ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ
ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ/ΘΕΜΑ: Δυναμική Αγωγή: Η ένταση του ήχου ΤΑΞΗ: Ε΄ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 10/12/2016 ΜΑΘΗΜΑ: Μουσική ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ: 15 ΔΙΔΑΚΤΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 45΄ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: Παπακώστα Έλενα
Σκοπός – Στόχοι διδασκαλίας: Σκοπός: Επιδιώκεται οι μαθητές να κατανοήσουν την έννοια της δυναμικής στη μουσική. Στόχοι διδασκαλίας:
Γνωστικοί:
Να γνωρίσουν οι μαθητές τους βασικούς συμβατικούς όρους –σύμβολα απεικόνισης– της δυναμικής αγωγής στην ευρωπαϊκή μουσική σημειογραφία. Να κατανοήσουν και να περιγράψουν καταστάσεις και μεταβολές της δυναμικής αγωγής σε ένα μουσικό έργο.
Μεταγνωστικοί:
Να μπορούν να αναγνωρίσουν ακουστικά τη διαφορά ανάμεσα στη σταδιακή και την ξαφνική μέιωση ή αύξηση της έντασης του ήχου σε ένα μουσικό έργο. Να τραγουδούν και να μιλούν με διαφορετική δυναμική.
Κριτικής σκέψης: 1
Να συνδέσουν τη δυναμική με εξωμουσικές έννοιες. Να συγκεντρώνονται σε δραστηριότητα ενεργητικής μουσικής ακρόασης ώστε να είναι σε θέση να απαντήσουν σε σχετικές ερωτήσεις.
Συναισθηματικοί στόχοι:
Να νιώθουν ευχαρίστηση και χαρά κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων.
Κοινωνικο-πολιτικοί στόχοι:
Να συνεργάζονται και να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους.
Γνωστοποίηση στόχων: Οι μαθητές θα ενημερώνονται σταδιακά για τους στόχους του μαθήματος.
Μαθησιακό περιβάλλον: Διάταξη της τάξης σε σχήμα Π. Το γενικό κλίμα της τάξης είναι συνεργατικό και υπάρχει ενδιαφέρον για το μάθημα. Οι μαθητές βρίσκονται σε ικανοποιητικό γνωστικό επίπεδο.
Προαπαιτούμενες γνώσεις – δεξιότητες: Για το συγκεκριμένο μάθημα δεν απαιτούνται προηγούμενες γνώσεις μουσικής.
Μεθοδολογία διδασκαλίας:
Kατευθυνόμενη διερεύνηση: Το μάθημα ξεκινά με σχετική δραστηριότητα.
Άμεση διδασκαλία: Παρουσίαση της ύλης και εξήγηση των νέων εννοιών και όρων του μαθήματος με σχετικές διαδικασίες.
2
Ενεργητική ακρόαση: Υλοποίηση σχετικών δραστηριοτήτων για επέκταση και αφομοίωση των νέων γνώσεων.
Επιδεικτική μεθοδος: Χρήση της μεθόδου αυτής στη δραστηριότητα αξιολόγησης.
Αρχή της εποπτείας: Αξιοποίηση πολλαπλών μέσων διδασκαλίας στη διάρκεια του μαθήματος.
Εποπτικά μέσα – υλικά: Βιβλίο μαθητή και Τετράδιο Εργασιών Ε΄ Δημοτικού, Συνοδευτικό CD Βιβλίου Νο 1 Μουσικής Ε΄ Δημοτικού, CD με την 5η Συμφωνία του Beethoven, laptop, βιντεοπροβολέας (projector), ηχεία, πίνακας, videos από το διαδίκτυο, φωτοτυπίες με στίχους τραγουδιού, κάρτες εικονικών/γραφικών αναπαραστάσεων μουσικών ενδείξεων δυναμικής, μουσικό όργανο (αρμόνιο).
Αξιολόγηση της διδασκαλίας: Προκειμένου να πραγματοποιήσει τον έλεγχο της επίτευξης των επιδιωκόμενων στόχων, η εκπαιδευτικός θα εφαρμόσει ως τεχνικές αξιολόγησης δύο δραστηριότητες: Η πρώτη είναι σχεδιασμένη από την ίδια με φωτοτυπία τραγουδιού και κάρτες εικονικών/γραφικών αναπαραστάσεων μουσικών ενδείξεων δυναμικής και η δεύτερη από το Τετράδιο Εργασιών.
Ροή ενεργειών: Αφόρμηση: Δραστηριότητα 1η: Η εκπαιδευτικός προτρέπει τους μαθητές να παρατηρήσουν τα σκίτσα στη σελίδα 10 στο Βιβλίο Μαθητή, τα οποία παρουσιάζουν αντιδράσεις ανθρώπων σε διαφορετικές 3
καταστάσεις έντασης του ήχου. Στη συνέχεια τους ρωτά τί παρατήρησαν και σημειώνει τις απαντήσεις τους στον πίνακα. Χρονική διάρκεια: 2΄ Δραστηριότητα 2η: Ακούγεται από το laptop μικρό απόσπασμα από το 1ο μέρος της 5ης Συμφωνίας του Ludwig van Beethoven. Η εκπαιδευτικός ρωτά τους μαθητές τί παρατήρησαν σχετικά με την ένταση και την αυξομείωση του ήχου στο μουσικό κομμάτι. Σημειώνει τις απαντήσεις τους στον πίνακα. Χρονική διάρκεια: 5΄ Ανάπτυξη: Δραστηριότητα 3η: Στη συνέχεια εισάγει την ιταλική ορολογία που χρησιμοποιείται για την περιγραφή της δυναμικής αγωγής στην ευρωπαϊκή μουσική σημειογραφία (forte, piano, fortissimo, pianissimo, mezzo forte, mezzo piano, crescendo, diminuendo, sforzando και subito piano) κάνοντας αντιστοίχιση αυτών με τις απαντήσεις των μαθητών στον πίνακα. Χρονική διάρκεια: 5΄ Δραστηριότητα 4η: Για την κατανόηση των όρων αυτών προβάλλει video από το διαδίκτυο (https://www.youtube.com/watch?v=wRYam9AckkI), στο οποίο ακούγεται ξανά η 5 η Συμφωνία του Beethoven και επεξηγούνται ακριβώς οι ενδείξεις δυναμικής που χρησιμοποιούνται. Χρονική διάρκεια: 3΄ Δραστηριότητα 5η: Στη συνέχεια θέλοντας να δείξει στους μαθητές πώς σημειώνονται οι όροι δυναμικής σε
μία
μουσική
παρτιτούρα,
προβάλλει
video
από
το
διαδίκτυο
(https://www.youtube.com/watch?v=EFBSzLmCego), στο οποίο απεικονίζεται η μουσική παρτιτούρα και ακούγεται ο ήχος από την Ωδή στη Χαρά του Beethoven. Χρονική διάρκεια: 3΄ Αξιολόγηση: Δραστηριότητα 6η: Η εκπαιδευτικός μοιράζει στους μαθητές φωτοτυπίες με τους ελληνικούς στίχους της Ωδής στην Χαρά. Συνοδεύοντας στο αρμόνιο, η εκπαιδευτικός τραγουδά μια φορά το τραγούδι για να το ακούσουν οι μαθητές. Στη συνέχεια τραγουδούν όλοι μαζί το 4
τραγούδι 2 φορές για να το αφομοιώσουν και να συγχρονιστούν. Αμέσως μετά, παρουσιάζει στους μαθητές τις κάρτες με τις ενδείξεις μουσικής δυναμικής, στις οποίες απεικονίζονται τα σύμβολα για το Forte (Δυνατά), Fortissimo (Πολύ δυνατά), Piano (Σιγά), Pianissimo (Πολύ σιγά), Crescendo (σταδιακή αύξηση) και Diminuendo (σταδιακή μείωση). Έπειτα, παροτρύνει τους μαθητές να τραγουδήσουν το μουσικό κομμάτι δείχνοντάς τους με την αντίστοιχη κάρτα με ποιά ένταση θα τραγουδούν. Κατά τη διάρκεια του τραγουδιού εναλλάσσει τις κάρτες και οι μαθητές καλούνται να τραγουδήσουν ανάλογα. Χρονική διάρκεια: 15΄ Δραστηριότητα 7η: Η εκπαιδευτικός παραπέμπει τους μαθητές στη σελίδα 10 του Τετραδίου Εργασιών, τους διαβάζει την εκφώνηση της δραστηριότητας και τους εξηγεί τί θα ακολουθήσει. Πρόκειται για δραστηριότητα ενεργητικής ακρόασης δύο έργων προγραμματικής μουσικής που παρουσιάζουν έντονες μεταβολές δυναμικής αγωγής, περιγράφοντας μία καταιγίδα. Συγκεριμένα, οι μαθητές θα ακούσουν: α) την «Καλοκαιρινή Καταιγίδα» από το Κοντσέρτο «Καλοκαίρι» για βιολί και ορχήστρα του Antonio Vivaldi και β) την «Καταιγίδα» από την 6η Συμφωνία του Ludvig van Beethoven. Οι μαθητές πρέπει να ακούσουν προσεκτικά τη μουσική και να απαντήσουν επιγραμματικά στις ερωτήσεις που αφορούν το ξεκίνημα και το τέλος των έργων, το ύφος και το χαρακτήρα τους. Αρκετές από τις απαντήσεις προϋποθέτουν γνώσεις της συμβατικής ορολογίας της δυναμικής αγωγής, που αναλύθηκαν στο μάθημα. Μετά το πέρας της δραστηριότητας, η εκπαιδευτικός συγκεντρώνει τα Τετράδια Εργασιών όλων των μαθητών για να αξιολογήσει τις απαντήσεις. Χρονική διάρκεια: 10΄
Ανακεφαλαίωση: Η εκπαιδευτικός ρωτά πώς λέμε το δυνατά στη μουσική, πώς το σιγά κλπ. Επίσης, ζητά να πουν όλοι μαζί τη λέξη «καλημέρα» με διαφορετική δυναμική δείχνοντας την αντίστοιχη κάρτα ένδειξης μουσικής δυναμικής. Χρονική διάρκεια: 2΄ 5
Βιβλιογραφία: Αποστολίδου, Κ., Ζεπάτου, Χρ. (2014). Μουσική – Ε ́
Δημοτικού, ΙΤΥΕ
«ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ». Αποστολίδου, Κ., Ζεπάτου, Χρ. (2014). Μουσική, Βιβλίο Εκπαιδευτικού – Ε Δημοτικού, ΙΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ». Αποστολίδου, Κ., Ζεπάτου, Χρ. (2014). Μουσική, Τετράδιο εργασιών – Ε Δημοτικού, ΙΤΥΕ «ΔΙΟΦΑΝΤΟΣ».
Συνδεσμογραφία στο διαδίκτυο: https://www.youtube.com/watch?v=wRYam9AckkI
https://www.youtube.com/watch?v=EFBSzLmCego
6
Φύλλα αξιολόγησης: Φωτοτυπία με ελληνικούς στίχους της Ωδής της Χαρας του Ludvig Van Beethoven
7
Καρτέλες με ενδείξεις δυναμικής
8
9
Φύλλο αξιολόγησης από το Τετράδιο Εργασιών του μαθητή
10