Tema:
Teknikat e marrjes dhe pregaditjes se mostrave citologjike te lezionet e gjirit
Lenda : Citodiagnostik
Punoi: Ermira Zogaj
Prof:Merita Hashani
Objektivat Anatomia Gjirit
Metodat e marrjes se mostrave
Parapregaditjet per pacientin Avantazhet dhe Disavantazhet dhe Komplikimet Raportimin
Gjoksi konsiderohet si një nga organet kryesore të sistemit riprodhues femëror. Rrethon një strukturë te komplikuar gjendrash mammare të cilat janë përgjegjëse për prodhimin e qumështit. Këto gjendra me anë te disa kanaleve (duktuse) të vogla nxjerrin drejt papilës qumështin.
Gjoksi i një femre të rritur paraqitur skematikisht:
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Dërrasa e kraharorit Muskuli pektoral Gjendra mammare Papila Areola Duktus Ind dhjamor Lëkura
Pamja e jashtme dhe ndertimi Gjiri është i vendosur në faqen anteriore të toraxit ndërmjet brinjës së tretë dhe të shtatë, që kufizohet medialisht nga baza e sternumit dhe nga vija aksilare e përparme. Gjiri vendoset brenda një kapsule fibroze ndërmjet shtresës sipërfaqësore dhe të thellë të facies sipërfaqësore subkutane.
Njësia anatomike e strukturale përbëhet nga sistemi gjëndror i tipit lobular, ku çdo lob ndahet në shumë acinuse, të pajisur me duktuse intralobulare, që bashkohen për të formuar duktusetgalaktofore të cilat përfundojnë dhe hapen në kompleksin e areolës mammare dhe të thithit të gjirit.
Thumbi është i përbër nga ind erektil (ngrehës) i mbuluar nga lëkurë e pigmentuar. Në majë apo një afërsi të saj mund të vihen re hapjet e dukteve galaktoforik (të qumshtit).
Qarkullimi limfatik i gjirit është nga tre nivele kryesore :
1.Regjioni areolar
2.Duktuset galaktofore
3. lobulet gjëndërore.
Mostrat citologjike nga gjiri merren nga:
Aspirimi I sekrecionit rrjedhes te gjirit
Aspirimi I lezionit te gjirit me gjilpere te holle (FNA).
Citologjia e sekrecionit rrjedhes te gjirit.
Sekrecioni nga gjiri eshte jo I zakonshem dhe mund te jete si pasoje e gjendjeve fiziologjike ose patologjike. Tek shumica e femrave te moshes reproduktive mund te inicohet sekreti nga gjiri I cili ka pamje ujore dhe ngjyre te verdhe. Shkarkimi spontan, lëngu që del nga një ose nga dy thithkat pa ndonjë provokim, duhet të jetë një arsye për të vizituar një mjek.
Nga Sekreti I gjirit duhet analizuar ngjyren, konzistencen, Shkaktari me I shpeshte i sekrecionit nga gjiri eshte papilloma intraduktale Keto jane lezione beninje. Sekrecioni nga gjiri rralle heret takohet te neoplazmat malinje (10%) shoqerohet me sekrecion hemoragjik.
Karakteristik tek papilloma intraduktale eshte madhesia e qelizave dhe berthamave te tyre,kromatin jo e rregullt,nukleus te madh
Aspirimi I sekretit te gjirit ka nje senzitivitet te ulte per detektimin e kancerit te gjirit, qelizat kanceroze jane demonstruar ne me pak se gjysma e aspirateve te marrura nga pacientet te cilat I jane nenshtruar kirurgjise per shkak te kancerit.
Fine needle aspiration (FNA) Eshte një procedurë e cila heq nje sasi te lëngut ose qelizat nga një plagë të gjirit gungë apo ënjtje. Gjilperat prej 22- deri 25-gauge vendosen ne lezionin cistik apo solid te palpuar te gjirit dhe permes tyre ekstrahohen lengu apo qelizat te cilat ekzaminohen metutje. Me një gjilpërë të hollë të ngjashme me një gjilpërë mostër të gjakut. Mostra e lëngut apo qelizave lyhet në një rrëshqitje qelqi dhe dërguar në një laborator patologji për t'u ekzaminuar nga një mjek specialist (a cytologist) nën një mikroskop .
Teknika e marrjes mund te jete:
Teknika Aspirative Perdoret ne rastet e lezionit me fibroze dhe nese materiali qelizor eshte I majaftueshem
Teknika KAPILARE joAspirative Lezioni fiksohet mbi brinje permes kompresionit dhe gjilpera vendoset pingul me lezionin. Mostat jane me pak te kontaminuara me gjak
E një teknikë e ngjashme me FNA, e cila eliminon nevojën për aspiratë nga një shiringë. Lejon kontroll shumë më të mirë të gjilpërës gjatë plagës. FNC rezultoi në një rendiment të lartë të materialit me cilësi të mirë me mbajtjen e arkitekturës qelizore.
Në një biopsi FNA, mjeku përdor një gjilpërë shumë të hollë, të zbrazët, të lidhur me një shiringë, për të tërhequr (aspiruar) një sasi të vogël të indeve ose lëngjeve nga një zonë e dyshimtë. Që prej 1950, FNA është miratuar në mbarë botën dhe kjo metode eshte shume e sigurte, dhe me kosto efektive Mostra e biopsisë kontrollohet pastaj për të parë nëse ka qeliza të kancerit në të.
Para kësaj procedure mund të jenë të nevojshme disa përgatitje: Nuk ka përdorim të ilaçeve aspirina ose jo steroide anti-inflamatore për një javë përpara procedurës;
Asnjë pranim ushqimi disa orë para procedurës
Testet rutinore të gjakut (duke përfshirë profilet e koagulimit) duhet të plotësohen dy javë para biopsi- mit
Gratë qe bejne biopsi nuk duhet të mbajn deodorant, locion ose parfum nën krahët e tyre ose në gjinjtë e tyre.
Citologjia FNA dhe mund të kryhet nga radiologë, kirurgë, patologë, onkolog.
Një patolog duhet qe në raportimet dhe interpretimin e Citologjisë të jetë i pranishëm kur një aspirim është marrë, për të vlerësuar nëse material i marrë është i përshtatshëm.
Fillimisht pregaditja e pacientit dhe behet dezenfektimi I pjeses.
Pasi gjilpëra ka depërtuar gishtat duhet te tërhiqen duke liruar presionin dhe duke e lejuar atë të tërhiqej.
Me dorën jo dominues e stabilizo pjesen, ndersa dora dominante manipulon pajisjen.
Mbahet butësisht shiringën, duke bere lëvizje përpara dhe prapa, për të arritur në disa rajone të tumorit.
Me pas behet Identifikimi dhe gjetja e faqes më të mirë të hyrjes ose qasjes.
kur vërtetohet prania e materialit në pjesen e gjilpërës, lëvizjet ndalohen.
Zbatoni presion në zonën e
hemostazës për një minimum prej 2 minutash.
Varesisht nga preferenca e laboratorit mund te perdoren preparatete e thara ne ajer te thate apo te fiksuara ne solucion fiksativ.
Preparatet mikroskopike te fiksuara menjehere ne solucion fiksativ duhet te ngjyrosen sipas Papanikolaut.
Ngjyrimi I preparateve ď ą Ne praktike varesisht nga preferenca e laboratorit mund te perdoren preparatete e thara ne ajer te thate apo te fiksuara ne solucion fiksativ. Eshte e rendesishme qe preparatet te fiksohen me kohe dhe shpejte qe te evitohen artefaktet.
ď ą Preparatet mikroskopike te fiksuara menjehere ne solucion fiksativ duhet te ngjyrosen sipas Papanikolaut.
Paisjet e perdorura
Mbajtësi i shiringës së aspirimit Gjilpëra prej 27, 25, 23, 22 matës Shiringa plastike të përdorshme Dezinfektues i lëkurës: alkool 70% Sundimtar fleksibël plastike (për matjen e lezioneve si distancë në gjoksin e gjirit nga dalja) Sponges Sterile 4 × 4 (p.sh. për të mbajtur presionin post-biopsi në vendin e shpimit të gjilpërave) Anestezi lokale Doreza
Avantazhet
E shpejte dhe e lehte,me kosto te lire
Shumicen e kohes nuk kerkon anestezion
Më pak traumatike dhe më e përshtatshme për pacientet ,Rezultate te shpejta E shkëlqyer për të konfirmuar cistat e gjirit
Procedura nuk kërkon qepje
Pacientët janë në gjendje të rifillojnë aktivitetin normal pothuajse menjëherë pas procedurës.
Disavantazhet Nëse mostra është lëng i mirë atëherë procedura është ideale. FNA në përgjithësi është e papërshtatshme për vlerësimin e mikrokalcifikimeve
FNA Citologjia kërkon trajnim në përgatitjen e strishove cilësore
Komplikimet
Dhimbja
Hematoma
Infeksionet
Raportimi mikroskopik për FNA Citologji: Një raport i citologjisë përbëhet nga :
Informacioni i pacientit dhe mostrës
Diagnoza citologjike (interpretimi)
Një përshkrim mikroskopik
Komente dhe rekomandime.
Përshkrimi mund të fillojë me një deklaratë lidhur me numrin dhe llojin e shenjave të ekzaminuara dhe përshtatshmërinë e mostrës dhe ngjyrosjes. Përshkrimet e popullatave të qelizave abnormale duhet të përfshijnë madhësinë, formën dhe ngjyra dhe përmbajtja citoplazmatike.
Kategorite diagnostike
• JO adekuate
Kategoria 2 • Beninje
Kategoria 1
Kategoria 4 • Atipike
Kategoria 3
• E dyshimte per malinj
• Malinje
Kategoria 5
Beninje
E Pamjaftueshme (korrespondon kodi numerik = 1)
(korrespondon kodi numerik = 2)
Kjo kategori është përdorur kur Strishot Kjo kategori diagnostike përdoret kur mostra është adekuate dhe nuk tregon janë shumë pak te shtrembëruar qe të dëshmi te malinjitetit. lejojnë një diagnozë . Një moster është e mjaftueshme nëse lezioni është pregaditur si duhet, gjetjet citologjike janë në përputhje me gjetjet e klinike dhe imazherike, dhe strishoja mundtë interpretohet.
Karakteristika specifike diagnostike per fibroadenoma,, cist etj mund të jenë te pranishëm. Megjithatë, një diagnozë të veçantë mund të mos jetë gjithmonë e mundur.
Atipike (korrespondon kodi numerik = 3) ďƒ˜ Ne shumicen e rasteve kur kjo kategori mund te konsiderohet me vecori beninje por te cilat tregojne edhe vecori malinje si humbja e kohezionit, atipia nukleare. ďƒ˜ Aspiratet qe kane struktura papilare por mund te vendosen ne kete kategori varesisht nga rrethanat.
E dyshimte per malinjitet
(korrespondon kodi numerik = 4) Kjo kategori diagnostike perdoret kur strishoja tregon karakteristika sugjestive por jo diagnostike per malinjitet si ne rastet kur qelizat malinje jane te pakta, te mbuluara nga artefaktet .
Malinje (korrespondon kodi numerik = 5)
ďƒ˜ Kjo kategori diagnostike perdoret per aspiratet me vecori te qarta malinje, e cila pershine rastet me kancer invaziv . ďƒ˜ Me ane te ekzaminimit citologjik nuk mund te diferencohen qartazi karcinoma invazive nga ajo joinvazive, mirepo korelacioni I te dhenave klinike dhe imazherike ndihmojne ne diagnoze. ďƒ˜ Duhet te raportohen karakteristikat nukleare dhe grada nukleare e tumorit si dhe vecorite specifike si prezenca e mucines.
Kanceret e gjirit ndahen ne : Ata qe nuk kane kaluar membranen bazale kufizuese (jo-invaziv)
ďƒ˜ Ductal carcinoma in situ DCIS ďƒ˜ Lobular carcinoma in situ LCIS
Ata qe kane kaluar membranen bazale (invaziv).
CA. DUCTALE 70-80% masa palpabile me konzistence te dhe kufinj te crregullt. Shumica e tyre diagnostikohen permes FNA-se. CA. LOBULARE 5-10% Aspiratet e ca. lobulare invazive zakonisht jane “te pakenaqshme”, te paketa, dhe leshohen si raporte “atipike”. Nukleoluset nuk shihen. Qelizat signet ring mund te jene te pranishme.
KARCINOMA MUCINOZE
1-6%
Mosha mesatare 71 vjecare Rritet ngadal
KARCINOMA MEDULLARE
5-7% Shoqerohet me mutacionet e BRCA1 Prezentohet si lezion cistiko-hemorragjik
Lezionet inflamatore Mastiti
Kanceri inflamator i gjirit, ashtu siç sugjeron edhe emri, imiton etiologji infektive ose inflamatore. Shpesh zhvillohet pa lezion të masës së palpueshme dhe shpesh i jepet diagnozë e gabuar në fillim. Në fakt, shumica e pacenteve me kancer inflamator të gjirit diagnostikohen pas një trajtimi inicial me antibiotikë ose terapi anti-inflamatore që nuk nuk tregojnë përmirësime
Mastiti akut rëndomë shfaqet gjatë 3 muajve të parë pas lindjes Shkaktaret me te shpeshte jane Stafilokoku dhe Streptokoku.
Reaksionet granulomatote që Rezultojnë nga një etiologji infekzive, materialit të huaj, ose sëmundjeve sistemike autoimune
Mastitis Akuta Inflamacion akut, qeliza epiteliale duktale te rralla dhe shume qeliza polimorfonuklear dhe materia l nekrotik.
Mastiti granulomatoz verehen qeliza gjigante multinukleare LANGHANS dhe infiltrate te dendura te perziera inflamatore.
Sëmundja e Zuskas është infeksion i rrallë bakterial i gjirit Sëmundja shkaktohet nga metaplazia luspore e një apo më tepër kanaleve qumështsjellëse Në kalimin e tyre nëpër thimth, me gjasë shkaktuar nga pirja e duhanit
Ektazia e kanalit të gjirit Që zakonisht prezantohet me rrjedhje nga thimthat, masë të palpueshme , mastalgji jociklike, ose invertim apo tërheqje të thimthit. Mastalgia Nëse dhembjet ndërpriten me fillimin e ciklit të ri, ato nuk paraqesin sinjal për gjendje të rrezikshme.
Nekroza dhjamore
është një proces inflamator beninj joqelbëzues e indit adipoz (tëdhjamit). Mund të shfaqet për shkak të traumave aksidentale ose kirurgjike, ose mund të shoqërohet me karcinomë Rrjedhje te gjirit Gjendjet e caktuara beninje në gji mund të shkaktojnë simptome të tilla që hasën te: gratë që marrin kontraceptivë, Sedativë, apo edhe disa ilaçe të tjera.
Adenoza Adenoza e gjirit është lezion proliferativ që karakterizohet me numër ose madhësi të rritur të komponentëve glandulare, duke përfshirë kryesisht njësitë lobulare.
Fibroadenoma prezantohet si masë e gjirit që është shumë e lëvizshme, solide, jo e butë dhe shpesh palpabile. Adenoma e thimthit është tumor beninj i epitelit duktal që shpesh klinikisht imiton sëmundjen e Paxhetit dhe patologjikisht mund të keqinterpretohet si adenokarcinom
Karakteristikat citologjike te karcinomave Celularitet I shtuar Diskohezion Mungesa e qelizave mioepiteliale
Karakteristikat citologjike per malinjitet: Raporti I rritur cito-nuklear Kontura te crregullta berthamore Hiperkromzaioni Prezenca e nukleoluseve multiple
Gradimi nuklear Grade 1 Qeliza kanceroze dobte kohezive, me berthama te rritura (kalter); verehen pak mitoza. Grade 2 Qeliza kanceroze jo kohezive dhe berthama me te zmadhuara ne raport me citoplazmen, nukleoluset jane te dukshme. Grade 3 Qeliza kanceroze jo kohezive, berthama te zmadhuara dhe iregulare me nukleoluse te multiple.
Fotomikrograf I permbajtjes se cistes, makrofag te shperndare dhe nje grup qelizave beninje duktale.
Fotomikrograi e fragmenteve stromale te fibroadenoma
Fotomikrografi e qelizave apokrine me citoplazme granulare
Fotomikrografi e topthave qelizor me atipi qelizore te papilloma
• Karcinoma medulare, berthama vezikulare dhe te medha, makronukleoluset prominente dhe te crregullta.
REFERENCAT : •
http://www.maimonidesmed.org/Main/CultureofInnovation.a Preparing for a needle aspiration biopsys National Institutes of Healthpx
Parasites in fine needle breast aspirates—assessment of host tissue ... Trop I, Dugas A, David J, El Khoury M, Boileau JF, Larouche N, Lalonde L (October 2011). "Breast abscesses: evidence-based algorithms for diagnosis, management, and followup". Radiographics : a Review Publication of the Radiological Society of North America, Inc (review). 31 (6):Causes, 1683–99. Breast Infection: Symptoms, and Diagnosis - Healthline
Cells, Tissues, and Disease : Principles of General Pathology: Princip les of General Oxford University Press. p. 435 Pathology, Video showing ultrasound-guided fine needle biopsy canceraustralia.gov.au/publications-resources/cancer-australia -publications/breast-fine-needle-aspiration-cytology-and-core Cytodiagnosis of herpes simplex mastitis: Report of a rare case