluk, joods zijn, de Koran en een geheim wapen. Als de vader van momo zelfmoord pleegt, adopteert meneer Ibrahim de jongen. Samen gaan ze op reis, naar het land van de Vruchtbare maansikkel, waar meneer Ibrahim vandaan komt. Sabri Saad el Hamus liet zich voor deze sprookjesachtige voorstelling inspireren door de gelijknamige internationale bestseller van Éric-emmanuel Schmitt.

wo 26 t / m za 29 sep Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 theater

meneer IBrAHIm en de BLoemen VAn de KorAn De Nieuw Amsterdam

met michiel Bakker, Carole van ditzhuyzen en Stan Vreeken

Beide avonden is aansluitend aan de voorstelling een nagesprek en openbare masterclass interviewtechnieken met Petra Possel en Xandra Schutte. Zie www.theaterfrascati.nl voor nadere info.

Tijdelijke Samenscholing zet z’n tanden in het populairste journalistieke genre van de laatste decennia: het interview. Geïnspireerd door meesterinterviewers als Bibeb, Ischa meijer en Theo van Gogh interviewt het gezelschap tijdens de voorstelling zichzelf. Alles wordt vastgelegd op tape, zodat achteraf precies te controleren is wat ze hebben gezegd. en wat niet. Vraag en antwoord geven gaandeweg een onontkoombaar beeld van wie Carole is en welke worsteling michiel doormaakt. Carole drinkt een glas water. michiel wordt kwaad. Stan zingt een paar prachtige nummers. Wij zitten er bij en hangen aan hun lippen. We geloven deze drie op hun woord.

wo 19 & do 20 sep Frascati 2, 21:00 € 13 / 9,5 theater

InTerVIeW. doen ALSoF HeT FICTIe IS Frascati Producties / Tijdelijke Samenscholing

regie erik Whien met Sanne den Hartogh en maria Kraakman dramaturgie / teksten Casper Vandeputte scenografie mieke Wolters lichtontwerp Casper Leemhuis kostuums rebekka Wörmann

‘Virtuoze, vlijmscherpe tekstbewerking is razend actueel en ontroert diep’ nrC Handelsblad ‘Grimmige, maar hoopvolle, ironische komedie.’ de Volkskrant

een jonge vrouw is er tijdens het romantische diner met haar vriend met haar gedachten niet bij. Ze valt flauw. Ze wordt naar haar ouderlijk huis gebracht, waar ze met haar broer gesprekken voert over de zin van het leven. Till the fat lady sings is een liefdevol, ontroerend portret van een familie, sterk geïnspireerd door het oeuvre van de Amerikaanse schrijver J.d. Salinger. Samen met acteurs maria Kraakman en Sanne den Hartogh en schrijver Casper Vandeputte maakte erik Whien deze bejubelde voorstelling.

AGENDA september TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013

78 De laatste dagen der mensheid van Karl Kraus behandelt in vijf bedrijven de vijf oorlogsjaren van Wo I en speelt zich af in de straten van Wenen en Berlijn, in loopgraven en veldhospitalen, in theaters en onderzeeërs. Kraus monteert de verbijsterende wrede wereld om zich heen door gesprekken, reclamefolders,

do 11 t / m za 13 okt Frascati 1, 20:30 € 15 / 11,5 theater do 11 Kijk! Theater, 19:00

de LAATSTe dAGen der menSHeId De Veere

concept Ibrahim Quraishi performance Aitana Cordero Vico, maija reeta raumanni, Fernando Belfiore en diego Agullo muziek s.m. snider en norscq

Spullen blijven, mensen gaan voorbij misschien komt daar wel de neiging vandaan ons te hechten aan objecten. Knuffelberen, kruisbeeldjes, stenen – alles weet de mens te beladen met betekenis of zelfs heiligheid. de multidisciplinaire kunstenaar Ibrahim Quraishi maakte punkrockshow waar objecten personages worden en mensen elk moment in objecten kunnen veranderen. In My private Himalaya blijken willekeurige spullen een noodzakelijk verhaal te kunnen vertellen. Uiteindelijk laat de tijd alle materie betekenisloos achter, als het afval op de flanken van de Himalaya.

di 9 & wo 10 okt Frascati 1, 20:30 € 15 / 11,5 dans

SoLo Aitana Cordero mY PrIVATe HImALAYA Ibrahim Quraishi

double bill:

concept & spel Christina Flick, marie Groothof, melih Gençboyaci, Hilde Labadie, Floor van Leeuwen, Kimmy Ligtvoet, Ariadna rubio Lleó en daan Simons eindregie Tim etchells

Tim etchells, de ongekroonde koning van het Britse experimentele theater, regisseert de jonge honden van Schwalbe. Schwalbe speelt vals begint als een onschuldig spelletje: wie in zijn ondergoed staat, is af. maar spelletjes speel je om te winnen en al snel wordt de strijd grimmig. In deze fysieke voorstelling gebruikt Schwalbe het theater als vrijplaats om de donkere kanten van de mens af te tasten. Wat doen we als we in het nauw worden gedreven? Wat doen we als de ander zwakker is? Wat doen we als de ander zich niet meer aan de regels houdt? Vol overgave storten de acht jonge spelers zich in een strijd met ongewisse uitkomst: dit is geen spel, dit is menens.

di 2 & wo 3 okt Frascati 1, 20:30 € 15 / 11,5 theater

SCHWALBe SPeeLT VALS Schwalbe

auteur Karl Kraus vertaling robbert-Jan Henkes en erik Bindervoet spel Vincent van den Berg, erik Bindervoet, margijn Bosch, Anouk driessen, robbert-Jan Henkes, Ingejan Ligthart Schenk, martijn nieuwerf en Czeslaw de Wijs

speeches en kranten te citeren. Het stuk is een oorlogsverklaring aan de geestelijke malaise. de ongeëvenaard omvangrijke en gecompliceerde toneeltekst werd vertaald en bewerkt door het ongeëvenaarde vertalersduo erik Bindervoet en robbert-Jan Henkes. De Laatste Dagen der Mensheid werd geselecteerd voor de Keuze ‘09 van het Vlaamse Theaterfestival.

concept, regie & tekst dries Verhoeven met 20 immigranten uit Amsterdam West regieassistentie marjolein Frijling

de voorstelling Niemandsland speelt meerdere malen per dag voor telkens maximaal 20 bezoekers. Vooraf reserveren is noodzakelijk. Goede wandelschoenen worden aangeraden!

Soms duurt het een paar uur voor iemand met zijn hele wezen aankomt op een nieuwe plek, soms een jaar of tien. Niemandsland is een ervaringsvoorstelling over de angst voor het vreemde, en de behoefte te bestaan in de blik van een ander. Vanaf Station Sloterdijk word je meegevoerd naar onbekende gebieden en onuitgesproken gedachten. na een internationale tournee en bekroning met de VSCd mimeprijs maakt scenograaf en theatermaker dries Verhoeven nu exclusief voor Amsterdam een nieuwe versie van deze steeds actuelere voorstelling.

vr 28 t / m zo 30 sep en wo 3 t / m zo 7 okt 17:00, 20:00 & 22:00 (op za en zo ook om 15:00) Station Sloterdijk theaterwandeling / 105 min. kaarten via Stadsschouwburg Amsterdam: www.ssba.nl / 020 624 23 11 € 18

nIemAndSLAnd Dries Verhoeven

Frascati, Stadsschouwburg Amsterdam & Podium mozaïek presenteren:

de nieuwe voorstelling van discordia heet Verteekening. Zoals steeds wordt de voorstelling pas na de zomer op de vloer gemaakt, maar voor ons lichtte het

di 16 t / m za 27 okt Frascati 3, 21:00 € 15 / 11,5

VerTeeKenInG Maatschappij Discordia

op een groot plein, tussen de argeloze voorbijgangers, loopt een man. Via je mobiele telefoon kan je hem horen. Hij lijkt in zichzelf te praten, een monoloog over de samenleving en verdwijnende gemeenschapszin. dan blijkt dat zijn vurig pleidooi aan jou gericht is. met Pleinvrees reageert Lotte van den

vr 5 okt, 17:00: nieuwmarkt za 6 okt, 17:00: mercatorplein zo 7 okt, 15:00: Stationsplein Gratis, meld je aan via onze kassa of via www.omsk.nl

PLeInVreeS OMSK / Lotte van den Berg

In het kader van festival STEM TERUG! VOTE BACK!, zie p. 60 e.v.

AGENDA oktober

met Annette Kouwenhoven, matthias de Koning, Jorn Heijdenrijk, miranda Prein, Jan Joris Lamers en mogelijke gasten.

collectief al enkele tipjes van de sluier op. Het zal gaan over ‘onweerlegbare verschillen’, over ‘het algemene gevoel van verscheurdheid’, met als motto, vrij naar majakovsky: ‘de natuur houdt je geen spiegel maar een vergrootglas voor’.’

regie Lotte van den Berg tekst rob de Graaf spel marien Jongewaard e.a. mede mogelijk gemaakt door Arkadin

‘De minimalistische werken van de Nederlandse regisseur Lotte van den Berg scherpen de zintuigen en openen het hart.’ Theater der Zeit

Berg op de sluipende afbraak van gemeenschappelijke structuren in onze samenleving. Het wordt een unieke theaterbeleving middenin de stad, een bijzondere ontmoeting tussen echte mensen.

TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013

80 Voor deze nieuwe productie laat dood Paard zich inspireren door Long day’s journey into night uit 1941 van eugene o’neill. een disfunctioneel nederlands expat-gezin beleeft in Zuid-Afrika dezelfde sluimerende haat, gekortwiekte liefde en emotionele onvrede als o’neills familie in het Zuiden van de VS. In die Nag wordt een bittere en pijnlijke, maar ook grappige voorstelling over een tot zelfdestructie

Première: zaterdag 27 oktober do 25 t / m zo 4 nov (beh. ma) Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 theater

In dIe nAG Dood Paard

In Slaaf neemt een man afscheid van zijn verslavingen, maar ook van zijn ouders, zijn lievelingseten, van drogredeneringen, kortom: van zijn leven tot nu toe. We worden meegenomen in een lawine van gedachten, emoties en verlangens die verslaving tot in de diepste vezels voelbaar maakt. ontkenning, leugens, verlangens: ‘morgen zal alles anders zijn’, ‘morgen is het voorbij’, ‘morgen is er een

di 16 & wo 17 okt Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater 16 okt nagesprek met Jack Wouterse

SLAAF Alize Zandwijk / Ro theater

Op di 30 en wo 31 okt wordt na de voorstelling het hoorspel Serotonine uitgevoerd door de acteurs uit de voorstelling, samen met componist Maarten Ornstein en muzikanten.

van en met manja Topper, Gillis Biesheuvel, marien Jongewaard en Joachim robbrecht tekst rob de Graaf

geneigde familie die zich staande moet zien te houden in een vijandige wereld. de taal is hun wapen, maar dat wapen beschadigt wat het zou moeten beschermen… naast de spelers van dood Paard staan voor de gelegenheid ook marien Jongewaard en Joachim robbrecht op het toneel.

deze choreografie is eva Kamala rodenburg en Igor Shyshko letterlijk op het lijf geschreven. In eerste instantie springt hun gelijkenis in het oog: twee lange androgyne gestalten. maar naarmate de tijd verstrijkt, worden meer en meer twee verschillende karakters zichtbaar,

spel Jack Wouterse tekst oscar van Woensel regie Alize Zandwijk dramaturgie Liet Lenshoek vormgeving Thomas rupert tekeningen nelleke Zandwijk lichtontwerp Axel dikkers

Hannah van Wieringen maakte voor Toneelgroep oostpool deze toneelbewerking van de wereldberoemde roman Huis aan het einde van de wereld van michael Cunningham. Twee jeugdvrienden, Jonathan en Bobby, groeien op het in het middle-class Amerika van de jaren zeventig. Veel later, als ze elkaar weer ontmoeten in new York, worden ze geliefden. Bij hen voegt zich Clare, een ex-punker op zoek naar nieuwe zekerheid. Clare en Bobby krijgen een kind, en met zijn allen verhuizen ze naar een huis aan de rand van de wereld. daar proberen ze hun ideaal te

vr 26 t / m wo 31 okt Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater

(In) KoUd WATer Marcus Azzini / Toneelgroep Oostpool

di 23 okt Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 dans Kijk! dans, 19:00 zie p: xxx

ZeIT Marc Vanrunxt (BE)

‘Jack Wouterse speelt fenomenaal’ de Volkskrant ‘Wouterse in briljant verslag van verslaving’ nrC Handelsblad ‘In al zijn facetten bevlogen gespeeld’ de Telegraaf

nieuwe wereld’. Jack Wouterse (1957) won een Gouden Kalf en een Fipa d’or voor zijn rol in Suzy Q. Hij speelde in series als All Stars en Grijpstra & De Gier.

BIS wordt gemaakt door Jan martens en Truus Bronkhorst. mr Jones wordt gemaakt door naomi Velissariou en rik van den Bos

naomi Velissariou (1984) maakt, samen met toneelschrijver rik van den Bos, een solo die losjes is geïnspireerd op Le Bel Indifferent, een hommage van Jean Cocteau aan edith Piaf. Mr Jones wordt een geheel nieuw werk, een tribute to Amy Winehouse. een muzikale solo over een vrouw die wacht, op alles, maar vooral op een man. een toegift voor alle fans en alle zelfhaters. Velissariou studeerde in de zomer van 2012 af aan de Toneelacademie maastricht. Ze was o.a. te zien bij nTGent in Tartuffe en in de Frascati Productie Puin van daria Bukvic´. deze solo is haar eerste eigen werk.

een avond met twee nieuwe solo’s in doublebill. Jan martens (1984) maakt Bis. een solo met en voor Truus Bronkhorst over herbeginnen, doorgaan en niet opgeven. een toegift voor alle fans en alle haters. martens ontwikkelt sinds 2009 bij Frascati Producties zijn eigen werk: a small guide on how to treat your lifetime companion en Sweat baby Sweat (beiden 2011). de eerste werd onlangs door het europese netwerk Aerowaves geselecteerd en zal komend jaar te zien zijn in onder andere Frankrijk en Italië. martens’ werk kenmerkt zich door de universaliteit van het kleine menselijke gebaar.

Première: woensdag 17 oktober wo 17 t / m za 20 okt Frascati 2, 20:30 € 13 / 9,5 dans

een ToeGIFT. TWee nIeUWe SoLo’S Frascati Producties / Jan Martens & Naomi Velissariou

AGENDA oktober

tekst Hannah van Wieringen naar michael Cunningham regie marcus Azzini spel Judith van den Berg, matthijs van de Sande Bakhuyzen, reinout Scholten van Aschat decor & licht Wikke van Houwelingen muziek maria Kraakman

regisseur marcus Azzini schiep met (in) Koud Water een ontroerende voorstelling over hoe mensen, ook als hun relaties niet aan het klassieke ideaal voldoen, zich toch bij elkaar thuis kunnen voelen. met een cast van jonge, talentvolle acteurs, onder wie Judith van den Berg die eerder speelde in Zomergasten, reinout Scholten van Aschat, bekend van de film De Heineken Ontvoering en matthijs van de Sande Bakhuyzen, die in De Daltons te zien was.

verwezenlijken: een manier van samenleven die aan de klassieke familie voorbij gaat.

spel martin Hofstra, Thijs Bloothoofd, Jochem Stavenuiter en Paul van der Laan eindregie Guido Kleene

‘Briljante slapstick van de wrange soort’ **** de Volkskrant

In een decor van bordessen, achterdeurtjes en valkuilen waagt Bambie zich aan de spelletjes van de macht. megalomane generaals en paranoïde dictators spelen de hoofdrol in deze groteske poppenkast, waar de machtsbalans in een oogwenk kan omslaan en waar blikken kunnen doden. een uitgekiend geluidsdecor bombardeert het publiek afwisselend tot juichende aanhang of morrende meute, terwijl de regimes elkaar in steeds hoger tempo opvolgen: ‘Pas op, achter je!’

wo 24 & do 25 okt Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 mime

BAmBIe F-16 Bambie

choreografie marc Vanrunxt dans eva Kamala rodenburg en Igor Shyshko met dank aan monty, Vooruit en Kaaitheater

met elk een eigen bewegingstaal. met Zeit vervolgt Vanrunxt zijn verkenning van de fenomenen ruimte en tijd. Waar in Raum (2006) het accent lag op aanwezigheid, speelt Zeit juist met het nog-onbepaalde, met het onderscheid dat zich ontvouwt. Inspiratie vond Vanrunxt in de open, sferische muziek van Tangering dream, wegbereider van bands als Kraftwerk en radiohead.

TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013

82 04 di 20 & wo 21 nov Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 theater

spel Annet Kouwenhoven, Jan Joris Lamers, margijn Bosch, matthias de Koning

met en door Suzan Boogaerdt, Bianca van der Schoot e.a. tekstbijdragen Laura van dolron

In november presenteert de Veere Ritter, Dene, Voss van de oostenrijkse auteur Thomas Bernhard. Berhnard (1931-1989) schreef deze familiekomedie in 1984 voor Ilse ritter, Kirsten dene en Gert Voss, drie geliefde acteurs van het Wiener Burgtheater. Het stuk gaat over twee zusters, toneelspeelsters, die in hun Weense stadsvilla wachten op de thuiskomst van hun broer, een filosoof, die terugkeert uit een inrichting. Het geldt als de theatrale biografie van de familie Wittgenstein.

maatschappij discordia en ’t Barre Land duiken sinds vorig seizoen onder de naam de Veere elke maand de boekenkast in beproefde klassiekers uit hun repertoire opnieuw tot leven te wekken. Zij verzamelden wisselende spelersgroepen voor hernemingen van bijvoorbeeld Bernhards Der Schein trügt en Tsjechovs De Kersentuin.

Bernhard op zijn best. Hard gescheld en lichtvoetig gefoeter, repeterende tirades over toneelspelen, de schilderkunst, de medische wetenschap en gebak.

De toegangsprijs is inclusief maaltijd en wijn. Reserveren is verplicht en mogelijk tot een dag voor aanvang.

concept en performance Christina Flick, melih Gençboyaci, Kimmy Ligtvoet en Ilyas odman geluid Ata Güner onderdeel van dutch delight, een nederlands programma samengesteld door TIn en mCn. met steun van Perform 2012

In Countdown vertellen vier acteurs ons hun diepste geheimen. Ze biechten. om het verleden van zich af te schudden, om onze vergiffenis te vragen, om een blad om te draaien. of zo lijkt het toch… Vertellen deze vier ons de waarheid of hebben ze een verborgen agenda? Worden we ingewijd of juist slim gemanipuleerd? Countdown is een intieme voorstelling tussen hoop en schaamte, tussen feit en fictie. op het toneel staan drie spelers van Schwalbe en de Turkse choreograaf Ilyas odman. Zij maakten deze voorstelling in Istanbul en in rotterdam, op uitnodiging van het nederlandse Theater Instituut en het Turkse Perform 2012. op uitnodiging van Frascati geeft schrijver rob de Graaf een masterclass toneelschrijven aan een select gezelschap auteurs die al van alles publiceerden, maar zich nooit eerder aan een toneeltekst waagden. Hun eerste scènes zullen in uw bijzijn voor het eerst worden voorgelezen.

do 22 & vr 23 nov Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 theater & dans / in het engels

teksten Samuel Beckett vertaling Jacoba van Velde regie Sabri Saad el Hamus spel Titus muizelaar, Sabri Saad el Hamus, Ibelisse Guardia, Saar Vandenberghe e.a.

Beckett All Inclusive is een locatievoorstelling ín het theater. Het publiek maakt een reis langs vijf korte voorstellingen waarbij de zintuigen worden geprikkeld.

Beckett All Inclusive is een voorstelling over het levenslange onderzoek dat Samuel Beckett deed naar woorden om uiteindelijk bij de onderliggende stilte uit te komen. Samuel Beckett beende de taal uit. daardoor krijgen de alledaagse menselijke dilemma’s die hij beschrijft universele zeggingskracht. Beckett is herkenbaar, ongeacht welke kleur je hebt, welke religie je aanhangt of bij welke groep je hoort. Zijn verhaalstof is even simpel als herkenbaar: twee zwervers op straat; drie vriendinnen op een bank; wachten; de verveling; het lopen, het vallen en opstaan; het ademen; het zijn.

CoUnTdoWn Christina Flick, Melih Gençboyaci, Kimmy Ligtvoet & Ilyas Odman (NL / TR)

rITTer, dene, VoSS De Veere

concept / tekst / regie eric de Vroedt spel mariana Aparicio Torres, Bram Coopmans, Hein van der Heijden, Phi nguyen, mystery guest e.a. muziek Florentijn Boddendijk, remco de Jong powered by Toneelgroep Amsterdam

Première: donderdag 8 november di 6 t / m za 10 nov Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 theater

BeCKeTT ALL InCLUSIVe De Nieuw Amsterdam

PLAY WITH Food XIII – en nU THeATer Frascati Producties / Rob de Graaf di 20 & wo 21 nov Frascati 3, 18:30 € 17 tekstlezing & diner combiticket met It’s A Small World € 25

Mightysociety is een reeks voorstellingen over brandende, actuele kwesties, op het scherp van de snede. eric de Vroedt schrijft, steeds andere acteurs spelen. Tien jaar na de eerste mightysociety, over spindoctors en populisme (vlak na de moord op Pim Fortuyn), presenteert de Vroedt de tiende en laatste

aflevering. over Indonesië, het land waar zijn moeder is geboren en zijn vader is gestorven. Mightysociety10 legt op Paul Auster-achtige wijze de weg af van een gedroomde jeugd in Batavia naar de commerciële nachtmerrie van een Balinees luxe-resort. Van een koloniale stad met jazzorkesten naar een oosterse megapolis met al zijn verlokkingen. een voorstelling vol potentiële Balibombers, Javaanse YouTube-ers, spirituele westerlingen en geile pensionado’s.

bewegingen laten zij een hele wereld opbloeien. de menselijke verbeelding is wonderlijk: dingen die niet fysiek aanwezig zijn, ‘zijn’ er op een bepaalde manier toch, in ons hoofd of als onderwerp van gesprek. In Black duikt edvardsen in dit schemergebied tussen zijn en niet-zijn. op een leeg podium vertelt zij het publiek wat ze voor zich ziet.Zo ontvouwt zich een geestig verhaal met imaginaire objecten. en rotteveel noemt zijn solo een ‘ontologische stottermachine’: zingend en gebarend ‘knijpt’ hij het binnenste van zijn lichaam naar buiten, waar het een sociaal-politieke motor wordt. Want bestaat een ‘ik’ eigenlijk wel?

Walt disney verdiende zijn roem door de duistere kant van oude volksverhalen te vervangen door humor, liedjes en happy ends. Zijn personages groeiden uit tot wereldberoemde iconen, waarmee The disney Company een jaaromzet haalt van meer dan 37 miljard dollar. de voorstelling It’s a small world is een darkride door de onderbuik van de samenleving, met interactief entertainment, olijke dwergen en smakelijke eenheidsworsten. In kleurrijke, maar verontrustende taferelen tonen Suzan Boogaerdt en Bianca Van der Schoot u hun verdisneyficeerde variant van de werkelijkheid.

It’s a world of laughter a world of tears It’s a world of hopes and a world of fears There’s so much that we share that it’s time we’re aware It’s a small world after all

Première: donderdag 22 november di 20 t / m za 24 nov Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,50 mime

IT’S A SmALL WorLd Boogaerdt / VanderSchoot

i.h.k.v. Breakin’Walls Winter wo 14 t / m za 17 nov Frascati 1 dans / performance Voor meer info: zie p: xxx

Frascati Producties / Keren Levi i.s.m. Tom Parkinson

To BAnd

tekst edgar Allan Poe regie daria Bukvic´ spel marius mensink & Stephanie dufresne beeld Peter van Til & dirk Sonneveld kostuums dymph Bos

daria Bukvic (1989) studeerde in 2011 af aan de regieopleiding van de Toneelacademie maastricht. Voor haar eerste Frascati productie, in het voorjaar van 2012, koos zij Puin van dennis Kelly, dat hij korte tijd na 9/11 schreef. Voor haar tweede productie bij Frascati kiest zij het klassieke gedicht The Raven van edgar Allan Poe als uitgangspunt; een duister gedicht over verlies en rouw. Wat te doen met een eenzaamheid die nooit meer opgelost kan worden?

Première: zaterdag 3 november do 1 t / m za 10 nov (beh zo, ma, di) Frascati WG, 20:30 € 11 / 7,5

THe rAVen / een reQUIem Frascati Producties / Daria Bukvic´

Première: zondag 4 november vr 2 t / m za 10 nov Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater do 8 & vr 9 nov sideshows do 8, Kijk! Theater

mIGHTYSoCIeTY10 mightysociety

In deze speelse double bill brengen de noorse mette edvardsen en de nederlander Tian rotteveel een ode aan de verbeelding. In schijnbaar eenvoudige woorden en

do 1 & vr 2 nov Frascati 3, 21:00 € 15 / 11,5 performance / in het engels

BLACK Mette Edvardsen SoULSQUeeZInG Tian Rotteveel

double Bill

AGENDA november TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013

84 tekst Sadettin Kirmiziyüz, Casper Vandeputte spel Sadettin Kirmiziyüz, The Sadists muziek The Sadists

met gemengde gevoelens had zij afscheid genomen van haar geboorteland nederland, waar zij zich als gesluierde moslima al jaren niet meer echt welkom voelde. Haar verhaal vormt het uitgangspunt voor een voorstelling over samen leven, echte liefde en keuzes die een leven kunnen veranderen.

Welkom op de generale repetitie van een echte Turkse bruiloft, met The Sadists als verkeerd geboekte band. Vorig jaar emigreerde het zusje van Sadettin Kırmızıyüz vanuit Zutphen naar Istanbul om daar te trouwen met de man van haar dromen. Het werd een feest in de beste Turkse traditie, compleet met bemoeigrage familie, reidansen en tranen van geluk.

Première: donderdag 29 november wo 28 nov t / m za 1 dec de Brakke Grond, expo zaal, 20:30 za 1 dec, 22:00 € 15 / 11,5 theater

SomedAYmYPrInCeWILL.Com Sadettin Kirmizyüz / Trouble Man in coproductie met Frascati Producties

Sinds mensenheugenis is het theater de plek waar een samenleving naar zichzelf kijkt. Ivana müller geeft deze traditie een nieuwe invulling: het theater als speels filosofisch laboratorium, met het publiek als observator én proefkonijn. Wat gebeurt er wanneer mensen samenkomen? Wie zijn we in het openbaar, in relatie tot anderen? Het programma van Encounters bestaat uit twee voorstellingen, een videoperformance en een lecture-performance. Alle delen kunnen afzonderlijk bezocht worden. Zoals steeds is müller geïntrigeerd en geïnspireerd door de macht van taal om onze werkelijkheid te beïnvloeden en vorm te geven. Alle voorstellingen vertrekken vanuit een verfrissende draai in de alledaagse logica of waarneming.

enCoUnTerS Ivana Müller

Schoonheid en lelijkheid liggen soms dicht bij elkaar. Het jonge dansen performanceduo Florentina Holzinger en Vincent riebeek verkent het overgangsgebied. nieuwsgierig, speels en vol overgave werpen zij hun eigen

vr 30 nov Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 performance

SPIrIT Vincent Riebeek & Florentina Holzinger / Campo in coproductie met Frascati Producties

Toeschouwers worden performers in een ad hoc gezelschap.

di 27 & wo 28 nov, 19:30 / do 29 nov, 22:00 Frascati 2 / € 5 performance / in het engels

enCoUnTerS II: We Are STILL WATCHInG

een conversatie tussen twee personen wordt gespeeld door twee maal vijf performers. Kan een groep mensen samen één idee vertegenwoordigen

Première: dinsdag 27 november di 27 t / m do 29 nov Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 performance / in het engels

enCoUnTerS I: In Common

van & met Florentina Holzinger & Vincent riebeek

‘Holzinger en Riebeek bezitten het talent om een indrukwekkende en boeiende, goed opgebouwde voorstelling te creëren.’ Knack

lichaam in de strijd. Lieflijke scènes worden afgewisseld met soms nogal expliciete fysieke experimenten. niet om te provoceren, maar om de schoonheid te vinden die schuilt achter de huiver.

Wat begint met een serie persoonlijke anekdotes mondt uit in bespiegelingen over tijdsbeleving anno nu. In stijl zal Bojana Kunst fysiek aanwezig zijn en Ivana müller virtueel.

drie doorsnee toeschouwers geven live commentaar bij een dansvoorstelling. Via een koptelefoon met drie kanalen kan het publiek deze persoonlijke interpretaties naar believen beluisteren, afwisselen of tijdelijk uitschakelen.

deze voorstelling is onderdeel van de internationale serie Ervaar Daar Hier Theater, een initiatief van het Fonds Podiumkunsten, het Prins Claus Fonds, Hivos en Stichting doen.

Listening to Third Grandmother’s Stories verhaalt over de ontmoeting die Hui had met haar 83-jarige oudtante Su mei Lin. deze ‘derde grootmoeder’ beleefde aan den lijve de grote maatschappelijke omwentelingen van de afgelopen eeuw.

de vrijheid om op het podium te zeggen wat gezegd moet worden, is niet overal ter wereld vanzelfsprekend. In China kan over nationale trauma’s als de grote hongersnood van de jaren zestig en de verschrikkingen van mao’s Culturele revolutie nog altijd niet openlijk gesproken worden. Hetzelfde geldt voor onderwerpen als seks en zwangerschap. de eigenzinnige choreografe Wen Hui tracht deze taboes te doorbreken. met een bonte, levendige combinatie van dans, tekst, bestaand en nieuw filmmateriaal vertelt zij haar publiek in en buiten China over belangrijke maatschappelijke fenomenen van vroeger en nu.

vr 30 nov Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 dans

LISTenInG To THIrd GrAndmoTHer’S STorIeS Living Dance Studio (CN)

van & met Ivana müller en Bojana Kunst concept Ivana müller in samenwerking met Bill Aitchison, Andrea Bozic, Bojana Cvejic, Jefta van dinther, Katja dreyer, Pere Faura, Pedro Ines, Karen roise Kielland, Bojana Kunst, Sarah van Lamsweerde, Jonas rutgeerts, david Weber-Krebs coproductie Frascati Producties financieel mogelijk gemaakt door Fonds Podiumkunsten.

do 29 nov Frascati 3, 19:30 €5 lecture-performance / in het engels

enCoUnTerS IV: FInALLY ToGeTHer on TIme

di 27 & wo 28 nov Frascati 3, 22:00 €5 video & performance / in het engels

enCoUnTerS III: rUnnInG CommenTArIeS

AGENDA november TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013

86 concept en spel Jeroen de man, mara van Vlijmen, Vincent rietveld, Ward Weemhoff, Guido Pollemans, Jessie Wilms en erik Whien

Je kunt de kunst beknotten en verdacht maken, maar je kunt haar niet tot zwijgen brengen. In de strijd om de kunst kiest de Warme Winkel strategisch positie in de publieke ruimte en vecht terug met haar sterkste wapens: verbeelding, vervoering en bezieling. ditmaal maakt het gezelschap kwartier in een kringloopwinkel en dompelt zich onder in de illegale kunstscène uit het moskou van de jaren zeventig en tachtig. Wat opdoemt is een subcultuur van schrijvers, dichters, schilders en dronkelappen, die in de censuur haar grootste vijand én bestaansreden vond. de Warme Winkel onderneemt een kritische en liefdevolle poging deze outcasts en hun werken aan de vergetelheid te onttrekken.

wo 12 t / m vr 21 dec (beh. zo, ma & di) Kringloopbedrijf de Lokatie, distelweg 85 (Amsterdam-noord) inkomensafhankelijke bijdrage / reserveren kan online en kost € 0,01 theater

JAnderGroUWnd De Warme Winkel

The Dry Piece verkent het spanningsveld tussen vier vrouwenlichamen en het dwingende westerse schoonheidsideaal. met een samenspel van dans, muziek, video en licht schept Keren Levi een esthetiek die ruimte laat voor beide. de oogstrelende beelden doen denken aan zowel 17de-eeuwse schilderkunst als hedendaagse reclame- en modefotografie.

do 6 t / m za 8 dec Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 dans

THe drY PIeCe Keren Levi

davy Pieters studeerde in 2011 af aan de Toneelacademie maastricht en ontving daarbij de Henriëtte Hustinxprijs (voor excellent talent). In het voorjaar van 2012 presenteerde ze ihkv Fraslab de performance What Remains. In haar tweede voorstelling staat opnieuw de

wo 5 t / m za 8 december Frascati WG, 20:30 performance

een oLIFAnT Frascati Producties / Davy Pieters

regie, concept & spel Tjon rockon, marjolijn van Heemstra, Anoek nuyens, Chiron Holwijn productie Productiehuis rotterdam (rotterdamse Schouwburg)

Tjon rockon verdiept zich samen met Anoek nuyens en marjolijn van Heemstra in de ambigue positie van desi Bouterse. Aan de hand van gesprekken en observaties proberen zij te achterhalen hoe het mogelijk is dat een man met zo’n verleden zoveel sympathie opwekt. Het resultaat is een theaterstuk dat zich bevindt op het snijvlak van actualiteit en bezinning.

In de nacht van 8 december 1982 worden vijftien Surinamers door het militaire regime vermoord. onder de slachtoffers bevinden zich advocaten, journalisten, wetenschappers en militairen. Hoofdverdachte is de toenmalige legerleider desi Bouterse die behalve van het plegen van coups en moorden ook beschuldigd wordt van drugsmokkel. deze aantijgingen hebben echter geen invloed op zijn populariteit; Bouterse krijgt steun uit alle generaties Surinamers, van jong tot oud. In 2010 wordt hij door het Surinaamse volk zelfs tot president verkozen.

‘Tide, tamara, we stre go moro fara’ (Vandaag, morgen, we gaan door met de strijd)

do 13 t / m za 15 dec Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 theater

BoUTA Marjolijn van Heemstra, Anoek Nuyens & Tjon Rockon / Productiehuis Rotterdam

de VAL Keesen&CO

choreografie & concept Keren Levi dans & choreografie mari matre Larsen, orfee Schuyt, Tijana Prendovic en eva Susova muziek Tom Parkinson

Terwijl in nederland kerken worden omgebouwd tot supermarkten, volhardt veruit het grootste deel van de wereldbevolking in haar geloof. God zegene de greep is ontstaan uit fascinatie voor de opofferingsgezindheid en overtuiging van gelovigen.

do 13 t / m za 15 dec, 19:00, 20:30 & 22:00 (op za ook 14:30, 16:00 & 17:30) Frascati 1 € 15 / 11,5 theater

God ZeGene de GreeP Dries Verhoeven

met reinout Bussemaker, monique Kuijpers, michiel nooter, Ilke Paddenburg, dylan devonald Smith, Xander Straat en Joeri Vos regie Willibrord Keesen

Sander Steenhuis, een charmante vijftiger, presenteert al jaren een succesvolle talkshow op de nederlandse televisie. In een moordend tempo worden daar carrières gemaakt en reputaties gebroken. Steenhuis is het stralende middelpunt, de onaantastbare anchorman. dan sterft zijn beste vriend. Zijn zekerheid verdwijnt. er ontstaan barsten in zijn imperium. Ambitieuze jonge mensen met snelle ideeën halen hem links en rechts in. een ontmoeting met een jong meisje confronteert hem met de prijs die hij voor zijn roem betaalt. De Val geeft een inkijkje in de groteske wereld van de media, de politiek en het amusement. Het laat het gevecht zien van een man die zich onaantastbaar waande en eeuwig jong dacht te blijven.

vr 7 t / m di 11 dec de Brakke Grond, rode zaal, 20:30 € 17 / 13,5 theater

concept roy Peters spel Hendrik Willekens & roy Peters

op het podium staan een veelzijdige percussionist en vier internationaal befaamde B-boys, virtuoze dansers die breakdance tot levensstijl hebben gemaakt. B-boy en dansmaker Lloyd marengo daagt hen uit tot een persoonlijke voorstelling over vaderschap, vaderfiguren, keuzes en verantwoordelijkheid. eerder stal marengo de harten van dansliefhebbers uit allerlei gelederen met het duet Tag (2010). In Father Father transformeert hij opnieuw de kracht en explosiviteit van de B-boy tot kwetsbaar en gedoseerd danstheater.

In zijn voorstellingen laveert theatermaker roy Peters tussen abstractie en verhaal, experiment en amusement, woord en beweging. Zijn werk is nu eens beeldend en muzikaal, dan weer grappig of emotioneel - maar altijd laat het iets te raden over. Vorig seizoen viel roy Peters op met het bijzondere drieluik Memento. In drie performances verbeeldde hij het leven, het sterven en de dood. In december presenteert Frascati zijn nieuwste voorstelling: acteur Hendrik Willekens neemt plaats achter een dj-tafel en regisseert roy Peters via zijn muziek. de voorstelling is de hele avond doorlopend te bezoeken.

concept & regie dries Verhoeven

‘Dries Verhoeven, toonaangevend regisseur van ervaringstheater, weet op zeldzame wijze de toeschouwer bij het toneel te betrekken.’ nrC Handelsblad

net als in zijn eerdere werk weet dries Verhoeven zijn publiek op originele en intense wijze bij de voorstelling te betrekken. Telkens mag een groep van twintig mensen de installatie betreden. Samen ervaren ze hoe ver hun eigen collectieve verbeelding hen brengt.

mede mogelijk gemaakt door JTA

choreografie Lloyd marengo dans rabbani Sayed, Xisco riboch, menno van Gorp, mamadou Gassama live muziek Julio Pimentel

di 11 & wo 12 dec Frascati 2, 20:00 € 15 / 11,5 dans

FATHer, FATHer Don’t Hit Mama

do 6 t / m za 8 dec Frascati 3, 21:00 € 13 / 9,5 (€ 5 in combi met The Dry Piece) doorlopende performance

dISCo Roy Peters

Inspiratie vond Levi onder meer in de geometrische massascènes uit de musicals van Busby Berkeley uit het begin van de vorige eeuw en in de kritische geschriften over schoonheidsidealen van de postfeministische schrijfster naomi Wolf. Wolf stelde dat wat wij ervaren als schoonheid niet meer is dan een culturele mythe, bedoeld om vrouwen te reduceren tot hun lichaam.

idee en regie davy Pieters met o.a. Thomas dudkiewicz en Jimi Zoet

kracht van het beeld centraal. ergens ver weg wachten vijf mensen in een ruimte. Wanneer een van hen het zwijgen doorbreekt en een verhaal vertelt, smelten realiteit en fictie samen tot een diffuus en donker geheel. ongevraagd wordt iedereen performer en toeschouwer in een creatie van een manipulatieve entertainer.

AGENDA december TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013

88 concept Jefta van dinther en minna Tiikkainen choreografie & dans Jefta van dinther lichtontwerp minna Tiikkainen geluidsontwerp david Kiers muziek david Kiers & emptyset

‘Grind is een vreemde en rauwe ervaring voor oog, oor en lichaam. Het intellect wordt weggevaagd en de materie wordt in gang gezet.’ Svenska dagbladet

Jefta van dinther een performance die al je zintuigen op scherp zet. de snijdende lichten van ontwerper minna Tiikkainen en de duistere, overweldigende soundscape van geluidsman david Kiers maken van deze voorstelling een zeldzaam fysieke ervaring. Grind ging sinds de première op tournee door heel europa en wordt nu wegens groot succes hernomen in Frascati.

Stel je een plek voor waar je zintuigen worden uitgedaagd. Stel je ritmes voor die je zicht beïnvloeden. Licht dat je de duisternis laat zien. een kamer waarin de dimensies van de ruimte veerkrachtig lijken. Stel je voor dat de druk van het geluid een lichaam in trillingen verandert. met Grind creëerde choreograaf

vr 21 & za 22 dec Frascati 1, 23:00 € 15 / 11,5 dans / 60 min

GrInd Jefta van Dinther, Minna Tiikkainen & David Kiers / Frascati Producties

met Vincent van den Berg, margijn Bosch, Anouk driessen, Ingejan Ligthart Schenk, martijn nieuwerf, Czeslaw de Wijs, Floortje Bakkeren en Florian diepenbrock

’t Barre Land is een toneelspelersgezelschap dat graag put uit een groot reservoir van materiaal in voorbereiding. Kluchten van eugene o’ neill, Johann nestroy en oscar Wilde liggen op de studeertafel. maar ook de Passagenwerken van de filosoof Walter Benjamin en het grenzeloze oeuvre van de Amerikaanse cultschrijver Thomas Pynchon worden voorbereid. met welke voorstelling de toneelspelers zullen optreden, is een actuele beslissing en op dit moment nog niet bekend. dus check de website, let op de affiches in de stad en kijk in de agenda’s als de speeldatum nadert.

di 18 t / m do 20 dec, 21:00 vr 21 & za 22 dec, 20:00 Frascati 2 € 15 / 11,5 theater

nIeUW WerK ‘t Barre Land

Hoe verder we het nieuwe millennium in gaan, hoe moeilijker het Laura van dolron valt om Salinger nog haar lievelingsschrijver te noemen. om nog met kippenvel te luisteren naar de speeches van martin Luther King. om Generation X van douglas Coupland nog haar favoriete boek te noemen. We drijven steeds verder af van de vorige eeuw, die veel kunst, literatuur en historische gebeurtenissen heeft

vr 28 & za 29 dec Frascati 1, 19:30 & 22:00 € 17 / 13,50 theater

oUdeJAArSConFerenCe Laura van Dolron / Het Nationale Toneel

van & met Philipp Gehmacher, Vladimir miller en meg Stuart

‘Wie zich de vage, soms herhalende structuur van de herinnering eigen maakt en ook het trage ritme verdraagt, zal in the fault lines veel ontdekken. Het is een magische voorstelling die je in de eerste plaats moet ervaren.’ de Standaard

Twee dansers – een man en een vrouw – staan tegenover elkaar. Ze grijpen elkaar vast, maar is het een omarming of een aanval? een camera volgt hun meerduidige rendez-vous. Bewerkt en opnieuw gemonteerd mengen deze beelden zich in het duet en vertellen zo hun eigen verhaal. Zoals de twee lichamen langs en over elkaar schuiven, schuren de projecties aan tegen de werkelijkheid op het podium. een soundscape van alledaagse geluiden voegt een derde dimensie toe en prikkelt net als de performance en videobeelden de eigen associaties van de toeschouwer.

di 18 dec Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 dans Kijk! dans, 19:00

THe FAULT LIneS Meg Stuart, Philipp Gehmacher & Vladimir Miller (US / AT / DE), Damaged Goods & Mumbling Fish

tekst & spel Laura van dolron

daarvoor grijpt ze terug op de beroemdste oudejaarsconference aller tijden: Waar gaan we met het nieuwe jaar naartoe? uit 1976 van Wim Kan. Van dolron: ‘Het lijkt me spannend om te zien wat er gebeurt met actuele grappen als ze verjaard zijn. Welke grappen zal ik moeten uitleggen aan mijn publiek en wat vertelt dat over nu en toen? en wat leer ik over mezelf, een kind uit 1976, als ik hoor waar Wim Kan dacht dat 1976 naartoe zou gaan?’

voortgebracht die haar inspireren. Laura van dolron wil die eeuw niet kwijt. daarom gaat ze vlak voor 2013 begint, terug in de tijd.

tekst en regie Jan decorte naar Friedrich von Schiller met Jan decorte, Sigrid Vinks, Sara de Bosschere en michaël Vergauwen

‘Om een of andere reden blijkt Decorte de laatste podiumkunstenaar die nog de negentiende-eeuwse status van genie geniet.’ de Standaard

Het is het einde van de 18e eeuw, de periode van Sturm und drang. Auteurs als Friedrich von Schiller bepleiten vol passie het belang van vrijheid, democratie en een nauwe band met de natuur. Hun personages staan vol in het leven, van ‘himmelhochjauchzend’ tot ‘zum Tode betrübt’. Kunnen wij ons tweehonderd jaar later opnieuw laten inspireren door dit vurig idealisme? Jan decorte en de roovers doen een krachtige poging in deze bloemlezing uit het werk van Schiller, met ondermeer scènes en monologen uit Die Räuber, Kabale und Liebe, Maria Stuart en Don Carlos.

wo 19 & do 20 dec Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater

SCHILLer / TASTen Jan Decorte & De Roovers / Kaaitheater (BE)

Frascati & de Brakke Grond presenteren:

AGENDA december wo 19 t / m vr 21 dec Frascati 3, 21:00 € 15 / 11,5 theater

Sinds 2010 duiken maatschappij discordia en ’t Barre Land elke maand de boekenkast in om een van hun repertoirewerken terug op de planken te brengen. de afgelopen jaren kon u in Frascati werk (her)ontdekken van Thomas Bernhard, Anton Tsjechov, Botho Strauss en vele anderen. de cast van beide gezelschappen wordt geregeld versterkt door gastacteurs als Sara de Bosschere (de roovers) of Jacob derwig (Toneelgroep Amsterdam). na De laatste dagen der mensheid in oktober en Ritter, Dene, Voss in november is het in december alweer de beurt aan het derde stuk van het nieuwe seizoen. Wat we mogen verwachten, staat nog niet vast. maar de boekenkast puilt nog steeds uit, dus we kunnen ons alvast verheugen…

vr 28 & za 29 dec Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 theater

rePerToIre III De Veere

In haar nieuwe monoloog breekt actrice en theatermaker maureen Teeuwen een lans voor de verbeelding. Uit herinneringen en kleine verhalen distilleert ze een tekst over het theater, het leven en onze onontkoombare scheppingsdrang. over een kind dat uit een dichtregel plots het verschil tussen letterlijk en figuurlijk begrijpt. over een jongen op een vlot in zee die overleeft op zijn verbeeldingskracht. over een miniscuul dnA-koeriertje op weg naar een uitzonderlijke bestemming. een kleine voorstelling over grote vragen.

HeT VLoT Maureen Teeuwen / Discordia

TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013

90 spel Jochem Stavenuiter, Ingejan Ligthart Schenk e.a.

In het Stijlboek van de Japanse krijgsadel staan wel 100 voorschriften die een beetje samoerai ter harte dient te nemen: ‘Heldendaden zijn een lust voor het oog’, ‘Trouw is niet abstract, maar ligt voor de hand’ of ‘Gebrek aan tact is een moreel tekort’. In Bambie (17) de samoerai zoeken vier hedendaagse krijgers houvast in deze eeuwenoude voorschriften. Hoe kunnen zij invulling geven aan schijnbaar achterhaalde begrippen als mannelijkheid, eergevoel en moraal? Valt er voor een moderne samoerai – letterlijk ‘hij die dient’ – nog wat te dienen? Bambie onderneemt een queeste naar het antwoord, met zwaardgevechten, bloemschikkunst en ander (quasi-)Japans vertoon.

Première: vrijdag 25 januari di 22 jan t / m za 2 feb (beh. zo & ma) Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 mime

BAmBIe 17 de SAmoerAI Bambie

Jan martens brengt een ode aan de liefde, een lofzang op een van de meest hartverwarmende genres in de kunst: het liefdesduet. Het eerste deel, a small guide on how to treat your lifetime companion,

di 8 & wo 9 jan Frascati 2, 21:00 € 15 / 11,5 dans / performance

To LoVe dUeTS Frascati Producties / Jan Martens

Afgelopen november presenteerde regisseur eric de Vroedt het tiende en laatste deel van mightysociety, een reeks voorstellingen over brandende, actuele kwesties. Ter gelegenheid van de voltooiing van de reeks is er in januari een feestelijke special: de combinatie van mightysociety10 met een mighty final remix! Mightysociety10 gaat over Indonesië, het land

di 8 t / m za 12 jan Frascati 1, 22:00 € 11 / 7,5 theater / 60 min

FInAL remIX mightysociety

di 8 t / m za 12 jan Frascati 1, 20:00 € 17 / 13,5 theater

mIGHTYSoCIeTY10 mightysociety

In Still Standing You openen de Belg Pieter Ampe en de Portugees Guilherme Garrido een vat vol dansjes en laten ze ons op hun kwajongensachtige manier een glimp opvangen van hun caleidoscopische kijk op vriendschap. met een heel eigen danstaal - wars van alles wat er in de hedendaagse dans leeft - gaan ze schaamteloos op zoek naar wat ze voor elkaar betekenen. Wat is hun onderlinge verhouding? Zijn ze vrienden, partners, geliefden, rivalen of zelfs vijanden? Het enige instrument daarvoor is de inzet van het eigen lichaam, de ironie van de krachtpatserij, de intensiteit van de jongensachtige vriendschap, het vermogen de

di 22 jan Frascati 2, 20:30 € 17 / 13,5 dans Kijk! dans, 19:00

STILL STAndInG YoU Pieter Ampe & Guilherme Garrido / CAMPO (BE)

‘Oogstrelende kwetsbaarheid en hagelwitte eenvoud, gestript van alles wat overbodig is.’ de morgen

biedt een tedere inkijk in een intieme relatie. een man en een vrouw dansen letterlijk huid aan huid. In het tweede deel, sweat baby sweat, vertellen dans, muziek, liedfragmenten en videomateriaal het verhaal van een levenslange liefdesrelatie waarin loslaten en opnieuw vastgrijpen het ritme bepalen.

van & met Abke Haring en Benjamin Verdonck

Twee eigenzinnige geesten maken samen een voorstelling als een gedicht: strak van vorm en rijk aan sferen, associaties en ondertonen. de kaalgeslepen taal van Abke Haring en het wilde beeldidioom van Benjamin Verdonck vormen de bouwstenen voor deze ‘science fiction poetry’, gesitueerd in 3015. Zullen er nog seizoenen zijn? Hangt er nog een maan aan de hemel? en met welke woorden zullen de mensen van dan spreken over onze lang vervlogen tijd?

vr 11 & za 12 jan de Brakke Grond, expo zaal, 20:30 € 17 / 13,5 theater

SonG#2 Abke Haring & Benjamin Verdonck / Toneelhuis (BE)

Frascati & de Brakke Grond presenteren

concept, tekst & regie eric de Vroedt spel mariana Aparicio Torres, Bram Coopmans, Hein van der Heijden, Phi nguyen e.a. muziek Florentijn Boddendijk, remco de Jong powered by Toneelgroep Amsterdam

de final remix is een haarscherpe analyse van een op hol geslagen wereld met een onweerstaanbare cocktail van spoken, stuwende muziek en hallucinerende video. In de remix worden tien mighty-teksten aan de actualiteit getoetst, wordt mighty-muziek opnieuw gearrangeerd en komen beelden uit de mighty-geschiedenis weer tot leven. de terrorist uit de hotelkamer ontmoet de kolonel in Afghanistan. de Afghaanse Cleopatra wordt door een musicalactrice gespeeld. Soldaat Jan Blom is net zo goed de baas van Trafigura…

waar eric de Vroedts moeder is geboren en zijn vader is gestorven. de voorstelling legt op Paul Auster-achtige wijze de weg af van een gedroomde jeugd in Batavia naar de commerciële nachtmerrie van een Balinees luxe-resort. Van een koloniale stad met jazzorkesten naar een oosterse megapolis met al zijn verlokkingen. een voorstelling vol potentiële Balibombers, Javaanse YouTube-ers, spirituele Westerlingen en geile pensionado’s. Tegen het decor van het opkomende en vitale Azië wordt de balans opgemaakt van het failliete europa aan het begin van het tweede decennium van de 21e eeuw.

spel Willem de Wolf, Pol Geusens beeld, klank & licht Pol Geusens, Bram de Vreese

‘Zijn strijdbare conclusie maakt hem uiteindelijk toch een kopman, en dit een van de belangwekkendste voorstellingen van het seizoen.’ ***** Het Parool

Toneelspeler en schrijver Willem de Wolf is gefascineerd door ‘tweede mannen’, al sinds zijn communistische jeugd in Groningen. Zelf is hij ook lange tijd aangever geweest, eerst voor Ton Kas in het legendarische duo Kas & de Wolf, later voor anderen, zoals Lineke rijxman in het weergaloze Hannah & Martin. de Wolf onderbrak recent zijn toneelcarrière voor een studie Germanistiek, die hij afsloot met deze bejubelde toneelmonoloog over egon Krenz. Krenz werd op 35-jarige leeftijd door zijn politieke vader erich Honecker als opvolger benoemd. Vervolgens moest hij zeventien jaar wachten en van onbesproken gedrag blijven. Toen Krenz uiteindelijk aan de macht kwam, werd hij echter al na anderhalve maand afgezet, omdat de Berlijnse muur viel. Voor de Wolf belichaamt Krenz de carrière die maar niet wil worden zoals die van je voorganger. nooit zo licht, zo comfortabel, zo klaar, zo gearriveerd. Het leven dat altijd wacht op een startschot. Krenz, de gedoodverfde opvolger is geselecteerd voor het Vlaamse Theaterfestival 2012.

wo 23 t / m za 26 jan Frascati 3, 21:00 € 15 / 11,5 theater wo 23 jan nagesprek o.l.v. Jaïr Stranders

KrenZ, de GedoodVerFde OPVOLGER Willem de Wolf / Compagnie de Koe

choreografie & performance Pieter Ampe en Guilherme Garrido dramaturgie rita natálio productie CAmPo coproductie STUK (Leuven) & Buda (Kortrijk)

eigen beperkingen om te plooien tot virtuositeit en de kracht om dat alles te bundelen in een dynamische voorstelling waar ruwheid, kwaadheid en liefde verstrengeld worden in één grote fysieke allesomvattende omhelzing.

met nasrdin dchar, Goele derick, Yahya Gaier, Bright omansa richards, nastaran razawi Khorasani, Fania Sorel & esther Scheldwacht tekst Wajdi mouawad regie Alize Zandwijk muziek oleg Fateev

‘Wat is dit mooi. Ik heb nog nooit zoiets gezien, het is zo prachtig gedaan. Ik heb tranen op mijn wangen… De ogen van Fania Sorel zal ik nooit meer vergeten.’ Ursul de Geer

na het buitengewoon succesvolle Branden (nominatie Toneel Publieksprijs 2012) is Kust het tweede deel van mouawads vierluik Bloed van de Beloften in een regie van Alize Zandwijk bij het ro Theater. met o.a. Gouden Kalf-winnaar nasrdin dchar en Fania Sorel die voor haar rol in Branden genomineerd werd voor de Theo d’or.

Kust vertelt het verhaal van een mens, verscheurd tussen twee culturen. Als de vader van Wilfried overlijdt, weet hij niet waar hij hem moet begraven. de familie van zijn moeder weigert hem het familiegraf, waarop Wilfried besluit zijn vader naar diens vaderland Libanon te brengen. Tijdens de zoektocht naar een laatste rustplaats voor zijn vader maakt Wilfried van dichtbij kennis met een door oorlog geteisterd land. Kust is een ontroerende reis langs het verleden van een vader naar het heden van een verscheurde wereld.

di 15 & do 17 jan Frascati 1, 20:30 € 17 / 13,5 theater do 17 jan, Kijk! Theater

KUST Alize Zandwijk / Ro theater

AGENDA januari

Fotografie maandoverzichten Sanne Peper, Anja Beutler, Jochem Jürgens, Kassys, Anna van Kooij, Fran van der Hoeven, raymond mallentjer, Cornelie Tollens, Carli Hermes, elisabeth Soetaert, Jean van Lingen, Pepijn Lutgerink, maarten van Haaff, Ank daamen, Bas Czerwinski, Ginta Tinta, Saratoga, eva Würdinger, Wouter van den Brink, Ivo Hofste, Leo van Velzen, Koen Broos.

tekst Carl Frode Tiller vertaling en regie maren e. Bjørseth vormgeving marjolijn Brouwer

maren Bjørseth (noorwegen, 1984) kwam vier jaar geleden naar nederland om de regieopleiding aan de AHK te volgen. In de zomer van 2012 studeerde ze af met Een Poppenhuis van Henrik Ibsen, waar ze de Its Ton Lutz prijs mee won. In het vroege voorjaar van 2013 zal maren Bjørseth haar eerste voorstelling bij Frascati Producties presenteren: Skråninga van de noorse auteur Carl Frode Tiller. Het is een zwarte en brutale vertelling over een fataal gebrek aan zorg. Helling wordt een oefening in empathie; een caleidoscopische voorstelling over goed en kwaad.

di 29 jan t / m 2 februari Première: woensdag 30 januari Frascati WG, 20:30 € 11 / 7,5

HeLLInG Frascati Producties / Maren Bjørseth

Sinds 2010 duiken maatschappij discordia en ’t Barre Land elke maand de boekenkast in om een van hun repertoirewerken terug op de planken te brengen. de afgelopen jaren kon u in Frascati werk (her)ontdekken van Thomas Bernhard, Anton Tsjechov, Botho Strauss en vele anderen. de cast van beide gezelschappen wordt geregeld versterkt door gastacteurs als Sara de Bosschere (de roovers) of Jacob derwig (Toneelgroep Amsterdam). na onder meer De laatste dagen der mensheid in oktober en Ritter, Dene, Voss in november is het in januari alweer de beurt aan het vierde stuk van het nieuwe seizoen. Wat we mogen verwachten, staat nog niet vast. maar de boekenkast puilt nog steeds uit, dus we kunnen ons alvast verheugen…

di 15 & wo 16 jan Frascati 3, 21:00 € 15 / 11,5 theater

rePerToIre IV De Veere

TICKETS ONLINE €2 GOEDKOPER

Frascati Magazine September 2012 - Januari 2013