Staat van de Raad Lochem 2018 by EricB

raadsperiode 2014-2018

STAAT VAN DE

RAAD ontwerp magazine ovii-ontwerp.nl

maart 2018

INHOUDSOPGAVE Raadsleden aan de macht De gemeenteraad staat aan het hoofd van de gemeente. De Grondwet laat er geen enkele twijfel over bestaan: de raadsleden die samen de raad vormen, zijn de baas van de gemeente. Ik leg bewust de nadruk op samen omdat het in de formele besluitvorming niet gaat om de individuele opvattingen van raadsleden, maar om collectieve uitspraken die de raad kan doen in raadsbesluiten, moties of amendementen. Die collectieve kracht maakt van de raad het hoogste orgaan van de gemeente. Tegelijkertijd bestaat de raad uit mensen van vlees en bloed, met verschillende achtergronden en opleidingen, met uiteenlopende opvattingen, met als belangrijkste overeenkomst dat ze democratisch zijn gekozen tot raadslid. Die verschillende mensen vormen samen vier jaar lang het hoogste orgaan van de gemeente. Ik vind het prachtig dat onze raadsleden zelf het initiatief hebben genomen om in beeld te brengen hoe ieder raadslid invulling heeft gegeven aan zijn rol. Hoeveel tijd kost het raadslidmaatschap? Stonden de luiken voldoende open? Waar mogen we morgen mee stoppen? Waar mogen we morgen mee beginnen? Heb je bereikt wat je wilde bereiken? Welke tips wil je doorgeven aan de nieuwe raad? De samenleving verandert en de overheid verandert mee. De democratie staat nooit stil en de raad ook niet. Ik hoop dat deze Staat van de Raad ons helpt om in beweging te blijven en steeds de best mogelijke gemeenteraad voor onze samenleving te zijn. Sebastiaan van â&#x20AC;&#x2DC;t Erve - Burgemeester

De raad in cijfers - Testlab

Pagina 3

Overzichtsartikel - Eric Boekel

Pagina 4 - 5

01 02 03 04 05

Thema: Integriteit - Marian Beuke

Pagina 6 - 7

Thema: WMO - Ruben Otemann

Pagina 8

Thema: Column John Bijl - Marja Eggink - Meuleman

Pagina 9

Thema: Landelijk netwerk - Jan Beltman

Pagina 10

Thema: Functioneren van de rechtsstaat - Marleen van der Meulen

Pagina 11

Coalitie & oppositie - Hoe zit dat?

Pagina 12

06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23

Thema: Digitalisering - Arjen Dieperink

Pagina 13

Thema: Met de rug naar het gemeentehuis - Tanja Pompe - Snoek

Pagina 14

Thema: Met de rug naar het gemeentehuis - Willem Beekman

Pagina 15

Thema: Decentralisaties - Erik Haverkort

Pagina 16 - 17

Thema: Samenwerking met inwoners en organisaties - Coby Wiltink

Pagina 18

Thema: De rol van de raad in de komende periode - Pieter Bas ter Maat Pagina 19 Thema: Het nieuwe vergadermodel van de raad - Eric-Jan de Haan

Pagina 20

Thema: Het nieuwe vergadermodel van de raad - Hamp Harmsen

Pagina 21

Thema: De veranderende griffie - Jolande van Borrendam

Pagina 22

Thema: De raadswerkgroepen - Freddy van Ditshuizen

Pagina 23

Thema: Durf je je te laten ondersteunen? - Hennie van der Most

Pagina 24

Thema: Drijfveren van een raadslid - Jo Teenstra

Pagina 25

Thema: Het raadsakkoord - Roel Blaauw

Pagina 26

Thema: De langetermijnvisie - Gerrit Brummelman

Pagina 27

Thema: Jeugdzorg - Erik Hoentjen

Pagina 28

Thema: Sturen op hoofdlijnen - Jos Israel

Pagina 29

Thema: Werkdruk - Tonnie Tekelenburg

Pagina 30

Thema: Besturen op afstand - Annie Visschers - Markerink

Pagina 31

Testlab om lokale democratie te verbeteren

Pagina 32 - 33

Rubriek: het verschil

Pagina 34 - 35

Tips & valkuilen

Pagina 36

Zoveel mensen - Peter de Boer; griffie

Pagina 37

COLOFON Staat van de Raad is een uitgave van de gemeenteraad Lochem. Redactie: Eric Boekel, Sebastiaan van â&#x20AC;&#x2122;t Erve, Anka Buunk, Eric-Jan de Haan, Peter de Boer en Hamp Harmsen Vormgeving: Ovii Ontwerp, Laren Gld. - Fotografie: O.a. Arjan Gotink - De uitgever kan op geen enkele wijze aansprakelijk worden gesteld voor eventueel geleden schade door foutieve vermelding in het magazine. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd of openbaar worden gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook zonder vooraf schriftelijke toestemming van de uitgever. S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

- 2 -

M AA R T - 2 0 1 8

RAADSLEDEN GEVEN CIJFERS â&#x20AC;&#x201D; EIGEN ONDERZOEK: RAPPORTCIJFERS

7,2

Eigen functioneren

6,6

Functioneren van de Raad

Aantal uren besteed per week

NATIONALE RAADSLEDENONDERZOEK 2017: RAPPORTCIJFERS Eigen fractie

7,7 7,4 6,7 16 6,5 6,4 6,8

Gemeenteraad als collectief

Aantal uren per week

Burgemeester

Griffier

Ambtelijke organisatie

Wethouder

VAN WIE KRIJGEN RAADSLEDEN DE MEESTE ONDERSTEUNING?

86%

76% 21%

Eigen fractie Burgemeester

47%

33% Griffie

Wethouder

Persoonlijke omgeving

(familie en/of vrienden)

IS DE RAAD HET HOOGSTE C.Q. MEEST INVLOEDRIJKE BESTUURSORGAAN?

(ZEKER) NIET 32%

JA 54% S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

BETAALDE BAAN EN/OF EEN OPLEIDING NAAST HET RAADSWERK?

- 3 -

M AA R T - 2 0 1 8

27%

Collegaraadsleden

53,6%

- RAADSLEDEN LOCHEM GEVEN ZICHZELF EEN 7,2. DE RAAD ALS GEHEEL EEN 6,6 -

BETROKKEN, HARDE WERKERS MET UITHOUDINGSVERMOGEN Zoveel raadsleden, zoveel smaken. Lochem telt 23 raadsleden met ieder hun eigen karakter, voorkeuren en opvattingen over wat het raadswerk voor hen inhoudt en betekent. Op basis van 23 gesprekken zijn grootste gemene delers te ontdekken, maar ook grote verschillen. De raadsleden zijn redelijk tevreden over hun eigen functioneren. Zij geven zichzelf gemiddeld een 7,2. Het functioneren van de gemeenteraad als geheel scoort met een 6,6 ook voldoende. Maar er is dus ruimte voor verbetering. Over één ding zijn vrijwel alle raadsleden unaniem: als je het raadswerk goed wilt doen, dan kun je er eigenlijk geen (volledige) baan of druk gezin naast hebben. Gemiddeld zijn zij er 16 uur per week aan kwijt. Wie dan ook nog een drukke baan heeft en een gezin moet schipperen met de tijd. Of zeer efficiënt en met sterke (c.q. beperkte) focus werken. Bij enkele leden lag overspannenheid op de loer en in een enkel geval sloeg de burn-out toe. Wat moet je in huis hebben? Wat zijn belangrijke eigenschappen om als raadslid goed te kunnen functioneren? Er kwamen nogal wat zaken voorbij. Sommigen vinden dat je een dossiertijger moet zijn. Je moet in elk geval bereid zijn je in sommige onderwerpen echt te verdiepen, van de hoed en de rand willen weten. Het is daarbij belangrijk om de eigen expertise mee te nemen. Een raadslid moet in zichzelf geloven en niet te veel concessies doen aan de eigen principes binnen de fractie of in de raad. Daarentegen moet je ook bereid zijn naar anderen te luisteren, een open houding hebben en bereid zijn tot samenwerken. Je moet bevlogen zijn, hart hebben voor de publieke zaak, dus betrokken zijn bij de belangen van de burgers. Maar je bent tegelijk geen roeptoeter van de burgers. En te veel betrokkenheid gaat ten koste van de afstand die je ook tot onderwerpen moet kunnen nemen. Ga er maar aanstaan... Valkuil: te hoge verwachtingen Te hoge verwachtingen over wat je als raadslid kunt betekenen voor de lokale samenleving wordt als belangrijkste valkuil gezien. Je kunt niet in vier jaar de wereld veranderen. De invloed is als één van de 23 raadsleden beperkt. Je moet maar afwachten wat je van je verkiezingsprogramma en van je eigen onderwerpen kunt waarmaken. Geduld is dus een schone zaak. Maar als het juiste moment zich aandient, moet je als raadslid wel je slag slaan.

Wie met zijn of haar fractie in de coalitie komt, heeft wat meer kans op succes. Daarnaast wordt de gemeentepolitiek als vrij stroperig ervaren. Het besluitvormingsproces is soms langdurig en grillig, je moet rekening houden met andere meningen en uiteenlopende belangen. Verwacht dus geen snelle resultaten. En lang niet altijd is het resultaat precies zoals jij het zou willen. Daardoor ligt moedeloosheid op de loer, zeker bij mensen met hoge idealen en een wat minder pragmatische houding. Lees meer over de valkuilen achterin dit magazine. Voor- en nadelen van de coalitie en de oppositie Geregeld is de vraag aangesneden wat de voor- en nadelen zijn van deel te nemen aan de coalitie en het voeren van oppositie. De coalitie wordt als een teamverband gezien. Je doet dingen samen met andere fracties en je kunt dus samen optrekken, waardoor je meer kunt bereiken, maar je bewegingsvrijheid is tegelijk wel beperkter dan in de oppositie. De oppositie is daarentegen vaak verdeeld. Je kunt daardoor moeilijker ‘scoren’, tenzij je heel sterk bent in het smeden van gelegenheidscoalities. De oppositiepartijen voelen zich dikwijls niet gehoord of serieus genomen door de coalitiepartijen. Dit is een punt van aandacht voor de coalitiepartijen. Verschillende raadsleden pleiten voor een serieuzere uitwisseling van gedachten en standpunten. Zie pagina 14. Functioneren van de raad Velen hebben een broertje dood aan de raadsvergadering als ‘circusact’, waar voor de bühne een kunstje wordt gedaan, terwijl de kaarten allang zijn geschud en de besluiten in feite al zijn genomen. Tijdsverspilling mopperen de meesten. Tot echt open debatteren komt het bovendien ook te weinig, is een veelgehoord geluid. Het vergadermodel met rondetafelgesprekken en een maandelijkse raadsvergadering werd niet als de ultieme manier van werken ervaren. Zo konden burgers bij een ‘rtg’ wel hun zegje doen, maar discussie was niet mogelijk. En tijdens de gemeenteraadsvergadering lagen alle standpunten eigenlijk al vast, maar wordt voor de bühne nog even een soort nepdiscussie gevoerd.

S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

- 4 -

M AA R T - 2 0 1 8

Sinds november 2017 wordt dan ook een nieuw systeem uitgeprobeerd. Het college draagt in de meeste gevallen een onderwerp voor en dan bepaalt de agendacommissie van de raad in wat voor soort vergadering het komt: informerend, adviserend, oordeelvormend of beeldvormend. Inwoners en vertegenwoordigers van belanghebbende partijen mogen meediscussiëren. Deze bijeenkomsten zijn telkens op maandagavond, waardoor de rest van de week de avonden zijn ontlast. De eerste ervaringen met dit nieuwe systeem zijn positief. Het vergaderen is efficiënter, er is meer uitwisseling van ideeën en standpunten mogelijk. Raadsdag Enkele raadsleden pleiten ervoor om van het raadslidmaatschap een betaalde baan te maken. Raadslid als bijbaan kan eigenlijk niet als je het echt goed wilt doen, stellen zij. Een vaste ‘raadsdag’ wordt ook als optie genoemd: een betaalde dag waarop kan worden overlegd en vergaderd, afgestemd, werkbezoeken worden afgelegd et cetera. Dat zou kunnen bijdragen aan een meer professionele invulling van het raadswerk. De ondersteuning vanuit de griffie wordt als heel positief ervaren en is de laatste jaren verbeterd, mede als gevolg van een uitbreiding bij de raadsgriffie. Raadslid als volksvertegenwoordiger Een aantal raadsleden voelt zich in eerste instantie een volksvertegenwoordiger. Zij staan graag tussen de mensen, komen op voor hun belangen. Zij zien zich soms zelfs als verlengstuk van de burgers. Daarbij is het kennen en gekend worden van belang. Dit type raadsleden ‘vergaderen bij de supermarkt’ (daar vinden veel gesprekken met inwoners plaats). Sommigen twitteren en zijn actief op Facebook en krijgen daarop soms reacties. En ze hebben veel mailcontact. Een deel van de raad is vanuit de rol van volksvertegenwoordiger ook duidelijk voorstander van het digitale burgerpanel, waarmee de burgers hun mening kunnen geven. De dorpsraden vormen voor een aantal raadsleden ook een belangrijke schakel tussen raad/gemeente en de burgers. Raadslid als aanstuurder en controleur Ben je er als raadslid vooral voor het beleid – het ‘algemene plaatje – of mag je en moet je je soms zelfs ook met de uitvoering bemoeien? Daar wordt verschillend over gedacht. Raadsleden die zich vooral volksvertegenwoordiger voelen, zijn gevoeliger voor kwesties in de uitvoering, zeker als die bij burgers tot klachten leiden. Wie vooral van het sturen op hoofdlijnen is, houdt vaak wat afstand tot hoe beleid concreet uitwerkt. Zij zien vooral de kaderstellende rol voorop staan. De gemeenteraad zet de lijnen uit, bepaalt waar het college mee aan de slag moet gaan, en toetst achteraf of dat op een goede wijze is gedaan. De controlefunctie kan nog verbeteren als de griffie bijhoudt welke besluiten, moties en amendementen zijn genomen, en welke termijnen van uitvoering en evaluatie c.q. terugkoppeling zijn afgesproken.

DE TIPS ... We vroegen de raadsleden ook naar tips voor de nieuwkomers. Deze tips staan veelal achterin dit magazine. Maar hier vatten we ze ook vast een keer samen. Eén tip die vaak wordt genoemd is: blijf jezelf en geloof in jezelf. Ga op dossiers zitten waar je al in thuis bent of waar je affiniteit mee hebt. Wie alles van alles wil weten, jaagt zichzelf over de kop en ziet al snel door de bomen het bos niet meer. Probeer ook niet alles in detail te volgen, maar richt je op de hoofdlijnen. Focus op een paar speerpunten. Houd zodoende je werkterrein compact en ga daarmee de diepte in. Laat je daarnaast begeleiden vanuit de raadsgriffie. Die kan goede ondersteuning bieden, zowel individueel als aan de fractie. Luister naar wat er onder de inwoners leeft. Onderhoud je contacten. Zorg dat je elk besluit goed kan uitleggen aan de burgers. Een heel praktische tip: hou een eigen archiefsysteem bij. Hoe beter je alle (digitale) raadsstukken ordent, hoe makkelijker je het jezelf maakt. Probeer kwesties niet te politiek te maken. Zoek op specifieke onderwerpen samenwerking met andere fracties. Dan bereik je het meest. Trek je kritiek van andere raadsleden of maatschappelijke partijen

- Eric Boekel

niet te persoonlijk aan. Uitdelen en incasseren hoort bij het politiek bedrijven. Een zekere mate van nuchterheid helpt daarbij.

S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

- 5 -

M AA R T - 2 0 1 8

- THEMA: INTEGRITEIT -

‘WEES VOORZICHTIG MET MENSEN DIE IETS VAN JE WILLEN’ — Marian Beuke uit Lochem zit al 16 jaar in de gemeenteraad en is sinds 2012 fractievoorzitter van de PvdA. De bestuurskundige is dagelijks bezig met het raadswerk en kan dat omdat ze er geen baan naast heeft.

INTEGRITEIT

ZWAARWEGEND ONDERWERP Integriteit blijkt voor alle raadsleden een belangrijk onderwerp. Voor de een is het vervullen van het raadslidmaatschap een reden om bijvoorbeeld absoluut geen bestuurlijke

taken te vervullen

in een plaatselijke vereniging of zelfs maar vrijwilligerswerk te doen. Zij zijn daar zeer strikt in. Anderen vinden dat geen bezwaar, maar stemmen dan in de raad bijvoorbeeld niet mee als het om

Wat moet je als raadslid vooral niet doen? “Je mag veel, maar je moet wel gevoelig zijn op integriteit. Besef wanneer je je voor een karretje laat spannen. Ik straal kennelijk wel iets uit van: ‘Bij mij moet je niet aankomen met vreemde verzoeken’. Wees voorzichtig met mensen die iets van je willen. Ik heb zelf nooit last van twijfels gehad op dat vlak. Ik ben betrokken bij de Stichting Leergeld. Daarom voer ik in de raad niet het woord over armoede- en minimabeleid, maar ik stem wel gewoon mee. Al is het vrijwilligerswerk en heb ik niets te winnen bij Leergeld, ik wil elke schijn van belangenverstrengeling vermijden.”

een onderwerp gaat dat de vereniging betreft.

‘IK WIL ELKE SCHIJN VAN BELANGENVERSTRENGELING VERMIJDEN’

Als raadslid mag je, moet je misschien, wel naar

klachten

verzoeken

van

burgers

luisteren, maar dat mag volgens hen niet tot cliëntelisme leiden. Ook hier speelt een spanningsveld tussen betrokkenheid en afstand bewaren, tussen de individuele verantwoordelijkheid en het algemeen willen

maatschappelijk

open

zijn

over

belang. al

hun

Raadsleden functies

bijbanen. Ze vinden het prima dat er een bijbanenboek is, waarin dat wordt getoond. Het is volgens de raadsleden goed om ook in de fracties van meet af aan open te spreken over integriteitskwesties

hoe

iedereen

daar

tegenaan

kijkt. Wat zijn de regels, waar zijn twijfels? Gooi ze op tafel. Wie er voor zichzelf niet uitkomt of twijfels heeft, kan altijd terecht bij de burgemeester. Die is immers verantwoordelijk voor het

Als raadslid ben je toch ook gewoon burger? “Uiteraard. Je bent een gekozen volksvertegenwoordiger, maar je beweegt je gewoon tussen de mensen. Ik vind het belangrijk dat je transparant bent over wat je doet. Ik vind het bijvoorbeeld heel goed dat er een bijbanenboek is voor raadsleden. Ik kan onze invloed wel relativeren: je bent uiteindelijk maar één van de 23 raadsleden. Zo groot is je invloed nou ook weer niet.” Wat is jouw tip als het om integriteit gaat? “Ik vind integriteit wel een ingewikkeld onderwerp. Mijn tip is om het te bespreken: in de fractie, in de raad. Kijk samen wat voor beeld je erbij hebt, wat er allemaal mee samenhangt.”

functioneren van het openbaar bestuur in de gemeente.

S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

- 6 -

M AA R T - 2 0 1 8

01 Raadslid Marian Beuke

WAT IS INTEGRITEIT? Integriteit is de persoonlijke eigenschap, karaktereigenschap, van een individu die inhoudt dat de betrokkene eerlijk en oprecht is en niet omkoopbaar. De persoon beschikt over een intrinsieke betrouwbaarheid, zegt wat hij doet, en doet wat hij zegt, heeft geen verborgen agenda en veinst geen emoties. (definitie uit Wikipedia)

De handreiking ‘Integriteit van politieke ambtsdragers’ Deze handreiking ‘Integriteit van politieke ambtsdragers’ is bedoeld om politieke ambtsdragers bij gemeenten, provincies en waterschappen te stimuleren en te ondersteunen bij hun inspanningen om de bestuurlijke integriteit te versterken. De handreiking is een gezamenlijke productie van de VNG, het IPO, de UvW en het ministerie van BZK en behandelt de volgende thema’s:

BELANGENVERSTRENGELING; OMGAAN MET INFORMATIE; GESCHENKEN, DIENSTEN EN UITNODIGINGEN; VOORZIENINGEN VOOR POLITIEKE AMBTSDRAGERS; INKOPEN EN AANBESTEDEN; FINANCIËN; AANBEVELINGEN VOOR DE ORGANISATIE VAN HET INTEGRITEITSBELEID; MODELGEDRAGSCODES VOOR VOLKSVERTEGENWOORDIGERS EN (DAGELIJKSE) BESTUURDERS IN GEMEENTEN, PROVINCIES EN WATERSCHAPPEN.

ERIK HOENTJEN: “Integriteit vind ik belangrijk. Je moet als raadslid oppassen met wat je doet. Ik zit ook in het LTO-bestuur van de afdeling Lochem. Daarover hebben we in de fractie wel gesproken toen ik in de raad zou komen. Het is op zich goed dat je als raadslid in de samenleving staat en bijvoorbeeld een bestuursfunctie hebt. Ik houd er rekening mee dat ik als raadslid een meer onafhankelijke rol heb. Ik was voorzitter van die afdeling en ben toen gewoon bestuurslid geworden. Maar afgezien daarvan kan ik de belangen goed gescheiden houden.”

(zie: www.integriteitoverheid.nl/instrumenten/handreikingen voor een download)

S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

- 7 -

M AA R T - 2 0 1 8

JOLANDE VAN BORRENDAM: “Sinds ik raadslid ben, doe ik geen bestuurswerk of vrijwilligerswerk in de gemeente Lochem. Ik werk ook niet in de gemeente. Ik wil geen enkele belangenverstrengeling. Zodra ik stop als raadslid, zou ik wel weer vrijwilligerswerk willen doen.”

RUBEN OTEMANN: “Ik ben bewust geen bestuurslid van verenigingen en dergelijke in de gemeente Lochem. Ik ben wel lid van Lochem Energie, maar ga niet naar vergaderingen of bijeenkomsten daarvan. Ik wil op geen enkele manier de schijn van belangenverstrengeling op me laden. Ik ben daar erg strikt in.”

- THEMA: WMO -

‘IK OPEREER HET LIEFST ZOVEEL MOGELIJK IN DE OPENBAARHEID’ — mijn partij willen wij dat iedereen kan meedoen aan de maatschappij. Een betrouwbare overheid moet een goed vangnet bieden voor kwetsbare mensen. Of het nu gaat om hulpmiddelen, vervoer of mantelzorg. Je wilt als raadslid natuurlijk het beste voor je inwoners. Daarvoor wil ik graag samenwerken met andere partijen, maar niet ten koste van alles. Ik opereer met de gemeenteraad het liefst zoveel mogelijk in de openbaarheid.” Wat kon jij betekenen op het gebied van de Wet maatschappelijke ondersteuning, de Wmo dus? “Ik nam het Wmo-dossier over van mijn voorganger in de raad. Mijn kennis op het gebied van Wmo heb ik opgedaan door scholing, de vakschool van de PvdA, maar vooral ook door met mensen te gaan praten die met de Wmo te maken hebben. Dat kost allemaal tijd en energie, maar is wel nodig om je een goed beeld te vormen. Het scheelt wel dat mijn hart er ook bij ligt.”

Ruben Otemann (PvdA) uit Lochem

Raadslid

de thema’s jeugd, onderwijs, cultuur,

Ruben Otemann

‘OVER HET ALGEMEEN KAN DE COMMUNICATIE ROND DE WMO VEEL BETER’

trad in december 2014 toe tot de gemeenteraad. Hij werkt in het onderwijs. Hij houdt zich bezig met

Wat zou er beter kunnen op het vlak van de Wmo? “Ik ben lid van een ombudsteam en ga na klachten vaak naar de inwoners toe. Over het algemeen kan de communicatie rond de Wmo veel beter. Als ik mensen spreek met klachten, dan gaat het negen van de tien keer om onduidelijkheden en misverstanden.”

maatschappelijk vastgoed, sport en accommodaties, zorg, Wmo, welzijn en decentralisatie. Wat trof je aan toen je als raadslid begon? “Toen ik tussentijds toetrad tot de gemeenteraad, was er net van alles van het Rijk naar de gemeente overgezet op het gebied van maatschappelijke ondersteuning. Vanuit

De bezuiniging op de huishoudelijke ondersteuning speelde al vanaf het begin van de nieuwe raad. Hoe is dat opgepakt? “Er kwam een werkgroep van raadsleden over dit onderwerp en langzamerhand gingen de neuzen dezelfde kant op. Maar in het begin was het behoorlijk gepolariseerd, terwijl ik toch meer van het gesprek ben. Soms namen mensen het erg persoonlijk dat we oppositie voerden. Dat was een deel onervarenheid denk ik.”

Wat heeft de gemeenteraad van de kwestie rond de huishoudelijke hulp geleerd? "Dat het niet erg is als bestuurders fouten durven toe te geven. En dat we minder bang moeten zijn als raad dat een keuze niet de goede was. Rond dit soort grote thema’s willen wij het liefst een unanieme raad." - Erik Haverkort

S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

- 8 -

M AA R T - 2 0 1 8

- THEMA: COLUMN JOHN BIJL IN BINNENLANDS BESTUUR -

‘OM WAT TE BEREIKEN, HEB JE VERTROUWEN IN ELKAAR NODIG’

JOHN BIJL EN DE KWALITEIT VAN HET POLITIEKE DEBAT John Bijl was zelf raadslid in Rotterdam Delfshaven en werkt al meer dan 20 jaar als trainer en gespreksleider

—

in de politiek en het openbaar bestuur. Met het door hem opgerichte Periklesinstituut begeleidt hij gemeenteraden

Marja Eggink-Meuleman, fractievoorzitter van

bij het verbeteren van het debat en het

GemeenteBelangen, is een zeer ervaren raadslid. Zij was

individuele politici en coacht hij wet-

raadslid van 1997 tot 2005 en van 2010 tot nu. De Larense was tussen 2005 en 2006 ook anderhalf jaar wethouder.

politieke proces, traint hij fracties en houders en andere politiek bestuurders. Voor Binnenlands Bestuur schrijft hij de column De Mystery Burger over de

In april 2017 woonde John Bijl, columnist van het blad Binnenlands Bestuur, als ‘mystery burger’ een raadsvergadering bij. Hij legde het gesteggel tussen raadsleden bloot en stelde vast dat ‘de raadsleden stuk voor stuk liever elkaar vastzetten dan in gesprek te zijn over de toekomst van het afvalbeleid’. Had hij een punt? “Dat was een van de slechtste raadsvergaderingen van deze raadsperiode. Hadden we dit kunnen verhinderen? Kunnen we dan niet anders? Hebben we het toen laten lopen? Het was fijn geweest als de voorzitter toen wat doortastender had opgetreden. Maar zelfreflectie is ook nodig. Ik vraag me geregeld af of ik het wel goed doe als raadslid.”

kwaliteit van het politieke debat in de

Fractievoorzitter

vanaf in de column.

gemeente. In april 2017 bezocht Bijl een gemeenteraadsvergadering van Lochem waarin over het ‘Uitvoeringsplan afval en grondstoffen’ werd gesproken. Het debat in de raad kwam er niet zo best

Marja Eggink-Meuleman

‘ZELFREFLECTIE IS NODIG. IK VRAAG ME GEREGELD AF OF IK HET WEL GOED DOE ALS RAADSLID.’ Zit het in de Lochemse raadscultuur om vooral zo met elkaar om te gaan? “Ik merk dat de politiek soms heel hard kan zijn, ook in Lochem. De gunfactor is soms heel laag. Maar je doet dit werk voor het belang van de hele gemeente, van alle inwoners.” Wat is er nodig om daar anders mee om te gaan? “Ik wil het goede in onze gemeente graag behouden en waar mogelijk mooier maken. Om dat te bereiken heb je vertrouwen in elkaar nodig; binnen de gemeenteraad, maar ook naar de ambtenaren. We doen allemaal ons best, maar we kunnen niet alles perfect. Burgers hebben hierin ook wat te melden. We moeten geen houding hebben van ‘wij weten het wel’.”

S TA A T VA N DE R AA D L O CH E M

- 9 -

M AA R T - 2 0 1 8

- THEMA: HEB JE ALS RAADSLID EEN GROOT (LANDELIJK) NETWERK NODIG? -

‘ZONDER CONTACTEN ZOU IK WEINIG INVLOED HEBBEN’ — Jan Beltman uit Laren kwam in mei 2014 in de gemeenteraad. Hij is melkveehouder en volgt al sinds zijn jeugd de politiek, zowel landelijk als regionaal. Beltman zat voor de gemeentelijke herindeling ook al acht jaar in de Lochemse gemeenteraad. Heb je als raadslid een landelijk netwerk nodig om goed te kunnen functioneren? “Ik keek op de lagere school al naar Kamerdebatten. Ik loop veel mee in Den Haag, praat mee, adviseer, maar daar loop ik niet mee te koop. Ik zou volgens mij minder invloed hebben als ik geen contacten had in Den Haag en in Arnhem, bij de provincie. Daar kan ik informatie halen, steun zoeken.” Wat hebben die contacten opgeleverd? “Ik heb er bijvoorbeeld met anderen bij de provincie voor geijverd dat Lochem in het streekplan een subregionale functie zou krijgen. Daardoor heeft de provincie besloten dat Lochem er tien hectare bedrijfsterrein bij kon krijgen. Dat biedt groeimogelijkheden en is goed voor de toekomstige werkgelegenheid.”

‘IK DRAAG GRAAG BIJ AAN BETER BELEID’

Waar heb je het meest van genoten de afgelopen vier jaar? “Ach, ik ben een praktisch mens. Ik heb me meteen sterk ingezet voor de nieuwe rondweg. Ik ben voor vooruitgang. Je moet soms dertig jaar vooruit denken en die rondweg is heel goed voor Lochem, ook op de lange termijn. Jammer dat het besluit om hem aan te leggen niet eerder is gevallen. Nu gaat die rondweg 30 miljoen euro meer kosten dan eerder werd geraamd. Dat is erg zonde van het geld. Deze slag heb ik verloren, maar ik vond het wel heel mooi om me hier voor in te zetten. Ik draag graag bij aan beter beleid.”

Raadslid Jan Beltman

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

Voor wie doe je het raadswerk? “Ik zit er niet voor mezelf of voor de eigen club, maar voor de mensen, de inwoners van de gemeente. Het is een mooie positie, want je wordt toch gekozen door een achterban, je bent volksvertegenwoordiger. Ik loop er niet mee te koop dat ik raadslid ben. Ik hoef niet zo nodig op de voorgrond te staan.”

- 10 -

M AA R T - 2 0 1 8

DALENDE OPKOMST, VERSNIPPEREND PARTIJENLANDSCHAP… Gemeenteraden staan onder druk. De opkomst bij lokale verkiezingen blijft dalen, het rekruteren van nieuwe raadsleden wordt steeds lastiger, het partijlandschap versnippert steeds verder en door de nieuwe, gedecentraliseerde taken raken raadsleden meer en meer overbelast. Heeft de lokale democratie nog perspectief? Wat is de legitimiteit van de

gemeenteraad? In januari 2017 wijdde de Universiteit Leiden er een symposium aan. In het kader van het profileringsgebied Politieke Legitimiteit doen veel wetenschappers aan de

Raadslid Marleen

Universiteit Leiden onderzoek

van der Meulen

naar deze kwesties. Op dat symposium kwam ook

- THEMA: FUNCTIONEREN VAN DE DEMOCRATISCHE RECHTSSTAAT -

het rapport ‘Maatwerkdemocratie, over de toekomst

‘HOE LEGITIEM IS ONS WERK ALS RAADSLID EIGENLIJK?’ —

van de gemeenteraden’ aan de orde dat de Denktank van de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) in juni 2016 voltooide. Er kwamen stellingen aan de orde die nog steeds te denken geven: •

gemeentelijke herindeling is slecht voor de legitimiteit van gemeenteraden, zoals

Marleen van der Meulen uit Gorssel kwam in 2014 in de raad namens D66.

blijkt uit de lagere

Ze was vanaf september 2016 enkele maanden plaatsvervangend fractievoorzitter. Ze staat bekend als een bevlogen en idealistisch raadslid. Hoe geef je als raadslid de democratische rechtsstaat vorm? “Als gemeenteraad en dus als raadslid ben je onderdeel van de democratische rechtsstaat. Ik vraag me wel af hoe legitiem ons werk als raadslid eigenlijk is. In eerste instantie komt de legitimiteit van de mensen die op je hebben gestemd, de directe achterban. Maar moeten we niet meer met panels werken? Met referenda? Dat is een manier om veel meer inwoners te bereiken.” Wat kunnen inwoners zelf doen om de rechtsstaat vorm te geven? “Inwoners willen vaak gewoon dat dingen door de gemeente of instanties opgelost worden. Met name voor onderwerpen van het grotere belang zetten mensen zich maar weinig in. Daarmee zijn we als raadsleden een soort

onmisbaar verlengstuk van de inwoner. Wij zijn immers hun democratisch gekozen vertegenwoordiger. Dat geeft ons wel een grote verantwoordelijkheid.” Weten inwoners jou als raadslid wel te vinden? “Als ik in Gorssel over straat loop, spreken de mensen me wel aan over zaken die hen bezighouden. Omgekeerd vraag ik mensen ook om hun mening. In de vergaderstructuur van de raad is een stap gezet om de mening van de inwoners een betere plek te geven. Er wordt nu actiever gecommuniceerd tussen inwoners en raadsleden.”

‘WE ZIJN ALS RAADSLEDEN EEN SOORT ONMISBAAR VERLENGSTUK VAN DE INWONER’

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 11 -

M A AR T - 2 0 1 8

verkiezingsopkomsten; •

de massale opkomst van lokale partijen versterkt de legitimiteit van gemeenteraden;

•

lokale referenda en burgerinitiatieven kunnen die legitimiteit versterken;

•

Nederland heeft een teveel aan raadsleden;

•

raadsleden krijgen te weinig training en ondersteuning om een volwaardige democratische controle uit te oefenen op het lokale bestuur en op regionale samenwerking.

COALITIE <- > OPPOSITIE

hoe zit dat? —

COALITIE

Wat zijn de voor- en nadelen van deelname aan de coalitie en het voeren van oppositie? De coalitie wordt als een teamverband gezien. Je doet dingen samen met andere fracties en je kunt dus samen optrekken, waardoor je meer kunt bereiken, maar je bewegingsvrijheid is tegelijk wel beperkter dan in de oppositie.

OPPOSITIE

De oppositie is daarentegen vaak verdeeld. Je kunt daardoor moeilijker ‘scoren’, tenzij je heel sterk bent in het smeden van gelegenheidscoalities. De oppositiepartijen voelen zich dikwijls niet gehoord of serieus genomen door de coalitiepartijen. Dit is een punt van aandacht voor de coalitiepartijen. Verschillende raadsleden pleiten voor een serieuzere uitwisseling van gedachten en standpunten.

ERIC-JAN DE HAAN (VVD):

“Wat ik voor mij zelf als succes ervaar, is dat we door luisteren, elkaar opzoeken en waar mogelijk zaken a-politiek maken grote stappen hebben gezet. Want dat bindt ons allemaal als raadsleden: de liefde voor de gemeente en haar in alle opzichten beter achterlaten dan het was.”

FREDDY VAN DITSHUIZEN (GB):

“Vorige keer zaten wij in de oppositie. Toch waren we niet zo zuigend als de oppositie nu kan zijn. We moeten de oppositie aan de andere kant ook vaker iets gunnen en vroegtijdiger bij dingen betrekken.”

JOS ISRAEL (PVDA):

“Als je in de coalitie zit, worden veel onderwerpen van tevoren ‘afgetikt’. Er is dan al een compromis gesloten. Bij vragen van de oppositie wordt al snel geroepen: blijf bij de hoofdlijnen. Dat is dan niet fair. Als oppositie wil je vaak wel details weten of een punt kunnen maken.”

MARIAN BEUKE (PVDA)

“Ik zou wel wensen dat we tussen coalitie en oppositie serieuzer van gedachten wisselen met elkaar. Onze stem doet er als oppositiepartij nu niet zo toe.”

COALITIE 1) Alliantie 2) Associatie 3) Blok 4) Blokvormig 5) Federatie 6) Partijstelsel 7) Partijverbond 8) Politiek blok 9) Politiek samenwerkingsverband 10) Politiek verbond 11) Samengestelde partijen 12) Samenwerkingsverband 13) Unie 14) Verbond 15) Verbond tussen politieke partijen 16) Verbond van partijen 17) Verbond van twee partijen OPPOSITIE 1) Contramine 2) Partij van verzet 3) Partijen in de kamer die niet in kabinet zitten 4) Tegenkanting 5) Tegenovergestelde 6) Tegenovergestelde stand van twee hemellichamen 7) Tegenpartij 8) Tegenstand 9) Tegenwerking 10) Verzet

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 12 -

M AA R T - 2 0 1 8

- THEMA: DIGITALISERING -

Raadslid Arjen Dieperink

‘HET MOET GEMAKKELIJKER WORDEN VOOR BURGERS’ Arjen Dieperink uit Lochem is een wandelend geheugen. Hij heeft thuis zo’n 45 meter aan archiefstukken staan. Als je wil weten hoe iets de afgelopen 11 jaar precies is gegaan in de gemeente, vraag het Arjen. “Hoe kreeg je de raadstukken 11 jaar geleden? “Toen ik 11 jaar geleden begon als raadslid kreeg je één keer per maand een dikke enveloppe met raadsstukken thuis. En wekelijks een ‘groene brief’ van de griffie over de ingekomen brieven. Die lagen dan in de leeskamer. In die leeskamer kwam je geregeld andere raadsleden tegen.” Vind je de digitalisering van de raadsstukken en werken met een iPad een voortuitgang? “Nee, want destijds had je als raadsleden veel meer direct contact met elkaar. Ja, want het werkt op zich wel handig met digitale stukken. Alleen is de iPad niet zo goed ingericht. Je kunt de bijlagen niet gemakkelijk opslaan. Die mail ik dus maar naar mijn eigen pc om een back-up te maken. Dat doe ik in een eigen mappenstructuur per onderwerp. Je moet dus zelf een archief-oplossing bedenken.”

‘HEEL GOED DAT DE BIBLIOTHEEK CURSUSSEN GEEFT OM MENSEN WEGWIJS TE MAKEN OP WEBSITES VAN DE OVERHEID, MAAR EIGENLIJK ZOU DAT NIET NODIG MOETEN ZIJN’

tische informatie over voorwaarden voor huishoudelijke hulp of hoe je die moet aanvragen, is bijna niet te vinden. Het moet makkelijker worden voor inwoners om te zoeken op de website. Heel goed dat de bibliotheek cursussen geeft om mensen wegwijs te maken op websites van de overheid, maar eigenlijk zou dat niet nodig moeten zijn. En goed dat ouderen via de bibliotheek digitale diploma’s kunnen halen.” Wat moet er wat jou betreft gebeuren in de nieuwe gemeenteraad op het vlak van digitalisering? “De iPad weg en daarvoor in de plaats een tablet of iets dergelijks waar je stukken in kunt opslaan. Uiteraard moet alle informatie goed beveiligd zijn. En de nieuwe stemkastjes in de gemeenteraad vind ik een verademing. Stemmen wordt nu veel rustiger en gaat vlotter.”

Wat brengt digitalisering de burger? “Ga eens naar de website van de gemeente en zoek dan op huishoudelijke hulp. Dan krijg je eindeloze rijen besluiten van B & W en dergelijke. Maar prak-

Hoe en wat van het burgerpanel De ideeën, meningen en bijdragen van inwoners zijn erg belangrijk voor de gemeente Lochem. Inwoners kunnen sinds april 2017 lid worden van het burgerpanel Lochem Spreekt. De gemeente vraagt leden enkele keren per jaar om inbreng te geven over allerlei onderwerpen die spelen in de

de digitale instrumenten

gemeente. Daarnaast wordt het panel benaderd over

In het begin van de raadsperiode in 2014-2018 is gestart met het

(actuele) onderwerpen die specifiek op inwoners van

digitaal werken. Raadsleden, collegeleden, griffie en anderen

toepassing zijn.

kunnen sindsdien via Notubiz bij de vergaderstukken. Daarvoor Inwoners van Lochem hebben als lid van Lochem Spreekt

werd onder andere een iPad ter beschikking gesteld. Er wordt geen papier meer gebruikt. Anno 2018 stemmen de raads-

direct invloed op de kwaliteit van hun leefomgeving, de

leden digitaal, krijgen ze de raadgever van de griffie digitaal

gemeentelijke dienstverlening, beleid en projecten. Lochem

en is nagenoeg alle communicatie digitaal. Er worden geen

Spreekt heeft op dit moment 1.184 panelleden. Offline doen er 23 mee; de rest online. Het panel is tot nu toe vijf keer

verslagen meer gemaakt van de tafels en raadsvergadering.

ingezet bij de onderwerpen Leefbaarheid en Participatie,

Alles wordt nu digitaal gedocumenteerd.

Duurzaam wonen en vervoer, het Testlab lokale democratie, Beeld- en geluidsverslagen van de vergaderingen maken het

Input beleidskader openbare ruimte en Verkiezingsdebat-

mogelijk om alles terug te zien en te horen. Verslagen zijn daar-

thema’s.

bij meer geworden dan een droge opsomming van teksten. In beeld en geluid komt immers ook de entourage en de emotie die in een debat wordt gelegd veel beter naar voren.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 13 -

M A AR T - 2 0 1 8

- THEMA: MET DE RUG NAAR HET GEMEENTEHUIS -

‘MENSEN MOETEN ZICH VEILIG VOELEN OM CONTACT TE LEGGEN’ — Tanja Pompe - Snoek (D66) woont al meer dan 20 jaar in Lochem. Zij kwam in 2014 in de gemeenteraad.

07 Raadslid Tanja Pompe - Snoek

VANUIT DE RAADSLEDEN Draagvlak ‘Pakweg 1,5 % van de burgers zijn mensen die maatschappelijk actief zijn, die zich betrokken voelen, bijvoorbeeld als bestuurder van een

Wat is voor jou de positie van een raadslid? “Een raadslid is voor mij een verlengstuk van de burger die verbindingen legt tussen de gemeente en de burger. Mensen moeten zich veilig voelen om contact te leggen. Wij controleren ook wat er in het gemeentehuis goed en fout gaat. Ik ben er voor iedereen en ben makkelijk toegankelijk. Mensen kunnen me altijd bellen, of het nu gaat om struiken die in de weg staan of een omgevallen boom. We staan niet voor niets met ons 06-nummer in de gemeentegids.” Ben je als raadslid anders dan als burger? “Nee, ik ben me als raadslid niet anders gaan gedragen. Ik ga wel vaker naar bijeenkomsten om mensen te ontmoeten, mijn gezicht te laten zien. Het gemeentehuis uit dus. En ik heb vaker dan voorheen ‘vergaderingen in de supermarkt’, ofwel gesprekjes met inwoners die me daar aanspreken.”

sportvereniging. Als we als raad, gemeentebestuur en ambtenaren met hen de koppeling kunnen maken, dan zou dat ons maatschappelijk draagvlak flink verbeteren.’

Mobieltjes ‘Doe de mobieltjes en de iPads weg in de raadsvergaderingen. Die

‘MENSEN MOETEN ZICH VEILIG VOELEN OM CONTACT TE LEGGEN.’ Wat kun je nog meer doen als je met je rug naar het gemeentehuis staat? “Je kunt wel zeggen dat je je als raadslid niet met de uitvoering van beleid moet bemoeien, maar dat is te makkelijk gezegd, zeker als er dingen misgaan. Als ik dingen signaleer, ga ik toch in gesprek met de ambtenaar die daarover gaat.”

geven veel ontrust en afleiding. Ze zijn misschien wel handig hoor, om gaande de vergadering even een motie uit te wisselen bijvoorbeeld, maar ik vind dat niet kunnen.’

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 14 -

M AA R T - 2 0 1 8

‘JE MOET VOORAL NAAR DE BELANGEN VAN INWONERS KIJKEN’ — Willem Beekman werd in maart 2014 gekozen tot raadslid voor GroenLinks. Hij houdt zich onder andere bezig met het buitengebied, gemeentelijke financiën en de mantelzorg. Beekman woont in Lochem. Hoe sta jij met je rug naar het gemeentehuis, dus met je gezicht naar de samenleving? “In het begin ga je enthousiast naar veel bijeenkomsten in de dorpen en wijken. Maar ook kom je langzamerhand in een eindeloze stroom van raadstukken en vergaderingen. Mijn advies aan de nieuwe raad is om voor beide zaken een goed evenwicht te vinden.”

08 Raadslid Willem Beekman

Hoe zie je de taak als volksvertegenwoordiger van een raadslid? “Dat je vooral naar de belangen van de inwoners kijkt. Het gaat niet alleen om je eigen partij. Zorg ervoor dat niemand buiten de boot valt, je bent er ook voor mensen die niet mondig zijn. Daarbij vind ik integriteit ook heel belangrijk. Wees altijd eerlijk, houd er geen geheime agenda op na. Je hebt een voorbeeldfunctie. Ik vind ook dat je inwoners zo veel mogelijk moet betrekken bij besluitvorming over dingen die hen raken.”

VANUIT DE RAADSLEDEN Wat is er leuk aan? ‘Ik vind lokale onderwerpen leuk. Het gaat om het zwembad om de hoek, om wel of geen zorg krijgen, om irritaties over het groenonderhoud. In de raad neem je uiteindelijk de besluiten over dit soort zaken.’

Wat moet je in huis hebben? ‘Je hebt tijd nodig, kennis van zaken, sensibiliteit voor politiek en besturen. En al moet je kunnen omgaan met het lokale bestuurlijke systeem, ik vind dat nieuwe

‘JE BENT ER OOK VOOR MENSEN DIE NIET MONDIG ZIJN.’ Je hebt om de week, samen met Hennie van der Most, een column in De Berkelbode. Is dat een goed podium om te communiceren met inwoners? “In de vier jaar dat we dit doen, heb ik misschien drie reacties via de e-mail gehad. De columns worden op zich wel goed gelezen, merk ik in gesprekken, maar reacties komen er amper. Ik realiseer me dat de columns vaak over raadskwesties gaan en vooral aan Hennie zijn gericht en niet zozeer direct aan de inwoners. Wel schrijf ik altijd vanuit mijn beleving en zaken die ik persoonlijk belangrijk vind en waar ik mij voor inzet.”

raadsleden ook de ruimte moeten krijgen om het op hun eigen manier te kunnen doen.’

Nieuwsgierig ‘Je moet ontzettend nieuwsgierig zijn. Hoe werkt het? Waarom zo? Je moet open en ontvankelijk zijn. En je moet snel de hoofdzaken van de onzin kunnen scheiden bij het lezen van stukken.’

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 15 -

M A AR T - 2 0 1 8

- THEMA: DE DRIE DECENTRALISATIES WMO, PARTICIPATIE EN JEUGDZORG -

‘IK ZOU MEER GRIP WILLEN OP DE NIEUWE TAKEN VAN DE GEMEENTE’ Erik Haverkort (VVD) uit Eefde werd vier jaar geleden raadslid en fractievoorzitter van de VVD. Hij is zelfstandig projectmanager. Als je kijkt naar de drie taken die naar de gemeente zijn gekomen - de Wmo (zorg), participatie en jeugdzorg – waar heb je dan als raadslid vooral op ingezet? “Het allerbelangrijkst vind ik dat we proberen te sturen op welzijn en leefbaarheid in de gemeente. De belangrijkste knop is voor mij om de kosten van het sociale domein in de gaten te houden. We zijn de afgelopen jaar in Lochem bijvoorbeeld van 350 naar 500 mensen in de bijstand gegaan, terwijl ik vind dat iedereen moet kunnen meedoen in onze samenleving. Wij roepen al vier jaar dat werk de beste sociale voorziening is. We willen daarom tenminste die 150 mensen die in de bijstand kwamen weer aan het werk hebben.”

Als je een toverstafje had, wat zou je dan willen veranderen op het gebied van de zorg? “Mijn grote wens is om de vergrijzing om te buigen in kansen. Lochem mag best het Florida van Nederland worden. Laten we investeren in nieuwe woonvormen. Als bijvoorbeeld een partner zorg nodig heeft, dan moet een echtpaar wel bijeen kunnen blijven. Vergrijzing levert bovendien ook werkgelegenheid op. Laat jonge mensen uit de streek na hun opleiding ook hier komen werken. Als je het onderhoud van je gebouwen door lokale partijen laat doen, dan kun je het ‘onderhoud’ van ouderen ook door lokale mensen laten doen.”

Bij de drie zogeheten decentralisaties heeft het Rijk taken naar de gemeenten overgeheveld. Kan een gemeenteraad genoeg sturen waar het om die nieuwe taken gaat? “We hebben er als raad helaas weinig invloed op. Ik zou willen dat we meer grip krijgen op die nieuwe taken. Maar we kunnen het niet alleen aan de overheid overlaten. Daarom ben ik ook actief in Stichting Werkatelier, waarbij ondernemers de kar trekken en investeren in mensen. Dat vind ik een mooi burgerinitiatief.”

‘ALS JE HET ONDERHOUD VAN JE GEBOUWEN DOOR LOKALE PARTIJEN LAAT DOEN, DAN KUN JE HET ‘ONDERHOUD’ VAN OUDEREN OOK DOOR LOKALE MENSEN LATEN DOEN’ De invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) leverde in Lochem forse discussie op over de huishoudelijke hulp. Hoe kijk je daar nu op terug? “In die kwestie hebben we als VVD een flinke omslag gemaakt. Het bestuursakkoord hierover dekte voor 99% ons programma. Wij steunden als VVD het akkoord van de coalitie, maar een jaar lang is van daaruit nooit gevraagd hoe wij er instonden, ook niet toen de rechtszaken gingen spelen. We hebben toen met de andere oppositiepartijen de deur opengebroken. Drie maanden later was er een oplossing waar ik nog steeds trots op ben.”

Wat zijn de 3D's? Vanaf 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor nieuwe taken op het gebied van werk, zorg en jeugd. Het betreft drie zogeheten ‘decentralisaties’ van zorg, werk en jeugdhulp, ook wel de drie D’s genoemd. Op het gebied van de zorg is de Awbz deels overgegaan naar de Wmo en de Zorgverzekeringswet. Gemeenten zijn sinds 1 januari 2015 via de Wmo verantwoordelijk voor ondersteuning en begeleiding van hun inwoners. Het beschermd wonen is ook onder de verantwoordelijkheid van gemeenten komen te vallen. Op het vlak van werk kwam de Participatiewet, die bedoeld is om meer mensen, ook met een arbeidsbeperking, aan de slag te krijgen. De wet richt zich op de doelgroepen van de Wet Sociale Werkvoorziening (WSW), de Wajong en de Wet werk en bijstand (WWB). Delen van de laatste twee wetten zijn opgegaan in de Participatiewet. De gemeente is nu verantwoordelijk voor mensen die ondersteuning nodig hebben om te kunnen werken. De gemeenten hebben nu ook een jeugdhulpplicht: kinderen tot 18 jaar ontvangen de hulp die nodig is. Met de invoering van de Jeugdwet gingen de taken van de verschillende Bureaus Jeugdzorg over van provincies naar de gemeenten. Andere nieuwe taken voor gemeenten zijn de gesloten jeugdzorg (ook jeugdzorgplus genoemd), de jeugd-geestelijke gezondheidszorg (GGZ), de jeugdbescherming en de jeugdreclassering en de zorg voor licht verstandelijk gehandicapte jongeren.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 16 -

M AA R T - 2 0 1 8

09 Raadslid en fractievoorzitter Erik Haverkort

PARADIJSVOGELS IN FLORIDA In de Amerikaanse staat Florida wemelt het in de zonovergoten winters van de pensionado’s: zo’n 115.000 gefortuneerde Amerikaanse ouderen brengen daar in het aangename klimaat graag de winter door, dikwijls in afgesloten resorts, voorzien van alle gemakken, luxe en comfort. Deze paradijsvogels – ook wel snowbirds genoemd omdat ze de winter ontvluchten – zorgen voor een soort seizoen-industrie van zorgverleners, sportclubs, restaurants, cocktailbars, plastisch chirurgen, gezondheidsklinieken, helderzienden, winkelcomplexen, autodealers, makelaars enzovoorts. De zogeheten Villages vormen voor de bewoners het voorportaal van de hemel en leveren duizenden, zo niet tienduizenden (seizoens) banen op.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 17 -

M A AR T - 2 0 1 8

- THEMA: SAMENWERKING MET INWONERS EN ORGANISATIES -

‘LUISTER MEER NAAR WAT ONDER INWONERS LEEFT’ — Coby Wiltink uit Almen werd in 2014 in de gemeenteraad gekozen voor het CDA. De vier-koppige fractie was geheel nieuw en daarmee vrij onervaren. Ze staat als raadslid het liefst naast en tussen de inwoners.

Hoe werk jij als raadslid samen met inwoners en organisaties? “Ik sta het liefst tussen de inwoners. Als volksvertegenwoordiger weet ik graag wat er bij de mensen leeft, ben ik meer van het uitvoeren dan van het beleid. Ik kijk steeds naar de gevolgen van het beleid voor inwoners. En ik ga alle vergaderingen van de dorpsraden langs.”

Raadslid Coby Wiltink

Hoe zie je de samenwerking tussen de gemeente en de inwoners? “Ik denk dat ambtenaren zich soms veel meer en beter kunnen inbeelden wat er bij inwoners leeft. Als de mensen bijvoorbeeld zien dat de bermen en ander groen een rommeltje zijn en daar meldingen over doen, kun je ze niet wegsturen met de boodschap dat ze voldoen aan ‘beeldkwaliteit b’. Daar kan een burger niets mee.”

‘ALS VOLKSVERTEGENWOORDIGER WEET IK GRAAG WAT ER BIJ DE MENSEN LEEFT’ Als mensen ontevreden zijn, wie is dan aan zet? “De dorpsraden kunnen hier een belangrijke rol in spelen. In de vergaderingen daarvan komen zaken aan de orde. Daar zit altijd een ambtenaar bij. Die moet signalen doorspelen aan de desbetreffende wethouder, zeker als rechtstreekse klachten en meldingen geen effect blijken te hebben.”

M E N SEN M EN S In 1992 wordt Leo Berndsen, aanstaande commissaris bij verzekeraar Nedloyd, in NRC Handelsblad in een portret over hem een ‘mensenmens’ genoemd. Het is zo ongeveer het eerste artikel in de media waar deze typering voor een ‘sociaalvoelend, menslievend wezen’ voorkomt. In 1993 noemde de toenmalige Amsterdamse burgemeester Ed van Thijn een overleden stadgenote een mensenmens. Vanaf het jaar 2000 neemt het fenomeen mensenmens

Moet de raad ook naar zichzelf kijken? “Ik hoor in de raad vaak het excuus: dat is uitvoering, wij gaan over het beleid, over de grote lijnen. Maar als het beleid niet of onvoldoende uitwerkt, moeten we daar wat mee.”

een vlucht. Figuren als Ahold-topman Cees van der Hoeven, tvpresentator Jos Brink en presentatrice Wendy van Dijk heten dan opeens mensenmensen te zijn. In vacatures wordt in dit millennium eveneens steeds vaker naar mensenmensen gezocht. Ook in de politiek verschijnen mensenmensen, Lochem niet uitgezonderd. Wie even goed om zich heen kijkt, ontdekt er vast wel een paar.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 18 -

M AA R T - 2 0 1 8

HEEFT DE GEMEENTERAAD GEEN TOEKOMST? Hoe blijf je als gemeenteraad aan het roer van de lokale democratie? Als je tegelijkertijd kapitein, stuurman en loods moet zijn, hoe vul je dat dan in? Het is een pittige klus. Vier jaar geleden, aan de vooravond van de vorige gemeenteraadsverkiezingen, verscheen het boekje ‘De gemeenteraad heeft geen toekomst’ van Jasper Loots

en Piet-Hein Peeters. Alleen de

Raadslid en

gemeenteraad de baas. De raad

fractievoorzitter

wikt, beschikt en verdeelt de

Pieter Bas ter Maat

centen. Maar is dat in de praktijk

titel stemt al tot nadenken. Volgens de grondwet staat de raad aan het hoofd van de gemeente. Op papier is de

ook zo? Heeft de gemeenteraad

- THEMA: DE ROL VAN DE RAAD IN DE KOMENDE PERIODE -

niet aan relevantie verloren

‘RAAD MOET WEER BAAS OVER EIGEN AGENDA WORDEN’ —

door beleidsontwikkelingen als transities in het sociale domein en de invoering van de nationale politie? Heeft het dualisme de positie van de raad niet verzwakt? Is de raad niet eerder het vijfde wiel aan de wagen dan het hoofd van de gemeente?

Pieter Bas ter Maat uit Lochem kwam in 2014 nieuw in de gemeenteraad. Hij volgde halverwege deze raadsperiode Radboud Ammerlaan op als fractievoorzitter van het CDA.

Verschillende bestuurskundigen en andere deskundigen en diverse raadsleden zelf gaan in het boekje in op deze vragen. Na vier jaar is het nog steeds relevant

Wat is jouw boodschap aan de toekomstige raad? “Pak de thema’s op die je belangrijk vindt. Raadsleden kunnen een week vullen met alle uitnodigingen en dossiers die ze ontvangen. Richt je op onderwerpen waarbij je het verschil wil maken.”

Waar zijn de inwoners in dit verhaal? “In het proces van voorbereiden van besluiten is de invloed van inwoners voor mij erg belangrijk. Betrek altijd het perspectief van de burger erbij. Het besluitvormingsproces is ontzettend belangrijk, zowel bij raadsleden, als bij de wethouders en de ambtenaren.”

Wat kun je daar zelf aan doen? “Spreek elkaar aan over de veranderingen die we willen: het beslissen op hoofdlijnen bijvoorbeeld. Laten we ons bijvoorbeeld aan de afspraak houden om alleen te spreken over voorstellen waarvan we weten dat er moties of amendementen over zijn ingediend.”

Wat moet er anders? “Raadsleden moeten meer tijd krijgen om hun werk goed te doen. Er moet ook een behoorlijke vergoeding tegenover staan, al is het maar voor één dag per week. Maak bijvoorbeeld de vrijdag tot raadsdag van alle raadsleden. Dan kunnen ze onderling overleggen, onderwerpen uitdiepen, gesprekjes met de wethouders hebben, op onderzoek uitgaan in een andere gemeente.”

‘DE RAAD IS VOOR MIJ DE OORSPRONG VAN ALLE BESLUITEN EN NIET ALLEEN DE BEOORDELAAR’

om je als raadslid deze vragen te stellen.

TIP!

Zorg ervoor dat je wel goed kunt uitleggen waarom je tot een besluit bent gekomen.

Wat is de volgende stap? “Laten we met elkaar bij belangrijke onderwerpen een ‘houtskoolschets’ maken van wat er daarbij echt toe doet. Dan kan het college vervolgens met een voorstel komen. De raad is voor mij de oorsprong van alle besluiten en niet alleen de beoordelaar.”

Fulltime baan “Maak van het raadwerk maar een fulltime baan. Dan kun je het als raadslid tenminste goed doen op één gebied. Zo haal je het uit de politieke sfeer. En zo heb je ook meer tijd om de bevolking beter te betrekken bij besluiten.” - Hennie van der Most

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

VALKUIL

Je denkt dat je als nieuw raadslid veel kunt bereiken, maar ik kwam er achter dat je persoonlijke invloed beperkt is. Je bent één van de 23 raadsleden.

- 19 -

M A AR T - 2 0 1 8

- THEMA: HET NIEUWE VERGADERMODEL VAN DE RAAD In november 2017 begon Lochem een proef met een ander vergadermodel van de gemeenteraad. Eric-Jan de Haan en

Raadslid

Hamp Harmsen vertellen over de eerste ervaringen daarmee.

Eric-Jan de Haan

‘‘HET IS NOG WAT ONWENNING, MAAR NU ZEKER LEVENDIGER’’ Eric-Jan de Haan uit Lochem kwam vier jaar geleden in de gemeenteraad voor de VVD. Hij werkt als zelfstandig adviseur voor ruimtelijke ontwikkelingen bij diverse gemeenten door het hele land.

Het nieuwe vergadermodel van de raad is in november 2017 als proef begonnen. Hoe bevalt het? “Het college draagt een onderwerp voor en dan bepaalt de agendacommissie in wat voor soort vergadering het komt: informerend, adviserend, oordeelvormend of beeldvormend. Inwoners en vertegenwoordigers van belanghebbende partijen mogen meediscussiëren. Het was in het begin nog wat onwennig, maar het is zeker levendiger geworden. ‘Ik ben voor veranderen en verbeteren en hoop dat "De focus ligt nu op de maandaghet nieuwe vergadermodel tot betere avond en dat kan ik gelukkig besluitvorming gaat leiden.”

Jan Beltman:

goed inpassen met mijn werk. De

Hoe kwam dit model tot stand? “We hebben de afgelopen jaren al van alles geprobeerd om de raad efficiënter en zinvoller te laten werken: open rondetafelgesprekken, formele en informele werkgroepen, de initiatieftafel. Dit nieuwe model is het resultaat van overleg tussen alle fractievoorzitters. De griffie heeft onze wensen vertaald in dit nieuwe model. We proberen het een half jaar en gaan het dan evalueren.”

invloed van de raad is nu wel flink beperkt; je hebt minder tijd om je punt te maken. Je moet heel goed ingelezen zijn en op het juiste moment

‘inspringen’,

want

moet op één avond een onderwerp bediscussiëren nemen.

een

besluit

Dat zal voor nieuwe

raadsleden een hele klus worden, zeker als je alle achtergronden, de verhoudingen in de dorpen en dergelijke nog niet zo goed kent."

‘IK BEN VOOR VERANDEREN EN VERBETEREN EN HOOP DAT HET NIEUWE VERGADERMODEL TOT BETERE BESLUITVORMING GAAT LEIDEN’ Hebben de fracties genoeg oog voor het algemeen belang? “We staan als partijen in weinig kwesties principieel echt ver uit elkaar. Ik kan me mateloos ergeren als alle fracties de rijen gesloten willen houden in plaats van dat het echt om de inhoud gaat. Ik sta altijd open voor gezamenlijke oplossingen. Je bent er immers niet voor persoonlijk gewin of partijbelangen.”

Werkt de raad effectief genoeg naar jouw zin? “Ik heb er een volle baan naast en mede daardoor heb ik geen tijd om in alle details te duiken. Dan moet je in de raad ook niet met onzinmoties en dergelijke aankomen. Dat is zonde van de tijd.”

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 20 -

M AA R T - 2 0 1 8

- THEMA: HET NIEUWE VERGADERMODEL VAN DE RAAD -

‘POLITIEK HOKJESDENKEN IS OVER DE HOUDBAARHEIDSDATUM HEEN’ — Hamp Harmsen uit Lochem kwam in 2014 in de gemeenteraad als nieuwe lijststrekker en fractievoorzitter van D66. Hij is geboren aan de Scheggertdijk in Almen en in zijn paspoort staat Gorssel. Vanaf september 2016 tot 1 mei 2017 is hij vervangen vanwege ziekte.

Het nieuwe vergadermodel is in november 2017 als proef begonnen. Hoe bevalt het? “Elke maandagavond is nu raadsavond. Ik zie dat er zeker in oordeelsvormende bijeenkomsten meer debat is. En als het debat op zo’n bijeenkomst is gevoerd en uitgediscussieerd, dan kan het als hamerstuk naar de raadsvergadering. Het is experimenteler dan we gewend waren en het lijkt een vooruitgang: levendiger en efficiënter. Dat is een goede ontwikkeling.” Helpt het raadsakkoord bij de besluitvaardigheid van de raad? “Regel de dingen aan de voorkant goed met elkaar en kijk daarbij vooral naar het algemeen belang. Dat geeft richting aan veel belangrijke onderwerpen. Ik ben vooral een pragmaticus en een realist. Ik denk niet vanuit dogma’s en doctrines.”

Wat vraagt het raadswerk nu van een raadslid? “We hebben nu een ander soort raadsleden nodig. Het politieke hokjesdenken is echt over de houdbaarheidsdatum heen. Je moet kunnen reflecteren en vooral niet te vooringenomen zijn. Ik vind dat we ook voor een goed college moeten gaan, met echte vakmensen. En bijvoorbeeld niet een wethouder naar voren schuiven omdat die als raadslid al zolang meedraait. Maar als raadslid moet je er ook vooral voor de inwoners zijn.”

‘HET IS EXPERIMENTELER DAN WE GEWEND WAREN EN HET LIJKT EEN VOORUITGANG: LEVENDIGER EN EFFICIËNTER’

Voorbeeld van een politieke avondagenda

- M2018 SAgenda TA A T VAPolitieke N DE R AAvond AD L OLochem CH EM op- 292 1januari A AR Tin- het 2 0 1gemeentehuis 8 te Lochem

13 Fractievoorzitter Hamp Harmsen

- THEMA: DE VERANDERENDE GRIFFIE -

‘VALKUIL IS DAT GRIFFIE TE VEEL VOOR ONS GAAT ORGANISEREN’ — Jolande van Borrendam uit Harfsen werd half februari 2016 fractievoorzitter van GroenLinks en volgde in die hoedanigheid Tonnie Tekelenburg op.

14 Fractievoorzitter Jolande van Borrendam

Ze zit bijna 8 jaar in de raad.

Hoe vind je de raadsgriffie nu functioneren? “Het is heel goed dat de raadgriffie is uitgebreid. Er is nu een duidelijke verbetering. Al het raadswerk loopt goed, alle informatie is toegankelijk, de structuren zijn duidelijk. Als we een raadsvoorstel willen maken, dan worden we goed geholpen. En de griffie geeft advies, soms ook ongevraagd. Als een amendement of motie bijvoorbeeld helderder kan worden verwoord. Een valkuil is wel dat de griffie te veel bijeenkomsten voor ons gaat organiseren. Het wordt soms wel wat veel.”

‘HEEL GOED DAT DE RAADGRIFFIE IS UITGEBREID. ER IS NU EEN DUIDELIJKE VERBETERING’

onderwerp inwoners kunnen meespreken en hoe je je daarvoor aanmeldt. Dat is informatie waar de burger wat aan heeft.” Wat kan de raadsgriffie nog meer betekenen? “De griffie kan de raad ook ondersteunen in de ‘bewakende’ rol. Tijdens een raadsvergadering doet het college allerlei toezeggingen, worden er diverse besluiten genomen, moties en amendementen aangenomen. Maar wat komt daarvan terecht? Wordt het ook allemaal uitgevoerd en nagekomen? Het is best lastig om dat bij te houden. Daarin ligt ook een rol voor de griffie. Verder kan de griffie de raad helpen bij haar kaderstellende rol.”

En wat merkt de burger daarvan? “Je ziet nu bijvoorbeeld dat op de gemeentepagina in de Berkelbode duidelijk staat aangegeven bij welk

de digitale raadgever Wekelijks krijgen raadsleden de digitale Raadgever van de raadsgriffie. Vóór 2014 ontvingen zij dit per post eenmaal per week thuis in de bus. In de huidige raadsperiode is gestart met het digitaal versturen van de Raadgever. Deze bevat mededelingen, verslagen, memo’s en vergaderstukken, ingekomen post, persberichten, nieuwsbrieven en de verjaardagen van college- en raadsleden. Raadsleden worden wekelijks geattendeerd op uitnodigingen en bijeenkomsten. De Raadgevers worden in de vorm van een mail verstuurd hebben een makkelijke webpagina-achtige werking. Met klikken kom je bij alle achterliggende informatie; op de iPad van de raad of gewoon achter je eigen pc of werk als je bent ingelogd in de ict-omgeving van de gemeente Lochem. Klinkt misschien wat moeilijk, maar het is kinderlijk eenvoudig.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 22 -

M AA R T - 2 0 1 8

Griffie: de griffie zelfst.naamw. (v.) Uitspraak: ['xrifi] Verbuigingen: griffie|s (meerv.) officieel secretariaat van een overheidsinstantie Voorbeelden: ‘De griffie is een ondersteunende afdeling van de gemeenteraad, met als belangrijke taak het voorbereiden van de vergaderingen.’

- THEMA: DE RAADSWERKGROEPEN -

‘WE CONTROLEREN WEL HOE HET IN DE PRAKTIJK GAAT’ —

Freddy van Ditshuizen uit Barchem kwam in maart 2010 in de gemeenteraad namens Gemeentebelangen.

15 Raadslid Freddy van Ditshuizen

De raadswerkgroep bruisende binnenstad, Vereenvoudiging en Verbetering Instrumentarium (VVI), duurzame ontwikkeling, AgriBusiness, omgevingswet; een greep uit de verschillende werkgroepen van de afgelopen raadsperiode. Wat vind jij ervan? “Ik heb er niet zoveel mee. Laat de ambtenaren de onderwerpen goed voorbereiden, op de rit zetten. We controleren als raad wel hoe het in de praktijk gaat.” Wat moet de raad dan wel doen? “Ik ben van de hoofdlijnen. De gemeente ondersteunt de inwoners. Daar gaat het mij om. We bemoeien ons als raad te veel met zaken waar we niet mee bezig hoeven te zijn. Als gemeenteraad heb je maar een zeer kleine invloed op het geheel. We hoeven als gemeente niet voor de muziek uit te lopen. Biologische thee in het gemeentehuis? Dat is gewoon onzin, maar ik accepteer het wel.”

‘WE BEMOEIEN ONS ALS RAAD TE VEEL MET ZAKEN WAAR WE NIET MEE BEZIG HOEVEN TE ZIJN’ Waar gaat het dan volgens jou wel om? “Om dingen die de mensen direct beïnvloeden. Dus over lokale problematiek zoals wegen en vervoer, glasvezel ook in het buitengebied, en dat de hoofdlijnen van de financiën begrijpelijk zijn.” Waar heb je het verschil gemaakt? “Ik heb er mede voor gezorgd dat de jaarrekening van de gemeente nu in kleur en met beeld is opgemaakt waardoor de leesbaarheid is verbeterd. Het is vaak kleine stapjes zetten op grote thema’s.”

Gerrit brummelman: “Ik ben blij dat de initiatiefgroep ‘Bruisend Lochem’ van de raad een succes is geworden. Ik heb daarin een adviserende rol gehad. Mede omdat ik projectleider winkelleegstand bij het ministerie van Economische Zaken ben geweest, konden we bij dat thema in Lochem goed aanhaken en het probleem van leegstand met de ondernemers aanpakken.”

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 23 -

M A AR T - 2 0 1 8

- THEMA: DURF JE JE TE LATEN ONDERSTEUNEN? -

‘DE GEMEENTERAAD IS VOORAL EEN PRAATFABRIEK’ —

Word je genoeg ondersteund als raadslid? “De gemeenteraad is vooral een praatfabriek in mijn ogen. Verder is het zo moeilijk niet. Maar als je het goed wilt doen, kost het wel veel tijd. Maak van fractievoorzitter maar een vaste baan. Dan kun je je écht in de problemen verdiepen.” Past een ondernemer wel in de gemeenteraad? “Nee, niet echt. Als ondernemer ben je gewend om een besluit te nemen en dat dan zo snel mogelijk uit te voeren. Als een onderneming zo traag zou werken als de politiek, dan gaat hij failliet. De gemeente, maar ook de politiek, mag best meer als een onderneming gaan werken.”

16 Raadslid Hennie van der Most

VRAAG JE HEEL GOED AF WAAROM JE ERAAN BEGINT. JE MOET WEL MET DE STROPERIGHEID OP HET GEMEENTEHUIS KUNNEN OMGAAN.

Ondernemer Hennie van der Most kwam 8 jaar geleden als lijstduwer voor de VVD met veel voorkeurstemmen in de gemeenteraad. Hij staat bekend als eigenzinnig, niet erg geduldig en recht door zee.

Als raadslid heb je je jaren sterk gemaakt voor de simpele balans. Wat houdt dat in? “De financiële balans van een grote onderneming snap ik zo, maar van de gemeentelijke begroting kan ik totaal geen chocola maken. Zet gewoon de inkomsten en uitgaven onder elkaar, net als de verplichtingen en het vermogen, en je ziet zo hoe het ervoor staat. Dat noem ik de simpele balans. Moeilijker hoeft het echt niet te zijn.”

Voorbeeld van een Gemeentebalans

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 24 -

M AA R T - 2 0 1 8

- THEMA: DRIJFVEREN VAN EEN RAADSLID -

‘VOOR MIJ GAAT HET OM PASSIE VOOR EN COMPASSIE MET MENSEN’ —

Jo Teenstra nam september 2017 de plaats in van raadslid Radboud Ammerlaan, die begin juli afscheid nam van de CDA-fractie. Zij is geboren en getogen in Laren.

Wat heb jij als raadslid te brengen? “Ik ben altijd al erg betrokken geweest bij de samenleving, ook bij de politiek. Ik heb veel vrijwilligerswerk gedaan, onder andere tien jaar als voorzitter van de kerk in Laren. Ik hou van veranderingen, van vernieuwingen. Ik heb nu de kans om het een half jaar in de politiek te proberen.”

Wat zijn voor jou de belangrijkste drijfveren om raadslid te zijn? “Voor mij gaat het om passie voor en compassie met mensen. Je drijfveren zijn uiteindelijk het allerbelangrijkst, in het leven en als raadslid. Je moet in eerste instantie van het leven houden, de mensen en de wereld een beetje mooier en beter willen maken.” Spelen er ook nog andere zaken een rol? “Je moet het als raadslid niet doen voor aanzien, status, ego, macht of geld. De samenleving is daar niet bij gebaat. Eigenbelang en partijbelang vind ik ondergeschikt. We moeten dat partijenstelsel veel meer loslaten. Een raadsakkoord waarbij alle partijen dezelfde belangen dienen, spreekt mij wel aan.”

Wat heb je nodig om als raadslid je werk goed te kunnen doen? “Je moet er om te beginnen heel erg van houden. Het is vervolgens een kwestie van veel lezen, je verdiepen, veel praten met allerlei mensen. Als je het goed wilt doen, dan kost het heel veel tijd. Dat wordt zwaar onderschat. Mensen spreken me nu aan in de supermarkt, ze mailen me. Het zit continue in je hoofd.”

‘JE MOET HET ALS RAADSLID NIET DOEN VOOR AANZIEN, STATUS, EGO, MACHT OF GELD. DE SAMENLEVING IS DAAR NIET BIJ GEBAAT’

WELKE WISSELINGEN WAREN ER IN DE RAAD? In

Uit

Ruben Otemann (PvdA)

Wilma Heesen (PvdA)

Erik Hoentjen (CDA)

Rien Harkink (CDA)

Jo Teenstra (CDA)

Radboud Ammerlaan (CDA)

Piet Polderman (D66)

Hamp Harmsen (D66)

Piet Polderman (D66)

Linda Sanders (GL)

Tonnie Tekelenburg (GL)

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 25 -

M A AR T - 2 0 1 8

17 Raadslid Jo Teenstra

- THEMA: HET RAADSAKKOORD -

‘EEN RAADSAKKOORD VOEGT EIGENLIJK WEINIG TOE’ — Roel Blaauw uit Gorssel kwam 4 jaar geleden namens GemeenteBelangen in de gemeenteraad. Qua leeftijd (70) is hij de senior in de raad.

Wat vind je van het zogeheten raadsakkoord, waarbij een coalitie of soms de hele raad op hoofdlijnen vastlegt welke koers het gaat varen? “Ik heb ontzettende bedenkingen bij een raadsakkoord. Als je zo’n akkoord sluit vóór de coalitiebesprekingen, dan zijn alle partijen het weliswaar eens geworden, maar wordt het een vrij algemeen en praktisch verhaal. Bij een algemeen akkoord krijg je over elk onderwerp dat er toe doet weer ellenlange discussies. Dat is op zich goed voor het democratisch debat, maar wat levert het op?”

18 Raadslid Roel Blaauw

‘IK PLEIT VOOR EEN STEVIGE WETHOUDERSPLOEG’ Kun je dan beter maar na de coalitievorming zo’n akkoord afsluiten? “Doe je het na de coalitiebesprekingen, dan heeft de coalitie zijn punten al bepaald. Dan krijg je toch weer de strijd met de oppositie. Het voegt eigenlijk zo weinig toe. Maar als ik moet kiezen: dan toch eerst een coalitie vormen en daarna een raadsakkoord sluiten. Dat is met de nieuwe regering in Den Haag eigenlijk ook gebeurd.”

HET RAADSAKKOORD Het raadsakkoord is een bestuursmodel waarbij partijen vooraf met elkaar de hoofdlijnen uitzetten voor de komende raadsperiode en daar overeenstemming over hebben. Het doet recht aan het feit dat niet één bepaalde groep inwoners het voor het zeggen krijgt. Afgelopen raadsperiode heeft de coalitie de hoofdlijnen uitgezet (in een coalitieakkoord) en geeft het college daar uitvoering aan (met een collegeakkoord). Bij een raadsakkoord zit veelal een college met beroepsbestuurders. Bij een coalitie leveren de coalitiepartijen de wethouders.

“Ik ben erg voor een raadsakkoord. Regel de dingen aan de voorkant goed met elkaar en kijk daarbij vooral naar het algemeen belang. Dat geeft richting aan veel belangrijke onderwerpen.”

- Hamp Harmsen

“Een raadsakkoord is wel een goed idee. Dan haal je het uitruilen van standpunten bij de coalitieonderhandelingen eruit. Daar zit toch een mate van kiezersbedrog in. Nu is dat proces erg ondoorzichtig.”

Hoe functioneert de raad op zich? “In de gemeenteraad zijn we te veel met onszelf bezig en te weinig met het oplossen van problemen van de inwoners. Ik vind dat zowel de professionaliteit van de raad als van het college moet verbeteren. Voor de raad is dat een moeilijk proces dat veel tijd kost. We moeten wel sterke, professionele wethouders hebben. Ik pleit voor een stevige wethoudersploeg, die inhoudelijk sterk is en een bedrijfsmatige aanpak heeft. Met een duidelijke visie op de gewenste aanpak, de uitvoerbaarheid van een plan en die het budget goed bewaakt. Tegenover een sterke wethoudersploeg mag een stevige coalitie staan, maar wel een met een open debat met de oppositie.”

- Willem Beekman

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 26 -

M AA R T - 2 0 1 8

HOUDBAARHEID

- THEMA: LANGETERMIJNVISIES -

Toen buurgemeente Deventer voor

Documenten als de Visie 2030 en Regisserend Lochem bieden uitgangspunten en perspectieven voor waar de gemeente op langere termijn naartoe wil. Zo wil Lochem een gemeente zijn die ruimte geeft aan samenwerking met actieve partners en die voor regie zorgt, randvoorwaarden biedt, herkenbaar is, verantwoordelijk is voor kwetsbare mensen. De gemeenteraad is daarbinnen vooral richtinggevend, bepaalt de grote lijnen en biedt ruimte aan deelname van burgers en andere partijen aan de samenleving. De gemeente neemt het voortouw op het gebied van onder meer duurzaamheid, arbeidsparticipatie en versterking van de agrarische sector. Wat beteken deze documenten eigenlijk voor een raadslid?

Vinex-wijk De Vijfhoek begin jaren ‘90 een planning van het aantal benodigde schoollokalen maakte, was de vermoede trend dat er relatief weinig gezinnen met jonge kinderen zouden komen. Het tegendeel bleek waar. Toen De Vijfhoek vanaf het jaar 1995 in een rap tempo werd opgeleverd, puilden de krap bemeten basisscholen al snel uit van de leerlingen. Vijftien jaar lang liep de gemeente achter de feiten aan. En dichter bij huis: in 2009 stelde Lochem een masterplan op voor het gebied tussen de Berkel en het Twentekanaal: Etalage naar de Toekomst, met onder andere plannen voor een nieuw gemeentehuis (dat staat er nu) en een

nieuwe woonwijk. “Anno 2017 ziet de wereld er anders uit dan toen in 2009 het masterplan werd opgesteld. Daarom zijn voor de nieuwbouwplannen nieuwe visies opgesteld, die beter aansluiten bij de huidige tijd” is nu te lezen op de site van de gemeente.

Raadslid Gerrit

De toekomst laat zich dus moeilijk

Brummelman

plannen en trends blijken naar verloop van tijd vaak toch een andere

‘DE RODE DRAAD IN AFWEGINGEN EN BESLUITEN’

afslag te nemen. Niet alleen voor overheden, ook voor ondernemingen is het een uitdaging om een (langetermijn-)visie

toekomst

hebben die even meegaat. In het boek ‘Ster-ondernemingen:

vijf

— Gerrit Brummelman uit Eefde werd in 2006 raadslid voor D66.

strategieën

veranderend

Hij was tot maart 2014 ook fractievoorzitter. Hij werkt bij het

nemingen wel het belang van een

ministerie van Economische Zaken en Klimaat.

een

businesslandschap’

uit

2011

groeiwordt

gesteld dat bestuurders van onderlangetermijnvisie

erkennen,

maar

dat tegelijkertijd de daaruit voortvloeiende strategische keuzes vaak

Er staan veel mooie woorden in bijvoorbeeld de Visie 2030, maar wat kun je en doe je daar als raadslid nou eigenlijk mee? “Dergelijke documenten bieden een rode draad in onze afwegingen en besluiten. Het helpt je als raadslid om strategisch te kunnen denken en je visie aan te scherpen. Het zijn een soort onderleggers voor alle besluiten die we moeten nemen. Als je er als raadslid of fractie echt van af wilt wijken, dan moet je een heel ander traject gaan volgen. Dan heb je heel sterke argumenten nodig.”

‘HET HELPT JE ALS RAADSLID OM STRATEGISCH TE KUNNEN DENKEN EN JE VISIE AAN TE SCHERPEN’

Hebben alle raadsleden dan hetzelfde beeld bij de diverse thema’s uit die documenten? “Dat is wel een punt. Neem nu de regisserende raad: daar leven toch wel verschillende beelden over van wat dat eigenlijk inhoudt en hoe je dat vormgeeft. Dat is niet zo eenduidig.”

maar beperkte houdbaarheid hebben. Het steeds veranderende speelveld is telkens aanleiding tot herbezinning en bijsturen. Het kan nog stelliger. “Meerjarenplannen zijn niet alleen onwerkbaar, ze werken averechts: ze creëren valse scenario’s

over de

produceren

toekomst. Die is namelijk constant

Dus mooie doelen formuleren is één, maar het ook uitvoeren is een ander verhaal. “Ja, dat heeft verschillende redenen. Bijvoorbeeld, we zijn vier jaar geleden ook met veel nieuwe raadsleden begonnen. Die hebben veel tijd nodig om allerlei zaken te leren kennen. Er komt nogal wat op je af. Dan is het lastig om scherp te krijgen en te houden wat de grote doelen eigenlijk zijn.”

onzeker”, zo stelt Jeffrey Braun in een column op de website mijnomgevingsvisie.nl.

Bedrijven

als

AirBnB, Tesla en Uber werken volgens hem wel met een grote visie, maar leggen de uitvoering maximaal één jaar verder vast, en corrigeren hun proces in real-time. Dat is waar veel oude organisaties de mist in gaan: ze houden stug vol aan langdurige werkplannen voor langetermijnvisies, zo stelt Braun. Waarvan acte.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 27 -

M A AR T - 2 0 1 8

- THEMA: JEUGDZORG-

Raadslid

‘WE MOETEN EEN SIGNAAL AFGEVEN DAT ER IETS MOET VERANDEREN’ Melkveehouder Erik Hoentjen uit Laren kwam in september 2015 tussentijds in de gemeenteraad voor het CDA. Hij is van jongs af aan actief in besturen van agrarische belangenorganisaties.

dure weeffout Kinderen die buiten hun eigen gemeente in een jeugdzorginstelling zitten, zoals in Intermezzo in Eefde, kosten de gemeente waar die instelling staat soms miljoenen extra per jaar. Die gemeenten krijgen geen passend budget, maar moeten de zorg wel betalen.

Een van de landelijke taken die is overgeheveld naar gemeenten is de jeugdzorg. Hoe is dat uitgepakt? “Er gaat veel geld om in de jeugdzorg in Lochem: €9 miljoen op een totale begroting van €70 miljoen per jaar. Toch was er afgelopen jaar ook nog een overschrijding van tenminste €1,5 miljoen. Ik weet niet hoe we daar als gemeente meer vat op kunnen krijgen. Als er zoveel geld bij moet en het beleid blijkt niet te kloppen, dan moet je proberen de regels aan te passen.”

Ook al wonen die jongeren officieel dus niet in de gemeente waar die instelling staat. Een weeffout in de wet noemen de betrokken gemeenten dat. Ook Lochem werd in 2017 door dit onaangename feit getroffen. Eind september publiceerde De Stentor ‘Jeugdzorg kost miljoenen meer’. Uit een tussentijds overzicht bleek dat in 2017 in Lochem 628 jongeren werden geholpen ten opzichte van 525 in 2016. Het budget voor 2017 bedroeg €6,2 miljoen en voorzag niet in zo’n stijging van het aantal behandelde jongeren. Er werd

Wat kun je dan als raadslid doen? “Laten we met een delegatie naar Den Haag gaan. Niet alleen de wethouder, maar ook met betrokken ambtenaren en enkele raadsleden. Dan kunnen we een duidelijk signaal afgeven dat er iets moet veranderen.”

ALS ER ZOVEEL GELD BIJ MOET EN HET BELEID BLIJKT NIET TE KLOPPEN, DAN MOET JE PROBEREN DE REGELS AAN TE PASSEN’ Heeft de gemeente Lochem de zaakjes wel goed op orde? “Een raadslid moet kunnen vertrouwen op de voorstellen die vanuit de gemeentelijke organisatie worden voorgelegd. Toch gaat dat dus wel eens fout.”

een tekort voorzien van tenminste €2,4 miljoen. Dat zogenaamde ‘woonplaatsbeginsel’ wordt in 2019 wettelijk gerepareerd. Dan is Lochem van het probleem af. Net als onder meer Zeist, Utrechtse Heuvelrug, Oost Gelre, LeidschendamVoorburg, Goirle, Barneveld, Ermelo en Ede, gemeenten die ook een zogeheten residentiële jeugdzorginstelling hebben

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 28 -

M AA R T - 2 0 1 8

Erik Hoentjen

- THEMA: STUREN OP HOOFDLIJNEN -

‘JE MOET JE STEEDS AFVRAGEN WELKE VAN DE DRIE PETTEN JE OP HEBT’ — Jos Israel woont sinds 2002 in Epse en werd in maart 2014 gekozen tot raadslid voor de PvdA. De milieukundige kreeg ‘de politiek’ met de paplepel ingegoten. Niet alle raadsleden vinden dat je vooral moet sturen op hoofdlijnen. Wat is jouw visie daarop? “Je hebt als raadslid drie rollen: kaderstellend, controlerend en volksvertegenwoordigend. Wat dat inhoudt en hoe je dat invult, daar wordt verschillend over gedacht. Voor sturen op hoofdlijnen heb je een beetje afstand nodig. Dan bekijk je dingen als het ware door je oogharen en ga je over het beleid. Maar vanuit de rol als volksvertegenwoordiger kan een scheve lantaarnpaal heel belangrijk zijn. De controlerende rol houdt in dat je als raad toetst en controleert of het college afspraken heeft uitgevoerd binnen de gestelde kaders. Dat is erg belangrijk omdat beleid en uitvoering burgers direct kan raken en omdat het in Lochem jaarlijks om meer dan 70 miljoen euro gaat. Je moet je dus steeds afvragen welke van de drie petten je ophebt.”

Is die verwarring te voorkomen? “Het is heel zinvol om het bij de start van de nieuwe gemeenteraad over de rolverdeling te hebben. Bij sturen op hoofdlijnen moet je het college een beetje de ruimte geven om beleid te kunnen uitvoeren. Je kunt als 23 raadsleden niet allemaal wethouder zijn.”

21 Raadslid Jos Israel

‘HET IS HEEL ZINVOL OM HET BIJ DE START VAN DE NIEUWE GEMEENTERAAD OVER DE ROLVERDELING TE HEBBEN’ Heeft de raad voldoende vertrouwen in het college dat zaken goed gaan of goed komen? “Goede democratie is echter ook luisteren naar de minderheid. Ik ga wel van vertrouwen als basisgevoel uit. Het gaat bij mij altijd om de inhoud. Ik heb niet als doel om iemand onderuit te halen.”

vier rollen voor de gemeenteraad? Traditioneel heeft de gemeenteraad drie rollen: kaderstellend, controlerend en volksvertegenwoordigend. Maar de samenleving verandert en het gemeentelijk takenpakket is verschoven richting het sociale domein, door de nieuwe taken op het gebied van zorg, werk en jeugdhulp. De Twentse bijzonder hoogleraar Innovatie en Regionaal Bestuur Marcel Boogers gaf op het jaarcongres van de Vereniging van Griffiers in 2014 al aan dat de gemeenteraad eigenlijk vier nieuwe rollen heeft. Van sturen gaat de raad naar ondersteunen, het raadswerk is niet gericht op een uitkomst, maar op het realiseren van een proces, de raad verandert van politieke arena naar maatschappelijk platform, en ten vierde: de raad is er niet om een oplossing te bieden, maar om problemen te definiëren. Ook Rien Fraanje, nu secretaris-directeur van de Raad voor het openbaar bestuur (Rob), gaf in een essay eens aan dat de rol van de gemeenteraad is veranderd. Volgens hem moeten gemeenten nu vooral sturen in een netwerk. ‘Dat is razend lastig, want sturen in een netwerk betekent zoeken naar partners en met hen zoeken naar een gemeenschappelijk belang of doel. Sturen in een netwerk betekent ook erkenning van de nevengeschiktheid en afhankelijkheid van je partners.’ Er is volgens hem nu vooral een dienstbare politiek nodig.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 29 -

M A AR T - 2 0 1 8

- THEMA: WERKDRUK -

‘OVERWERKTHEID LIGT ALTIJD OP DE LOER’ —

Het komt voor dat raadsleden stoppen omdat het raadswerk niet langer is te combineren met werk en gezin. Of mensen moeten tijdelijk flink gas terugnemen dan wel een time-out inlassen omdat overspannenheid dreigt. Is het raadswerk wel te doen voor mensen met een (volle) baan ernaast? “Overwerktheid ligt altijd op de loer, zeker als je het goed wilt doen, zoals ik. Dat wordt niet altijd gezien, of je kunt bepaalde idealen en doelen niet altijd gerealiseerd krijgen. Integriteitsvragen kunnen voor extra druk zorgen.”

22 Raadslid Tonnie Tekelenburg

‘DAT IK ZOVEEL TIJD KWIJT WAS MET HET RAADSWERK KOMT OOK OMDAT IK GEMAKKELIJK BENADERBAAR BEN’

Tonnie Tekelenburg kwam in 2010 nieuw in de raad als opvolger van GroenLinks-veteraan

Hans

van

Hoorn. Hij werd meteen fractievoorzitter. In maart 2016 droeg hij het

fractievoorzitterschap

over.

In november werd Linda Sanders benoemd tot zijn vervanger in de raad.

ERIC-JAN DE HAAN - VOLLE BAAN

‘Ik heb er een volle baan naast en mede daardoor heb ik geen tijd om in alle details te duiken. Dan moet je in de raad ook niet met onzinmoties en dergelijke aankomen. Dat is zonde van de tijd. De sfeer in de raad is over het algemeen goed, maar soms zijn de vergaderingen te langdradig en wordt er te veel voor de bühne gepraat.’

FREDDY VAN DITSHUIZEN - WEL KLAAR

‘Ik loop nu een beetje op mijn eind. De tijd van de coalitieonderhandelingen heeft in 2014 heel veel energie gekost, al was het wel leuk. Ik was in de oppositie ook wat energieker, wat strakker dan nu. Het is nu wel klaar.’

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 30 -

Dat gevaar voor overspannenheid zit misschien ook in de aard van het beestje? “Het is me eerder overkomen. Daarna ben ik de plaatselijke politiek in gegaan. En als ik iets doe, dan doe ik het goed. Ik werd meteen actief lid, ging in de steunfractie, schreef mee aan het verkiezingsprogramma, ging op campagne. Maar dat ik zoveel tijd kwijt was met het raadswerk komt ook omdat ik gemakkelijk benaderbaar ben. Mensen weten me te vinden. Ik krijg bijvoorbeeld veel mailtjes met klachten, opmerkingen en suggesties.” Waarom stop je nu? “Het is na acht jaar tijd voor iets nieuws. Ik kies nu voor de wereld van de energiecoöperaties en de elektrische auto’s. Daar was ik al heel actief in en daar kan ik me nu helemaal op gaan richten. Ik ben wel blij dat ik twee raadsperioden heb gedaan. De eerste vier jaar groei je er helemaal in, de tweede vier jaar kun je dan echt betekenisvol zijn.”

M AA R T - 2 0 1 8

- THEMA: BESTUREN OP AFSTAND -

‘LATEN WE ALLEEN DOEN WAT KAN EN SAMEN DOEN WAT MOET’

23 Raadslid Annie VisschersMarkerink

—

Annie Visschers-Markerink (GemeenteBelangen) uit Lochem is een van de meest ervaren raadsleden. In 1994 kwam ze in de gemeenteraad van Diepenheim. In 2010 werd ze raadslid in Lochem.

Waar is het besturen op afstand niet goed uitgepakt? “Kijk maar naar Het Plein: het centrum voor werk, inkomen en participatie met Zutphen samen. Dat verzorgt onder meer de uitkeringen. De doelen van deze organisatie zijn niet helder, er is geen nul-meting gedaan. Dat is vragen om problemen. De les die we daaruit moeten trekken is: denk heel goed na wat je met wie samen wilt doen en wanneer je dat doet. Zorg dat je eerst goed in beeld hebt wat je wilt bereiken.”

Besturen op afstand betekent dat de gemeente bepaalde taken uitbesteedt. Dat gebeurt op steeds met terreinen. Vind je dat een goede ontwikkeling? “Ik maak wel eens de vergelijking met de kleine boer van vroeger die alles zelf deed en een groot agrarisch bedrijf nu, waar veel kennis en expertise nodig is, ook van buiten. Als gemeente kun je niet meer alles zelf. Dus je huurt bepaalde kennis in en je besteedt dingen uit, al dan niet samen met andere gemeenten.” Wat vind jij een geslaagd voorbeeld van een uitbestede taak? “Neem bijvoorbeeld Tribuut, het centrale belastingcentrum dat namens de gemeenten Apeldoorn, Epe, Lochem, Voorst en Zutphen de heffing en invordering van gemeentebelastingen uitvoert. Daar zie je meerwaarde door samenwerking. Als gemeente kun je dingen met elkaar soms beter regelen dan alleen. Kortom: laten we alleen doen wat kan en samen doen wat moet.”

‘ZORG DAT JE EERST GOED IN BEELD HEBT WAT JE WILT BEREIKEN’ Is het ‘weggeven’ van bestuurlijke verantwoordelijkheid niet riskant? “Neem de discussie over het groenbeheer van Circulus-Berkel. We hebben het beheer van de buitenruimte uit handen gegeven, maar krijgen daarover veel klachten van burgers. We zitten echter niet in het bestuur en hebben daardoor weinig invloed op het beleid. En we stoppen er wel veel geld in. Dat is inderdaad geen ideale situatie.”

GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN Gemeenten werken met elkaar samen op veel terreinen. Soms is er sprake van samenwerking op basis van de Wet gemeenschappelijke regelingen(WGR). Dat gaat meestal om taken die ze gezamenlijk effectiever of efficiënter kunnen uitvoeren. Soms is samenwerking wettelijk voorgeschreven, zoals bij de veiligheidsregio’s en de regionale uit- voeringsdiensten (RUD’s). Meestal is de samenwerking vrijwillig, bijvoorbeeld in Lochem bij afvalverwerking (Circulus-Berkel), een gezamenlijke sociale dienst (Het Plein) en belastingsamenwerking (Tribuut). Het beeld is dat de gemeenteraad weinig invloed heeft op samenwerking binnen de WGR. Dat is ten dele waar. De raad, het college of de burgemeester kunnen een gemeenschappelijke regeling aangaan, ieder voor zijn eigen taken. Bij een regeling waar raadstaken worden overgedragen, nemen de deelnemende gemeenteraden afzonderlijk een gelijkluidend besluit voor het instellen van een gemeenschappelijke regeling. De vormgeving en inrichting van de gemeenschappelijke regeling staat gemeenten geheel vrij naar eigen inzicht in te richten. Gemeenten kiezen vaak vanuit perspectief kosten en kwaliteit voor een gemeenschappelijke regeling. Daarvoor levert een gemeente, raad of college invloed in. Maar gemeenschappelijke regeling kunnen alleen met instemming van de raad worden ingesteld.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 31 -

M A AR T - 2 0 1 8

TESTLAB OM LOKALE DEMOCRATIE TE VERBETEREN Lochem wil graag een toekomstgerichte, aansprekende lokale politiek en een goed lopende samenwerking tussen inwoners, raad, college en gemeentelijke organisatie. Maar hoe kan de lokale democratie beter functioneren? Hoe kunnen initiatieven van (groepen) inwoners en maatschappelijke organisaties vorm krijgen? Hoe waarderen inwoners de samenwerking met de gemeente nu en waar zijn verbeteringen mogelijk?

Om antwoord op deze vragen te krijgen, deed Lochem in het najaar van 2017 mee aan het zogeheten ‘Testlab lokale democratie’, met acht andere proefgemeenten: Voorst, Uden, Lochem, Wageningen, Alphen-Chaam, Zeist, De Fryske Marren, Oude IJsselstreek en Bodegraven-Reeuwijk. In de proefgemeenten gingen raadsleden, collegeleden, ambtenaren en inwoners samen aan de slag om ‘foto’s’ te maken van de lokale democratie om daarmee gericht keuzes te maken voor de ontwikkeling naar meervoudige democratie. Vervolgens zijn methoden ontworpen voor de eerste stap in die ontwikkeling en tot slot is daarover in februari 2018 een advies aan het volgende gemeentebestuur opgesteld. Het is nu zaak om als nieuwe gemeenteraad snel tot een perspectief en plan te komen over de lokale democratie. Hoe kunnen de lessen en inzichten uit het Testlabtraject een plek krijgen en bijdragen aan de doorontwikkeling van de lokale democratie? En wat betekent dit voor de raadsleden zelf?

Beslissingen doen er toe De eerste ‘foto’ van het testlab was een peiling onder de deelnemers van het digitale inwonerspanel LochemSpreekt. 55% van de bijna 1.200 panelleden deden hieraan mee. 84% gaf aan dat het werk van de gemeenteraad en de beslissingen die worden genomen er toe doen voor de gemeenschap van Lochem. Ruim de helft van de panelleden gaf aan dat de samenwerking tussen de gemeente en samenleving de inwoners echt wat oplevert en dat het belangrijk is om hier op in te zetten. Meer digitaal werken, betere ondersteuning van de raadsleden en meer directe zeggenschap voor de samenleving zijn manieren waarop de lokale democratie in Lochem volgens de panelleden beter kan werken. Onderwerpen waarop de samenwerking meer gezocht kan worden, zijn de inrichting van de leefomgeving, gezondheid, zorg en welzijn, dorpen wijkbudgetten, onderwijs en lokale economie. Vernieuwing rol gemeenteraad De tweede ‘foto’ was een enquête die is afgenomen onder raadsleden, ambtenaren, griffie en het college van burgemeester & wethouders, ingevuld door 63 mensen. Hierin kwam onder andere naar voren dat ‘vernieuwing van rol van de gemeente-raad’ als een hoge prioriteit wordt gezien. De enquête laat ook zien dat inzet van digitale middelen als belangrijk wordt gezien, al zijn panelleden hier wat kritischer over. Eveneens is er spanning tussen de behoefte aan ‘checks & balances’. Intern ligt de behoefte hieraan duidelijk lager dan bij de panelleden. Neem de tijd voor elkaar De derde ‘foto’ is ontstaan op basis van 21 interviews door raadsleden, ambtenaren en collegeleden met lokale initiatiefnemers over hun initiatief. Uit de interviews bleek als eerste dat de tijd nemen om met elkaar ergens over te praten, gewaardeerd werd door de interviewers, maar ook door de geïnterviewden. Als tweede bleek dat het contact met de gemeente vaak goed is. Als het contact wat minder was, kon zich dit soms toch ontwikkelen naar een beter gewaardeerd contact. Er kwamen acht terugkerende thema’s naar voren uit de interviews, bijvoorbeeld ‘omarming van initiatieven’, ‘weten regelgeving’ of ‘pro-activiteit’.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 32 -

M AA R T - 2 0 1 8

DE DRIE LESSEN Adviesbureau Berenschot begeleidde in Lochem het Testlab en heeft op basis van de enquêtes, gesprekken en vier casusonderzoeken drie lessen opgesteld.

LES 1: ‘BASISTEVREDENHEID ALS STEVIG FUNDAMENT’ Door de bank genomen gaat het goed met de lokale democratie in Lochem. Inwoners, ambtenaren, gemeenteraadsleden en collegeleden noemen tal van positieve punten, waaronder: nieuwe manieren van vergaderen, de goede onderlinge contacten en de toegankelijkheid van de gemeente (al is dit laatste ook stof voor discussie). Er ligt dus een goed fundament om met elkaar te blijven zoeken naar verbetering en vernieuwing, ook als dat soms spannend is. En die verbetering en vernieuwing hoeven niet radicaal te zijn. Maar betrokkenen moeten niet vervallen in zelfgenoegzaamheid: tevredenheid vraagt onderhoud, doorontwikkeling en experimenten. En goede onderlinge relaties is nog geen goed werkende democratie. Blijf regelmatig in gesprek over de kwaliteit van de lokale democratie, blijf kritisch naar elkaar kijken en verzorg gezamenlijk leren en experimenteren, zijn de aanbevelingen van Berenschot.

LES 2: ‘DE NEIGING OM POSITIEVER NAAR JEZELF TE KIJKEN’ Het is menselijk om jezelf te bekijken door een ‘positievere bril’ en een meer ‘kritische bril’ op te zetten wanneer je naar de ander kijkt. Deze menselijke eigenschap werd bevestigd door de onderzoeksresultaten in Lochem. Deze neiging zorgt ervoor dat je elkaar minder goed begrijpt, wat het komen tot vernieuwende en creatieve oplossingen in de weg kan staan. Maar het leidt vooral tot verkeerde beelden over kwaliteit en over oorzaken voor misverstanden, gemiste resultaten en frustrerende processen. Met elkaar een open gesprek voeren is cruciaal: wat vind je van mijn werk? Vind je dat ik de goede dingen doe? Wat zou jij in mijn plaats anders doen? Investeren in het leren kennen van de ander, vanuit het besef dat hij positiever naar zichzelf kijkt dan naar jou leidt tot een stabieler fundament en meer vertrouwen. Suggesties van Berenschot op dit vlak zijn: positioneer je af en toe als raad en niet als raadslid en benader actief doelgroepen die je niet vanzelf spreekt (bel bijvoorbeeld eens een groep willekeurige burgers met de vraag: hoe vindt u dat het gaat?). Of evalueer periodiek een aantal projecten, maar doe dat telkens op een verfrissende en actieve wijze. Of organiseer ontmoeting over werkwijzen en reflectie met een andere gemeenteraad.

LES 3: ‘ONDERSTEUNING IS NODIG, NET ALS HELDERE KADERS’ Uit de twee enquêtes bleek dat de lokale democratie, het werk van de raadsleden en het goede dat initiatieven opleveren, gewaardeerd worden. Ondersteuning voor raadsleden en bestuurders werd daarom ook als belangrijk gezien, zelfs als dat meer geld zou kosten. Deze ondersteuning kan zowel in omvang van ondersteunende diensten zitten (bijvoorbeeld uitbreiding van de griffie) als in het versterken van kennispositie door opleidingen en werkvormkennis bij raadsleden. Een terugkerende spanning ging over kaders: enerzijds vragen initiatiefnemers om kaders. Soms praktisch als: wat mag er nou wel en niet, bij welke voorwaarden kunnen we subsidie krijgen? En soms meer principieel, bijvoorbeeld kaders over wat representativiteit is en wanneer er sprake is van voldoende draagvlak. Hoofdbehoefte hier is voorspelbaarheid, want voorspelbaarheid beperkt risico’s op verspilde tijd en inzet en is daarmee een van de belangrijkste stimulansen voor meer initiatief en betrokkenheid. Zorg dus voor voorspelbaarheid door heldere proceskaders en een scherpe rolverdeling. Anderzijds worden regels als beperkend ervaren. Voldoen aan vele, soms lastige eisen, het invullen van veel papierwerk of een risicobeheersende focus van de gemeente kunnen initiatieven in de weg staan. Dat vraagt dus onderscheid in het soort gehanteerde regels. Met elkaar in dialoog over inhoudskadering en proceskadering is een eerste stap op weg naar het verlichten van deze spanning.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 33 -

M A AR T - 2 0 1 8

- RUBRIEK: HET VERSCHIL Als raadslid kun je het verschil maken.

Ik heb er mede voor gezorgd dat de jaarrekening van de gemeente nu in kleur en met beeld is opgemaakt en daardoor makkelijker leesbaar is. Het is vaak kleine stapjes zetten op grote thema’s. En ik heb me erg ingezet voor het behoud en de leefbaarheid van de dorpskernen.

Je blijft daarbij natuurlijk afhankelijk van je collega-raadsleden. En soms wring je jezelf in onmogelijke bochten om te zorgen dat jouw kindje niet met het badwater wordt weggegooid. Een aantal

- Freddy van Ditshuizen

raadsleden is gevraagd waar zij het verschil maakten:

Ik heb bijdragen aan het succes van de initiatiefgroep ‘Bruisend Lochem’. Ik heb een adviserende rol gehad. Mede omdat ik projectleider winkelleegstand bij het ministerie van Economische Zaken ben geweest, konden we bij dat thema in Lochem goed aanhaken en het probleem met de ondernemers aanpakken. Daarnaast ben ik blij dat ik de coalitie een beetje ‘groene’ blik heb kunnen geven. Daar was aanvankelijk weinig aandacht voor. En ik heb gaandeweg veel verbindingen gelegd met andere partijen.

Ik heb mij onderscheiden met het woningbouwbeleid. Ik draag steeds uit dat we geen krimp- maar een groeigemeente zijn. We moeten ervoor zorgen dat we aantrekkelijk blijven als vestigingsplek, zowel voor wonen als voor werken.

- Annie Visschers - Markerink

- Gerrit Brummelman Naar buiten maakte ik op diverse terreinen het verschil. De klachten over het groenbeheer door Circulus-Berkel, dat mensen bij Zorgkompas een vaste aanstelling kregen de klachten over de milieustraat in Almen heb ik helpen verhelpen. Ik zorg voor gezelligheid. Dat is ook belangrijk. Door een goede sfeer te maken, luisteren mensen ook makkelijker naar me; ze hebben snel vertrouwen in me.

Ik kwam acht jaar geleden als lijstduwer met voorkeurstemmen in de gemeenteraad. Ik zat vol ideeën, maar ik ben tegen een muur aangelopen. Normaal ben ik een doorzetter, maar ik zal er mee moeten leren leven dat het in de raad niet veel anders zal worden dan het nu is. Ik ben niet gedesillusioneerd, maar vind het wel jammer.

- Hennie van de Most

- Coby Wiltink

Een persoonlijk dingetje was voor mij de revitalisering van de passantenhaven in Lochem. Mooi dat ik daarvoor de handen bijna raadsbreed op elkaar kreeg. Een ander puntje is de keien op de markt in Lochem. Het is een struikelblok zogezegd, maar ook daar tekent zich een meerderheid voor af aan de horizon.

Ik heb een paar dingen waar ik denk dat ik het verschil gemaakt heb, maar nooit alleen. Politiek is immers teamsport. Als het gaat om de werkgroep regisserende raad, de auditcommissie, de binnenstad en welstand, heb ik voor mijn gevoel wel een verschil kunnen maken, en als het aan mij ligt blijf ik dat ook maken.

- Hamp Harmsen

- Eric-Jan de Haan Ik ben er trots op dat we in de eerste periode de coalitie op de been hebben kunnen houden. De samenwerking met de andere fractievoorzitters gaf me daarbij nog meer voldoening dan die met mijn eigen partij. Het hele proces rond de bezuiniging op de huishoudelijke hulp. Het was achter de schermen trekken, duwen en knokken, maar na anderhalf jaar lag er een oplossing waar we allemaal onze handtekening onder hebben gezet.

Als raadslid probeer ik wat voor de samenleving te betekenen, met name voor de mensen in het buitengebied. Ik pak de dingen op die ik in mijn dagelijks werk tegenkom. Ik ben er vooral voor de leefbaarheid van het buitengebied. Dat gaat over zaken als wegenonderhoud, voorzieningen en de levensvatbaarheid van bedrijven en de kernen.

- Erik Hoentjen

- Tonnie Tekelenburg S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 34 -

M AA R T - 2 0 1 8

Een succes is dat de subsidie voor het Taalhuis die eind dit jaar zou aflopen structureel is geworden. Dat vind ik heel belangrijk, want het Taalhuis geeft laaggeletterden de kans om de Nederlandse taal beter te leren en zo makkelijker hun weg te vinden in de maatschappij.

Ik heb mij er voor ingezet dat toenmalig wethouder Jan Kottelenberg in december 2016 geen motie van wantrouwen kreeg vanwege de perikelen rond de afgeketste fusie tussen sociale dienst Het Plein en sociale werkvoorziening Delta. Het liep erg hoog op, maar hij hoefde daar niet op te worden afgerekend. Ik ben ook tevreden over de ‘move’ die ik met GemeenteBelangen en D66 heb gemaakt over ‘Etalage naar de toekomst’. We hebben een omslag gemaakt voor de woonwijk Kop van Oost, waar 125 woningen zijn gepland. Het kost wel zo’n 2,7 miljoen euro extra, maar het is goed voor Lochem dat die wijk er gaat komen.

- Jan Beltman

We hebben samen met de VVD en GroenLinks de huishoudelijke hulp voor duizend mensen binnengesleept. We hebben de schouwburg overeind kunnen houden. Er was een sfeer van: die gaan we even sluiten. En ik ben blij dat het Stadhuus is gebleven. Het college wilde het oude stadskantoor verkopen en dat hebben we weten terug te draaien.

- Marja Eggink - Meuleman Ik heb me hard gemaakt voor het oprichten van een Agro Innovatiecentrum bij Cleantech Center, om zo nieuwe werkgelegenheid in de agribusiness te creëren. Dat plan was losgelaten, maar Lochem bestaat voor 80 procent uit buitengebied en daarin willen we een vooruitstrevende, innovatieve gemeente zijn. Zo’n centrum kan tussen de Stedendriehoek en de Achterhoek een spilfunctie in de agribusiness vertolken. We zijn daar nu in een soort raadswerkgroepje zonder officiële status hard mee bezig.

- Jos Israel

We hebben verschil gemaakt in de discussie rond het afschaffen van de huishoudelijke hulp. We hebben vanuit de PvdA anderhalf jaar lang deze kwestie in de gemeenteraad aan de kaak gesteld, soms agressief, soms mild, om een omslag te bewerkstelligen. Ik had iets van: dit gaan we toch niet meemaken? Dit kan gewoon niet. We hebben informatie verzameld bij betrokkenen in de samenleving, ondersteuning gezocht, veel gebeld en veel gepraat. Ik ben er bijzonder blij mee dat de bezuiniging uiteindelijk werd teruggedraaid.

- Marleen van der Meulen

In het sociale domein ben ik er trots dat we met elkaar de huishoudelijke hulp hebben kunnen verbreden. Daarbij ben ik wel van de centen. Wat kost het? Kunnen we het betalen? Is het effectief? Daar toets ik op. Maar ik heb wel een sociaal gezicht, al vind ik ook dat we van mensen zelfredzaamheid mogen vragen. Anders is het financieel allemaal niet meer op te brengen.

- Marian Beuke

Met de werkgroep bruisende binnenstad hebben we het verschil gemaakt. Als raadsleden hebben we het initiatief genomen en het onderlinge contact tussen de raadsleden was goed. Het groeide langzaam en steeds meer winkeliers kwamen erbij. Er is een actieplan gekomen: Landstad Lochem en onder meer de ondernemersvereniging hebben het stokje overgenomen.

- Roel Blaauw

Ik heb mij er hard voor gemaakt dat het FAB-beleid werd aangepast: het beleidskader voor de functieverandering agrarische bebouwing. Dat kader maakt het mogelijk om vrijkomende agrarische bebouwing in het buitengebied een nieuwe woon- of werkfunctie te geven. Ik vond echter dat agrariërs te veel werden beloond voor het afbreken en vervangen van grote stallen. Daar kregen ze twee woonrechten voor terug. In mijn ogen was één woonrecht ruim voldoende. Ik vind het oneerlijk om één groep inwoners een zak met geld te geven waar andere groepen geen recht op kunnen krijgen.

- Pieter Bas ter Maat

Ik hoor veel over dingen die in het sociale domein misgaan. Dat koppel ik vaak terug in het gemeentehuis. Als raadslid word je vaak toch beter gehoord dan als burger, al vind ik dat eigenlijk heel vervelend. Ik geef signalen af op de juiste plek. Ambtenaren kunnen ook van klachten leren.

- Tanja Pompe - Snoek

- Willem Beekman

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 35 -

M A AR T - 2 0 1 8

- TIPS

•

Elke fractie heeft in elk geval één dossiertijger nodig.

•

Blijf bij jezelf, geloof in jezelf. Doe geen dingen die anderen je opleggen. •

•

VALKUILEN

•

Durf de burgers in de ogen te kijken, ook na een moeilijke beslissing, Zorg ervoor dat je wel goed kunt uitleggen waarom je tot een besluit bent gekomen. Ga eerst een tijdje in de steunfractie zitten, ervaar wat het vraagt om raadslid te zijn. Besef dat er steeds meer werk overdag komt en minder ’s avonds. Dat moet wel in je leven passen. Luister naar wat er onder de inwoners leeft. Dat betekent trouwens niet dat je het hen altijd naar de zin hoeft te maken.

Je moet maar afwachten wat je van je verkiezingsprogramma kunt waarmaken. Begin dus niet met te hoge verwachtingen. Ik kan me enorm ergeren als het niet ergens over gaat. Erger je niet! Een beetje politiek hoort erbij.

•

Een valkuil is dat je je niet richt op de hoofdlijnen. Je moet niet alles in detail willen volgen.

•

Als idealist wil je de wereld verbeteren. Ik vind het soms lastig als de raad dan een andere keuze maakt. Besef: het gaat niet over mij, maar over het onderwerp.

•

Ga zoveel mogelijk de gemeenschap in. Wees zichtbaar, toon belangstelling. Onderhoud het contact met de mensen. Houd je motivatie waarom je raadslid wil worden goed voor ogen. Anders is het moeilijk vol te houden. Erger je niet te veel aan anderen. Als iemand in de raad erg gaat uitweiden, maak je je daar dan niet te druk over.

•

Ga niet op stoeptegelniveau werken, al gaat het daar voor de inwoners vaak wel om.

•

Geniet ervan hoe bijvoorbeeld een politiek tegenstander anders opereert dan je dat zelf doet.

•

Ga niet elk raadsvoorstel tot in detail lezen. Hou het bij de basis: wat is het probleem? Welke oplossingen zijn er? Kijk dan pas wat het college wil.

•

Pas op dat je je in het begin niet overal mee wilt bemoeien.

•

Alles willen lezen en overal naartoe willen gaan: dat houd je hooguit een half jaar vol.

•

In het begin beoordeelde ik alles wat het college ons voorschotelde. Maar je kunt niet vier jaar lang tien ballen in de lucht houden. Dat je je te veel laat opnaaien en meeslepen door allerlei kwesties in de raad. Dat je denkt dat je alles moet snappen en je je laat overspoelen door al het papierwerk dat er op je afkomt.

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 36 -

M AA R T - 2 0 1 8

•

Kies je onderwerpen, de zaken waar je echt voor wilt strijden.

•

Maak duidelijke keuzes voor wat je belangrijk vindt en wat niet.

•

Wees je bewust van wat je in die vier jaar wilt bereiken en koers daar op.

•

Kijk bij uitnodigingen aan de raad secuur waar je heengaat en waar niet. Doe vooral wat je leuk vindt.

•

Zorg dat je weet hoe het reilt en zeilt. En probeer je onderwerpen te kiezen, te doen wat ‘je ding’ is.

•

Geef het werk in de raad eerst een half jaar de tijd. Je hoeft niet alles met klotsende oksels te volgen en te doen.

•

Probeer je eigen doelen en uitgangspunten te vertalen naar de hele raad. Dan werk je voor het gemeenschappelijke doel, dan overstijg je de partijpolitiek.

•

Dat je in het begin al die dikke boekwerken gaat doorlezen die wekelijks op je bureau komen.

•

Niet te gevoelig zijn! Je moet je dingen in de politiek niet te persoonlijk aantrekken. Je kunt niet iedereen tevreden stellen.

•

Je denkt dat je als nieuw raadslid veel kunt bereiken, maar ik kwam erachter dat je persoonlijke invloed beperkt is. Je bent 1 van de 23 raadsleden.

- LAATSTE WOORD: VAN DE GRIFFIE-

ZOVEEL MENSEN, ZOVEEL WENSEN! — Zoveel mensen, zoveel wensen. Om van raadsleden nog maar te zwijgen. Het lijkt soms wel of ze worden geselecteerd op het hebben van een mening over alles, dit duidelijk (en luid) kunnen verwoorden en dit tot in den treure willen herhalen. Dat de uitgesproken meningen dan onderling ook nog sterk kunnen verschillen, maakt het geheel er niet overzichtelijker op. Een kakafonie van 23 raadsleden en zo’n 18 fractievertegenwoordigers is het gevolg. Nico van Duijn, raadslid in Almere, deed een poging om ‘het raadslid’ te karakteriseren. In zijn boekje ‘karakters van raadsleden’ onderscheidt hij met een sarcastische ondertoon ruim 20 typen raadsleden. De beschreven karakters zijn karikaturen, maar aangezien overdrijven de zaak vaak duidelijk maakt, dienen ze hier ook dat doel. Kijkend door die bril volgt hier onder een opsomming van allerlei activiteiten die (mede) door de griffie zijn ondernomen in de afgelopen vier jaar. Zoals blijkt is er voor elk type raadslid wel iets voorbij gekomen. Een greep uit de karakters en hoe ze bediend worden in de gemeente Lochem: De dossierwurm: “Hij klikt altijd de achterliggende nota aan, de verordening zelf en eerdere moties over zijn onderwerp van de afgelopen tien jaar.” Voor de dossierwurm: in de werkgroep Vereenvoudiging en Verbetering Instrumentarium (VVI) werden afspraken gemaakt over onder meer heldere en eenduidige indicatoren in de begroting. Ook werd de begroting vanaf halverwege deze raadsperiode in een handige app getoond. Ten slotte werden online dossiers aangemaakt over bijvoorbeeld participatie en de omgevingswet. Alles nog in ontwikkeling, maar het begin is er! De stille: “Ze is apetrots op haar raadslidmaatschap, stilletjes. Thuis klaagt ze, over zoveel leeswerk. Op verjaardagen praat ze graag over het raadswerk.” Voor de stille: en of er veel leeswerk is! De raadsvoorstellen werden tegen het licht gehouden; eerst door de rekenkamercommissie en daarna nog in een aparte sessie met de raad en organisatie. De voorstellen werden eenduidiger, makkelijker te lezen en bovenal: korter!

De onderwerpspecialist: “Mentale COPD door chronische inhalatie van te veel feiten, dat is de diagnose. Alles willen weten, tot achter het laatste cijfer achter de komma: dat kan soms verstikkend zijn.” Voor de onderwerpspecialist: op diverse onderwerpen werden werkgroepen opgericht, zoals participatie en de omgevingswet. Voor de specialisten een uitkomst om er eens even goed in te duiken! En voor enkele ‘meta-thema’s gingen we nog een stapje verder: inspirerende avonden voor raad, college en organisatie over onder meer bestuurlijke vernieuwing en het raadsakkoord.

Het haantje: “Het haantje neemt als eerste het woord en sluit af. Hij praat lang, met veel vertoon van eigen kunde.” Voor het haantje: ter ondersteuning van zijn eigen communicatie werd er een communicatiestrategie en -plan voor de hele raad opgesteld en uitgevoerd. Hiertoe werd de griffie uitgebreid met onder andere meer tijd voor communicatie. Met als gevolg: meer aandacht voor de raad via online en offline media. De basis werd op orde gebracht en nieuwe kanalen werden toegevoegd zoals twitter, weblogs en last but not least: de raadsbrievenbus. De professor in de alleskunde: “In de fractie schrijft hij alle moties. Ze gebruiken hem graag voor de zwaar-technische onderwerpen. Dan hoeven zij al die stukken niet te lezen.” Voor de professor in de alleskunde: alles weten is mooi, maar de tijd is zo beperkt. Daarom werd er in 2015 een inspirerende bijeenkomst gehouden over ‘sturen op hoofdlijnen’ waar onder meer het PAK-model uit voortkwam. En ook

S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 37 -

M A AR T - 2 0 1 8

voor het nieuwe vergadermodel was het een belangrijk uitgangspunt: veel minder de techniek in, beperken tot de hoofdlijnen. De boze: “Zijn dictie is schel, een octaaf te hoog. Alles is een schande.” Voor de boze: en dat zullen alle inwoners toch wel met hem eens zijn? Om dat te checken kwam het inwonerpanel: “LochemSpreekt”. Bij diverse onderwerpen werd een peiling uitgezet die een representatief beeld gaf over hoe de inwoners over het onderwerp denken. Sommige inwoners vonden het ook een schande, maar meestal bleken het toch vooral betrokken en graag meedenkende mensen te zijn! De redder der zieligheid: “Armoedebeleid of urgentieregeling vindt hij maar niks. Veel te ingewikkeld, te veel beleid, te weinig emotie. Het gaat om de individuele mens, vermorzeld tussen, in of door.” Voor de redder der zieligheid: in het open rondetafelgesprek krijgt iedere inwoner de gelegenheid om zijn idee of probleem te presenteren aan de raad, drie kwartier lang. En als hij liever wil dat de raad naar hem komt: met de initiatieftafel onder de arm ging de raad diverse malen op werkbezoek op locatie. Tot slot Is het dan vier jaar lang voor elk wat wils geweest? Die conclusie zou deze raad tekort doen. Want juist op de thema’s waar de raad als één geheel optrad, kon de griffie flink aan de slag! Gedeelde belangen werden gevonden en uitgevoerd. Juist in die sfeer van vertrouwen en loslaten is veel moois tot stand gebracht.

ontwerp magazine ovii-ontwerp.nl in opdracht van hamp.nl S TA A T VA N DE R A AD L O CH EM

- 38 -

M AA R T - 2 0 1 8