Bertan goxo KARLOS LINAZASORO
Literatur solasaldiak Errenteria, 2016 / 03 / 14
http://liburutegiak.blog.euskadi.net/errenterialiburutegia/
Karlos Linazasoro Karlos Linazasoro Tolosan jaio zen 1962an eta bertako liburuzaina Deustuko
da
1987tik,
Unibertsitatean
Filologia ikasketak amaitu zituenetik. Genero askotarikoak (narratiba, poesia, haurliteratura, antzerkia, aforismoa‌) landu dituen idazle emankorrenetakoa eta kritikak estimatua da Linazasoro, batik bat poesia eta narrazio laburren eremuan. Linazasororen poesia eta narratiba, baina, idazlearen beraren eskuek eginak izanagatik, gaien, erreferentzien zein adierazpideen aldetik oso bereiz doazen ibilbide luzeko bi ubide nagusi dira. Tolosarraren narrazio laburrek absurdua ustiatzen dute maiz, umore eta (auto)ironia gordinez, mundu-ikuskera etsitua agertzen du, indarkeriak, heriotzak, krudelkeriak eta arrazionaltasun ezak inguratua. Umorera, ironiara jo izan du Linazasoro narratzaileak mundu eta bizitza mingotsaren adierazpideen leungarri. Bestelakoa dira, baina, Linazasoro poetaren hizkuntza literarioa eta gaiak zein bizitzaren eta heriotzaren gaineko gogoetak. Absurdutik, umoretik, esperpentutik urrun, maitasunaren gorazarrea dago poesia horren funtsean, heriotzari aurre egiteko bide bakar gisa, salbazio gisa. Egilearen beraren hitzetan, ulertzekoa da irakurleen harridura
idazleak landutako bi generoen artean dauden diferentziez jabetzean, “neuri ere, askotan, ez baitzait iruditzen nire poemak eta nire ipuinak pertsona berak idatz zitzakeenik. (…)” Alabaina, Linazasorok elkarren osagarri ikusten ditu bere poesia eta narratiba lanak: “oso desberdinak dira tonuz eta idazmoldez eta jaiduraz eta nahi den guztiaz, eta horrexegatik, hain zuzen ere, dira osagarriak.” (Volgako Batelariak, 2006). Edonola ere, funtsean, heriotzak eta denboraren joanak, bizitzaren zentzu-gabeziak sortutako larridura dago dela poesia dela ipuina lantzen duten lanen oinarrian. Ibon Egaña (Euskal Literaturaren Hiztegia) http://www.ehu.eus/ehg/literatura/idazleak/? p=645
Bertan goxo Beilatoki bat zabaldu du aitatxok, biziek hildakoei azken agurra modu itxurosoan emateko, eta izena ere ezin aproposagoa asmatu du, amari gustatu ez zaion arren: Bertan Goxo, azken bidaia hori gustura egin dezaten. Inaugurazio-festa bat ere antolatu du, eta bertara etorri dira nire eskolako lagun batzuk, alkatea eta zinegotziak, bertsolari bat, on Ernesto parrokoa eta jubilatuen autobuskada bat, ondoren pintxoak izango dira-eta, doan. Hortik aurrera, berriz... hobe duzu zerorrek irakurtzea, ez baitira denak esatekoak, ezta sinestekoak ere, bai ordea barre gogotik egitekoak. http://www.elkar.eus/en/ebook_fitxa/bertan goxo/karloslinazasoroizagirrelinazasoro izagirrekarlos/9788490270394
Kritikak Umorea eta absurdoa Javier Rojo / El Diario Vasco, 2012-12-14
Karlos Linazasorok bere umore bereziaren erakusketa egiten du Bertan goxo izenburua duena nobela labur honetan. Itxuraz, gazteei zuzendutako liburua da eta bertan agertzen dena gainetik irakurrita, umore absurdoaren adibide xumea dela pentsa liteke. Baina badakizue, umorea oso gauza serioa da, eta komenigarria da nola funtzionatzen duen ikustea. Nobelaren argumentuaren abiapuntua ezohikoa da, heriotzaren tabuaren gainean eraikita baitago. Izan ere, narratzaileak, hamar urteko neskato batek, kontatzen du nola bere aitak eta honen bazkideek beilatoki bat inauguratuko duten; honetarako festa moduko bat antolatuko dute eta gonbidatuen artean herriko “indar biziak� (barkatu txiste txarra), hainbat jubilatu eta neskatoaren ikaskide batzuk daude. Egoerak, beraz, absurdoa dirudi hasieran, ez-ohikoa behintzat, eta hasierako egoera horretan kontrajarrita agertzen diren osagaietan nobela honek islatzen duen umorearen lehenengo aztarnak ikus ditzakegu. Lehenengoa negozio mota bera da, negozio horrek aurrera egingo badu, jendeak hil egin behar baitu, derrigorrez. Bigarrena inaugurazio ekitaldia litzateke, festa moduko bat (alaitasuna eta poza suposatzen baitzaizkio) antolatzen baitute. Hirugarrena, gonbidatuak: alderdi guztietako ordezkariak (heriotza guztiz demokratikoa baita eta bere barruan denak hartzen baititu
inolako diskriminaziorik egin gabe). Inaugurazio ekitaldia egiten dutelarik, argindarra joaten zaie eta denak giltzapetuta geratzen dira, Bu単uelen filma gogoratzen duen egoera bat sortuz. Eta hor dauden bitartean pertsonaiak hitz egin eta hitz egin aritzen dira, eten gabe, halako moduan non narrazioaren ordez antzerkiaren itxura hartzen baitu idazlanak. Eta hitz egiten duten bitartean, guztiz serioa izan nahi duen diskurtsoa plazaratzen dute, edozein gairi buruz hitz eginez, konturatu gabe diskurtso serio horrek ez duela lekurik halako egoeran. Eta horixe da, bai, absurdoaren funtsa. http://kritikak.armiarma.eus/?p=5696
Elkarrizketa «Nire liburuak baliatzen ditut neure burua biluztu ahal izateko» Julen Telleria / Tolosaldeko eta Leitzaldeko Hitza, 2012-12-27
Ez du etenik Karlos Linazasororen (Tolosa, 1962) literatur emariak. Lan bat bukatzerako, hurrengoari zein forma emango dion pentsatzen aritzen da beti. Horixe da sortzailearen patua. Bertan goxo izeneko liburu laburra da, amaigabeko ekarpen horren azken emaitza. Ez da ohikoena beilatoki baten inaugurazioko istorioa kontatzea, baina Linazasorok «nahiko outsider moduan» ikusi izan du beti bere burua. Etxeko estudioan, baina, eroso sentitzen da, bertan goxo. Nobela honen eskutik beilatoki batera sartuko gara. Zer dela eta? Lagun batek beilatoki baten inauguraziora joateko gonbita jaso zuen, eta hortik dator ideia. Gauza benetan kuriosoa iruditu zitzaidan, izan ere, taberna bat edo denda bat inauguratzerakoan normala iruditzen zait jendea gonbidatzea, pintxo batzuk eskaintzea… baina beilatoki bat ireki eta hori erakustea, harrigarria izan zen niretzat. Honelako erokeria bat egiteko abiapuntu polita iruditu zitzaidan. Zer da nobela honetan kontatzen dena? Aitak beilatoki bat ireki behar du, eta horren inguruko kontakizuna egiten digu bere alabak. Hasieran, familiarekin izaten dituen solasaldi batzuk agertzen dira, baina liburuaren mamia, beilatokiaren inaugurazio eguneko gora beherek osatzen dute. Jende asko dago gonbidatuta, politikoak, jubilatuak, herriko jendea, eta abar. Bertan, pintxo batzuk daude, instalazioak erakusten dituzte… eta orduan hasten da zentzugabekeria.
Barrea eragiteko bakarrik idatzi duzu? Horretarako bakarrik ez. Azaleko irakurketak agian hori irudi lezake, gaiak umorez tratatzen direlako. Baina azpian badauka beste irakurketa bat, izan ere, jorratzen diren gaiak nahiko transzendenteak dira. Heriotza eta bizitza, komunikazioa eta inkomunikazioa, filosofia, eta antzerako kontuak ukitzen dira. Nire betiko kezkak eta obsesioak kontatzeko bide bat izan da liburu hau, eta umorea erabili badut ere, gauza askori buruz hausnartzen da modu xume eta jostari batean. Zer du erakargarri nobela honek? Lehenengo inpresioan, beilatoki bateko istorioak sekulako morboa duela pentsatu daiteke. Baina horretatik ez dauka batere. Azken batean, nobela hau zentzugabekeria bat da, esperpento bat. Modu oso bizian kontatzen dira gauzak, elkarrizketak arinak dira, ironia asko dago, umore beltza, absurdoa‌ Nire kontuak ezagutzen dituenak badaki gauzak nondik nora joango diren eta zer aurkituko duen. Baina askok hala espero badu ere, ez da batere morbosoa. Liburu hau euskal literatur paisaiaren barruan legoke? Ez, ni beti nago kanpoan. Baina uste dut bakoitzak bereari heldu behar diola, eta bere bideari jarraitu. Nik behintzat nireari jarraitzen diot. Literaturan, askatasun eremu hori oso ondo zaintzen dut. Oso leku gutxitan izaten da nahi duzuna egiteko aukera, kasik inon ez. Horregatik, niretzat literatura eremu libre bat da, nik nahi dudana egiteko aukera ematen didana. Beste kontu bat da, jendeak irakurtzen duen edo ez. Horretan nahiko outsider moduan ikusten dut nire burua. Nobela honen arabera, heriotza umorez hartu beharko litzateke? Surrealistek esaten zuten, heriotzari aurre egiteko umorea dela baliabide bakarra. Salbazio moduko bat, azken finean. Hala ere, heriotza barrez hartzeak ez du esan nahi beldurrik ematen ez didanik. Baina bada nolabait heriotzari gain hartzeko modu bat, nahiz eta badakigun ez dagoela ihesbiderik. Bizitzaren aurrean hartzen den jarrera bat da, betirako mantentzea zaila bada ere.
Benetakoa da liburuan islatzen den gizarte eroa? Benetakoa baino, gure gizartearen karikatura bat litzateke, esajeraziora eramana dagoena. Pertsonen arteko ezin ulertuak, jokabideak, bizimoldeak‌ guztiak muturrera eramanak daude. Hala ere, horren azpian kritika soziala ere badago, noski. Beti ironiaz eta oso gogor jarri gabe, baina aprobetxatzen dut politikariei, liburuzainei eta oro har gizarteari egur pixka bat emateko. Inora iristen ez diren elkarrizketa zoro horiekin, norabait iritsi nahi izan duzu? Bizitzak zentzurik ez duela adierazten da dialogo burugabe eta absurdo horiekin. Bizi dugun hau guztia zer den, edo zergatik den galdetzen diogu askotan geure buruari, eta ez dugu erantzunik topatzen. Bada, nobela hau, horren guztiaren isla izango litzateke, nahiz eta aurrerago esan bezala, guztia esajeratua eta karikaturara eramana dagoen. Horrek askotan barrea sorrarazten du, edo hori da behintzat nire intentzioa. Zu liburuzaina izanda,nolatan eman diozu kargu bera nobelako pertsonaia bati? Nire liburu guztietan agertzen da beti liburuzain bat. Beti edo gehienetan, behintzat. Alter-ego ariketa bat da. Ni neroni azaltzen naiz askotan, eta neure buruari barre egiteko modu bat da. Maskara kendu eta neure buruari barre eginda, gainerakoei ere barre egin ahal izateko lizentzia lortzen dut. Hori egingo ez banu, zerri galanta izango nintzateke. Horregatik, askotan egiten diot barre neure buruari. Nobelan diozu jakina dela liburuzainen umorea. Zein ote da umore hori? Hori liburuan aitak esaten du bere emazte liburuzainagatik, umore gutxi duelako, edo oso zuzena eta zuhurra delako, edo beti arrazoia daukalako. Baina hori azken batean neure buruari egiten diodan keinu bat da. Izan ere, serio itxura horren azpian badago beste begirada bat, pertsonalitate bat. Mundu guztiak dauka jendearen aurrean bere mozorroa, baina pertsonak ez gara itxura bakarrik, izateko era asko daude norberaren baitan. Kapak eta mozorroak kentzen ditugun heinean agertzen dira beste pertsonaia batzuk, eta nik nire liburuak baliatzen ditut neure burua
biluztu ahal izateko. Non egoten da bertan goxo Karlos Linazasoro? Etxean egoten naiz ni bertan goxo. Etxean, idazten eta irakurtzen. Eta baita mendian ere. Baina lagunekin ere bai, geroz eta gehiago bertan goxo. Bakarrik egotea gustatzen zait, baina lagunekin bildu, zerbait hartu eta afaltzeko beharra ere izaten dut. Izan ere, guzti honek arrisku bat dauka. Autistak ia bagara, eta gainera ez baldin badaukagu komunikatzeko erraztasunik, beti gure munduan sartuta egoteko arriskua dago. Eta hori kaltegarria dela iruditzen zait. Horregatik, bakarrik ibiltzea gustatzen bazait ere, geroz eta nabarmenago sumatzen dut lagunartearen beharra. Zer dela eta idazten dituzu horren istorio laburrak? Izaera eta denbora kontua da. Nobela bat idazteak, esaterako, jarraipen eta dedikazio handia eskatzen du, eta gainera ni sekula ez naiz nobela zalea izan. Horregatik, nire gustuen eta izaeraren araberako gauzak idazten ditut, eta gauza laburrak izaten dira. Poesia, ipuinak, aforismoak, gaztetxoentzako gauzak, testu laburrak, egunerokoak‌ azkar idazten diren horietakoak gustatzen zaizkit. Nire idazteko epea bi hilabetetan daukat jarria. Hortik aurrera, normalean, aspertu egiten naiz, eta beste zerbaiti ekiten diot. Aurten irabazi berri duzu zure azken saria literaturan. Errekonozimendua nola neurtzen da, saritan ala irakurletan? Ez dakit. Nik uste dut poz gehiago ematen duela irakurleak izateak, baina nik irakurleekin ez daukat harreman handirik. Oso jende gutxi etortzen zait nire liburuen inguruan hitz egitera, ze onak, edo ze txarrak, edo ze desastreak diren esatera. Ni ere, egia da, ez naizela beraiengana gehiegi hurbiltzen. Sariak poza ematen du, jakina, baina gero saritutako liburua ez bada zabaltzen, ez bada irakurtzen eta kantatzen, hortxe geratzen da.
http://ataria.info/media/pdf/d20121227.pdf
Karlos Linazasoro EIPS/RLPEan
Araújo, Joaquín (1947-)
García Segovia, Enrique
Kintana, Xabier (1946-)
Agua / [Joaquín Araujo ; traducción de los poemas, Karlos Linazasoro]
2004
Bakarrizketan / Kike Amonarriz ... [et al.]
2001
El viaje / Enrique García Segovia. Punta Araucaria / Karlos Linazasoro Izagirre
1996
Gorroto haut / Ja[v]i Cillero ... [et al.]
2002
Julene Azpeitia I. go Ipuin Lehiaketa
1989
Kartapazioko poemak / Igerasoro ; [marrazkiak, Iñaki Epelde]
1998
Lekukoak hitz egiterik ez / Xabier Kintana. Eta irudimen ttanttak / Arantza Diaz Urbieta. Junda bertako kontaeren apustua / Karlos Linazasoro
1992
Linazasoro, Karlos (1962-) A zer lau elementu! / Karlos Linazasoro
2013
Linazasoro, Karlos (1962-) Bestiarioa = Bestiario ; Hilerrikoiak =Florilegio de Camposanto /Karlos Linazasoro ; prólogo de Manu López Gaseni ; traducción de Gerardo Markuleta
2012
Linazasoro, Karlos (1962-) Bota gorriak / Karlos Linazasoro ; Claudia Ranucciren irudiak
2000
Linazasoro, Karlos (1962-) Las botas rojas / Karlos Linazasoro ; ilustraciones de Claudia Ranucci
2000
Linazasoro, Karlos (1962-) Eldarnioak / Karlos Linazasoro
1991
Linazasoro, Karlos (1962-) Franti / Karlos Linazasoro ; ilustraciones, Jokin Mitxelena
2005
Linazasoro, Karlos (1962-) Gaur orain da betiko / Karlos Linazasoro
2010
Linazasoro, Karlos (1962-) Ipuin errotikoak / Karlos Linazasoro
2001
Linazasoro, Karlos (1962-) Itoko dira berriak : (zeruari eusten dion erlaitz) = Ménsula que el cielo sostiene / Karlos Linazasoro
2005
; introducción de Ibon Egaña ; traducción del auto Linazasoro, Karlos (1962-) Karlos Linazasoro / antologia eta sarrera Koldo Izagirre
2002
Linazasoro, Karlos (1962-) Lau ipuin Matteomigliar / Karlos Linazasoro ; marrazkilaria, Jokin Mitxelena
2005
Linazasoro, Karlos (1962-) Literatura hiztegi tekniko laburra / Karlos Linazasoro
2015
Linazasoro, Karlos (1962-) Nunca mejor dicho / Karlos Linazasoro
2015
Linazasoro, Karlos (1962-) Udazkeneko karabana erratua / Karlos Linazasoro ; marrazkiak, José Luis Longarón
1991
Linazasoro, Karlos (1962-) Versus : naufrago baten nobela / Karlos Linazasoro
2013
Linazasoro, Karlos (1962-) Zein beste mundukoa / Karlos Linazasoro ; marrazkiak, Maite Gurrutxaga ; [hitzaurrea, Juan Kruz Igerabide]
2008
Linazasoro, Karlos (1962-) Alferrik ez balitz / Karlos Linazasoro
2014
Linazasoro, Karlos (1962-) Altzeta / Karlos Linazasoro
1996
Linazasoro, Karlos (1962-) Altzeta / Karlos Linazasoro
1998
Linazasoro, Karlos (1962-) Apenas / Karlos Linazasoro
2012
Linazasoro, Karlos (1962-) Apunte eta ahanzturak / Karlos Linazasoro Izagirre
1993
Linazasoro, Karlos (1962-) Bat-batean, Krispetak / Karlos Linazasoro ; irudiak, Maite Gurrutxaga
2011
Linazasoro, Karlos (1962-) Bertan goxo / Karlos Linazasoro
2012
Linazasoro, Karlos (1962-) Besterik gabe, Albina / Karlos Linazasoro ; irudiak, Iñaki Epelde
1991
Linazasoro, Karlos (1962-) Besterik gabe, Albina / Karlos Linazasoro ; irudiak, Iñaki Epelde
1994
Linazasoro, Karlos (1962-) Besterik gabe, Albina / Karlos Linazasoro ; irudiak, Iñaki Epelde
1997
Linazasoro, Karlos (1962-) Bestiarioa ; Hilerrikoiak : bi nobela llabur / Karlos Linazasoro
2006
Linazasoro, Karlos (1962-) Beti eder dena : (apunteak 2002-2005) / Karlos Linazasoro
2006
Linazasoro, Karlos (1962-) Burdindenda : tragikomedia sasieruditoa ekitaldi bakarrean / Karlos Linazasoro Izagirre
1998
Linazasoro, Karlos (1962-) Denbora aleak / Karlos Linazasoro
2005
Linazasoro, Karlos (1962-) Depósito ilegal / Karlos Linazasoro ; traducción de Gerardo Markuleta
2005
Linazasoro, Karlos (1962-) Diotenez / Karlos Linazasoro
2007
Linazasoro, Karlos (1962-) Entzungailua / Karlos Linazasoro
2002
Linazasoro, Karlos (1962-) Esan gabe doaz / Karlos Linazasor
2009
Linazasoro, Karlos (1962-) Etxe hutsean / Karlos Linazasoro ; autorearen ilustrazioekin
2009
Linazasoro, Karlos (1962-) Etzi / Karlos Linazasoro ; marrazkilaria, Antton Olariaga
2007
Linazasoro, Karlos (1962-) Etzi / Karlos Linazasoro ; marrazkilaria, Antton Olariaga
2008
Linazasoro, Karlos (1962-) Euriaren eskuak / Karlos Linazasoro ; ilustrazioak Luis Emaldi Mitxelena
1995
Linazasoro, Karlos (1962-) Ez balego beste mundurik / Karlos Linazasoro
2000
Linazasoro, Karlos (1962-) Ezer gehiago behar gabe / Karlos Linazasoro
2012
Linazasoro, Karlos (1962-) Franti / Karlos Linazasoro ; ilustrador, Jokin Mitxelena
2002
Linazasoro, Karlos (1962-) Franti / Karlos Linazasoro ; ilustrador, Jokin Mitxelena
2008
Linazasoro, Karlos (1962-) Gizakiaren minak / Karlos Linazasoro
2010
Linazasoro, Karlos (1962-) Glosolaliak eta beste / Karlos Linazasoro
2004
Linazasoro, Karlos (1962-) Gret / Karlos Linazasoro
1998
Linazasoro, Karlos (1962-) Hamabi titare / Karlos Linazasoro ; marrazkiak, Elisabete Zabalo
1999
Linazasoro, Karlos (1962-) Hamazazpikotan / Karlos Linazasoro
2010
Linazasoro, Karlos (1962-) Hogeita sei urte geroago / Karlos Linazasoro ; marrazkiak IĂąaki Martiarena "Mattin"
2006
Linazasoro, Karlos (1962-) Hugo / Karlos Linazasoro ; marrazkiak, Montxo
2000
Linazasoro, Karlos (1962-) Inoiz izan ez garenotan / Karlos Linazasoro
2002
Linazasoro, Karlos (1962-) Ipuin arriskutsuak : Bernardo L.-ren azken idazlanak / Karlos Linazasoro ; marrazkiak, Antton Olariaga
1994
Linazasoro, Karlos (1962-) Isiltasunaren adabakiak : (apunteak 1998-2001) / Karlos Linazasoro
2003
Linazasoro, Karlos (1962-) Itoko dira berriak / Karlos Linazasoro
2003
Linazasoro, Karlos (1962-) Lo que no estĂĄ escrito : apuntes (2006-2008) / Karlos Linazasoro
2010
Linazasoro, Karlos (1962-) Mendekuaren graziaz / Karlos Linazasoro
2004
Linazasoro, Karlos (1962-) Nuvolari plaza / Karlos Linazasoro; [irudiak] Antton Olariaga
2011
Linazasoro, Karlos (1962-) Oihan ttiki baina txukun batean / Karlos Linazasoro ; marrazkiak, Luis Alonso
1999
Linazasoro, Karlos (1962-) Tripoli doktorea / Karlos Linazasoro ; marrazkilaria, Bruno Hidalgo
2013
Linazasoro, Karlos (1962-) Udalbatza bahituaren kasu pollita / Karlos Linazasoro
2011
Linazasoro, Karlos (1962-) Urperatze handia / Karlos Linazasoro
2009
Linazasoro, Karlos (1962-) Walter Sismoley Eliseoko Zelaietan / egilea, Karlos Linazasoro ; marrazkilaria, Mikel Valverde
2000
Linazasoro, Karlos (1962-) Zer gerta ere : Berardo L-ren nobela bukatu gabea / Karlos Linazasoro
1994
Linazasoro, Karlos (1962-) Zer gerta ere : Berardo L-ren nobela bukatu gabea / Karlos Linazasoro
1998
Linazasoro, Karlos (1962-) 4. moilan / Karlos Linazasoro
2003
Longarón, José Luis
José Luis Longaron : [erakusketa] : diciembre 1998-enero 1999 = abendua [1998]-urtarrila [1999], Aranburu Jauregia, Tolosa, febrero 1999marzo 1999 = otsaila [1999]-martxoa [1999], Ciudadela, P. Mixtos, Iruñea / [testua, Jacques Prevert, Juan Kruz Igerabide, Karlos Linazasoro]
1998
Maupassant, Guy de (1850-1893)
Roke txikia / Guy de Maupassant ; itzulpena, Jesús Mari Mendizabal ; Karlos Linazasororen hitzaurrearekin
1992
Montañas en la niebla : poesía vasca de los años 90 / edición de Jon Kortazar
2006
Ruiz de Alarc贸n, Antonio
Iltzea : epai famatua / Antonio Ruiz de Alarc贸n ; itzultzailea, Karlos Linazasoro ; marrazkiak, Jos茅 Belmonte
1993
Schommer, Alberto (1928- Verde : Gipuzkoa / Alberto Schommer ; sarrerako 2015) testuak = textos introductorios, Karlos Linazasoro, Mitxel Ezquiaga
1996
Zeberio, Juantxo
Txori kantariak poeta hegalariak / hainbat poetaren testuak ; Elena Odriozolaren poema grafikoa
2003
Umama. 2 [Soinu-grabazioa] / Juantxo Zeberio Etxetxipia & Hodeiertz Abesbatza
2007
9808 narrazioak
1998
Loturak http://www.uberan.org/?periskopioa/item/bertan颅goxo http://basquepoetry.eus/?i=idazleak&b=222 http://eibar.org/blogak/volga/62 http://ataria.info/media/pdf/d20121227.pdf http://ataria.info/tolosa/1391783391956 http://zubitegia.armiarma.eus/?i=222