ΠΟΛΙΣΙΣΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ»
Τπεφθυνη για την υλοποίηςη του προγράμματοσ : Η δαςκάλα του Γ΄2, Χρφςα Αγγελή υνεργάςτηκαν: -οφία Μπακοποφλου, Φ.Α. -Λιουντμίλα γάρα, Μουςικόσ
2013-14 Δημιουργία παρουςίαςησ: Χρφςα Αγγελή, Σοφία Καραμπά, Ελπίδα Σαμαλτάνη
1
Ειςαγωγή • Κατά τθ φετινι χρονιά κάναμε ζνα μαγικό ταξίδι μζςα από τθν ελλθνικι μυκολογία. • Οι αρχαίοι Ζλλθνεσ, που δεν γνϊριηαν όςα ςιμερα μασ εξθγεί θ επιςτιμθ, ζφτιαξαν πολλοφσ μφκουσ για να εξθγιςουν: «Πϊσ ζγινε ο κόςμοσ;» «Ποιοσ ζφτιαξε τθ γθ, τον ουρανό, τθ κάλαςςα, τουσ κεοφσ και τουσ ανκρϊπουσ;» 2
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ 1. 2. 3. 4. 5. 6.
ΟΛ ΔΩΔΕΚΑ ΚΕΟΛ ΣΟΤ ΟΛΤΜΠΟΤ ΜΤΚΟΛ ΚΑΛ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΕΛ ΜΤΚΟΛ ΚΑΛ ΦΤΛΚΑ ΦΑΛΝΟΜΕΝΑ ΝΑΟΛ - ΑΓΑΛΜΑΣΑ – ΛΑΣΡΕΛΑ ΣΩΝ ΚΕΩΝ ΠΛΑΝΘΣΕ ΘΡΩΕ 3
ΜΕΡΟ 1ο :
ΟΙ ΔΩΔΕΚΑ ΘΕΟΙ ΣΟΤ ΟΛΤΜΠΟΤ 4
Η ΔΗΜΙΟΤΡΓΙΑ ΣΟΤ ΚΟΜΟΤ
5
τθν αρχι υπιρχε μόνο το Χάοσ. 6
Από το Χάοσ γεννικθκε θ Γη... 7
Ελλθνικι μυκολογία
… τα βουνά, … 8
…η θάλαςςα …
…και μετά ο ουρανόσ με τον ήλιο, το φεγγάρι… 10
…και τ’ αςτζρια. 11
Σότε ο Ουρανόσ και θ Γθ ενϊκθκαν και γζννθςαν τουσ Σιτάνεσ.
Ουρανόσ
Σιτάνεσ Γθ 12
Η Ρζα δίνει τη φαςκιωμζνη πζτρα ςτον Κρόνο.
Μα ο Ουρανόσ φοβόταν πωσ κάποιο από τα παιδιά του κα ζπαιρνε τον κρόνο του. Γι’ αυτό τα ζκλειςε όλα ςτα βάκθ τθσ γθσ. Όμωσ ο γιοσ του, ο Κρόνοσ, τον νίκθςε κι ζγινε αυτόσ ο αρχθγόσ του κόςμου. Παντρεφτθκε τθ Ρζα και γζννθςαν τρεισ κεζσ και τρεισ κεοφσ. Μα και ο Κρόνοσ φοβόταν πωσ κάποιο από τα παιδιά του κα ζπαιρνε τον κρόνο του, γι’ αυτό μόλισ γεννιόνταν τα κατάπινε. Σο ζκτο παιδί, τον Δία, θ Ρζα τον γζννθςε ςε μια ςπθλιά ςτθν Κριτθ. τον Κρόνο ζδωςε μια φαςκιωμζνθ πζτρα να καταπιεί. 13
Θ ΣΛΣΑΝΟΜΑΧΛΑ
Όταν ο Δίασ μεγάλωςε, ανάγκαςε τον Κρόνο να βγάλει τα αδζλφια του, που τα είχε καταπιεί. Άρχιςε, τότε, ζνασ πόλεμοσ ανάμεςα ςτουσ Σιτάνεσ και τουσ κεοφσ. Νίκθςαν οι κεοί και ο Δίασ ζγινε κυρίαρχοσ όλου του 14 κόςμου.
Ο Δίασ παντρεφτθκε τθν Ιρα και, μαηί με τα αδζλφια του 15 και τα παιδιά του, εγκαταςτάκθκε ςτον Όλυμπο.
ΜΕΡΟ 2ο :
ΜΤΘΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΕΙ 16
ΜΤΘΟΙ ΚΑΙ ΜΕΣΑΜΟΡΦΩΕΙ Αμζτρθτοι είναι οι μφκοι που αφοροφν μεταμορφϊςεισ ανκρϊπων και πραγμάτων. Όταν οι κεοί ικελαν να βοθκιςουν ι να τιμωριςουν κάποιον κνθτό, τον μεταμόρφωναν ςε δζντρο, ςε λουλοφδι, ςε ηϊο ι ςε αςτεριςμό... • Θ Αράχνθ • Θ Δάφνθ • Ο Νάρκιςςοσ • Θ καλαμιά • Θ Αργϊ - αςτεριςμόσ • Γαλαξίασ - το γάλα τθσ Ιρασ
17
Θ Αράχνθ (μφκοσ) Ηοφςε ςτα αρχαία χρόνια μια αρχοντοποφλα που τθν ζλεγαν Αράχνθ. Ιξερε πολφ καλά τθν τζχνθ του αργαλειοφ. Σόλμθςε, όμωσ, να ηθτιςει από τθ κεά Ακθνά να παραβγοφν ςτον αργαλειό. Θ Ακθνά δζχτθκε κι άρχιςαν να υφαίνουν. Θ κεά ζφτιαξε τθν πάλθ τθσ με τον Ποςειδϊνα πάνω ςτθν Ακρόπολθ. Θ αρχοντοποφλα φφαινε τα καμϊματα του Δία και όλων των κεϊν του Ολφμπου. Κφμωςε, τότε, θ Ακθνά που μια κνθτι τόλμθςε να ςυγκρικεί μαηί τθσ και τθ μεταμόρφωςε ςε ζντομο. Σθν καταράςτθκε, όλεσ τισ μζρεσ τθσ ηωισ τθσ, κρεμαςμζνθ να υφαίνει τον ιςτό τθσ. 18
ΜΕΡΟ 3ο :
ΜΤΘΟΙ ΚΑΙ ΦΤΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ 19
Βρικαμε πολλοφσ μφκουσ που αναφζρονται ςε φυςικά φαινόμενα.
«Θ αρπαγι τθσ Περςεφόνθσ» : εξθγεί τθν αλλαγι των εποχϊν.
ΟΙ ΘΕΟΙ ΣΟΤ ΟΛΤΜΠΟΤ Από τουσ μφκουσ που διαβάςαμε ςτθν τάξθ μασ ςυμπεράναμε ότι οι κεοί: Αγαποφν Βοθκοφν Σιμωροφν Εκδικοφνται Ηθλεφουν Σρϊνε Πίνουν Διαςκεδάηουν 21
Ο θεόσ Διόνυςοσ Θεόσ του αμπελιοφ και του κραςιοφ
22
Μζςα από τουσ παρακάτω μφκουσ παρατθριςαμε τισ ςυμπεριφορζσ των κεϊν. «Το κουτί της Πανδώρας» : Ο μύθος εξηγεί τις συμφορές των ανθρώπων.
ΣΟ ΜΗΛΟ ΣΗ ΕΡΙΔΑ: ζτςι ξεκίνηςε ο Σρωικόσ πόλεμοσ.
23
ΜΕΡΟ 4ο :
ΝΑΟΙ – ΑΓΑΛΜΑΣΑ – ΛΑΣΡΕΙΑ ΣΩΝ ΘΕΩΝ 24
ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΣΕΧΝΗ • Θ ελλθνικι μυκολογία είναι πθγι ζμπνευςθσ για Ζλλθνεσ και ξζνουσ ποιθτζσ, φιλοςόφουσ, ηωγράφουσ, καλλιτζχνεσ. • Μζςα από τθ μυκολογία γνωρίςαμε τισ τζχνεσ που αναπτφχκθκαν, όπωσ θ αρχιτεκτονικι, θ γλυπτικι, θ αγγειοπλαςτικι, θ ηωγραφικι. • Χωριςτικαμε ςε ομάδεσ και κάκε ομάδα αςχολικθκε με τουσ ναοφσ, τα αγάλματα και τθ λατρεία ενόσ κεοφ. 25
Οι ομάδεσ ερευνοφν!
26
27
28
29
30
Οι αρχαίοι Ζλλθνεσ ζχτιςαν ναοφσ - αρχιτεκτονικά καφματα για να λατρζψουν τουσ Ολφμπιουσ κεοφσ και δθμιοφργθςαν αξεπζραςτα ζργα τζχνθσ, όπωσ αγάλματα και αγγεία…
ΑΡΧΙΣΕΚΣΟΝΙΚΗ
Κα ςτακοφμε περιςςότερο ςτον Παρκενϊνα που είναι ζργο καυμαςτό για τισ αναλογίεσ του, τθν άριςτθ τεχνικι και για τθν τόςο ςοφι τοποκζτθςι του ςτθν κορυφι του ιεροφ βράχου. Για να καταςκευαςτεί χρειάςτθκαν 9 χρόνια. Είναι ναόσ καταςκευαςμζνοσ από μάρμαρο Πεντζλθσ. Σα 16.500 μαρμάρινα αρχιτεκτονικά μζλθ είναι όλα προςαρμοςμζνα τζλεια μεταξφ τουσ. 31
Ο Παρκενϊνασ
Ακόμθ και ςιμερα, χιλιάδεσ από όλο τον κόςμο ζρχονται για να καυμάςουν τον ναό τθσ Ακθνάσ ςτθν Ακρόπολθ. 32
Θ ηωφόροσ, δθλαδι θ ηϊνθ που διατρζχει τον ναό.
Μια ηϊνθ 160 μζτρων με γλυπτά. Διατρζχει τον ναό του Παρκενϊνα παρουςιάηοντασ τθ λαμπρι γιορτι των Πανακθναίων.
33
Οι μετόπεσ, δθλαδι οι ορκογϊνιεσ πλάκεσ πάνω απ’ τθ ηωφόρο.
υνολικά 92 ορκογϊνιεσ πλάκεσ διακοςμοφςαν τον ναό με κζματα από τθ μυκολογία (τθ Γιγαντομαχία, τθν Κενταυρομαχία, τθν Αμαηονομαχία, τον Σρωικό πόλεμο).
34
Ανατολικό - δυτικό αζτωμα
τα αετϊματα, δθλαδι ςτα τριγωνικά μζρθ του ναοφ, παριςτάνεται θ γζννθςθ τθσ Ακθνάσ και θ φιλονικία με τον Ποςειδϊνα για το όνομα τθσ Ακινασ.
35
Ακρόπολη, μνημείο τησ παγκόςμιασ πολιτιςτικήσ κληρονομιάσ. Ο ναόσ καταςτράφθκε πολλζσ φορζσ. Όμωσ, υπάρχει εκεί 2.500 χρόνια, αγζρωχοσ κι επιβλθτικόσ, να μασ κυμίηει τισ ρίηεσ μασ. Θ UNESCO ςυμπεριζλαβε τον αρχαιολογικό χϊρο τθσ Ακρόπολθσ ςτον κατάλογο με τα μνθμεία τθσ παγκόςμιασ πολιτιςτικισ κλθρονομιάσ. 36
Ψάχνοντασ βρικαμε ότι όλοι οι κεοί είχαν μεγαλοπρεπείσ ναοφσ, όχι μόνο ςτθν Ελλάδα, αλλά και ςε όλο τον μεςογειακό χϊρο.
Οι τφλοι του Ολυμπίου Διόσ ςτθν Ακινα.
37
Αναπαράςταςθ του ναοφ του Δία ςτθν αρχαία Ολυμπία.
38
Ο ναόσ τθσ Ακθνάσ ςτουσ Δελφοφσ.
39
Ζνασ ναόσ του Απόλλωνα υπάρχει ςτισ Βάςςεσ τθσ Πελοποννιςου…
…αλλά και ςτθ Μικρά Αςία.
40
Ο ναόσ του Ποςειδϊνα ςτο οφνιο
41
Ναόσ του Θφαίςτου ςτο Κθςείο
Ο Ναόσ του Ηφαίςτου (αποκαλοφμενοσ και Θηςείο) είναι ζνασ από τουσ πιο καλοδιατθρθμζνουσ αρχαίουσ ναοφσ του ελλθνικοφ χϊρου. τθν ανατολικι πρόςοψθ του ναοφ, που βλζπει προσ τθν Αρχαία Αγορά, ο ανάγλυφοσ διάκοςμοσ ςτισ μετόπεσ απεικονίηει τουσ άκλουσ του Θρακλι, ενϊ ςτο αζτωμα παριςτάνεται, πικανόν, μια Κενταυρομαχία.
42
τθν Ζφεςο τθσ Μικράσ Αςίασ βρίςκεται ζνα από τα 7 καφματα του αρχαίου κόςμου: ο Ναόσ τθσ Αρτζμιδοσ.
43
τθν Ποςειδωνία τθσ Λταλίασ βρίςκουμε ζναν από τουσ ναοφσ τθσ Ιρασ.
44
Οι άνκρωποι καταςκεφαηαν αγάλματα από τα πανάρχαια χρόνια. Οι λόγοι ιταν, κυρίωσ, κρθςκευτικοί. Ηωντάνευαν τουσ κεοφσ και πίςτευαν πωσ μ’ αυτόν τον τρόπο εξαςφάλιηαν τθν προςταςία τουσ. τθν αρχι ιταν πολφ μικρά και όχι ζντεχνα. Σα υλικά που χρθςιμοποιοφςαν ιταν ο πθλόσ και θ πζτρα, κι φςτερα το μάρμαρο. Αργότερα οι καλλιτζχνεσ, παρατθρϊντασ τουσ ακλθτζσ, μακαίνουν τα μυςτικά τθσ ανατομίασ του ανκρϊπινου ςϊματοσ. Ζτςι, τα ιερά ς’ όλεσ τισ πόλεισ γεμίηουν αγάλματα γεμάτα ηωι.
ΓΛΤΠΣΙΚΗ 45
Σο μάρμαρο, τα μζταλλα, ο πθλόσ και πολφτιμα υλικά, όπωσ ο χρυςόσ και το ελεφαντόδοντο, παίρνουν μορφι ςτα χζρια των καλλιτεχνϊν.
46
Σο Χρυςελεφάντινο Άγαλμα του Δία
Αγγείο-κεόσ Διόνυςοσ
47
Γίναμε κι εμείσ …
48
…μικροί αγγειοπλάςτεσ…
49
…και φτιάξαμε…
50
…μικρά κομψοτεχνήματα!
51
52
Νιϊςαμε απζραντο καυμαςμό, αλλά κι ευκφνθ, να διατθριςουμε τθν πολιτιςτικι μασ κλθρονομιά. Λυποφμαςτε που πολλά αγάλματα, όπωσ θ φτερωτι κεά Νίκθ τθσ αμοκράκθσ, βρίςκονται ςε μουςεία ξζνων χωρϊν. 53
Νίκη τησ αμοθράκησ Θ Νίκθ τθσ αμοκράκθσ είναι μαρμάρινο γλυπτό άγνωςτου καλλιτζχνθ τθσ ελλθνιςτικισ εποχισ που βρζκθκε ςτο ναό των «Μεγάλων Κεϊν» ι Καβείρων ςτθ αμοκράκθ, και παριςτάνει φτερωτι τθ κεά Νίκθ. Σο γλυπτό εκτίκεται ςτο Μουςείο του Λοφβρου από το 1884. 54
ΜΕΡΟ 5ο :
ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΛΑΝΗΣΕ 55
ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΛΑΝΗΣΕ
Θ μυκολογία μασ ταξίδεψε πολφ μακριά, εκεί που οι κεοί ςυναντοφν τουσ πλανιτεσ.
56
ΣΟ ΗΛΙΑΚΟ ΜΑ ΤΣΗΜΑ Ασ γνωρίςουμε το θλιακό μασ ςφςτθμα μζςα από ζνα ευχάριςτο τραγοφδι βαςιςμζνο ςτο ϋϋSolar System Song'' του A.J. Jenkins. τίχοι, διαςκευι, φωνι, κικάρα: Κόκορθ Νατάςα Πιάνο: Παπαδόπουλοσ Γιϊργοσ Θχογράφθςθ, μίξθ, μοντάη: Μαργαριτίδου Διμθτρα
https://www.youtube.com/watch?v =DNBde-qdKOs&feature=kp 57
Σο ηλιακό μασ ςφςτημα Εννιά πλανιτεσ ηϊνουνε τον Ιλιο τον τρανό άλλοσ κοντά, άλλοσ μακριά γυρίηουν ςτο χορό και πρϊτοσ πρϊτοσ ο Ερμισ, όλοσ φωτιά θ Αφροδίτθ ακολουκεί λαμπρι ομορφιά, μετά θ Γθ μασ και μαηί τθσ θ χλωμι ελινθ, ζπειτα ο Άρθσ, κόκκινοσ ςαν φλόγα που δεν ςβινει. Ο Δίασ είναι επιβλθτικόσ, ο πιο μεγάλοσ, του Κρόνου τουσ δακτφλιουσ δεν ζχει κανείσ άλλοσ ο Ουρανόσ, ο Ποςειδϊνασ κι ο Πλοφτων, τελευταίοι, είναι οι πιο απόμακροι, βουβοί και παγωμζνοι. Όλοι μαηί οι πλανιτεσ μασ κι ασ είναι μακριά, είναι μια οικογζνεια του Ιλιου τα παιδιά.
58
ΜΕΡΟ 6ο :
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΗΡΩΕ 59
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΤΘΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΗΡΩΕ Γνωρίςαμε τον Θρακλι, τον Κθςζα, τον Λάςονα, τον Αχιλλζα, τον Οδυςςζα. Ποιοσ δεν τουσ ζχει καυμάςει; Ζτςι κι εμείσ, τουσ καυμάςαμε για τθ ςωματικι τουσ δφναμθ, μα πάνω απ’ όλα για τθ δφναμθ του μυαλοφ τουσ.
60
Οι ιρωεσ γεννικθκαν ςτθ φανταςία των ανκρϊπων ςε μια πολφ παλιά και δφςκολθ εποχι. Σθν εποχι εκείνθ οι άνκρωποι κυνθγοφςαν τα άγρια ηϊα για να τραφοφν με το κρζασ τουσ και να ντυκοφν με το δζρμα τουσ. Σρόμαηαν απ’ τουσ κεραυνοφσ και τουσ ςειςμοφσ. Χρειάηονταν, λοιπόν, ιρωεσ για να τουσ βοθκοφν ςτισ δυςκολίεσ τθσ ηωισ τουσ. 61
ΣΑΚΩΝΙΚΟ • Τπάρχουν πολλζσ απόψεισ γφρω από αυτόν τον χορό. Μία από αυτζσ υποςτθρίηει ότι αναπαριςτά τθν προςπάκεια του Κθςζα και των ςυντρόφων του να βγουν από τον Λαβφρινκο, όταν ο Κθςζασ ςκότωςε τον Μινϊταυρο ςτθν Κριτθ. • https://www.youtube.com/watch?v=rzTZOG5bqDU
62
63