Synchrotron Magazine
SCIENCE • LIFESTYLE • TREND • WORLD TECHNOLOGY
พ.ค. - ส.ค. 59 | ฉบับที่ 2 ปท่ี 17
P O O C S L A I C E SP เรียนรู ร า ก ณ ร บกา เปดประส วาลที่ C E R N ร ก ั จ ู ส ู ต ะ ปร
เทคโนโลยีแสงกับงาน
ภาคอุตสาหกรรม
ISBN 1543-1416
Editor’s Talk
Editor’s talk สวัสดีทานผูอานทุกทานกลับมาพบกับซินโครตรอน แมกกาซีน อีกเชนเคย ในฉบับนี้เราไดจัดเต็มสาระมากประโยชน รวมถึงขาวกิจกรรมนาสนใจในแวดวงวิทยาศาสตร ทักทายกันดวยเรื่องจากหนาปกวาดวยการใชแสงซินโครตรอน ในภาคอุตสาหกรรม โดยเราจะพาไปทำความรูจักกับแสงซินโครตรอน ที่ใหประโยชนมหาศาลกับภาคอุตสาหกรรมไทย ไมวา จะเปน เครือ่ งมืออิเล็กทรอนิกส เครือ่ งอุปโภคบริโภคตาง ๆ เครือ่ งมือเครือ่ งใชบางชนิดทีใ่ กลเราจนอาจจะไมรดู ว ยซ้ำวา มันไดผานกระบวนการเทคโนโลยีแสงซินโครตรอน รวมถึงอาหารที่เราทาน ยารักษาโรค หรือสิ่งที่ขาดไมไดสำหรับผูหญิง อย า งเครื ่ อ งสำอาง เป นต น เรี ย กได ว า แสงซิ น โครตรอนเป นตั ว ช ว ยสำคั ญ ในการขั บ เคลื ่ อ นเศรษฐกิ จ ของประเทศ นอกจากนี้ ยังไดรับเกียรติพูดคุยแบบเจาะลึกกับผูบริหารภาคอุตสาหกรรมอาหาร CEO กลุมบริษัทเครือเบทาโกร ทีม่ วี สิ ยั ทัศนและมุมมองในการใชวทิ ยาศาสตรมาบริหารและพัฒนาองคกรอยางยัง่ ยืน รวมถึงขาวกิจกรรมความรวมมือระหวาง สถาบันฯ กับหนวยงานอื่น ๆ อันเปนประโยชนตอเศรษฐกิจและสังคม สุดทายนี้... อยาลืมไปพบกับซินโครตรอน แมกกาซีน ทีเ่ หมือนอาหารสมองดานวิทยาศาสตร พรอมเสิรฟ ทุกทานผาน e-book ไดทน่ี ่ี >> h√ ttps://goo.gl/5KgX1I
ที่ปรึกษา : ศ.น.ท.ดร.สราวุฒิ สุจิตจร | รศ.ดร.กิตติ อัตถกิจมงคล | บรรณาธิการ : ศศิพันธุ ไตรทาน กองบรรณาธิการ : กุลธิดา พิทยาภรณ | เทวฤทธิ์ พันธุเพียร | วีระพันธ มาจันทึก | อราม นราพล สวนงานประชาสัมพันธ สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) นักเขียน : ชนิสรา ปะระไทย | ชลาลัย อรุณรัตน | สมาธิ ธรรมศร | ศิลปกรรม : บราวนแบร | พิสจู นอกั ษร : ชลาลัย อรุณรัตน ผลิตโดย : บริษัท ไดดี โปรดักชั่น จำกัด ผูจัดทำ : สวนงานประชาสัมพันธ สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) อาคารสิรินธรวิชโชทัย 111 ถ.มหาวิทยาลัย ต.สุรนารี อ.เมือง จ.นครราชสีมา 30000 โทรศัพท : 044-217-040 ตอ 1252, 1601 โทรสาร : 044-217-047 Website : www.slri.or.th E-mail : pr@slri.or.th Facebook : www.facebook.com/SLRI.THAILAND
Contents
4
8
16
20
24
27
4 Science World ขาววิทยาศาสตรรอบโลก 6 Special Scoop CERN ประตูสูจักรวาล 8 Research Highlight แสงซินโครตรอนพัฒนาแผน เชื่อมตอสัญญาณวิทยุ 10 Light Me แสงซินโครตรอนในธุรกิจ ภาคอุตสาหกรรม
12 Interview บทสัมภาษณพิเศษผูบริหาร ในเครือบริษัทเบทาโกร 16 Cover Story เทคโนโลยีแสงกับงานอุตสาหกรรม 20 Light for Life เทคโนโลยีแสงกับชีวิตประจำวัน 22 Science’s Quote คำคมนักวิทยฯ
32
23 Syncomics ความลับ (ไมมีในโลก) 24 Check In ArtScience Museum 27 Synchrotron Around the World ขาวซินโครตรอนรอบโลก
38
32 Inspiration Gadget Tetra Shed & Tjacket The Wearable Hug 32 Magic-Sci How to Make สไลม 34 Phenomena หลุมยักษแหงเบลีซ
38 Art & Sci 28 SLRI News ปริศนางานศิลป เลโอนารโด ดา วินชี ขาวความเคลื่ิอนไหว ของสถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน
Science World
เปลี่ยนน้ำเค็ม เปนน้ำดื่มไดจริง
ดวยทอพลังงานแสงอาทิตย ที่มา : hypebeast.com
The Pipe เปนนวัตกรรมทอแหงอนาคต ไดรบ ั การออกแบบโดย Abdolaziz Khalili และทีมของเขา จากแคนาดา ผลงานชิ ้ น นี ้ เ ข า ร ว มการแข ง ขั น LAGI (Land Art Generator Initiative) มันสามารถผลิตกระแสไฟฟาไดถึง 10,000 เมกะวัตต/ชั่วโมง และเปลี่ยนน้ำทะเลใหเปนน้ำดื่ม ที่รับประทานไดปริมาณ 4.5 พันลานลิตร/ป ซึ่งอาจชวยแกปญหาการขาดน้ำอยางรุนแรง ที่รัฐแคลิฟอรเนียในอนาคตได
องค ก ารอนามั ย โลกเตื อ น
อาจมีผต ู ด ิ เชือ ้ ไขซก ิ า กว า 2.5 พั น ล า นคน ทีม ่ า : WHO
ชั ่ ว โมงนี ้ ถ า ไม พ ู ด ถึ ง คงจะไม ไ ด แ ล ว สำหรั บ การระบาดของไวรัสใหมลา สุด ไวรัสซิกา (Zika) โดยองคการอนามัยโลกประกาศการระบาด ของไวรัสซิกามีจำนวนเพิม ่ มากยิง ่ ขึน ้ กวาเดิม อย า งไรก็ ต ามตอนนี ้ ท างการของสิ ง คโปร ยืนยันวาตรวจพบผูป ว ยไวรัสซิกากวา 150 คน ในประเทศมาเลเซียและไทยก็มีการตรวจพบ เช น กั น วิ ธ ี ส ั ง เกตอาการเบื ้ อ งต น ของผู ท ี ่ 4 SYNCHROTRON
ติดเชื้อไวรัสซิกา คือ มีอาการตาแดง มีไข คลายไขเลือดออก และปวดตามขอ เปนตน แมความรุนแรงของไวรัสชนิดนี้ยังไมถึงขั้น ทำใหเสียชีวิต แตหากตรวจพบกับหญิงที่ ตั้งครรภ พบวาเด็กที่เกิดมาจะมีศีรษะเล็ก กวาปกติ ขณะนีม ้ ก ี ารตรวจพบไวรัสซิกาแลว กวา 72 ประเทศ ซึง ่ นับวาเปนเรือ ่ งทีป ่ ระมาท ไมไดเลยทีเดียว
SpaceX Falcon 9
V1.2 ปลอยดาวเทียมไทยคมสำเร็จ ทีม ่ า : spacex, thaicom plc.
Space X ไดสง ไทยคม 8 ขึน ้ สูว งโคจรคางฟา ดวยจรวด Falcon 9 V1.2 สำเร็จและนำจรวด ทอนแรกลงจอดบนเรือไรคนขับ (Drone ship) ไดอก ี ดวย ดาวเทียมดวงนีเ้ ปนดวงที่ 8 สำหรับ บริษัทไทยคม ปจจุบันมีดาวเทียมที่ใหบริการ อยู 3 ดวงคื อ ไทยคม 4, 5, 6 และ 7 ส ว น ไทยคม 1, 2 และ 3 หมดอายุการใชงานกลาย เปนขยะอวกาศไปแลว บางดวงตกกลับสูโลก ดาวเทียมไทยคม 8 ดวงนี้ มีน้ำหนัก 3.1 ตัน มีทรัสเตอรปรับวงโคจรและรีแอ็กชั่นวิวใหอยู ในลองจิจด ู 78.5° ตะวันออก ณ วงโคจรคางฟา 35,786 กิโลเมตรเหนือพืน ้ โลก แบตเตอรีล ่ เิ ทียม ไอออนและแผงโซลารเซลลกำลังไฟฟา 5 กิโลวัตต มีอายุการใชงานที่ออกแบบไวประมาณ 15 ป โดยมี 24 Ku-band transponders ทีส ่ ามารถ ใหบริการครอบคลุมพื้นที่ประเทศไทย อินเดีย และแอฟริกาบางสวน SYNCHROTRON 5
SPECIAL SCOOP
หลายคนคุนเคยกันดีจากการสรางเครื่องเรง อนุภาคจับไอออนตะกั่วชนกันแทนโปรตอน หรือรูจักกันในนาม “Big Bang ขนาดจิ๋ว” และการสรางครั้งนี้จึงเปนที่จับตามองของ นักวิทยาศาสตรทว่ี า จะไดศกึ ษาปรากฏการณ สภาวะพลาสมาของเอกภพ ทีเ่ กิดขึน้ ในเสีย้ ว 1 ในลานวินาทีหลังจากเกิดบิก๊ แบง (Big Bang) เมื่อ 1.37 หมื่นลานปกอนมากขึ้น เครื่องเรง อนุภาคของเซิรนนี้มี สถานีอลิซ (ALICE) ที่ออกแบบมาเปนพิเศษเพื่อศึกษาการชนกัน ของไอออนตะกั่ว ตรวจวัดสถานะ Quarkgluon Plasma ซึง่ เชือ่ วาเปนสถานะทีอ่ าจเกิด ขึ้นหลังบิ๊กแบง (Big Bang) สถานีแอตลาส (ATLAS) มีหนาที่ตรวจหาอนุภาคฮิกสมิติ พิเศษ (Extra Dimension) และอนุภาคที่ อาจกอตัวขึ้นเปนสสารมืด (Dark Matter) และ สถานีซีเอ็มเอส (Compact Muon Solenoid) เปนเครื่องตรวจวัดอนุภาคที่มี เปาหมายเดียวกับแอตลาส แตมคี วามแตกตาง ในรู ป แบบการทำงานและระบบแม เหล็ ก ในการตรวจวัดอนุภาค และสถานีตรวจวัด อนุภาค แอลเอชซีบี (LHCb) จะมีหนาที่ ในการศึกษาอนุภาคที่เรียกวา “บิวตี้ ควารก” (Beauty Quark) เพื่อสังเกตความแตกตาง ระหว า งสสารและปฏิ ส สาร นอกจากนี้ เซิรนยังมีเครื่องเรงอนุภาคแอลเอชซี (LHC) อันเปนเครือ่ งเรงอนุภาคขนาดใหญ ทัง้ หมดนี้ ตัง้ อยูใ นอุโมงคใตเมืองเจนีวา คาบเกีย่ วระหวาง สวิตเซอรแลนดและชายแดนฝรัง่ เศสประมาณ 100 เมตร เปนวงกลมประมาณ 27 กิโลเมตร โดยมีแมเหล็กเปนตัวนำยิ่งยวด ที่ทำหนาที่ ควบคุมลำอนุภาคใหเบนเปนเสนรอบวงนัน่ เอง credit source : commons.wikimedia.org
เปดประสบการณการเรียนรูด า นวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี ที่ประตูสูจักรวาล เซิรน (CERN)
โครงการจัดสงนักเรียนระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ไปศึกษาดูงานที่เซิรน จัดขึ้นภายใตพระราชดำริของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณาโปรดเกลาโปรดกระหมอมสนับสนุนใหนักเรียนไดเปดโลกทัศน เพิ่มเติมความรูดานฟสิกสอนุภาค นับเปนอีกกาวที่เปดประสบการณการใชชีวิต การปรับตัว และสานสัมพันธกับนักเรียนจากชาติอื่น โดยสถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) รวมกับสถาบันสงเสริม การสอนวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี (สสวท.) สำนักงานคณะกรรมการการศึกษา ขั้นพื้นฐาน (สพฐ.) โครงการสนับสนุนการจัดตั้งหองเรียนวิทยาศาสตรในโรงเรียน ในการกำกับดูแลของมหาวิทยาลัย (วมว.) โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ (องคการมหาชน) และโครงการ JSTP (Junior Science Talent Project) ของสำนักงานพัฒนา วิทยาศาสตรและเทคโนโลยีแหงชาติ ไดทำการคัดเลือกอาจารยผดู แู ล จำนวน 2 คน และนักเรียน จำนวน 12 คน เพื่อเขารวมโครงการฯ เมื่อวันที่ 1-6 มิถุนายน 2558 ซึ ่ ง การเข า ร ว มโครงการฯ ครั ้ ง นี ้ จ ะช ว ยสร า งแรงบั นดาลใจในการศึ ก ษาต อ ดานวิทยาศาสตร ทั้งยังสามารถพัฒนาประเทศไดในอนาคต Did you know ?
ภาพโดมภายนอกของสถาบันฯ CERN
6 SYNCHROTRON
CERN (The European Organization for Nuclear Research หรือองคกรเพือ ่ การวิจย ั นิวเคลียรแหงยุโรป มีบทบาทในการจัดเตรียมเครือ ่ งเรงอนุภาคและโครงสรางทีจ ่ ำเปน ตอการวิจย ั ดานฟสก ิ สอนุภาค ตัง ้ อยูท ก ่ี รุงเจนีวา สวิตเซอรแลนด และยังเปนทีต ่ ง ้ั ของ หองปฏิบต ั ก ิ ารนิวเคลียรฟส ก ิ สขนาดใหญ และเปนศูนยรวมนักวิทยาศาสตรจากทัว่ โลก
“ดวยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงประทานโอกาสใหกับนักเรียนและครูผูควบคุมไดเขารวมโครงการฯ” วัชราพร ฉลาด ครูชำนาญการสาขาฟสิกส กลุมสาระการเรียนรูวิทยาศาสตร โรงเรียนยุพราชวิทยาลัย Q : อยากใหแชรประสบการณการเดินทางครั้งนี้ A : ไปดวยความประทับใจ ประสบการณจากการเรียนรูคะ จากเดิมที่คาดวาจะไดเห็นความยิ่งใหญของ LHC ไดไขความกระจาง ทราบถึงกระบวนการกำเนิดเอกภพ และไดเปดโลกทัศนดา นฟสกิ สอนุภาคแตพอไดไปจริง ๆ แลว ไดมากกวาที่คิดไมวาจะเปนไดรับฟงบรรยายเกี่ยวกับ Introduce CERN, Particle Physics – Theory, Particle Physics – Experiment, Medical Physics Application of Accelerator และ Accelerator Physics ไดเขาเยี่ยมชมสถานีทดลอง CCC, AMS, SM18, CMS, Cloud Experiment, CERN Data Centre และ Globe Exhibition ทำใหเขาใจและไดเห็นถึงการทำงานของเซิรน (CERN) ที่มีความรวมมือกันระหวาง นักวิจัย นักวิศวกรและนักฟสิกสชั้นนำทั่วโลก อีกทั้งยังเปดโลกทัศนทางดานฟสิกสอนุภาค และไดรับความรู ทีม่ คี ณ ุ คาตอชีวติ ของการเปนครูฟส กิ ส ทัง้ หมดทีไ่ ดจากโครงการนีส้ ามารถสรางแรงบันดาลใจแกนกั เรียนทีส่ นใจ อยากเปนนักวิทยาศาสตร นักฟสกิ ส นักวิจยั และวิศวกรในอนาคต นอกจากนีใ้ นสวนของครูผไู ดเขารวมโครงการ แลวก็ยังสามารถนำสิ่งเหลานี้มาประยุกตเขากับการเรียนการสอนไดดวยคะ
ธนพล วัฒนาโชคทวีสุข โรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร วิทยาเขตกำแพงแสน
“มากกวาแคการไดไปเรียนหนังสือ”
Q : จากที่ไดไปดูงานครั้งนี้ไดอะไรกลับมาบาง A : ผมประทับใจมากครับ โดยทั่วไปเราจะศึกษาทุกเรื่องจากในหนังสือมีโอกาส ไดสัมผัสของจริงบาง แตก็ไมใชทั้งหมด แตการไปดูงานครั้งนี้ทำใหผมไดพูดคุยกับ นักวิทยาศาสตรทม่ี ปี ระสบการณการทำงานจริง ไดเห็นสถานทีจ่ ริง และยังไดทราบ ถึงกระบวนการตาง ๆ มันทำใหผมรูสึกตื้นตันและอดที่จะเลาตอแกเพื่อนที่สนใจ ดานฟสิกสอนุภาคไมไดวาเรื่องนี้ไมใชเรื่องที่เลวรายและไกลเกินเอื้อมอยางที่คิด
“ทุกคนมีความสุขกับงานที่ทำ”
ปณิดา เซ็น โรงเรียนมหิดลวิทยานุสรณ เรื่องของบรรยากาศที่นี่ สิ่งแวดลอมดี การทำงานที่นี่จึงรูสึกทำใหปลอดโปรง นักวิจยั นักวิทยาศาสตรกด็ ไู มเครียดมาก จากเดิมทีค่ ดิ วาพี่ ๆ เขาตองทำงานแบบเครียด แนเลยเพราะเรือ่ งฟสกิ สอนุภาคเปนเรือ่ งทีค่ อ นขางยากและจริงจังมาก แตพอไดมา สัมผัสบรรยากาศจริงแลวไมเหมือนกับทีค่ ดิ ไว การเดินทางมาดูงานครัง้ นีท้ ำใหไดรบั แรงบันดาลใจในการทำงานเปนนักวิจยั และวิศวกรในอนาคตมาอยางเต็มเปย มจริง ๆ
แมกดาลีนา รมยรื่น โรงเรียนสุราษฎรธานี
“อดไมไดทจ่ี ะแชรประสบการณครัง้ นี้ ทั้งหนาเสาธงและในชั้นเรียน”
Q: รูสึกอยางไรเมื่อไดรับโอกาสครั้งนี้ A: ตืน้ ตันและรูส กึ สำนึกในพระมหากรุณาธิคณ ุ อันลนพนของสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ที่ไดทรงเปดโอกาสให นักเรียนที่สนใจดานฟสิกสพลังงานขั้นสูง ไดเปดโลกทัศน ไดสัมผัสสถานที่จริง ทั้งยัง ไดเห็นการทำงานของนักวิทยาศาสตรจริง ๆ ความประทับใจครั้งนี้จะจดจำไปอีกนานคะ
“ผูห ลงใหลในวิทยาศาสตร ยอมนำวิทยาศาสตรขบั เคลือ่ นประเทศไดอยางกาวกระโดด”
อัจฉริยา ยืนยง โรงเรียนอำมาตยพานิชนุกูล
Q : ประทับใจอะไรบางสำหรับโครงการนี้ A : ทุกเรือ่ งเลยคะ ไมวา จะเปนการจุดประกายความคิดและสรางแรงบันดาลใจใหทกุ คนอยากศึกษาดานวิทยาศาสตร เพื่อนำมาพัฒนาประเทศไทยในดานตาง ๆ การบรรยายในแตละหัวขอของฟสิกสอนุภาค และประสบการณ ทีห่ าซือ้ ทีไ่ หนไมไดและทีส่ ำคัญโอกาสทางการศึกษาดี ๆ แบบนี้ นับเปนพระมหากรุณาธิคณ ุ ลนเกลาลนกระหมอม อยางหาที่สุดไมได สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงตระหนักเห็นถึงความสำคัญของ วิทยาศาสตรและใหโอกาสพวกเราไดศึกษาความรู เก็บเกี่ยวประสบการณเพื่อนำไปปรับใชในประเทศไทย
SYNCHROTRON 7
Research Highlight
แสงซินโครตรอนพัฒนา
แผนเชื่อมตอสัญญาณวิทยุ ดวยเทคนิค Micromachining และ Sputtering
บริษัท แอโรคอม จำกัด ดำเนินธุรกิจจำหนายอุปกรณผลิตภัณฑ ดานโทรคมนาคม สือ่ สาร ไมโครเวฟทีวี เคเบิลทีวี และวิทยุไมโครเวฟ โทรคมนาคม สือ่ สารการบิน ปรับเทียบมาตรฐาน อีกทัง้ ยังดำเนินการ ออกแบบ และผลิ ต สิ น ค า ประเภทอุ ป กรณ ส ื ่ อ สารไมโครเวฟ และเครือ่ งมือเครือ่ งใชทใ่ี ชเทคโนโลยีขน้ั สูงตาง ๆ รวมถึงการรวมมือ ทางดานเทคโนโลยีกับผูผลิตอื่นๆ ในตางประเทศ
บริษทั ฯ ใหความมัน่ ใจในสถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) ในการออกแบบและสร า งลวดลายของฟ ล ม บางโลหะหลายชั ้ น บนแผนเฟอรไรต (Multilayer on Ferrite Substrate) ดวยเทคนิค Micromachining เพื่อสรางลวดลายวงจรของแผนรับสัญญาณ และการเคลือบฟลม บางในสุญญากาศดวยวิธี Sputtering ใหได 4 ชัน้ และความหนา 1-2 ไมโครเมตรผานหนากากโลหะ (Shadow mask)
8 SYNCHROTRON
หนากากโลหะสำหรับสรางลวดลาย
การสรางฟลมบางโลหะผานหนากาก
แผนเชื่อมตอสัญญาณวิทยุ
การสรางลวดลายของฟลมบางโลหะนี้ เพื่อพัฒนาและปรับปรุงผลิตภัณฑแผนรับสัญญาณวิทยุ ใหมปี ระสิทธิภาพยิง่ ขึน้ เพิม่ คุณสมบัตปิ อ งกันการสะทอนกลับของคลืน่ สัญญาณวิทยุหรือคลืน่ ไมโครเวฟ ที ่ เป น สาเหตุ ท ำให เครื ่ อ งชำรุ ด หรื อ เสี ย หาย อี ก ทั ้ ง สามารถแบ ง สั ญ ญาณที ่ ส ะท อ นกลั บ ไปสูอีกหนึ่งชองทาง ผลิตภัณฑนี้เปนชิ้นสวนหนึ่งในการผลิตผลิตภัณฑทั้งหมดของบริษัท การพั ฒ นาดั ง กล า วจะช ว ยขยายฐานลู ก ค า รวมทั ้ ง จะสร า งรายได ให แ ก บ ริ ษ ั ท เพิ ่ ม ขึ ้ น ผลสำเร็จของการวิจัยเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑนี้ คณะผูวิจัยคาดการณวาในอีก 1 ปขางหนา จะสามารถผลิตผลิตภัณฑนี้ออกสูทองตลาด และจะทำใหมีราคาขายสูงกวาเดิมรอยละ 30 รวมถึงปริมาณการสั่งซื้อผลิตภัณฑใหมจะเพิ่มขึ้นรอยละ 50 ของผลิตภัณฑเดิม ดังนั้นมูลคา ที่คาดวาจะขายไดในปถัดไปจะเพิ่มขึ้น 19.5 ลานบาท/ป
ดร.พัฒนพงศ จันทรพวง นักวิทยาศาสตรระบบลำเลียงแสง (สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน องคการมหาชน)
SYNCHROTRON 9
การใชแสงซินโครตรอน
ภาคอุตสาหกรรมในประเทศไทย หลายคนอาจคงเคยรูจักกับ แสงซินโครตรอนมาบางแลว แตเราเคยรูหรือไมวาประโยชนอน ั แทจริง ของซินโครตรอนในภาคอุตสาหกรรมนั้น มีมูลคาทางเศรษฐกิจและชวยขับเคลื่อนประเทศไดเปนอยางดี
347
โครงการ
ลานบาท
1,322
มูลคา เพิ่มทางเศรษฐกิจในภาค อุตสาหกรรมของผูใชงานเทคโนโลยี แสงซินโครตรอนในประเทศไทย
มีนักวิจัยเขาใชบริการแสงซินโครตรอน ทั้งจากสถาบันศึกษา สถาบันวิจัยภาครัฐ ภาคอุตสาหกรรมและประเทศในกลุมอาเซียน
525
ลานบาท/ป
สามารถลดมูลคาความสูญเสีย ในกลุมอุตสาหกรรมอาหาร ยา และเครื่องสำอาง
ภาคอุตสาหกรรมที่ใชบริการซินโครตรอน
พอลิเมอรและยาง
กลุมโลหะ
วัสดุกอสราง
อาหาร ยา เครื่องสำอาง
อิเล็กทรอนิกส
Did you know ?
38.78%
อัตราการเติบโตของโครงการในภาคอุตสาหกรรม (CAGR: Compouding Annual Growth Rate) ตัง้ แตปง บประมาณ พ.ศ. 2553 - สิงหาคม พ.ศ. 2558
ขอมูลอางอิงจากป พ.ศ. 2558
10 SYNCHROTRON
ม ล ู คาเพิม ่ ทางเศรษฐกิจในแตละกลุม อุตสาหกรรม
380 56 130 620 9
ลานบาท/ป พอลิเมอรและยาง
ลานบาท/ป กลุมโลหะ
ลานบาท/ป อิเล็กทรอนิกส
ลานบาท/ป อาหาร ยา เครื่องสำอาง
ลานบาท/ป
172
โครงการ
การใหบริการภาคอุตสาหกรรม ตั้งแตปงบประมาณ พ.ศ. 2553-2558
อุตสาหกรรมอืน ่ ๆ
2,050 โครงการ
วิจย ั กับหนวยงานภาครัฐและสถาบันการศึกษา ตั้งแตปงบประมาณ พ.ศ. 2546-2558
SYNCHROTRON 11
Interview
VANUS
TAEPAISITPHONGSE คุณวนัส แตไพสิฐพงษ
ประธานเจาหนาที่บริหาร เครือเบทาโกร
12 SYNCHROTRON
SLRI MAG : ทานคิดวา แสงซินโครตรอน
เปนระยะเวลากวา 48 ป เราคงเคย ไดยินชื่อ บริษัทในเครือ “เบทาโกร” ที่อยูคูกับอุตสาหกรรมอาหารไทย มาไมมากก็นอ ย ซินโครตรอนแมกฯ ฉบับนี้ เราจึงไดรบ ั เกียรติ ใหมาเจาะลึก ถึงเรื่องราวและความสำคัญของ อุตสาหกรรมอาหาร เกี่ยวของกัน อยางไรกับงานของซินโครตรอน ติดตามกันในฉบับนี้คะ SLRI MAG : ในปจจุบันภาคอุตสาหกรรม ในประเทศ ควรใหความสำคัญกับการทำงาน วิจย ั อยางไร เพราะเหตุใด ?
จากสภาพแวดล อ มของการดำเนิ นธุ ร กิ จ ในปจจุบัน มีปจจัยที่มีผลกระทบตอธุรกิจ เกิดขึ้นใหมจำนวนมาก ไมวาจะเปนเรื่องกฎ ระเบียบทีเ่ ขมงวด ความตองการผูบ ริโภคทีส่ งู ขึน้ การแขงขันทีร่ นุ แรงมากขึน้ ภาคอุตสาหกรรม จึงจำเปนตองปรับตัวเพือ่ ใหธรุ กิจมีความยัง่ ยืน แขงขันโดยการลดตนทุน เพิ่มประสิทธิภาพ การผลิตยังคงตองทำตอเนื่อง ไมมีประเทศ ใดในโลกที่พัฒนาไดโดยวิจัยและพัฒนานอย ดั ง นั ้ น สิ ่ ง ที ่ อ ุ ต สาหกรรมไทยต อ งทำอย า ง เรงดวน คือ การดำเนินธุรกิจบนฐานความรู ทางวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
ประยุกตใช เพื่อเพิ่มศักยภาพและขีดความ จะชวยตอบโจทยในภาคอุตสาหกรรม สามารถในการแข ง ขั นด า นการผลิ ต ด า น และชวยเพิม ่ มูลคาทางเศรษฐกิจของประเทศ ผลิตภัณฑใหม ๆ และดานการตลาดเพือ ่ ตอบ ไดอยางไร ? สนองความตองการของผูบริโภค โดยคำนึง ผมอาจจะไมใชนักวิทยาศาสตร คงตอบแบบ ถึงคุณภาพชีวิตในดานของความปลอดภัยตอ นักวิชาการไมได ในฐานะทีอ่ ยูใ นภาคอุตสาหกรรม สุขภาพ ความสะดวกสบาย และรวมรับผิดชอบ ซึ่งเปนผูใชประโยชนจากองคความรูทางดาน ตอสังคมและสิ่งแวดลอม วิ ท ยาศาสตร หรื อ จากงานวิ จ ั ย ทราบว า SLRI MAG : แสงซินโครตรอนนำมาใช แสงซินโครตรอนเปนเทคโนโลยีแสงขั้นสูง ในดานการปรับปรุงและพัฒนาผลิตภัณฑ ซึง่ สามารถนำมาประยุกตใชในงานดานตาง ๆ ทางภาคอุตสาหกรรมนัน้ มีสว นชวยในการ ไดมากมาย มีเอกชนจากกลุม อุตสาหกรรมตาง ๆ ขับเคลื่อนเศรษฐกิจของประเทศไทย เชน ยา เครื่องสำอาง ยาง อิเล็กทรอนิกส ไดมากนอยแคไหน ทัง้ ในปจจุบนั และอนาคต วัสดุกอสราง เกษตร อาหารแปรรูป เปนตน เศรษฐกิจของประเทศไทยคงตองการสิ่งที่ ไดใชบริการของสถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน ขับเคลือ่ นและปจจัยสนับสนุนจำนวนมากเพือ่ และทำใหเกิดประโยชนไปแลวก็ตาม แตการที่ ใหภาคอุตสาหกรรมสรางขีดความสามารถ แสงซินโครตรอนจะชวยตอบโจทยในภาค ในการแขงขันไดสงู ขึน้ เหนือคูแ ขงตลอดหวงโซ อุตสาหกรรมใหเกิดประโยชนในวงกวางมากขึน้ อุปทาน (Supply chain) ตัวขับเคลือ่ นหนึง่ คือ และชวยเพิม่ มูลคาทางเศรษฐกิจของประเทศ การยกระดับนวัตกรรมและผลิตภาพ การมี ไดอยางไรนัน้ คงตองใหทางสถาบันฯ และภาค นวัตกรรมก็เพือ่ สรางความแตกตางของผลิตภัณฑ อุตสาหกรรมไดมโี อกาสพบปะแลกเปลีย่ นขอมูล ใหเหนือคูแขง แมวาการใชแสงซินโครตรอน กันมากขึ้น ทั้งขีดความสามารถของสถาบันฯ จะสามารถบอกโครงสรางของวัสดุหรือวัตถุ และโจทยความตองการของเอกชน ซึง่ จะชวย ทีเ่ ปนองคประกอบในผลิตภัณฑสดุ ทาย ชวยหา ใหเกิดความรวมมือและมีผลทางธุรกิจเกิดขึน้ จุดแตกตางเพือ่ ใชเปนขอไดเปรียบของผลิตภัณฑ SLRI MAG : ทำไมบริษัทในเครือเบทาโกร และตอบสนองความตองการของผูบ ริโภคก็ตาม ถึงใหความสำคัญกับการทำงานวิจัย การปรั บ ปรุ ง ที ่ ท ำให ผ ลผลิ ต เพิ่มขึ ้ น เช น ชวยอธิบายนโยบายดังกลาววาเปนอยางไร ? การลดความสูญเสีย การปรับเปลี่ยนวิธีการ เรามีความมุง มัน่ ดำเนินการวิจยั เพือ่ ตอบสนอง เปนกิจกรรมพืน้ ฐานทีม่ กั จะถูกมองขามซึง่ หาก ความตองการของลูกคาในภาคอุตสาหกรรม ไดรับการเอาใจใสอยางจริงจังจะทำใหภาค การผลิตปศุสัตวครบวงจร และอุตสาหกรรม อุตสาหกรรมมีความเขมแข็งมากยิ่งขึ้นไปอีก อาหาร โดยมุง เนนทีจ่ ะนำความรูพ น้ื ฐานทาง และสงผลตอเศรษฐกิจโดยรวมของประเทศได วิทยาศาสตร และเทคโนโลยีมาพัฒนาและ
สิ่งที่อุตสาหกรรมไทยตองทำ อยางเรงดวน คือ การดำเนินธุรกิจบนฐาน ความรูท างวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
SYNCHROTRON 13
ประเด็นสำคัญ คือ ภาครัฐ ตองเปลี่ยนวิธีคิด และบทบาทจาก ผูควบคุม มาเปน ผูสนับสนุน และตองเปนผูลงทุนหลักในโครงสราง พื้นฐานทางการทำงานวิจัย
SLRI MAG : แนวทางการดำเนินงานของ
SLRI MAG : ทานตองการใหรัฐบาล
SLRI MAG : ฝากเชิญชวนภาคอุตสาหกรรม
สถาบันฯ กับภาคอุตสาหกรรมควรวาง
ขับเคลื่อนหรือมีสวนชวยในวงการวิจัย
เขามาใชบริการแสงซินโครตรอน
แนวทางไปในทิศทางไหน ?
กับภาคอุตสาหกรรมอยางไร ?
เชื่อวามีภาคเอกชนจำนวนหนึ่งที่รูจักสถาบัน วิจัยแสงซินโครตรอนและเขาใจประโยชน ของแสงซินโครตรอน แตก็ยังคงมีเอกชนอีก จำนวนมากทีย่ งั ไมรจู กั สถาบันฯ และประโยชน ของแสงซินโครตรอนเลย ดังนัน้ หากตองการ ให ผ ู ม ี ส ว นได ส ว นเสี ย (Stakeholders) โดยเฉพาะภาคอุตสาหกรรมรูจักสถาบันฯ และรับทราบขีดความสามารถของสถาบันฯ ที่จะชวยสงเสริมการดำเนินงานของธุรกิจ ใหเขมแข็งมากขึน้ จึงจำเปนอยางยิง่ ทีจ่ ะตอง กำหนดแผนงานและดำเนินการประชาสัมพันธ ใหเกิดขึ้นอยางตอเนื่อง บริษัทเครือเบทาโกร คงจะชวยเปนกระบอกเสียงแนะนำสถาบันฯ ใหภาคเอกชนรายอื่น ๆ ไดรูจักและรับทราบ ขอมูล รวมทั้งชวยเปนคนกลางในการนำทั้ง สองฝายไดมารูจักกันตอไป
บทบาทของภาครัฐคงเปนเรือ่ งของกฎระเบียบ และมาตรการตาง ๆ ที่จะเอื้อใหการทำงาน วิจยั ของภาคอุตสาหกรรมลดความเสีย่ งลงได และดึงดูดใหใชเงินกับงานวิจัยมากขึ้นทั้ง บริษัทใหญ และ SMEs เชน การสนับสนุน ทุนวิจยั ในการเขาถึงเครือ่ งมือ และเทคโนโลยี ชั้นสูง การสนับสนุนบุคลากรวิจัย มาตรการ ลดหยอนภาษี หรือแมแตการใหความสะดวก ในการขึ้นทะเบียนผลิตภัณฑ ประเด็นสำคัญ คือ ภาครัฐตองเปลี่ยนวิธีคิดและบทบาทจาก ผูควบคุม (Regulator) มาเปนผูสนับสนุน (Promoter) และภาครัฐตองเปนผูล งทุนหลัก ในโครงสรางพืน้ ฐานทางการทำงานวิจยั เชน โรงงานตนแบบ เพื่อใหเกิดงานวิจัยแบบที่ สามารถนำผลลัพธไปใชประโยชนไดอยาง เปนรูปธรรม หรือ Translational research
หากผูที่ไดอานบทสัมภาษณนี้เปนภาคเอกชน ซึ่งอาจอยูในธุรกิจอุตสาหกรรมตาง ๆ เชน ยา เครื่องสำอาง ยาง อิเล็กทรอนิกส วัสดุ กอสราง เกษตรและอาหารแปรรูป หรืออืน่ ๆ ที่ยังไมรูจักสถาบันฯ และไมแนใจวาการใช แสงซินโครตรอนจะชวยสนับสนุนงานวิจัย หรือแกปญหาในเชิงการผลิตหรือปรับปรุง คุณภาพผลิตภัณฑไดอยางไร การไดมีโอกาส พบปะพูดคุยกับนักวิจยั ของสถาบันฯ จะชวยให เขาใจศักยภาพและรูจักสถาบันฯ มากขึ้น นำไปสูการทำงานรวมกัน และชวยเพิ่มขีด ความสามารถทางการแข ง ขั น ของภาค อุตสาหกรรมไทยตอไป
14 SYNCHROTRON
สำหรับเอกชนที่ยังไมรูจัก หรือไมแนใจวา แสงซินโครตรอน จะชวยสนับสนุนงานวิจัย แกไขปญหา หรือปรับปรุง คุณภาพผลิตภัณฑไดอยางไร การเขามาพบปะพูดคุยกับ นักวิจัยของสถาบันฯ จะนำไปสูการทำงานรวมกัน ตอไปอยางแนนอน
เชือ ่ วาหลายทาน คงไดประโยชนจาก บทสัมภาษณพเิ ศษในฉบับนี้ พรอมกับ ขอมูลความรูดีๆ ที่นำไปตอยอด ยิ่งถาเปนเจาของธุรกิจที่มีไอเดีย โมเดลธุรกิจที่อยากจะสรางความ แตกตางดานนวัตกรรมก็ถือเปน ชองทางเลือกที่ดีอยางมากเลยใช ไหมละ สำหรับเทคโนโลยีซน ิ โครตรอน แล ว พบกั น ใหม ก ั บ บทสั ม ภาษณ ของซินโครตรอนแมกฯ ในฉบับหนา จะนาสนใจแคไหน อยาลืมติดตาม
SYNCHROTRON 15
Cover Story
เรื่อง | ภาพ : fiสมาธิ ธรรมศร / บราวนแบร
เทคโนโลยีแสงกับงาน
อุตสาหกรรม เมื่อพูดถึงคำวา “แสง” คนทั่วไปมักนึกถึงแสงสวางที่มาจากดวงอาทิตย หลอดไฟ เที ย นไข หรื อ หลอด LED เราทุ ก คนเห็ น แสงสว า งทุ ก เมื ่ อ เชื ่ อ วั น จนคุน เคย หากไมมแี สงสวาง เราก็ไมสามารถเห็นสิง ่ ตาง ๆ ได แตความจริงแลว แสงยังมีมม ุ สนุก ๆ ทางประวัตศ ิ าสตรและวิทยาศาสตรอก ี มากมาย แสงคืออะไร และมนุษยเราใชประโยชนจากแสงในดานใดบาง เราจะมาหาคำตอบใหกบ ั คำถามนี้
แสงคืออะไร ? มนุษยรูจักแสงมาตั้งแต ยุคโบราณกาล เมือ่ เราลืมตาตืน่ ขึน้ มาในตอนเชา เราก็พบเจอกับแสงแดดออนละมุน เวลาทีฝ่ นตก ก็อาจมีฟา แลบฟารอง บางครัง้ เมือ่ เศษหินหรือ เศษไมแหงเสียดสีกันก็กอใหเกิดแสงไฟแวบ ขึน้ ไดชว่ั ครู นีค่ อื ปรากฏการณทท่ี ำใหเกิดแสง ทีม่ นุษยพบเจอมาตัง้ แตชว งแรกของวิวฒ ั นาการ ในตอนแรกมนุษยอาจจะยังไมเขาใจแสงมากนัก ทำใหแสงหรือสิง่ ทีท่ ำใหเกิดแสง อยางเชนไฟ ดวงอาทิตยและฟาแลบ มักถูกนำเสนอออกมา ในรูปของเทพเจาหรือสิง่ ศักดิส์ ทิ ธิ์ เชน ชาวกรีก เชื่อวาเทพอพอลโล คือ เทพแหงดวงอาทิตย บันดาลใหเกิดแสงสวาง หรือเทพแหงไททัน 16 SYNCHROTRON
นามวา โพรมิเทียส ทีข่ โมยไฟจากสรวงสวรรค ลงมาใหมนุษยจนตนเองถูกลงโทษจองจำใน หุบเขาคอเคซัส รวมไปถึงความเชือ่ ทางศาสนา เชน ศาสนาโซโรอัสเตอรที่บูชาไฟ เปนตน แสงแรกแหงยุควิทยาศาสตรเริ่มตนขึ้น เมือ่ โทมัส อัลวา เอดิสนั และคูห นู กั ประดิษฐ นิโคลา เทสลา ประดิษฐหลอดไฟไดเปนผล สำเร็จ ในยุคสมัยตอมาวิทยาศาสตรใหคำตอบวา แสง คือ อนุภาคโฟตอน หรือที่เราเรียกอีก อยางหนึง่ วา คลืน่ แมเหล็กไฟฟา ซึง่ เปนคลืน่ ทีไ่ มจำเปนตองมีตวั กลางในการเคลือ่ นที่ ทัง้ ยัง มีความเร็วสูงสุดในจักรวาลตามทฤษฎีของ อัลเบิรต ไอนสไตน ยอดนักวิทยาศาสตรของโลก
หลายทานใหความสนใจและพยายามคนควา หาคำตอบวาแสงแทจริงคืออะไร ตัวอยางเชน กาลิเลโอ เปนมนุษยคนแรก ๆ ที่พยายามวัด ความเร็วของแสง แตกไ็ มประสบความสำเร็จ เทาที่ควรเนื่องจากวิทยาการในยุคนั้นยังไมดี เพียงพอ เซอรไอแซก นิวตัน ไดทำการศึกษา แสง สีและการมองเห็น จนเขาพบวาเมือ่ แสง สีขาวถูกวางกั้นดวยปริซึมจะทำใหแสงสีขาว แยกออกมาเปนแถบสีรุง นั่นก็คือ แสงสีขาว ประกอบดวยแสงสีตาง ๆ เจ็ดสี ไดแก มวง คราม น้ำเงิน เขียว เหลือง สม แดง จากความรู เหลานี้ ทำใหเขาไดตีพิมพหนังสือเลมสำคัญ ที่มีชื่อว า Optics ซึ่ง มี ค ุ ณ ประโยชน ต อ วิทยาศาสตรอยางมากมาย จนมาถึงยุคของ เจมส คลารก แมกซเวลล สุ ดยอดนั ก ฟ ส ิ ก ส ที ่ เขีย นสมการของแสง หรือคลื่นแมเหล็กไฟฟา ออกมาเปนสมการ คณิตศาสตรได นอกจากนีอ้ งคความรูด งั กลาว ยังเปนไอเดียจุดประกายใหอลั เบิรต ไอนสไตน คนพบทฤษฎีสมั พัทธภาพพิเศษในป ค.ศ.1905 แมแสงในธรรมชาติจะมีประโยชนมหาศาล แตมนุษยก็ยังไมหยุดที่จะคิดคนเพื่อนำแสง มาประยุกตใชในงานดานตาง ๆ โดยเฉพาะ ดานอุตสาหกรรม ในบทความนี้ผูเขียนจึงขอเลาเรื่องแสง ทีน่ ยิ มใชในงานอุตสาหกรรม ไดแก แสงเลเซอร และแสงซินโครตรอน โดยเลเซอร (laser) นัน้ คนสวนใหญมกั เรียกติดปากวา แสงเลเซอร เปนคำที่ยอมาจาก Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation คือ การปลดปล อ ยพลั ง งานในรูป ของแสงโดย กระบวนการกระตุน นักวิทยาศาสตรคนสำคัญ ที่วางรากฐานของเลเซอรก็ไมใชใครนั่นก็คือ อัลเบิรต ไอนสไตน นั่นเอง ในป ค.ศ.1917 ไอนสไตนไดคน พบพืน้ ฐานการเกิดแสงเลเซอร และเขียนออกมาเปนสมการงาย ๆ โดยมีแนวคิด เบื ้ อ งต น ว า หากพิ จ ารณาระดั บ พลั ง งาน 2 ระดับ ไดแก ระดับพลังงานที่สถานะพื้น (Ground State) และระดับพลังงานทีส่ ถานะ ถูกกระตุน (Excited State) อะตอมที่อยูใน สถานะกระตุนจะปลดปลอยพลังงานออกมา ในรูปของแสงเลเซอร หรืออิเล็กตรอนในสถานะ พืน้ ไดรบั พลังงานจนขึน้ ไปอยูใ นสถานะกระตุน และเมื่ออิเล็กตรอนกลับลงมาที่สถานะพื้น จะมีการคายพลังงานออกมา พลังงานที่คาย ออกมาอยูใ นรูปแบบของเลเซอร อ√ ยางไรก็ตาม นักฟสกิ สใชเวลาประมาณ 30 ป ในการสราง แสงตามที่ไอนสไตนกลาวไวใหมีตัวตนขึ้นมา โดยนักวิทยาศาสตรชอ่ื ชารลส เอช. เทาเนส (Charles H. Townes) เปนคนแรกทีป่ ระดิษฐ
เครือ่ ง Maser หรือ Microwave Amplification by Stimulated Emission of Radiation ขึน้ ในป ค.ศ.1951 และอีก 9 ปตอ มา ทีโอดอร เอช. ไมแมน (Theodore H. Maiman) ก็เปนคนทีป่ ระดิษฐเลเซอรเครือ่ งแรกไดสำเร็จ โดยสิ่งประดิษฐที่เขาประดิษฐขึ้นมานั้นเปน เลเซอรแบบทับทิมแสงเลเซอรมคี วามแตกตาง จากแสงอืน่ ๆ โดยมีทศิ ทางการสัน่ ของสนาม ไฟฟาเหมือนกัน มีเฟสของคลืน่ ตรงกัน โฟตอน แตละตัวเคลือ่ นทีใ่ นทิศทางเดียวกัน มีความถี่ และความยาวคลื่นคงที่ ซึ่งแสงอื่น ๆ จะไมมี คุณสมบัติเหลานี้ นี่คือสาเหตุที่ทำใหแสงอื่น ไมสามารถใชงานตามวัตถุประสงคไดมากนัก เลเซอรสามารถแบงไดเปนหลายชนิด ขึน้ อยูก บั
Class II - แสงเลเซอรทเ่ี ปนอันตรายตอดวงตา หากจองมอง หรือใชงานในระยะเวลาหนึ่ง กำลั งไฟฟ า ของแสงน อ ยกว า 1 มิลลิวัตต ซึ่งเลเซอรพอยเตอรบางชนิดก็อยูในคลาสนี้ Class IIIa - แสงเลเซอรทท่ี ำอันตรายกับดวงตา ของเราได มีกำลังของแสงในชวง 1-5 มิลลิวตั ต เชน เครื่องอานแถบบารโคด Class IIIb - แสงเลเซอรทส่ี ามารถทำอันตราย กับดวงตาของเราได และมีกำลังของแสงในชวง 5-500 มิลลิวัตต เชน แสงเลเซอรที่ใชใน สถานบันเทิง และเลเซอรทใ่ี ชในอุตสาหกรรม Class IV - แสงเลเซอรที่มีกำลังสูงกวา 3 คลาสแรก มีอันตรายตอดวงตาและผิวหนัง ของมนุษย มีกำลังไฟฟาของแสงอยูในชวงที่
ตัวกลางทีใ่ ช เชน ถาตัวกลางเปนแกส จะเรียกวา Gas Laser ถาเปนของเหลวก็จะเรียกวา Liquid Laser และถาตัวกลางเปนสารกึง่ ตัวนำ เรียกวา Semiconductor Laser นอกจากการแบงชนิด ตามตัวกลางที่ใชแลว แสงเลเซอรก็มีระดับ กำลังของแสงทีแ่ ตกตางกันนัน่ แปลวามีความ อันตรายตอผูใ ชงานมากและแตกตางกันทำให ตองมีการแบงแสงเลเซอรออกเปน Class ตาง ๆ Class I - แสงเลเซอรที่มีพลังงานต่ำมาก ไมกอ ใหเกิดอันตรายกับผูใ ชงาน เชน เลเซอร พอยเตอรบางรุน เลเซอรทใ่ี ชในเครือ่ งเลนซีดี
มากกวา 500 มิลลิวตั ต แสงเลเซอรในคลาสนี้ จะใชในการตัด เจาะรู เชื่อมโลหะ จุดระเบิด ในกระบวนการนิวเคลียร ที่ใกลตัวเราที่สุด คือ การทำเลสิกที่ตองอยูในการควบคุมของ แพทย อ ย า งใกล ช ิ ด เพื ่ อ ป อ งกั น อั นตราย ดวยคุณสมบัติที่สามารถกำหนดไดเหลานี้ ทำใหมนุษยสามารถประยุกตใชในอุตสาหกรรม ดานตาง ๆ ไดอยางกวางขวาง ไมวาจะเปน อุตสาหกรรมโลหะ บารโคด คอมพิวเตอร เครือ่ิ งอานและเขียนแผนซีดรี อม เครือ่ งพิมพ สื่อมัลติมีเดีย เปนตน SYNCHROTRON 17
นอกจากแสงเลเซอรที่ใชกันแพรหลาย แสงซินโครตรอน ก็มีสวนสำคัญในวงการ อุตสาหกรรมของประเทศไทย โดยการใหบริการ แสงซินโครตรอนในประเทศไทยนั้น จะอยู ภายใตการควบคุมดูแลของสถาบันวิจัยแสง ซิ น โครตรอน (องค ก ารมหาชน) นั ่ น เอง แสงซินโครตรอนคืออะไร ? และเราสามารถ ใชทำอะไรไดบา ง ? แสงซินโครตรอน คือ แสงทีถ่ กู ปลดปลอยมา จากอิ เ ล็ ก ตรอนที ่ เ ลี ้ ย วโค ง ด ว ยความเร็ ว ใกลความเร็วแสง หากนิยามความหมายของ แสงซินโครตรอนจากคำกลาวนี้ หมายความวา นักวิทยาศาสตรตองหาวิธีทำใหอิเล็กตรอน เคลือ่ นทีใ่ กลความเร็วแสงเสียกอน แลวเหลา นักวิทยาศาสตรเขาทำอยางไร คำตอบคือ ใช เครือ่ งเรงอนุภาค เครือ่ งเรงอนุภาคทีใ่ ชงาน ในปจจุบันมี 2 ชนิด คือ เครื่องเรงอนุภาค แนววงกลม และเครื่องเรงอนุภาคแนวตรง แตละแบบจะถูกเลือกใชงานตามความเหมาะสม ของงานนัน้ ๆ โดยหนาทีข่ องเครือ่ งเรงอนุภาค คือ การเรงอนุภาค (ในที่นี้ คือ อิเล็กตรอน) ใหมีความเร็วใกลเคียงความเร็วแสง โดยใช สนามแมเหล็กและสนามไฟฟาในการควบคุม ทิศทางและความเร็วของอนุภาคในตัวเครื่อง แลวทำไมตองใชอิเล็กตรอน ? ปนอิเล็กตรอน (Electron Gun) ซึง่ เปนโลหะผสม เมื่อมีการปลอยกระแสไฟฟา ใหกับไสโลหะ ของปนอิเล็กตรอนจนรอน อิเล็กตรอนจะหลุด ออกมา จากนัน้ จะใชศกั ยไฟฟาแรงสูงขัว้ บวก ดึงอิเล็กตรอนเพือ่ เขาสูเ ครือ่ งเรงอนุภาคตอไป
18 SYNCHROTRON
สาเหตุที่ตองใชอิเล็กตรอน เปนเพราะวา อิเล็กตรอนนัน้ มีประจุ ซึง่ ทำใหสามารถควบคุม ทิศทางใหเลีย้ วเบนในสนามแมเหล็กของเครือ่ ง เรงอนุภาคได นอกจากคุณสมบัตเิ ชิงประจุแลว อิเล็กตรอนยังมีคณ ุ สมบัตอิ น่ื ๆ ทีเ่ หมาะสมตอ การใชงานในการผลิตแสงซินโครตรอนอีกดวย จากที่กลาวมาขางตน เราทราบแลววา เครือ่ งเรงอนุภาคมีหนาทีอ่ ะไร อิเล็กตรอนถูก ผลิตขึ้นไดอยางไร เหตุใดตองใชอิเล็กตรอน ขั ้ นต อ มาคื อ กระบวนการในการผลิ ต แสง ซินโครตรอน ซึง่ สามารถอธิบายภาพรวมได คือ เมือ่ อิเล็กตรอนถูกสงเขาไปในเครือ่ งเรงอนุภาค แนวตรงเพือ่ เรงความเร็วจนถึงระดับทีต่ อ งการ จากนัน้ ก็ถกู สงเขาไปในเครือ่ งเรงอนุภาคแนว วงกลมหรือบูสเตอร (ฺBooster Synchrotron)
อิเล็กตรอนจะถูกเรงความเร็วและบังคับให เครือ่ งทีว่ นอยูใ นเครือ่ งเรงอนุภาคแนววงกลม จนกระทัง่ มีความเร็วเพิม่ ขึน้ เปน 99.999986% ของความเร็วแสง แลวถูกบังคับใหเลี้ยวโคง จะมีการปลอยแสงชนิดหนึ่งออกมานั่นคือ แสงซินโครตรอนนัน่ เอง แสงซินโครตรอนทีถ่ กู ปลดปลอยออกมาจะเขาสูระบบลำเลียงแสง เพื ่ อ นำแสงไปใช ง านได ต ามวั ต ถุ ป ระสงค แสงซินโครตรอนมีขอ ดี คือ เปนแสงทีม่ คี วาม เขมสูง คลื่นของแสงครอบคลุมชวงความ ยาวคลื่นกวางตั้งแตยานอินฟราเรดจนถึง รั ง สี เ อกซ ทำให ส ามารถนำไปใช ง านได หลากหลายนัน่ เอง ดวยคุณสมบัตพิ เิ ศษเหลานี้ ทำใหแสงซินโครตรอนถูกใชในอุตสาหกรรม หลายประเภท เชน
อุตสาหกรรมอาหาร
ในป พ.ศ. 2557 บริษทั CPF ไดนำโจทยวจิ ยั เพือ่ การปรับปรุง และพัฒนาผลิตภัณฑกงุ แชแข็งสงออก เขามาปรึกษากับทาง สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน โดยบริษทั ฯ พบวา เกิดมีจดุ สีขาว เล็กๆ บนผิวเปลือกกุงแชแข็งดานในเปลือก ในสินคาที่เก็บ ในอุณหภูมติ ดิ ลบไประยะหนึง่ โดยในชวงเวลานัน้ ทาง CPF ไดทำการศึกษาและวิจยั ในดานตาง ๆ ทีเ่ กีย่ วของบางสวนแลว แตไมสามารถตอบโจทยไดทง้ั หมด สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน จึงไดมีสวนเขาไปชวยหาคำตอบอีกครั้ง โดยพบวาจุดขาว ทีเ่ กิดขึน้ เปนการสะสมของแรธาตุแคลเซียมทีเ่ ปลือกซึง่ เกิดจาก กุง ถูกแชแข็งในอุณหภูมติ ดิ ลบเปนเวลานาน จนกระทัง่ เกิดการ สูญเสียน้ำจากเปลือกจนเห็นผลึกแคลเซียมชัดเจนขึน้ หรือเกิด เปนจุดขาวบนเปลือกกุงนั่นเอง จากโจทยวิจัยดังกลาวนี้ สรางมูลคาเพิม่ ทางเศรษฐกิจให CPF ไดถงึ 1,300 ลานบาท
อุตสาหกรรมปโตรเคมี สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอนมีสว นชวยในการ พัฒนาเม็ดพลาสติกของบริษทั เอสซีจี เคมิคอลส จำกัด (มหาชน) สำหรับใชในการขึ้นรูปเปน ผลิตภัณฑพลาสติกตาง ๆ ตามความตองการ ของลูกคา โดยเม็ดพลาสติกที่พัฒนาขึ้นนั้น ทางบริษทั ตองการผลการวิเคราะหโครงสราง ในระดับโมเลกุล เพือ่ ยืนยันผลในการปรับปรุง คุณภาพเม็ดพลาสติกในแตละสูตร นำไปสูก าร ตีพมิ พบทความในนิตยสารนานาชาติ ซึง่ เปรียบ เสมือนเปนใบรับรองคุณภาพของเม็ดพลาสติก อีกทางหนึง่ ดวย
อุตสาหกรรมเหล็ก
สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอนไดมีสวนรวม ในการแกไขปญหาบนแผนเหล็กรีดรอนของบริษทั สหวิรยิ าสตีลอินดัสตรี จำกัด (มหาชน) (SSI) ในตอนนั้นทางบริษัท สหวิริยาสตีลอินดัสตรี จำกัด (มหาชน) ไดพบวาเหล็กมวนประมาณ 30% เกิดลายที่มีลักษณะคลายลายไมขึ้น ทีมวิจัยของบริษัท SSI จึงไดนำปญหานี้มา ปรึกษากับทีมวิจัยของสถาบันฯ และรวมกัน แกปญหา โดยใชแสงซินโครตรอนวิเคราะห สาเหตุที่เกิดขึ้นและพบวา ลายไมนั้นเกิดจาก สารเคมีทอ่ี ยูใ นกระบวนการผลิตทีต่ กคางอยูบ น ผิวของลูกรีดนำไปสูก ารรวมกันแกปญ หาเพือ่ ลาง สารเคมีตกคาง และแกปญหาลายไมบนแผน เหล็กรีดรอนไดในที่สุด ความสำเร็จในการ แกปญ หาในครัง้ นัน้ ทำใหบริษทั สหวิรยิ าสตีล อินดัสตรี จำกัด (มหาชน) และทางสถาบันฯ ไดรวมกันพัฒนาอุตสาหกรรมโลหะเรื่อยมา ลาสุดทางสถาบันฯ ไดวิเคราะหหาสาเหตุ ของเหล็กทีม่ ผี วิ สีดำคล้ำและวิธกี ารแกปญ หา ใหกลับไปเปนสีธรรมชาติไดอีกดวย
นอกจากการรวมวิจยั และพัฒนากับบริษทั อุตสาหกรรมขนาดใหญ สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอนยังมีสว นรวมในการแปรรูปของเหลือทิง้ เชน กากมันสำปะหลัง ทีเ่ ปนของเหลือทิง้ หรือใชผสมเปนอาหารสัตว ปจจุบนั มีบริษทั แปรรูปมันสำปะหลัง ไดศกึ ษาหาวิธกี ารนำของเหลือทิง้ อยางกากมันสำปะหลังนำไปเปนวัตถุดิบชนิดตาง ๆ เพื่อเพิ่มมูลคา ดวยการใชผสมในอาหารเสริมสำหรับผูป ว ย ไฟเบอรละลายน้ำ นำไปใช ในอาหารควบคุมน้ำหนัก และยังมีอกี งานวิจยั ทีท่ ำการแปรรูปสำหรับใช เปนสารเคลือบยาปฏิชวี นะ ควบคุมอัตราการปลดปลอยตัวยาในรางกาย ใหออกฤทธิต์ ามเวลาทีก่ ำหนด “แสง” คือสิ่งที่อยูคูกับมนุษยทุกคนตั้งแตวินาทีแรกของชีวิต เปนตัว จุดประกายใหนกั วิทยาศาสตร ตัง้ คำถามตอธรรมชาติ ทำใหเกิดองค ความรูแ ละคุณประโยชนมากมาย หากเปรียบแสงสวางของดวงอาทิตย เปรียบเสมือนการเริม่ ตนวันใหม แสงซินโครตรอนก็เปรียบเสมือน
ประตูบานใหญที่นำมนุษยเขาสูโลกแหงความรูและพัฒนา ซึง่ เราเรียกโลกใบนีว้ า “โลกของวิทยาศาสตร”
SYNCHROTRON 19
Light for life
www.npr.org
ยานอวกาศจูโน
ยานพลังงานแสงอาทิตย พวกเราชาวโลก คงไดท ราบข า วดี ท ี ่ ส ามารถส ง ยานสำรวจจู โนไปยั ง ดาวพฤหั ส ดวยความเร็ว 265,542 กม./ชม. เดินทางไดไกลทีส่ ดุ ระยะทาง 793 ลานกิโลเมตร แมวา กอน หนานี้จะเคยมียานอวกาศไปเยือนดาวพฤหัสมาแลว แตยานจูโนนับเปนยานลำแรกที่โคจร เขาใกลดาวพฤหัสในระดับใกลต่ำ หลังจากเดินทางทองอวกาศมาแลวกวา 5 ป เพื่อทำการ สำรวจดาวพฤหัสบดี 3 เรื่องสำคัญ คือ ตรวจวัดแรงโนมถวงเพื่อศึกษาถึงการมีแกนกลาง ของดาวเปนลักษณะเชนใด มีแกนกลางหรือไม และสำรวจวาดาวมีกาซออกซิเจนหรือไม พรอมทัง้ ศึกษาสนามแมเหล็กของดาวพฤหัส ยานจูโนถือเปนยานสำรวจแรกทีใ่ ชโซลารเซลล เปนสวนหนึ่งเพื่อทดสอบขีดจำกัดความเปนไปไดของการใชโซลารเซลล ที่มา : popsci.com
20 SYNCHROTRON
Manhattanhenge
แมนฮัตตัน เฮนจ
ปรากฏการณธรรมชาติพระอาทิตยตก กลางเมืองมุมฉาก ที่เกิดเพียงปละ 2 ครั้ง ในนิ ว ยอร ก สร า งความประทั บ ใจด ว ยแสง ธรรมชาติจากพระอาทิตยอัสดงที่สะกดผูคน ใหตองเหลียวตาม โดยทั่วไปเราจะพบแสง สวยงามแบบนี ้ เฉพาะในป า เขาหรื อ ทะเล แต ป รากฏการณ น ี ้ ได ฉ ี ก กฎความสวยงาม ของธรรมชาตินั้นทิ้งไป เมื่อแสงธรรมชาติ อั น สวยงามนี ้ ได เ กิ ด ในเมื อ งแมนฮั ต ตั น แห ง นครนิ ว ยอร ก ประเทศสหรั ฐ อเมริ ก า คำว า “แมนฮั ต ตั น เฮนจ ” มาจากชื่อเมือง ย า นแมนฮั ต ตั นของนครนิ ว ยอร ก รวมกั บ สโตนเฮนจหรือกลุมหินปริศนา ทางใตของ ประเทศอังกฤษ มีความเชื่อวา แสงอาทิตย จะสาดสองลงบนหินกอนแรกในชวงวันที่มี ช ว งเวลากลางวั น ยาวนานที่สุ ด ในรอบป ทำใหนักประวัติศาสตรและนักดาราศาสตร เชื่อวาสโตนเฮนจอาจถูกสรางขึ้นมาดวยเหตุ ผลทางดาราศาสตรนั่นเอง
SYNCHROTRON 21
Science’s Quote
ALL TRUTHS ARE EASY TO UNDERSTAND ONCE THEY ARE DISCOVERED, THE POINT IS TO DISCOVER THEM. เรื่องตาง ๆ มันงายที่จะเขาใจเมื่อมีการคนพบ ประเด็นคือเราตองหามันใหเจอ ชารล ดารวิน - นักชีววิทยาชาวอังกฤษ
22 SYNCHROTRON
Syncomics
ความลับ (ไมมีในโลก) by ซินโครตรอน แมกกาซีน
เสี่ยครับ!
มันมีดีอาราย!
เขามีดีอะไร ลื้อลองไปสืบมา
กากมันสำปะหลัง เฮียเมงขายหมด อีกแลวครับ
รีบๆ
ไมไ ดเรื่องมานะ ไมตองกลับ
เสี่ยครับ ไดขอมูล มาแววครับ
กากมันของเฮียเมง แกใชแสงซินโครตรอนยิง หาวิธีลดไซยาไนด และแปรรูปกากมันเปน ไฟเบอรสีขาว ครับเสี่ย...
รูดีขึ้นมาเชียว
!
อัยยะ
หันขวับ!
ขออธิบาย
เร็วอะไรเบอรนั้น
อั๊ววาแลวไม!ละ? ชักชาอยูทำ
อั๊วจะไปสถาบันฯ ซินโครตรอน
สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน ไดเขาไปชวยในการพัฒนาผลิตภัณฑใหม ในกลุมอุตสาหกรรมอาหารตาง ๆ เชน การแปรรูปกากมันสำปะหลังเหลือทิ้งใหเปน ไฟเบอรเพื่อใชในอาหารลดน้ำหนัก หรือผสมในอาหารสำหรับผูปวย เชียวนะ..
SYNCHROTRON 23
Check In
ArtScience Museum
Singapore พิพิธภัณฑศิลปะและวิทยาศาสตร ใจกลางสิงคโปร 24 SYNCHROTRON
source : marinabaysands.com
เมื่อเราเอยถึงประเทศสิงคโปร เชื ่ อ ว า หลายคนต อ งนึ ก ถึ ง ภาพ ความเปนระเบียบและความสะอาดของ บานเมืองในประเทศเล็ก ๆ ที่ไมไกล จากบ า นเราเท า ไหร น ั ก ประเทศที่ ได ข ึ ้ น ชื ่ อ ว า เป น สี ส ั น แห ง เอเชี ย ดิ น แดนสวรรค ข องนั ก ท อ งเที ่ ย ว โดยนอกจากสิงคโปร ที่ไดรวบรวม ความหลากหลายทางวั ฒ นธรรม ศิลปะ และเชื้อชาติแลว ประเทศนี้ยัง เต็มไปดวยพิพธ ิ ภัณฑตา ง ๆ สิงคโปร จึ ง เป น อี ก หนึ ่ ง แลนด ม าร ค สำหรั บ คนทีช ่ น ่ื ชอบการเสพงานศิลปทไ่ี มควร พลาดและสำหรั บ คอวิ ท ยาศาสตร อยางเรา แนนอนวาจะตองปกหมุด ที่ ArtScience Museum พิพธ ิ ภัณฑ ศิ ล ปะและวิ ท ยาศาสตร ที ่ ร วบรวม นิทรรศการและความรูม ากมายไวทน ่ี ่ี
SYNCHROTRON 25
หลังจากแพ็กกระเปาเรียบรอยก็ไดเวลาออก เดินทางสูประเทศอันเปนจุดหมายปลายทาง บินตรงจากกรุงเทพฯ-สิงคโปร โดยใชเวลาเพียง 2 ชั่วโมง จากนั้นก็ไดเวลาลากกระเปาจาก สนามบิน Changi สูที่พักที่ไดสำรองเอาไว ลวงหนา ระหวางทางตองยอมรับวาสิงคโปร เปนประเทศที่เรียบรอยสะอาดตา ไมผิดหวัง กับคำร่ำลือที่หลายคนพูดวา สิงคโปรเปน ประเทศที่มีความเปนระเบียบสูง ชื่นชมอยู ไมนานก็หนั ไปปรับเวลาใหเร็วกวาประเทศไทย 1 ชั่วโมง กอนจะรีบฝากกระเปาไวที่โรงแรม และไมรอชา เดินทางสูส ถานทีป่ ก หมุดไวทนั ที การเดินทางไป ArtScience Museum สะดวกและรวดเร็วที่สุดคือการเดินทางโดย รถไฟใตดิน จุดหมายปลายทาง คือ สถานี Bayfront มุงตรงไปยังทางออก C เดินตาม ปายไปเรือ่ ย ๆ ก็พบตึกสวยงามรูปทรงแปลกตา ที่เรียงรายริมอาวมารินาเบย และหนึ่งใน หลากหลายตึกรูปทรงตระการตาเหลานั้นก็มี ชื่อของ ArtScience Museum รวมอยูดวย ArtScience Museum เป น สถานที ่ ที่สามารถมองเห็นไดอยางงายดาย ภายนอก ตัวตึกมีรูปทรงคลายดอกบัว โดยพิพิธภัณฑนี้ ถูกออกแบบโดยสถาปนิกทีม่ ชี อ่ื เสียง Moshe Safdie ที่ไดรับแรงบันดาลใจจากรูปทรงของ ดอกบัว Mr. Sheldon Adelson ประธาน ทางดานวิสัยทัศนของ Las Vegas Sands Corp. เปนผูต ง้ั ชือ่ วา The Welcoming Hand of Singapore เนือ่ งจากรูปแบบสถาปตยกรรม ลักษณะคลายนิ้วมือ 10 นิ้ว สูง 60 เมตร สวนฐานมีเอกลักษณเปนลักษณะกลมซึ่งถูก
ออกแบบใหนิ้วมือแตละนิ้ว มีพื้นที่ของสวน แกลเลอรีแตกตางกัน อีกทั้งทำเลยังตั้งอยู ใจกลางสิงคโปร ศูนยรวมนักทองเที่ยวจาก ทุกมุมโลกอีกดวย พิพธิ ภัณฑแหงนีไ้ ดรวมเอา นิทรรศการระดับโลกหลากหลายแขนงมาให นักทองเทีย่ วไดผลัดเปลีย่ นเยีย่ มชมอยางไมรเู บือ่ ครอบคลุมทัง้ ดานศิลปะ เทคโนโลยี วิทยาศาสตร ตลอดจนสถาปตยกรรม อีกทัง้ ยังเปนพิพธิ ภัณฑ แหงแรกของโลกที่สามารถนำนวัตกรรมทาง วิทยาศาสตรและศิลปะมาจัดแสดงรวมกัน อยางกลมกลืน ผูที่มาทองเที่ยวควรศึกษา รายละเอียดจากหนาเว็บไซตกอ น เพราะคาบัตร เขาชมแตละนิทรรศการจะมีราคาไมเทากัน แมวา ArtScience Museum จะถูกผลัด เปลีย่ นดวยนิทรรศการจากทัว่ โลกทีแ่ วะเวียน มาจัดแสดงมากมาย แตที่นี่ก็มีชุดผลงาน “ทองสูโ ลกแหงการสรางสรรค” ใหนกั ทองเทีย่ ว เขาชมไดตลอด โดยสวนนี้เปนสวนแสดง ความสัมพันธของศิลปและศาสตรที่ไมอาจ แยกออกจากกัน สามารถผสานกันไดอยางลงตัว โดยแบงออกเปน 3 สวน ไดแก Curiosity ที่นักทองเที่ยวจะไดสัมผัสประสบการณการ เดินขึ้นบันไดลอยได Inspiration แกลเลอรี เชิงปฏิสัมพันธที่จัดแสดงงานประดิษฐแบบ แขวนลอยขนาดใหญอนั เปรียบเสมือนตัวแทน นวัตกรรมสรางสรรคตลอดยุคสมัยที่ผานมา และ Expression นำเสนอในรูปแบบ Multi media Dynamic เชื ่ อ มภาพเคลื ่ อ นไหว และระบบแสง สี เสียง เขาดวยกัน เรียกไดวา เปนอีกสวนหนึง่ ทีส่ ามารถสรางความตืน่ ตาตืน่ ใจ แกคอวิทยาศาสตรอยางเราไดเปนอยางดี สำหรับชาวซินโครตรอนทีอ ่ ยากแวะมาสัมผัส พิพธ ิ ภัณฑระดับโลกอยาง ArtScience Museum สักครัง ้ แนะนำใหใชบริการซือ ้ บัตรผานหนาเว็บไซต marinabaysands.com เพราะหากคุณเดินทางมา ในชวงวันหยุด แนนอนวาพืน ้ ทีจ ่ ำหนายบัตรบริเวณ ดานหนาจะอัดแนนดวยนักทองเทีย ่ วจำนวนมาก การจองบัตรเขาชมผานเว็บไซตนา จะชวยประหยัด เวลาได เ ยอะ แล ว มาเป ด ประสบการณ ส ุ ด เจ ง ทางดานวิทยาศาสตรแบบนี้ดวยกัน
source : singapore-guide.com 26 SYNCHROTRON
n Synchrotro orld W e h t d n u o r A นักวิจัยสแกนโครงกระดูก
ไดโนเสารกินพืช ทีส ่ มบูรณทส ่ี ด ุ เทาทีเ่ คยมีมา บิลลี เอด เคลิรก (Bily de Klerk) นักบรรพชีวนิ วิทยา และภัณฑารักษเกษียณของพิพธิ ภัณฑอลั บานี (Albany Museum) นิวยอรก สหรัฐฯ ขุดพบซากโครงกระดูก ไดโนเสารกนิ พืชขนาดเล็ก “เฮเทอรอนดอนโทซอรัส ทัคกิ (Heterodontosaurus Tucki)” อายุกวา 200 ลานป บริเวณอีสเทิรนเคป แอฟริกาใต แมวาโครงกระดูก ทีพ่ บนีค้ อ นขางสมบูรณ แตการทำงานเปนไปดวยความ ยากลำบาก เนื่องจากโครงกระดูกดังกลาวถูกฝงอยูใน หินแข็งที่ยากจะขุดขึ้นมา และอาจเกิดความเสียหาย แกโครงกระดูกได ศาสตราจารย โจนาห ชัวนิแยร (Jonah Choiniere) พรอมดวยทีมนักวิทยาศาสตรจากสถาบัน ศึกษาวิวฒ ั นาการ (Evolutionary Studies Institute) ของมหาวิทยาลัย วิทวอเตอรสแตนด (University of the Witwatersrand) แอฟริกาใต รวมทัง้ ดร.วินเซนต เฟอรนันเดช (Dr.Vicent Fernandez) จากองคกร ซินโครตรอนแหงยุโรป (European Synchrotron Radiation Facility : ESRF) ฝรั่งเศส ไดใชรังสีเอกซ พลังงานสูงจากแสงซินโครตรอน ศึกษาลักษณะทางกายภาพ ของฟอสซิล ซึง่ วิธนี ต้ี วั อยางฟอสซิลไมไดรบั ความเสียหาย อีกทัง้ ยังใหรายละเอียดของขอมูลมากพอ ตลอดระยะเวลา 5 วันของการศึกษาโครงกระดูกของ Heterodontosaurus Tucki ดวยแสงซินโครตรอน ทำใหทมี วิจยั ไดทราบถึงลักษณะกายภาพและวิวฒ ั นาการ ของไดโนเสารพนั ธุน ้ี ไมวา จะเปนลักษณะการเคลือ่ นไหว การกินอาหาร และกระบวนการหายใจ เปนตน ภาพแรกที่เกิดขึ้นหลังจากการเก็บขอมูลดวยแสง ซินโครตรอนไดสรางความตื่นเตนใหกับ ศ.ชัวนิแยร และทีมของเขาเปนอยางมาก ภาพสแกนโครงสรางกะโหลก ของไดโนเสารปรากฏรอยโหว ซึง่ รอยโหวนม้ี ไี วสำหรับ อวัยวะสรางสมดุล นอกจากนีก้ ารสรางภาพดิจทิ ลั ของ อวัยวะสรางสมดุลทำใหทราบเพิม่ เติมอีกวา ไดโนเสาร มี ป ฏิ ก ิ ร ิ ย าตอบสนองต อ สิ ่ ง แวดล อ มอย า งไรบ า ง ผลงานวิจยั นีจ้ ะเปดเผยถึงขอมูลใหม ๆ ของการดำรงชีวติ ของไดโนเสารกนิ พืชขนาดเล็ก ซึง่ นับวาเปนประโยชน อยางมาก แตทวาขอมูลที่ไดมาทั้งหมดจาก ESRF มีปริมาณมากถึง 1 เทราไบต (เทียบไดกบั กองกระดาษ ที่สูงเทาหอไอเฟล 60 กอง) และทางทีมวิจัยคาดวา จะตองใชเวลาอีกประมาณ 1 ป สำหรับการประมวลผล ทัง้ หมด แนนอนวามันคุม คาแกการรอคอย...
เทคโนโลยีใหม ๆ อยางแสงซินโครตรอน ชวยเติมเต็มขอมูลของไดโนเสารกินพืช ในยุคตน ๆ ไดเปนอยางดี ศ.ชัวนิแยร SYNCHROTRON 27
SLRI News
SLRI NEWS ซินโครตรอน จับมือ เอสซีจี เคมิคอลส
ทุม 20 ลานบาท
พัฒนาอุปกรณตรวจวัดพอลิเมอรดวยแสงซินโครตรอน สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) รวมกับ บริษทั เอสซีจี เคมิคอลส จำกัด ลงนามในบันทึกขอตกลงความรวมมือทางวิชาการ และลงนามสัญญางานวิจยั เมือ่ วันที่ 18 พฤษภาคม 2559 ซึง่ เอสซีจี เคมิคอลส ทุม เงินกวา 20 ลานบาท ใหสถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน นำไปพัฒนา และเพิม่ ศักยภาพอุปกรณตรวจวัดชนิดพิเศษ รวมถึงการสงนักวิจยั ของเอสซีจี เคมิคอลส เขามาทำงานรวมกับนักวิจยั ของสถาบันฯ อยางใกลชดิ โดยมุง หวังรวมวิจยั และพัฒนาผลิตภัณฑดา นพอลิเมอรดว ยแสงซินโครตรอน สรางนวัตกรรมพอลิเมอรทพ่ี รอมแขงขันในระดับสากลอยางยัง่ ยืน
คณะจากสำนักงานคณะกรรมการ การอุดมศึกษา สปป.ลาว เยี่ยมชม สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) ใหการตอนรับ Mr. Seng Xiongchunou, Deputy Director General of Department of Higher Education (DHE) พรอมดวยคณะผูบ ริหาร จากสำนักงานคณะกรรมการการอุดมศึกษา สาธารณรัฐประชาธิปไตย ประชาชนลาว (สปป.ลาว) จำนวน 10 ทาน เนื่องในโอกาสเยี่ยมชม สถาบันฯ และหองปฏิบตั กิ ารแสงสยาม เมือ่ วันที่ 25 พฤษภาคม 2559
28 SYNCHROTRON
ซินโครตรอน รุกวงการสมุนไพร
สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) จัดการประชุมเชิงปฏิบตั กิ ารการพัฒนางานวิจยั สมุนไพรดวยแสงซินโครตรอน ประจำป 2559 เมื่อวันที่ 6 มิถุนายน 2559 โดยมีวัตถุประสงค เพื่อสงเสริมความรวมมือการวิจัยดานสมุนไพร โดยใชแสงซินโครตรอน อีกทั้งยังมีการนำโจทย วิจยั มารวมหารือเพือ่ ใชเปนแนวทางในการศึกษา และรวมถึงการกำหนดแนวทางการกอตัง้ กลุม วิจยั ดานสมุนไพรดวยแสงซินโครตรอน อันนำไปสู งานวิจัยที่เปนรูปธรรม ตอบโจทยความตองการ ระดับชุมชน ระดับชาติและระดับนานาชาติ
นักวิจัยตางชาติใชแสงซินโครตรอน ชู ! ทีมงานคุณภาพ ผลการทดลองดีเยี่ยม
Dr. Bruce Ravel นักฟสิกสจาก National Institute of Standard and Technology สหรัฐอเมริกา ผูเชี่ยวชาญดานเทคนิคการดูดกลืนรังสีเอกซ ได ร ั บ เชิ ญ มาบรรยายพิ เศษในการอบรมเชิ ง ปฏิ บ ั ต ิ ก ารเทคนิ ค การดู ด กลื น รั ง สี เ อกซ ASEAN Workshop on X-ray Absorption Spectroscopy (AWX2016) และในโอกาสเดียวกันนี้ Dr. Bruce Ravel ไดใชแสงซินโครตรอน ในเทคนิ ค การดู ด กลื น รั ง สี เ อกซ ณ ระบบลำเลี ย งแสงที ่ 8 สำหรั บ ศึ ก ษา องคประกอบของฝุน ในระบบสุรยิ ะ หรืออนุภาคของแรขนาดเล็กทีล่ อยอยูใ นอวกาศ ซึ ่ ง เป นงานวิ จ ั ย ที ่ ท ำร ว มกั บ องค ก ารบริ ห ารการบิ น และอวกาศแห ง ชาติ สหรัฐอเมริกา หรือ NASA
ซินโครตรอน จัดอบรมระดับอาเซียน AWX 2016 สถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) จัดโครงการอบรมเชิงปฏิบตั กิ าร ระดับอาเซียน เทคนิคการดูดกลืนรังสีเอกซ - ASEAN Workshop on X-ray Absorption Spectroscopy (AWX2016) ระหวางวันที่ 16-18 พฤษภาคม 2559 ณ สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) จ.นครราชสีมา การจัดการ อบรมดังกลาวมีวัตถุประสงคเพื่อสงเสริมการใชประโยชนแสงซินโครตรอน ในเทคนิคการดูดกลืนรังสีเอกซ (X-ray Absorption Spectroscopy-XAS) และพัฒนาความสามารถของผูใชแสงฯ ในการวิเคราะหผลการทดลองไดอยาง ถูกตองแมนยำ อีกทั้งเปนการสรางกลุมผูใชรายใหมใหกับระบบลำเลียงแสง นอกจากนี ้ ย ั ง จั ด ทำเพื ่ อ สร า งความร ว มมื อ ระหว า งนั ก วิ จ ั ย และคณาจารย จากทั้งภาครัฐและภาคเอกชนในระดับนานาชาติ
SYNCHROTRON 29
ซินโครตรอนจัดอบรม
ประยุกตใชแสงซินโครตรอน ดานวิทยาศาสตรชีวภาพ
สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) จัดโครงการ ฝกอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อสงเสริมการประยุกตใชแสงซินโครตรอน ดานวิทยาศาสตรชีวภาพ สำหรั บ เทคนิ ค Macromolecular Crystallography, IR Spectroscopy and Imaging และ X-ray Imaging and Tomography เมื่อวันที่ 10-12 พฤษภาคม 2559 ณ สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) จ.นครราชสีมา โดยมีวตั ถุประสงคเพือ่ เปดโอกาสใหผเู ขารวมไดเรียนรูเ กีย่ วกับเทคนิค Protein Crystallography และการประยุกตใชแสงซินโครตรอน สำหรับเทคนิคอืน่ ๆ ทีเ่ กีย่ วของ ซึง่ กิจกรรมมีทง้ั ภาคบรรยายและลงมือ ปฏิบตั จิ ริง ไมวา จะเปนขัน้ ตอนการศึกษาโครงสรางสามมิตขิ องโปรตีน การเขาถึงฐานขอมูลโครงสรางของโปรตีน อีกทัง้ การฝกตกผลึกโปรตีน และเตรียมผลึกโปรตีน นอกจากนี้ยังมีการสาธิตการทดลองยิงผลึก ณ ระบบลำเลียงแสง 7.2W Macromolecular Crystallography ณ หองปฏิบัติการแสงสยาม อีกดวย
ผูแทนคณะกรรมาธิการวิทยาศาสตรฯ สหรัฐอเมริกา เยี่ยมชมสถาบันฯ
ศาสตราจารย นาวาอากาศโท ดร.สราวุฒิ สุจติ จร ผูอ ำนวยการ สถาบันวิจัยแสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) นำคณะผูบริหาร ใหการตอนรับ นายกฤษฎา ธาราสุข อัครราชทูตทีป่ รึกษาฝายวิทยาศาสตร และเทคโนโลยี ประจำสถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงวอชิงตัน สหรัฐอเมริกา ผูแทนคณะกรรมาธิการวิทยาศาสตรฯ Dr.Richard Obermann, 30 SYNCHROTRON
Dr.Joseph Thomas Miller, Dr.Tanja Pietrass เจาหนาที่ประจำ สหรัฐอเมริกา เนือ่ งในโอกาสเขาเยีย่ มชมสถาบันวิจยั แสงซินโครตรอน (องคการมหาชน) เมือ่ วันที่ 1 มิถนุ ายน 2559 พรอมกันนี้ ดร.วุฒไิ กร บุษยาพร หัวหนาสวนงานผูใชบริการไดนำคณะเขาเยี่ยมชมหอง ปฏิบตั กิ ารแสงสยามอีกดวย
อุตสาหกรรมเกษตร มก. เปดบานตอนรับซินโครตรอน รวมเจาะ
งานวิ จ ั ย ในภาคอุ ต สาหกรรมอาหาร ยาสมุนไพร และเครื่องสำอาง
คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร นำโดย ผศ.ดร. วรรณี จิ ร ภาคย ก ุ ล หั ว หน า ภาควิ ช าวิ ท ยาศาสตร แ ละ เทคโนโลยีการอาหาร รวมกับสถาบันวิจยั ซินโครตรอน (องคการมหาชน) จัดอบรมโครงการ ซินโครตรอนเทคโนโลยีแสงขั้นสูง เพื่อมุงพัฒนา อุ ต สาหกรรมฯ ภายใต ห ั ว ข อ “Food Drug and Cosmetic” เมือ่ วันที่ 3 สิงหาคม 2559 ณ คณะอุตสาหกรรมเกษตร มหาวิทยาลัย เกษตรศาสตร การจัดงานดังกลาวมีวัตถุประสงคเพื่อกระตุนให ภาคอุตสาหกรรมและนักวิจัย ไดทราบถึงการนำแสงซินโครตรอน มาใชประโยชนในดานตาง ๆ ชวยตอบโจทยงานวิจัยและพัฒนา ความสามารถในการแขงขันของภาคอุตสาหกรรมไทย ซึง่ ไดรบั ความ สนใจจากภาคเอกชน นิสิตและนักวิจัยเขารวมฟงกวา 50 ทาน
เจาหนาที่สถาบันฯ ควารางวัล
Best of Oral Presentations ในงาน INST2016
นางสาวปวิตรา เอมโอ เจาหนาที่สถาบันฯ ปจจุบันกำลังศึกษา ในระดับปริญญาเอก ภาควิชาวิศวกรรมนิวเคลียร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ไดรวมนำเสนอผลงานทางวิชาการในรูปแบบ Oral Presentation ในงานประชุมวิชาการนานาชาติดา นวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีนวิ เคลียร ป 2559 หรือ International Nuclear Science and Technology Conference (INST 2016) จัดโดยสถาบันเทคโนโลยีนวิ เคลียรแหงชาติ (องคการมหาชน) ระหวางวันที่ 4-6 สิงหาคม 2559 ณ โรงแรมเซ็นทารา แกรนด แอท เซ็นทรัลลาดพราว และไดรับรางวัล “Best of Oral Presentations” ในการนำเสนอผลงานหั ว ข อ “Monte Carlo Simulation of Innovative Neutron and Photon Shielding Material Composing of High Density Concrete, Waste Rubber, Lead and Boron Carbide” อีกดวย
SYNCHROTRON 31
Inspiration Gadget
Tetra Shed…
ทำงานที่ไหนก็ได
ไอเดียในการสรางพื้นที่ทำงาน ที่ดูมีดีไซน และสไตลที่ดูดี เอาไปวางตั้งไวในที่ไหนก็ได ใหไดบรรยากาศอยางทีต ่ อ งการเพือ ่ ใชเปน โฮมออฟฟศ Tetra Shed ยังเปนโครงสราง ทีเ่ ปนมิตรกับสิง ่ แวดลอม พืน ้ ผิวดานนอก ฉาบดวยยางกันความรอน และชวยประหยัด พลังงาน ภายในเปนไมอด ั สวยงาม นอกจากนี้ Tetra Shed ไดรบ ั รางวัลชนะเลิศการประกวด Cool Wall Competition 100% Design ที่กรุงลอนดอน ประเทศอังกฤษ
ที่มา : www.frameweb.com
TJacket
The Wearable Hug เติมความอบอุนจากออมกอดดวยเสื้อกอด ทีใ่ หสม ั ผัสพิเศษ ใหความรูส ก ึ โอบรัดดวยการ ปรับระดับไ ดตามความตองการ ทำงานรวมกับ แอปพลิเคชัน เหมาะสำหรับเด็ก ผูปวย ในชวง ที ่ ม ี ภ าวะหวาดกลั ว กั บ การผ า ตั ด โดยมี ผ ล การวิ จ ั ย ยื น ยั น ว า ความรู ส ึ ก จากการได ร ั บ การกอดมีผลไปในเชิงบวก แมแตคนขี้เหงา หรือผูปวยโรคซึมเศราก็ยังนาสนใจ การกอดถือเปนการกระตุนสัมผัสที่จำเปนอยางยิ่งตอรางกายและจิตใจ จะชวยเพิ่มระดับของฮอรโมนออกซิทอกซิน (oxytocin) ที่ชวยใหผูถูกกอด รูสึกอบอุน ลดการหลั่งฮอรโมนคอรติซอล ที่กอใหเกิดความเครียด (Dr. Dolores Krieger R.N. / New york University)
ที่มา : www.myjacket.com 32 SYNCHROTRON
App in Trend Line Man :
ชวงเวลาเรงรีบบางทีก็ตองการ ใครสักคนจัดการเรื่องทุกอยาง ไมวาจะสงเอกสาร สั่งอาหารเดลิเวอรี หรือฝากซื้อของ สะดวกแถมยัง ชวยประหยัดเวลาของเราไดเยอะ เพียงแคเลือกราน เลือกเมนู ในตัวแอปพลิ เ คชั น จะบอกราคาคาจัดสง ระยะเวลาการจัดสง ระยะทาง แลวก็รอรับไดเลย
Fixzy - Easy Home Maintenance :
แอปพลิ เ คชั น ที ่ อ ำนวยความสะดวกให เ ราด ว ยเรื ่ อ งของ การหาช า งมาซ อ มบำรุ ง ในส ว นของบ า น ตอบสนอง ทุกความตองการไมวา จะเดินสายไฟ ทอประปาแตก ลางแอร ลางรถ ซักผา สะดวกเพียงระบุปญหาและวันที่ที่เราตองการ
Film Archives N EWFILMS
The Passengers (sci-fi) เรือ่ งราวของโลกอนาคตเมือ่ มนุษยตอ งเดินทางไปยังอาณานิคมแหงใหม การนอนหลับในตูแ ชรกั ษา รางกายเปนทางออกเดียว แตแลวเหตุการณที่ไมคาดฝนก็เกิดขึ้นเมื่อมีผูโดยสารคนหนึ่งตื่นขึ้นมาจาก ความขัดของของระบบทำใหเขาตองโดดเดีย่ วและยานนีจ้ ะไปถึงในอาณานิคมเปาหมายในอีก 90 ปขา งหนา ทำใหเขาตัดสินใจปลุกผูโ ดยสารหญิงอีกคนขึน้ มาอยูเ ปนเพือ่ นตนและกลายเปนความรัก
N EWFILMS
Moana (animation - adventure) เรือ่ งราวการผจญภัยเมือ่ สามพันปกอ น ในแถบทะเลแปซิฟก ตอนใตแหงโอเชียเนีย ของโมอานา สาวนักเดินทางวัย 16 ป ที่ทองเที่ยวไปยังหมูเกาะตาง ๆ เพื่อตามหาเกาะที่สาบสูญในตำนาน สานฝนใหผเู ปนพอ รวมกับ มาวอิ บุรษุ ครึง่ เทพ พรอมกับเพือ่ น ๆ ตัวนอยของพวกเขาอยางเจาหมูและไก โดยระหวางการเดินทาง ทั้งหมดตองฟนฝาอันตรายทามกลางหมูเกาะนอยใหญที่ตางแฝงไปดวย ความลึกลับ พรอมกับเผชิญหนากับสรรพสัตวแหงทองทะเลลึก การผจญภัยอันนาตืน่ เตน ทามกลาง ตำนานแหงทองทะเลนี้ จะเปนอยางไรตองลองไปหาชมดูนะ
SYNCHROTRON 33
i c S c i g Ma
เรียบเรียง : Greyscale
! e m i Sl
HOW TO
MAKE
มาเตรียมของทำสไลมกน ั เถอะ !
วันนี้เราจะมาลองทำของเลนสุดฮิตดวยตัวเองแบบงาย ๆ นัน ่ ก็คอ ื สไลม ของเลนทีน ่ อ ง ๆ หลายคนชอบและลองทำตามไดดว ยอุปกรณทบ ่ี า น
ช า ม ใส ว ั ต ถ ุ ด
ิบ สีผสมอาหาร
ก ็ ด เ น ุ ฝ ง ป แ
กาวลาเท็ก
พรอมแลวลงมือกันเลย ! นำกาวที่เตรียมไว (หาไดตามราน ขายของทั ่ ว ไป) มาเทลงในถ ว ย ประมาณครึ ่ ง ถ ว ยพอประมาณ
หยอดสีผสมอาหารที่เราชอบลงไป เล็กนอย อยาเยอะมากนักละเดีย ๋ วจะ สี ส ดจนน า กลั ว (ห า มใช ส ี ย อ มผ า หรือสีชนิดอื่นเนื่องจากมีอันตราย)
34 SYNCHROTRON
หลังจากนั้น เราก็คนใหมันเขากัน จนเปนเนื้อเดียวกัน ใหสังเกตดูวา สีที่เราใสลงไปเปลี่ยนจนทั่วหรือยัง
เทแปงเด็กที่เรามีลงไปประมาณ ครึง ่ กระปอง หรือตามแตตอ งการ และคนไปเรือ ่ ย ๆ คนจนสวนผสม เขากันจนเปนเนือ ้ เดียวกันเลยนะ
ลองจับดูวา สไลมทไ่ี ดจบ ั ตัวเปนกอน นิ ่ ม ๆ ตามที ่ เ ราต อ งการหรื อ ยั ง (ถายังเหลวไปอยูใหใสแปงฝุนเพิ่ม) เทานีเ้ ราก็ไดเจาสไลม มาเลนแลวละ
DID YOU KNOW ขอพึงระวัง
สไลมบางคนอาจเรียกวา “น้ำลายเอเลีย ่ น” แมจะเปนของเลนทีไ่ มอน ั ตราย
ประโยชนของเจา “สไลม” แทจริงแลวเรามักนิยม นำมาใชเพือ ่ ทำความสะอาด เศษฝุน ผง เสนผม หรือวัตถุ ที่ใชอุปกรณเขาถึงไดยาก ตามซอกตาง ๆ เชน คียบ อรด หรืออุปกรณอิเล็กทรอนิกส
แตหากเราสัมผัสเปนเวลานาน ๆ อาจทำใหระคายเคืองหรือแพได เพราะวัตถุดบ ิ สำหรับทำสไลมบางชนิด มีสารบอแร็กซหรือโลหะหนักบางชนิด ผสมอยูดวย หากไดรบ ั ในปริมาณมาก อาจไดรบ ั ผลกระทบกับอวัยวะตาง ๆ เชน ตับ ไต สมอง และที่สำคัญที่สุดคือ
หามนำเขาปาก อาจอันตรายถึงชีวิตนะจะ
source : www.wikihow.com SYNCHROTRON 35
Phenomena
The Great Blue Hole
source : greatbluehole.net
หลุมยักษน้ำเงินครามแหงเบลีซ (Belize) การเกิดหลุมยุบมีหลายชนิดไมวาจะเปนชนิด ที่เกิดจากกระบวนการละลาย (Dissolution sinkholes) การเกิดจากการทรุดตัวของชัน้ ดิน ที่ปกคลุม (Cover-subsidence sinkholes) การเกิดจากการพังทลายของชั้นดินที่ปกคลุม (Cover-collapse sinkholes) หรือจากน้ำมือ ของมนุษย การเกิดจากหินภูเขาไฟ หรือแมแต หลุมยุบในทะเล นับแตอดีตจวบจนถึงปจจุบัน เกิดหลุมยักษมากมายอันเปนที่นาสนใจศึกษา สำรวจของนักวิจัย หากจะกลาวถึงหลุมยุบ ทีเ่ กิดขึน้ เองตามธรรมชาติ ทัง้ ยังมีความสวยงาม และแฝงดวยความนากลัว จนไมอาจละสายตา จากความงดงามของ “หลุมน้ำเงินแหงเบลีซ” ไดเลย แมจะไดรบั การชืน่ ชมวาเปนสิง่ มหัศจรรย ทางธรณีวิทยา ดวยเรื่องความสวยงามแลว หลุมนี้ยังไดรับการขนานนามวาเปน “สุสาน ของนักดำน้ำ” เสียอีกดวย
36 SYNCHROTRON
The Great blue hole ตัง้ อยูใ นประเทศเบลีซ (Belize) ทวีปอเมริกาใต ริมทะเลแคริบเบียน หางจากชายฝง ประมาณ 60 ไมล ใกลเขตศูนย กลางของ Lighthouse Reef (เกาะปะการัง ขนาดเล็ก) บริเวณโดยรอบของหลุมเปนเขต ปะการังที่อุดมสมบูรณและสวยงามมากที่สุด ดวยความกวางประมาณ 300 เมตร (984 ฟุต) ลึกราว ๆ 125 เมตร (410 ฟุต) มีผสู นั นิษฐานวา แตเดิมหลุมยักษนค่ี อื ถ้ำหิน Limestone ในยุค น้ำแข็ง ซึ่งระดับน้ำทะเลในชวงยุคนั้นอยูที่ 100-120 เมตร (330-390 ฟุต) เมื่อระดับน้ำ ทะเลสูงขึน้ ทำใหนำ้ ทวมและกัดเซาะใหเปนหลุม ที่มีความสวยงาม และอุดมสมบูรณจึงทำใหมี นักสำรวจและนักดำน้ำมากมายตองการพิชิต จนทำใหนกั ดำน้ำตองสังเวยชีวติ ใหกบั เจาหลุม ยักษนเ้ี ปนจำนวนไมนอ ย โดยสวนใหญเสียชีวติ ดวยอาการเมาไนโตรเจน Nitrogen narcosis
DID YOU KNOW อาการเมาไนโตรเจน (Nitrogen narcosis) เปนอาการทีพ ่ บไดในนักดำน้ำ เมือ ่ อยูใ นภาวะความดัน และอุณหภูมใิ ตนำ้ มีผลกับการละลายตัวของ แกสไนโตรเจนและออกซิเจนในเลือดและกลามเนือ ้ ลดลง ทำใหหมดสติ และหากกลับขึน ้ มาสูดอากาศปกติไมทน ั ก็จะเสียชีวต ิ ในเวลาตอมา
SYNCHROTRON 37
Art & Sci
ปริศนางานศิลป เลโอนารโด ดา วินชี
หากเอ ย ถึ ง เลโอนาร โ ด ดา วิ น ชี เชื ่ อ ว า หลายคนคงนึ ก ถึ ง จิ ต รกร ศิลปนชื่อดัง ผูสรางสรรคหลากหลายผลงานที่ทำใหคนทั้งโลกจดจำ โดยเฉพาะผลงานชิ้นเอก ภาพวาดฝาผนัง The Last Supper พระกระยาหารค่ำมือ ้ สุดทาย และภาพเขียนหญิงสาวกับรอยยิม ้ ปริศนา โมนาลิซา (The Mona Lisa)
DID YOU KNOW เรารูก น ั ดีวา เลโอนารโด ดา วินชี เปนศิลปนมีชอ ่ื เสียงจากภาพ “พระกระยาหารมือ ้ สุดทาย” แทจริงแลวเขายังมีความสามารถ ในการเปน นักวิทยาศาสตร ในแขนงตาง ๆ มากมาย เชน ดาราศาสตร กายวิภาคศาสตร 38 SYNCHROTRON
วิศวกร นักประดิษฐ รวมทัง ้ นักเรขาคณิต อีกดวย
The Mona Lisa (1504)
เลโอนารโด ดา วินชี เกิดเมื่อป ค.ศ. 1452 ณ ประเทศอิตาลี เขาถือเปนศิลปนที่ยิ่งใหญ แหงยุคเรอเนสซองซ ที่สามารถเนรมิตผลงาน ไดตราตรึงใจคนทัง้ โลก โดยจุดเดนคือการถายทอด ใบหนาบุคคลตางๆ ลงในผลงานศิลปะไดอยาง สวยงาม มีความเปนมนุษยโดยแทและมีชวี ติ จิตใจ นัน่ ทำใหผลงานของ เลโอนารโด ไดรบั การยอมรับ และรูจักอยางกวางขวาง โดยเฉพาะภาพเขียน พระกระยาหารค่ำมือ้ สุดทาย (The Last Supper) ที่บรรยายเรื่องราวตอนหนึ่งของพระเยซูคริสต ที่กำลังเสวยอาหารค่ำซึ่งเปนอาหารมื้อสุดทาย ทีพ่ ระเยซูทรงประทานแกเหลาอัครสาวกทัง้ หลาย The Mona Lisa อีกหนึ่งภาพเขียนชิ้นสำคัญ ที่กลายเปนสัญลักษณของ เลโอนารโด ก็นับเปน ภาพบุคคลที่ไดรับการยกยองวาเปนภาพที่ล้ำคา และสวยงามที่สุด จนผลงานอมตะนี้ถูกเก็บไวที่ พิพธิ ภัณฑลฟู วร (Musee Du Louvre) กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส สถานที่ที่สามารถดึงดูดผูคน จากทุกมุมโลกใหเดินทางมาเยี่ยมชมความงาม จากภาพวาดชัน้ เลิศนีเ้ ชนกัน แมวา ชือ่ เสียงในฐานะ จิตรกรเอกของโลกจะเลือ่ งลือเพียงใด แตดว ยนิสยั สวนตัวของ เลโอนารโด ทำใหเขาไมหยุดเรียนรู สนใจศึกษากายวิภาคศาสตร เพือ่ นำประโยชนจาก
การศึกษาสรีระมนุษย มาใชในงานศิลปะอันโปรดปราน โดยเฉพาะศิลปะยุคเรอเนสซองซที่ตองการความ เสมือนจริงของมนุษยเปนหลัก แตเขากลับมีความคิด เห็นวางานศิลปะสวนใหญยังขาดความสมจริงของ มนุษย การศึกษากายวิภาคศาสตรจึงเปนกุญแจ ดอกสำคัญ ที่ทำใหเขาสรางสรรคผลงานออกมาได ตามทีเ่ ขาตองการ จนกระทัง่ สามารถเชือ่ มโยงศิลปะ และวิทยาศาสตรเขาดวยกัน นัน่ ทำใหภาพวาดของเขา งดงามเหมื อ นมี ช ี ว ิ ต สี ห น า ท า ทางถู ก ถ า ยทอด ให อ อกมาเหมื อ นมี เ ลื อ ดเนื ้ อ มี ส ั ด ส ว นที ่ ถ ู ก ต อ ง สมบูรณแบบ เพราะเขาไดศกึ ษาสรีระรางกายมนุษย อยางแตกฉานและหลงใหลความลับของธรรมชาติ ในรางกายมนุษยอยางยากจะถอนตัว ไมเพียงแต กายวิภาคศาสตรเทานั้นที่เขาใหความสนใจ เขายังมี จินตนาการถึงเครื่อ งมือที่จ ะชวยใหมนุษยบินได อยูเสมอ เขาจึงศึกษาคนควาความรูเรื่องอากาศ พลศาสตรที่ภายหลังใชเปนตนแบบการบินในยุค ปจจุบัน รวมถึงการทำหนาที่วิศวกรสงครามในการ ตอสูกับขาศึกอีกดวย แมวา เลโอนารโด ดา วินชี จะมีหลากหลายพรสวรรคทต่ี ดิ ตัวเขามาตัง้ แตวยั เด็ก แตสิ่งที่นาทึ่งคือการผสมผสานระหวางวิทยาศาสตร และงานศิลปะเขาดวยกัน จนออกมาเปนผลงาน เลื่องชื่อที่ทิ้งความประทับใจแกคนรุนหลังตลอดมา
Virgin of the Rocks (1485)
The Last Supper (1498)
ที่มา : หนังสือ เลโอนารโด ดา วินชี ไขปริศนาศิลปนเอกของโลก (ปยะโชค ถาวรมาศ) SYNCHROTRON 39
ดาวนโหลดซินโครตรอนแมกกาซีน นิตยสารดานเทคโนโลยีแสงซินโครตรอน ฉบับออนไลน ไดแลวที่นี่
ผานมือถือไดแลววันนี้ ทั้งในระบบ iOS และ Android
OOKBEE
ISSUU
ebook.in.th
Meb Mobile