Newsletter ELSA-Brussel December 2013 (Examen-editie)

NEWSLETTER

DECEMBER 2013

VOORWOORD Beste lezer, Op onze Study Trip naar Den Haag bezochten we onder meer het Internationaal Strafhof, het Joegoslavië-tribunaal en het Internationaal Gerechtshof in het Vredespaleis. Onze twee lezingen over de Belgische Justitie met strafadvocaat Walter Van Steenbrugge en Minister van Justitite Annemie Turtelboom konden eveneens op een grote opkomst rekenen (al kan bij deze laatste ook de gratis receptie Ook al is dit pas het eerste werkingsjaar van onze die we achteraf aanboden er voor iets tussen nieuw opgerichte rechtenstudentenvereniging, gezeten hebben). kunnen we in deze editie reeds terugblikken op een In deze nieuwsbrief vindt u onder meer een interview succesvol en goed gevuld semester. terug met Professor Dr. Filiep Deruyck die een academische kijk op de netelige Justitie-kwestie weet te geven.

In het begin was de oprichting van een nieuwe ELSA (The European Law Students’ Association)-afdeling aan onze Alma Mater uiteraard een zeer grote gok. Daarnaast vindt u verder humoristische columns, Ikzelf was destijds overtuigd van de vele voordelen evenals informatieve artikels over summer schools die het ELSA -netwerk, waar ik tijdens mijn Erasmus- en studies in het buitenland terug afgewisseld met uitwisseling in Amsterdam voor het eerst mee in leuke foto‟s en cartoons. contact was gekomen, aan rechtenstudenten kan bieden. Of het daarom zou aanslaan bij mijn collegaDeze nieuwsbrief kan gelden als de veruitwendiging studenten was een heel ander verhaal.

Ik kreeg gelukkig snel de steun van enkele van alles wat ELSA-Brussel voor u beoogt te medestudenten, de Rechtenfaculteit en een betekenen: een handig, informatief maar bovenal bereidwillige sponsor (KPMG), die maar wat graag amusant formaat waar u ongetwijfeld iets aan zult hebben in uw verdere levenswandel! mee in dit verhaal wouden stappen.

Het is mij een groot genoegen het allereerste voorwoord te mogen schrijven voor de allereerste ELSA Brussel-nieuwsbrief, die ongetwijfeld op een dag zijn plaats in de annalen van de geschiedschrijving over de rechtenopleiding aan de VUB zal vinden.

Desalniettemin zagen bepaalde gevestigde machten ons niet zo graag komen. We hebben ons echter Ik wens u alvast veel leesplezier toe! door al de administratieve formaliteiten en andere beslommeringen geworsteld, en staan nu voor u als een volwaardig erkende functionele vereniging met Olivier Dinet een zestienkoppig bestuur en een ledenbestand van Founder & President ELSA-Brussel v.z.w. meer dan 300 rechtenstudenten!

Onze leden hebben we intussen van tal van interessante activiteiten voorzien.

Tijdens onze drie legal seminars on legal skills werden de deelnemers getraind in hun orale en schriftelijke pleitvaardigheden.

2

ELSA BRUSSEL, GESPOT... ...op de Legal Skills seminars

...in Den Haag

3

...op het Bedrijvenforum

...en met Minister Turtelboom!

4

[Column]

BLOK(KEN) Door Noë Schellinck Sinterklaas, die normaliter brave leeftijdsgenoten over het hele land op 6 december verblijdt, komt op de VUB altijd wat laat. Velen zijn het al gewend; het is eerder een vroege Kerstman.

Alleszins, wie ook de gulle gever mag zijn, vanaf 23 december krijgt elke student een redelijk stevige portie verlof in het schoentje. Verlof? Ja ja, „verlof‟.

Het staat welheus in de facultaire kalender: verlof studenten – tot 4 januari. Kijk maar na.

Het is nochtans een serieuze bevalling, die van goede jurist. Hoewel wij VTM, VIJF, Vitaya en LibelleTV een warm hart toedragen zal dit een bevalling zijn die níet op televisie wordt vertoond.

Vele uren tussen de boeken en achter de (obligate?)

Mac, kijkplezier niet verzekerd. Maar het bovenstaande mag u gerust even figuurlijk nemen.

Een goede jurist worden houdt namelijk veel meer in dan louter een goede student in de rechten te zijn. Er is, menen wij (en oh zo veel juridische werkgevers), net nog een tikkeltje extra voor nodig. En dankzij ELSA hoeft dat tikkeltje meer niet eens zo veraf te liggen.

Het kan eens deugd doen, vakantie nemen op voorhand. Denk ik. Het is nochtans logischer dan het klinkt; als een spreekwoordelijke vrolijke kameel kunt u op deze manier de woestijn in met twee bulten vol van ontspannen gevoelens en energie, klaar voor een droge veertigdagentocht van faalangst en stress.

Ik wil niet gezegd hebben hoe die tocht heet. Maar omdat het om literaire redenen niet anders kan: blok.

Beste vrienden, koken kost (bijna altijd) geld.

Maar vrees niet. We dragen Njam! een iets minder warm hart toe dan bovenstaande zenders en we zijn edoch geen kookclub. U hoeft daarom niet te treuren, onderzoek heeft namelijk uitgewezen dat als ELSAlid de kans 98% groter is dat vroeg of laat Hof van Cleve uw stamrestaurant wordt dan dat u zelf een sterrenchef wordt (2% statistische afwijking mogelijk, De VUB-Sinterklaas is een toffe peer, hij brengt niet nvdr.). alleen verlof, maar ook jaar na jaar blokplicht. Ook als je er niet meer in gelooft, Hij gelooft in jou, hij Tot u het echter zover gebracht heeft kookt ELSA volledig gratis voor u, en er staat heel wat spannends brengt het. op onze menukaart voor de komende maanden van Geen paniek, de blokperiode is niet alleen kommer 2014. Toegegeven, het is dan wel geen menu Veld, en kwel, maar heeft net veel te bieden. In het Tuin en Bos - overigens een aanrader van bij de heer bijzonder voor zij die pas dit jaar aan hun eerste Goossens en nu in de aanbieding voor €305 (wijn sessie toe zijn. Ik wil niet uitweiden, maar ik herinner incl.) - maar een geslaagd bord van professioneel het me nog alsof het gisteren was. En gisteren was gerichte activiteiten met topsprekers, trips doorheen nota bene een zondag. Het kost mij meteen ook heel Europa, networking binnen de juridische wereld, enige moeite om bij deze gelegenheid geen stages en zoveel meer. Een must voor iedere bulletpoints met do's and don'ts voor de confraters uit rechtenstudent. eerste bach mee te geven, maar - tenzij ik verkeerd ben ingelicht - bent u niet aan het juiste adres voor Als afsluiter: een welgemeende „dank u‟ aan alle vaderlijke raad. Nu ja, toch dit: keep calm and study fijnproevers die reeds deelnamen aan onze law, en wees ondertussen gerust, u hoeft tijdens de activiteiten dit academiejaar (o.m. de trip naar Den blok - net als in de rest van uw dagdagelijkse leven - Haag, ontvangst van mr. Walter Van Steenbrugge, de meer niét te doen dan u wel hoeft te doen. Het zou minister van Justitie Annemie Turtelboom, de anders onmenselijk zijn. En dat is de rechtenfaculteit trainingen in juridische vaardigheden, enz.). En vooral: geniet van het verlof! allerminst, toch?

5

ELSA ELSA--DELEGATIES - Door Stephaan Cloet Dankzij de naam en faam die ELSA door de jaren heen heeft vergaard, biedt ELSA International haar leden meerdere malen per jaar de kans om haar te gaan vertegenwoordigen op vergaderingen van talrijke internationale organisaties. Op die manier kunnen de delegaties van ELSA de onderhandelingen en het besluitvormingsproces in deze organisaties vanop de eerste rij volgen.

De instellingen waarvoor leden zich kandidaat kunnen stellen zijn onder andere de mensenrechtenraad van de Verenigde Naties, de World Intellectual Property Organization en UNESCO. ELSA International zorgt er dan voor dat de geselecteerde leden, de zogenaamde delegates, kunnen deelnemen aan de vergaderingen. De taken van een delegate zijn eenvoudigweg de vergaderingen volgen, tijdens breaks contacten leggen met aanwezige diplomaten en van alles een verslag indienen bij ELSA International.

Reeds afgelopen zomer stelde een van onze bestuursleden zich kandidaat en werd geselecteerd om ELSA te gaan vertegenwoordigen op de United Nations Commission on International Trade Law (UNCITRAL) in Wenen. Samen met vier andere, uit alle uithoeken van Europa afkomstige leden, mocht hij gedurende een week meemaken hoe de commissie - dat in 1980 overigens het Weens koopverdrag opstelde - zogenaamde model laws en guidelines opmaakte.

Hoewel de ELSA - delegaties geen stemrecht hebben op de bijeenkomsten van de internationale organisaties, hebben ze als observerende partij in sommige materies wel spreekrecht. Zo werd onlangs een vijftal ELSA-leden naar het World Forum for Democracy van de Raad van Europa gestuurd om er deel te nemen aan verschillende debatten rond democratie.

Deelnemen of meer info? Neem dan een kijkje op www.elsa.org of stuur een mailtje naar stephaan.cloet@elsabrussel.be.

6

7

STUDEREN IN HET BUITENLAND? KEUZE TROEF! - Door Zita Leijnse Studeren in het buitenland kan een fantastische en bovenal leerrijke ervaring zijn. Een helder zicht op de mogelijkheden en een goede voorbereiding zijn weliswaar van groot belang. Een buitenlands avontuur is immers voor (rechten)studenten vaak niet zo evident. De stap naar een nieuw rechtssysteem kan beangstigend lijken. Er werd immers met bloed, zweet en tranen inzicht verworven in het nationale recht , zo denken velen, waarom dan halsoverkop een nieuwe titanenstrijd aangaan? Hoe zit het met al te strenge buitenlandse proffen? En is het prijskaartje wel haalbaar?

Maar goed uitgebouwde ondersteuningsdiensten (die tegenwoordig ook digitale platforms hanteren) en ook studentenverenigingen zoals ESN kunnen hulp bieden. De VUB biedt locaties in verschillende landen aan, waaronder Nederland, Frankrijk, Spanje en Zwitserland. De garantie van een zeer schappelijke beurs is de spreekwoordelijke de kers op de taart.

Naast het Erasmus-programma bestaan er echter nog verschillende andere opties, die door de veel grotere bekendheid van die eerste een beetje in de vergetelheid vertoeven. Zo bestaat er voor studenten vanaf de derde Bachelor een heus uitwisselingsprogramma tussen de VUB en een tiental Chinese topuniversiteiten. Daaronder de zeer Gelukkig bestaan er talrijke programma‟s en hoog aangeschreven Shanghai Jiao Tong University. initiatieven die een antwoord bieden op dergelijke hoofdbrekens. Zo staan de lesprogramma's en de talrijke beschikbare beurzen tegenwoordig gelukkig Sinds het academiejaar 2012-2013 biedt de VUB ook allemaal te pronken op overzichtelijke websites. een zgn. “Joint Programme” (ook wel bekend als Uitgaande studenten krijgen doorgaans ook een „dual master‟) aan, op basis van een bilaterale ruime vrijheid in het samenstellen van hun overeenkomst met Leeds University (UK). Dit studieprogramma. Er worden in de masterjaren – programma gaat door in het laatste masterjaar, wanneer zo‟n uitwisseling meestal plaats heeft – waarbij alle vakken in het Engels gegeven worden: voldoende internationaal-getinte vakken voorzien. Op eerst een semester aan de VUB, vervolgens een die manier kan er een gepast individueel traject semester in Leeds . Men mag voorts de daar te worden uitgestippeld, waarbij bijvoorbeeld de volgen vakken zelf aanwijzen, los van enige Belgisch-rechtelijke vakken niet moet worden „vervangingszorgen‟ die wel kunnen spelen bij het „opgeofferd‟ om aan een bevredigend aantal Erasmus-traject. Deze vakken worden onderwezen op de in Angelsaksische landen beproefde studiepunten te komen.

Socratische methode.Voorbereiding en medewerking in de les zijn dus cruciaal! Ook de masterproef wordt Onder de uitwisselingsprogramma‟s staat Erasmus in Leeds verder begeleid, met een Engelse professor natuurlijk met stip bovenaan. Het Europese initiatief als co-promotor. Het prijskaartje is niet zo is inmiddels al 25 jaar springlevend, en is nog steeds democratisch als bij Erasmus, al hoeft men maar de populairste manier om een buitenlands voor één Engels semester te betalen. Dé grote troef academisch avontuur in te vliegen. Let wel: de van het programma is de mogelijkheid om in Leeds administratieve mallemolen die “L’auberge LLM-vakken te volgen, waardoor al uitgebreid kan espagnole” zo treffend in beeld bracht is bij worden genoten van excellent onderricht in zeer momenten wel degelijk zenuwtergend. gespecialiseerde materies.

8

LLM (het Latijnse legum magister) is de gangbare term voor een bijkomend rechtendiploma dat kan worden behaald na het doorlopen van de Bachelor.

Hoewel dergelijke opleidingen ook aan Europese universiteiten te vinden zijn, wordt vooral de Amerikaanse of de Engelse LLM geambieerd.

Europese rechtenstudenten beginnen doorgaans aan een LLM na het voltooien van de master, of zelfs na een aantal jaar werkervaring. Plaatsen aan topuniversiteiten zijn schaars, dus een uitgebreide voorbereiding, een mooi CV en goede studieresultaten zijn een must. Er zijn verschillende beurzen beschikbaar om deze gegeerde maar peperdure opleidingen wat betaalbaarder te maken.

Lees op de volgende pagina welke boeiende ervaringen Stephaan heeft opgedaan tijdens de ELSA Summer School te Braga, afgelopen zomer.

Nuttige websites of contactadressen: https://www.vub.ac.be/infovoor/ toekomstigestudenten/studereninbuitenland.html http://elsa.org/page/traineeships/ xiaohong.tong@vub.ac.be (coordinator uitwisselingen VUB-China)

Zo bieden Fulbright en BAEF (voor de VS) mooie perspectieven en verleent de Lazard Foundation rentevrije leningen (één van de schaarse financiële opstekers voor een Engelse LLM). Een LLM is een absolute aanrader als je een carrière ambieert in één van de grote internationale advocatenkantoren, en natuurlijk ook voor eenieder die van een academische uitdaging houdt!

Ook ELSA draagt natuurlijk haar steentje bij op het internationaal toneel, met het STEP-programma en buitenlandse studiereizen of Summer Schools. Met het STEP-programma krijgen ELSA-leden de mogelijkheid tot een stage in het buitenland. Onze summer schools vormen een orginele manier om tegelijkertijd je kennis over een bepaald juridisch thema te verrijken en boeiende internationale contacten te leggen.

Een internationale studie-ervaring is een opsteker van onschatbare waarde, voor potentiële werkgevers als voor jezelf. Het is een bewijs van doorzettingsvermogen en flexibiliteit, en draagt bij tot je verdere persoonlijke vorming. Een absolute aanrader!

9

LAW FUN

10

ELSA SUMMER LAW SCHOOL – UMINHO SUMMER LAW SCHOOL ON IP LAW - Door Stephaan Cloet Naar jaarlijkse gewoonte werden ook afgelopen zomer verscheidene ELSA Summer Law Schools gehouden. Tijdens een zogenaamde 'SLS' worden dertig ELSA-leden van over heel Europa een week lang ondergedompeld in de wereld van een tak van het internationaal recht. De organiserende lokale ELSA-groep houdt daartoe een combinatie van lezingen, conferenties, bedrijfsbezoeken, mock trials en/of moot courts teneinde de deelnemende studenten voldoende kennis over het onderwerp te kunnen bijbrengen. Zo werden tijdens de zomer van 2013 Summer Law Schools gehouden rond onder andere geschillenbeslechting, mergers & acquisitions, mensenrechten, intellectueel eigendomsrecht en financieel recht in respectievelijk Wenen, Istanbul, Zagreb, Porto en Boekarest.

Alsof dit nog niet volstond, was nog een seminarie voorzien met vooraanstaande leden uit de wereld van het intellectueel eigendomsrecht en mochten de deelnemers de opgedane kennis in de praktijk omzetten tijdens een gesimuleerde rechtszaak, de zogenaamde mock trial.

Opdat de uit alle uithoeken van Europa afkomstige deelnemers kennis zouden kunnen maken met elkaar en hun, veelal toeristische, omgeving, voorzien de organisatoren, bovenop het academisch programma, ook sociale en culturele activiteiten. In Braga bestond het (facultatieve) culturele programma voornamelijk Reeds afgelopen zomer besloot een van onze uit het bezoeken van nabijgelegen historische sites, door restaurant-, cafĂŠ-, en/of bestuursleden zich aan het ELSA Summer School- gevolgd avontuur te wagen. Onze penningmeester trok naar discotheekbezoeken.

Braga, nabij Porto, om er deel te nemen aan de SLS rond intellectueel eigendomsrecht en keerde terug De ELSA Summer Law Schools zijn toegankelijk voor alle terug met een bagage aan kennis en culturele ELSA ELSA--leden. Wens je hier zelf eens aan deel te nemen, dan ervaringen. De combinatie van een strak academisch hou je rond april/mei best de evenementenpagina van ELSA programma, sightseeing en sociale activiteiten International in de gaten op www.elsa.org/activities/events. maken van de ELSA Summer Law Schools immers Voor meer informatie kan je steeds een mail sturen naar info@elsabrussel.be. een onvergetelijke belevenis.

Overdag, van 9u tot 16u, vonden er in de lokalen van de Universidade do Minho in Braga verschillende lezingen plaats van gerenomeerde Portugese en Spaanse docenten en advocaten, elk deskundige in het vakgebied waarover ze kwamen doceren. De kwaliteit van het academisch programma wordt bovendien telkens gewaarborgd door een specialist terzake, geselecteerd door de organisatoren.

11

12

DE BELGISCHE JUSTITIE DOOR DE OGEN VAN PROF. DR. FILIEP DERUYCK - Door Olivier Dinet Als sluitstuk op de lezingen door strafadvocaat Walter Van Steenbrugge en Minister van Justitie Annemie Turtelboom rond de hervormingen van de Belgische Justitie, geeft ELSA-Brussel ditmaal graag het woord aan de geëerde (en door studenten ietwat gevreesde) Professor Straf- en Strafprocesrecht Dr. Filiep Deruyck om ons zijn bedenkingen te geven bij de geplande hervormingen.

Filiep Deruyck is Licentiaat in de Rechten (VUB, 1988), Doctor der Rechtswissenschaft (Justus-LiebigUniversität Giessen, Duitse Bondsrepubliek, 1990) en Doctor in de Rechtsgeleerdheid (VUB, 1996). Als hoofddocent verbonden aan de VUB (Faculteit Recht en Criminologie, Vakgroep Publiek Recht, Afdeling Strafrecht) doceert hij o.a. de vakken Strafrecht, Strafprocesrecht en Financieel-economisch Strafrecht. Daarnaast is hij advocaat aan de Balie van Antwerpen sinds 1996 en vervoegde hij het kantoor Antaxius in 2004 als of counsel.

De wetgever heeft er in 1998 - in de nasleep van de Dutroux-affaire - met de Wet-Franchimont voor gekozen om de procespositie van het slachtoffer van een misdrijf gevoelig te verbeteren. Hierdoor werd de benadeelde echter processueel de tegenpartij van de verdachte, waardoor ook deze van dezelfde rechtsmiddelen moest kunnen genieten om een eerlijk proces te waarborgen.

De versteviging van de procespositie van de Burgerlijke Partij (BP) kon dus enkel maar gepaard gaan met een evenredige versteviging van de procespositie van de verdachte.

Het Grondwettelijk Hof (GwH) heeft reeds meermaals geoordeeld dat het Openbaar Ministerie (OM) in het belang van de wet en de gemeenschap optreedt, en daarom over meer procedurele mogelijkheden dan de verdachte kan en mag beschikken.

Mijn patroon sprak indertijd het OM nog aan als “achtbaar orgaan van de wet”. Het betrof namelijk geen tegenpartij. Daarom zit het OM ook even hoog als de rechter in tegenstelling tot de BP en de verdachte. Maar is die positie van het OM nu nog onverkort Tevens is hij stichtend lid van de redactie van het gerechtvaardigd?

Tijdschrift voor Strafrecht (2000-2005) en van het tijdschrift Nullum Crimen (2006).

Er kan in de praktijk vastgesteld worden dat men steeds meer is opgeschoven naar een accusatoir strafrechtelijk Hoe is de Belgische Justitie veranderd systeem naar Angelsaksisch model, waarbij het OM verworden is tot tegenpartij van de verdachte en elk van sinds U bent afgestudeerd ? de partijen het eigen onderzoek voert. De nog jonge Salduz-wetgeving is het meest recente voorbeeld van “De grootste verandering is ongetwijfeld te situeren in deze tendens. Bepaalde advocaten pleiten daarom voor de toegenomen complexiteit van de strafprocedure, die meer rechten om hun onevenwichtige positie ten sindsdien aangegroeid is met een groot aantal opzichte van het OM recht te trekken (het zogenaamde rechtsmiddelen en te doorlopen tussenprocedures principe van de “equality of arms”). alvorens tot een einduitspraak te komen. [>>>]

13

De nieuwe Salduz-richtlijn (Richtlijn 2013/48/EU van het Europees Parlement en de Raad 22 oktober 2013), die Zijn er teveel proceduremiddelen voor tegen 27 november 2016 omgezet moet zijn in de de verdachte? Staat, zoals in de film nationale rechtsorde, voorziet in een veel ruimere tussenkomst van de advocaat in de strafprocedure. wordt gezegd, “recht niet langer Dergelijke tussenkomst is inherent aan een accusatoir synoniem met gerechtigheid”? systeem, omdat het aan de partijen overgelaten wordt om het onderzoek à decharge te voeren in tegenstelling “Procedurele waarborgen zijn er niet om schuldigen te tot een inquisitoir systeem waarbij het OM zijn doen ontsnappen aan hun straf, maar om onschuldigen, onderzoek zowel à charge als à decharge van de verwikkeld in een strafproces, te beschermen. Die verdachte voert.” waarborgen zijn er dus voor onschuldigen en schuldigen tegelijk. Een goed werkend strafrechtelijk systeem zou Wat vindt U van deze evolutie naar een er ook toe moeten leiden dat er juist niet veel vrijspraken zijn! Deze zaken zouden er namelijk bij de accusatoir strafsysteem? beslissing van het parket om al dan niet te dagvaarden en bij de regeling van de rechtspleging door het “Persoonlijk ben ik hier geen voorstander van, daar het onderzoeksgerecht reeds uit gefilterd moeten zijn. afbreuk doet aan het publieke karakter van het strafrecht. In het inquisitoriale model werd een De rechtstaat moet er op gericht zijn het evenwicht te wetsovertreding gezien als een misdrijf tegen de bewaren tussen de belangen van de gemeenschap bij gemeenschap in plaats van tegen het slachtoffer. een efficiënte vervolging en bestraffing van misdrijven Daarom verkreeg de overheid het monopolie om de en de belangen van het vervolgde individu. Professor vervolging en de bestraffing van deze misdrijven voor Emeritus Alain De Nauw sprak in dit verband van een zijn rekening te nemen. Het inquisitoriale onderzoek constante slingerbeweging tussen de door het OM had tot doel de waarheid aan de rechtsinstrumentele en de rechtsbeschermende functie oppervlakte te brengen. van het strafrecht. Deze moeilijke evenwichtsoefening vertaalt zich echter maar al te vaak in In de huidige evolutie zal het strafrecht echter meer en paniekvoetbalwetgeving.” meer geprivatiseerd worden. De waarborgen van een eerlijk proces (“fair trial”) overeenkomstig art. 6 EVRM Salduz--richtlijn kunnen aldus op de helling komen te staan. Door de Is men met de nieuwe Salduz strafprocedure steeds meer te privatiseren, wordt de dan het evenwicht verloren? uitkomst meer en meer bekomen vanuit het kikvorsperspectief van de burgerlijke partij. De vraag “De nieuwe Salduz-richtlijn houdt in dat de verdachte kan gesteld worden of dit overall de meest wenselijke vanaf de ondervraging door de politiediensten recht uitkomst is? Het strafrecht dreigt zo herleid te worden heeft op bijstand van een advocaat gedurende heel de tot een particulier wraakrecht.” verdere procedure. Nu is dit slechts verplicht vanaf de arrestatie tot het afleveren van het aanhoudingsbevel Over wraak gesproken. In de film “Het door de onderzoeksrechter. De slinger lijkt aldus vonnis”, waarin het hoofdpersonage het inderdaad teveel doorgeschoten naar de kant van de waarborgen. Door deze beslissing van de recht in eigen handen neemt, klaagt individuele EU stevent er a.h.w. een tsunami op ons af waarvan we regisseur Jan Verheyen het probleem niet kunnen inschatten of onze dijken ertegen bestand van de procedurevrijspraken aan. Hoe zijn. [>>>]

staat u tegenover aanklachten?

dergelijke

14

De vraag kan gesteld worden of de fysische bijstand door een advocaat vanaf de prille start van het strafonderzoek wel zo‟n noodzakelijke waarborg is. De ondervraging door de politiediensten is namelijk één van de meest nuttige onderzoekshandelingen.

Het mag niet uit het oog verloren worden dat een advocaat steeds, per definitie, partijdig is (hij staat immers een partij bij) en telkens hij optreedt, hij reeds de verdediging dient te organiseren. Hoe meer een advocaat dus bij het begin van de strafprocedure betrokken zal worden, hoe groter de invloed van de organisatie van de verdediging op het procesverloop.

Een correct verhoor had evenzeer verzekerd kunnen worden door middel van audiovisuele middelen om een latere controle mogelijk te maken.

Toen ik begon aan de balie (nog voor de inwerkingtreding van de Wet-Franchimont in 1998) begon de taak van de advocaat eigenlijk pas op het einde van het strafonderzoek bij de dagvaarding of oproeping om te verschijnen voor de raadkamer. Het vooronderzoek wordt nu echter reeds meer en meer tegensprekelijk. De vraag zou gesteld moeten worden vanaf wanneer de organisatie van verdediging optimalerwijze zou moeten aanvatten.

Strafadvocaat Walter Van Steenbrugge meldde tijdens zijn lezing dat een groot deel van de huidige procedurefouten het gevolg is van een te grote delegatie van onderzoekshandelingen aan de politie met een gebrekkige controle door de onderzoeksrechter, die enkel bijgestaan wordt door een griffier die dan nog niet eens een jurist is.

“De huidige omkadering van de onderzoeksrechter in België is inderdaad schabouwelijk. Het tekort aan personeel en middelen heeft ongetwijfeld een impact op het goed functioneren van de onderzoeksrechter, die eigenlijk de machtigste persoon van België zou moeten zijn. Enkel de onderzoeksrechter kan immers beslissen of jij en ik vanavond in ons eigen bed kunnen slapen.

Ingevolge de Wet-Franchimont en de voorgaande aanbevelingen van de Bende-commissie is de onderzoeksrechter volledig onafhankelijk geworden doordat hij niet langer een Officier van de Gerechtelijke Politie is. Door de gebrekkige omkadering ontstaat evenwel het risico dat de onderzoeksrechter meeloopt aan de hand van de politiediensten, aan wie hij noodgedwongen de meeste van zijn taken, zonder daadwerkelijke vorm van controle, moet delegeren.

De onafhankelijke en onpartijdige controle door een onderzoeksrechter op de eerbiediging van de rechten Maatregelen hiertegen moeten dan ook genomen van eenieder is reeds de grootst mogelijke garantie op worden.” een eerlijk strafproces!

Eén van de reeds geplande hervormingen De tussenkomst van een advocaat kan daarentegen wel nuttig zijn wanneer op het einde van het onderzoek blijkt dat het onderzoek gebrekkig is verlopen (bv. in geval van een confirmation bias door de politiediensten).

Voor 1998 was het de advocaat bovendien wel reeds toegestaan een willig verzoek in te dienen om bepaalde onderzoekshandelingen te laten stellen die zinnig voor de waarheidsvinding konden zijn. Het nog verder tegensprekelijk maken van het vooronderzoek lijkt mij geen doel op zich. Ik kan mij niet van de indruk ontdoen dat het strafprocesrecht tegenwoordig blind evolueert zonder zicht op het uiteindelijke geheel.”

U vermeldt de belangrijke rol van de onderzoeksrechter.

is de vermindering van de bestaande 27 gerechtelijke arrondissementen naar 12 nieuwe gerechtelijke arrondissementen (de 10 provincies + Brussel en Eupen). Is dit een goede zaak voor de rechtsbedeling?

“Ik ben persoonlijk meer een voorstander van een horizontale verdeling naar competentie in plaats van een louter territoriale verdeling. Het doel moet namelijk zijn een daadwerkelijke verandering te bewerkstelligen.

De Procureur des Konings (PK) van Turnhout afschaffen, maar in Turnhout vervolgens iemand als zgn. onderprocureur van de PK van Antwerpen plaatsen, is het kind louter een andere naam geven zonder inhoudelijke wijziging. [>>>]

15

In bijzondere materies worden de competenties reeds horizontaal ingedeeld.

Denk maar aan de fiscale substituten (ietwat neerbuigend “vliegende substituten” genoemd) en het Federaal parket (optredend inzake o.m. terrorisme en financieel-economische criminaliteit) die overal in het Rijk ingezet kunnen worden. Dit laat toe gespecialiseerde kennis overal te kunnen inzetten, en tevens in bepaalde arrondissementen ontstane particulariteiten weg te werken. Kleine fraude in het ene arrondissement streng vervolgen, en in het andere stelselmatig seponeren werkt de rechtsongelijkheid anders enkel maar in de hand.

Kan Justitie door meer te moderniseren de achterstand verder wegwerken of zijn andere maatregelen vereist?

“Aan justitiepersoneel boven 50 jaar een pc geven, zal de boel waarschijnlijk enkel meer vertragen (ironisch).

Een gescand pdf-bestand van het dossier kunnen bekomen is daarentegen inderdaad een effectief middel om te vermijden dat omvangrijke dossiers meermaals handmatig moeten worden gekopieerd.

Verder zou men ook het systeem van de referendarissen (zoals die bestaan bij het GWH, het Hof van Cassatie en het parket) kunnen uitbreiden naar de Dergelijke horizontale verdeling is écht niet onhaalbaar. zetelrechters om hen bij te staan in het opzoeken van België is heus niet zo groot!” bronnenmateriaal waardoor zij zich meer op de essentie van de zaak kunnen concentreren. Een betere Verder wil de Minister het aantal omkadering van de togadragers is zeker gewenst.”

raadsheren in beroep verminderen van drie naar één alleen zetelende raadsheer. Zal dit de efficiëntie ten goede komen?

“Ik geloof niet dat deze maatregel zo‟n groot verschil zal uitmaken.

In de nasleep van de invrijheidstelling van Michelle Martin werd beslist de voorwaardelijke invrijheidstelling, evenals de procedure tot het verkrijgen ervan, te verstrengen. Is dergelijke steekvlampolitiek gewenst of nefast? Is het strafrecht niet teveel een gepolitiseerd instrument geworden?

Ten eerste behoudt men de mogelijkheid te vragen de zaak toch nog door 3 raadsheren te laten behandelen.

De toepassing van deze ontsnappingsclausule is in de vergelijkbare - vroeger reeds gewijzigde - procedure voor de correctionele rechtbank nu al eerder de regel “Men heeft nu het “probleem” opgelost door louter de dan de uitzondering. termijnen te verlengen zonder zich de fundamentele Zelfs als men de drie raadsheren dan elk op een vraag te stellen over het nut van de voorwaardelijke verschillende zaak kan plaatsen, zullen zij uitspraak invrijheidstelling an sich. Wat wou men hiermee juist moeten doen in een eigen kamer met een procureur en bereiken? De gevangenissen ontlasten of gevangenen een griffier in elk van deze kamers, hetgeen - nog enig perspectief bieden en aldus de rust in de paradoxaal genoeg tot een grotere gevangenissen bewaren? Indien die redenen niet meer personeelsbehoefte aanleiding zal geven. Ook zal men valabel zouden zijn, moet men het hele systeem van dan extra lokalen nodig hebben, wat in bepaalde hoven voorwaardelijke invrijheidstelling in vraag durven stellen.

Ik ben niettemin de mening toegedaan dat het zeker en rechtbanken problematisch dreigt te worden.” nog merites heeft.

In Antwerpen loopt momenteel een proefproject waarbij advocaten hun conclusies en stukken via ee--mail mogen bezorgen aan de griffiers van het Hof van Beroep.

Vroeger besliste de minister van Justitie over de voorwaardelijke invrijheidstelling totdat men besliste dit oordeel over te laten aan een onafhankelijke en onpartijdige strafuitvoeringsrechtbank. Dan moet men niet klagen als het oordeel van deze rechtbank in één welbepaalde zaak niet gesmaakt wordt door de publieke opinie. In een rechtstaat legt men zich nu eenmaal neer bij de beslissing van de rechter! [>>>] 16

Flagrant nefast vind ik de nieuwe mogelijkheid voor de Minister van Justitie om aan het OM bevel te geven cassatieberoep aan te tekenen tegen de beslissing van de strafuitvoeringsrechtbank. Dit getuigt van weinig vertrouwen in het OM, dat toch geacht wordt reeds toe te zien op de correcte naleving van de wet. Verder is het ook opmerkelijk dat de Uitvoerende Macht zich zo uitdrukkelijk inlaat met een beslissing in een individuele casus geveld door een onafhankelijk geachte Rechterlijke Macht. De basisbeginselen van de Rechtstaat lijken daardoor op de helling te komen.

Nederlands Premier Mark Rutte verklaarde vergelijkbaar dat een Minister van Justitie die uitgangsverloven zou toekennen aan de moordenaar van Pim Fortuyn niet langer Minister zou zijn, en dat het Recht dat zulks toelaat dan maar aangepast dient te worden.

Het is niet omdat het systeem in één bepaalde zaak naar een ongewenste uitkomst lijdt, dat heel het systeem slecht is. En moest het systeem slecht zijn, stelt men beter zijn visie op het beoogde resultaat bij in plaats van telkens de publieke opinie te proberen sussen met eenmalige maatregelen. “In welke visie op het recht kadert dit?”, is de vraag die ik me vaak stel bij veel van dergelijke “hervormingen”. De bredere visie ontgaat me. Er lijkt wel sprake van uitlokking bij de wetgever, die in een verminderde staat van beheersing van zijn passies wetten lijkt te blijven stemmen in de hoop tijdelijk een oplossing te kunnen bieden (ironisch).

Justitie wordt aldus herleid tot een zeer oude auto, telkens opgelapt met veel reserve-onderdelen, zonder dat men de aanschaf van een nieuwe auto ook maar durft te overwegen.”

Veel vrijspraken om procedurefouten (zoals recentelijk de affaire rond prins Henri de Croÿ Croÿ--Solre) of verjaring komen voor in fiscale fraudezaken. De “afkoopwet” versterkt het beeld dat de meest welgestelde criminelen gemakkelijk wegkomen, terwijl de kleine fraudeur gepakt wordt. Men neemt zelfs het woord “klassenjustitie” in de mond.

Een terechte kritiek?

“Ik zou graag deze boutade voor eens en altijd ontkrachten. Er vinden niet meer fouten of verjaringen plaats in het Fiscaal of Financieel-Economisch Strafrecht dan in de andere takken van het strafrecht.

Het is louter een probleem van perceptie, gevoed door de media.

Ik ben er een absolute voorstander van dat het OM meester kan blijven over het al dan niet uitoefenen van de strafvordering door het voorstellen van een minnelijke schikking, zelfs na het einde van het gerechtelijk onderzoek (zoals dit ook in Nederland gebeurt) tot op het punt waarop een rechter van de zetel zijn oordeel geveld heeft. Het is opportuun aan het OM de mogelijkheid van een afdoening buiten proces over te laten.

De kritiek van klassenjustitie is ook niet terecht. Je komt er met een minnelijke schikking namelijk niet goedkoop van af. Een minnelijke schikking aangaan is slechts mogelijk wanneer de ontdoken belastingen of sociale bijdragen terugbetaald zijn. De extra pecuniaire boete die daarboven opgelegd wordt om geen strafprocedure te hoeven doorlopen is ook niet mis. Verder is een samenleving ook niet gebaat met een lang en kostelijk proces eens de schade evenals boete (terug)betaald zijn. Er worden dus geen schimmige dealtjes achterkamers gesloten, maar er vindt louter een vertrouwelijk gesprek met de Procureur plaats. De Procureur kan op deze manier een zaak winnen zonder verder te vervolgen, en de verdachte behoudt een blanco strafregister door het afzien van een onpartijdig proces.”

Is de Justitie in andere landen eigenlijk beter geregeld?

“Zoals aangehaald bij de vraag over minnelijke schikkingen is de strafprocedure in Nederland niet afhankelijk van het type vooronderzoek. De procureur behoudt dus de mogelijkheid alsnog te seponeren, zelfs wanneer een gerechtelijk onderzoek is ingesteld.

Men is er dus afgestapt van het principe dat door de adiëring van een onderzoeksrechter de strafvordering zou ingesteld zijn, wat vraagt om een beëindiging van het onderzoek door een gelijkwaardig onderzoeksgerecht. In het Belgische systeem daarentegen kan het OM enkel voor de Raadkamer de buitenvervolging vorderen, wat veelal op protest van de Burgerlijke partij botst. [>>>] 17

Ik ben eveneens een grote aanhanger van het Duitse systeem, waar men ervoor geopteerd heeft alle overtredingen te depenaliseren. Hoger beroep bij een rechter blijft wel mogelijk, maar in de meeste gevallen wordt hier niet toe overgegaan (bv. open and shutcases zoals vastgestelde verkeersovertredingen). Dat deze zaken niet meer automatisch op het bord van een strafrechter belanden, betekent een hele ontlasting voor heel het gerechtelijk apparaat zonder dat mensen een eerlijke procedure ontzegd werden. Dergelijke maatregelen hebben meer impact dan al het Justitiepersoneel hun eigen computer te geven (ironisch).”

Welke lessen trekken?

kunnen

we

hieruit

“Dat het strafrecht in België tegenwoordig veel te veel aangewend wordt. Men zou de werking van het strafrecht reeds kunnen verbeteren door haar toepassingsgebied te verkleinen.

Moest u dan Minister van Justitie voor één dag zijn, welke hervormingen zou u onmiddellijk doorvoeren?

“Als allerindividueelste expressie van mijn e allerindividueelste emotie zou ik art. 5, 2 lid Sw., art. 5, 4e lid Sw. en art. 2bis V.T.Sv. aangaande de strafrechtelijke verantwoordelijkheid van de rechtspersoon afschaffen, aangezien het hier m.i. aberraties betreft.

Moest ik echter Minister voor een maand kunnen zijn, zou ik de strafschalen van het Strafwetboek (Sw.)laten herzien. Veel misdrijven komen nu de jure voor Assisen, maar worden de facto steeds gecorrectionaliseerd om ze toch te kunnen vervolgen. Denk bijvoorbeeld aan de misdaad “Valsheid in geschriften” waarvoor men een jury zou moeten laten samenkomen, wat in de praktijk nooit gebeurt. Het aanpassen van de strafmaten verandert in de praktijk bovendien niets aan de uiteindelijk opgelegde straf. Door correctionalisatie wordt de maximale gevangenisstraf nu toch al herleid tot 5 jaar. Een aanpassing van de strafmaten zou dus louter neerkomen op een afstemming aan de realiteit.

Men dient af te stappen van de criminalisering van het maatschappelijk leven door middel van blanco strafbaarstellingen op het eind van iedere bijzondere wet. Enkel zo kan het strafrecht terug gelding krijgen als Moest ik tenslotte Minister voor 1 jaar mogen zijn, zou ik ultimum remedium. het Wetboek van Strafvordering (Sv.) laten moderniseren. Ik zou eerst het wetboek gewoon eens Nu wordt soms tot 70 % van de zaken geseponeerd, logisch laten ordenen en de door het Hof van Cassatie geformuleerde oplossingen i.g.v. lacunes in de wet wat neerkomt op heel wat overbodige werklast.” laten codificeren. Elke logica ontbreekt namelijk in de huidige indeling. De Voorafgaande Titel van het Kan een Europese harmonisering meer Wetboek van Strafvordering is b.v. verworden tot een eenheid en duidelijkheid in ons „vuilbak‟, waar men alles in stopt waar men niet onmiddellijk een betere plaats in het Wetboek zelf voor strafrecht brengen? vindt. Zo wordt de politionele provocatie in art. 30 V.T.Sv. gevolgd door een bepaling betreffende de “Het probleem met de Europese harmonisering van het uithandengeving door een jeugdgerecht in art. 31 strafrecht, is de startpositie van de lidstaten vanuit V.T.Sv. en thans door een bepaling m.b.t. de nietigheden in art. 32 V.T.Sv. De samenhang ontgaat verschillende procestypes. me. Vervolgens kan men echt werk beginnen maken Dit heeft ons in de huidige grijze zone gebracht, waarbij van een verdere aanpassing van de processuele regels. we vanuit een inquisitoriaal procestype in de praktijk in [>>>] een accusatoir procestype beland zijn.”

18

Op 1 december 2005 had de Senaat nochtans het door de Franchimont-commissie voorbereide wetsvoorstel voor en nieuw Wetboek Strafprocesrecht goedgekeurd. Eind 2006 werd spijtig genoeg bekendgemaakt dat de Kamer het wetsontwerp niet meer zou behandelen. Nu heeft men een nieuwe werkgroep voor de knelpunten in het strafprocesrecht in het leven geroepen, maar al dit werk is in het verleden reeds gebeurd!

Het is frustrerend te zien hoe men deze broodnodige hervorming maar op de lange baan blijft uitschuiven. Veel dingen lopen nu scheef omdat het wetboek Strafvordering niet langer coherent is en tientallen artikels niet langer accurate informatie bevatten. Daarom vind ik dat het voor studenten geen cadeau is om hun wetboek op het examen “Strafprocesrecht” te mogen gebruiken.”

Minister van Justitie Deruyck zien wij alvast zitten!

“Ik vrees van niet. Ik ben immers niet zo goed in het sluiten van compromissen.”

19

20

Wij hopen, waarde lezers, dat jullie genoten hebben van onze nieuwsbrief, en wij wensen u nog een productieve blok en fijne feesten!

Redactie nieuwsbrief: Zita Leijnse (coĂśrdinatie en lay lay--out), Nola Cammu (illustratie). Bijdragen van: Olivier Dinet, NoĂŤ Schellinck, Stephaan Cloet. Met dank aan prof. Dr. Filiep Deruyck.

21