Euskal Herria Kantuz by X X

Euskal Herria

kantuz

101 abesti kantatuenak

kantu zerrenda 1. Aberriaren mugak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 2. Agur Euskal Herriari . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3. Agur Xiberua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 4. Agure zaharra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 5. Ai zer plazera / Ama . . . . . . . . . . . . . . . . 14 6. Aita semeak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 7. Amak ezkondu ninduen . . . . . . . . . . . . . 16 8. Amets . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 9. Ameriketara joan nintzen . . . . . . . . . . . 18 Nevadarat joan nintzen . . . . . . . . . . . . . . 19 10. Anttoni eta Antton . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 11. Arrosako zolan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 12. Arbola gainean / Laborari . . . . . . . . . . . . 24 13. Arratsalde honetan . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 14. Atharratzeko gaztelua . . . . . . . . . . . . . . 29 15. Azken dantza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 16. Bagare . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 17. Baldorba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 18. Bale ihizi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 19. Baratze bat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 20. Batasuna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

21. Bedatsian . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 22. Begiak parrez-parrez . . . . . . . . . . . . . . . 43 23. Behin batean Loiolan . . . . . . . . . . . . . . 44 24. Behin betiko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47 25. Bermioko portuan . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 26. Bizkaia maite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 27. Boga boga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 28. De Trevillen azken hitzak . . . . . . . . . . . 53 29. Donostiako hiru damatxo . . . . . . . . . . . 54 30. Edari goxoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 31. Egun da Santimamiña . . . . . . . . . . . . . . 58 32. Egun sentia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 33. Eki eder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 34. Eperra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 35. Erran dut / Ala kinkirri . . . . . . . . . . . . . 65 36. Erribera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 37. Errota zaharra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 38. Euskal Herrian euskaraz . . . . . . . . . . . . 68 39. Ez, ez dut nahi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 40. Furra furra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 41. Galdetzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 42. Gaztelugatxe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 43. Gernikako arbola . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 44. Goizian argi hastian . . . . . . . . . . . . . . . . 79 45. Goizian goiz jaikirik . . . . . . . . . . . . . . . . 80 46. Gora ta gora beti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 47. Guk euskaraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

48. Habanera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 49. Hiri hartan izan zen . . . . . . . . . . . . . . . . 88 50. Ilargia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 51. Itsasoan urak handi dire . . . . . . . . . . . . . 91 52. Ituringo arotza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 53. Itziarren semea . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 54. Izotz ondoko eguzki . . . . . . . . . . . . . . . 96 55. Jaun Baruak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 56. John zaharra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 57. Kantuz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 58. Kattalin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 59. Kontrapas . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 60. Kontsesiri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 61. Kupela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 62. Lau haizetara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 63. Lau teilatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 64. Lepoan hartu ta segi aurrera . . . . . . . . 112 65. Loretxoa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 66. Loriak udan ihintza bezela . . . . . . . . . 116 67. Maitiak galdegin zautan . . . . . . . . . . . . 119 68. Maria Solt ta Kastero . . . . . . . . . . . . . . 120 69. Markoxen txerrixe . . . . . . . . . . . . . . . . 122 70. Martxa baten lehen notak . . . . . . . . . 124 71. Matalaz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 72. Mendian gora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 73. Nafarroa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 74. Nafarroa, arragoa . . . . . . . . . . . . . . . . . 132

75. Negua joan da ta . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 76. Nere herriko neskatxa maite . . . . . . . 136 77. Oi ama Euskal Herri . . . . . . . . . . . . . . 137 78. Oi gu hemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 79. Oi kanta berri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 80. Oi Pello Pello . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 81. Orhiko xoria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 82. Pello Joxepe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 83. Pottoka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 84. Prima eijerra . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 85. Salamankara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 86. Sekulabelardiko kantaria . . . . . . . . . . 153 87. Topa dagigun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 88. Trapu zaharrak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 89. Triste bizi naiz eta . . . . . . . . . . . . . . . . 156 90. Txalaparta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 91. Txantxibiri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 92. Txatxamatxalinatxu . . . . . . . . . . . . . . 159 93. Txori ttikia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 94. Txoria txori . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 95. Ume eder bat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 96. Urtxintxak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 97. Xalbadorren heriotzean . . . . . . . . . . . 164 98. Zazpial oihal batetik . . . . . . . . . . . . . . 166 99. Zenbat gera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 100. Zibilak esan naute . . . . . . . . . . . . . . . . 169 101. Zure doinua . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171

1. Aberriaren mugak Hitza: Joxerra Garzia // Musika: Txomin Artola

Nire aberria lurra bezain zaharra da baina ez da lurra bakarrik haizeak bezala inguratzen nau eta lotzen askatzen nauelarik. Nire aberria suaren antzekoa da beti bera berria beti epeltzen nau kanpoan hotz dagoenean ta erretzen ere badaki. Aberriaren mugak, euskararenak gure baitan daude gehienak euskara zabalduaz lau haizetara zabalago egiten gara. Nire aberria harrizko herria da hitzezkoa eta hitzekoa altzairuzko txakolin ardo zurezkoa eta hondar anonimoa. Nire aberria burdin bihurria da oroimenean arindua itsas-laminen baten herdoilezko kantu etorkizunez fosildua. Aberriaren mugak, euskararenak... 8

2. Agur Euskal Herriari Hitza eta musika: Jose Maria Iparragirre

Gazte gaztetandikan herritik kanpora estranjeri aldean pasa det denbora. Herrialde guztietan toki onak badira, bis baina bihotzak dio "Zoaz Euskalerrira".

[

Agur nere bihotzeko amatxo maitea! Laster etorriko naiz, kontsola zaitea. Jaungoikoak nahi badu ni urez joatea, bis ama, zertarako da negar egitea?

[

Lur maitea uztea da negargarria. Hemen gelditzen dira ama ta herria. Urez noa ikustera bai, mundu berria... bis Oraintxe bai naizela errukigarria.

[

3. Agur Xiberua Hitza eta musika: Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»

Sor lekhia ützirik gazte nintzalarik, Parisen sarthü nintzan korajez betherik. Plazerez gose eta bürian hartürik behar niala alegera bizi... Bostetan geroztik, nigar egiten dit, bis Xiberua zuri. Agur Xiberua, bazter güzietako xokhorik eijerrena! Agur sor lekhia, zuri ditit ene ametsik goxuenak. Bihotzan erditik bostetan elki deitadazüt hasperena; zü ützi geroztik bizi niz trixterik, abandonatürik, ez beita herririk, Parisez besterik, zü bezalakorik. Palazio ederretan gira alojatzen, eta segür goratik aide freska hartzen; Gain behera soginik beitzait üdüritzen Orhi gainen nizala agitzen... Bena ez dira heben bazterrak berdatzen, bis txoriak kanthatzen! Agur Xiberua...

4. Agure zaharra Hitza: Lluis Llach-Xabier Lete // Musika: Lluis Llach

Agure zahar batek zion bere etxe aurrean goizean goiz lantokira irteten nintzanean: ez al dek gazte ikusten gure etxola zein dan? desegiten ez badugu, bertan galduko gera. Baina guztiok batera saiatu hura botatzera, usteltzen hasia dago-ta, laister eroriko da. Hik bultza gogor hortikan, ta bultza nik hemendikan, ikusiko dek nola-nola laister eroriko dan.

Baina denbora badoa, nekea zaigu hasi, eskuak zartatu zaizkit, eta indarrak utzi. Usteltzen badago ere, karga badu oraindik, berriz arnasa hartzeko esaigun elkarrekin: Baina guztiok batera ... Agure zaharra falta da bere etxe ondotik, haize txar batek hartuta eraman du hemendik. Haur batzuk ikusten ditut eta inguraturik aitona zaharraren kanta nahi diet erakutsi. Baina guztiok batera ...

5. Ai zer plazera / Ama Hitza eta musika: Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»

Ai zer plazer(r)a bost urten bürian sorlekülat ützültzia! Ene herria, etsitü nian, zure berriz ikustia; aski sofritüz nik hanitxetan desir nükian hiltzia, bis ezpazüntüdan hain maite üken oi ama Eskual Herria.

[

Hanitxen gisa partitü nintzan etsaia güdükatzera; gogua bero, bihotza laxü, eta kasik alagera, ezpenakian orain'ordian, zer zen amaren beharra, bis hari pents’ eta biga-bostetan, aiher zütazün nigarra.

[

Erresiñola kantari eijer libertatian denian, bena trixtüran higatzez dua kaiola baten barnian; gü ere, ama, hala güntüzün tirano haien artian, bis zure ametsa kontsolagarri, trixtüra handienian.

[

6. Aita semeak Hitza: Mikel Zarate // Musika: Natxo de Felipe

bis

Aita-semeak tabernan daude, Ama-alabak jokoan. Berriz ikusi beharko dugu behi gizena auzoan, berriro ere ez da faltako trapu zaharrik kakoan. Aita-semeak tabernan daude... Eta lapurrek ohostu dute guk gendukana etxean, eta gu gaude erdi biluzik beti inoren menpean. Aita-semeak tabernan daude... Geurea dugu erru guztia geurea dugu osoa, ez inori ba errua bota Euskal Herria hiltzean. Aita-semeak tabernan daude... Baina gaztea naiz eta daukat etorkizuna eskuan, ez zaigu hilko Euskal Herria ni bizi naizen artean. Aita-semeak tabernan daude...

7. Amak ezkondu ninduen Hitza eta musika: herrikoia

Amak ezkondu ninduen hamabost urtekin, hamabost urtekin. Senarrak bazituen larogei berakin, eta ni, neskatila gaztea, agure zaharrakin, agure zaharrakin. Ama, zertarako dut nik agure zahar hori? Agure zahar hori? Hartu ta leihotikan jaurti behar dut nik, ai ene! ene leihotikan jaurti behar dut nik, jaurti behar dut nik. "Neska, hago isilikan, aberatsa dun hori, aberatsa dun hori. Pazientziz pasa hitzan urte bat edo bi, hori hilez geroztikan biziko haiz ongi, biziko haiz ongi”. Deabruak eraman dezala interesatua interesatua. Hau baino nahiago dut hogei urtekoa, ai ene! hogei bat urteko gazte loratua, gazte loratua.

8. Amets Hitza: Agustin Zubikarai // Musika-bertsioa-: Argoitia neba-arrebak

Amets, amets egin itsas gizona, amets, zure ametsa gerta leikela. bis

Berriz etorriko zera Ondarruko kaiera, han daukazu maitea, itxaroten duzuna. Berriz etorriko zera zure txaluparekin, han daukazu maitea ta bihotza. Han daukazu maitea ta bihotza.

9. Ameriketara joan nintzen

Hitza eta musika: herrikoia

Ameriketara joan nintzen, xentimorik gabe, handik etorri nintzen, maitia, bost milioien jabe. Txin, txin, txin, txin, diruaren hotsa! Harexek ematen dit maitia, bihotzean poza. Urteak joan ziren on eta tzar nahaste, gure fortuna heiekin eta denak berriz haste!

Nevadarat joan nintzen

Hitza: J. Kosteratzu // Musika: herrikoia // Bertsioa: Hegoak taldea

Nevadarat joan nintzen dirurikan gabe, handik itzultzekotan maitia, bortz miliunen jabe. Ai, ai, ai, ai, ai! Ametsaren lana! Aita-amen erranetarik barna Ibili bagina. Urteak joan ziren on eta tzar nahaste, gure fortuna heiekin eta denak berriz haste! Ai, ai, ai, ai... Begia zorrotz eta memoria argi, ez den, ez den tokian, maitia aztaparrak garbi. Ai, ai, ai, ai.... Moltsa arin dut, bainan, aberats gogua! Nere fortuna zare maitia, nire sosegua!

10. Anttoni eta Antton Hitza eta musika: herrikoia

Antoni! Antoni! Zure atean nago ni. Ai Anton, ai Anton! Ate ondoan hor konpon. Hormatxoriak negu gorrian ez du atsegin elurra: zerua goibel, kabia hotza eta janari gabe lurra. Ai, maite, nire bihotzak duen zure hotzaren beldurra! Biontzat kabi bat berotzeko bilduko nuke egurra. Enarak ez du behin egindako kabirik inoiz aldatzen: urtero beti kabi haretan umeak ditu bazkatzen. Baina zu, Anton, enara txarra zaitut niretzat bilatzen jai bakoitzean neska berria Ikusten zaitut maitatzen.

Enarak ere, bere kabia galduta badu ikusten, biderik gabe, haruntz ta honuntz kabitik du aldegiten. Egarri dagoen nire bihotza, zuk eman ezik edaten, berriro ere ibiliko da gogorik gabe nonbaiten. Zure bihotza egarri dela esan didazu bertsotan: neronek ere ikasia dut arrazoi duzula hortan. Zu beti zabiltz edari bila, ikusi zaitut askotan; baina neurriz gain, egarri hori itotzen duzu ardotan. Antoni! Antoni! Kalabaza zale ez naiz ni. Ai Anton!, ai, Anton! Haize freskoari, gabon!

11. Arrosako zolan Hitza: Aitor Renteria «Txato» // Musika: Peio Agorradi

Arrosako zolan kantu zirimolan nahiz eta telebistan ez gaituzten modan. Euskararen garra, lokarri azkarra, gau ilun honetako gure artizarra.

bis

[

Zazpiehun langilez, sutsu ta ekilez oraina ta geroa ez ditaizke berez, kontzertu honen bidez, musika eztiez, euskal izen ta izana, betikotz bat bitez!

Koka ta hanburgesa, euskaldun baldresa gustua galtzea ere zer dugun errexa! Kendu nahi digute, bihotz ta bertute, izaki klonikoak egin nahi gaituzte.

bis

[

Jo dezagun bada, goraki aldaba multinazional horien herria ez gara, bretoi ta kortsikar, kanak ta okzitandar nor bedera izateko har dezagun indar!

Munduko herrien ta irrati libreen bilgune goxoa guk dugu urtero hemen, uhainen ildoan, asmoak geroan elkarren ezagutza daukagu gogoan.

bis

[

Munduko erronkak, herrien borrokak bildu gara hausteko zapalkuntzen sokak, dantza ta irria, kantuz ilargia gau hontan zoriontsu da Euskal Herria.

12. Arbola gainean / Laborari Hitza: Beñat Sarasola // Musika: Pier Paul Berzaitz

Arbola gainean xoria da kantatzen, kantatzen da eta bazterrak inarrosten, inarrosi eta hostoa da erortzen, euskal bihotza da bilaiz egiten. Bilaizi ondoan han dira errabian, xiloka beltzian handik elki nahian, handik elki eta kantatzerat abian, bis lagun zonbait bidian ikusiko agian. Laaaaaa, lara, lara, lara,.... Goiz argi eder bat beti jaikitzen nunbait, nunbait jeiki eta zorionean zonbait, bizi hobeago denek dukete gogo, bainan bakarrik ezin egin asmo. Haur baten sortzeko sofritze beharrezko, bizi hobetzeko legeen bihurtzeko, nor da abiatzen lagun zonbaiten biltzen bis herriaren salbatzen herioari kentzen. 24

Laaaaaa, lara, lara, lara,.... Gaur Euskal Herrian zuhaina da landatzen, landatzen da eta gero fruitu ekartzen, fruitu ekar eta auzoa da kexatzen, iraultzailaria madarikatzen. Jar giten ildoan igeri izerdian, izerdian eta lepo-zinak hegian, besoez ta botzez, hortzez eta haginez, bis lagun bat zorionez ikusiko dugunez. 25

13. Arratsalde honetan Hitza: Gorka Sarriegi // Musika: Sorotan Bele

Itxaroten ari gara arratsalde honetan zerbait aurkeztekotan jende honen aurrean. Hemendik ateratzeko kanta berri baten bat zuek ez aspertzeko arratsalde honetan honetan, honetan, honetan. Lauzpabost akorde jota kitar zahar honekin dantzatzeko doinua ez dugu besterik. Bi laguneko koadrila izerdi patsetan nahiko izango dira arratsalde honetan honetan, honetan, honetan. 26

Taupadetan dut bihotza dirua galtzetan dantza egiteko gogoa daramat zainetan kitar biolin doinuak jarraituz badauzkat dibertitzeko gaia arratsalde honetan honetan, honetan, honetan.

14. Atharratzeko gaztelua Hitza eta musika: herrikoia

Ozaze Jaurgainian bi zitroin doratü Atharratzeko Jaunak bata dü galdatü; üken dü arrapostü eztirela huntü, huntürik direnian batto ükenen dü. Portaliala juan zite, ahizpa maitia, ingoiti horra düzü Atharratzeko Jauna, otoi erran izozü ni eri nizala, zazpi egün horietan oihan nizala. Klara, zuaza orai salako leihora, ipar ala hegoa denez jakitera, iparra baldin bada goraintzi Salari, ene korpitzaren txerka jin dadila sarri. Ama, juanen gira oro elkarrekin, etxerat jinen zira xangri handireki, bihotza kargatürik, begiak bustirik, eta zure alaba tunban ehortzirik. Ama, saldu nauzü biga bat bezala, bai eta desterratü, oi Españiala, aita bizi üken banü, ama zü bezala enundüzün ezkündüren Atharratzeko salala. 29

15. Azken dantza Hitza eta musika: Manex Pagola

Uuu... Azken dantza hau, maitia, zurekin, nahi zintuzket ereman nerekin, bainan, gaurko xedia ezin daike betia! Badakit, nik ere, bihar dela joaitea! Bego pena hau, itzuliren naiz, bai, berriz Euskal Herrira! Bego urte hau, etorriko naiz betikoz zure ondorat. Uuu... Azken dantza hau, ez da sekulako, zin egina dut, zin egin betiko. Hemen, gure lurrean, bizi behar dutala! Hori ez bada, hilotz jar nadila!

16. Bagare Hitza: Bittor Kapanaga // Musika: Gontzal Mendibil

[

Araban bagare, Gipuzkun bagera, bis Xiberun bagire ta Bizkaian bagara, baita ere, Lapurdi ta Nafarran. Guztiok gara euskaldun, guztiok anaiak gara, nahiz eta hitz ezberdinez, bat bera dugu hizkera. Araban bagare,... Herri bat dugu osatzen, eta gure zabarkeriz ez daigun utzi hondatzen.

bis

[

Bagare, bagera, bagire, bagara, Euskadi askatzeko oraintxe dugu aukera.

17. Baldorba Hitza: Juan Antonio Urbeltz // Musika: Benito Lertxundi

Ezkil gabeko elizen eremu emankorra, giza murzuriko zure ardientzat. Oi Baldorba, oi Baldorba eguzki eta haize idor, mahats-ardo ibai, galburuarena. Lur gorri, harri landu, mailu eta zizelaren kantu, kitarrazko alakiketan, Armeniako kanun, ahots urratuan. Oi Baldorba, oi Baldorba esazu nor zen bidetik baztertu zintuen madarikatua

Zure irriño romanikoa erdi izoztu eta leloturik utzi zuen madarikatuaren bis izena nahi dut. Oi Baldorba, oi Baldorba esazu nor zen bidetik baztertu zintuen madarikatua. Oi Baldorba, zutaz oroit eta zuri nagozu. bis Kantu bat laburra da eta pentsa zuk, esaten ez dizudan hartaz. Oi Baldorba, oi Baldorba, esazu nor zen bidetik baztertu zintuen madarikatua.

18. Bale ihizi Hitza: Otxalde taldea // Musika: herrikoia

Ni itsas gizona banintz iparreko izotz lurretarat joan nintaike hegaldaka bale itsu gizenen ondotik. Itsasoa harro dago haizea oro txarrean eta gu ezin kontsola etxe goxoa gogoan harturik. Lana gustokoa zaio arrantzale gai den gazteari bainan ikaretan dago bale basa hurbiltzen denean. Lot lanari, erna gaiten dio kapitaina jaunak. Marinela eri dago gorputz arimak errotik daldaran.

Borroka hasten denean uhain zoroak jauzian gora Aberea zaurituta odol basa zurrutan dario. Oligo hexur paflea, sos guttirekin saritzat Moltsa arin itzultzen da. Gaztea Ziburuko tabernarat.

19. Baratze bat Hitza eta musika: Pier Paul Berzaitz

Hau da egün eijerra mila xoriek kanta ziauri ene erregina besoak zuri ditizüt para. Baratze bat nahi deizüt egin, amets sekretüenekilan, liliak egün jauntzi eijerrenetan bis mila kolorez dantzan bihotzetan. Gaü beltz ta sakonetik elkitzen nüzü hoztürik, bihotza hain tristerik zütaz hainen berantetsitürik.

Baratze bat... Karrosa bat hor dügü kanpoan gure aidürü. Ez gal haboro denbora hiskor beitago amodioa. Baratze bat... Maitarzün berriari ilargiak dü argi, emanen deikü aski gük elkar maita dezagün beti. Baratze bat...

20. Batasuna Hitza eta musika: Telesforo Monzon

Aupa gizona, jeiki mutil atzar emazte ta neskatil, borrokarako dei eginaz irrintzi bat dabil. Euskal Herria diagu zai presoak eta hilak ere bai abertzale izan ezkero gaur, gauden denok anai. Borrokari luza zaidak eskua, hona hemen nerea zabalik. Euskaldunok banan banan hiltzea, otso beltzak ez dik beste nahirik. Euskadiren alde loturik bagare, goaz borrokara nagusituko bait gare! Gerokoak geroko utzi, gaur herriak ziok: "nahi diat bizi"!.

Otso beltza gauaren gauaz heldu, artzainak zebiltzala kalakan... goizean goiz, odolez gorrituak, hamaika ardi hilak belardian… Artzain kalakari, otsoak iduri, har makila eskuan eta lotu etsaiari, anaien aurka ez habila, otso beltzarentzat atxik makila!. Agur, agur! andere askatasuna! Agur, agur! biharko Euskadi! Iguzkitan dantzatuko gaituzu, errana diot maiteñoari, besoak loturik, ez dugu bestarik, nola dantzatuko biok belaunikaturik? Lehenik urratu katea, gero libro izanen dantza egitea!.

21. Bedatsian Hitza eta musika: Roger Idiart

Bedatsian dirade züainak loratzen udan ekhiarekin bazterrak berotzen Larrazkenian aldiz egünak labürtzen Negian haize hotza hezürretan sartzen. bis

Ez gal gure odol beroa Bizi bedi gure Xiberoa. Aspaldian bizi da gure popülia Zazpi probintzietan oso berexia Kantore zahar eta jauzi emailia Xoriñua bezala txülüla joilia. Ez gal gure odol beroa...

Jendik erraiten die mündian gisala Hau bezalako lekü ejerrik ez dela Bena gure xokua hüsten ari dela Eta segür hiltzeko pündian girela. Ez gal gure odol beroa... Tristeziaz besterik behar dügü heben Bizitzeko lotsarik ez dezagün ükhen Oi Xibero maitia ez zira galdüren Zure mek zütie bihar salbatüren. Ez gal gure odol beroa...

22. Begiak parrez-parrez Hitza eta musika: herrikoia

bis bis bis bis bis bis bis

Begiak parrez-parrez, bihotza negarrez. Halaxe joaten nintzan, maitia, zugandik, dolorez. Ama zuriak neri, parian pasata, ez dit agurrik egin, maitia, burua jirata ai, ai, ai. Ama zuriak neri ez agur egiteko, zer palazio dauka, maitia, zuri emateko? Ai, ai, ai. Palazio eder bat haitzaren gainian, ez da euririk sartzen, maitia, ari ez dunian, ai, ai, ai. ez da haizerik sartzen, maitia, ez dabilenian, ai, ai, ai.

23. Behin batean Loiolan Hitza: Indalezio Bizkarrondo «Bilintx» Musika-bertsioa: Jhon Denver “Annie’s song”

Behin batean Loiolan erromeria zan, hantxen ikusi nuen neskatxa bat plazan; txoria baino ere arinago dantzan; huraxe bai polita, han politik bazan!. Esan nion desio senti nuen gisan, harekin hizketa bat nahi nuela izan; erantzun zidan ezik, atsegin har nezan, adituko zidala zer nahi nion esan.

Arkitu ginanian inor gabe jiran, koloriak gorritu arazi zizkidan; kontatuko dizuet guztia segidan, zer esan nion eta nola erantzun zidan. “Dama polita zera, polita guztiz, ai! Bainan, halare zaude, oraindik ezkongai, ezkon gaitezen biok, esan zaidazu bai!” “Ni zurekin ezkondu? Ni zurekin? jai, jai”.

24. Behin betiko Hitza eta musika: Imanol Urbieta

Behin betiko, behin betiko sinple bezain tinko, ez dugu etsiko! Behin betiko, behin betiko sinple bezain tinko euskaraz eta kitto! Etxean eta kalean berdin-berdin jolasean, eskolan, lanean, tristuran eta pozean. Dakitenek erabiliz, ez dakitenek ikasiz, herri bat osaturik euskaraz nahi dugu bizi.

bis

[

Hasi etxetik eta kalera, hasi kaletik eta etxera, martxan jarri da lege berria: Euskaraz Euskal Herrian.

25. Bermioko portuan Hitza eta musika: herrikoia

bis

Bermioko portuan goixeko ordu bidxetan. ez da entzuten besterik, ez da entzuten besterik, ez da entzuten besterik... Txo! atrakaixu batela.

Egidxe da, egidxe da neuk ikusi dotelako; egidxe da, egidxe da, porque lo he visto yo. bis

Lau airoplano pasata, bat itsosora dxeusi; ekarri, Sebastianak; ekarri Sebastianak; ekarri Sebastianak... artzan enkalleta itxi.

bis

Agoztuen hamabidxen Patxi Bermiora etorri; ekarri katxalotie, ekarri katxalotie, ekarri katxalotie… puaf! Artzan ustelduta itxi.

bis

El aviador de kakapur tambien quería volar; etzo itxi trinkadoriak, etzo itxi trinkadoriak, etzo itxi trinkadoriak... Barrabaskeije eiñ barik.

26. Bizkaia maite Hitza: Jose Angel Irigarai // Musika: Benito Lertxundi

Bizkaia maite, atzo goizean ikusi zintudan, soineko xuriz jantzia, buruan horlegi, bihotzean sua, nere gogoaren ertzatik pasatzen zure usain goxoa, lana, amodioa, itsasoa, nere baitan sartzen. Atzo goizean entzun nuen zure berbaren oihartzuna, zure kantaren fereka, bihotzean kilika, eta oihartzunaren haunditasunean murgilduz joan nintzen jauzika, hegaka.

Bart arratsean arbasoen baratzaren ondoan bertsotan eta dantzan, lotu zinen, alai, piper eta gatza, sabel emankorra. Bizkaia maite, atzo goizean ikusi zintudan soineko xuriz jantzia buruan horlegi, bihotzean sua olerkari penatuaren gozo eta mina amodio eta kanta, zure berba lehun zure gatzaren bizia zure burdinaren goria dira gaur neretzat aterbe.

27. Boga boga Hitza eta musika: herrikoia

bis

Boga, boga mariñela, mariñela, joan behar degu urrutira, urrutira, bai Indietara, bai Indietara.

bis

Ez det, ez det, ez det nik ikusiko zure kai ederra, kai ederra. Agur, agur, agur Ondarroako Itsas, itsaso bazterra, itsas, itsaso bazterra. Mariñela, mariñela, boga! Mariñela!

28. De Trevillen azken hitzak Hitza eta musika: Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»

Herio latza hüllantzen ari hiz Dolürik gabe orai nitarat, Otoizten hait ixtant bat ützi nezak Ene azken adiuen egitera. Hori bera da denen ixtoria heriuak bardintzen handi txipiak, zeren ilüsi one bat bera da Lurr(ar)en gañeko gure pasajia. Ene jauregi pare gabekua, hi altxatüz banian fiertate, hitan igaran, denbora gozua Hain llabür nükila ez nian uste. O Basabürüa miragarria, bortüz eta mendiz üngüratürik. Bostetan nik begixtatü zütiet ürgullükin terraza huntarik. Adios arren Marie-Maidalena, zük ingana nezazü lotarik, ene ondotik baratzen direnez Izan ez nadiola ahatzerik. 53

29. Donostiako hiru damatxo Hitza eta musika: herrikoia

bis

Donostiako hiru damatxo Errenderian dendari. Josten ere badakite baina, ardoa edaten hobeki. Eta kriskitin, kraskitin, arrosa krabelin, ardoa edaten hobeki.

bis

Donostiako Gaztelupeko sagardoaren goxua. Hantxen edaten ari nintzala hautsi zitzaidan basua. Eta kriskitin, kraskitin, arrosa krabelin, basua kristalezkua.

bis

Donostiako hiru damatxo Errenteriko kalean. egunez oso triste ibili, baina dantzatu gauean Eta kriskitin, kraskitin, arrosa krabelin, baina dantzatu gauean.

bis

Donostiako neskatxatxoak kalera nahi dutenean: Ama piperrik ez dago eta banoa salto batean. Eta kriskitin, kraskitin, arrosa krabelin, banoa salto batean.

30. Edari goxoa Hitza eta musika: Mikel Urdangarin

Jaunak, hau bai edari goxoa arimen iratzargarri, egin dezagun azken tragoa atea itxi aurretik. Haserre joan zaizkigu emazteak beren izenak madarikatzen, azkena egin dezagun mutilak abisua jo aurretik. Mundura sufritzeko ez ginen jaio ezta gutarrak jagoteko, topa egin dezagun agudo infernua gure zain dago.

31. Egun da Santi Mamiña Hitza: Gabriel Aresti // Musika: Mikel Laboa

Egun da Santi Mamiña benetan egun samina. Goiko zeruan gorde dezala luzaro neure anima. Esanen dizut egia, hau ez da usategia erroi artean izan nintzaden benetan ausartegia. Itsas aldean izarra ari begira lizarra, euskara salbo ikusi arte ez dut moztuko bizarra.

Kantatu zuen oilarrak argitzen dira belarrak, Ageda gure martiriari moztu zizkaten bularrak. Bularrak moztu zizkaten eta Euskalerriak diotsa, solomo luze dultzerik gabe eman zaidazu bihotza. Eman zaidazu bihotza eta ken berriz nahiagabeak, esan noiz garen izanen gure etorkizunen jabeak.

32. Egunsentia Hitza eta musika: Benito Lertxundi

Eguzkien argia leihopetik sartzian poz eta alaitasunez esnatuko gera. Txorien abestiekin alaitutako eguna gizonen gorrotoakin hondatuko da eguna. Ibiliko gera alkarri kalte eginaz ustez launik haundienak aurrez ondo hitz eginaz. Batzuen izerdiekin besteak diru eginaz egia esan dutenak giltzapera emanaz. Gauza hoiek ikusteko nola esnatzen gera? Gauza hoiek egiteko nola jaikitzen gera? Txoriak alaitutako eguna hondatzeko hobe genuke ez esnatu ta bertan geldi lotan. Ibiliko gera...

33. Eki eder Hitza: Beñat Sarasola // Musika: Pier Paul Berzaitz

Udazkenean mendiak urtxoen eho tokiak, sare eta ehizlariak, alde guzitan gordeak, berdin ditugu etsaiak, gordagian jarriak, gure seme ta alaben, oi ebasleak!

bis

[

Eki eder sutan bero, eskualdun bihotzak oro, gudukari diten gero, bilaka gau egunero.

Su pindarraren indarra duelarik sortzen su garra. Preso ezarri gatua, nola den amorratua, berdin dira euskaldunak gizonik hoberenak, baina agertzen zimizta, ziztatu eta.

Bururatu da guretzat, Ilusionen denbora: Jaun haundi bat Parisetik, jinen zela salbatzera!, nunbaiteko zeruetan, baldin bada Jainkorik, guk ez dugu sinetsiko nagusi denik ! Gizon enganatzailea, itxuraz baita zintzoa, aberatsekin dabila. Ederra dauka mintzoa. Harek du deliberatzen, gure ongia zer den, guk azala, harek mamia digularik jaten.

34. Eperra Hitza eta musika: herrikoia

Eperrak baditüzü bere bi hegalak bai eta bürün gainin kokarda eijer bat. Zük ere balinbazünü gaztetarsün eijer bat bis neskatilen gogatzeko bilo holli pollit bat. Amorosak behar lüke izan lotsa gabe, gaiaz ebiltia ez üken herabe. Egünaz ebiltia desohore leike, bis txoriak ere oro haier soz dirade. Ebili izan nüzü gaiaz eta beti, Eia! atzamanen nianez lili eijer hori. Azkenian atzaman düt oi! bena tristeki, bis lümarik eijerrena beitzaio erori.

35. Erran dut / Ala kinkirri Hitza eta musika: herrikoia

Erran dut, erran eta errango ez naiz isilik egongo plaza hontako dama gazteak ez dira moja sartuko. Ala kinkirri, ala kunkurru, Ala kinkirri kunkurru kanta, Ala kinkirri kunkurru kanta, Ez dira moja sartuko. Erran dut, erran eta errango ez naiz isilik egongo plaza hontako gizon gazteak ez dira fraile sartuko. Ala kinkirri, ala kunkurru... Erran dut, erran eta errango ez naiz isilik egongo plaza hontako gazte guztiak ezkontzan dira sartuko. Ala kinkirri, ala kunkurru.

36. Erribera Hitza eta musika: Benito Lertxundi

Erribera, Erribera! Zure landen zabalera Ortzi-muga den hartan mugatzen da. Zure lur emankorretan isurtzen diren asmoak, gogotsu hartuko ahal ditu lur gozoak. Zure gaztelu zaharrek gorderik duten aintzina, hats tristetan mintzo da haren mina. Oooo… Horma zahar arraituetan txoriak dira kantatzen, mendetako lo geldia salatzen. Nafarroa anai zaharra kondairaren lehen sustarra bego higan arbasoen amets hura. Oooo…

37. Errota zaharra Hitza: Juan Mari Lekuona // Musika: Xabier Lete

Errota zahar maitea uraren ertzean, uraren ertzean da basati beltzean: Negar egiten dezu alea txehetzean, bis ni ere triste nabil zutaz oroitzean. Zotin sekua dagi errotariak, itzalitako izar dirdirak dira niretzat zure begiak. Izar eder bat dago hor goiko lepuan. errota zaharra, berriz, erreka zokuan. Berebiziko pena badaukat barruan: bis ezin gindezke bizi elkarren onduan. Bizitzaren legea nahi det onartu, halabeharra kuraiez hartu, berez doana zertan behartu? Errota zahar maitea uraren ertzean, uraren ertzean da basati beltzean: Negar egiten dezu alea txehetzean, bis ni ere triste nabil zutaz oroitzean.

38. Euskal Herrian euskaraz Hitza: Xabier Amuriza // Musika: Natxo de Felipe

Euskal Herrian euskaraz nahi dugu hitz eta jolas, lan eta bizi euskaraz eta hortara goaz, bada garaia noizbait dezagun guda hori gal edo irabaz. Zabal bideak eta aireak gure hizkuntzak har dezan arnas, bada garaia noizbait dezagun guda hori gal edo irabaz. Euskal Herrian euskara hitz egiterik ez bada bota dezagun demokrazia zerri askara, geure arima hiltzen uzteko bezain odolgalduak ez gara. Hizkuntza gabe esaidazue nola irtengo naizen plazara, geure arima hiltzen uzteko bezain odolgalduak ez gara.

Euskal Herri euskalduna irabazteko eguna pazientzia erre aurretik behar duguna, ez al dakizu euskara dela euskaldun egiten gaituena? Zer Euskal Herri litzake bere hizkuntza ere galtzen duena. Ez al dakizu euskara dela euskaldun egiten gaituena?

39. Ez, ez dut nahi Hitza eta musika: Julen Lekuona

Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez. Ez , holako zibilizaziorik. Kaiolaren adarrak ditugu gogoan, eskuindarrek eskua zabaldu juxtuan. Zigor indarren menpe, tiroak gogoan horrela bizitzerik ez dago munduan. Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez… Poliziak nun-nahitik zerbait egitean, pentsatu arazi nahi makil indarpean. Irudi du gerala kaiola batean jarritako txoriak fusilen menpean. Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez… Horregatik ez dut nahi gizonen kutsurik, zibilizazioaren sasi Jaungoikorik. Libre nahi dut bihotzez, libre loturetik basurdearen gisa hortzak estuturik. bis

Ez, ez dut nahi, ez, ez, ez. Ez , holako zibilizaziorik. 71

40. Furra furra Hitza: Natxo de Felipe // Musika moldaketak: Oskorri

Furra, furra, fandangoa, hortxe duzu fandangoa bis geure gustukoa. Gaur goizean jeiki naiz suerte onean, tanke bat topatu dut neure kafesnean; Ez dakit zer daukagun bakea ala gerra bainan nik badaezpadan egin dut puzkerra. Furra, furra,... Zerbait egitekotan zuzen eta artez zorri bat garbitu dut ur pistola batez, orain galdurik nago beldurrez beteta muniziorik gabe gelditu naiz eta. Furra, furra,... 72

Neure arma bakarra dut akordeoia, hauspoari eraginez dirudi leoia; Eskua jaten badit on egin dezaion Cervantesi holakorik gertatu zitzaion. Furra, furra,… Eta orain banoa berriro ohera, bila ez badatozkit lolo egitera; Bihar ikusiko da zer dagoen berri, jakintsuenak ere ezin du igerri. Furra, furra,… 73

41. Galdetzen Hitza: Jokin Urain // Musika: Patxi Saiz

Gauari nahi nioke, galdetu zergatik ez dituen ene penak egunaren argia bezala aienatzen? Izarrei nahi nieke, galdetu zergatik ez duten ene bihotza gauaren iluna bezala alaitzen? Haizeari nahi nioke, galdetu zergatik maitearen laztanak pago hosto igarrak bezala ekartzen? Euriari nahi nioke, galdetu zergatik ez duen ene egarria zelai lehorrarena bezala asetzen. Etsaiari nahi nioke, galdetu zergatik ez duen herriaren garrasia indarkeri ankerraren ordez aditu nahi? Oooo.

42. Gaztelugatxe Hitza: Natxo de Felipe // Musika moldaketak: Oskorri

Seiehun urte inguru kosta aldean zen gertatu, itsasgizon zahar batek behintzat hala zidan kontatu, enbat itzelak Gaztelugatxen ontzi eder bat zuen hondatzen, euskaldunontzat barruan altxor haundiak ei zekartzan. Igaz udako goiz batez eguzkiaren lehen printzez jo nuen itsas barrena bihotza dardara eginez, murgildu nintzen ur gardenetan, arakatu ongi hare-haitzetan, han zegoen tinkaturik goroldioak estalirik.

Indar guztiaz bultzatzen altxor kutxa zabaldu nuen, atzera egin ninduen uhin haundi bat altxatu zen, inor ez zapaltzeko gogoa, zapalduak ez izatekoa, hau da gure urguilua altxor guztien iturria. Eta hau hola ez bazan sar nazatela kalabazan, ipui txit barregarriak kontatu nizkizuen plazan.

43. Gernikako arbola Hitza eta musika: Jose Maria Iparragirre

bis bis bis bis bis bis bis bis

Gernikako arbola da bedeinkatua, euskaldunen artean guztiz maitatua, eman ta zabal zazu munduan fruitua adoratzen zaitugu arbola santua. Mila urte inguru da esaten dutela Jainkoak jarri zuela Gernikan arbola, zaude bada zutikan orain da denbora, eroritzen bazera arras galdu gera. Ez zera eroriko arbola maitea, baldin portatzen bada Bizkaiko Juntea. laurok hartuko degu zurekin partea, pakean bizi dedin euskaldun jendea. Betiko bizi dedin Jaunari eskatzeko jarri gaitezen danok laster belauniko, eta bihotzetikan eskatu ezkero arbola biziko da orain eta gero.

44. Goizian argi hastian Hitza eta musika: Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri»

Goizian argia hastian, ene leiho hegian, txori bat pausatzen da eta goratik hasten kantan. Txori eijerra, hain alegera, entzüten haidanian, bis ene bihotzeko tristüra laister duak aidian.

[

Ene txoririk maitena, zertaz jin hiz nigana? iratzarrazi nialarik ametsik eijerrena. Jinik hain goizik, uste hiena baniala anitz pena? bis Ez, ez, habil kontsolatzera malerusago dena.

[

45. Goizian goiz jeikirik Hitza eta musika: ezezaguna

Goizean, goiz jeikirik, argia gaberik, urera joan ninduzun, pegarra harturik. Lai lara larai Jaun xapeldun gazte bat jin zautan ondotik, heia nahi nuenez urera lagunik. Nik ez nuela nahi urera lagunik, aita beha zagola salako leihotik... Aita beha zagola, ezetz errangatik, pegarra joan zerautan, besotik harturik.

Urera ginenian, biak buruz buru galdegin zautan ere “zonbat urte tuzu?”.

Hamasei... hamazazpi, orain’ez konplitu: zurekin ezkontzeko gaztexegi nuzu. Etxerat itzultzeko, nik dutan beldurra, ez jakin nola pentsa amari gezurra! -Neskatxa, nahi duzu, nik erakuts zuri, etxerat etortzean zer erran amari? Urzo xuri pollit bat, gabaz dabilana, hark ura zikindurik egotu naiz, ama. Dakigunaz geroztik zer erran amari, dugun pegarra pausa, gaitezen liberti! Gaitezen liberti!

46. Gora ta gora beti Hitza: Gabriel Aresti // Musika moldaketak: Oskorri

bis

Gora ta gora beti, haik gora Lapurdi! Euskerak bizi gaitu eta bizi bedi. Gorantza doa agudo kapitala eta Lapurdi beti dago apala, aldrebesturik dago mundu zitala, konformatzen ez bagara ze pekatu mortala! Gurea ez da bizi-modu normala lurra lantzeko aitzurra eta pala, lanaren truke kobratzen erreala. Benetan da miserable euskaldunon jornala.

Munduan ezin bizi daiteke hala, merkatuetan dena gora doala, etxera eta zopa guztiz argala, kriseiluen oiloa ez da postre formala. Obrero eta nekazari leiala, zuena ez da errenta liberala. Diru zikinak putre motzak bezala botatzen dizu gainera hortxe bere itzala. Jabeek dute kontzientzi zabala, kakaztu dute gure lurren azala, baina Lapurdi ez da hain zerbitzala; Burruka garbian dago hori da printzipala.

47. Guk euskaraz Hitza: Gabriel Aresti // Musika: Urko

bis bis bis

Guk euskaraz Zuk, zergatik ez?

[

Euskara putzu sakon eta ilun bat zen, eta zuek, denok, ur gazi bat atera zenuten handik nekez.

Guk euskaraz, Zuk, zergatik ez?

[

Orain zuen birtutez zuen indarrez euskara itsaso urdin eta zabal bat izanen da eta guria da.

48. Habanera Hitza eta musika: Xabier Lete

Berriro itzuliko balitz iragan denbora arrotza berdin kontsumi nezake bainilla gozo artean; Itsaso urrun batetan irudimena galdurik, udaberriko euritan larrosak pizten ikusiz. Osaba komertzianterik ez nuen izan Habanan, pianorik ez zegoen bizi nintzen etxe hartan, neskatxen puntilla finak udako arratsaldetan, errosario santua neguko gela hotzetan.

Ezpainek gordetzen dute ezpain bustien gustoa desiozko hotzikaran etsipenaren tamalez. Gaua zelatan dakusat kontzientzia bilutsik, badoaz orduz geldiak gogorapenen hegalez.

Jaio ginen, bizi gera ez dugu ezer eskatzen itsasontzia astiro kaiatik ari da urruntzen. Antillak zintzilik daude argazkien paretetan, karta bat idatziko dut norbaitek erantzun dezan. Tabako, ron ta kanelaz sukartutako ametsetan, algarak entzuten ziren Habanako putetxetan, abanikodun mulatak gauari haize egiten musiken aire nagiek odola erretzen zuten. Jaio ginen, bizi gera ez dugu ezer eskatzen itsasontzia astiro kaiatik ari da urruntzen. Antillak zintzilik daude argazkien paretetan, karta bat idatziko dut norbaitek erantzun dezan.

49. Hiri hartan izan zen Hitza eta musika-bertsioa: Mikel Markez

Hiri hartan izan zen ia maiteminez lokartzen ginenean esnez, atseginez, gose aseezinez, hordirik jakin-minez heriotzaren hatsa antzeman ezinez. Kalean ganibetak tabernan babesa, ilargi eta argi errima traketsa, esku baten zerbeza etxerako pereza, a mildegiratzea zer gauza erreza.

Zure irribarrea lore basamortu gudu eremu zabal izarazko ortu, zure haserrea sortu ta barkamena lortu, berriz zure azpian nazazun zigortu. Nik ere maite zaitut lehenengo aipuan, larru dardarak datoz ontasun prestuan, atseginen estuan, lamiak apustuan, hankak zabalik eta bihotza eskuan.

50. Ilargia

Hitza eta musika: Jon Mikel Arronategi, Eñaut Elorrieta (Ken Zazpi)

Esaiozu euriari, berriz ez jausteko, esan bakardadeari gaur ez etortzeko, eusten nauen soka zara eta itotzen nauena, ametsak sortu zizkidana, galtzen dituena. Zuretzat ilargia lapurtuko nuke gauero, eta zu itsu zaude, bere argia ikusteko, irribarrez, gero minez, eragin didazu negarra, nire sua, itzali da, ez zara gaueko izar bakarra, ez zara! Esan sentitzen dudana ez dela egia, une baten sinesteko, ez garen guztia. Zuretzat ilargia...

51. Itsasoan urak handi dire Hitza eta musika: Julen Lekuona

Zazpi laguneko famili batetan arotza zen gure aita gure herriko alkate ez izan arren, lan egiten zuena. Itsasoan urak handi dire, murgildu nahi dutenentzat gure herriko lanak handi dire, astun dire, gogor dire, zatiturik gaudenontzat. Markatzen ari diren bide nabarra ez da izango guretzat, lehengo sokari ezarririk datorren oztopo bat besterik. Itsasoan… Hainbeste mendetako gure morrontzak baditu mila tankera eta, zuhur aukeratzen ez badugu, bertan galduko gera.

52. Ituringo arotza Hitza eta musika: herrikoia

Ituringo arotza, Erramun Joakin, Hasarre omen zaude zeren degun jakin, Santurik ez daiteke fiatu zurekin: San Kristobal urtuta joaliak egin. Arotzak erran dio bere andreari: "urtu behar dinagu; ekarran santu hori." "gizona, nora zoaz? bekatu da hori." "etzionagu erranen sekulan nihori." Ituringo garaile, Ramuntxo Joakin, Hasarre omen zira zeren dudan jakin. Konfesa zaite ongi erretorarekin: Ez dute zer fidatu santuek zurekin. Kobrezko santurikan inon bazarete, Egoten al zarete hemendik aparte: Baldin arotz horiek jakiten badute, Garien egiteko urtuko zaituzte.

53. Itziarren semea Hitza eta musika: Telesforo Monzon

Itziarren semeak ez du laguna salatzen eta zakurren aurrean tinko eta isilik egoiten. Itziarren semea: hori duk mutila inor salatu baino nahiago du hila. Harro egon litake Maji neskatila, Espetxetik jali ta joanen zaio bila, Maji neskatila, hori dun mutila! Inor salatu baino nahiago du hila. Haurra, zer egin haute holan agertzeko? -Ama jo egin naute mintza arazteko! -Izenik eman al duk? Esantzak egia! -Ez ama, ez dut eman! Jali naiz garbia! -Jali haiz garbia? –Bai ama, egia! Ta amak eskaini zion krabelin gorria... Zazpi gizon nituen joka inguruan, makilaz hartu naute ostikoz lurrean, baina nik ez dut eman lagunen izenik, ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik. Lagunen izenik ez baitut eman nik... ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik!

Lau aldiz sartu naute uretan burua zangotik eduki naute zintzilikatua, baina nik ez dut eman lagunen izenik, ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik. Lagunen izenik ez baitut eman nik... ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik! Izerdia ta odola burutik behera... ezpainak urratu ta azazkalak atera, baina nik ez dut eman lagunen izenik, ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik! Odolez beterik, ni beti isilik! ta hantxe gelditu dira fitsik jakin barik! Itziarren semeak ez du laguna salatzen eta zakurren aurrean tinko ta isilik egoiten... Espetxerat igorri dute amak ez du ezagutu ta Majik, pulliki pulliki eman diozka bi musu. 95

54. Izotz ondoko eguzki Hitza: Jose Maria Agirre «Lizardi» // Musika: Xabier Lete

Izotz-ondoko eguzki, neguaren parre: Olerkariak noizpait irri goratzarre. Emeki duk itxaroz piztu garai-larre: bis Udaberri-lamiak larreon batzarre Behetik nator, ibarrak izoztuta utziaz, mendia jaiez dago urrezko jantziaz. Haren parrea dadat irrika biziaz, bis gozatua baitu gaur ezti bereziaz Udalenak irria ohi du zoro ozena; udak, haragikoia; udazkenak, bena; negu-gau oskarbien izotz-ondorena bis berriz, bakarra duzu: denetan emeena!

Bai baitatza eria ogean: herio atzapar itsusia luzatzen ario berbizkunde berria maiteak jario: Hitzik ezin (e)ta irria hain ezti dagio. Izotzak estali zuen gure Euskal Herria; mintzo ozenak zabaldu berbizkun-berria. Itzal-zokondoetan lore, izotz-bitxia; bis baña gañetaz ari jauntzen eguzkia Izotz ondo negua parre eme gizadi, Mendia gaillurreruntz, muñoa maillabi, Gazte sail kementsua goraño badari, Izotzpetik eguzki jaregik Euskadi.

55. Jaun Baruak Hitza eta musika: herrikoia

Jaun baruak aspaldin xederak hedatü zütin, txori eijer bat hatzaman dizü Paubeko seroren komentin, orai harekin biziren düzü bis aspaldian gogun beitzin. bis

Xedera balitz halako merkatietan saltzeko, Xiberuako aittunen semek eros litzazkie oro, halako txori eijertto bis zunbaiten hatzamaiteko. bis

Igaran apirilaren bürian, armadaren erdian, züntüdan bihotzian, armak oro eskian; present espiritian, bis manka besuen artian. bis

Jauna maite banaizü, erraiten düzün bezala. kita ezazü, kita ezazü Erregeren zerbütxüa eta maita herria, bis üken dezadan plazera. bis

56. John zaharra Hitza: Pako Aristi // Musika: irlandar doinu herrikoia-Mikel Markez

Etxerako ordua iritsi zaigu John zaharra. Kanta zagun azkena alaitzeko gure bidea. Zenbat kanta, zenbat hitz lagunak lagun truke. Biharko ere zerbait utzi beharko genuke. Etxerako ordua.. Gure emaztetxuak lo hartuta leudeke. Ai zer gau goxua ezkonduta bageundeke. Etxerako ordua.. Etzaitez hasi orain maitasunaren eske. Ilargiaren lagun zeruraino joan gintezke.

100

57. Kantuz Hitza eta musika: Jose Mendiage

Kantuz sortu naiz eta kantuz nahi bizi; kantuz igortzen ditut, nik penak ihesi, kantuz izan dudanian zerbait irabazi, kantuz gustura ditut guziak iretsi, kantuz ni bezalakoak hiltzea du merezi. Kantuz pasatu ditut gau eta egunak, kantuz izan dirade ardura ene lanak, kantuz biltzen nituen aldeko lagunak, kantuz eman daiteke obra gabe famak, kantuz hartuko al nau gure lur amak. Kantuz eman izan dut askotan berria kantuz gustatu izan zait erraitia egia, kantuz eginez gero mundua sortzia, kntuz egin beharko dut ene ustez hiltzia, kantuz egin natzaizun bihotzean sartzia. Kantuz ehortz nezaten hiltzen naizenian, kantuz ene lagunek harturik airian, kantuz ariko dira ni lurrian sartzian, kantuz frango utziko diotet mundian, kantuz egin dezaten nitaz oroitzian.

101

58. Kattalin Hitza: Jon Mirande // Musika moldaketak: Oskorri

Etxe txiki txukun baten zure aitatamakin zinen bizi, zintzo bizi ene maite Kattalin. bis

Ene maite, ene maite, ene maite Kattalin, sekulako ta betiko galdu zaitut Kattalin. Baina eder zinen zinez zinen izar bat bezin ile gorri baita zorri zuk bazenun Kattalin. Ibaiera zinen joaten zure ahate beltzekin goiz batean, bat batean ito zinen Kattalin. Hilerrian bada lore euzki lili, krabelin zu zaituzte badut uste ongarritzat Kattalin.

102

59. Kontrapas Hitza: Bernat Etxepare // Musika: Xabier Lete

bis bis

Garaziko herria benedika dadila, euskarari eman dio behar duen tornuia.

bis

Euskara, euskara, ialgi hadi plazara.

bis

Bertze jendek uste zuten ezin eskriba zaiteien orai dute porogatu enganatu zirela.

bis bis

Euskara, euskara, ialgi hadi kanpora.

bis

Oraidano egon bahiz inprimitu bagerik hi engoitik ebiliren mundu guzietarik.

bis bis

Euskara, euskara, habil mundu guzira.

103

60. Kontsesiri Hitza: Jose Ignazio Iztueta // Musika: herrikoia

Maite bat maitatzen det maitagarria Begi ederra du ta guztiz argia; Daukat urruti, Bainan ezin det kendu burutik haren itxura. Saldu al baliteke pisura urriaren truke, bis nork erosi faltako ez luke. Hogeita lau leguaz nago aparte, bitartean badaukat milioi bat ate guztiak itxirik; Nahi arren ez egon ixilik, beti negarrez, nere maite maitearen galdez, ote dan bizi, bis bihotz bihotzeko ene Kontsesi.

104

Egunaz argi gutxi, gauean ilun, kontsuelorik ez da neretzat inun maitea gabe; egin ote danik haren jabe, oroitutzean, zenbat pena nere bihotzean ditut igaro, bis maite det eta ez da milagro. Esperantzetan bizi, maite gozoa, noizpait kunplituko da gure plazoa. Eta orduan, gauza txarrik ez hartu buruan, legoai utzi, ez degu pasatzen pena gutxi, preso sei urtez, bis ondoko gaituzte nere ustez.

105

61. Kupela Hitza: Angel Larrañaga // Musika: Kupela taldea

Gertakizun polit bat behin Asturiasen ez dakit guziekin gogorako naizen lagun bat eta biok andrekin hain zuzen sagardotegi baten afaria baitzen numero dotoreak ikusi ginuzen. Kupela, kupela sagardoen hotela kupela, kupela zaindu ezak horrela. Talde bat osatu zen mutil ta neskatxa festan pasa nahi zuten gurekin arratsa tragotikan tragora ze nolako martxa sagardoan daukate afizio latza gehiegi edan genduen hori zen akatsa. Herrialde denetan ohiturak badira esneakin juan ziren sagardotegira handik basoka bana ohituren neurrira gero sagardoari txotxetikan tira barrez egon nintzaien albotik begira.

106

Lehenen esne tragoa ohitura bezala esan nien ez al zen edari makala sagardoa hobeto asentatzen zala nahiz geroagoan ez zen izan hala hiru ordu baino lehen egin zuten txahala. Leku berria zen ta joan ginen pozak festarako gera gu mutil aproposak geureak aitortzeko zertan egon lotsak sarri ireki ziren ziri edo zotzak bapo kendu ginuzen hanketako hotzak. Umorez jarri ginen ondorenean zer erderaz bertsoetan lo que hace el beber inguruko jendeak barrez egin zun leher erretiratu ginen emazteei esker txispatu ginen baina ez zen pasa ezer.

107

62. Lau haizetara Hitza: Mikel Arregi // Musika: Imanol

Itsasondoko haize gesala mariñelen bertsoa, zoaz urruti aidean; lau haizetara, lau haizetara, lau haizetara Donostiatik Iruñera. Uzta garaiko gari-usaia segarien bertsoa, zoaz urruti aidean, lau haizetara, lau haizetara, lau haizetara Iruñetikan Baionara. Ezpain erien portu galdua, maitarien bertsoa zoaz urruti aidean, lau haizetara, lau haizetara, lau haizetara Baionatik Bitoriara.

108

Muga zaharrak mahastietan, gaiteroen bertsoa, zoaz urruti aidean, lau haizetara, lau haizetara, lau haizetara Bitoriatik Bilbaora. Burnizko bihotz arrailatua, gabetuen bertsoa, zoaz urruti aidean, lau haizetara, lau haizetara, lau haizetara Bilbaotik Euskal Herrira.

109

63. Lau teilatu Hitza eta musika: Juan Carlos Perez

Hemen gaude ta poztutzen naiz ta ziur zure aita ere bai; ta zer ondo... zelan dijua zure bufanda txuria. Lau teilatu gainian ilargia erdian eta zu goruntz begira, zure keia eskuetan putzara batekin... putz! Neregana etorriko da ta berriz izango gara zoriontsu edozein herriko jaixetan.

110

Goxo goxo kanta egin nazu Benitoren Maria Solt. Negarrik ez, txuri zaude ta malkoak zure kolorea kentzen dute. Lau teilatu gainian... Felix, Felix bihar berriz egongo gara txanpain apur batekin; diru gabe baina izarrak gurekin daude, piano baten soinuaz. Lau teilatu gainian...

111

64. Lepoan hartu Hitza eta musika: Telesforo Monzon

Gazte bat lurrean aurkitu dugu Lore gorriz beterik kolkoa Burdinen atzetik ihesi dator Euskal gazteriaren oihua Mutilak eskuak elkar gurutza Egin ta bultza denak batera Bidean anaia erortzen bazaik Lepoan hartu ta segi aurrera bis

Tria lara tria lara la la tria lara Lepoan hartu ta segi aurrera. Ez dugu beldurrik, ez dugu lotsarik nor geran, zer geran aitortzeko ez gaituk lapurrak, ez eta zakurrak kataiaz loturik ibiltzeko. Gizonak bagera, jozagun aurrera gure herriaren jabe egin arte askatasunaren hegal azpian kabia egiten ohituak gare ibiltzen aspaldi ikasia dugu otsoak eskutik hartu gabe.

112

bis

Tria lara tria lara la la tria lara... Lepoan hartu ta segi aurrera. Arrotzek ezpataz hil nahi banaute isilduko gaituztelakoan, zutitu ta euskaraz mintzatuko naiz nere hiltzailearen aurrean. Mutila etzazu nigarrik egin erortzen banaiz gau ilunean, izar berri bat piztutzera noa Euskal Herriko zeru gainean.

113

114

65. Loretxoa Hitza eta musika: Benito Lertxundi

Median larrartean aurkitzen da loretxo bat aurrean umetxo bat loretxoari begira. Loreak esan nahi dio umetxo aska nazazu, jaio naiz libre izateko ta ez loturik egoteko Umetxoak ikusirik lorea ezin bizirik arantzak kendu nahi dizkio bizi berri bat eman, orduan izango bait du indarra eta kemena orduan emango baitu ugari bere fruitua.

115

66. Loriak udan ihintza bezela Hitza: Indalezio Bizkarrondo «Bilintx» / Musika : herrikoia

Loriak udan ihintza bezela maite det dama gazte bat, hari hainbeste nahi diodanik ez da munduan beste bat; Inoiz edo behin pasatzen badet ikusi gabe aste bat, bihotz guztira banatutzen zait halako gauza triste bat. Neskatxa gazte, paregabea, apirileko arrosa, izarra bezin dizdizaria, txoria bezin airosa; oraintxen baino gusto gehiago nik ezin nezakeen goza; zorionian ikusten zaitut, nere bihotzak, hau poza!

116

Ez al didazu antzik ematen nik zaitudala nahiago, ai, marinelak gau ilunean izarra baino gehiago? Nere ondoan zauzkadalako pozez zoraturik nago; zu ikusteak alegratu nau, triste nengoen lehenago. Nere betiko pentsamendua nere kontsolagarria, zu gabetanik ezin bizi naiz, esaten dizut egia; zu bazinake arbola eta ni baldin banintz txoria, nik zu zinakeen arbola hartantxe egingo nuke kabia.

117

118

67. Maitiak galdegin zautan Hitza: ezezaguna // Musika: Erramun Martikorena

bis

Maitiak galdegin zautan polit nintzanez polit, polit nintzela baina larrua beltz, larrua beltz! Maitiak galdegin zautan, premu nintzanez premu, premu nintzela baina etxerik ez, etxerik ez! Maitiak galdegin zautan, poltsa banuenez poltsa, poltsa banuela baina dirurik ez, dirurik ez! Maitiak galdegin zautan lanean nakienez lanean, lanean nakiela baina gogorik ez,gogorik ez! Gaixoa hil behar dugu gu biok gosez gosez,gosez hil behar baina elkar maitez,elkar maitez! 119

68. Maria Solt ta Kastero Hitza eta musika: Pierre Topet «Etxahun»

Maria Solt eta Kastero bi amoros zahar bero. Hirur hogei hamarna urthetan hartü die amorio! Kastero jelostü gero Maria Solt ezari kanpo. Maria Solta dua nigarrez izorra dela beldürrez. Barnets-Bordako anderiak kontsolatü dü elez emazte zaharrik oküpü agitzen eztela ez.

120

Maria Soltek arrapostü Santa Elisabet badüzü; Saintu zahar bateganik oküpü agitü düzü Kastero ere bada saintü̈, hala nizan beldür nüzuü. Kastero eztüzü saintü sobera bürhauti düzü. Elizalat juan eta tabarnan egoiten düzü Kastero denagatik saintü Maria Solt antzuü zira zü.

121

69. Markoxen txerrixe Hitza eta musika: herrikoia

Markoxek egin eban lastozko zubixe bertatik pasatzeko bera ta txarrixe pasatzen hasi ziren jausi zen zubixe Markoxek hartu eban kristoren ostixe. Errekatik urten zan goraino bustirik gainera zikatzeko ez zan eguzkirik egindakoarekin guztiz damuturik berriz ez dau egingo lastozko zubirik.

122

Erreka bazterrean guardarekin kezka, lizentzi barik egin ete dauen peska. Eskuak gora jasoz Markoxen protesta: Hau neure txarrixe da, arrainkaixa ez da. Markoxen txarrixe zan artoz hasikoa San Martinetarako berebizikoa. Berari alde eginda Hor igesi doa: Agur solomo eta urdaiazpikoa.

123

70. Martxa baten lehen notak Hitza: Joxan Artze // Musika: Mikel Laboa

Eguzkiak urtzen du goian gailurretako elurra, uharka da jausten ibarrera geldigaitza den oldarra. Gure baitan datza eguzkia, iluna eta izotza urratu dezakeen argia, urtuko duen bihotza. Bihotza bezain bero, zabalik besoak eta eskuak, gorririk ikus dezagun egia, argiz beterik burua. Batek gose diraueno ez gara gu asetuko bat inon loturik deino ez gara libre izango.

124

Bakoitzak urraturik berea, denon artean geurea, eten gabe gabiltza zabaltzen gizatasunaren legea. Inon ez inor menpekorikan, nor bere buruan jabe, herri guztiok bat eginikan ez gabiltz gerorik gabe. Batek gose diraueno ez gara gu asetuko bat inon loturik deino ez gara libre izango. Eguzkiak urtzen du goian gailurretako elurra, uharka da jausten ibarrera geldigaitza den oldarra.

125

126

71. Matalaz Hitza: Bernard Goienetxe «Matalaz» // Musika: Benito Lertxundi

Dolü gabe, dolü gabe hiltzen niz. bizia Xiberuarentako emaiten baitüt. Agian, agian, egün batez jeikiko dira egiazko Xiberutarrak, egiazko eskualdünak, bis tirano arrotzen hiltzeko.

127

72. Mendian gora Hitza: Xabier Amuriza // Musika: Imanol Larzabal

Mendian gora haritza ahuntzak haitzean dabiltza itsasoaren arimak dakar ur gainean bitsa. Kantatu nahi dut bizitza usteltzen ez bazait hitza bis mundua dantzan jarriko nuke Jainkoa banintza Euskal Herriko tristura soineko beltzen joskura txori negartiz bete da eta umorez hustu da. Emaidazue freskura ura eskutik eskura bis izarren salda urdina edanda bizi naiz gustura.

128

Euskal Herriko poeta kanposantuko tronpeta hil kanpaiari tiraka eta hutsari topeka. Argitu ezak kopeta penak euretzat gordeta bis goizero sortuz bizitza ere hortxe zegok eta. Mundua ez da beti jai iñoiz tristea ere bai bainan badira mila motibo kantatzeko alai. Bestela datozen penai ez diet surik bota nahi bis ni hiltzen naizen gauean behintzat egizue lo lasai.

129

130

73. Nafarroa Hitza eta musika: Jean Mixel Bedaxagar

Arbasoen harkaitza Nafarroa, Nafarroa, Nafarroa arbasoen harkaitza lur emankor hezkaitza bedatxeko ekaitza ekiaren emaitza Nafarroa, Nafarroa arbasoen harkaitza Zazpietan lehena Nafarroa, Nafarroa, Nafarroa zazpietan lehena gaztelien auhena Santxoren hasperena gazteen itxaropena Nafarroa, Nafarroa zazpietan lehena.

131

74. Nafarroa, arragoa Hitza eta musika: Xabier Lete

Nafarroa, arragoa, argiaren pausaleku haizearen ibil-toki zabal, hesirik gabea. Nafarroa, arragoa, sua eta ura, kondaira urratu baten oihartzun oihukatua. Amets bat baino gehiago, ez oparotasun osoa: nahiaren eta ezinaren burrukatoki ekaitzez betea. Nafarroa, arragoa mahats eta gari maitasun eta gorroto gezur eta egia gurea. Nafarroa, arragoa lur beroen sabel emankorra eta goiko mendi hotzen mendetako loa.

132

Nafarroa, Nafarroa, zuhur eta eroa, lurrik maitatuena, hormarik gabe utzitako etxea: erreka gardenen negarrez ibai lodietara ixurtzen ari den odol bustikorraren iturri bizia. Nafarroa, arragoa, izen bat eta oinarri, Eta oinaze eta bidean zure bila ibiltzea, Pinudiek usantzen dituzten harritxidorrezko bideetan gora, bis O, Nafarroa, Nafarroa, betikoa.

133

75. Negua joan da ta Hitza eta musika: Zea Mays

Elurrak joan direnean nire mendien artean eguzkia teloian atzekaldean da. Ateratzeko beldur da, beldur eszenikoa Aspaldi antzeztu ez duen obra honetan. Izpi txiki txikiren bat agertuz doa gaurkoan poztasun handi batek besarkatzen nau. Mesedez ozen esan negua joan egin dela nire arima hotzak ez du sinisten eta. Laztandu nazazu orain, ur urdinen artean, orain lainorik ez da, aurpegi biluziak, ta larrua jotzean garrasirik ozenena, gordin amaigabea, negua joan da ta.

134

Jaio berrien antzera taupaden beharra dut orain belarriekin ikusteko nire begiek entzuten ez dutena. Mesedez ozen esan negua joan egin dela izara guztiak erre ditut eta. Laztandu nazazu orain, ur urdinen artean, orain lainorik ez da, aurpegi biluziak, ta larrua jotzean garrasirik ozenena, gordin amaigabea, negua joan da ta. Soinu bakar bakarra zure bular aldean. Negua joan da ta. Borobildu zaizkit ertzak zure ondoan, izpi lasaigarri bat, negua joan da ta, negua joan da ta. bis

Soinu bakar bakarra zure bular aldean.

bis

Negua joan da ta.

135

76. Nere herriko neskatxa maite Hitza eta musika: Benito Lertxundi

Nere herriko neskatxa maite ahozko lorez zaitut gaur laztantzen itsaso garden, lur gozoko landare, kresalaren usain, zeru kolore nere bihotzaren taupaden hotsez zure grazia dut kantatzen. Bihotz minberen egunsentia herri sufrituaren lamia ipuin zaharren piper eta eztia erreka garbien kantu bitxia udazken lizunen zaude jantzia izar zerutarren irria. Lanbro artetik itsas geldira leunki zoazen txori airosa amodiozko sentipenaren hatsa zure espainetan loratuz doa goizeko ihintzetan belardi zera eguzkitan zilar dizdira.

136

77. Oi ama Euskal Herri Hitza: Pierre Bordazarre «Etxahun Iruri» // Musika: herrikoia

Anaia etxen da ezküntü bükatü niz oain joaitera ene opilaren egitera Pariserat banüazü

bis

[

Oi ama Eskual Herri goxua zutandik urrun triste banua adios gaixo etxen dena adios Xiberua.

Pariseko bizitzia lan khostüzuriaz bagiazü bena berantzen zütadazü zure berriz ikustia Oi ama Eskual Herri... Bena denbora da llaburxko othoi ama entzün nezazü xokho bat haita izadazüt azken egun horientako Oi ama Eskual Herri...

137

138

78. Oi gu hemen Hitza: Ameslariak // Musika: “Nuestro pequeño mundo”- Ameslariak

bis

3 aldiz

Oi gu hemen bidean galduak heriotz minez.

Gizonen itzala luzea negarrez, haizea gauean arbolak, erroak airean heriotza da. Oi gu hemen... Pobreak kalean bilutsik barnea esperantzik gabe doinua, basoko tristura ilunabarrez. Oi gu hemen... Nundikan ezinaren mina zergatik errekan iluna egurra, kolpeka landua bide hustuak. Oi gu hemen... 139

79. Oi kanta berri Hitza eta musika: Mixel Labegerie

Oi kanta berri ixilik nago orain duela aspaldi, zuretzat nuen kar bero hura suntsitu ez da dirudi. Beste lanetan iragan ditut hainitz egun ta gau-aldi, bainan oraino ez dut ukatu Euskara ez da Euskadi. Oi kanta berri bihotzetikan ezpainetarat jalaia, Euskal airean bihotzen zaitut, zu neure mezularia. Jende artean izatu banaiz beresle xamurgarria, izan zaite zu ene partetik bakezale den xoria.

140

Oi kanta berri izan zaite zu anai arteko zubia batasunetik libertatera gidatzen duen bidea. Kartzelan den abertzaleari emozu doi bat argia etsiturikan den bihotzari esperantza ur bizia. Oi kanta berri gure herriak behar du bide eta zubi, etxetan ere baitezpadako argiarekin, ur garbi. Horiek denak ez dire aski bizi dadien Euskadi, hainbat oraino beharko ditut kanta bat eta kanta bi.

141

142

80. Oi Pello Pello Hitza: ezezaguna // Musika.: Mikel Laboa

Oi! Pello Pello logale nauk eta jinen niza ohera? Irun ezan eta gero gero gero irun ezan eta gero gero bai. Oi! Pello Pello irun diat eta jinen niza ohera? astalka zan eta gero gero gero astalka zan eta gero gero bai. Oi! Pello Pello astalkatu diat eta jinen niza ohera? Harilka zan eta gero gero gero harilka zan eta gero gero bai. Oi! Pello Pello harilkatu diat eta jinen niza ohera? Jos ezan eta gero gero gero jos ezan eta gero gero bai. Oi! Pello Pello josi diat eta jinen nizan ohera? Argia dun eta, bihar bihar bihar Argia dun eta, jinen hiz bihar. 143

81. Orhiko xoria Hitza: Roger Idiart // Musika: A. Gorostarzu

Jende gaztia dabila etxetik urrun lanila... Ez erran galdurik dela, itzul ditaike berehala. bis

Jin bedi gure artila Orhi-ko xoria Orhi-la.! Xorittuaren hegalak arin aidia bezala... Gaztek begira dezala azkar euskaldun odola! Jin bedi gure artila...

144

Xoriak jiten zauzkula huts egin gabe sekula... Lehenik bat, gero mila xortak egiten ixtila... Jin bedi gure artila... Xoria izan dadila euskaldun gazten mudela! Mutiko ta neskatila, ziauzte denak sor-lekila! Jin bedi gure artila...

145

82. Pello Joxepe Hitza eta musika: herrikoia

146

bis

Pello Joxepe tabernan dala haurra jaio da Larraulen etxera joan da esan omen du: -Ez da neria izanen, beraren amak topa dezala haur horrek aita zein duen.

bis

Hau pena eta pesadunbria! Senarrak haurra ukatu Pello Joxepe bihotz neria haur horrek aita zu zaitu haur horrentzako beste jaberik ezin nezake topatu.

bis

Zure semia besuan daukat senarra aldamenian orain denborik eztaukat eta zuazkit ordu onian neronek abisatuko zaizut garaia datorrenian.

bis

Fortunosoa nintzela baina ni naiz fortuna gabia, abade batek eraman dizkit umea eta andria: haurra berea bazuen ere andrea nuen neria.

bis

Patzientzia hartu bihar da munduan Pello Joxepe, andria ere zuria izanda haurra bestena diote gizonen faltan igarotzen da basoan zenbait larrarte.

147

83. Pottoka Hitza: B. Irazabal // Musika: B. Eyherabide

Pottoka mendian jauzika ibilki buztana airean salbaia iduri. Ezin harrapatuz Txomin da erori pottoka nausi da gure gizonari. Denboran pottokak ez amiten sosa ez zuen ez egiten Parisen afera. Neuilly-n ibiltzeko ez zuen usain ona adiskidendako ez aski ederra. Txominek menditik jautsi du pottoka ileak mozturik pentzetan emana. Egun guzietan hartzen det sukrea iduri du orain Vincenn-en sortua.

148

84. Prima eijerra Hitza eta musika: herrikoia

Prima eijerra zutan fidaturik, hanitx bagira oro tronpaturik! Enia zirenez erradazu bai alez Bestela banua desertiala, nigarrez urtzera. Desertiala, juan nahi bazira, arren zuaza, oi, bena berhala! Etzitiala jin berritan nigana Bestela gogua doluturen zaitzu, amoros gaixua. Nitan etsenplu nahi dianak hartu, ene malurrak parerik ez baitu. Xarmangarri bat nik bainian maitatu Fidatu tronpatu!... Sekula jagoiti ikhusi ezpanu! Mintzo zirade arrazu gabetarik ezukala nik zur'amodiorik; zu beno lehenik banian besterik: maiterik fidelik hor eztereitzut egiten ogenik.

149

85. Salamankara Hitza eta musika: herrikoia

Gazte gaztetik aitak ta amak fraile ninduten nonbratu bai eta ere Salamankara estudiante bidaldu. Salamankara nindoalarik bidean nuen pentsatu estudiante tunante baino hobe nuela ezkondu. Ostatu xume polit batean gosez gelditu bainintzen neska xarmant bat ari zitzaidan mahainean zerbitzatzen. Begiak gartsu, ezpainak lore, enekin aise mintzatzen aingeru hori ordu berean ene bihotzean sartu zen.

150

Hitz erdi batez maite nuela erran nion belarrira baina, gaixoa, herabetua ihes joan zen kanpora. Ez ahal nauzu, izar ederra, kondenatzen infernura! Ez da sekulan ene gogotik ahaztuko zure itxura. Aita Jainkoak egin banindu zeruetako giltzari azken orduan jakingo nuen atea nori ireki. Lehenengo aitari, gero amari, gero anai-arrebari, ta azken orduan isil-isilik nire maite politari.

151

152

86. Sekulabelardiko kantaria Hitza eta musika: Ruper Ordorika

Egun da abenduaren lehena, bi mila eta zortzikoa gauza ttikien erresumatik partitu da maisua. Ume isiltzen hondartzan edo paradisuko ostatuan, non entzungo ote da orain ahotsa zilarrezkoa? Euskaldun jendea negarrez dago Eskiulatik Berangora, sekulabelardiko kantari zure ahotsa entzun guran.. Abestiaren etxe goienan kandelak iziotu dira, Atahualpak eta Etxahunek zabaldu dute berria: Haiekin dela, kantuan ari, jakin dadila Donostian, Lekeition eta Baztanen ere Euskal Herri guztian. 153

87. Topa dagigun Hitza: Jon Sarasua // Musika moldaketak: Anton Latxa

Errioxar, Baigorriko, Bakio nahiz Getariko, topa dagigun eta bakean bis bizi gaitezen betiko. Umeak arretaz horni, gazteei hitza eskeini gaztetxoago eta haurrago izan gaitezen geroni. Errioxar, Baigorriko... Ez uka amonei hitzik, entzun agureei pozik, zaharra ez da izandakoa, luzaroan dena baizik. Errioxar, Baigorriko... Jerarkia da lehorra, harremana emankorra; errespetuan dago gordeta emakumeen altxorra! Errioxar, Baigorriko... 154

88. Trapu zaharrak Hitza eta musika: Jose Maria Iparragirre

Egunez trapu biltzen gabean dantzan lehertzen beti umore onean degu pasatzen, eta goizean goiz kalean irten da lo goxoan daudenak esnatzen dira. Trapu trapu zaharrak! Atera atera, trapuak saltzera nik erosten ditut modu onean arditian prakak kuartuan albarkak ta burni zaharrak txanponean Erosten ditut trapuak praka zahar urratuak gona gorri zaharrak eta atorratxuak. Jozak zurrumuzki atabal soinu dantzan egiteko beti erana. Eltze elbarriturik pertza zulorik duenik arran parrillik edo trebera zaharrik. Inork saltzeko badauka librako txanponean Ramon Batistak erosten ditu.

155

89. Triste bizi naiz eta Hitza eta musika: Indalezio Bizkarrondo «Bilintx»

Triste bizi naiz eta hilko banintz hobe badaukat bihotzian hainbat atsekabe. Maite bat maitatzen det baina haren jabe bis sekula izateko esperantzik gabe.

[

Bihotz baten lekuan mila banituzke guztiak zuretzako izango lirake. Baina milan lekuan bat bestetik ez det bis har zazu ba maitia bat hau mila bider.

[

156

Nere maite polita nola zera bizi? zazpi egun hauetan etzaitut ikusi. Uste det zabiltzala nigandik ihesi bis ez didazu ematen atsekabe gutxi

[

90. Txalaparta Hitza eta musika: Gorka Knorr

Tiriki, trauki hiru ta lau dira zazpi, xurruxumurru bat batean dira urrun, tiriki, trauki ezker eskubi bien artean dago zubi, hots bare-bare hor leiho sare hiru ta lau dira bi... hiru ta lau dira... bat, bat, bat, bat! Tralararai, tralararai..

157

91. Txantxibiri Hitza eta musika: herrikoia

158

bis

Txantxibiri, txantxibiri gabiltzanian Elorrioko kalian, hamalau atso tronpeta jotzen zazpi astoren gainian.

bis

Astoak ziren txiki-txikiak, atsoak, berriz, kristonak! Nola demontre konpontzen ziran zazpi astoren gainian.

bis

Saltzen, saltzen, txakur txiki baten karameluak, Está muy bien! esaten du konfiteroak.

bis

Cuando vamos a Otxandiano karnabal egunian, me cagüen la mar, comeremos chocolate sonbreruaren gainian.

92. Txatxamatxalinatxu Hitza eta musika: herrikoia

bis bis bis

Txatxamatxalinatxu jaio zan urtian herria ta kofradia hasarratu ziran. Tirikitiena beltxa morena ontza bat txokolate goizian onena. Txikia izan arren izan leike abila Biba Elantxobeko tanbolintxerua. Tirikitiena beltxa morena...

bis

Txatxamatxalinatxu jaio zan urtian herria ta kofradia hasarratu ziran. Tirikitiena beltxa morena.

159

93. Txori ttikia Hitza: Joxan Artze // Musika: Benito Lertxundi

bis

Txori ttikia nintzelarik esan zidaten, kaiolan bizitzeko sortua nintzela.

Gero arrano bihurtu nintzenean kaiola hautsita aldegingo nuen beldurrez, libro nintzela sinistarazi nahi zidaten. Horregatik iriki zizkidaten ateak egin nezan hegaz, bainan luze gabe ohartu nintzen hanka harkaitz bati lotu zidatela kate motz eta astun batez. Gero arrano bihurtu nintzanean... Horregatik iriki zizkidaten ate ak egin nezan hegaz, bainan luze gabe ohartu nintzen 3 aldiz hanka harkaitz bati lotu zidatela kate motz eta astun batez. Gero arrano bihurtu nintzanean.

160

94. Txoria txori Hitza: Joxan Artze // Musika: Mikel Laboa

bis

Hegoak ebaki banizkio neria izango zen ez zuen aldegingo.

bis

Bainan honela ez zen gehiago txoria izango. Eta nik txoria nuen maite, Eta nik, eta nik, txoria nuen maite. Trala laralala lala lala...

161

95. Ume eder bat Hitza eta musika: Jose Maria Iparragirre

Ume eder bat ikusi nuen Donostiako kalean, hitz erditxo bat hari esan gabe nola pasatu parean? Gorputza zuen liraina eta oinak zebiltzan airean... Politagorik ez det ikusi nere begien aurrean. Aingeru zuri, paregabea, Euskal Herriko alaba, usterik gabe zugana beti nere bihotza narama: Ikusi nahian beti hor nabil, nere maitea hau lana!... zoraturikan hemen naukazu beti pentsatzen zugana...

162

Galai gazteek galdetzen dute: aingeru hori non dago? nere maitea nola deitzen dan ez du iñortxo jakingo. Ez berak ere, ez luke nago: konfiantza horretan nahiko amorio dun bihotz hoberik Euskal Herrian ez dago.

96. Urtxintxak Hitza: Manex Pagola // Musika: Pantxoa ta Peio

Urtxintxak oihanian jauzika, Aldaxkatik aldaxkara... "Zuk erradazu, ama, zendako Ez diren erortzen lurrerat?.." bis

Nik ere nahi nuke izan urtxintxak bezala! Hain gora, hain trebe, izaiteko libre!... Urtxintxak oihanian zintzilik, Buruz behera buztanetik!... "Zuk erradazu, ama, zendako Ez duten buruko minik?.." Nik ere nahi... Urtxintxak oihanian karruxkaz, Neguko bildu heltzaurrekin... "Zuk erradazu, ama, zendako Ez dezaketan egin berdin?.." Nik ere nahi.

163

97. Xalbadorren heriotzean Hitza eta musika: Xabier Lete

Adiskide bat bazen benetan bihozbera poesiaren hegoek sentimenduzko bertsoek antzaldatzen zutena. Plazetako kantari bakardadez josia hitzen lihoa iruten bere barnean irauten oinazez ikasia...ikasia

bis

164

Non hago, zer larretan Urepeleko artzaina mendi hegaletan gora oroitzapenen gerora ihesetan joan hintzana.

Hesia urraturik libratu huen kanta lotura guztietatik gorputzaren mugetatik aske sentitu nahirik. Azken hatsa huela bertsorik sakonena inoiz esan ezin diren estalitako hegien oihurik bortitzena... bortitzena Non hago, ...

165

98. Zazpiak ohial batetik Hitza: Xalbardin // Musika: Fernando Unsain

Mundu guztiak aditutzen du euskaldunaren negarra alde batera nahiago nuke ez banintz hemengotarra. Enpeinatzea ez bada libre, alferrik dugu indarra. Hau da txoria gari tartean goseak egon beharra. Antzerki huntan lau pertsonaia ta jokalari bakarra arbolak berak erakusten du hostoa eta adarra. Enpeinatzea... Sutan pizturik darrai oraindik sugai berriz lengo gerra oharkabean ez zen mintzatu txirrita poeta zarra

166

Enpeinatzea... Zazpi ahizparen gai den oihala ebakirikan erditik alde batera hiru soineko utzirikan lau besterik. Guraiziakin bereizi arren bakoitza bere aldetik ezagutzen da jantzi girela zazpiak oihal batetik. Oihal bera da gure jantzia sortu gintuzten unetik, ez du munduak kemenik sortu kentzeko gure soinetik. Guraiziakin...

167

99. Zenbat gera Hitza: Abel Muniategi // Musika: Benito Lertxundi

Zenbat gera?, lau, bat, hiru, bost, zazpi. Zer egin degu ? ezerrez, zer egiten degu? alkar jo zer egingo degu? alkar hil. bis bis

Gure asmoak, esperantzak, herria, askatasuna, justizia, pakea, egia, maitasuna, mitoak, hitz hutsak? Zenbat gera?, lau, bat, hiru, bost, zazpi. Zer egin degu ? ezerrez, zer egiten degu? alkar jo zer egingo degu? alkar hil. bis bis

Hori ez, hori ez, hori ez...

168

100. Zibilak esan naute Hitza eta musika: Jose Maria Iparragirre

bis

Zibilak esan naute, biziro egoki, Tolosan behar dala gauza erabaki. Giltzapian sartu naute, poliki-poliki, negar egingo luke nere amak baleki. Jesus tribunalian zutenian sartu, ez zion Pilatosek kulparik bilatu; neri ere arkitu ez arren, ez didate barkatu; zergatik ez dituzte eskuak garbitu? Kartzelatik atera fiskalen etxera, abisatu zidaten joateko berehala. Ez etortzeko gehiago probintzi honetara; orduan hartu nuen Santander aldera.

169

170

101. Zure doinua Hitza eta musika: Lor taldea

Euri asko egin du neska lehenengo laztanetik, amaigabeko gau sutsuak ezin kendu burutik. Alkoholak eraman zituen lotsaren azken tantak, zein zoriontsu izan garen denbora guzti hontan. Zure irribarre goxo hura non galdu ote da, ez al zara konturatu gurea haustu dela. Zein gogorra egiten zaidan bukaera onartzea, zu zoriontsu izatia nere azken eskaria. Taupada luzeak izan dira maitia baina orain nere kantuak ez du zure doinua. Jakin inor ez bezala maite izan zaitudala, aska ditzagun bihotzak idatziz atal berri bat. bis

Taupada luzeak izan dira maitia baina orain nere kantuak ez du zure doinua.

Ez du zure doinua, ez du zure doinua,.

171

Abestien doinuak, audioak edo bideoak

ehkantuz.blogspot.com eta www.naiz.info/kantuz