ZORION HANDIEGIA ALICE MUNRO
Literatur Solasaldiak Errenteria, 2015 / 05 / 11
http://liburutegiak.blog.euskadi.net/errenterialiburutegia/
Alice Munro Alice Munro Winghamen (Ontario, Kanada) jaio zen eta Western Ontario Unibertsitatean ikasi zuen. Hamaika ipuin-bilduma, ipuin
hautatuen bi ale eta nobela bat argitaratu ditu. Sari asko eskuratu du bere idazle ibilbidean. Besteak beste, Kanadako Gobernadore
Nagusiaren Literatura Saria lortu du hiru aldiz eta Giller Saria birritan. Irabaziak ditu baita ere
narrazio labur onenarentzako Rea Saria, Lannan Literatura Saria, Ingalaterrako W.H. Smith Book Saria, Amerikako Estatu Batuetako Literatur Kritikaren Sari Nazionala, literaturako Edward MacDowell
Domina eta Man Booker International Saria. Bere istorioak The New Yorker, The Atlantic Monthly, The Paris Review eta beste agerkari
batzuetan atera izan dira eta bere bildumak hamahiru hizkuntzara itzuli dira. Alice Munro Clintonen (Ontario) bizi da, Huron lakuaren ondoan. http://www.meettok.com/es/autores/alice-munro_19/
Zorion handiegia Hamar ipuin berri dakarzkigu gure idazle estimatu eta miretsienetakoak. Lehenengo ipuinean, emazte eta ama gazte
bat bere hiru haurrak galdu izanak sortzen dion min jasanezinetik libratzen saiatuko da
ustekabeko bideetatik. Beste batean, emakume gazte batek, sedukzio ezohiko eta umiliagarri
baten aurrean, buru argiz baina modu desatseginean erantzungo du. Beste ipuin batzuk agerian utziko dituzte, besteak beste, senar-emazte
batzuen “zulo-sakonak”, haurren krudelkeria susmatugabea nahiz mutil bati bere aurpegi desitxuratuak bizitzan dakarzkion alde onak, eta
txarrak. Eta lanari izenburua ematen dion ipuin luzean, negu batean Sophia Kovalevskyrekin batera (XIX. mende amaierako errusiar
atzerriratu eta matematikari bat) bidaiatuko dugu. Bidaia Rivieran hasiko du ―maitalea bisitatuko baitu han―, Parisen, Alemanian eta
Danimarkan jarraituko ―bertako doktore batekin egingo du topo zorigaiztoz―, eta Suedian amaituko ―han irakatsiko baitu, emakumezko matematikari bati lana eman nahi dion Europako unibertsitate bakarrean―. Argi eta aise, Alice Munrok berriz ere gertaera eta emozio konplexu
eta zailak jasotzen ditu ipuin hauetan, gizon-emakumeak bizitzan
gertatzen zaien horretara nola egokitzen diren eta nola bizipen horiek sarri buruz gain egiten dien erakusten baitu. http://www.meettok.com/es/libros/zorion-handiegia_32/alice-munro_19/
Kritikak Mina txikiak Iratxe Esnaola / Berria, 2013-02-10
Ipuingile famatua eta makina bat sari prestigiodun jasoa. Narratzaile
joria, emankorra. Hamalau hizkuntzatara itzulia. Alice Munro idazle
arrakastatsuaz ari naiz, 1931n Kanadako Ontarion jaiotako egileaz,
euskarara ekarri baitigu Mettokek, 2009ko ipuin bilduma hauxe hautatuz. Idazlea estudiatu dutenek esana da umetako oroitzapenak, harreman
pertsonalak eta egunerokoa tratatu ohi dituela bere narrazioetan Munrok. Hamar ipuin luzeotan hirugarren pertsona narratzailea eta lehenengoa tartekatzen dira, eta tonua, orobat, lehorra eta laua da. Tonu horixe
behar du egileak, normaltasun itxura hori, landatzen dituen dispositibo eztanda arazleak zartatzean kontrasta dezaten. Minatxoak landatzen ditu, efektu kordokarazlea izan guran. Istripuzko gertakizuna, esate
batera, edo halabeharrezko ustekabea, ezohikotasun handiren bat.
Atsegin du Munrok espero gabeko gauzak egiten amaitzea pertsonaiek, zertarako, eta barruko jaidura ezezagunek zeinen sakon eragiten diguten iradokitzeko. Pertsonaien artean emakumeak dira nagusi, nahiz gizonen
inguruan eraiki egunerokoa, eta senar-emazteak edo bikoteak izan trama gehienen bazka, baita berauen seme-alabak eta haiekiko gertaerak ere. Narratzailea bertute baten jabe da. Pertsonaienganako faboritismo trazarik ez du. Amatasunaren kasuan, adibide baterako, ageri dira askatasun gogoz umea utzi eta ospa egin duten amak, eta beste
muturrean, haurrez arduratzeagatik enpleguari uko egin eta berentzako astirik ez duten amak. Bat ez dago bestearen gainetik, ez dakigu egileak zer hobesten duen. Emakume kategoriekin bezala. Agertzen dira klase arteko gatazkak, emakume arteko lehiakortasuna, baina baita
elkartasuna ere. Egoera sortzaile aparta da Munro, narratzaile trebea, deskribatzaile fina, eta izaera arbitrario hori dohaintzat jo badut ere, egia da, halaber, hainbat kasutan pertsonaia zer motibaziok mugitzen duen
asmatu ezinik geratu naizela. Beharbada, aparteegi eta urrunegi joan da narratzailea distantzia jartzean? Penatu nau ipuin hainbati esanahi zehaztuagoa ezin harrapatu ahal izanak. Idazketari dagokionez oso berea du iraganaren eta orainaren plano nahasketa, ia beti, orainaldi batetik iragan denbora diferenteetara jauzi eginez. Askotan, klik batek pizten du iraganerako zubia. Bestetan,
iraganak utzitako orbain baten zauria da oraina. Azkenean, ez dago argi iraganak oraina argitzeko edo orainak iragana argitzeko balio duen,
baina harremanean daude, ziur. Kanadako hiri eta paisaiez gain, beste
presentzia literaturarena da. Eleberriak, poemak, letra fakultateak
pertsonaien bidaide dira modu anitzetan. Bildumari izenburua ematen dion Zorion handiegia ipuina da, beharbada, errutina hausten duen
kontakizuna. Sofia Kovalevski matematikarian oinarritua, XIX. mendeko arau sozialak ekidinez bizitza intelektual zein harreman askeagoak eramaten saiatu zen figuraren biziaren azken urteak fikzionatu eta
kontatzen dizkigu, esker oneko eskaintza eta miresmen ere baden
ipuinean. Esfortzurik gabe jalgitzen zaiola dirudien prosaz orriak edertzen eta betetzen ditu Munrok, narratzeak dakarkion plazera agerian utziz.
Esperientzia hori bizi izan dute seguruenera ere Nagore Tolosa, Naroa Zubillaga, Aiora Jaka eta Itziar Otegi itzultzaileek zortzi eskutara
egindako itzulpen honetan, eta sentituko du irakurleak, aski ziur.
---Literaturaren barruan Ander Irizar / eizie.org, 2012-12-31
Izen handia da Alice Munro ingelesezko literatura garaikidean. Ontarion jaiotako idazle kanadarra Nobel sarirako hautagai gisa ere
aipatu izan da behin baino gehiagotan, eta albiste ona dugu, dudarik gabe, orain euskaraz ere irakurtzeko modua izatea. Zorion handiegia
liburuak hamar kontakizun labur biltzen ditu, denak ere The New Yorker eta Harper’s aldizkarietan azken urteotan argitaratuak. “Egurra” izeneko istorio bikaina da salbuespen bakarra, 1980an agertu baitzen, nahiz eta
hizpide dugun libururako —2009an argitaratu zen ingelesezkoa— moldatu
egin zuen Munrok —beste kontakizunek ere ba omen dituzte ukituak—. Kontakizun laburrak: hori da Alice Munrok literatura egiteko nagusiki erabiltzen duen baliabidea. Narrazio laburrak ia beti —nobela bakarra
du—, jakitun horrekin ez dela bete-betean sartzen gaur egungo literatur kanonean. Liburu honetako “Fikzioa” kontakizunean, pertsonaietako
batek ipuin-bilduma bat argitaratu duela-eta, narratzaileak hau esaten du: “Hori jada desengainua da. Badirudi liburuaren autoritatea
murrizten duela, autorea Literaturaren atarian geratu dela ematen baitu, barruan eroso egon beharrean”. Dagoeneko laurogeita bat
urtetik gora, Alice Munrok irmo eusten dio, ordea, literatura egiteko hasieratik hautatu zuen bideari. Zorion handiegian topatuko ditugun narrazio labur hauek badute halako pisu bat, halako trinkotasun bat, eta ez da idazleak inolako
erakustaldi ikusgarririk egiten duelako, hau da, bere idazkera artifizioz zamatzen duelako. Beste zerbaitek ematen die sendotasuna istorioei; seguru asko, pertsonaien konplexutasunak, haien arteko harremanen nolakotasunak, eta, paradoxikoki, baita kontakizunetan ageri diren detaile edo xehetasunek ere. Izan ere, gehien-gehienetan oso
hurbileko errealitatea baliatzen du Munrok bere kontakizunen agertokia eta pertsonaiak marrazteko: Ontarioko hegoaldeko herri, hiri eta
parajeak, eta bertako jende arrunta. Kontakizunek, horregatik-edo,
halako apaltasun moduko bat dute, eta bati, behin baino gehiagotan, kosta egin dakioke jabetzea zein gauza latzez ari zaigun idazlea:
hilketak, indarkeria, bortxa, krudelkeria… Bestela bezala kontatzen dizkigu Munrok horien ingurukoak: apal, zaratarik gabe.
Liburuan, kontakizun bakarra kokatzen du idazle kanadarrak bere
ingurutik kanpo. Liburuko azkena da, eta horrek ematen dio gainera
izena bildumari: “Zorion handiegia�. Sofia Kovalevski du protagonista, 1850ean jaiotako matematikari errusiar aparta (entziklopedietan,
Kovalevskaia abizenarekin aurkituko dugu nagusiki); Munrok, amaieran dagoen oharrean azaltzen duenez, kasualitatez izan omen zuen
Kovalevskiren berri. Emakume faszinante hau 41 urterekin hil zen, gripeak jota, Stockholmen, eta haren azken egunak kontatzen ditu
Munrok, baina protagonistaren bizimodu gorabeheratsuan atzera eta
aurrera maisutasunez eginez, gertatutakoak deskubritzeko esperantzan agian; kontakizun asmatua, bai, baina ez, asko dokumentatu omen baitzen kasik nobelatxo bat den kontakizun hau idazteko.
Ipuinik gehienak Nagore Tolosak itzuli ditu, baina ale bana ere itzuli
dituzte Aiora Jakak nahiz Itziar Otegik, eta Naroa Zubillagak beste bat ere bai gehi azkena erdi bana Nagore Tolosarekin. Azken horrek liburuaren aurkezpenean adierazi zuenez (bideoa ikusgai dago
Youtuben) Amaia Apaolaza arduratu zen testuei halako batasun bat
emateaz. Egia esateko, lortua dago hori, liburuan hainbeste esku ibili denik ez baita nabari. Eskatzen hasita, gauzaren bat edo beste
leunxeago balego, ulerterrazago, eskertuko luke agian irakurleak, eta, beharbada, zuzentzailearen orrazia finxeagoa izatea ere eskertuko zukeen liburuak. Edozein modutan, Munroren estiloan diot: apal, zaratarik gabe. http://kritikak.armiarma.eus/
Alice Munro ELSN-n Munro, Alice (1931- )
Amistad de juventud / Alice Munro
1991
Munro, Alice (1931- )
Amistad de juventud / Alice Munro , traducción 2010 de Esperanza Pérez
Munro, Alice (1931- )
Amistad de juventud / Alice Munro , traducción 2013 de Esperanza Pérez
Munro, Alice (1931- )
Dear life : stories / Alice Munro
2013
Munro, Alice (1931- )
Dear life / Alice Munro
2012
Munro, Alice (1931- )
Demasiada felicidad / Alice Munro ; traducción de Flora Casas
2010
Munro, Alice (1931- )
Demasiada felicidad / Alice Munro ; traducción de Flora Casas
2012
Munro, Alice (1931- )
Demasiada felicidad / Alice Munro ; traducción de Flora Casas
2013
Munro, Alice (1931- )
El amor de una mujer generosa : relatos / Alice 2002 Munro ; [traducción de Javier Alfaya Bula, José Hamad, Javier Alfaya McShane]
Munro, Alice (1931- )
El amor de una mujer generosa : relatos / Alice 2009 Munro ; [traducción de Javier Alfaya Bula, José Hamad, Javier Alfaya McShane]
Munro, Alice (1931- )
El progreso del amor / Alice Munro ; versión castellana de Flora Casas
1991
Munro, Alice (1931- )
El progreso del amor / Alice Munro ; versión castellana de Flora Casas
2009
Munro, Alice (1931- )
El progreso del amor / Alice Munro ; versión castellana de Flora Casas
2012
Munro, Alice (1931- )
Escapada / Alice Munro ; traducción de Carmen 2005 Aguilar
Munro, Alice (1931- )
Escapada / Alice Munro ; traducción de Carmen 2009 Aguilar
Munro, Alice (1931- )
La vida de las mujeres / Alice Munro ; traducción de Aurora Echevarría
2011
Munro, Alice (1931- )
La vida de las mujeres / Alice Munro ; traducción de Aurora Echevarría
2012
Munro, Alice (1931- )
La vida de las mujeres / Alice Munro ; traducción de Aurora Echevarría
2013
Munro, Alice (1931- )
La vista desde Castle Rock / Alice Munro ; traducción de Isabel Ferrer y Carlos Milla
2008
Munro, Alice (1931- )
La vista desde Castle Rock / Alice Munro ; traducción de Isabel Ferrer y Carlos Milla
2009
Munro, Alice (1931- )
Las lunas de Júpiter / Alice Munro ; traducción de Esperanza Pérez Moreno
1990
Munro, Alice (1931- )
Las lunas de Júpiter / Alice Munro ; traducción de Esperanza Pérez Moreno
2011
Munro, Alice (1931- )
Las lunas de Júpiter / Alice Munro ; traducción de Esperanza Pérez Moreno
2013
Lejos de ella [Vídeo], basada en el relato "The bear came over the mountain" de Alice Munro
2008
Munro, Alice (1931- )
Mi vida querida / Alice Munro ; traducción de Eugenia Vázquez Nacarino
2013
Munro, Alice (1931- )
Odio, amistad, noviazgo, amor, matrimonio / Alice Munro ; traducción de Marcelo Cohen
2003
Munro, Alice (1931- )
Odio, amistad, noviazgo, amor, matrimonio / Alice Munro ; traducción de Marcelo Cohen
2010
Munro, Alice (1931- )
Runaway : stories / Alice Munro
2004
Munro, Alice (1931- )
Secretos a voces / Alice Munro
1996
Munro, Alice (1931- )
Secretos a voces / Alice Munro ; traducción de 2008 Flora Casas
Munro, Alice (1931- )
Secretos a voces / Alice Munro ; traducción de 2010 Flora Casas
Munro, Alice (1931- )
Secretos a voces / Alice Munro ; traducción de 2014 Flora Casas
Munro, Alice (1931- )
Selected stories / Alice Munro
1997
Munro, Alice (1931- )
The progress of love / Alice Munro. Death by landscape / Margaret Atwood
2010
Munro, Alice (1931- )
Todo queda en casa / Alice Munro
2014
Munro, Alice (1931- )
Too much happiness / Alice Munro
2009
Munro, Alice (1931- )
Too much happiness / Alice Munro
2010
Munro, Alice (1931- )
Zorion handiegia / Alice Munro ; itzulpenak, Nagore Tolosa ... [et al.]
2012
Loturak http://www.uberan.org/?gatzetan-gordeak/elkarrizketak/item/nagoretolosari-elkarrizketa http://www.elperiodico.com/es/noticias/ocio-y-cultura/seis-criticas-librosalice-munro-2736749
https://www.facebook.com/alicemunroauthor http://alicemunro.ca/ http://ekarriak.armiarma.eus/?i=1017 http://www.elmundo.es/elmundo/2013/10/10/cultura/1381402952.ht ml