‘Experimenteer met andere vormen van herbestemming, zoals een Ecoruïne (www.ecoruine.nl). Liever een mooie ruïne, dan een onleefbaar krot.’ Mark Sekuur, Prima Focus ‘Be the change you wish to see in the world (Ghandi).’ ECO Pop-up Store ‘Ik pas voor hokjes; denk RUIM!’ Sandra Jongedijk, Studio van San ‘Een leeg hart, lege maag, leeg contact, leeg contract, leeg gebouw, da’s allemaal niks nie leuk. Laat je stad leven en bouw en omarm actie.’ Titia Punt, De Wolkenfabriek ‘Anything is space’ Spacified ‘Leegstand = Mensenwerk en er iets van maken ook!’ Maartje ter Veen, RUIMTE in STAD ‘Ik zie overal mogelijkheden!’ Inge Jongman, Fractievoorzitter ChristenUnie in Stad ‘Graffiti, muurschilderingen kunnen ervoor zorgen dat leegstaande panden opfleuren en positief opvallen.’ Liesbeth Weusten ‘Als uw bedrijfsruimte te groot is geworden, wil ik de lege ruimte best opvullen.’ Mirjam Veenman, DressGrow050 ‘Er ligt een enorme transitieopgave voor het landschap: de potentiële leegstand van boerderijen is groter dan leegstand van kantoren en winkels.’ Mark Sekuur, Prima Focus ‘Een leegstaand gebouw is als een eenzaam mens: het is de connectie met zijn omgeving kwijtgeraakt.’ Emilie Vlieger, Vliegerprojecten ‘Leegstand als kans voor de nieuwe generatie. Pop-up-stores van vandaag zijn de lokale helden van morgen. Deze helden bepalen het DNA van een winkelstraat of stad.’ Caroline de Jager, Popupsquare Geïnspireerd op het labLOKAAL: ‘Last van leegstand? Deel je probleem, dan delen anderen de oplossing.’ Roeg & Roem ‘De beleving van de gebruiker is het kapitaal van de ruimte. Kansen benutten - op naar een stad vol speelruimte.’ Stichting Nieuwe Stadsboeren ‘Als er een open gesprek met de gebouweigenaren tot stand komt, kunnen letterlijk deuren open gaan.’ Sandra Grabs, Stichting De NieuwAmbtster ‘Herbestemming van leegstand is dubbel duurzaam. Beter benutten van bestaande gebouwen en geen onnodig ruimtebeslag.’ Gerben van Dijk ‘Leegstand, niet door gebrek aan initiatief, maar door beleidsmatige en financiële ontoegankelijkheid.’ Theo Adema, KAW en Wijkbedrijf Selwerd ‘Ruimte schept Ruimte.’ Mayke Zandstra ‘Tijdelijkheid = het nieuwe NU.’ Marleen van der Werff ‘Alle grootse plannen beginnen klein…’ Socio-architectuur ‘Als lege panden lemons waren, kunnen we nu liters lemonade maken.’ Mendel Bouman, Indietopia ‘Kijk wat werkt in tijdelijk gebruik. Neem dat mee naar de toekomst. Iets dat klein is maar wel succesvol, kan uitgroeien tot iets permanents.’ Carloes Pollemans, Mosaiek architecten‘Herverkaveling van de bouwblokken in de binnenstad kan helpen winkelleegstand op te lossen.’ Rob Hendriks, DAAD Architecten ‘Ruimte in stad : ‘de architectuur van de sociale verbinding.’ Lex Mellink, Mellink Sociale Veiligheid ‘Van een vacuüm in de stad, naar een hart vol mogelijkheden.’ Mendel Bouman, Indietopia ‘Interactief ruimtegebruik, meerwaarde met waardecreatie.’ At Smit Duyzentkunst, Nijestee ‘stopmetbouwenstoptleegstandherbestemmenuitsluitendenergieneutraal #endatmeenik’ Frans Kerver, Tuinindestad ‘Ruimte delen is het nieuwe bouwen.’ Carmelita Gonesh, Studio inWoonstile ‘Een papieren boodschappentas van Olifantsgras dat groeit op braakliggende grond in Groningen.’ Jan-Govert van Gilst, NNRGY Crops ‘In plaats van denken vanuit een programma van eisen, moeten we meer denken vanuit een programma van mogelijkheden.’ Stef Weekers, AT Osborne ‘Je maakt gebruik van de mogelijkheden die er zijn’ Sherlock Telgt, ontwikkeling
BackBone050
1
2
‘Een leegstaand gebouw is als een eenzaam mens: het is de connectie met zijn omgeving kwijtgeraakt.’
Emilie Vlieger, Vliegerprojecten
3
4
Bouwke van Eeken Horizon begeleiding van Swietenlaan 1-3 Horizon begeleiding is een AWBZ-erkende organisatie die specialistische, individuele- en groepsbegeleiding biedt aan jongeren die zijn vastgelopen in het zelfstandig maatschappelijk functioneren.
gratis parkeergelegenheid en goed bereikbaar per openbaar vervoer. Al snel was de zaak geregeld en genieten zowel de jongeren als de begeleiders van deze prima locatie. Wij hopen hier nog een heel
aantal jaren te kunnen blijven en onze activiteiten wellicht nog verder uit te kunnen breiden. Ook de aanwezigheid van andere instanties met wie wij het pand delen biedt altijd kansen tot samenwerking.
Sinds 1 april 2014 huurt Horizon begeleiding deze ruimte van de Gemeente Groningen en dit is voor is beide partijen een win-winsituatie. Het is in onze ogen een mooi voorbeeld van zinvol hergebruik van ruimte. Het pand dat anders leeg zou staan, wordt nu nuttig gebruikt. Horizon begeleiding kan deze ruimte op flexibele wijze huren, omdat er met kortere contracten wordt gewerkt en je niet gelijk 5 jaar aan een pand vastzit. Voor ons is dat belangrijk, omdat er nog veel onzeker is door de veranderingen in de zorg. Ook bij de inrichting van het Corpushuys is gelet op zinvol hergebruik van materialen. Al het meubilair (dat er overigens prima uitziet) is tweedehands. De jongeren hebben samen met hun begeleiders het pand voorzien van een frisse laag verf en het met elkaar erg huiselijk ingericht. Sinds kort beschikken we zelfs over een mooie (uiteraard low-budget) keuken, waar de jongeren samen met hun begeleiders kunnen leren koken om woonvaardigheden te leren. Door aansluiting bij de leefwereld en de aangepaste leefomgeving, kan de jongere zich optimaal ontwikkelen. Een collega attendeerde ons op de mogelijkheid van het Corpushuys, een ruimte met heel veel vierkante meters die te huur stond via de Gemeente Groningen. Het pand heeft voor ons een uitstekende ligging: net buiten de drukte van de binnenstad,
5
6
‘De beleving van de gebruiker is het kapitaal van de ruimte. Kansen benutten - op naar een stad vol speelruimte.’
Stichting Nieuwe Stadsboeren
7
Henk Slomp Beeldenmaker Paradijsvogelstraat 10 Ik ben in het pand aan de Paradijsvogelstraat terechtgekomen via Carex. Daarvoor had ik in een ander Carex-pand gezeten, waar ik uit moest en toen dit diende zich aan. Een ruimte die zich bij uitstek leent voor mijn werk en een plek waar ik ook nog eens prima kan wonen. De tijdelijkheid van dit soort panden brengt wat beperkingen met zich mee, zoals de onzekerheid, hoeveel investeer je in een pand waarvan je niet weet hoe lang je er gebruik van kan maken, voorzieningen die niet altijd optimaal zijn. Het staat op de nominatie om gesloopt te worden, soms is er al van alles uit gehaald dat je opnieuw moet aanleggen (water, stroom) of het was er gewoon niet (keuken, badkamer). Maar het heeft ook een prettig soort dynamiek, die tijdelijkheid. Geen tijd om vast te roesten, maar juist steeds weer even uit de rails geschopt worden. De lol van het creëren en inrichten van een
8
nieuwe plek. Het sijpelt door in mijn werk, vernieuwing van de omgeving en condities vind ik terug in mijn beelden. Daarnaast ben ik in dit pand niet de enige gebruiker. Er is hier een groeiend aantal boeiende kunstenaars, vormgevers, ambachtsmensen aanwezig met wie er een prettige en open uitwisseling is van ideeën, energie, materialen, middelen en kennis. Sinds vrij kort weten we dat we
hier nog vijf jaar kunnen blijven. Geeft veel verschuivingen en nieuwe impulsen, maakt veel nieuwe investeringen mogelijk, deels door Carex, deels door de gebruikers. Een plek met een hoop energie. Een goede plek voor mij, kortom.
9
10
‘Van een vacuum in de stad, naar een hart vol mogelijkheden.’ Mendel Bouman, Indietopia
11
12
Eric van den Bosch Brandweer Sontweg 8a Op 1 januari 2014 zijn alle brandweerkorpsen en medewerkers in de provincie Groningen samengegaan in ĂŠĂŠn regionaal korps. Dit korps maakt officieel deel uit van Veiligheidsregio Groningen. Een verandering die voor de inwoners van de provincie niet zo opvalt: dezelfde 40 lokale posten staan nog altijd op elk moment paraat om branden en ongevallen te bestrijden. Veel functies binnen de organisatie zijn echter vanuit de regio naar Groningen verplaatst, wat om de nodige ruimte vraagt. De kazerne aan Sontweg 10 kon zoveel mensen niet huisvesten. De oplossing voor dit probleem hoefde niet ver te worden gezocht: het gebouw naast de brandweerkazerne stond leeg. Dankzij relatief weinig aanpassingen hebben 50 medewerkers een werkplek in dit pand gekregen. Op het terrein is een doorgang gemaakt tussen beide panden en inmiddels lopen medewerkers zo heen en weer tussen beide locaties. Zo kan de organisatie in ieder geval de komende jaren vooruit.
13
14
‘Je maakt gebruik van de mogelijkheden die er zijn’
Sherlock Telgt, BackBone050
15
16
Arjen Boerstra ( Kunstenaar ) materialen en objecten. Boven Visual art- / beeldend kunstenaar hebben we schone ruimtes met Stockholmstraat 2 centrale verwarming gebouwd, waar gewerkt wordt met naaimachines en textiellas-apparaAls beeldend kunstenaar heb ik een multifunctionele ruimte tuur, maar ook met audiovisuele nodig. Beneden is de werkplaats middelen, computers etc. en projectruimte, waar hout en metaal wordt verwerkt. De grote Vanuit een antikraaksituatie aan toegangsdeuren zijn praktisch de overkant van het water, en verjaagd door de aanleg van een voor het aan- en afvoeren van
nieuwe brug, zijn we in een permanente huurstructuur terecht gekomen bij de gemeente. Het havengebied van Groningen is een locatie met veel ruimte, constante bedrijvigheid, maar ook met relatieve rust. Gelegen in de periferie van de stadskern zijn dit goede voorwaarden voor de beeldende kunst.
17
18
‘Een leeg hart, lege maag, leeg contact, leeg contract, leeg gebouw, da’s allemaal niks nie leuk. Laat je stad leven en bouw en omarm actie.’ Titia Punt, De Wolkenfabriek
19
20
Jacq Postma Fairback Ulgersmaweg 28-3 en 57 Stichting Fair Back is een niet-gesubsidieerde, non-profitorganisatie die louter het maatschappelijk belang dient. Stichting Fair Back ontplooit met haar verschillende bedrijfstakken onder meer ontwikkelingssamenwerking in Afrika, twee kringloopwinkels, het EcoKlusBuro en een woonwinkel/galerie voor recycle-kunst, ecodesign en producten gemaakt van natuurlijke materialen. Het tijdelijke pand Ulgersmaweg 28-3 waar Fair Back Works gevestigd is, huisvest een kringloopwinkel voor hout, bouwmaterialen, kantoormeubilair, fietsen, fitnessapparaten, witgoed en computers. Achter de schermen zijn er de werkplaatsen voor houtbewerking, fietsreparatie, computerdemontage en witgoedreparatie. Ook is Fair Back Works de thuisbasis voor het “EcoKlusBuro”. Fair Back Works is geheel opgezet ten behoeve van jongeren met een afstand tot de arbeidsmarkt en biedt: “Wajongers”, risicojongeren maar ook stagiaires van het Praktijkonderwijs arbeidstraining, werkleerplekken en ondersteunende cursussen aan. Doel hiervan is sociale activering en jongeren voorbereiden op re-integratie en/of een vervolgopleiding. Ten slotte huisvest Fair Back Works het Repair Café, waar vanaf 2015 maandelijkse bijeenkomsten zullen worden georganiseerd. Fair Back huurt het pand Ulgersmaweg 28-3 van de gemeente voor 5 jaar met 5 optiejaren voor een marktconforme huurprijs! Zij is van plan na die periode opnieuw een huurcontract met de Gemeente aan te gaan. De locatie leent zich uitstekend voor de doelen die Stichting Fair Back nastreeft. Bij het aangaan van de huur-
te staan, heeft Fair Back de gemeente gevraagd of zij het pand kon huren. Dit was mede in het kader van “Ulgersmaweg Vitaal”, een initiatief van de Vereniging Bedrijven Noord Oost, die zich inzet tegen verdere verpaupering van de straat. Fair Back ziet Nadat het pand keer op keer voor de toekomst van Fair back Works langere perioden leeg kwam zonnig in. overeenkomst is gezegd dat het wel 15 jaar kan duren voordat de gemeente op deze locatie andere plannen ten uitvoer brengt. Dat is de reden dat Fair Back zich hier met Fair Back Works heeft gevestigd.
21
aan dak- en thuislozen op weg naar herstel en weer wonen. Ook Limor heeft hier een kantoor met een team ambulante begeleiders.  We hebben hier dagbesteding en werkprojecten voor dak- en We kwamen hier terecht in onze zoektocht naar een nieuwe lothuislozen. Het betreft Het 12e catie waar we diverse dagbestehuis voor mensen met een dingsprojecten konden samendrugsverslaving, Groenwerk voegen. Via de makelaar en de voor mensen met een alcoholverslaving en de Wasplaats, waar gemeente Groningen hebben wij de was doen voor diverse we uiteindelijk het pand gevonden. We waren meteen verkocht: instellingen, sportclubs en de mooi oud fabriekspand, groot gemeente samen met dak- en buitenterrein en zelfs een tuin. thuislozen. Hier kunnen daklozen ook douchen en hun kleding  wassen. Op deze locatie is ook We hebben met de deelnemers het distributiekantoor van de het pand fors verbouwd om het Straatkrant De Riepe en het kan- geschikt te maken. We hopen hier nog jaren te kunnen blijven. toor van het zorgteam dat individuele trajectbegeleiding biedt Ingrid Bousema ( Manager dagbesteding en activering ) WerkPro Eemskanaal 32
22
23
Karin Braakman BSO de Blokhut Van Swietenlaan 1-3 BSO de Blokhut is een buitenschoolse opvang voor kinderen van 4-13 jaar. De Blokhut is acht jaar geleden begonnen in twee sloopwoningen in Corpus den Hoorn. We wisten vooraf dat we daar maar een jaar konden zitten, maar dat was een mooie manier om te kijken of ons concept aan zou slaan. Het plan was om daarna naar nieuwbouw te gaan, maar aangezien die traag op gang kwam, zochten we naar een tijdelijk onderkomen. Het liefst met uitbreidingsmogelijkheden, aangezien we ondertussen gegroeid waren van 5-10 kinderen per dag naar 40 per dag. Het moest een ruimte zijn in de buurt van het huidige pand, centraal gelegen tussen de verschillende scholen. Wij vinden het leuk om met een andere blik naar opvang te kijken. Daarvoor zijn we juist niet op zoek naar standaardlokalen, maar naar plekken waar kinderen zich thuis voelen, plekken die hen uitnodigen om lekker te spelen, activiteiten te ondernemen en zich te ontwikkelen. Â Het bleek moeilijk te zijn om vervangende ruimte te vinden in de buurt. De lokalen in de oude ALO waren al gevuld, maar met behulp van een kleine verbouwing waren tal van ruimtes geschikt te maken voor onze doelgroep. Deze alternatieve ruimtes deden veel recht aan ons bedrijfsconcept; creatieve, actieve en dynamische plekken, verspreid over verschillende blokken in het gebouw. De sfeer blijft hierdoor kleinschalig, maar de mogelijkheden zijn divers.
24
We hebben het nog steeds erg naar onze zin in dit gebouw. We vinden het ook een enorme verrijking om hier met meer partijen in een gebouw te zitten en hebben daar allerlei samenwerkingen mee opgestart. Wij zouden het geweldig vinden als we met deze manier van samen werken door kunnen gaan in de toekomst. Je kunt samen zoveel meer dan alleen. En daar leent dit gebouw zich uitermate voor!
25
RUIMTE in STAD MAARTJE TER VEEN
RUIMTE in STAD, een platform waar doeners, ideeën en ruimte elkaar vinden.
Het platform wil zo de mogelijkheden van leegstand inzichtelijk maken om daarmee nieuwe tijdelijke invullingen van de leegIn Groningen is ruimte over. Er zijn leegstaande ruimte in Groningen te stimuleren. staande panden en braakliggende stukken Op drie verschillende manieren kan je grond. meedoen en bijdragen aan het platform: als Winkels… een oude fabriek … kantoorpan- ruimtezoeker, ruimte-eigenaar en iniden … scholen en braakliggende terreinen tiatiefnemer. Naast de kansrijke ruimte van die wachten op een bestemming. Kortom, in Groningen staan ook ruimtewensen op de Groningen is ruimte die gebruikt wil worsite. Op de kaart en site verzamelen wij boden. vendien goede voorbeelden, ofwel geslaagde In Groningen wonen ook doeners met idee- matches tussen lege ruimte en initiatiefneën. Ideeën die ruimte zoeken. Wat zou er mers. gebeuren als we deze ruimtezoekers koppelen aan de ruimte die over is? HUB van RUIMTE in STAD Van 21 november (de eerste dag van Let’s Misschien wordt een kantoor dan een brui- Gro) tot en met 20 december 2014 hebben sende hub met paddenstoelen in de kelder, RUIMTE in STAD en de ECO Pop-up Store met groente op het dak en vegetarische een hub. In het (tot voor kort) leegstaande kookschool. Of wordt een braakliggend ter- pand van De Groninger Stadskrant aan de rein tijdelijk een buitenschoolse opvang in Poelestraat 28 willen we op allerlei maniede natuur, met wigwams, knuffelvarkens, drie ren mensen en partijen betrekken bij onze olifanten en een tijger. Deze voorbeelden zoektocht naar de kansen die leegstand lijken een beetje absurd, maar het komt er biedt. Juist omdat we geloven dat we de opop neer dat we het zo gek niet kunnen be- lossing niet alleen kunnen bedenken! denken. Beter gezegd: we kunnen het niet De HUB van RUIMTE in STAD is een sabedenken. We moeten het dóen! menwerking tussen RUIMTE in STAD en de Dat doen begint bij RUIMTE in STAD. Het ECO Pop-up Store. Er komen werkplekken, is een platform voor een nieuwe manier van een winkelgedeelte, een tentoonstelling van stedelijke ontwikkeling. Een plek waar over in gebruik genomen leegstand, een interacde kansen van leegstand wordt nagedacht. tief gedeelte waar de leegstand en ideeën en Het platform maakt niet alleen beschikbare dromen daarover een plek krijgen en verder ruimte voor tijdelijke ontwikkelingen zicht- is er ruimte voor workshops en keukentabaar, maar ook inspirerende voorbeelden en felgesprekken. initiatieven krijgen er een plek.
26
‘Leegstand = Mensenwerk en er iets van maken ook!’ Maartje ter Veen, RUIMTE in STAD
27
‘Leegstand is een katalysator voor anders denken over ruimte.’
Marian Counihan, ECO Pop-up Store
28
Wat is ruimte waard? Marian Courihan
Zo een beknopte vraag oogt misschien eenduidig, maar in feite verhult de eenvoud van de vraag een complexe,gelaagde kenschets van onze tijd.Vastgoed in Nederland is voor velen onbetaalbaar, en tegelijk staat ook bijna acht miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg.Wat is ruimte dan wel of niet waard? Ruimte is geordend en omstreden Ruimte is in Nederland altijd een beladen begrip geweest. De kraakbeweging, stammend uit de jaren zestig en zeventig, is vaak gezien als de eerste protest tegen leegstand. In feite gaf deze beweging blijk van weerstand tegen de (over) organisatie van ruimte vanuit de overheid, en de commodificatie van ruimte door vastgoedspeculanten. De hoge mate van ruimtelijke ordening die Nederland kenmerkt, en de nadruk op enkel de economische waarde van ruimte, vormen in dit opzicht de werkelijke grond voor de omstredenheid.
Ruimte in de crisis Tegelijkertijd heerste er crisis in het land. Niet sinds het begin van de moderne economie is er zo een lange en pittige periode van recessie geweest als in de afgelopen zeven jaar. Wat in de eerste plaats een economische crisis was, heeft intussen diepe sociale en culturele impact. Leegstand werd heel actueel door de crisis. Lege winkelstraten vormden een schrikbeeld van steden die achteruit gaan, wantrouwende consumenten, een vastgoedmarkt die inklapt en een maar niet vooruit te helpen economie. Crisis! Maar hoe slecht is dit eigenlijk? Het woord ‘crisis’ heeft een historische betekenis als ‘beslissend moment’ of ‘keerpunt’. Met dit in ons achterhoofd kunnen we zien dat zulke crisistijden ons ook vooruit kunnen helpen. In dit geval heeft leegstand de geordende en economische benadering van ruimte onderuitgehaald. De waarde van leegstand
Ruimte is een psychisch begrip ‘Nederland is vol’ was de kreet waarmee Pim Fortuyn zijn politieke fortuin maakte, en daarmee sloot hij aan bij het gevoel dat Nederland geen ruimte meer had. Dat gold, achteraf gezien, niet zozeer voor mensen, zoals hij dacht, maar vooral voor nieuwe ontwikkelingen, nieuwe richtingen, nieuwe vormen van denken. Er was geen ruimte meer. Maar… ineens weer wel. Best veel. Hier zijn we hoe psychisch het begrip ruimte is. Een aantal jaar geleden werd duidelijk dat Nederland wel heel wat ruimte over heeft. In hun installatie Vacant NL maakte Rietveld Landscape in 2010 de enorme hoeveelheid van leegstaande publieke gebouwen in een klap zichtbaar, en daarmee ook de enorme onbenutte potentie ervan. Inmiddels weten we allemaal van de bijna acht miljoen (!) vierkant meters kantoorruimte die al jaren leegstaan. Die overheidsgebouwen en kantoorpanden behoren tot de meest geordende ruimtes die er zijn, maar zijn niet meer nodig of benut. Is dat niet symbolisch?
De crisis heeft onze ideeën over waarde, kansen, en ruimte veranderd en verruimd. We focussen ons minder op economische waarde en herkennen ook andere maten van waardering. We zien kansen juist in de hiaten die de overheid en de markt overlaten. We ervaren ruimte in leegstand. Juist door de ‘normale’ waardering van ruimte uit te schakelen wordt vernieuwing mogelijk. Leegstand schept de ruimtelijke condities voor experimenteren, kruisbestuiving en innovatie. Leegstand maakt plaats voor initiatiefnemers in de creatieve en culturele sector en verlaagt de drempel voor nieuwe vormen van ondernemerschap. In dit opzicht heeft leegstand in potentie zelfs meer waarde dan een goed gevuld pand. De uitdaging is om dit te herkennen en benutten. Nederland is een maakbaar land en een land van handelaars. Ruimte hier is soms letterlijk gemaakt, structureel onderhouden, altijd opgenomen in een of ander bestemmingsplan, altijd met een (economische) waarde. Ruimte is maar heel soms, en dan wel met beleid, binnen kaders, overgelaten aan haar lot (zoals bij de Oostvaardersplassen) en ontheven van deelname aan de markt. Een leegstaand pand is dus veel waard. Lang leve de leegstand! 29
Jaap Lindeman Bierbrouwerij ‘De Kromme Jat’ Sontweg 26 In dit pand staat een bierbrouw-installatie waarmee voornamelijk voor stad en provincie een vijftal bieren wordt gebrouwen. Ook wordt dit bier in een aantal horecabedrijven elders in het land verkocht. Met deze installatie mag ik met de huidige vergunning maximaal 180 HL speciaal bier per jaar brouwen. In 2015 zal de capaciteit gaan verhogen naar 300 HL. De bieren die gebrouwen worden zijn een Tripel (4 granen) van 8%, Düster (dubbel) van 7%, Rauwdüster (stout) van 7,5%, Pagode (whiskymout) van 7%, Amber (ale) van 6%. En onlangs is er een Hefe Weisse proefbrouwsel gebrouwen van 4,8%. Ik zat voorheen in een pandje in de binnenstad van 10 m² met vloerbedekking en dat ging uiteraard niet goed. Zodoende kwam ik terecht in een leegstaand pand, dat meer ruimte bood en redelijk betaalbaar is.
30
31
‘Ik zie de lege ruimte als stukjes wereld waar je iets mee mag doen.’
Karina Bakx, JOP
32
‘Interactief ruimtegebruik, meerwaarde met waardecreatie.’
At Smit Duyzentkunst,
Nijestee
33
Sherlock Telgt /Roy van Erk/Orlando Haak Backbone050 Travertijnstraat 12
kans groot dat de panden verpauperen, dus minder waard worden en voor een groter gevoel van onveiligheid kunnen zorgen in de omgeving. In ons Als Stichting Backbone050 cregeval de wijk vinkhuizen, waar 3 ëren wij een broedplaats voor (!) schoolgebouwen naast elkaar jongerencultuur en sport. Met als leeg staan. criteria jong, creatief en maatWij zijn 4 jaar geleden met een groep organisaties en zzp’ers schappelijk betrokken. samengekomen om een initiWe hebben ervoor gekozen ons in een leegstaand pand te vesatiefvoorstel in te dienen bij de tigen, omdat er al te veel leeggemeenteraad onder leiding van Kris van der Veen, raadslid Groen staande panden zijn in de stad. Door ze leeg te laten staan is de Links. Begin dit jaar konden wij
34
dit leegstaande pand in. Dit initiatief gaat laten zien wat de waarde van het creëren van mogelijkheden voor jonge en/ of net afgestudeerde creatieveling kan zijn voor de wijk en stad als zij hier langer kunnen blijven. Dit zorgt ervoor dat zij niet hoeven weg te trekken naar de randstad. Het laat zien wat voor waardevolle creatieve en bruikbare ideeën er voortkomen door zo’n broedplaats te creëren en daarmee toont het zijn bestaansrecht aan.
35
‘Als er een open gesprek met de gebouweigenaren tot stand komt, kunnen letterlijk deuren open gaan.’ Sandra Grabs, Stichting De NieuwAmbtster
36
‘Herbestemming van leegstand is dubbel duurzaam. Beter benutten van bestaande gebouwen en geen onnodig ruimtebeslag.’ Gerben van Dijk
37
dit pand leeg stond. Toen bleek Ons vorige pand aan de Friesedat het pand eigendom van de straatweg werd te klein. Dit pand gemeente was, hebben we redewas beschikbaar. We hebben het lijk snel zaken kunnen doen. met elkaar van binnen verbouwd Wij zijn erg tevreden met het Wij hebben een levendige en en naar onze behoeften ingedynamische christelijke kerk in richt. Dat was geen probleem pand en de locatie en hopen dat we er nog lang kunnen blijdit pand, met tal van activiteiten. omdat het eigenlijk een grote ven. Mochten de plannen voor Een voorbeeld daarvan is Asperuimte was. We konden het tede Oosterhamrikkade werkelijk gen een redelijke prijs huren. naz. Aspenaz staat jongeren bij Dit was aanvankelijk voor 5 jaar. worden uitgevoerd, dan zullen in hun scholing, onder andere we naar een ander pand moeten. bij schoolkeuze, studievoortgang Maar we zitten er inmiddels 10 of scriptie en bij problemen op jaar in. De gemeente is ook bereid om daarin dan mee te denken. school. We zijn ook betrokken bij de Oosterparkwijk. Veel OosterIn onze zoektocht naar een nieuw pand, ontdekten we dat parkers kennen ons. Pastor Johan en pastor Tessa Proost New Destiny’s church Oosterhamrikkade 117
38
39
‘Ruimte delen is het nieuwe bouwen.’ Carmelita Gonesh, Studio inWoonstile
40
‘Er ligt een enorme transitieopgave voor het landschap: de potentiële leegstand van boerderijen is groter dan leegstand van kantoren en winkels.’ Mark Sekuur, Prima Focus
41
Heiko Ates Museum Canadian Allied Forces 1940-1945 Ulgersmaweg 51
voor woningbouw. Echter, het zal het nog wel enkele decennia duren voor men overgaat tot totale sloop van het industrieterrein Ulgersmaweg. Ik zag het als Ik heb in een leegstaand pand uitdaging om er een museum in van de gemeente Groningen, te realiseren en heb mijn initiaeen Bevrijdingsmuseum gehuis- tief kenbaar gemaakt bij de toenvest. Het pand stond al geruime malige wethouder Koen Schuitijd leeg en was door de gemeen- ling. Op 5 mei 2010 heb ik het museum mogen openen en wij te in 1993 aangekocht met de bedoeling het te slopen om in de draaien dit bevrijdingsmuseum nabije toekomst ruimte te maken nu alweer 5 jaar, met een kleine
42
6000 bezoekers per jaar. Hopelijk blijft de gemeente mijn initiatief steunen en kan ik dit pand nog een aantal decennia gebruiken, want ieder jaar merken wij een stijgende lijn in het bezoekersaantal. Voor onze bezoekers is het museum een tastbare gelegenheid om de tweede wereldoorlog in herinnering te houden voor jong en oud.
43
‘Tijdelijkheid = het nieuwe NU.’
Marleen van der Werff
44
45
Tjitske van Gangelen NLD Energie Waagstraat 1 NLD Energie is het eigen coöperatieve energiebedrijf van en voor het Noorden. Wij leveren groene stroom en CO2- gecompenseerd gas tegen aantrekkelijke tarieven. Wij zijn niet opgericht om zelf winst te maken, maar om lokale initiatieven in het Noorden te helpen hun eigen leefomgeving te verduur-
46
zamen. Zo zorgen we samen voor een duurzaam en bloeiend Noorden! Als startende energiecoöperatie met beperkte financiële middelen zijn we gezamenlijk met Grunneger Power en de Groninger Energie Koepel opgetrokken in onze zoektocht naar een betaalbare zichtlocatie in hartje Groningen. Via de warme contacten die wij met de Gemeente Groningen onderhouden, zijn
wij bij dit leegstaande kantoorpand terechtgekomen. In de anderhalf jaar dat wij van dit kantoorpand gebruik mogen maken, hopen wij uit te groeien van start-up tot hét duurzame energiebedrijf in het Noorden. Dat zou betekenen dat we een mooie stap hebben gezet in het in eigen hand nemen en verduurzamen van onze energievoorziening!
47
‘We agenderen de leegstand door wat te doen in de lege ruimte.’ Die Kantine ‘Leegstand biedt ruimte voor iets nieuws.’ Talent in Actie ‘Ik zie de lege ruimte als stukjes wereld waar je iets mee mag doen.’ Karina Bakx, JOP ‘Leegstand is een katalysator voor anders denken over ruimte.’ Marian Counihan, ECO Pop-up Store ‘Met deze kansenkaart bieden we een nieuw platform om ondernemers, ideeën en gebouwen bij elkaar te brengen. Tijdelijkheid als nieuwe motor voor economie en creativiteit.’ Roeland van der Schaaf, wethouder Stadsontwikkeling, ouderen, arbeidsmarkt en wijken. ‘De vraag naar werkruimte is veranderd. Flexibeler qua looptijd, invulling en met wie. Verhuurders moeten dus ook hun aanbod veranderen. Dan zitten hun panden in no-time weer vol.’ Hotze Hofstra, HOTZE | ruimte voor duurzame ontwikkeling ‘Experimenteer met andere vormen van herbestemming, zoals een Ecoruïne (www.ecoruine.nl). Liever een mooie ruïne, dan een onleefbaar krot.’ Mark Sekuur, Prima Focus ‘Be the change you wish to see in the world (Ghandi).’ ECO Pop-up Store ‘Ik pas voor hokjes; denk RUIM!’ Sandra Jongedijk, Studio van San ‘Een leeg hart, lege maag, leeg contact, leeg contract, leeg gebouw, da’s allemaal niks nie leuk. Laat je stad leven en bouw en omarm actie.’ Titia Punt, De Wolkenfabriek ‘Anything is space’ Spacified ‘Leegstand = Mensenwerk en er iets van maken ook!’ Maartje ter Veen, RUIMTE in STAD ‘Ik zie overal mogelijkheden!’ Inge Jongman, Fractievoorzitter ChristenUnie in Stad ‘Graffiti, muurschilderingen kunnen ervoor zorgen dat leegstaande panden opfleuren en positief opvallen.’ Liesbeth Weusten ‘Als uw bedrijfsruimte te groot is geworden, wil ik de lege ruimte best opvullen.’ Mirjam Veenman, DressGrow050 ‘Er ligt een enorme transitieopgave voor het landschap: de potentiële leegstand van boerderijen is groter dan leegstand van kantoren en winkels.’ Mark Sekuur, Prima Focus ‘Een leegstaand gebouw is als een eenzaam mens: het is de connectie met zijn omgeving kwijtgeraakt.’ Emilie Vlieger, Vliegerprojecten ‘Leegstand als kans voor de nieuwe generatie. Pop-up-stores van vandaag zijn de lokale helden van morgen. Deze helden bepalen het DNA van een winkelstraat of stad.’ Caroline de Jager, Popupsquare Geïnspireerd op het labLOKAAL: ‘We agenderen de leegstand door wat te doen in de lege ruimte.’ Die Kantine ‘Leegstand biedt ruimte voor iets nieuws.’ Talent in Actie ‘Ik zie de lege ruimte als stukjes wereld waar je iets mee mag doen.’ Karina Bakx, JOP ‘Leegstand is een katalysator voor anders denken over ruimte.’ Marian Counihan, ECO Pop-up Store ‘Met deze kansenkaart bieden we een nieuw platform om ondernemers, ideeën en gebouwen bij elkaar te brengen. Tijdelijkheid als nieuwe motor voor economie en creativiteit.’ Roeland van der Schaaf, wethouder Stadsontwikkeling, ouderen, arbeidsmarkt en wijken. ‘De vraag naar werkruimte is veranderd. Flexibeler qua looptijd, invulling en met wie. Verhuurders moeten dus ook hun aanbod veranderen. Dan zitten hun panden in no-time weer vol.’ Hotze Hofstra, HOTZE | ruimte voor duurzame Mede mogelijk gemaakt door: Gemeente Groningen www.gemeente.groningen.nl Ruimte in Stad www.ruimteinstad.nl
48
Fotografie portretten, interviews en vormgeving: Erik Slot www.erikslot.nl Fotografie panden tentoonstelling: Cor van der Veen Artikel ‘Wat is ruimte waard?’: Marian Counihan, ECO Pop-up Store, www.eco-popupstore.nl Bijdrage RUIMTE in STAD & quotes: Maartje ter Veen www.maartjesruimte.nl Tekstredactie: Karin van der Tuin www.tuinproeft.nl