NDB Jubileumkrant

Jubileumkrant

ter ere van het 40-jarig bestaan van de Nederlandse Darts Bond

1976 - 2016

www.ndbdarts.nl

 NDBdarts

 @NDBdarts

1976 - 2016

2

VOORWOORD Met deze jubileumkrant valt de NDB letterlijk bij u binnen. Deze krant is een traktatie ter ere van het 40-jarig bestaan van de Nederlandse Darts Bond. In die 40 jaar is er veel gebeurd en is ook de naam van Bond naar Federatie en vervolgens weer terug naar Bond veranderd. De geschiedschrijving van de NDB is verre van duidelijk en zelfs over het begin van de dartssport in Nederland bestaan verschillende versies.

Het doel is u een leuke krant aan te bieden, waarin we niet de gehele geschiedenis kunnen belichten. Als lezer willen we u vooral meenemen langs een aantal belangrijke gebeurtenissen die voor de NDB en de dartssport bepalend zijn geweest in haar ontwikkeling in de afgelopen 40 jaar.

Met veel plezier blikken we – samen met u – terug op de geschiedenis van een aantal toernooien en competities die we organiseren.

Daarbij schenken we uiteraard veel aandacht aan ‘onze’ Dutch Open Darts. Ook de prestaties van het Nederlands team laten we niet onbenoemd, waarbij we ook terugblikken op belangrijke gebeurtenissen op het voor velen meest beroemde dartspodium in de wereld: Lakeside.

Maar daar blijft het niet bij, we hebben geprobeerd zoveel mogelijk mooie en belangrijke momenten van onze bond te benoemen!

De NDB heeft dus de leeftijd van 40 jaar bereikt.

Een fantastische prestatie. Maar dit bijzondere moment in de geschiedenis had nooit behaald kunnen worden, zonder de inzet en steun van onze lidorganisaties en de honderden, misschien wel duizenden vrijwilligers die zich inzetten voor de NDB en de dartssport. Deze mensen willen we, samen met alle sponsoren, partners en natuurlijk u als lid van de bond enorm bedanken. Op naar het volgende jubileum! Wij wensen u veel leesplezier en een goede jaarwisseling.

De Nederlandse Darts Bond 3

INHOUD Voorwoord 3 De intrede van darts in Nederland

4

(G)NK Darts

7

SuperLeague 8 Landelijke Competie

9

Landelijke Divisiekampioenschappen

10

Nederlandse Rankingkampioenen

11

Nederlandse Jeugd Team Kampioenschappen

12

Landelijke Bekerkampioenschappen

13

Het Nederlands team door de jaren heen

14

1976 - 2016

18

Landelijke televisie belangrijk voor ontwikkeling dartssport

22

Dutch Open Darts

25

Lakeside Home Of World Darts

32

Grote (major) TV toernooien op Nederlandse bodem

37

Lidorganisaties 38

Michael van Gerwen “ Via deze weg wil ik de Nederlandse Darts Bond van harte feliciteren met haar 40-jarig jubileum. Ik wens iedereen heel veel leesplezier!”

4

DE INTREDE

VAN DARTS IN NEDERLAND Zoals in het voorwoord van deze jubileumkrant al aangegeven, bestaan er verschillende verhalen over het begin van de dartssport in Nederland. Eén versie spreekt over Limburg als bakermat, maar uit andere verhalen blijkt juist weer dat de intrede van darts in Nederland in Den Haag plaatsvond. Ook daar zijn weer verscheidene versies over te vinden. Zo luidt één verhaal dat de dartssport werd meegevaren en geïntroduceerd door de Engelse vissers. Een andere meer gehoorde variant is dat de dartssport geïntroduceerd is door het ambassadepersoneel.

Twee speellocaties spelen een grote rol in alle verhalen rond Den Haag, te weten: Café De Luifel in de grote Marktstraat en Saint-Jerôme in de Oude Molstraat.

De Luifel was, naar horen zeggen, het stamcafé van het personeel van de ambassades en consulaten van de Engelstalige landen. Dit zou het allereerste café in Nederland zijn geweest waar een dartsbord werd opgehangen.

Saint-Jerôme zou de tweede kroeg worden, waar kon worden gedart. Maar de eigenaar van deze speelgelegenheid voegde nog iets toe. Doordat hij regelmatig in Engeland kwam, had hij de gelegenheid om dartsspullen uit dat land te importeren. Het eerste dartswinkeltje was daarmee een feit.

De populariteit van de dartssport in Den Haag groeide snel. Cafés organiseerden wedstrijden en toernooien en creëerden eigen teams die pijltjes gooiden tegen teams van andere bars. Deze vorm van kroegsport won aan nationale bekendheid en rond 1970 raakte Nederland besmet met het dartsvirus.

In het Verenigd Koninkrijk hield men de ontwikkelingen bij ons nauwlettend in de gaten en vanaf het moment dat Nederland een geschikte bodem leek voor de dartssport, werden er in de jaren ʼ70 grote darters als Eric Bristow en Bobby George op ons ‘afgevuurd’ voor demonstratiepartijtjes en om de sport hier te promoten.

In 1976 kon je inmiddels overal in Den Haag darten.

Er bleek ook in de rest van Nederland genoeg animo voor de sport, waardoor in dat jaar de Nederlandse Darts Bond werd opgericht. De eerste officiële akte, in het bezit bij de NDB, stamt uit 1984. Daarin staat letterlijk het volgende:

Artikel 1: 1. De vereniging draagt de naam: Nederlandse Darts Bond, bij afkorting genaamd: N.D.B. 2. Zij heeft haar zetel te ’s-Gravenhage.

Artikel 2: De vereniging, opgericht op tweeëntwintig december negentienhonderd zesenzeventig, duurt voor onbepaalde tijd voort.

Artikel 3: 1. De N.D.B. heeft ten doel: de beoefening van en de belangstelling voor de dartssport te bevorderen, alsmede het stimuleren en organiseren van activiteiten die in het kader van de dartssport de ontwikkeling, vorming en recreatie van de mens beogen.

2. De N.D.B. is een organisatie die ten dienste staat van een ieder, die de in het eerste lid omschreven doelstelling wenst te onderschrijven.

Er wordt altijd gezegd dat darten in Nederland pas echt populair werd ná 1998, toen Raymond van Barneveld de Embassy won en darts volop te zien was op de Nederlandse televisie. Natuurlijk gaf dat de sport een enorme boost maar de dartssport was in de jaren tachtig al immens populair in Den Haag en op verschillende andere plaatsen in ons land.

Het is daarom niet verwonderlijk dat de eerste (semi-) professionele darters, zoals Ellis Elsevijf en Bert Vlaardingerbroek in deze jaren vanuit Den Haag begonnen, een aantal jaren daarna gevolgd door de grote successen van de Hagenaars Roland Scholten en Raymond van Barneveld.

Aan de betrouwbaarheid van deze geschiedschrijving mag worden getwijfeld. Verschillende personen vertellen en herinneren zich nu eenmaal verschillende verhalen. In alle windstreken van Nederland wordt inmiddels op het hoogste niveau met heel veel plezier en passie gedart. Dat is het belangrijkste en laten we daarvan met elkaar nog heel lang genieten.

De Nederlandse Darts Bond anno 2016 Je bent één sport met en dankzij elkaar De Nederlandse Darts Bond is verantwoordelijk voor de Nederlandse dartssport. We vertegenwoordigen ongeveer 32.000 darters die zijn aangesloten bij vijfentwintig verschillende regionale lidorganisaties. Ook zijn we aangesloten bij het NOC*NSF, waarvan we op verschillende gebieden ondersteuning krijgen.

Wij geloven in alle Nederlandse darters en dartsfans, in de allerjongsten die een opstapje nodig hebben om de pijltjes uit het bord te trekken, in de vele gezelligheidsdarters in het lokale café en in onze topdarters die ervoor zorgen dat veel Nederlandse dartsfans juichend voor de televisie zitten. Topdarts kent geen toekomst zonder aanwas en ontwikkeling vanuit de jeugd en de breedtesport. Omgekeerd geldt hetzelfde: breedtesport dankt haar bestaansrecht grotendeels aan de aantrekkingskracht van topprestaties op de jeugd en op potentiële darters. Met andere woorden: zonder promotie geen interesse, zonder interesse geen amateurs, zonder organisatie en vrijwilligers geen wedstrijden en zonder amateurs geen topdarts.

De NDB organiseert, veelal samen met haar lidorganisaties, verschillende toernooien en competities, voor alle niveaus, voor jong en oud. De bekendste is natuurlijk de Dutch Open Darts. Daarnaast organiseert de NDB het Nederlands Kampioenschap en samen met haar lidorga-

nisaties ook het NDB Rankingcircuit, inmiddels ook voor mindervaliden. Na afloop van het regionale competitieseizoen vinden altijd de landelijke kampioenschappen voor teams plaats, zoals de divisie- en bekerkampioenschappen. Verder organiseert de NDB drie verschillende competities: de Landelijke Competitie (LaCo), de SuperLeague (SLN) en sinds een aantal jaar de NDB Team Cup. Daarnaast zijn er nog verschillende evenementen zoals de Amateur & Jeugd Trofee, de NJTK en mag de NDB om de paar jaar een internationaal evenementen voor landenteams organiseren.

Alle wedstrijden die worden georganiseerd, krijgen uiteraard de juiste promotie en aandacht via de websites en social media van de NDB. Daarnaast is de NDB als bond natuurlijk ook veel tijd kwijt aan het in stand houden van de organisatie, zoals het houden van vergaderingen rondom beleid van de dartssport, het aansturen van vrijwilligers en het behartigen van de belangen bij NOC*NSF en andere maatschappelijke instellingen.

Uiteraard zijn wij er ook voor de Nederlandse heren-, dames- en jeugdselecties. Dit is, naast het behalen van topsportprestaties, belangrijk voor de ontwikkeling van onze talenten en voor de promotie van onze sport. Op de volgende pagina’s gaan we iets verder in op een aantal van de verschillende competities en toernooien.

5

Sijmon Timmers Voorzitter 2006 - 2016

Niels de Ruiter

Directeur NDB 2011 - heden

Als selectiespeler maakte ik in 2005 tijdens de WDF World Cup, samen met Raymond van Barneveld, Vincent van der Voort en Dick van Dijk, onderdeel uit van de Nederlandse ploeg. In het Australische Perth won Nederland voor het eerst de gouden overall­ medaille. Twee jaar later had ik deze eer nogmaals – hoe prachtig – in eigen land.

Ik heb de NDB en NDF in haar 40-jarig bestaan in twee periodes van dichtbij mee mogen maken: in de jaren tachtig als speler van het nationale team en de laatste tien jaar als voorzitter. Een wereld van verschil, niet alleen voor mij persoonlijk, maar zeker ook voor darts in het algemeen en de NDB in het bijzonder. Was voor mij een gemiddelde van ruim 26 tijdens de landelijke competitie voldoende om me in de Nederlandse selectie te spelen, tegenwoordig doe je niet mee voor de prijzen als je onder de 30 gooit.

Door de successen van Raymond van Barneveld kwam onze sport echt in de picture, waarbij Michael van Gerwen de populariteit tot ongekende hoogte weet te stuwen. Een sport heeft helden nodig, maar ook een structuur voor breedtesport, jeugdontwikkeling en topsport. De NDB heeft in de laatste veertig jaar samen met haar lidorganisaties en alle vrijwilligers er voor gezorgd dat die structuur is neergezet en steeds beter is gaan werken. Het is geen toeval dat zoveel topdarters Nederlanders zijn.

Ik ben trots op wat de NDB heeft weten te bereiken in haar 40-jarig bestaan. Blij dat ik samen met zoveel anderen daaraan mijn steentje heb kunnen bijdragen.

6

Ruim tien jaar later kijk ik als directeur van de bond terug op een periode waarin de NDB veel veranderingen heeft ondergaan en meer is gaan doen met minder middelen. Het verhuizen van de Dutch Open Darts naar Assen, en mede hierdoor weer financieel gezond maken van dit spektakel, is één van mijn persoonlijke hoogtepunten.

U begrijpt dat de NDB voor mij, al jaren, een grote rol van betekenis heeft. Dat is best uniek, en daar ben ik uiteraard trots op. Veel leesplezier en van harte NDB!

Voorzitters door de jaren heen Van Tot Naam 22-12-76

22-08-81

F.G.M. van der Geest (Frans)

22-08-81

10-12-83

J. Remeijer (Joop)

10-12-83

08-11-86

C.A. Wolf (Charles)

08-11-86

07-05-88

P. Willemsen (Peter)

07-05-88

01-09-88

J. Remeijer (Joop)

01-09-88

27-12-89

H. Schut (Hans)

27-12-89

14-05-94

J.W.A.H. Kuijpers (John)

14-05-94

28-10-03

mw. H.C. Nagtegaal (Hennie)

28-10-03

27-03-04

E.W.M. van de Berg (Ewout)

15-05-04

27-05-06

C.B. Lucassen (Carl)

25-11-06

28-05-16

S.M. Timmers (Sijmon)

26-11-16

heden

T.E. Oosterbroek (Tim)

(G)NK Darts

Sinds 2015 wordt het Gesloten Nederlands Kampioenschap Darts het NK Darts genoemd. Tot dan stond het toernooi bekend als het GNK. Het toernooi, dat alleen toegankelijk is voor leden van de NDB, kent een prachtige historie met vele bekende namen op de erelijst. Francis Hoenselaar springt er duidelijk uit met maar liefst vijftien Nederlandse titels.

Jaar

Heren

Dames

Junioren

Meisjes

Aspiranten

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

Dirk Jan Klaver Hans Zeelenberg Jeroen Samuels Raymond v. Barneveld Raymond v. Barneveld Raymond v. Barneveld Roland Scholten Co StompĂŠ Raymond v. Barneveld Co StompĂŠ Raymond v. Barneveld Frans Harmsen Marco Tak Raymond v. Barneveld Mario Robbe Vincent van der Voort Joey ten Berge Cor Ernst Vincent van der Voort Joey ten Berge Jan Dekker Wesley Harms Danny Noppert Jan Dekker Gino Vos

Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Valerie Maytum Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Francis Hoenselaar Sandra van Halderen Karin Krappen Francis Hoenselaar Carla Molema Francis Hoenselaar Tamara Schuur Rilana Erades Aileen de Graaf Tamara Schuur Anca Zijlstra Aileen de Graaf

Vincent van der Voort Arjan Moen Arjan Moen Arjan Griffioen Marco Tak Marco Tak Marco Tak Jeroen van Leeuwen Jordy Hoeben Edgar Westland Charif Elghissassi Jeroen Verhoeven Dennis Labee Jonny Nijs Michael van Gerwen Michael van Gerwen Daan Broekhuizen Jeffrey Stigter Jeffrey Stigter Jimmy Hendriks Jimmy Hendriks Quin Wester Niels Zonneveld Mike van Duivenbode Wesley Hurrebrink

n.v.t.

Linda de Loor Linda de Loor Natasja Bonhof Mieke de Boer Mieke de Boer Natasja Bonhof Donna Brongers Marian Levai Bianca Borghart Bianca Borghart Denise Keyzer Nancy Tobi Chantal Snijders Carla Molema Thea Kaaijk Thea Kaaijk Lynn Poolen Cynthia Seubring Joyce Schuurman Joyce Schuurman Sharon Jansen Vera Speth Kyana Frauenfelder Layla Brussel

Jan Vriend Remco Wierper Barry van Dam Mitchel van der Berg Danny de Reus Arjan van der Mey Arjan van der Mey Jordy Hoeben Leroy Nieuwenhuis Leroy Nieuwenhuis Nick Verbaas Jerry Hendriks Ron Meulenkamp Joey de Vries Mike Lasseur Jeffrey Stigter Mike Zuijdwijk Jeffrey Sparidaans Jeffrey de Zwaan Jeffrey de Zwaan Kevin Doets Colin Roelofs Justin van Tergouw Wesley Hurrebrink Owen Roelofs

Jeroen Samuels en Valerie Maytum in 1993.

Frans Harmsen in 2002.

7

20

1

18 4

De allereerste SuperLeague kampioen kwam uit Roelofarendsveen en kreeg een vermelding in het Leidsch dagblad.

13 Darts

6 01 5

Super League

1

Nederland Nederland

In het beleidsplan 1998-2000 van de NDF, werd voor het eerst gesproken over het opzetten van de SuperLeague. Darts werd steeds populairder in Nederland door het succes van Raymond van Barneveld die in januari 1998 zijn eerste Embassy titel won. De NDF stelde dat het de bedoeling was om door te gaan met het leveren van topspelers en dat het daarvoor nodig was om wedstrijden te organiseren waarbij de Nederlandse top zich met elkaar kon meten. Bovendien moesten deze wedstrijden voldoen aan strenge regels zoals een kledingvoorschrift, behoorlijke accommodatie met ruimte voor toeschouwers en de aanwezigheid van een podium en scheidsrechters. De SuperLeague was geboren!

De SuperLeague bestaat vandaag de dag nog steeds en heeft altijd een hoog aanzien gehad. Alle Nederlandse, maar ook veel wereldtoppers zijn actief geweest. Denk aan Raymond van Barneveld, Michael van Gerwen, Jelle Klaasen, Vincent van der Voort, Darryl Fitton, Gary Robson, Wesley Harms, Rick Hofstra en Kim Huybrechts.

de Superleague nog Bar ’t Veen heeft in terechte kampioen eens aangetoond de Roelofarendsveen te zijn. De ploeg uit lo haar vijftiende behaalde bij DT Ven seizoen: 8-2. overwinning van het de teleur tegen Brandewijn United stel er Kings. De hekkensluiter Comput . niet verder dan 5-5 Leidenaars kwamen je dichter stap een is ten gas De Stal van de eredivisie gekomen bij de titel ijnland. De lijstaank/R tree lens Bol io reg aalde een ruime voerder uit Leiden beh

9-1 zege op Vierkant uwen Dames. John van Lee Haas (Bullshit) en Peter de (Tarsal Koos Minck) keer gooiden vier en drie g. de 180 op deze speelda was Dave OnderwaDe hoogste finisher ck) met 160. ter (Tarsal Koos Min ends1. Bar ’t Veen (Roelofar Stand Superleague: 3. Witte Game Masters 19-39, veen) 19-47, 2. DVW uiter Vrijb 5.

7, 19-2 rtainer Olifant 19-34, 4. Ente United (Leiden) 19-19 19-26, 10. Brandewijn

SuperLeague kampioenen Seizoen

Kampioen

1999 – 2000

Bar ‘t Veen Roelofarendsveen

2000 – 2001

DVW Gamemasters Hoogerheide

2001 – 2002

The Specials Groningen

2002 – 2003

The Specials Groningen

2003 – 2004

Dart Team Venlo

2004 – 2005

De Poort Coevorden

2005 – 2006

De Poort Coevorden

2006 – 2007

Real Magic Tilburg

2007 – 2008

Oranje Bar 1 Mariahout

2008 – 2009

Oranje Bar 1 Mariahout

2009 – 2010

Oranje Bar 1 Mariahout

2010 – 2011

Oranje Bar 1 Mariahout

2011 – 2012

Oranje Bar 1 Mariahout

2012 – 2013

Kjelvik Darts*

2013 – 2014

Kjelvik Darts*

2014 – 2015

Dibo Darts Deventer

2015 – 2016

Dibo Darts Deventer

*H et team Kjelvik Darts heeft na twee jaar een andere naam gekregen en hetzelfde team is verder gegaan onder de naam Dibo Darts.

SuperLeague kampioen 2000/2001 DVW Gamemasters Hoogerheide met: Simon Sijbrands, Cor Jan Baltus, Jean Paul van Acker, Frans Harmsen, Alain van Bouwel, Ron Nuyten, Jan van der Rassel en Jeroen Meerman.

Op deze foto ontbreken nog: Cornant Beens en Stef Macaré.

8

Landelijke Competitie Kampioensteam DORA 1996-1997 met onder andere Co Stompé, Vincent van der Voort en Mieke de Boer.

De Landelijke Competitie, beter bekend als LaCo, is een competitie tussen de verschillende lidorganisaties. Uit het tijdschrift Den Haag Darts uit 1982 blijkt dat de eerste LaCo wedstrijden ooit op 27 november 1982 werden gespeeld:

De wedstrijden die op het programma stonden waren: Den Haag – Oost-Nederland Groningen – Zuidoost-Brabant Bollenstreek – Amsterdam Den Haag domineerde tijdens de beginjaren van de LaCo. Hieronder vindt u een foto van het kampioensteam van 1984-1985 met onder andere rechtsboven een piepjonge Raymond van Barneveld.

Aan het begin van de jaren ’90 nam de DORA de dominante rol in de LaCo over en wist het vier jaar achter elkaar de titels te winnen bij zowel de heren, de dames als de jeugd.

In de onderstaande tabel zijn alle kampioenen te vinden die de LaCo heeft gekend vanaf 1990.

Seizoen

Heren

Dames

Jeugd

1990 – 1991

Regio Rijnmond Regio Rijnmond

1991 – 1992

DSWN

BDC

1992 – 1993

DSWN

DORA

1993 – 1994

DSWN

DORA

1994 – 1995

DORA

DORA

DORA

1995 – 1996

DORA

DORA

DORA

1996 – 1997

DORA

DORA

DORA

1997 – 1998

DORA

DORA

DORA

1998 – 1999

DBBR

DORA

DORA

1999 – 2000

DVK

DORA

DORA

2000 – 2001

RDO

RD

DBMN

2001 – 2002

DONHN

BDC

DSWN

2002 – 2003

DONHN

DONHN

DOGD

2003 – 2004

FDB

TDV

DBMN

2004 – 2005

DBMN

TDV

BDC

2005 – 2006

FDB

TDV

RD

2006 – 2007

DVK

DSWN

RD

2007 – 2008

FDB

DSWN

DBMN

2008 – 2009

FDB

DSWN

DSWN

2009 – 2010

DBA

DBMN

DSWN

2010 – 2011

DORA

DBMN

DVS

2011 – 2012

DOGD

DSWN

DVS

2012 – 2013

DSWN

DBMN

DBA

2013 – 2014

DBA

DBMN

DBMN

2014 – 2015

DSWN

DSWN

RDB

2015 – 2016

DBBR

DBMN

RDB 9

Landelijke Divisiekampioenschappen Tijdens de landelijke divisiekampioenschappen komen de kampioenen van de verschillende divisies van de lidorganisaties bijeen om te spelen om de landelijke titels. De kampioenschappen gaan altijd gepaard met veel strijd en emotie, getuige ook het krantenbericht uit Hollands Darts Magazine van Juli 1992.

ze finale voor de Hoe belangrijk de gl uit de sfeer. Vroe teams was bleek we te rm wa om ig ez nw aa tijdig waren allen en toeschouwers gooien. Het aantal . ieders verwachting f ro ert supporters ov n me nd sto n dstrijde Tijdens de poulewe en stoelen om de els taf de op on gewo finalisten te de verrichtingen van ede prestatie go e Elk kunnen volgen. ndig toegejuichd. werd dan ook uitbu ppy dstrijdleider Jo Ta Een poging van we ren pe tem te en ing ch Gielen deze toejui inig effect. hadden gelukkig we

Hieronder vindt u alle Landelijke divisiekampioenen vanaf seizoen 1990-1991. DSWN is op dit gebied met 19 titels duidelijk de meest succesvolle lidorganisatie.

zen (DBMN).

2009 - 2010 Beunha

2012 – 2013 Fifth Division (DSWN).

2013 – 2014 Oranje Bar Lions (PDB).

10

Seizoen

Kampioen ere divisie

Kampioen 1e divisie

Kampioen 2e divisie

1990 – 1991 1991 – 1992 1992 – 1993 1993 – 1994 1994 – 1995 1995 – 1996 1996 – 1997 1997 – 1998 1998 – 1999 1999 – 2000 2000 – 2001 2001 – 2002 2002 – 2003 2003 – 2004 2004 – 2005 2005 – 2006 2006 – 2007 2007 – 2008 2008 – 2009 2009 – 2010 2010 – 2011 2011 – 2012 2012 – 2013 2013 – 2014 2014 – 2015 2015 – 2016

Bull’s (DBBR) De Boer Sport (DSWN) De Dichters (DSWN) Entertainer Diplomats (DSWN) De Dichters (DSWN) Admirals (ADB) McDonalds (DSWN) Infothuis Carroussel (DSWN) John van Zweden (DSWN) Daco Carrousel (DSWN) Dart Vereniging Woensdrecht (RDF) Burdock Jupiter Stars (DSWN) Shanghai Express (DSWN) ‘t Vossehol (RDF) Diamond Dukes (DSWN) Magic Dreams (TDV) De Boemel 1 (RD) Broken Arrows (BDC) United (DBBR) Cobra (RD) Oranje Bar Lions (PDB) DC Witte Raaf Specials (DBMN) Fifth Division (DSWN) Oranje Bar Lions (PDB) Nelly's (DONHN) Vrijbuiter 1 (DVS)

De Knoeiers (DBBR) Lions (DODH) Bull Catchers (DORA) Oude Haven (RDO) Poort 33,3 (DVK) Trefpunt 1 (DORA) Eindeloos (DBMN) Vondel No Fear (DSWN) Holland Darts Promo (DODH) Middle for Diddle (DOGD) Highlanders (DSWN) Magic Arrows (FDB) Close Up 1 (FDB) De Poort (DOT) Old Inn 1 (DOL) Halfweg (PDB) Café Kafe 1 (DVO) De Vogelpikkers (RDB) Realmagic (FDB) Koetshuis Reek (RDB) Dapp’re Strijders (DORA) Bosrand 8 (DBMN) Westersluis III (DOT) D’n Bens Wild Hogs (RDB) Midnight 1 (PDB) Cozmic (RD)

Cobra’s (DBMN) L-Transjetters (ADB) Dirty Rats (DSWN) S.C. Drievliet (RDO) Aquarel (DVK) Thea’s Team (KDO) 2e Stappers 2 (KDO) Amicitia (KDO) Evita and Animals (DODH) Softtippers (DONHN) Power Darts (DONHN) Yip Plaza (ZDF) BMD (BDC) The Devils (DVK) Ciao!!! (RD) Double Bull 1 (DBMN) Vogelpikkers (RDB) Dartclub Utrecht 1 (DBMN) Koetshuis Reek 1 (RDB) Etib E Joannes (TDV) Bosrand 8 (DBMN) !!Bam Jonguh!! (SDC) D’n Bens Wild Hogs (RDB) De Soprano’s (RDB) The Maffioso’s (DONHN) Nooitgedacht (SDC)

Seizoen

Kampioen 3e divisie

Kampioen 4e divisie

Kampioen 5e divisie

1990 – 1991 1991 – 1992 1992 – 1993 1993 – 1994 1994 – 1995 1995 – 1996 1996 – 1997 1997 – 1998 1998 – 1999 1999 – 2000 2000 – 2001 2001 – 2002 2002 – 2003 2003 – 2004 2004 – 2005 2005 – 2006 2006 – 2007 2007 – 2008 2008 – 2009 2009 – 2010 2010 – 2011 2011 – 2012 2012 – 2013 2013 – 2014 2014 – 2015 2015 – 2016

Puntje d’r in (DBBR) Backstage (DBMN) De Shafts (DODH) De Schaker (DVK) Florian Bodega (DORA) Malle jan Darts (RDO) Amicitia (KDO) Stolk 1 (RDO) Jantje Kommie Eten (RD) Schandknaapjes (DBBR) The Basement (BBDB) ’t Keldertje (DONHN) Name the Game (RDO) Barchje (FDB) Dartteam De Dijk (DSWN) The Voque (RDB) De Vrijbuiter (DVS) Koetshuis Reek (RDB) Koetshuis Reek 3 (RDB) Squadra La Fonderia (DONHN) De Casteleyn (SDC) The Floortjes (DONHN) Zie Maar Even (FDB) De Kersepit I (DONHN) Ax Arrows (DOT) You Never Know (BDC)

Darts Moekooke (ADB) Jackpot 1 (DVO) De Eagles (DODH) De Wijkers (DORA) Aloy’s (KDO) Toet 1 (DSWN) Tempelier (DVK) Remise (DSWN) Fendert Bulls (RDF) Norge Vikings (RD) Gabber (DORA) ’t Obdammertje (DONHN) Boomhut 1 (DVO) All Stars (DVS) Shanghai’s (TDV) D.V.D.O. (DVS) Koetshuis Reek (RDB) Kikvorsch 2 (BDC) Royaldarts 1 (DVO) De Casteleyn 1 (SDC) Koops Horeca (SDC) Magic Winners (RDO) Untouchebles (FDB) The Corner (DONHN) Tsunami (RDO) Royal Clowns (DBMN)

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

De Driesprong (DVO) Spooky’s (RD) Hof Schoffies (DONHN) Jonkie en Co (RD) Herberch (FDB) Mighty Vleer (DSWN) Maarschalk 1 (DBMN) Beunhazen (DBMN) De Tjekkers (DOGD) N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

N.v.t.

Nederlandse Rankingkampioenen Hieronder een overzicht van de Rankingkampioenen vanaf seizoen 1990-1991. Het rankingseizoen wordt in samenwerking met de lidorganisaties georganiseerd en aan het einde worden de nieuwe Rankingkampioenen gehuldigd.

Seizoen

Heren

Dames

Junioren

Meisjes

1990 – 1991 Dirk Jan Klaver Francis Hoenselaar Vincent v.d. Voort n.v.t.

1991 – 1992 Bert Vlaardingerbroek Francis Hoenselaar Arjan Moen Mieke de Boer 1992 – 1993 Jeroen Samuels Valerie Maytum Arjan Moen Mieke de Boer 1993 – 1994 Roland Scholten Francis Hoenselaar Arjan Moen Mieke de Boer 1994 – 1995 Raymond v. Barneveld Francis Hoenselaar Arjan Moen Mieke de Boer 1995 – 1996 Raymond v. Barneveld Francis Hoenselaar Marco Tak Mieke de Boer 1996 – 1997 Raymond v. Barneveld Francis Hoenselaar Marco Tak Natasja Bonhof 1997 – 1998 Raymond v. Barneveld Francis Hoenselaar Jeroen v. Leeuwen Donna Brongers 1998 – 1999 Co Stompé Kitty van der Vliet Jeroen v. Leeuwen Marian Levai 1999 – 2000 Co Stompé Karin Krappen Jordy Hoeben Diana Secrève 2000 – 2001 Raymond v. Barneveld Francis Hoenselaar Charif Elghissassi Bianca Borghart 2001 – 2002 Raymond v. Barneveld Karin Krappen Stevie Moreira Melissa Landkroon 2002 – 2003 Co Stompé Karin Krappen Jerry Hendriks Carla Molema 2003 – 2004 Raymond v. Barneveld Francis Hoenselaar Jonny Nijs Chantal Snijders 2004 – 2005 Niels de Ruiter Francis Hoenselaar Jonny Nijs Chantal Snijders 2005 – 2006 Jelle Klaasen Karin Krappen Michael v. Gerwen Priscilla Groeneweg 2006 – 2007 Mario Robbe Carla Molema Pieter Collijn Thea Kaaijk 2007 – 2008 Joey ten Berge Carla Molema Jeffrey Stigter Kristie Struker 2008 – 2009 Willy van de Wiel Carla Molema Daniël van Mourik Lynn Poolen 2009 – 2010 Fabian Roosenbrand Tamara Schuur Jimmy Hendriks Annet van Elten 2011 Jan Dekker Karin Krappen Jimmy Hendriks Angelique Maarse 2012 Remco van Eijden Karin Krappen Jeffrey de Zwaan Sharon Jansen 2013 – 2014 Danny Noppert Aileen de Graaf Colin Roelofs Vera Speth 2014 – 2015 Wesley Harms Aileen de Graaf Maikel Verberk Kyana Frauenfelder 2015 – 2016 Gino Vos Aileen de Graaf Justin v. Tergouw Kyana Frauenfelder

Aspiranten Arjan Moen Remko Wierper Barry van Dam Barry van Dam Danny de Reus Arjan van der Mey Arjan van der Mey Jordy Hoeben Wesley Daniëls Wesley Daniëls Nick Verbaas Jerry Hendriks Sven van Dun Joey de Vries Jamie Kelder Jaimy Kelder Jeffrey Sparidaans Jeffrey Sparidaans Jeffrey de Zwaan Jeffrey de Zwaan Kenzo Fernandes-Pereira Kevin Doets Maarten-Dirk Woord Levy Frauenfelder Ricardo van der Vloed 11

Nederlandse Jeugd Team Kampioenschappen De Nederlandse Jeugd Team Kampioenschappen werden door de NDF in het leven geroepen als extra jeugdevenement ter promotie van de dartssport bij de jeugd. Het betreft een teamtoernooi dat wordt gespeeld in twee categorieën, waarbij er in elke wedstrijd vier singles en één teampartij worden gespeeld. De NJTK blijft een populair toernooi onder de jeugdspelers met ieder jaar veel deelnemende teams. Hieronder vindt u een overzicht van alle bekende Nederlandse kampioenen!

Jaar

Junioren

Aspiranten

1993

DBMN

A.D.B. 2 (ADB)

1994

Dreamteam (DORA)

A.D.B. 2 (ADB)

1995

Dreamteam (DORA)

De Dreamers (DORA)

1996

Dreamboys (DORA)

De All Stars (DVK)

1997

Dreamboys (DORA)

De All Stars (DVK)

1998

Always Second (DODH)

Leisure Darts (DOT)

1999

DVS (DVS)

ROTL/TDV (TDV)

2000

DORA Kanjers (DORA)

De Kruikenzeikers (TDV)

2001

DORA WZTB (DORA)

Kanariepietjes (RDB)

2002

Wi di dit 2 (DID)

Aspiranten 1 (DBMN)

2003

DOGD

Downstairs Rebellen (DBMN)

2004

DOGD All Stars (DOGD)

DSWN

2005

De Bergen 1 (BDC)

DVO (DVO)

2006

Boemel Boys (RD)

Toppertje of Breezer Ananas (DBA)

2007

TJLTC (DBMN)

De Koets 4 (VDO)

2008

Suited Connectors (DSWN)

RDO 2 (RDO)

2009

WBDF

Aspirantjes (RDB)

2010

Two and a half men (DSWN)

N.v.t.

2011

De Bulletjes (DVS)

Aspirantjes (RDB)

2013

The Future

WWJB

2014

The Future 2.0

The Killers

2015

Holland Next Top Darters

DVO Aspiranten 1

2016

The Next Level

Too hot to handle

Coach Andre Cornellise met zijn team “Wij zijn toch beter” bestaande uit Michael Pestman, Jordi Hoeben, Mark Wiltenburg, Ron Bottenheft en Mitchell van de Berg.

12

Bart v.d. Bos, Ricardo Willemse, Rocky de Boer en Sjef Cantelberg samen met het winnende team de “Kanariepietjes”.

Landelijke Bekerkampioenschappen Alle bekerkampioenen van de verschillende lidorganisaties, gaan al sinds jaar en dag de strijd met elkaar aan om de nationale titel. Dit kampioenschap vindt traditiegetrouw plaats in de maand juni en heeft al vele locaties aangedaan. Voorbeelden zijn: Diemen, Loosdrecht, Nieuwegein en Nijkerk. Diverse wereldkampioenen mochten de beker al eens omhoog houden. Denk aan Raymond van Barneveld (Jupiter Stars), Michael van Gerwen (Broken Arrows), Jelle Klaasen (Broken Arrows en Spankers), Roland Scholten (Ramses Sjaffies) en Christian Kist (Kremer 5).

Bekerkampioen Spankers (DVO) met Jelle Klaasen.

Sharon Prins

B heeft de 40 jaar van de ND Mijn hoogtepunt in ed georgo t he s wa vonden. Dit recentelijk plaatsge in Nederland, es Kampioenschap ganiseerde Europe was mijn oma ernooi won. Hierbij waar ik het singleto g. En als je ig; dat was geweldi van 84 jaar aanwez dan houd je en zij zit in tranen, ja dan die finale wint g! het zelf ook niet droo bestaan en met haar 40-jarig Ik wil de NDB feliciter en met deze el leesplezier wens en al haar leden ve leuke jubileumkrant.

Seizoen

Kampioen

1993 – 1994

De Entertainer Diplomats (DSWN)

1994 – 1995

De Dichters (DSWN)

1995 – 1996

De Entertainer Diplomats (DSWN)

1996 – 1997

Daco Diamonds (DORA)

1997 – 1998

Gaper 1 (DID)

1998 – 1999

John van Zweden (DSWN)

1999 – 2000

Jupiter Stars (DSWN)

2000 – 2001

Jupiter Stars (DSWN)

2001 – 2002

Vluchtheuvel (DORA)

2002 – 2003

Het Vossehol (RDF)

2003 – 2004

Het Vossehol (RDF)

2004 – 2005

Broken Arrows (BDC)

2005 – 2006

Hooghuys/van Kessel 1 (BDC)

2006 – 2007

‘t Kroegje (RDB)

2007 – 2008

Broken Arrows (BDC)

2008 – 2009

Ouwe Vat (FDB)

2009 – 2010

Kremer 5 (DVO)

2010 – 2011

Ouwe Vat 1 (FDB)

2011 – 2012

Fifth Division (DSWN)

2012 – 2013

Spankers (DVO)

2013 – 2014

Ramses Sjaffies (DBBR)

2014 – 2015

De Dapp’re Strijders (DORA)

2015 – 2016

De Dapp’re Strijders (DORA)

Richard Veenstra

Het is natuurlijk een eer om voor het Ne derlands team te mogen uitkomen.

Dit is mijn derde jaa r in Oranje.

Vorig jaar ben ik me t Wesley Harms were ldkampioen koppels geworden in Turkije. Maar om dit jaar het EK in eigen land te moge n spelen en dan goud te winnen in de single, koppel en team overall en zil ver in de teamgame en dan oo k nog in bijzijn van mi jn vrouw Monique en 2 kinde ren Youri en Justin, dat was geweldig om mee te ma ken. Ik wil de NDB be danken en feliciteren met haar 40-jarig bestaan.

13

HET NEDERLA DOOR DE JAR Ze verdedigen de Nederlandse eer, zorgen voor wereldwijde overwinningen, wakkeren onze Oranjetrots aan en bezorgen ons darts op het hoogste niveau: het Nederlands Team. We hebben internationaal een prachtige historie met vele hoogtepunten en bijzondere titels.

Verschillende toernooien Eén van de oudste en inmiddels niet meer bestaande toernooien was het drielandentoernooi waar in de jaren ’80 naast Nederland, ook België en Frankrijk aan de oche verschenen. Destijds deden er maar liefst zestien spelers per land mee. In 1986 werd in Nederland de Springcup geïntroduceerd, een prachtig evenement waar een flink aantal West-Europese teams van het vaste land acte de présence gaven met ieder acht heren en vier dames. De Springcup bleek een succes en is tot en met de editie van 2012 georganiseerd, waarbij de Nederlandse heren en dames het toernooi vele keren hebben gewonnen. Helaas bleken diverse landen niet meer in staat om deel te nemen, laat staan te organiseren, waardoor het doek definitief viel voor het toernooi waar ontzettend veel spelers hun debuut namens Nederland mochten maken.

Ook de Lorna Croft Friendship Cup (naam als eerbetoon aan de overleden vrouw van Olly Croft, de toenmalige voorzitter van de BDO) bestaat niet meer. Dit vriendschappelijke duel tussen Duitsland en Nederland werd in 2006 voor het eerst georganiseerd, speciaal voor dames die toen nog niet mee mochten doen aan de Six Nations Cup. Vanaf 2013 deden voor het eerst, naast de acht dames, ook acht heren mee. De ‘LCFC’ werd het vaakst gewonnen door Nederland.

Dit toernooi werd in 2013 vervangen door de Challenge of the Lowlands. Nederland nam het twee jaar op rij op tegen de zuiderburen België. Om het deelnemersveld aantrekkelijker te maken (opnieuw bleek Nederland veruit het sterkst) werden Duitsland en Luxemburg benaderd, waardoor het toernooi in 2016 omgedoopt werd in het ‘4 Nations 14

Tournament’. Dit toernooi wordt gespeeld door acht heren, vier dames, vier jongens en twee meisjes. De Nederlandse heren, dames en jongens wisten de eerste en tot nu toe enige georganiseerde editie te winnen.

Ook kijkt het Nederlands team jaarlijks uit naar de Six Nations Cup, door velen gezien als het sterkst bezette toernooi op de agenda. Engeland, Wales, Schotland, Ierland, Noord-Ierland en sinds 2002 ook Nederland nemen het tegen elkaar op (vijf heren per team). In 2010 werd het toernooi uitgebreid met een damestoernooi (drie dames per team). Alleen in 2013 ging de beker mee naar huis; op eigen grond (Texel) wonnen de heren de prachtige titel.

Naast bovenstaande toernooien zijn er tijdens het 40-jarig bestaan van de NDB tal van andersoortige (oefen) wedstrijden en evenementen georganiseerd, zoals de vriendschappelijke wedstrijd tegen Engeland in 2007 op het beroemde Lakeside podium.

De belangrijkste toernooien van het Nederlands team, de WDF Europe Cup, de WDF Europe Cup Youth en de WDF World Cup, krijgen natuurlijk speciale aandacht in deze jubileumkrant.

Het ‘EK’ voor de jeugd De WDF Europe Cup Youth werd in 1990 geïntroduceerd in Denemarken en is sindsdien zevenentwintig keer georganiseerd. Van die zevenentwintig keer zijn de Nederlandse jongens dertien keer overall kampioen geworden. Vincent van der Voort en Peter van Tilborg waren de eersten, direct in 1990.

Carla Molema en Chantal Snijders werden in de meisjes categorie overall kampioen in 2005. Dat jaar werd historie geschreven: Nederland won op eigen bodem alle gouden

NDS TEAM EN HEEN plakken (zeven stuks). Een prachtige prestatie van Jonny Nijs, Michael van Gerwen, Carla Molema, Chantal Snijders, Pieter Colijn en Ronnie Bredewoud. De meeste medailles werden gewonnen tijdens de laatste editie in Hongarije. Justin van Tergouw, Maikel Verberk, Wesley Hurrebrink, Levy Frauenfelder, Layla Brussel en Kyana Frauenfelder mochten maar liefst tienmaal het erepodium op.

Niet minder dan zeventien Nederlanders zijn ooit Europees jeugdkampioen singles geworden: Peter van Tilborg (1990) Vincent van der Voort (1991) Mieke de Boer (1994) Donna Brongers (1998) Jeroen van Leeuwen (1999, 2000) Diane Secreve (1999) Joey ten Berge (2001) Dennis Labee (2003) Jonny Nijs (2004, 2005) Carla Molema (2005) Michael van Gerwen (2006) Maarten Pape (2007) Jimmy Hendriks (2011) Quin Wester (2013) Colin Roelofs (2014) Layla Brussel (2015) Justin van Tergouw (2016) Het ‘EK’ voor de dames en heren De WDF Europe Cup bestaat sinds 1978 en werd voor het eerst in Denemarken georganiseerd. Eerst alleen voor de heren, vanaf 1982 mochten de dames ook in actie komen. In 2004 (Finland) werd het herenteam bestaande uit Vincent van der Voort, Dick van Dijk en Mario Robbe onder leiding van Raymond van Barneveld voor het eerst overall kampioen, na een eerdere 2e plaats in 2000. Co Stompé, Vincent van der Voort, Jelle Klaasen en Niels de Ruiter herhaalden dit kunststukje tijdens de volgende editie in 2006 (Ierland), net als Wesley Harms, Benito van de Pas, Jan Dekker en Christian Kist in 2012 (Turkije) en

Richard Veenstra, Wesley Harms, Jeffrey Sparidaans en Gino Vos tijdens de laatste editie in eigen land (Egmond aan Zee). Karin Krappen en Francis Hoenselaar wisten samen in 2000 (Nederland) en 2002 (België) de overall titel te winnen. Een fantastische prestatie die sindsdien en tot nu toe nog eenmaal werd herhaald. Karin Krappen en Tamara Schuur wonnen in 2012 (Turkije).

Vijf Nederlanders zijn ooit Europees kampioen singles geworden: Francis Hoenselaar (1996, 2004, 2010) Co Stompé (1998) Raymond van Barneveld (2004) Richard Veenstra (2016) Sharon Prins (2016) Tijdens de editie van 2012 (Turkije) zijn door het Nederlands team de meeste medailles gewonnen. Jan Dekker en Christian Kist wonnen het koppeltoernooi, Christian haalde eveneens de finale van het singlestoernooi.

Het viertal Wesley Harms, Benito van de Pas, Jan Dekker en Christian Kist wonnen ook het teamevent. De overall titel werd hierdoor met overmacht gewonnen. Ook de dames bleken in topvorm. Karin Krappen en Tamara Schuur wonnen het koppeltoernooi en dankzij deze prestatie ook de overall titel.

De slechtste prestatie van de heren was in 1986, ze werden ‘slechts’ 12e. In 1990 werden de dames 14e, vanaf dat moment is het alleen maar beter gegaan.

Het ‘WK’ voor de dames, heren en jeugd De WDF World Cup is voor nationale ploegen het belangrijkste evenement op de kalender en wordt net als het EK eenmaal in de twee jaar onder auspiciën van de World Darts Federation door landen­ organisaties georganiseerd. De allereerste editie vond in 1977 plaats in Londen, Engeland. De Nederlandse toppers Jilles Vermaat, Arthur Russell, Hans Bronsgeest en Evert van Zanten waren de eersten die 15

de oversteek mochten maken (ze werden 14e). Vanaf 1983 deden de dames ook mee; Johanna Schipper en Valerie Maytum gaan de geschiedenisboeken in als de eerste oranjedames tijdens het wereldkampioenschap (ze werden 7e). In 1999 werd het evenement uitgebreid met jeugd en in 2003 deed er voor het eerst Nederlandse jeugd mee. Kelly Raaphorst en Jerry Hendriks waren de eerste jeugdspelers die deelnamen aan het WK (2e plaats).

Het eerste wereldkampioenschap voor de Nederlandse heren werd pas een feit in 2005. In het Australische Perth werden Raymond van Barneveld, Vincent van der Voort, Dick van Dijk en Niels de Ruiter voor het eerst overall kampioen. Ook in 2007 wisten Co Stompé, Niels de Ruiter, Joey ten Berge en Mario Robbe de overall titel te bemachtigen. Dit lukte opnieuw in 2009 in Amerika toen het team bestond uit Joey ten Berge, Willy van de Wiel, Daniël Brouwer en Frans Harmsen. Ook in 2015 waren Danny Noppert, Wesley Harms, Richard Veenstra en Jeffrey Sparidaans overall het sterkst. In 2001, ver weg in Maleisië, werden Francis Hoenselaar en Mieke de Boer overall kampioen bij de dames. Een prestatie die nooit meer geëvenaard is.

Onze jeugd zegevierde in 2005, Jonny Nijs en Carla Molema. In 2007 wisten Maarten Pape en Thea Kaaijk te winnen en in 2015 viel die eer te beurt aan Maikel Verberk, Justin van Tergouw, Kyana Frauenfelder en Layla Brussel.

Elf Nederlanders zijn ooit wereldkampioen singles geworden: Valerie Maytum (1987) Roland Scholten (1993) Raymond van Barneveld (1997, 1999, 2003) Francis Hoenselaar (2001) Jerry Hendriks (2003) Dick van Dijk (2005) Jonny Nijs (2005) Carla Molema (2005) Jimmy Hendriks (2011) Wesley Harms (2013) Maikel Verberk (2015) Het WK in ‘Down Under’ (2005) is de meest succesvolle ooit geweest. Dick van Dijk werd wereldkampioen singles, Raymond van Barneveld en Vincent van der Voort wonnen

het koppeltoernooi en Jonny Nijs en Carla Molema wonnen in het jeugdtoernooi alle titels. De overall titels voor de heren en jeugd waren een feit.

Nederland ontbrak sinds de eerste editie maar eenmaal in de deelnemerslijst van het WK. In 1985 werd er geen team afgevaardigd.

Top-5 deelname WDF World Cup dames en heren Dames 1. Francis Hoenselaar (10x) 2. Karin Krappen (5x) 3. Valerie Maytum (4x) 4. Mieke de Boer (3x) 5. Carla Molema, Mia Mevissen (2x) Heren 1. Raymond van Barneveld (8x) 2. Co Stompé (6x) 3. Jilles Vermaat, Bert Vlaardingerbroek (4x) 4. Roland Scholten, Vincent van der Voort, Joey ten Berge (3x) 5. Evert van Zanten, Ellis Elsevijf, Ronald Wensveen, Jeroen Samuels, Frans Harmsen, Niels de Ruiter, Wesley Harms, Rick Hofstra (2x) Bij de jeugd stonden, tot nu toe, elke editie andere Nederlandse spelers aan de oche tijdens de WDF World Cup! Bondscoach In 2013 is Dennis van Onselen, dankzij vijftien jaar lang zeer succesvol invulling te geven aan het bondscoachschap, benoemd tot erelid van de NDB. Hij is de meest succesvolle bondscoach in de geschiedenis van de Nederlandse dartssport. Dennis van Onselen was al in 1998 formeel betrokken bij de NDB, eerst als Technisch Directeur en later als coach van het Nederlands team.

Bondscoaches door de jaren heen: Gerard Donck, Gerard Beekmans, Rob Samuels, Dennis Weeda, Jilles Vermaat, Hans van Rijswijk, Helen Hofland, Cor Scholten, Gerard van Dijk, Dennis van Onselen, Ger Kraus, Cees van Leeuwen, Karin ten Kate, Hermien Straten, Hans Senders en John Lokken.

(Het kan zijn dat er een naam ontbreekt van de eerste jaren, deze informatie was moeilijk te achterhalen.)

pioen

1987 - Valerie Maytum wereldkam

de wedstrijd trad In een met spanning tegemoet zien tegen de Ameriaan ium Valerie Maytum op het pod er een gewoonte die ney kaanse Kathy Maloney. Malo en zorgde vooraf spel te g van heeft gemaakt zeer traa Toen bekend n. leme toch wel voor de nodige prob moest spelen nse rikaa was dat Valerie tegen de Ame lag een Hier . keel haar gierden de zenuwen door ck, om haar moed Don rd Gera ach, opdracht voor de bondsco roken en het verboden was op het podium te in te spreken. Daar kwam nog bij dat won de strijd met tum May er. d ston Alleen een karaf water alcoholische dranken te nuttigen. het haar. Een echte kamp was groot. Iedereen gunde 4-0. De vreugde in het Nederlandse wereldprestatie.

Roland Scholten

De vorm waarin Scholten stak tijdens de World Cup in 1993 was onvoorstelbaar. De kwartfinale tegen Martin Phillips uit Wales toonde dit aan.

Scholten versloeg Phillips eenvoudig met 4-0 en had in de wedstrijd twee 11-darters en een 14-darter gegooid.

Heel even zat er een 9-darts finish in voor Scholten. Na 2 x 180 bleef hij echter op een score van 105 steken.

Twee darts later kon Scholten opgelucht ademhalen. In de halve finale ging de Nederlander op hetzelfde niveau verder. Tegenstander Palfrey had gezien hoe Scholten gehakt had gemaakt van zijn landgenoot en wilde dit misverstand rechtzetten.

Dat was echter ijdele hoop. Scholten won overtuigend met 4-1. In de finale moest Scholten het opnemen tegen Troels Rusel. De Deen nam een 2-0 voorsprong en bracht Nederland in verwarring. Scholten werd tijdig wakker en wist de wedstrijd om te buigen in een 4-2 zege. Als een koude kikker gaf hij iedereen een hand en verliet het podium. “Moet ik dan uit mijn dak gaan?” merkte hij verbaasd op.

Co Stompé Europees Kampioen Niet alleen was Co Stompé de eerste dartsspeler uit Nederland die een 9-dart finish achter zijn naam wist te zetten, ook was hij de eerste Nederlander die op een Europe Cup het singletoernooi won. Hij was hiermee tevens de eerste niet-Engels-sprekende darter die de Europese titel pakte.

“Ik ging naar de ingooiborden voor de finale.

Ik dolde wat met Andy Fordham en dat is de laatste voorbereiding. Op het podium gebeurde echter iets wat ik niet verwacht had.

Alle lichten gingen uit en alleen het bord was nog zichtbaar. Daar kan ik niet zo goed mee omgaan, want ik moet mijn werphand kunnen zien. Desondanks ging het meteen goed en won ik de eerste leg tegen de darts in. Ook de tweede leg won ik en dacht: zo, dat is lekker!

Nu nog één legje erbij en het kan niet meer stuk. Andy won echter de derde leg, waarna ik de vierde won. Andy kwam echter toch weer terug door goed spel, maar in de vijfde was het allemaal voorbij. Andy stond na 12 darts op 88 terwijl ik op 116 stond. Ik gooide triple 19, enkel 19 en zonder na te denken dubbel tops.

Wat er dan door je heen gaat is onbeschrijfelijk. Het heeft ook nog wel even geduurd voordat ik besefte dat ik Europees kampioen was. Ik weet wel dat ik mijn tranen niet kon bedwingen”, aldus Stompé in 1998.

1976 1976

1992

Oprichting NDB op 22 december, door Frans van der Geest, Colin Brown en Mike Garvin.

PDC wordt opgericht.

1993

1978

Roland Scholten is de eerste Nederlandse heer die de WDF World Cup Men Singles wint.

Eerste Embassy World Darts Championship wordt georganiseerd door de BDO.

1995

1979

Eerste Open Nederland georganiseerd door de NDB.

1982

Jilles Vermaat is de eerste Nederlandse heer die Open Nederland weet te winnen.

1984

De NDB en N.I.C.D.O gaan samen verder.

1984

De NDB organiseert de WDF Europe Cup Darts in Den Haag.

1985

Staande ovatie voor de NDB.

1986

‘Burt’ Vlaardingerbroek brengt NDB op televisie.

1986

De NDB betrekt een kantoor aan de Mr. PD Fortuynweg in Den Haag (Westerpark).

1987

Valerie Maytum is de eerste Nederlandse dame die de WDF World Cup Ladies Singles wint.

18

De NDB verhuist met haar kantoor naar de Hengelolaan in Den Haag.

1988

Bert Vlaardingerbroek plaats zich als eerste Nederlandse heer voor de Embassy.

1989

De statuten veranderen op 9 oktober van Nederlandse Darts Bond naar Nederlandse Darts Federatie.

1990

1995

De NDB organiseert de WDF Europe Cup Darts jeugd in Arnhem.

1996

Francis Hoenselaar is de eerste Nederlandse dame die de WDF Europe Cup Ladies Singles wint.

1997

Peter van Tilborg is de eerste Nederlandse jongen die de WDF Europe Cup Singles jeugd wint.

De eerste Open Nederland Jeugd wordt gewonnen door Marian Levai bij de meisjes en Kevin Vennik bij de jongens.

1991

1997

15-jarig bestaan, op zaterdag 16 november was er een feestelijke bijeenkomst in het Haags Darts en Snooker Centrum.

1991

De NDB organiseert de WDF World Cup Darts in Zandvoort. Engeland wint deze editie.

Raymond van Barneveld wint de WDF World Cup Men Singles.

1998

Raymond van Barneveld is de eerste Nederlandse heer die de Embassy World Darts Championship wint.

1998

Co Stompe is de eerste Nederlandse heer die de WDF Europe Cup Men Singles wint.

1999

In januari wint Raymond van Barneveld voor de tweede keer op rij de Embassy. Alleen Eric Bristow had dit ooit eerder gedaan.

2016 1999

2002

1999

2002

Raymond van Barneveld wordt voor de tweede keer WDF World Cup Men Singles kampioen.

Francis Hoenselaar is de eerste Nederlandse dame die de Winmau World Masters Ladies wint.

2000

De NDF krijgt voor het eerst een eigen website.

2000

Raymond van Barneveld is de eerste Nederlandse heer die de Winmau World Masters Men wint.

Voor het eerst wordt de World Darts Trophy in Nederland georganiseerd.

2003

Raymond van Barneveld wint voor de derde keer de Embassy.

2003

De NDB organiseert de WDF Europe Cup Darts in Veldhoven.

Raymond van Barneveld wordt voor de derde keer WDF World Cup Men Singles kampioen.

2001

2003

2005

Carla Molema wint de WDF World Cup Singles jeugd.

2006

Jelle Klaasen wint de Lakeside.

2007

De NDB organiseert de WDF World Cup Darts in Rosmalen.

2009

Francis Hoenselaar wint de Lakeside.

2009

De NDB organiseert de WDF Europe Cup Darts jeugd in Veldhoven.

Jerry Hendriks is de eerste Nederlandse jongen die de WDF World Cup Singles jeugd wint.

2011

2001

2004

2012

2001

2005

Voor het eerst worden ook de dames uitgenodigd voor de Embassy World Darts Championship.

Voor het eerst wordt er gedart in Hotel Zuiderduin.

Francis Hoenselaar wint de WDF World Cup Ladies Singles.

De NDB verhuist met haar kantoor naar de Patrijsweg in Rijswijk.

De statuten veranderen op 28 januari van Nederlandse Darts Federatie naar Nederlandse Darts Bond.

2005

Raymond van Barneveld wint voor de vierde keer de Lakeside.

2005

De NDB organiseert de WDF Europe Cup Darts in Noordwijk.

2005

Dick van Dijk wint de WDF World Cup Men Singles.

Jimmy Hendriks wint de WDF World Cup Singles jeugd.

Christian Kist wint de Lakeside.

2013

Wesley Harms wint de WDF World Cup Singles.

2014

Het kantoor van de NDB verhuist naar de Archimedesbaan in Nieuwegein.

2015

Maikel Verberk wint de WDF World Cup Singles jeugd.

2016

NDB organiseert de WDF Europe Cup Darts in Hotel Zuiderduin.

2005

Jonny Nijs wint de WDF World Cup Singles jeugd.

19

1984 NDB en N.I.C.D.O gaan samen verder Op 18 april 1984 hebben de besturen van de NDB en de N.I.C.D.O. in het Euromotel te Amsterdam een akkoord bereikt met het doel de éénwording te bewerkstelligen.

1985 Staande ovatie voor N.D.B. De Nederlandse afvaardiging mocht tijdens de jaarvergadering van de World Darts Federation van de mede-lidstaten een staande ovatie in ontvangst nemen als dank voor de organisatie van de Europe Cup IV, eind oktober 1984 in Den Haag. Op initiatief van de Noorse en Franse afvaardiging stonden alle aanwezigen op en begonnen luid te applaudisseren, nadat voorzitter Charles Wolf verantwoording had afgelegd voor het evenement. Nederland heeft dankzij het geslaagde toernooi in internationale kringen in ieder geval een geweldig krediet opgebouwd.

1986 ‘Burt’ Vlaardingerbroek brengt NDB op televisie Op 6 december 1986 schreef Bert Vlaardingerbroek geschiedenis. Hij was de eerste Nederlander die op televisie dartte. Op de zender Anglia werden de kwartfinales van de Winmau World Masters uitgezonden met Dave Whitcombe, Bob Anderson, Jocky Wilson, Peter Locke, Don Dillan, Chris Johns, Bob Sinnaeve en ‘the Dutchman with the unpronouncable name Burt Vlaardingenbroek’. Vlaardingerbroek verloor helaas van Wilson.

1988 Bert Vlaardingerbroek plaats zich voor de Embassy Tijdens de kwalificatiewedstrijden die donderdag 3 december 1988 te Londen werden gespeeld heeft Bert Vlaardingerbroek zich als eerste Nederlandse darts­ speler geplaatst voor de Embassy World Professional Darts Championship.

Hij mocht dankzij deze kwalificatie 1000 pond in ontvangst nemen.

1992 PDC wordt opgericht De Professional Darts Corporation werd opgericht aan het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw. Dat gebeurde op initiatief van zestien toonaangevende darters die uit onvrede braken met de BDO. Er werd geruzied over geld, het aantal te voeren sponsorlogo’s en het aantal toernooien. Men kwam hier niet uit en zestien darters, onder aanvoering van Eric Bristow en Phil Taylor, gingen hun eigen weg.

Naarmate de tijd vorderde stapten steeds meer top-darters, waaronder ook veel Nederlanders, over naar de PDC met wisselend succes. De PDC startte eind 1993 met een eigen WK. 20

2013

Aileen de Graaf

Wesley Harms wint de WDF World Cup Singles.

Wesley Harms heeft de herensingles finale gewonnen van de WDF Worldcup 2013 in Canada! In deze finale trof hij de Engelsman Stephen Bunting, het werd een prachtige wedstrijd van zeer hoog niveau waarin de Nederlander al snel de leiding nam. De in vorm verkerende Bunting vocht echter knap terug en de 13de leg moest beslissing brengen. Harms begon stukken sterker dan zijn tegenstander en zonder problemen sleepte de Noord-Hollander de laatste leg en zodoende de titel binnen.

2014 Het kantoor van de NDB verhuist naar de Archimedesbaan in Nieuwegein.

De Nederlandse Darts Bond en de Koninklijke Nederlandse Biljart Bond betrekken gezamenlijk een nieuw kantoorpand in Nieuwegein. Beide bonden hebben met deze nieuwe stap de intentie en het vertrouwen naar elkaar toe uitgesproken om op het gebied van huisvesting, faciliteiten maar ook bijvoorbeeld kennisdeling een samenwerkingsverband aan te gaan.

Uiteraard wil ik ten eerste de NDB feliciteren met haar 40-jarig bestaan. Mijn eerste ervaring met de NDB was in 2009. Ik speelde toen mijn eerste NDB Ranking en haalde de kwartfinale. Tijdens mijn tweede NDB Ranking was mijn huidige coach (Karin ten Kate) er voor verantwoordelijk, dat ik na de eerste ronde alweer naar huis mocht.

Mijn hoogtepunten in de afgelopen jaren waren het winnen van mijn eerste NDB Ranking en natuurlijk de twee overwinningen op de Dutch Open Darts in 2014 en 2015.

Ik hoop de komende jaren nog vele successen te behalen, zowel individueel als met het Nederlands team, om zo het dames darten in Nederland nog meer op de kaart te gaan zetten.

Ook ben ik trots op de Nederlandse Darts Bond, omdat zij het grootste toernooi qua deelnemersveld organiseert in Nederland: de Dutch Open Darts. En ook omdat de Nederlandse Darts Bond met succes het G-darts in Nederland op de kaart heeft gezet, door de eerste officiële G-Darts Ranking te organiseren.

Ik wens de Nederlandse Darts Bond nog vele succes- en dartvolle jaren toe. Nederland is en blijft één van de grootste landen in de dartssport.

21

Landelijke televisie belangrijk voor ontwikkeling dartssport Televisieaandacht is belangrijk voor de dartssport. De successen van de Nederlandse darters hebben zeker hun uitwerking gehad op de populariteit van de dartssport in ons land. In 2006 had de Lakeside finale tussen Raymond van Barneveld en Jelle Klaasen in Nederland meer dan vier miljoen kijkers. Televisie heeft er mede voor gezorgd dat de dartssport Nederland zou veroveren.

DOOR: NICOLAS EVERAARS

Uitzendrecht voor een schijnbedrag Darten kwam in de jaren ’70 naar Nederland. Grote bekendheid als sport kreeg het pas in de jaren ’90 toen Van Barneveld toernooien begon te winnen. Hij haalde in 1995 de finale van de Embassy, waarin hij verloor van Richie Burnett. Darten was in Nederland nog niet populair genoeg, aangezien geen enkele televisiezender het waagde om de rechten te kopen. Dat veranderde drie jaar later tijdens Lakeside 1998. Raymond Van Barneveld en Roland Scholten stonden in de halve finale toen de chef sport van SBS, Lex Muller, een dag ervoor een aanbod kreeg van de BBC, dat hij niet kon laten lopen. ‘’We kregen via de BBC het bericht, dat we voor een schijnbedrag de rest van het wereldkampioenschap konden uitzenden. Er stonden gewoon twee Nederlanders in de halve finale, dat was uniek.

Ook de directie vond het wel het proberen waard en daarom heb ik de rechten naar SBS gehaald’’, aldus Muller.

Op zaterdag werden de halve finales gespeeld. Van Barneveld won van de Engelsman Colin Monk en stond voor de tweede maal in zijn carrière in de finale. Roland Scholten verloor van de Welshman Richie Burnett. Rond de 1,5 miljoen mensen stemden die zondag af op SBS6 en zagen hoe Van Barneveld zijn eerste wereldtitel verover22

de. Voor SBS waren de kijkcijfers hoog genoeg om gelijk een nieuw contract te tekenen voor de uitzendrechten van volgend jaar. ‘’Dat er zo’n 1,5 miljoen mensen de finale bekeken, zonder veel promotie en aankondiging, betekende dat er in Nederland genoeg belangstelling was om darts op tv te blijven uitzenden’’, vertelt Lex Muller. In 1999 prolongeerde Van Barneveld zijn titel met succes en de kijkcijfers stegen richting de twee miljoen. ‘’Van daaruit zijn we gegroeid; we hadden een Nederlander die populairder werd door zijn overwinningen als bron voor de groeiende kijkcijfers.’’

Ideale kijksport Het succes van Van Barneveld in combinatie met de hoge amusementswaarde van de sport, bracht darten tot een grote kijksport volgens Muller. ‘’Het is een ideale tv-sport. Het is eenvoudig te volgen en in beeld te brengen en je kijkt over de schouder van de darter mee. Zelden wordt een sport van zo dichtbij in beeld gebracht. Ten tweede is een dartswedstrijd vrijwel altijd spannend. Omdat het verschil tussen winst en verlies nergens zo klein is als in het darten, wisselen de kansen per minuut waardoor je veel spanningsmomenten hebt.’’

Van Barneveld werd in 2003 en 2005 opnieuw wereldkampioen en SBS6 had met de uitzendrechten van het

darten een belangrijke slag geslagen ten opzichte van andere sportzenders in Nederland.

PDC trekt spelers aan Ondertussen was er een grote ontwikkeling gaande. De PDC trok met enorme geldbedragen veel goede darters weg bij de BDO. De PDC was in 1992 ontstaan en opgericht door een aantal belangrijke darters, waaronder Phil Taylor, die in conflict raakten met de BDO. SBS kreeg aanbiedingen om de rechten te kopen van uitzendingen van toernooien van de PDC, maar dat was voor Muller geen optie. ‘’Bij de PDC speelden geen Nederlanders die goede prestaties neer konden zetten en geregeld

een kwartfinale of halve finale haalden.’’ Terwijl Lakeside door de successen van Barney was omgetoverd tot het domein van Nederland. In 2006 lukte het zelfs twee Nederlanders om de finale op Lakeside te spelen. Opnieuw was het van Barneveld die ditmaal tegen de toen pas 21-jarige landgenoot Jelle Klaasen moest aantreden. De finale, met Klaasen als verrassende winnaar, werd door meer dan vier miljoen mensen bekeken op SBS6, een record. ‘’We hadden zelfs pieken van vijf en zes miljoen kijkers. Dat is voor de dartssport een ongekend aantal.

Hoe beter de Nederlandse darters gingen presteren hoe hoger de kijkcijfers, maar dat er zoveel mensen een finale zouden bekijken had ik niet verwacht. Het toont aan hoe belangrijk het is dat er in een dartstoernooi, dat je live uitzendt, een Nederlandse titelkandidaat zit die het ver kan schoppen. Daarmee houd je de kijkers aan je zender verbonden en stijgt de sport op tv in populariteit.’’ Ditmaal kon SBS minder lang voortbouwen op het succes van Van Barneveld. De gevreesde verwachting werd werkelijkheid toen hij na de Lakeside de overstap naar de concurrerende dartsbond PDC maakte.

Omslag Van Barneveld beging een logische stap. Hij was de beste darter van de BDO en hij kon nu eenmaal meer verdienen bij de PDC en tegelijkertijd de succesvolle darter Phil Taylor eens verslaan. Voor SBS braken roerige tijden aan. De jarenlange successen van Van Barneveld bij de BDO maakte van de dartsuitzendingen op SBS6 een kijkcijferkanon. Het groeiende proces 23

haperde met de overgang van Barney naar de PDC. SBS moest opeens ook toernooien van de PDC gaan uitzenden en dat werd volgens Muller teveel en onoverzichtelijk. ‘’SBS heeft de fout gemaakt om alle toernooien live te willen uitzenden. Daar moet je voorzichtig mee zijn, er trad verzadiging op omdat we teveel hadden gebracht.

Het zorgde tevens voor verwarring. Van Barneveld deed opeens mee aan het wereldkampioenschap van de PDC. Kijkers die niet veel van het darten afwisten haakten af. Zij begrepen niet dat er twee WK’s werden gespeeld.’’

In 2007 stortte het aantal kijkers drastisch in. Van Barneveld won direct zijn eerste WK bij de PDC door in de finale, bekeken door nog maar 1,2 miljoen kijkers, Taylor te verslaan. Vervolgens ging het met Lakeside bergafwaarts. De darters Jelle Klaasen, Michael van Gerwen, Vincent van der Voort en Co Stompé maakten ook de overstap naar de PDC. Het Lakeside-toernooi, waar de Nederlandse dartsfans jarenlang op afstemden, trok aanzienlijk minder kijkers. Maar de kijkcijfers bij PDC-toernooien daalden niettemin. ‘’Nederlands succes bij de PDC bleef uit. Van Barneveld presteerde minder, Klaasen brak niet door en Van Gerwen was nog te jong.

Hoge kijkcijfers haal je met halve finales en finales. Als je daarin geen Nederlanders hebt, valt het aantal kijkers tegen.’’

Darts stopt bij SBS6 In 2009 had Van Barneveld een opleving met het bereiken van de finale van het WK. Daarin verloor hij

kansloos van Phil Taylor. ‘’Die finale werd bekeken door 1,4 miljoen mensen en de suprematie van Taylor, die op bijna alle toernooien na afloop met de beker stond te pronken, werd eenzijdig en eentonig’’, aldus Muller. De verder dalende kijkcijfers waren voor de directie van SBS6 dan ook de aanleiding om minder livewedstrijden, en nagenoeg alleen nog ’s avonds, uit te zenden. Er keken gemiddeld minder dan een half miljoen mensen. De snelgroeiende televisiesport was een grote hype, maar door gebrek aan televisiezendtijd, verdween de sport geruisloos van de radar.

Uiteindelijk werd in 2010 definitief afstand gedaan van de dartsrechten. Volgens Lex Muller draaide het vooral om geld: ‘’De kijkcijfers waren in de laatste jaren wel teruggelopen, maar de oorzaak om ermee te stoppen, was puur omdat er bezuinigd moest worden en de directie niet sport-minded was.’’

RTL7 neemt het stokje over Interesse voor de vrijgekomen rechten kwam van RTL, waardoor een definitief afscheid van de dartssport op de Nederlandse televisie kon worden afgewend. In 2011 ging RTL7 met de rechten van de PDC-toernooien aan de haal. Een verandering die de kijkcijfers in eerste instantie niet goed deed, maar met veel live uitzendingen en uitgebreide analyses gaf de zender de dartssport, met een prominente plek in de programmering, een nieuwe impuls. Het trok de kijkcijfers weer omhoog.

Al kreeg de zender een beetje hulp met de definitieve doorbraak van Van Gerwen. De Nederlander haalde in 2013 de finale van het wereldkampioenschap, die goed was voor 1,7 miljoen kijkers. Van Gerwen verloor van Taylor, maar een jaar later stond hij opnieuw in de finale van het WK. Uiteindelijk zagen meer dan 2 miljoen kijkers Michael van Gerwen alsnog zijn eerste wereldtitel pakken, doordat hij in de eindstrijd de Schot Peter Wright versloeg.

Nederlands succes bepalend voor kijkcijfers Duidelijk is geworden, dat het aantal dartskijkers op tv staat of valt met het succes van Nederlandse darters. RTL7 kreeg het voor elkaar om in de WK-finale van zowel 2013 als 2014, miljoenen kijkers te trekken; respectievelijk 1,7 en 2 miljoen kijkers. Bij allebei de WK’s stond er een Nederlander in de finale. Iets wat niet gebeurde in de volgende twee wereldkampioenschappen. Geen Nederlandse troef in de WK-finales van 2015 en 2016 waardoor de kijkcijfers flink daalden. Vorig jaar was de finale goed voor 908.000 kijkers en op 3 januari jongstleden keken er 869.000 mensen. De prestaties van de Nederlandse darters hebben daarmee de grootste impact op de schommelingen van de kijkcijfers. In de statistieken is wel te zien, dat een finale zonder Nederlanders al bijna een miljoen kijkers scoort, waarmee de dartssport de afgelopen jaren stabiele vormen heeft aangenomen en de kans op een terugval klein is. Darts blijft nou eenmaal een geweldige kijksport!

24

DUTCH OPEN

DARTS Wie had in 1973, toen men startte met een Open Nederlands Kampioenschap, kunnen voorzien dat dit zou uitlopen op het grootste open dartsspektakel dat het vandaag de dag is. Destijds werd dit toernooi nog niet onder auspiciën van de NDB georganiseerd. De eerste officiële editie onder de vlag van de NDB werd in 1979 gehouden. Veel mensen kijken er ieder jaar weer reikhalzend naar uit. De Dutch Open Darts staat garant voor drie dagen lang feest en darts.

Het is een feest waar duizenden mensen naar toe trekken. Men komt veelal naar dit evenement vanwege de fantastische sfeer, om drie dagen lang te feesten, een pijltje te gooien, een biertje te drinken en natuurlijk op handtekeningen en foto’s te jagen bij de vele toppers die er rondlopen. Tijdens de Dutch Open Darts krijgen toeschouwers spectaculaire partijen te zien en maakt men kans om zelf tegen een topper te spelen.

Dat zorgt al jarenlang voor duizenden deelnemers en bezoekers.

Alhoewel het een toernooi is op Nederlandse bodem en het merendeel van de deelnemers van Nederlandse afkomst is, zijn er in de historie van het kampioenschap slechts twee Nederlandse heren die het toernooi wonnen. Jilles Vermaat was de eerste Nederlander. Hij was de grote winnaar in 1982. Negentien jaar later (2001) lukte het Raymond van Barneveld om deze dartsloterij, zoals sommige spelers het toernooi noemen, te winnen. Van Barneveld deed dit in 2004 en 2006 opnieuw.

Lan d PrO elijke -d 201 ag 6

Bij de dames waren er meer winnaressen met een Nederlandse nationaliteit, zoals Johanna Schipper, Josefien Hendriksen, Valerie Maytum, Francis Hoenselaar en Aileen de Graaf.

Francis Hoenselaar is nog altijd recordhouder bij de dames met 7 overwinningen gevolgd door Trina Gulliver met 5 overwinningen. Bij de heren is Martin Adams met vier overwinningen de recordhouder, als het aankomt op de meeste overwinningen. Raymond van Barneveld en Alan Warriner hebben beiden drie overwinningen.

Als we eens kijken naar de groei van het aantal deelnemers, dan zien we dat de teller in 1996 stond op 1786 inschrijvingen. In 1999 na de tweede Lakesidetitel voor Raymond, kwam er een groei en ging men van 2373 inschrijvingen in 1999 naar 5135 inschrijvingen in 2005.

Daarna liep het aantal inschrijvingen lange tijd terug tot in 2012. Sinds de verhuizing van de Dutch Open Darts van de Koningshof naar De Bonte Wever, zien we het aantal deelnemers weer stijgen. Afgelopen editie (2016) waren er in totaal 4614 inschrijvingen.

De Dutch Open Darts is een loodzwaar toernooi, niet alleen voor alle deelnemers, maar ook voor de kleine 60 officials die er rondlopen om het toernooi ieder jaar weer in goede banen te leiden. Zonder deze groep fantastische vrijwilligers zou de Dutch Open Darts nooit zo goed georganiseerd kunnen worden. Martin Fitzmaurice prees in zijn slotwoord na de finales meermaals de organisatie van het toernooi.

25

TV-opnames

Topper en Annabella Tijdens het Open Nederland van 1986, dat gewonnen werd door Lee mes gemaakt tv-opna eerst het voor Long, werd er geschiedenis geschreven. Er werden en in gehoud i februar 2 op jaar dat van darts in Nederland. Het Open Nederland werd Badminton Centrum Nieuwegein.

Harrows Open Nederland 1987

Met 1457 inschrijvingen werd het record van 1986 gebroken. Toenma lig voorzitter van de NDB, Peter Will emsen, zei hierover het volgende: “We zijn tevreden met dit aantal en naast de Nederlandse en Belgisch e top hebben we Bristow, Topper, Gar dner, Flowers, Batten en White hier .

Bovendien zijn er voor het eerst vier spelers uit Malta aanwezig”. De uiteindelijke winnaars werden Vale rie Maytum en Bob Renard. Voorzitt er Willemsen maakte een tevreden indruk. Voor het eerst had de orga nisatie gezorgd voor een perskamer, waar Joop Remeijer de scepter zwa aide en er was een VIP-room. Willems en: “Al doende leert men. Voor volg end jaar zijn we bezig het evenement over twee dagen uit te spreiden”.

Scholten & Hogenboom eerste Nederlandse koppelwinnaars Een ieder verwachtte dat het koppeltoernooi tijdens de Harrows Open Nederland in 1989 een puur Engelse aangelegenheid zou worden.

Roland Scholten en Paul Hogenboom staken daar echter een stokje voor. Het lukte het duo om de finale te bereiken en daarin af te rekenen met Freddy Clark en Lee Topper, twee gerenommeerde Engelse county-spelers.

Met 3-2 werd er gewonnen.

Daarmee waren de twee heren het eerste Nederlandse duo dat het koppeltoernooi tijdens het Open Nederland wist te winnen.

Leo Laurens wint twaalfd e Harrows Dutc h Open 1990 In een sfee

r om van te sm ullen en een ambiance die nauwelijks ov ertroffen kon worden, werd de twaalfde H arrows Dutch Open afgewer kt. De grote sm aakmaker was Leo Laurens ui t België. De ru im 1000 toeschouwers di e in de Flevoh of w ar de finale mee en gebleven om te maken, vuld en de zaal tot nok. Het publ aan de iek scandeerde veelvuldig zijn ‘Leejo, Leejo’, naam: om rillingen va n te krijgen. Ev tevoren had m en en als één man achter René St Limburg gestaa rik uit n. Strik was er al s enige Neder in geslaagd om lander door te dringe n tot de halve finale.

Lavassas: Ich kann es nicht fassen De Dutch Open Darts kreeg in 1991 bij het heren singles toernooi een behoorlijke verrassing te verwerken. De Griek Kostas Lavassas, liet de meute achter zich.

Zonder ook maar enig respect te tonen voor naam of faam, werd de één na de ander door Lavassas uitgeschakeld. Lavassas was tot dat moment een speler die zich mocht verheugen in de anonimiteit. Hij wist op de beslissende momenten keihard uit te halen. Het ruim 700-koppige publiek was volledig op zijn hand. De underdog heeft altijd dit voordeel en men schreeuwde hem naar de winst.

ordwijkerhout

92 in No Dutch Open in 19

en Flevohof gehoud 92 werd niet in de 19 in illissen fa pe n O ee h or tc De Du ing was. Do el do be de l we lijk euwe zoals dit aanvanke zoek naar een ni moest de NDF op of oh ev Fl . de n en va ment hout gevond rd in Noordwijker locatie en deze we

Geluidsproblemen tijdens finale 1992

als megafoon.

Het is niet altijd even gemakkelijk geweest om mastercaller te zijn tijdens de Dutch Open. Martin Fitzmaurice ondervond dit tijdens de Dutch Open Darts in 1992 toen de geluidsinstallatie uitviel. Om toch nog het publiek te laten genieten van zijn ’onehundredaaandeeeeeeeeiiighty’, pakte hij een pilon en gebruikte die

Burnett wint en gaat met 3.500 gulden naar huis

dat werd gehouden In 1994 kon de Bull’s Dutch Open, zich verheugen in in de Schelft in Noordwijkerhout, gulden, gegeven door een sponsorbijdrage van 15.000 r dit gebaar was de sponsor Marco Hesselberth. Doo ichte van het jaar NDF in staat het prijzengeld ten opz 25.000 gulden. Richie daarvoor te verdubbelen tot ruim nooi te winnen en Burnett uit Engeland wist het toer en. Bij de dames won kreeg een bedrag van 3.500 guld 1.250 gulden. de Duitse Heike Ernst. Zij ontving

Hoenselaar wint in 1995

Taylor De organisatie had zich in 1992 verheugd op de deelname van Phil Taylor, die destijds net weer de Embassy gewonnen had. Tayl or was wel in Nederland, maar speelde enkele demonstraties die kennelijk meer opbrach ten dan de eerste plaats op de Dutch Ope n.

Warriner wint na wanvertoning Alle voorwaarden voor een mooie en spannende finale waren aanwezig tijdens de Dutch Open Darts van 1993. Twee professionals, een mooi podium en 600 toeschouwers vormden de setting. Jocky Wilson en Alan Warriner deden echter volstrekt géén moeite om er een echte finale van te maken. Grapjes en irritant gedrag ontsierden de finale. Beiden stonden bepaald niet nuchter op het podium en zorgden voor een heuse wanvertoning. “Nog nooit heb ik zoiets belachelijks gezien”, merkte NDF penningmeester Linnemans op, en vertrok voortijdig naar huis.

“Ik ga hierover zeker een klacht indienen bij de WDC”, was de boze reactie van voorzitter John Kuijpers. “Dat noemt zich professional, het is een schande. Hieruit spreekt minachting voor de sport, de organisatoren en de sponsors”, aldus Martin Fitzmaurice. Halverwege de wedstrijd was het toeschouwersaantal al gehalveerd, ze konden het niet meer aanzien.

Ze had er vooraf van gedroomd: de Dutch Open Darts 1995 moest haar toernooi worden. Uit een dee van 206 dames, waaronder de geh lnemersveld ele Engelse, Duitse en Belgische top kwam Hoenselaar ongeschon de finale. Daar moest ze het opneme den tot in n tegen Deta Hedman. In een thril ler van formaat, waarin het niveau was, werd er voor elk punt gevoch goed ten.

Voor Hoenselaar viel een grote last van haar schouders toen ze de laat ste pijl in de verlossende dubbel 1 zag belande n. Wat er toen gebeurde valt moe ilijk te beschrijven.

Het 2000-koppige publiek begon spontaan voor haar te zingen, terw ijl Hoenselaar zich helemaal liet gaan. Zelden heeft het dartspubliek een speler zo uitzinni g van blijdschap meegemaakt. Dit spoorde het pub liek tot nog meer samenzang aan en het was om kippenvel van te krijgen. “Zeg dat wel ”, reageerde Francis na afloop. “He erlijk, meer wil ik er niet van zeggen.” Een paar min uten later zat ze in de coulissen tran en van blijdschap te huilen. De Dutch Open titel bete kende alles voor haar.

Automatisering in 1996

r het eerst van Achter de wedstrijdtafel werd voo t gemaakt. ruik geb ma een computerprogram staat om in ding dlei strij Hiermee was de wed automatisch oop verl i noo toer wedstrijdbriefjes en zo’n 1350 sten moe Er . aten upd bij te houden en te in de niet Om d. reer gist gere wedstrijden worden op ook i noo toer het d wer problemen te komen een t “Me n. ude eho bijg ier de conventionele man ers imm het je t wee ma gram nieuw computerpro rit Wijnands. nooit”, aldus toernooidirecteur Ger

Dutch Open verandert in 1997

In tegenstelling tot eerdere edities, besloot de organisatie in 1997 om van de Dutch Open Darts een driedaags evenement te maken. Reden was de grote mensenmassa die in 1996 naar het evenement kwa m. Helen Kok van het NDF-bondsbureau zei er in 1996 het volgende over: “Als het nog drukker wordt, dan is dart en niet meer mogelijk”.

Dat darts in Nederland steeds pop ulairder werd bleek wel uit de media aandacht tijdens de Dutch Open van 1997. Televisieploegen vanuit de regio, lokale en regionale radio, NOS-radio 1 en diverse journalisten voor de schrijvende pers waren naar Deld en gekomen.

Taylor klaagt in 1998

In de grote zaal van het Apart Hot el stonden 64 dartsbanen opgeste ld. Normaal gesproken meer dan om de Dutch Open volgens alle gew genoeg enste protocollen te laten verlope n. De locatie in Delden begon ech krap te worden voor de vele deelnem ter ers en toeschouwers. Menig speler uitte zijn ongenoegen, waaronder Phil Taylor: “Zo kun je geen toernoo ook i draaien, het is veel te klein hier”.

Dutch Open Darts live op SBS6 in 1998

fgaande aan Omstreeks 13.00 uur begon SBS6 met proefdraaien voora als stand-in erden funge de live uitzending. Ellis Elsevijf en Rick Daniëls entaar comm de in op het grote podium. Roland Scholten assisteerde eur regiss en evlog box en Co Stompé moest de uit Engeland overg pohet op a’s camer bijstaan door finish-tips te geven. Er waren twee vanaf zaal de die a dium, één camera achter het podium, één camer agens zorgden het bord overzag en één van het balkon. Twee regiew meters bekarden voor de beeldkoppelingen, vanwaar enige honde werkers van mede Alle beling voor beeld en geluid waren aangelegd. finale droom De .

SBS6 waren volledig verrast door de enorme drukte kon niemand dwingen. dat maar , Taylor was uiteraard Raymond van Barneveld tegen Phil pioenen wonnen hun dkam werel beide en n Lange tijd leek de droomfinale een feit te worde Barneveld moest Van 3-0. met Evison Peter wedstrijden. Phil Taylor verloor uiteindelijk van te gooien, hij gaat kkelijk gema heel staat man zijn meerdere erkennen in Alan Warriner. “Die uit. kwam dat en pelling het toernooi winnen”, was van Barnevelds voors

Dutch Open naar Slagharen in

2000

Aangezien de locatie in Delden niet meer toereikend was, verhuisde de 22ste editie naar de Bonte Wever in Slag haren. Niet alleen het record van deelnemers werd gebroken ook het prijz engeld werd dat jaar verhoogd van 40.000 gulden naar 50.000 gulden. De eers te titels van het nieuwe millennium gingen naar Francis Hoenselaar en Wayne Mardle.

Zweepslag in finale?

In 2001 speelde Raymond van Barneveld de finale tegen Andree Welge. Het publiek was in opperbeste stemming en ook Barney stapte zeer ontspannen het podium op.

Het leek er even op dat de finale na de eerste set niet uitgespeeld zou gaan worden.

Bij het wegstappen over de oche greep Van Barneveld met een pijnlijk gezicht naar zijn kuit en trekkebenend speelde hij zo geruime tijd verder. Men dacht dat hij een zweepslag zou hebben gehad. Achteraf betrof het geen zweepslag. Van Barneveld had nieuwe schoenen aan en die zaten hem te krap. Hij huilde bijna van de pijn. Zijn toenmalige manager Ad Schoofs is naar de kamer van Raymond gerend om andere schoenen te halen. Na eerst zijn voeten en onderbenen te hebben gemasseerd, deed hij deze nieuwe schoenen met schone sokken aan bij Raymond.

Barney kon hierna weer door en niet tevergeefs: de eindstand 4-0 in sets bezorgde hem zijn eerste Dutch Open titel, en voor Nederland was de titel na 19 jaar weer terug in eigen land.

Dutch Open Darts na

ar Koningshof

Op vrijdag 1 februari 20 02 t/m zondag 3 februa ri 2002 werd er voor het eerst in de Koningshof in Ve ldh oven gespeeld. Men mo est naar deze locatie uit wij ken omdat de vorige locati e, de Bonte Wever in Sla gharen, in vlammen was opgega an. Voor het eind van het jaar 2001 werd al duidelijk dat er voor deze editie ee n enorme belangstelling bleek te bestaan, en de toe nmalige NDF was dan ook genoodzaakt voortijdig de open inschrijving te moeten stoppen.

Vier dagen Dutch Open Darts

De 25ste editie van de Dutch Open in 2003 had een record aantal deelnemers. Met 5135 inschrijvingen werd voor het eerst gespeeld over vier dagen. Dit om het geheel in goede banen te kunnen leiden. De koppels gingen op donderdag al van start.

Bullit hoofdsponsor In 2006 verbond het merk Bullit zich als hoofdsponsor aan de Dutch Open Darts. Al sinds 2004 waren zij sponsor van Raymond van Barneveld. De fabrikant van energiedrankjes maakte het, mede door hun sponsering, mogelijk dat er een live-registratie kwam op SBS6.

Geschiedenis op podium

In 2002 werd er geschiedenis geschreven op het podium van de Dutch Open Darts. Shaun Greatbatch wist in de eindstrijd tegen Steve Coote de allereerste 9-darter live op televisie te gooien.

Greatbatch bleef na deze wereldprestatie ongelofelijk rustig en won daarna de match met 4-2. Paul Lim en John Lowe, gooiden eerder al een 9-darter voor de camera’s; deze prestaties werden echter niet rechtstreeks uitgezonden.

Barney en Dutch Crown beste in Veldhoven In 2004 hadden we zowel een Nederlandse winnaar bij de heren als de dames. Francis Hoen selaar speelde een solide partij en versloeg Trina Gulliver. Raymond van Barneveld wist Gary Robs on te verslaan. Robson was niet opgewassen tegen het enorme krachtsverschil tussen hem en Barn ey.

Robson droeg deze ‘afstraffing’ als een echte topsporter en zwaaide soms met de witte handdoek ter overgave.

WINNAARS DUTCH OPEN

Eerste Schot

in 2008 de Opvallend genoeg was Thornton rde Dutch rdee eerste Schot die de hooggewaa Open Darts titel wist te winnen. Jocky Wilson was in 1993 dichtbij, toen hij de finale verloor van Alan Warriner. Ook Alan Brown was een jaar later dichtbij, maar hij verloor van Richie Burnett.

Dutch Open finale herhaling va n Lakeside finale De finale van 2011 was bij de here n dezelfde als de finale bij de Lakeside: Martin Ada ms tegen Dean Winstanley. Daarmee was Adams de eerste darter sinds Steve Beaton in 1996, die de titel wist te prolongeren.

Dutch Open in 2014 terug naar De Bonte Wever

In 2014 verhuisde de Dutch Open vanuit Veldhoven naar de Bonte Wever in Assen. In eerste instantie kwam hierop kritiek uit het zuiden van het land. Inmiddels zal in 2017 de Bonte Wever alweer voor de vierde keer gastheer worden van de Dutch Open. Het evenement krijgt inmiddels een zeer positieve beoordeling van haar bezoekers.

BAUHAUS nieuwe hoofdsponso r Dutch Open Bouwmarkt BAUHAUS heeft zich officieel als hoofdsponsor verbonden aan dit schitter ende evenement.

De internationale winkelketen gaa t een verbintenis aan voor één jaar met de intentie om zich langdurig als hoofdsponsor aan de Dutch Ope n Darts te verbinden. Met deze nieuwe hoofdsponsor wordt de naam van het evenement aangepast en heet de komende editie de ‘BAUHAUS Dutch Open Darts 2017’.

Heren

Dames

1973

Ton Koster

Mary de Knoop

1974

Mary de Knoop

Mary de Knoop

1975

Terry Henny

Sonia Durinck

1976

Henk van Tuijl

Irene Westerhof

1977

Peter Smit

Maria van Dijke

1978

Jimmy Cox

Ineke Sebrechts

1979

Daniel Serie

Irma Joosse

1980

Brian Femby

Irma Joosse

1981

Gordon Watson

-

1982

Jilles Vermaat

Nel van Gorp

1983

Luc Marreel

Jeanette Hoogens

1984

Frans de Vooght

Johanna Schipper

1985

Frans de Vooght

Josefien Hendriksen

1986

Lee Topper

Annabelle Long

1987

Bob Renard

Valerie Maytum

1988

Steve Brown

Sharon Colclough

1989

Alan Warriner

Joan Parmley

1990

Leo Laurens

Sharon Colclough

1991

Kostas Lavassas

Mandy Solomons

1992

Leo Laurens

Mandy Solomons

1993

Alan Warriner

Mandy Solomons

1994

Richie Burnett

Heike Ernst

1995

Steve Beaton

Francis Hoenselaar

1996

Steve Beaton

Francis Hoenselaar

1997

Mervyn King

Francis Hoenselaar

1998

Alan Warriner

Francis Hoenselaar

1999

Ted Hankey

2000 Wayne Mardle 2001

Trina Gulliver Francis Hoenselaar

Raymond v. Barneveld Vicky Pruim

2002 Shaun Greatbach

Francis Hoenselaar

2003 Ted Hankey

Sandra Pollet

2004 Raymond v. Barneveld Francis Hoenselaar 2005 Tony Eccles

A. Dobromyslova

2006 Raymond v. Barneveld Anne Kirk 2007 Scott Waites

Trina Gulliver

2008 Robert Thornton

A. Dobromyslova

2009 Darryl Fitton

Trina Gulliver

2010

Martin Adams

Deta Hedman

2011

Martin Adams

Trina Gulliver

2012

Tony O’Shea

Julie Gore

2013

Scott Waites

Trina Gulliver

2014

Ross Montgomery

Aileen de Graaf

2015

Martin Adams

Aileen de Graaf

2016

Martin Adams

Lisa Ashton

WINNAARS DUTCH OPEN JEUGD De eerste editie van de Open Nederlandse Kampioenschappen voor de jeugd werd in 1997 gespeeld. In 2010 veranderde die naam naar de Dutch Open Darts Youth. Weer een jaar later, in 2011, werd het toernooi voor het eerst in hetzelfde weekend georganiseerd als de Dutch Open Darts voor senioren. Hierdoor wordt de jeugdspelers die de finale halen een unieke ervaring geboden: zij spelen de finalewedstrijd op het grote podium voor een volle zaal publiek. Hiernaast het overzicht van alle winnaars.

1997

Jongens

Meisjes

Aspiranten

Kevin Vennik

Marian Levai

n.v.t.

1998

DaniĂŤl Brouwer

Marian Levai

n.v.t.

1999

Wesley Daniels

Denise Nienkemper

n.v.t.

2000 Michael Pestman

Bianca Borghart

n.v.t.

2001

Wendy Wiersema

n.v.t.

Jordy Hoeben

2002 Mark Venema

Kelly Raaphorst

Mourad Bakermans

2003 Ian Hoeve

Chantal Snijder

Boy van Beurden

2004 Johnny Okken

Denise Keyzer

Pascal van Mourik

2005 Jonny Nijs

Carla Molema

Jamie Kelder

2006 Jan Dekker

Priscilla Groeneweg

Daniel van Mourik

2007 Martin Soethof

Laura Schudde

Brandon Zonneveld

2008 Jeffrey Stigter

Kristie Struker

Santino Broer

2009 Mike Zuydwijk

Aliisa Koskivirta

Quin Wester

2010

Jimmy Hendriks

Marilou Daamen

Michael Seinen

Kaylee de Priester

2011

Mike Zuydwijk

2012

Rowbi John Rodriguez Bauwke Verreydt

Kenzo Fernandes Pereira

2013

Quin Wester

Mickail Kuriticin

Casey Gallagher

Lars Fransen

2014

Mike van Duivenbode

Michelle Lindhardt

Wesley Hurrebrink

2015

Maikel Verberk

Sofie Jahn Bensdorf

Levy Frauenfelder

2016

Maikel Verberk

Priscilla Steenbergen

Gian van Veen

Jacques Nieuwlaat 40 jaar Nederlandse Darts Bond; het is een kort maar zeer confronterend zinnetje. Ineens realiseer je je dat je ruim langer dan de helft van die tijd deel uitmaakt van de dartswereld. Voor mij staat de NDB toch met name synoniem aan de Dutch Open. Ik weet dat er mensen zijn die bij meer edities aanwezig zijn geweest en ik weet zeker dat er spelers succesvoller zijn geweest dan ik. Maar ik denk dat er weinig zijn, die in meer hoedanigheden aanwezig zijn geweest. Ik denk (maar je geheugen wordt er met de jaren ook niet beter op) dat mijn eerste Dutch Open in 1989 is geweest in de Flevohof, toen nog als speler.

In die hoedanigheid heb ik overigens de beste herinnering aan de Dutch Open van 1997 toen ik de eerste speler werd, die op een officieel toernooi tegen de nieuwe wereldkampioen (Les Wallace) mocht gooien. Geloof het of niet, maar ik heb een matchdart gemist om hem te verslaan en daarna natuurlijk verloren.

Ik ben bij de meeste edities van de Dutch Open wel aanwezig geweest, maar sinds eind jaren ‘90 niet zo heel vaak meer als speler. Zo was ik in 2002 de man die de cameramensen de goede richting opstuurde (spotter) bij de negendarter van Shaun Greatbatch. Daarvoor heb ik een paar jaar achter de wedstrijdtafel gezeten als vrijwilliger om de sheets bij te houden. Ik stond op het podium als schrijver tijdens het Dutch Open van 2000 toen Wayne Mardle zijn enige Dutch Open won en Hoenselaar haar vijfde.

Later heb ik samen met Martin Fitzmaurice, George Noble en Steve Nicolas op het podium gestaan als scheidsrechter en weer wat later als Master of Ceremonies. De jaartallen lopen wat door elkaar in mijn hoofd, maar de herinneringen aan een afgeladen Koningshof zijn prachtig. Natuurlijk heb ik ook als commentator gewerkt op diverse Dutch Opens en eigenlijk is de cirkel vorig jaar weer helemaal rond gekomen toen ik samen met RTL7-collega Marcel Maijer weer een keer als speler mee heb gedaan.

Ik wens de NDB een fijne verjaardag en vergeet niet, het leven begint pas bij 40!

31

LAKESIDE HOME OF WORLD DARTS Het Lakeside World Darts Championship, dat voorheen bekend stond onder de naam Embassy World Darts Championship, werd achttien jaar geleden voor het eerst gewonnen door een Nederlander: Raymond van Barneveld. Een groot aantal spelers uit de dartssport hebben op dit podium hun eerste sporen van wereldbekendheid verdiend.

De historie van de Embassy startte in 1978 toen zestien spelers in The Heart of Midlands Club te Nottingham voor het eerst om de eer van deze titel streden. Leighton Rees was de eerste Embassy World Champion, er zouden er nog vele volgen.

Van 1979 tot 1985 was Jollees Cabaret Club te Stoke-on-Trent de plaats waar de Embassy werd gespeeld. Wie herinnert zich niet de beelden van twee druk met het publiek pratende spelers, lurkend aan een sigaret en nippend aan een pint bier. Want het wereldkampioenschap was destijds niets meer dan een veredeld dartstoernooi in een pub met alle normen en waarden van de pub uit die tijd.

De Nederlander die de eer te beurt viel, om als eerste ooit op dit wereldpodium te hebben gespeeld, is de Hagenees Bert Vlaardingerbroek.

Bert debuteerde in 1988 waarbij hij in de eerste ronde met 3-1 verloor van de latere wereldkampioen Bob Anderson.

Ook in 1989, 1990 en 1992 was Bert de enige Nederlandse speler op de Lakeside. Hij kwam nooit verder dan de eerste ronde.

32

Zondagavond 11 januari 1998 De sfeer in de Lakeside Country Club te Frimley Green laat zich amper omschrijven. Gespannen is niet het goede woord. Elektrisch geladen, explosief komt meer in de richting. De spanning in de finale is om te snijden. Als even later het geluid van knallende rockmuziek dempt, roept de mastercaller beide finalisten terug op het strijdtoneel.

Hun pauze is voorbij.

Richie Burnett loopt met een vastberaden grimas het klein bemeten podium op. De darter met de bijnaam ‘The Prince of Wales’, heeft al eens een finale verloren en wil niet nog een keer het onderspit delven. Twee jaar geleden verloor hij met 6-3 van Steve Beaton. Nee, liever denkt de kleine Burnett terug aan de eindstrijd van 1995. Daarin klopte hij de verrassend tot die eindstrijd doorgedrongen Raymond van Barneveld. Ook met 6-3.

Dit keer is de Nederlander opnieuw zijn opponent.

Ongeveer honderd in oranje gedoste fans schreeuwen hun kelen schor als beide matadors hun serie van drie oefendarts in het bord werpen. Voor de tweede maal in de historie van het belangrijkste dartstoernooi ter wereld, is er een Nederlander actief op de allerlaatste speeldag.

Raymond van Barneveld is uit op revanche. Die titel wordt van hem. Hij voelt het. Nu moet het gebeuren. Knappe vent die hem tegenhoudt. Ook al luistert die naar de naam Burnett.

De tussenstand is 3-2 voor Van Barneveld. Beide darters ontlopen elkaar niet veel. Het luidruchtige Engelse publiek kiest massaal de kant van hun taalgenoot. Dat werkt als olie op het vuur voor de underdog uit Nederland. Als Raymond van Barneveld ergens zijn motivatie uit haalt, is het wel uit tegenslag. In welke vorm dan ook. In aanloop naar de Embassy van 1998, haakte een sponsor die hem een groot bedrag beloofde, op het allerlaatste moment af. Waarmee zijn kans op een zo vurig verlangd profbestaan in duigen viel. Getergd gooit Van Barneveld zijn pijlen in continu ritme richting triple 20; zijn blik oneindig. Zichtbaar onverstoord, maar van binnen gebrand en gespannen.

Burnett komt op gelijke hoogte en lijkt als hij ook de zevende set wint, op weg naar de zege. Van Barneveld knokt zich terug tot 4-4 en wint de negende set overtuigend met 3-0. Hij leidt met 5-4 en is nog slechts één set verwijderd van een sensationele toernooiwinst.

Zijn tegenstander pept zich nog eenmaal op, brult naar het publiek en perst er een energievretend

slotoffensief uit. Het wordt 5-5. Er is een alles beslissende laatste set nodig om de winnaar te bepalen. De Lakeside Country Club barst uit zijn voegen. Het publiek is in extase. Dankzij de unieke entourage, de intense beleving van de fans en de titanenstrijd aan het bord, nadert de finale een ongekende climax. Beide darters geven elkaar helemaal niets toe. De eerste vier legs van de laatste set worden onderling verdeeld, 2-2. Tiebreak. Er moet met twee legs verschil worden gewonnen.

Dan, in de vijfde leg, slaagt Van Barneveld erin Burnett, die de leg mocht beginnen, te breken.

Het staat 3-2. De Nederlander nestelt zich aan het bord en begint de zesde leg van de laatste set.

Een paar minuten later zakt Van Barneveld op zijn knieën. De laatste pijl van het toernooi is door hem zojuist succesvol in de dubbel acht gemikt. Hij vouwt zijn handen voor zijn gezicht en schreeuwt het uit. Tranen van geluk vloeien.

In honderdduizenden Nederlandse huiskamers voltrekken zich soortgelijke taferelen. Darts openbaart zich als een tv-genieke, emotionele kijksport. En Van Barneveld kroont zich tot kampioen van een typisch Engelse sport. De Britten zijn verslagen op hun eigen specialiteit. Van Barneveld is voor eventjes de gelukkigste mens ter wereld. Zijn leven zal hierna nooit meer hetzelfde zijn.

33

Misschien wel het mooiste toernooi ter wereld, of daar nu de beste spelers van de wereld staan of niet, het is een unieke ervaring om een keer op het podium te hebben gestaan in de Lakeside Country Club. Iedere darter wil er minstens één keer staan, vele Nederlanders mochten dit mooie podium betreden.

Alle Nederlandse deelnemers Raymond van Barneveld (14x) Co Stompé (12x) Roland Scholten (6x) Vincent van der Voort (6x) Jan Dekker (5x) Jeffrey de Graaf (5x) Wesley Harms (5x) Willy van der Wiel (5x) Bert Vlaardingerbroek (4x) Rick Hofstra (4x) Albertino Essers (4x) Joey ten Berge (4x) Remco van Eijden (3x) Christian Kist (3x) Benito van der Pas (3x) Niels de Ruiter (3x) Fabian Roosenbrand (2x) Mario Robbe (2x) Jelle Klaasen (2x) Willem Mandigers (2x) Edwin Max (2x) Ron Meulenkamp (2x) Mareno Michels (2x) André Brantjes (1x) Jeroen Geerdink (1x) Michael van Gerwen (1x) Jimmy Hendriks (1x) Michel van der Horst (1x) Braulio Roncero (1x) Richard Veenstra (1x) Ryan de Vreede (1x) Matthew Medhurst (1x) Francis Hoenselaar (10x) Karin Krappen (8x) Aileen de Graaf (3x) Sharon Prins (3x) Rilana Erades (3x) Mieke de Boer (2x) Carla Molema (2x) Anneke Kuijten (1x) Tamara Schuur (1x) Anca Zijlstra (1x) 34

10 Facts

1.

2.

In 2000 won Ted Hankey de Embassy.

Hij gooide in de laatste leg een 170-finish.

Raymond van Barneveld gooide het hoogste gemiddelde in 2004. In de kwartfinale tegen John Walton behaalde hij een gemiddelde van 34,61 (103.83).

3.

et laagste gemiddelde werd in 1982 H behaald door de Deen Finn Jensen. Zijn gemiddelde was 18.82 (56.46) in de eerste ronde tegen Cliff Lazarenko. Laatstgenoemde had in die wedstrijd het laagste winnende gemiddelde ooit van 21.43 (64.29).

4.

5.

In 2000 gooide Ted Hankey maar liefst 22 X 180 in de halve finale.

e maximale finish van 170 werd in totaal D 20 keer gegooid. De laatste keer dat dit gebeurde was in 2012 en deze finish werd gegooid door Tony O’Shea.

6.

7.

aul Lim gooide de eerste en enige P 9-darter op het Lakeside podium.

8.

J elle Klaasen was in 2006 de jongste winnaar. Hij was toen 21 jaar en 91 dagen oud. Martin Adams was in 2011 de oudste winnaar. Wolfie was toen 54 jaar en 216 dagen oud.

9.

Eric Bristow heeft maar liefst 10x in de finale gestaan. Hiervan wist hij er vijf te winnen.

ed Hankey gooide de meeste 180’s in de T historie. Maar liefst 297 keer gooide The Count de maximale score.

Raymond van Barneveld is een goede tweede met 289 180’s.

10.

Leighton Rees was in 1978 de eerste deelnemer die de trofee omhoog mocht houden.

De Nederlandse Winnaars

Raymond van Barneveld (4x)

Return of the legend Een paar honderd Nederlanders in de Lakeside Country Club en twee miljoen voor de buis zagen Raymond van Barneveld in 1999 voor de tweede opeenvolgende maal de Embassy winnen. “Het moet zo zijn jongens. Anders weet ik het ook niet.” Daar had Van Barneveld een punt. Want wat als Les Wallace in de tweede ronde wel één van zijn match­darts had verzilverd? Barney mazzelde tegen de sympathieke Schot. Vlak voor de finale maakte Raymond van Barneveld zich erg druk over zijn eventuele winnaars speech. Opnieuw in het openbaar spreken, hij vond het maar niets.

Mental coach Toby van Laarhoven kreeg het hoofd van Barney gelukkig op tijd leeg. Dus stond hij op scherp voor een eindstrijd die het predicaat ‘sensationeel’ zou verdienen.

Want wat een finale werd het. Baxter verkeerde in bloed-

vorm en wat er ook zou gebeuren, verliezen was voor hem geen optie. Van Barneveld vocht als een leeuw. De partij boeide vanaf de start. Set na set werd het spannender. Een onderscheid viel er eigenlijk niet te maken. Alles kwam aan op de beslissende elfde set. Ook daarin gaven de twee spelers elkaar helemaal niks toe, zo gebrand waren ze op het kampioenschap. Dus moest het duel, net als in 1998, beslist worden in de tiebreak. Daarin toonde Barney zich het koelst. Hij won de laatste set met 4-2 en werd daarmee de tweede darter ooit, na Eric Bristow, die succesvol de titel verdedigde op de Embassy.

Dolblij begon de Haagse postbode ’s avonds tijdens het traditioneel afsluitende buffet zijn winnaars speech met de legendarische woorden: “The Postman always wins twice”.

Uiteindelijk wist Van Barneveld maar liefst vier keer de Lakeside te winnen en was hij tweemaal de runner-up.

Jelle Klaasen (1x)

De dartskoning van 2006 In 2006 rekende de pas 21-jarige darter Jelle Klaasen af met de Haagse titelverdediger Raymond van Barneveld.

Het werd in de finale 7-5 voor Klaasen. Hij werd daarmee de jongste winnaar ooit in Frimley Green. Als een ware cultster werd Jelle Klaasen vervolgens in Nederland ontvangen. Vlijmen, Alphen en nog veel meer dorpen en steden liepen uit om de jonge dartsgod te verwelkomen. Vijf overwinningen op ’s werelds mooiste dartstoernooi, gooiden zijn leven totaal overhoop. Gillende tienermeisjes, indrukwekkende beveiligingsgorilla’s, tv-ploegen, verslaggevers en volle feesttenten. De nuchtere Klaasen bracht heel wat teweeg. “Ik had wel iets verwacht, maar dit was extreem. Interviews, televisie, huldigingen, ik kwam nauwelijks meer aan trainen toe.”

Nederland was op dat moment weer helemaal door het dolle, dankzij een week lang pijltjes in de triple twintig

en dubbel zestien. Darts had nog steeds impact en Jelle zorgde voor een nieuwe impuls! Zijn populariteit na het winnen van de titel dankte Klaasen aan een aantal zaken. Ten eerste ziet hij er goed uit. De Engelse roddelpers vergelijkt hem zelfs met Christiano Ronaldo, de steraanvaller die op dat moment bij Manchester United voetbalde. Ook zijn manier van gooien spreekt tot de verbeelding. Tijdens een partij fungeren zijn hersenen als calculator. De pijlen vliegen werkelijk vanuit alle hoeken het bord in.

Klaasen gooit alsof hij achterna wordt gezeten door een hongerige leeuw.

Balkenende Premier Balkenende belde Jelle Klaasen direct na de finale om hem te feliciteren met zijn overwinning op de Lakeside. De oud minister-president had de finale van het officieuze wereldkampioenschap darts thuis op de bank gevolgd en vertelde de winnaar dat hij had genoten.

35

Christian Kist (1x)

Vanuit het niets besteeg Christian Kist de troon in Lakeside De Nederlandse darter Christian Kist wist in 2012 voor een daverende verrassing te zorgen, door tijdens zijn debuut gelijk de titel te pakken. Onder andere de Britse legendes Phil Taylor en Dennis Priestley gingen hem daarin voor.

Kist, afkomstig uit het Twentse dorp Vroomshoop, versloeg in de finale de ervaren Engelsman Tony O’Shea op imponerende wijze: 7-5. O’Shea had een ‘double Dutch’ in Frimley Green voorkomen door in de halve finale Wesley Harms te verslaan (6-5). Kist liep in de eindstrijd in hoog tempo uit naar een 6-2-voorsprong, maar raakte daarna het initiatief kwijt aan O’Shea. De toen 50-jarige Engelsman, in 2009 al eens verliezend finalist, knokte zich terug tot 6-5. In de 12e set herpakte Kist zich echter. De Tukker, door de Britse commentatoren ‘The Lipstick’ genoemd omdat zijn

mond steeds open valt als hij een pijl gooit, besliste de partij met zijn vierde wedstrijdpijl.

Kist verscheen na afloop met betraande ogen voor de camera van de BBC. Hij weet zijn terugval na de 6-2 voorsprong aan de spanning: “De zenuwen sloegen toen toe.

Ik ben zo blij dat ik nu wereldkampioen ben.”

Bobby George, dartsanalyticus bij de BBC, loofde het optreden van de jonge Nederlandse WK-debutant. “Hij heeft hier terecht gewonnen. Elke wedstrijd speelde hij hier goed.”

Kist was in de eerste halve finale tegen Ted Hankey op miraculeuze wijze ontsnapt. De Engelsman stond met 5-3 voor en had de partij kunnen beslissen door bullseye te gooien, maar de tweevoudig winnaar zag zijn pijl naast het ‘hart’ vliegen. Kist trok de partij vervolgens met 6-5 naar zich toe.

Francis Hoenselaar (1x)

Eindelijk Hoenselaar Pas in haar zesde finale was het raak.

Vijf keer eerder verloor Francis Hoenselaar, bijgenaamd The Dutch Crown, een finale in de Lakeside Country Club van Trina Gulliver. In 2009 was het de beurt aan de Rotterdamse.

‘Ik heb de zomer in mijn bol’ van André Hazes schalde uit de luidsprekers, toen de meest succesvolle dartster van Nederland het podium betrad. Francis Hoenselaar versloeg haar aartsrivale en hartsvriendin Trina Gulliver met 2-1 en werd daarmee de eerste Nederlandse die zich Lakeside kampioene mag noemen. ‘Hoensie’, die de toss had gewonnen en dus mocht beginnen, won de eerste set met 3-2, door telkens de legs die ze mocht beginnen ook te winnen: in de laatste leg van de eerste set gooide Francis 36

de enige 180 van de wedstrijd. In de tweede set ging het faliekant mis voor de Rotterdamse. Gulliver, die de titel al zeven keer voor zich opeiste, won drie legs op rij en trok daarmee de setstand gelijk. Datzelfde kunstje haalde Hoenselaar, geholpen door maar liefst vijf scores van 140, in de laatste en beslissende set uit. “Het was niet echt goed,” stamelde de ontroerde winnares. “Maar ik heb wel gewonnen. Ik kan het nog niet geloven.” Daarmee had de Lakesidekampioene van 2009, die voor de zesde keer in de finale mocht aantreden, dubbel ongelijk. Ze speelde een prima partij en ze kon niet anders dan het echt geloven, toen Trina Gulliver in de players lounge kwam aanzetten met een fles gekoelde champagne en twee glazen.

Grote (major) TV toernooien op Nederlandse bodem In combinatie met de stijgende populariteit van darts in Nederland zijn er in de afgelopen decennia ook grote (major) TV toernooien georganiseerd waarvan anno 2016 alleen de Finder Darts Masters nog bestaat. Het begon allemaal met de ‘Brandstaff Masters’ in 1999 en ‘Haaglanden top 16’ in 1999 en 2000. Daarnaast werd in 2005 en 2007 de ‘Masters of Darts’ georganiseerd en vond in 2011 de enige editie van de ‘RTL7 Internationaal Masters’ plaats.

De toernooien met de meeste edities en betekenis in Nederland zetten we graag voor u op een rijtje:

Zuiderduin Masters & Finder Darts Masters In 2000 werd de Masters een nieuw leven ingeblazen. De populariteit van de dartssport had een enorme boost gekregen door grote successen van Nederlandse spelers en vanuit die optiek werd in 2000 in Hardenberg gestart met de Grand Masters. Een jaar daarna werd het toernooi gehouden in Hotel Zuiderduin in Egmond aan Zee dat sindsdien nog steeds onderkomen biedt aan dit toernooi.

Na een onderbreking in 2006 werd Hotel Zuiderduin in 2007 de hoofdsponsor van de Zuiderduin Masters, het grootste top dartstoernooi in Nederland. Tot en met 2014 is Hotel Zuiderduin de hoofdsponsor geweest. In 2015 is Finder, sinds 2007 medesponsor van het toernooi, hoofdsponsor geworden en gaat het toernooi verder onder de naam Finder Darts Masters.

Vanaf 2008 breidde het toernooi uit met een toernooi voor dames en na een demonstratietoernooi met jeugdspelers in 2010, kwam er in 2011 ook een jeugdtoernooi voor zes talentvolle junioren bij.

Vele topdarters hebben inmiddels op het wereldpodium van de Masters gestaan waaruit grote kampioenen naar voren zijn gekomen.

Nederlandse winnaars: Raymond v. Barneveld (2001, 2003, 2004, heren) Aileen de Graaf (2013, dames) Jimmy Hendriks (2011, jeugd) Quin Wester (2012, jeugd) Colin Roelofs (2013, jeugd) Justin van Tergouw (2015, jeugd)

World Darts Trophy De World Darts Trophy (WDT) was een jaarlijks terugkerend dartstoernooi dat werd gehouden in de Vechtsebanen in Utrecht. De eerste editie van het toernooi dateert van 2002. Dit evenement werd doorgaans in september georganiseerd. De WDT werd gezien als het grootste en belangrijkste BDO televisietoernooi na Lakeside. De WDT was jarenlang (grotendeels) live op de Nederlandse televisie te zien. In 2006 en 2007 mochten er naast BDO spelers ook PDC spelers aan deelnemen.

Nederlandse winnaars: Raymond van Barneveld (2013, 2014, heren) Mieke de Boer (2002, dames) Francis Hoenselaar (2004, dames) Karin Krappen (2005, dames) Ron Meulenkamp (2006, jeugd)

International Darts League De International Darts League (IDL) was een jaarlijks terugkerend dartstoernooi dat in Nederland werd gehouden.

De eerste editie van het toernooi vond plaats in 2003 en het werd vijf jaar lang jaarlijks in mei gespeeld. Uniek aan het toernooi was het spelen in poulesysteem. Net als bij de WDT werden in 2006 en 2007 naast BDO spelers ook PDC spelers uitgenodigd. Samen met de WDT werd ook de IDL jarenlang (grotendeels) live op de Nederlandse televisie uitgezonden, vele Nederlandse spelers maakten hier hun televisiedebuut waaronder Rick Hofstra in 2003 en Michael van Gerwen in 2006.

Nederlandse winnaars: Raymond van Barneveld (2003, 2004, 2006, heren) Sven van Dun (2006, jeugd) Pascal van Mourik (2007, jeugd) Na 2007 viel voor zowel de IDL als de WDT het doek. Zowel PDC als BDO spelers op één toernooi (uitgezonden door SBS6), in combinatie met de overstap van Raymond van Barneveld naar de PDC, bleek te lastig.

37

Lidorganisaties De Nederlandse Darts Bond kent een structuur met aangesloten lidorganisaties. Op dit moment zijn 25 lidorganisaties aangesloten bij de NDB, die gezamenlijk nagenoeg alle provincies van Nederland vertegenwoordigen. De organisaties zijn zelf verantwoordelijk voor de regionale competitie, toernooien en teams.

Iedereen die lid is bij één van de aangesloten lidorganisaties is automatisch lid bij de NDB.

Dartsbond Bollenstreek Rijnland DBBR Opgericht: 01-01-76 www.dbbr.nl

Rotterdamse Darts Organisatie RDO Opgericht: 01-06-83 www.rdodarts.nl

Rijnmond Darts RD Opgericht: 01-01-84 www.rijnmonddarts.nl

Tilburgse Dart Vereniging TDV Opgericht: 29-04-86 www.tdvdarts.com

Friese Darts Bond FDB Opgericht: 18-02-88 www.fdbdarts.nl

Peelland Dart Bond PDB Opgericht: 01-05-83 www.pdbdarts.nl

Bossche Darts Competitie BDC Opgericht: 10-04-84 www.bdcdarts.info

West Brabantse Dart Federatie WBDF Opgericht: 14-07-86 www.wbdfdarts.nl

Darts Bond Midden Nederland DBMN Opgericht: 15-07-88 www.dbmn.nl

Dart Vereniging Kennemerland DVK Opgericht: 08-04-89 www.dartvk.nl

38

Venlose Darts Organisatie VDO Opgericht: 10-09-82 www.vdodarts.nl

Zeeuwse Darts Federatie ZDF Opgericht: 14-07-86 www.zeeuwsedartsfederatie.nl

Kempense Darts Organisatie KDO Opgericht: 16-07-88 www.kdodarts.nl

Darts Vereniging Stedendriehoek DVS Opgericht: 01-08-89 www.stedendriehoekdarts.nl

Darts in Delft DID Opgericht: 03-04-86 www.did-dartsindelft.nl

Rivierenland Darts Bond RDB Opgericht: 24-02-89 www.rdbdarts.nl

Darts Organisatie Groningen Drenthe DOGD Opgericht: 24-08-89 www.dogd.nl

Volg de NDB oitpter Facebook en@NTDwBdarts  NDBdarts 

COLOFON Deze jubileumkrant is een eenmalige uitgave van de Nederlandse Darts Bond in het kader van het 40-jarig bestaan. Alle aangesloten leden van de Nederlandse Darts Bond kregen de krant kosteloos aangeboden.

Nederlandse Darts Bond Archimedesbaan 7 3439 ME Nieuwegein T: 030-2081180 E: info@ndbdarts.nl www.ndbdarts.nl Deze jubileumkrant is gemaakt door de Nederlandse Darts Bond.

Darts Organisatie Regio Amsterdam DORA Opgericht: 01-01-90 www.dora.nl

Darts Sport West Nederland DSWN Opgericht: 15-02-90 www.dswn.nl

Darts Organisatie Noord Holland Noord DONHN Opgericht: 05-03-90 www.donhn.nl

Dart Vereniging Oost-Nederland DVO Opgericht: 05-09-90 www.dvodarts.nl

Darts Organisatie Threant DOT Opgericht: 15-10-90 www.threant.nl

Roosendaalse Darts Federatie RDF Opgericht: 24-08-94 www.rdfdarts.nl

Sallandse Dart Competitie SDC Opgericht: 17-01-96 www.sdcdarts.nl

Dartsbond Almere DBA Opgericht: 27-06-97 www.dartsbondalmere.nl

Met medewerking van en speciale dank aan: Bas Smits, Borg Jansen, Niels de Ruiter, Paul Engelbertink, Hans Willink, Rinus Loof-van Overmeeren, Paula Efdé, Arnout Verzijl, Hans Senders, Johan Sepers, Jacques Nieuwlaat, Henk Westerdaal, Nicolas Everaars, Stefan Roelfsema, Wil Monsieurs, Uitgeverij Stengholt, alle aangesloten lidorganisaties van de NDB. Fotografie: Hans Willink, Bas van den Berk, Evert Zomer, Chris Sargeant, Steve Daszko, Henk Westerdaal, Wil Monsieurs, Ian Vennik, Sijmon Timmers, Paul Engelbertink Ontwerp en vormgeving: Stefan Roelfsema | Create4 T: +31(0)655855456 E: stefan@create4.nl www.create4.nl Druk en Distributie: Rodi Media Deze jubileumkrant is op zorgvuldige wijze samen­ gesteld. Hiervoor hebben we onder andere met goedkeuring gebruikt gemaakt van de (gedeeltelijke) artikelen die eerder verschenen in de volgende magazines: Holland Darts Magazine, Darts Informatie Blad, Darts4You, Darts International, Grand Slam Darts Magazine. Wij zijn de uitgevers en auteurs van deze magazines erkentelijk voor de ondersteuning. Helaas kunnen wij in veertig pagina’s niet de gehele geschiedenis van de NDB belichten vandaar dat er slechts verschillende punten, zo goed als mogelijk, zijn belicht in deze uitgave.

De Nederlandse Darts Bond heeft er naar gestreefd de rechten met betrekking tot het beeldmateriaal volgens de wettelijke bepaling te regelen. Degenen die desondanks menen nadere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de NDB wenden.

De Nederlandse Darts Bond aanvaardt geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die zou kunnen voortvloeien uit enige fout, die in deze uitgave zou kunnen voorkomen.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze publicatie mag worden verveelvoudigd of opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de NDB. 39