Een facelift voor een art-decopand in Molenbeek

Ons lid Renovatti is bezig met een totale energetische renovatie van een dubbel flatgebouw met een commerciële benedenverdieping, in Sint-Jans-Molenbeek. Het gebouw bevindt zich in de Vanderstichelenstraat, op nummer 108 tot 112. Dit project won een Renolab-prijs. Renolab is het laboratorium voor duurzame en circulaire renovatieprojecten, dat deel uitmaakt van Renolution, de duurzame renovatiestrategie voor gebouwen in Brussel.

Om je een idee te geven van de locatie: de bouwplaats ligt in een klein straatje aan de Leopold II-laan, op een paar honderd meter van de Basiliek van Koekelberg. Hier staat een oud art-decopand uit 1931. Het is duidelijk dat dit gebouw dringend een opknapbeurt nodig had.

Voordat de werkzaamheden begonnen in februari 2024, verhuurde een vzw het aan asielzoekers. Als het werk klaar is, volgens de planning begin 2025, zal het bestaan uit sociale woningen, in totaal negen flats, die pas gerenoveerd zijn, en twee winkels. "Het is dit doel dat ons direct interesseerde. We hebben het niet over luxeflats, waardoor we dingen op de bouwplaats kunnen testen, onder meer met subsidies van Renolab, en waardoor we aan hergebruik kunnen doen”, geeft Louis Tilmans aan. Hij is de zaakvoerder van Renovatti.

Versteviging van de vloerbalken

De structuur van het gebouw wordt in stand gehouden. "We komen niet aan de dragende muren, maar de indeling van de kamers verandert: zo worden onder meer de slaapkamers aan de voorkant van het gebouw naar de achterkant verplaatst, met toegang tot een terras, en de woonvertrekken komen aan de voorkant te liggen. Dit betekent dat bepaalde scheidingswanden moeten worden afgebroken. We behouden ook de vloer, die bestaat uit parketplanken en Granito", benadrukt de werfleider. "We behouden ook de houten vloer, maar we verstevigen de vloerbalken met extra balken. Zoals in veel oude gebouwen was de akoestiek tussen de verdiepingen erg slecht. Dus werkten we samen met een expert, die aanraadde om de vloeren te verstevigen, en isolatie tussen de vloerbalken te plaatsen. De isolatie, glaswol, komt van een overschot van een collega-aannemer die er te veel van had op een van zijn bouwplaatsen. We vonden het bij Coliseum, een bedrijf dat gespecialiseerd is in het gebruik van herbruikbare materialen. Om de akoestiek te verbeteren, installeren we ook 100% zelfdragende verlaagde plafonds die aan de muren worden bevestigd", legt Louis Tilmans uit.

Energieprestaties en isolatie

In dit gebouw met een oppervlakte van meer dan 1.000 m² wordt uiteraard veel aandacht besteed aan energieprestaties en isolatie, met als doel de energiebehoefte te verminderen. "In dit project wordt alleen hernieuwbare energie gebruikt. Op het dak worden vijftig fotovoltaïsche panelen geïnstalleerd, met een totaal vermogen van 20 kWp. En de flats zullen verwarmd worden door individuele lucht-waterwarmtepompen. We denken ook na over het opzetten van een eigen energiegemeenschap voor het gebouw. Een ventilatiesysteem met dubbele luchtstroom voor elke flat zorgt ervoor dat de lucht constant wordt ververst en dat de CO2-niveaus die door de bewoners worden gegenereerd, worden beheerd. De technische kokers zullen toegankelijk zijn voor de voordeur van elke flat, zodat we gemakkelijk onderhoud kunnen uitvoeren aan de apparatuur en de buizen over enkele tientallen jaren kunnen vervangen, zonder dat we in de flats hoeven in te grijpen of zelfs breekwerken in muren hoeven uit te voeren", zegt Louis Tilmans.

De magie van energetische en circulaire renovatie in Brussel is dat je kunt wonen in een pand met de charme van het oude en tegelijkertijd kunt genieten van het thermische, akoestische en sanitaire comfort van een nieuw pand.

Glaswol werd geplaatst tussen de vloerbalken om de akoestiek tussen de verdiepingen te verbeteren.

"Wat isolatie betreft, wordt de voorgevel gerestaureerd en aan de binnenkant geïsoleerd met houtwol en de achtergevel met houtvezel. Het sarkingdak wordt ook met houtvezel geïsoleerd. De ramen worden vervangen door nieuwe exemplaren met dubbele beglazing."

Het gebouw, een oud art-decopand uit 1931, ligt in Sint-Jans-Molenbeek aan de Vanderstichelenstraat.

De bakstenen van de gedemonteerde scheidingswanden zullen worden gebruikt om nieuwe wanden te bouwen of om sommige van de behouden scheidingswanden aan te passen.

Na al deze werken is het de bedoeling om ten minste een EPB C-label te behalen. Maar zoals de zaakvoerder van Renovatti benadrukt, zullen de energieprestaties van het gebouw zeker beter zijn. "Ik denk dat we eerder eindigen met een EPB A of B.”

Hergebruik

Hergebruik is ook alomtegenwoordig op deze bouwplaats. Louis Tilmans geeft ons een paar voorbeelden. "We recupereren de bakstenen van de scheidingswanden die we demonteren om nieuwe scheidingswanden te bouwen of andere in het gebouw aan te passen. In het sanitair komen toiletten, baden en wastafels ook uit de hergebruiksector. Alle deuren werden gedemonteerd en gerestaureerd in onze werkplaats. Alleen de toegangsdeuren van de flats zullen nieuwe exemplaren zijn om te voldoen aan de brandnormen. We zijn ook bezig met het restaureren van de houten trappen. Tot slot zullen sommige schoorstenen in de woonvertrekken behouden blijven, maar andere worden gesloopt en we zullen kijken of we het teruggewonnen marmer kunnen gebruiken om vensterbanken van te maken.”

Waterbeheer

Nog iets over waterbeheer. Het grote dak en de wc's worden aangesloten op een regenwaterput van 6.000 liter. Een geweldige klassieker. Aan de andere kant heeft Renovatti een vrij innovatief systeem ontwikkeld voor de afvoer van regenwater van de kleine daken, op een binnenplaats aan de achterkant van het gebouw. "We hebben een drainagesysteem gemaakt met de bakstenen van de gedemonteerde scheidingswanden. Ze worden in de grond verzonken voor een betere infiltratie van het water, dat niet in de riolering terechtkomt, maar in de grond om zo de grondwaterspiegel te bereiken. Deze bakstenen worden bedekt met een laag grind. Dit systeem is handig bij hevige regenval.”

Besluit

Voor Louis Tilmans is dit project "een groot menselijk avontuur". "Zo ver gaan in het project was mogelijk dankzij de nauwe samenwerking met de architect, Alexis Kropek, en de opdrachtgever vanaf het begin. Dit is uitzonderlijk voor aannemers, die vaak te laat in het projectontwikkelingsproces worden geraadpleegd. Ik wil ook Build Circular bedanken voor zijn begeleiding, die ons in staat heeft gesteld om de technieken die we hebben geleerd op het vlak van akoestiek, isolatie, luchtdichtheid en ventilatie toe te passen. Dit soort projecten is mogelijk dankzij de Renolution-strategie, die grootschalige energetische en circulaire renovatie in Brussel stimuleert. Deze strategie draagt bij aan veel technische vooruitgang, zoals die op deze bouwplaats. Deze strategie maakt het Brusselse milieubeleid tot een voorbeeld in België en zelfs in Europa. Laten we hopen dat de regering dit pad verder bewandelt!"

Tot slot citeren we een zin die ons lid gebruikte in zijn projectpresentatiefiche. "De magie van energetische en circulaire renovatie in Brussel is dat je kunt wonen in een pand met de charme van het oude en tegelijkertijd kunt genieten van het thermische, akoestische en sanitaire comfort van een nieuw pand.” We zagen het met onze eigen ogen. Zodra de werken klaar zijn, zullen de toekomstige bewoners van dit Molenbeekse pand kunnen genieten van alle drie de soorten comfort.