ICCI Magazine by Ersin Akman

ICCI Magazine ICCI Fuarı’nın Resmi Yayınıdır. 27 – 29 Nisan 2016

KURULU ENERJİ GÜCÜ

2016’DA 76 BİN MW SEVİYESİNE ULAŞACAK Türkiye’nin kurulu enerji gücü bir önceki yıla göre yüzde 5,2’lik bir artışla 2015 sonunda 73 bin 146 MW’a ulaştı. 2016’da kapasite artışı ile birlikte kurulu gücün 76 bin MW seviyelerinde olması bekleniyor.

TÜRKİYE’NİN GÜNEŞ ENERJİSİ HEDEFİ 5 BİN MW DOSYA

Alexander Kühnel

Hannover Fairs Turkey uarcılık A. . Genel d r

21 Ülkeden 300’e yakın firma ICCI’da

LİSANSSIZ ELEKTRİKTE ÇATI ETKİSİ TANAP PROJESİNİN ÖNEMİ

GÜNDER YÖNETİM KURULU BAŞKANI

DR. KEMAL GANİ BAYRAKTAR:

“GÜNEŞ ÜLKEMİZİN ENERJİ GELECEĞİDİR”

More than 17000 PMDD Turbines are running all over the world. Top onshore wind turbine supplier entering Turkey.

HABER

Magazine

Inde 6

Borusan Endüstriyel Sistemler (BESys) Müşterilerinin Çözüm ortağı oluyor Elektrik-otomasyon sistem entegrasyonu, mekanik paketleme ve anahtar teslim uzman müteahhitlik hizmetleri veren bir kuruluş olan Borusan Endüstriyel Sistemler Alexander Kühnel Genel Müdür Hannover Fairs Turkey Fuarcılık

Türkiye’nin en önemli enerji etkinliği ICCI 201 ’ya hoşgeldiniz

üyüyen ekonomisi ile Türkiye, dünyanın en hızlı büyüyen enerji pazarlarından biri haline gelmiştir. Büyük bir pazara sahip olmanın yanında Türkiye, önemli enerji üreticileri ve tüketicileri arasında yer alan konumu ile enerji köprüsü vazifesi de görmektedir. Enerji ve çevre sektörlerinin Türkiye’deki en önemli etkinliği olan ICCI 2016 uarı ve Konferansı, sizleri sektörün önemli karar vericileri ile biraraya getirmekle birlikte gelişen teknoloji ve sistemler için de bilgi paylaşım platformu olmaya devam ediyor. Konferans, uar ve B2B’nin aynı platformda gerçekleştirilmesinin önemini biliyor ve her sene daha da gelişmesi için titizlikle çalışıyoruz. Bu doğrultuda, bu önemli enerji etkinliğinin gelişiminde ve büyümesinde rol oynamaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Hannover airs Turkey ve Sektörel uarcılık adına ICCI 2016 fuarının tüm katılımcı ve ziyaretçilerine hoşgeldiniz demekten mutluluk duyuyor, herkes için başarılı bir fuar diliyorum. Saygılarımla, Ale ander Kühnel, Hannover airs Turkey uarcılık A.Ş.

Welcome to ICCI 18 2016, the most significant energy event of Turkey!

ENERJİNİN EN BÜYÜKLERİ Enerji sektörüne son yıllarda pek çok şirket yatırım yapıyor. Peki büyük grupların da gözde yatırım alanı olan enerjide kurulu güce göre en büyük şirket hangisi?

ith its rapidly gro ing economy, Turkey has become one of the most rapidly gro ing energy markets around the orld. In addition to having a large market, Turkey serves as a bridge bet een major energy producers and consumers. As the most significant and important event of energy and environment industries in Turkey, ICCI 2016 air and Conference brings you together ith the leading companies and major decision-makers of the industry and functions as a platform for e changing information on developing technologies and systems. e are a are of the importance that especially the Conference, air and B2B are held in the same platform and e ork carefully to develop this each year. In this regard, e feel glad to have a role in development and gro th of this important energy event. On behalf of Hannover airs Turkey and Sektörel uarcılık, I am delighted to elcome all e hibitors and visitors of ICCI 2016. Please accept my best ishes for a successful trade fair. Yours sincerely, Ale ander Kühnel, Hannover airs Turkey uarcılık A.Ş.

24 Güneşte hedef 5 bin megavatlık Kurulu güce ulaşmak Türkiye Uluslar Yenilebilir Eylem Planı’na göre güneş enerjisinde 2023 yılı hedefinin 5 bin megavatlık kurulu güce ulaşmak.

YAYINA HAZIRLAYAN

İMTİYAZ SAHİBİ Hannover Fairs Turkey Fuarcılık adına Alexander Kühnel

PUBLISHER On behalf of Hannover Fairs Turkey Fairs Alexander Kühnel

YÖNETİM YERİ

Address

Hannover Fairs Turkey Fuarcılık A.Ş. Büyükdere Cad. Şarlı İş Merkezi No: 103 B Blok Kat: 5–6 34394 Mecidiyeköy İstanbul TÜRKİYE

Yayın Kurulu Elif Kaya Cemre Uludere

Editorial Board Elif Kaya Cemre Uludere

Direktör Director Yıldıray Gökkaya yildiray@emymedya.com

EMY Medya Yayıncılık tarafından yayına hazırlanmaktadır. www.emymedya.com

Yayın Yönetmeni Editon in Chef Ersin Akman ersin@emymedya.com

Baskı: Belmat Baskı

Editör Editor

www.hmist.com.tr

Sarp Kürkcü sarp@hwp.com.tr

Bu dergideki yazılar ve görsel malzemeler elektronik ya da basılı ortam da izin alınmadan ya da kaynak gösterilmeden kullanılamaz.

“Türkiye için şu andaki en önemli proje TANAP”

Reklam ve Proje Koordinatörü Yeşim Kara yesim@emymedya.com Çiğdem Yıldız cigdem@emymedya.com İrem Kan irem@emymedya.com Automechanika Magazine

EMY MEDYA YAYINCILIK Göztepe Mah., Göksu Evleri, Nilüfer Sok., B4A No: 37 34815 Beykoz/İSTANBUL Tel: 0 (216) 465 16 20 0 (216) 465 16 49

ICCI MAGAZINE’DE ŞİMDİDEN YERİNİZİ AYIRTIN ICCI Magazine’in bir sonraki sayısında yerinizi ayırtmak için şimdiden 0 216 465 16 20 / 49 numaralı telefonları arayabilir ya da reklam@emymedya.com adresine e-posta gönderebilirsiniz.

Türkiye için en önemli enerji projesinin şu anda TANAP olduğunu belirten 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Enerji Güvenliği Uzmanı Dr. Tuğçe Varol, “Türkiye’nin kısa ve orta vadede artacak olan doğal gaz ihtiyacı için henüz zamanında gerçekleşme ihtimali olan başka bir proje bulunmuyor.

HABER

Magazine

Efektif Enerji, kendi santralini kuruyor

Enerji sektöründe, yatırımcı, EP santral kurulum şirketi ve bakım işletme şirketi olarak yer alan Efektip Enerji, 2 1 yılında kendi santralleri için de ilk adımları attı. irket yıl sonuna kadar grup şirketi eferoğlu Elektrik’e ait 11 p’lik eferoğlu olar Park’ı devreye alacak.

fektif Enerji, 2008 yılında enerji verimliliği, enerji kullanım ve üretim danışmanlık hizmetleri ile enerji santralleri kurulumu konularında hizmet vermek üzere Zeynep ve Murat Seferoğlu tarafından Kayseri Erciyes Üniversitesi Teknopark bölgesinde kuruldu. Takip eden yıllarda birçok projede danışmanlık rolü ile yer alan şirket 200 yılında Enerji Bakanlığı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından enerji verimliliği danışmanlık şirketi olarak yetkilendirildi. Bugün ise şirket enerji sektöründe, yatırımcı, EPC santral kurulum şirketi ve bakım işletme şirketi olarak yer alıyor. Seferoğlu Elektrik A.Ş. ve Efektif Enerji olarak bu sektörde 20 yıldır çalıştıklarını ve yatırımcılara A’dan Z’ye aradıkları hizmetleri tek çatı altında sunduklarını söyleyen Murat Seferoğlu, enerji yatırımlarına ek olarak Türkiye’de bakanlık tarafından akredite edilmiş Enerji Verimliliği Uzmanı eğitimleri verebilen iki şirketten biri konumunda olduklarının da altını çiziyor. 2014 yılında imza attığımız Kayseri Organize Sanayi Bölgesinde Verimliliğin Arttırılması projesini ileriye taşıyarak bakanlık ve KOSGEB ile ortak yürütmekteyiz diyen Seferoğlu, KOSGEB desteği sayesinde sanayicilerin kullandığı verimsiz elektrik motorlarının yenileri ile değiştirmeye teşvik ettiklerini anlatıyor. Efektif Enerji’nin 2016 hedeflerini de paylaşan Murat Seferoğlu, sorularımızı yanıtladı. Enerji santralleri kurulumuna ne zaman başladınız? 2012 yılında doğalgaz ve kojenerasyon tesisleri kurulumu ile girdiğimiz sektörde, 2014 yılında kendi santrallerimiz için ilk adımları attık. Yılsonuna kadar grup şirketimiz Seferoğlu Elektrik’e ait 11 M p’lik

Seferoğlu Solar Park’ı devreye alacağız. Bugüne kadar kurduğunuz enerji santrallerinin boyunu nedir? Mevcut güneş enerjisi santrali iş bitirmemiz M p. Sahada kurulumu devam etmekte olan 42 M p’lik projemiz bulunuyor. 2016’ya ilişkin olar Park projesi dışında başka yatırım planlarınız var mı? Geçtiğimiz yıl başladığımız ve Türkiye’de daha önce uygulaması yapılmamış ve benzeri hayata geçirilmemiş, güneş enerjisi tesisleri kurulumunda öncü olacağını düşündüğümüz yap işlet devret modeli ile hayata getirmekte olduğumuz GES tesisi 2016’da devreye alacağız. Bunun yanı sarı anlaşmasını yapmış ve kurulumuna başlamış olduğumuz 32 M p gücünde güneş enerjisi projemiz de mevcut. Ayrıca yıl içerisinde enerji verimliliği ve enerji etüdleri konusunda 2015 yılında başlattığımız ve bakanlığın desteğini alan motor değişim, tesis etüdü hazırlanması ve verimlilik artırıcı proje üretilmesi projelerini de sürdüreceğiz. Ayrıca enerji sektöründe mevcutta devam eden kurulum altındaki projelere ek proje geliştirmelerine devam ederek yeni yatırımlar yapmayı hedefliyoruz.

SEKTÖR NASIL RAYINA OTURUR? enerj n n üret m, tüket m ve aylaşım olmak üzere üç ayağı olduğunu söyleyen murat se eroğlu, eğer bu üç ayağı aynı anda oturtulab l rse sektörün rayına g receğ n bel rt yor se eroğlu konuşmasını şöyle sürdürüyor i

.i .

.m 1

12 .s

. .

Tres ilan.indd 1

20/04/16 16:45

HABER

Magazine

Borusan Endüstriyel Sistemler (BESys) O O Elektrik-otomasyon sistem entegrasyonu, mekanik paketleme ve anahtar teslim uzman müteahhitlik hizmetleri veren bir kuruluş olan orusan Endüstriyel istemler, usya, azakistan, Azerbaycan, Gürcistan, ırgızistan ve Türkiye’deki varlığının ötesinde, rtadoğu ve Afrika ülkelerinde de faaliyet ağını sürekli genişletiyor.

oplam 47.000 m alandan oluşan ofis ve üretim tesisinde; tasarım, mühendislik, tedarik, proje yönetimi, elektrik, mekanik, devreye alma ve test süreçlerini uzman mühendis ekipleriyle gerçekleştiren BESys, enerji, endüstri, petrol ve gaz sektörüne yönelik mühendislik deneyimi ile anahtar teslim çözümler sunuyor. Elektrik, mekanik ve proses taahhüt projesi kapsamında birçok referans projeye imza atan BESys, aralarında Mısır’da bulunan 20,000 m kapalı alana sahip plastik fabrikası, Türkiye’de bulunan son teknoliji ile donatılmış 77.000 m ’lik bir MCG fabrikasını sayabiliriz. Bunun yanında Türkmenistan’da inşa edilen bir off-shore sondaj platformu güç paketlerini tasarlanarak imal edilmesi gibi de uluslararası projelerde yer alarak referanslarını her geçen gün güçlendiriyor. Endüstriyel tesislere anahtar teslim taahhüt hizmeti de veren BESys, üstlendiği projeleri çizim aşamasından uygulama aşamasına kadar büyük bir titizlikle takip ediyor.

B R AN AKİNA E G İ TE LERİ D K E İ Y NL E Y K EK ERİ Lİ ENER İ RETİ İNİ ATERPILLAR ENERATÖRLER İLE A LIY R Gaz yakıtlı ve dizel yakıtlı jeneratörler konusunda Türkiye dışında Kazakistan, Azerbaycan, Rusya, Gürcistan ve Kırgızistan’da da distribütörlüğünü yaptığı Caterpillar markası ile müşteri

ihtiyaçları doğrultusunda hem acil durum hem de 24 saat sürekli kullanıma uygun jeneratör uygulamalarını anahtar teslim müşterilerine sunan Borusan Makine ve Güç Sistemleri, 6,5 kVA 17.463 kVA güç aralığında tek jeneratörden senkron çalışan çoklu jeneratöre kadar tüm ihtiyaçları projelendirerek garantili çözümler sunuyor. Bu kapsamda sunulan

hizmetlerden olan Kojenerasyon Trijenerasyon sistemler sayesinde tesisler kendi elektik ve ısısını üreterek çok büyük bir oranda enerji verimliliği sağlanıyor. Bu iki sistemin bir başka faydası da 2 ila 3 yıl arasında da sisteme yapılan yatırımın, ortaya çıkan enerji tasarrufu sayesinde kendi kendini ödemesi olarak ön plana çıkıyor. Bu uygulamalarda da yine

sektör lideri Caterpillar gaz jeneratörlerini kullanıyor. Sunduğu tüm taahhüt işlerini titizlikle takip eden Borusan Makina ve Güç Sistemleri, müşterilerine hatasız ve zamanında teslimat prensibiyle projeler sunmaya devam ediyor. Türkiye’de ve BDT ülkelerinde büyük sorumluluk gerektiren projelere imza atan firma varlığını genişleterek sürdürüyor.

Tres ilan.indd 2

20/04/16 16:45

Magazine

HABER

Tres Enerji AVM sektörüne enerji katacak

Tres Enerji, enerji tüketimlerinde büyük tasarruf sağlayan kojenerasyon ve trijenerasyon sistemleriyle sanayi tesislerinin yanı sıra alışveriş merkezleri, hastaneler ve oteller için de enerji tasarrufu sağlıyor.

lobal Yatırım Holding’in enerji alanındaki faaliyetlerini yürüten Consus Enerji’nin enerji verimliliğine açılan yüzü Tres Enerji, projelerine hız kesmeden devam ediyor. İşletmelerin elektrik, ısıtma ve soğutma ihtiyaçlarını kojenerasyon ve trijenerasyon sistemleriyle karşılayan Tres Enerji, portföyüne kattığı yeni müşterileriyle lisanssız elektrik üretiminde sektör lideri konumunda bulunuyor. 2015 yılı itibarıyla müşteri portföyüne Tezol Kağıt, Banvit, Van AVM, Antares AVM’yi ekleyen Tres Enerji, müşterilerinden gelen talep doğrultusunda yaptığı kapasite artırımıyla kurulu gücünü de 55.141 k ’a yükseltti. Kurduğu tesislerle müşterilerine ihtiyaç duyduğu enerji formlarını kesintisiz bir şekilde ulaştıran, onları verimli enerji kullanımı ve tasarrufuyla tanıştıran şirket, orman ve kağıt ürünleri, seramik, tekstil gibi sanayi tesislerinin yanı sıra alışveriş merkezleri, hastaneler ve otellere de enerji tasarrufu sağlamaya hazır.

D NYADA KAB L GÖR BİR İ TE İ T RKİYE’YE TA IDI Tres Enerji Genel Müdür Yardımcısı Cem Sabri Muslular, 2012 yılından bu yana Türkiye’de kojenerasyon ve trijenerasyon sistemlerini kendi ‘Yap-İşlet’ hizmet modeliyle hayata geçirdiklerini belirterek şunları söyledi Dünyada uzun yıllardır başarıyla uygulanan ve en çok tercih edilen bu enerji üretim ve hizmet modelinde Türkiye’de öncüyüz. Kendini kanıtlamış ve son derece efektif olan bu modeli, Türkiye’nin mevcut altyapısı ve kendine özgü dinamikleri doğrultusunda uyarlayarak en etkin biçimde uyguluyoruz. Yaptığımız iş, enerji tasarrufu sağlamak isteyen işletmelere ihtiyaç duydukları enerji formlarını kesintisiz ve verimli bir şekilde temin etmek… Müşterilerimizin elektrik, ısıtma ve soğutma ihtiyaçlarını karşılıyoruz. Kurduğumuz hizmet modeliyle kojenerasyon ve trijenerasyon santrallerinin tüm yatırım, uygulama ve işletme bütçelerini finanse ediyoruz. Bu sayede müşterilerimizin önemli

maliyet kalemlerinden biri olan enerji harcamalarında kayda değer tasarruflar sağlayarak, sektörlerinde rekabet avantajı elde etmelerine katkıda bulunuyoruz. ENER İ AT RA INI D R EK İ TEYEN TRE ENER İ’NİN KAPI INI ALIY R Muslular, Bizim hizmet modelimiz, elektrik ve ısıtmanın eş zamanlı birlikte kullanıldığı orta ve büyük ölçekli işletmelere hitap ediyor. Bu nedenle bugüne kadar müşteri portföyümüzde ağırlıklı olarak sanayi şirketleri yer aldı. Son olarak Tezol Kağıt’a 6,7; Banvit’e ,7 m ’lık kojenerasyon tesisi kuruyoruz. Ancak alışveriş merkezleri, oteller, hastaneler gibi hizmet sektöründeki kurumların da enerji tasarrufu anlamında ciddi talepleri var. Bu nedenle teklif modelimizde değişiklik yaptık ve alışveriş merkezlerini de merceğimiz altına aldık. Türkiye genelinde faaliyet gösteren alışveriş merkezlerinin elektrik, ısıtma ve soğutma ihtiyaçlarını trijenerasyon sistemlerimizle karşılayarak, tüm enerji taleplerine cevap verebilir konumdayız diye konuştu.

Güna kA. Ş. ,s a na yit es i s l er i ni na na ht a rt es l i mk ur ul umu vebut es i s l er dek ul l a nı l a npr os esek i pma nl a r ı ni ma l a ve mont a j ık onus undai hs a s l a ş mı ş ;s a na yi c ivemüt ea hhi t k i ml i k l i bi rﬁr ma dı r .Sa na yi t es i s l er i ndek ul l a nı l a nba s ı nç l ı k a p,k a r ı şr ı c ı ,depol a mat a nk ı ,r ea k t ör ,s k i d, r ı n,ı s ı eş a nj ör ü, k onveyör ve el eva t ör gi bi ek i pma nl a r ı n i ma l a t l a r ıvemüş t er is a ha s ı nda k imont a ji ş l er i ;Güna k ' ı n uz ma nl ı ka l a nı nı ol uş t ur ma k t a dı r .

Güna k i s a f a br i c a t or a nd c ont r a c t or c ompa ny, s pec i a l i z edi nt het ur nk eyc ons t r uc on&f a br i c a ona nd er ec on oft he pr oc es sequi pment st ha ta r e us ed i n i ndus t r i a l pl a nt s . Fa br i c a onofpr oc es sequi pment ss uc h a s pr es s ur e ves s el s ,a gi t a t or t a nk s ,s t or a ge t a nk s , r ea c t or s , s k i ds , f ur na c es , hea tex c ha nger s , c onveyor sa nd el eva t or st ha ta r eus edi ni ndus t r i a l pl a nt sa nder ec ona t t hec l i ent s ’ pl a nt si sGüna k ’ sma i nﬁel dofa c vi t y.

HABER

Magazine

MEET STEAG AT ICCI 2016 STEAG GmbH has been active in power generation for more than 75 years now and offers integrated solutions in the fields of electricity and heat production based on fossil fuels and renewables, engineering services and trading. Our core competencies include design, construction and operation of major power plants and distributed facilities, and the trading around assets. STEAG IN TURKEY Turkey is one of the focus countries for STEAG in regards to the development of international activities. Since 1985, STEAG has started to take its place among leasing Engineering companies in Turkey along with Engineering, Environmental Systems Consultancy and Concept Designs. Engineering, Environmental Systems Consultancy is being executed by STEAG Ensida Energy Services in Turkey. STEAG ENSIDA ENERGY SERVICES TURKEY STEAG Ensida is an engineering company started its actions in 2011 in order to provide engineering and consultancy services related to energy generation facilities based on thermal and wind energy. Starting from conceptual design of the generation projects, the company has experience and

know-how to provide services in a wide range covering feasibility analysis, obtaining license and management of other legal processes, tender process, and including site controlling and commissioning services. Additionally, technical assessment services for the currently available energy companies are provided. TEAG T RKEY ENER İ YATIRI LARI E Hİ ETLERİ A. . TE In order to increase our successful presence in Turkey and ensure its sustainability, STEAG Turkey Enerji started its activities in 2014 as a 100% affiliate of STEAG GmbH Germany with the Business Units Trading & Optimization (T&O), Project Development and O&M. TRADING PTI I ATI N T&O is the trading unit of STEAG. For its broad portfolio of products and services in the field of energy

trading and origination, T&O can draw on extensive expertise and experience in the asset-based commodity trading of electricity, coal, gas and emission rights. Furthermore, T&O develops and pursues energy sector related business opportunities for STEAG.

STEAG TURKEY ENERJI – NEW INVESTMENTS / PARTNERSHIPS/ PROJECT DEVELOPMENT The target of STEAG is to grow with new electricity generation investments including acquisition of existing assets and strategic partnerships in Turkey. We are trying to achieve this target not only via renewable energy technologies, but also conventional energy generating technologies. Besides, STEAG is 51%

shareholder and operator of İSKEN Sugözü Po er Plant, located in Iskenderun Bay. İSKEN Sugözü Po er Plant has a build-operate model and has an installed capacity of 1,320 MWel In addition to İSKEN, STEAG is 100 shareholder of Süloğlu Wind Power Plant with 60 MWel installed capacity located in north of Edirne. Süloğlu has been taken into operation by STE O&M and during Q4/2015, power trading has been performed by STE T&O in spot market.

TÜRKİYE’DE STEAG T STEA STEA T

STEA

STEAG TURKEY ENERJİ – TRADING & OPTIMIZATION (T&O)

T E

STEA

E T

T O STEA

STEA T O

STEAG ENSIDA ENERGY SERVICES TURKEY STEA E

STEA STEA A T

H STEA T

SÜLOĞLU RÜZGAR ENERJİ SANTRALİ 60 MWel A

SUGÖZÜ ENERJİ SANTRALİ 1320 MW T STEA

A STEA T Y T E STEA

A S T

STEA OYA O

İS EN S

S STE

STE

E H STE

STE A

Salon / Hall 10 No: B105 27-28-29 Nisan / April 2016 • Istanbul

HABER

Magazine

1 ülkeden firma ICCI’da

e yakın

uarı ile ilgili konuştuğumuz annover airs Turkey uarcılık A. . Genel üdürü Ale ander ühnel, bu yıl 22. kez düzenlenen fuarındaki yabancı katılımcıya dikkat çekerken evre ve ehircilik akanlığı, Enerji ve Tabii aynaklar akanlığı ve EPD ’nın desteğine de vurgu yapıyor.

CCI 2016, bu yıl ziyaretçilerine neler sunuyor? evre ve Şehircilik Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve EPDK’nın desteği ile gerçekleşen enerji sektörünün en önemli buluşma noktası ICCI 2016 -22. Uluslararası Enerji ve evre uarı ve Konferansı, bu yıl bir kez daha endüstrinin önde gelenlerini ağırlayacak. Avusturya’dan Tayvan’a kadar 21 ülkeden 300’e yakın firma ICCI çatısı altında bir araya gelerek fuarın uluslararası yapısını ortaya koyacak. Yenilenebilir Enerji, Kojenerasyon, Elektrik Üretimi ve Ticareti, Elektrik İletim Sistemleri, Enerji Tesislerinde Bakım, Onarım ve Servis Hizmetleri, evre Teknolojileri, Enerji Verimliliği, Lojistik ve IT Teknolojileri konusunda yenilikçi çözümlerini sergileyecek olan katılımcılarımız vesilesiyle, ICCI energi ve çevre konusunda hemen hemen tüm çözümleri tek çatı altında buluşturacak. Bu sayede, işletmeleri için doğru çözümleri arayan profesyonellere rehberlik edecek. ICCI’ın gelişen Türkiye enerji endüstrisindeki rolü nedir? Öncelikle, ICCI; Avrasya’da fuar, konferans ve B2B etkinliklerinin bir arada olduğu tek enerji etkinliği. Bunun yarattığı sinerji

ile birlikte; katılımcı ülke pavilyonları ve uluslararası satın almacı programlarının da etkisiyle Avrupa’dan Ortadoğu ve Kuzey Afrika’ya uzanan bölgede karşılıklı olarak işbirliğini geliştirme noktasında önemli adreslerden biri olarak öne çıkıyor. Geçtiğimiz yıl Türkiye’nin yanı sıra, Avrupa, Kuzey Afrika, Asya ve Körfez ülkelerinden 13 binin üzerinde profesyonel ağırladık Hedefimiz, gerçekleştirdiğimiz ulusal ve uluslararası çalışmalarla bu başarıyı her yıl bir adım daha öteye taşımak... Bu yıl, Ekonomi Bakanlığı tarafından desteklenen Uluslararası Alım Heyeti Programı kapsamında, Cezayir, Azerbaycan, Avusturya, Kamerun, KAnada, ek Cumhuriyeti, in, Danimarka, Mısır, Etiyopya, inlandiya, ransa, Almanya, Gana, Gürcistan, Yunanistan, Macaristan, İran, Irak, İtalya, aponya, Kazakistan, Polonya, İspanya, İsveç, İngiltere, Katar, BAE, Türkmenistan, Özbekistan’da satın almacı organizasyonu gerçekleştirildi. Bu program kapsamında belirtilen ülkelerden şirketler, dernekler ve editörler İkili İş Görüşmeleri aracılığıyla Türk ihracatçılarla bir araya gelme şansı yakalayacak. Bunun yanı sıra, Özbekistan Enerji Bakanlığından 2 yetkilinin ve Iran’dan geniş katılımlı

bir delegasyonun fuarı ziyaret edecek. ICCI Konferansları hakkında da bilgi verebilir misiniz? uarla eş zamanlı gerçekleşen ve Enerji Politikaları, Enerji Mevzuatları ve Stratejileri, Enerji Verimliliği, Tüm Enerji Teknolojileri, Ürün ve Hizmetleri gibi çeşitli konulara odaklanan Konferanslar, ilk yılından bu yana ICCI’da önemli bir role sahip. Her ikisi de karşılıklı olarak birbirini besleyerek, sektör profesyonellerine sektördeki hızlı gelişimi yakından gözlemleyip tartışabilecekleri ideal bir ortam sunuyor. Bu yıl öne çıkan konular ise Türkiye, Avrupa ve Afrika enerji ticareti, ulusal ve uluslararası pazarlar olacak. Konferans boyunca Uluslararası Enerji Ajansı İcra Direktörü Dr. atih, Alman evre Bakanlığı Sürdürülebilir Stratejiler Genel Direktörü Dr. Harry LEHMANN, ek Cumhuriyeti Enerji Bakan Yardımcısı Lenka KOVACOVKA, Pakistan Ulusal Elektrik Düzenleme Kurumu Başkan Yardımcısı Haroon RASHID gibi önemli uluslararası konuşmacılar ağırlanacak. Ayrıca, Avrupa’da yenilenebilir enerji gündeminde Enerjinin Babası olarak adlandırılan Hans osef ell de Uluslararası pazarda Türkiye’nin yeri ve yenilenebilir

enerji gelişimi için potansiyel ve kaynakları konusunda bir sunum gerçekleştirilecek. Ayrıca, toplam 41 oturumda, Türk Özel Sektörünün Enerji Vizyonu, Türkiye Enerji Politikaları, COP21 Paris Antlaşmasının Etkileri, Türk Alman Enerji İşbirliği, Zorlukları ve ırsatları, GES Tesisleri Kalite Kontrol ve Sertifikasyon, Türkiye Rüzgar Endüstrisi, Sürdürülebilir, evreye Duyarlı Kalkınmada Hidroelektriğin Yeri ve Önemi, Enerji Sektöründe Yabancı Yatırımlar ve eotermal Sektörüne Genel Bakış gibi çeşitli enerji konuları tartışılacak. Bunun yanı sıra, 2 Nisan tarihinde Türkiye’de yer alan Yabancı Sermayeli Enerji

NEARLY 300 COMPANIES FROM 21 COUNTRIES AT ICCI T

a. . G

Could you please give information about ICCI 2016? rganized ith the support of inistry of Environment and Urban Planning, inistry of Energy and Natural esources and E A Energy arket egulatory oard , the major meeting point for the energy industry, 2 1 22nd nternational Energy and Environment air and onference once more hosts the prominent actors of the industry. am glad to say that this year, brings together about companies from 21 countries from Austria to Tai an and once more sho s its international basis. Thanks to e hibitors ho presents their solutions in ene able Energy, ogeneration, Po er Generation and Trade, Electric Transmission ystems, aintenance, epair and ervice in Po er Plants, Environmental Technologies, Energy Efficiency, ogistics and T Technologies, provides almost all solutions related to energy and environment under a single roof. y this ay, it guides professionals ho ould like to find the right solutions for their business. What is the role of ICCI for the developing energy industry in Turkey? irstly, is the only energy event in Eurasia here e hibition, conference and 2 events are organized together. ith this synergy, it is one of the major addresses at the point of developing mutual collaboration in the area e tending from Europe to iddle East and North Africa ith its e hibitor country pavilions and international hosted buyer programs. ast year, e hosted more than 1 , professionals from Europe, North Africa, Asia and the Gulf

countries, in addition to Turkey. ur goal is to take this achievement one step further every year ith the national and international orks e perform. This year, under Trade ission Program organized by the inistry of Economy, buyer delegations are attending from Algeria, Azerbaijan, Austria, ameron, anada, zech epublic, hina, Denmark, Egypt, Ethiopia, inland, rance, Germany, Ghana, Georgia, Greece, ungary, ran, ra , taly, apan, azakhstan, Poland, pain, eden, United ingdom, atar, United Arabian Emirates, Turkmenistan, Uzbekistan. n the scope of this program, companies and association representatives and editors from mentioned countries have chance to meet ith Turkish e porters in 2 eetings during 2 1 . oreover, participation of t o representatives from Uzbekistan inistry of Energy and a high level ofparticipation from ran have been confirmed. Could you please give information about the ICCI Conferences as well? onferences hich take place concurrently, address various matters such as Energy Policies, Energy egulations and trategies, Energy Efficiency, Energy Technologies, Products and ervices and play important role in since its first year. y supporting each other, fair and conferences are presenting together an optimum ambience in hich professionals are able to e amine and discuss the rapid development of the industry. This year, the featured topics are Turkish, European and African Energy Trade and National and nternational arkets. During the

ı n

Yatırımcıları Yönetim Kurulu Başkanlarının yer aldığı ve Türkiye enerji yatırımlarına ışık tutacak panelde enerji sektörünün yatırımlarının dünü, bugünü ve geleceğini mercek altına alacak. Panelin hemen ardından ise enerji sektörünün son dönemlerde en önemli gündem maddeleri haline gelen Yeşil Enerji konusu ele alınacak. Tüm bunların ışığında, ICCI 2016’nın, ürün grubu, konferans programı ve katılımcıları ile enerji sektörünün bölgedeki en kapsamlı etkinliğini sunduğunu söylemekten mutluluk duyuyorum. Tüm katılımcı ve ziyaretçilerimize iyi bir fuar diliyorum.

emra.

conference, very important international speakers are hosted such as Dr. atih nternational Energy Agency E ecutive Director Dr. arry E ANN German inistry of Environment, ustainable trategies General Director enka VA V A zech epublic Energy Deputy inister aroon A D Pakistan National Electric Po er egulatory Authority Deputy hairman. n addition to them, ans osef ell ho is considered to be the ather of Energy in Europe’s Agenda on ene able Energy, ill address Turkey’s position in the international market and potential and resources for the improvement of rene able energy. oreover, in a total of 1 sessions, important titles of current energy agenda of the industry ill be discussed including Energy Vision in Turkish Private ndustry, P21 Paris onvention’s mpacts, Turkey Germany Energy ollaboration, GE acilities andPublic GE Projects, Turkish ind ndustry, ydroelectric’s Place and ignificance in ustainable and Eco friendly Development, oreign nvestments in the Energy ndustryand vervie of the Geothermal. n addition to these the panel discussion ill be held on April 2 thabout the past, present and future of nvestments in the Energy ndustryand follo ing the panel discussion, the importance of Green Energy for Turkey ill be discussed. o, am happy to say that 2 1 presents the most comprehensive energy meeting of the region ith its products groups,conference program and participants. ish a good event to all e hibitors and visitors.

HABER

Magazine

Leroux & Lotz Technology Creating Energy Solutions For The Future Leroux & Lotz Technologies (LLT), part of Groupe Altawest has evolved over the last decade from an established and well recognized water tube boiler designer and manufacturer into a foremost provider of complete thermal energy system for solid derived fuels.

s the name would give away Leroux & Lotz is a French company employing approx. 200 staff with the majority based in offices in Nantes and Grenoble. While design and supply of waste recovery boilers for WtE application is still an important aspect of the business, since 2005 LLT have provided over 10 so called “chute to stack” systems for biomass and waste recovered fuel ranging from 10 to 60 MWth. A large part of the boiler manufacturing takes place in the 17,000 m2 facility in Nantes equipped with a dedicated boiler membrane welding machinery and bending equipment. A 23 m high bay with over 100 ton of lifting capacity, allows 3D assemble of large boiler componentry, significantly reducing site erection times Combustion technologies range from rotating and vibrating grates to fluidized beds – both circulating and bubbling and mass fed stokers and at such LLT

is technology biased on the combustion system but able to select what works best for the customer’s application. IN addition to the more bespoke systems up to 120 MWth, LLT have also recently developed a complete modular range for 12, 16 and 20 MWth by LV heat input for clean biomass up to 55 % moisture content. These modular system are largely workshop preassembled and can be provided as boiler island or as a complete system with power island and balance of plant (BOP). With an original emphasis on the French domestic market, LLT has in recent years embarked on pursuing projects further afield, Christine Lavirotte, Commercial Director H&P division explains. This effort has paid off and LLT was recently awarded with projects in both Italy and The Netherlands. LLT are looking forward to explore the Turkish market for any biomass project.

Leroux & Lotz Technologies is a foremost provider of thermal energy systems for biomass and waste derived fuels. We are pleased to be participating at the ICCI 2016 exhibition for the first time to showcase our capabilities. For biomass we offer a modular design range up to 20 MWth (by fuel input). For larger biomass systems (up to 120 MWth) we have bespoke solutions available with successful references to back this up. Whether for combustion or gasification based applications, come and visit us in Hall 11 Stand O 106 to discuss your project specifics for generating heat, power or CHP using biomass or waste derived fuels.

Some examples of recent projects

Enterra S.p.a, Foggia, Italy Boiler Island 43 MWth (62 bar 420 °C) fired on sansa (olive grounds) and wood chips on spreader stoker rotating grate for 13 MWe power production (commissioning Mid 2016)

E contact@lerouxlotz.com P +33 6 27 33 42 78

Eska, Hoogezand, Netherlands Crane to Stack 12 MWth (16 bar saturated) fired on waste paper rejects using circulating fluid bed for process steam production (commissioning Mid 2016)

Inova Var Biomass, Brignoles, France Boiler Island 60 MWth (520°C 96 bar) fired on wood chips on spreader stoker for 21 MWe power production (inaugurated March 2016)

Dalkia Strassbourg, France Boiler Island 36 MWth (505 °C 66 bar) fired on wood chips on fluidized bed for cogeneration (commissioning early 2017)

Creating energy solutions for the future

“Davetli Konuşmacı: Rasmus Abildgaard 1. Gün (27/04/2016) KRISTENSEN Enerji, Ministry of Energy, Utilities KIRMIZI SALON and Climate Head of the International 09:00-10:30 Department “Danimarka’nın Fosil Bağımsız Kayıt Ekonomi için Yol Haritası” 10:30 - 10:45 15:30-16:45 “Hoşgeldiniz Konuşması OTURUM 4: Danimarka Başkonsolosluğu Alexander KÜHNEL, Sektörel Fuarcılık Özel Oturumu: Danimarka Yenilenebilir Yönetim Kurulu Başkanı / Hannover Fairs Enerji Paneli Oturum Başkanı: Jesper KAMP Turkey Fuarcılık Genel Müdürü” (Danimarka Başkonsolosu) 10:45-12:00 Mia Kruse RASMUSSEN, Alexandra Enstitüsü Açılış Konuşmaları ”Enerji Tüketicilerini Akıllı Şebekelerle Nail OLPAK, MÜSİAD Yönetim Kurulu Başkanı Buluşturmak” Andreas BECHMANN, (tb) Danimarka Teknik Üniversitesi Rüzgar Ömer Cihad VARDAN, DEİK Yönetim Kurulu Departmanı “Danimarka Teknik Üniversitesi Başkanı Rüzgar Enerjisi Birimi, Danimarka Türkiye Mustafa YILMAZ, EPDK Başkanı işbirliği projeleri ve fonlar” Jørgen FINK, Xergi Dr. Berat ALBAYRAK, T.C. Enerji ve Tabii “Biogaz- Danimarka tecrübesini Türkiye’ye Kaynaklar Bakanı (tb) aktarmak” Marcos LOPEZ-BREA, Windar Photonics “Üniversite sanayi işbirliği and yeni 12:00-13:00 teknolojiler: WindEYE LiDAR teknolojisi ile Fuar Açılışı rüzgar türbinlerenin dinamik sapmasını ve 13:00-14:00 yükünü azaltmak” Öğle Yemeği Soru-Cevap 14:00-15:00 16:45-17:00 Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Çay-Kahve Arası Oturum Bulunmamaktadır. 17:00-18:15 15:00-15:30 OTURUM 5: Türkiye Enerji Politikaları Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Başkanı: Ahmet OCAK (EPDK Oturum Bulunmamaktadır. Elektrik Piyasası Daire Başkanı) Kemal 15:30-16:45 GÖK, İTÜ “Elektrik Enerjisi Tüketimi ve OTURUM 2: DEİK Özel Oturumu: Türk Özel Türkiye Değerlendirmesi” Hayri OĞURLU, Sektörünün Enerji Vizyonu Oturum Başkanı: TEİAŞ “Türkiye’nin Enerjide Dışa Bağımlılığı Süreyya Yücel ÖZDEN (DEİK İş Konseyi ve Çözüm Önerileri” Yıldız ERKMEN, T.C. Başkanı) Kalkınma Bakanlığı “Enerji Tasarrufu Yalçın KIROĞLU, MARS Enerji Yönetim Kurulu Politikaları” Oğuzhan AKYENER, TESPAM Başkanı “Rusya Krizinden Sonra Türkiye Gaz Denklemi Birol ERGÜVEN, LİMAK Enerji Grubu CEO &Etkileşimli Enerji Politikaları: 2050” Ahmet FAYEZ, ENPRO Yönetim Kurulu Soru-Cevap Başkanı 18:30 Soru-Cevap Kokteyl 16:45-17:00 Çay-Kahve Arası BEYAZ SALON 09:00-12:00 17:00-18:15 Kırmızı Salonda Açılış Konuşmaları Devam OTURUM 3: TÜSİAD Özel Oturumu: Ettiği İçin Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Enerji Sektöründe Yeni Bir Yol Haritası: Bir Oturum Bulunmamaktadır. Serbestleşme Sürecinde Neredeyiz? Oturum Başkanı: Mehmet Göçmen (TÜSİAD 12:00-13:00 Enerji Çalışma Grubu Başkanı / Sabancı Fuar Açılışı Holding Enerji Grup Başkanı ) 13:00-14:00 Batu Aksoy, TÜSİAD Enerji Çalışma Grubu Öğle Yemeği Başkan Yrd / Turcas Petrol A.Ş CEO Zeki Eriş, TÜSİAD Enerji Çalışma Grubu Başkan 14:00-15:15 OTURUM 6: Yeni Arayışlar Girişimi Platformu Yrd / Polat Enerji CEO Derneği (YAPDER) Özel Oturumu: Ulvi İlhan, Enerco Enerji A.Ş. CEO Mehmet Acarla, Borusan Enerji Genel Müdür Yenilenebilir Enerjiye Medyanın Bakışı Oturum Başkanı: Celal TOPRAK (Ekonomi Sinan AK, Zorlu Enerji Genel Müdür Gazetecileri Derneği Başkanı) Barış DOĞRU, Soru-Cevap EKOIQ Genel Yayın Yönetmeni 18:30 Erkan KIZILOCAK, Para Dergisi Kokteyl Murat GÜLDEREN, gazeteekonomi.com Uğur KÜÇÜK, TV Net Ekonomi Müdürü YE İ SA ON Hasan ARSLAN, AA Ekonomi Müdür Yardımcısı Serkan OCAK, Hürriyet Gazetesi Soru-Cevap 15:15-15:30 Çay-Kahve Arası 15:30-16:45 OTURUM 7: Enerji Verimliliği Oturum Başkanı: Münib KARAKILIÇ (ETKB Yenilenebilir Enerji Genel Müdürü) Dr. Fatih IŞIK, Astor Transformatör “Yenilebilir Enerji Üretim Santrallerinde Düşük Kayıplı Transformatör Kullanımı” 09:00-12:00 Kırmızı Salonda Açılış Konuşmaları Devam Ettiği İçin Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Bulunmamaktadır. 12:00-13:00 Fuar Açılışı 13:00-14:00 Öğle Yemeği 14:00-15:00 Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Bulunmamaktadır. 15:00-15:30

Çay-Kahve Arası Kurulu Üyesi / Fina Elektrik Enerjisi Genel Müdürü) 17:00-18:15 Fatih Teoman KAYA, EPDK Elektrik Piyasası OTURUM 11: Kömür Teknolojileri Oturum Başkanı: Sırrı UYANIK (İSKEN Enerji Dairesi Uzmanı Fatih YAZITAŞ, EPİAŞ Piyasa Operasyonları Üretim ve Ticaret A.Ş.Genel Müdürü) Doç. Dr. Levent YAĞMUR, TÜBİTAK MAM Enerji Direktörü E. Mehmet YÜKSELEN, 2M Enerji Genel Enstitüsü “Yerli Linyitlere Uygun Yakma Müdürü Teknolojisi” Soru Cevap Şahin YILDIRAN, General Electric “Kömür Santrallarında Verimlilik ve Çevreye Etkileri” 12:00-13:30 Muzaffer BAŞARAN, Teyo “Türkiye’deki Kömür ARA ve Öğle Yemeği Santrallarında Emisyon Kontrol Teknolojileri” 13:30-14:00 Soru-Cevap “Davetli Konuşmacı: Haroon RASHID Pakistan 18:30 Ulusal Elektrik Düzenleme Kurumu Başkan Kokteyl Yardımcısı“ 14:00-15:30 TURUNCU SALON OTURUM 15: Lisanssız Elektrik Üreticileri 9:00-12:00 Derneği (Li - Der) Özel Oturumu: 2023 Kırmızı Salonda Açılış Konuşmaları Devam Yaklaşırken Yerinde Üretim Yerinde Tüketim Ettiği İçin Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Oturum Başkanı: Yalçın KIROĞLU (Lsanssız Bir Oturum Bulunmamaktadır. Elektrik Üreticileri Derneği Yönetim Kurulu Başkanı) 12:00-13:00 İbrahim Sinan AK, Zorlu Enerji Genel Müdürü Fuar Açılışı Hasan Alper ÖNOĞLU, Altaca Enerji Yönetim 13:00-14:00 Kurulu Başkanı Öğle Yemeği Cüneyt ERGÜNAY , Mars Enerji Elektrik 14:00-15:00 Elektronik Yüksek Mühendisi Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Serhan SÜZER, Ekore Enerji CEO Oturum Bulunmamaktadır. Soru-Cevap 15:00-15:30 15:30-16:00 “Davetli Konuşmacı: Dr. Harry LEHMANN Çay-Kahve Arası Alman Çevre Bakanlığı Sürdürülebilir 16:00-17:30 Stratejiler Genel Direktörü “Türkiye Güneş OTURUM 16: Borsa İstanbul A.Ş. Özel Oturumu: Enerjisinde Yeni Potansiyeller” Enerji Piyasalarında Risk Yönetimi ve Türev 15:30-16:45 Piyasalarının Önemi OTURUM 12: Uluslararası Güneş Enerjisi Oturum Başkanı: Kamil GÜZEL Borsa İstanbul Topluluğu (GÜNDER) Özel Oturumu: Kamu VİOP Müdürü Sezai BEKGÖZ, Takasbank Genel GES Projeleri: IPARD – ILBANK - ORKÖY GES Müdür Yardımcısı Proje Başvuruları ve İşlemleri İsak De ESKINAZIS, Enerjisa Risk, Metotlar Oturum Başkanı: Faruk TELEMCİOĞLU ve Opr. Grup Müdürü Özgür GÜNERİ, Finans (GÜNDER Genel Sekreteri) Yatırım Genel Müdürü Rıdvan ÇABUKEL, EPİAŞ Aziz Orhan ÇİMEN, Gıda Tarım ve Hayvancılık İç Kontrol ve Risk Yönetimi Direktörü Bakanlığı “IPRAD II Projesi “ Soru-Cevap Nuri ÖZBAĞDATLI, UNDP “GEF Orköy PV Projesi “ YE İ SA ON Dr. Ali Hakan ARAZ, İlbank “İlbank 10:30-12:00 Yenilenebilir Enerji Projeleri “ OTURUM 17: Enerji Santrallerinde İşletme ve Soru-Cevap Bakım - 2 Oturum Başkanı: Ömer Sami YAPICI (TEDAŞ Genel Müdürü) 16:45-17:00 Yusuf DÖNMEZ, Siemens “Enerji Üretim Çay-Kahve Arası Tesislerinde Optimizasyon ve Tahminleme” 17:00-18:15 Bob DENISON, WSP | Parsons Brinckerhoff OTURUM 13: Uluslararası Güneş Enerjisi “Enerji Üretiminde Fiziksel Varlık Yönetiminin Topluluğu (GÜNDER) Özel Oturumu: GES GES Faydaları” Tesisleri Kalite Kontrol ve Sertifikasyonu Dr. H. Bilge MUTLUER, General Electric “Enerji Oturum Başkanı: Faruk TELEMCİOĞLU Santrallerinde Güvenilir Elektriksel Altyapı (GÜNDER Genel Sekreteri) Çözümleri “Dr. Christian STORM, Babcock Nikos KAVADIAS, TÜV Avusturya “Saha Borsig Steinmueller GmbH “İki Katı Kömür Testleri ve Belgelendirme “ Yanmalı Buhar Jeneratörlerinin Veolia Lodz Gökhan DURUKAN, TSE “Panel Belgelendirme Santralinde Değiştirilmesi” ve Gümrük Denetimi “ Celalettin TANAĞAR, Wartsila “Dijitalleşme ile Josefin BERG, IHS “Türkiye’ de Kalite ve Optimize Varlık Yönetimi” İşletme - Bakım, Diğer PV Piyasalarından Soru Cevap Dersler” 12:00-13:30 Soru-Cevap ARA ve Öğle Yemeği 18:30 13:30-14:00 Kokteyl Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir 2. Gün (28/04/2016) Oturum Bulunmamaktadır. KIRMIZI SALON 14:00-15:30 “OTURUM 18: Enerji Santrallerinde İşletme ve Bakım - 3 “Oturum Başkanı: Emre ARICAN (Fortum Enerji ve Ticaret A.Ş. Genel Müdür) Paulina MOLAS, RAFAKO “AB Hukukunda Emisyon Limitleri ile ilgili Öngörülen Değişiklikleri Daha Katı İsteklerle Karşılamak 10:30-12:00 OTURUM 14: Enerji Ticareti Derneği (ETD) Özel Oturumu: Elektrik Piyasası Kanununun 15. Yılında Perakende Satış Piyasası - Hedefler, Eksiklikler Oturum Başkanı: Onur YAZGAN (ETD Yönetim

için FGD Tesisinin Modernize Edilmesi Örneği” 15:30-16:00 Mustafa DÖNMEZ, BTC Business Technology Çay-Kahve Arası “Yenilenir ve Konvansiyonel Enerji 16:00-17:30 Santrallerinde Teknik ve Ticari Açıdan Optimal OTURUM 22: Yenilenebilir Enerji Teknolojileri Üretim İçin Merkezi İzleme ve Yönetim” - Rüzgar -2 Christian KİSSLİNG, Mitsubishi Hitachi “Eski Oturum Başkanı: Arif GÜNYAR ( ENERCON Linyitli Kazanların Rehabilite Edilmesinin Genel Müdürü) Kapsamlı Başarısı” Thomas LATACZ, BBB “Gelişmemiş ve Nils TWIETMEYER, STEAG Energy “Santral Operasyonda olan Projeler için LİDAR Verimliliği ve Müsaitliği Optimizasyonu için Teknolojisinin Yararları ve Fırsatları” Akıllı Çözümler: Proje Deneyimleri” Juha Paldanius, Vaisala “Comparison of a “Emel ESENDİR, Tres Enerji “Yap-İşlet Modeli Global Fleet of Triton Sodars to Collocated İle Birleşik Isı & Güç Santralleri Uygulamaları” Met Towers” Soru-Cevap Cedric ENEAU, DEWI Danışmanlık “Türkiye’de LİDAR’I Kullanarak Rüzgar Ölçüm Stratejileri” 15:30-16:00 Thomas ZIRNGIBL, TÜV SÜD”LİDAR Ölçümleri Çay-Kahve Arası Türkiye’deki Rüzgar Çiftliği Projeleri için bir 16:00-17:30 OTURUM 19: Yeni Teknoloji ve Uygulamalar - 1 seçenek mi? Dr. Thomas BRUNN, CMS “Almanya’da Rüzgar Oturum Başkanı: Muzaffer BAŞARAN (Teyo Enerjisi – Reform Hareketleri ve Piyasaya Genel Müdürü) Giriş” Gil LIZCANO, Vortex “Rüzgar Çiftliği Santrallerinde Üretimin Bir Yıldan Fazla Olan Soru-Cevap Değişkenlerle Hesaplanması için Orta Ölçekli TURUNCU SALON Model Dataların Potensiyel Kullanımı” 10:30-12:00 Emre AKBAŞAK, Kesir Mühendislik “Motor, OTURUM 23: Türkiye Elektrik Sanayi Birliği Generatör ve Trafo İzleme Sistemleri” (TESAB) Özel Oturumu: İklim Değişikliği ve Dr. Patrick WECKES, Mitsubishi Hitachi Karbon Emisyonları “Polonya’da Yeni İnşa Edilen Kömür Santrali Oturum Başkanı: Halil ALIŞ (EÜAŞ Genel KOZ11” Müdürü /TESAB Yönetim Kurulu Başkanı) Alp Tolga IŞITMAN, Siemens “Geliştirilmiş Anne BOLLE, Eurelectric İklim Değişikliği Platform Endüstriyel Buhar Türbin Dizaynı ve Çalışma Grubu “Ekonomimizi Yağsız Buhar Türbinleri” Karbonsuzlaştırma” Bahadır ÇELİK, Exxon Mobile “Gaz Motorları Prof. Dr. Etem KARAKAYA, Adnan Menderes için Sentetik Yağlama Teknolojisi” Ünv. ““Paris İklim Anlaşması ve Türkiye: Soru-Cevap Düşük Karbonlu Ekonomiye Geçiş” Alpay BEYLA, Karbon Ticareti Uzmanı”Türkiye A İ SA ON ve Yerel Emisyon Ticaret Sistemi” Soru Cevap 12:00-13:30 ARA ve Öğle Yemeği 13:30-14:00 Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Bulunmamaktadır. 14:00-15:30 OTURUM 24: Hidroelektrik Santralleri Sanayi İşadamları Derneği (HESİAD) Özel Oturumu: Sürdürülebilir ve Çevreye Duyarlı Kalkınmada Hidroelektriğin Yeri ve Önemi Oturum Başkanı: Dr. Atilla Akalın (HESİAD Genel Sekreteri) Açılış Konuşması: Fahrettin Amir Arman, HESİAD Yönetim Kurulu Başkanı Anne BOLLE, Statkraft “Sürdürülebilir Kalkınmada Hidroelektrik Rolü” Prof. Dr. Eralp ÖZİL, Zeta Ltd ““Hidroelektrik santraller ve yenilenebilir enerji teknolojilerinin karbon emisyonu ve sürdürülebilirlik bakımından kritik değerlendirmeleri” 15:30-16:00 Çay-Kahve Arası 16:00-17:30 OTURUM 25: CIGRE Türkiye Ulusal Komitesi Özel Oturumu: Türkiye’de Elektrik İletim Sisteminin İşletme Zorlukları “Oturum Başkanı: Prof. Dr. Belgin Emre Türkay (İTÜ Elektrik Mühendisliği Bölüm Başkanı) “ Ercüment ÖZDEMİRCİ, TEİAŞ “CIGRE Türkiye Faaliyetleri ve İletim Sisteminin Geleceğine İlişkin Öngörüler” Dr.Atalay KAYA , GE Energy “Türkiye Elektrik İletim Sisteminin İşletme Zorlukları ve Sistem Güvenilirliğini Arttırmak için Alınan Önlemler” 10:30-12:00 OTURUM 20: Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB) Özel Oturumu: 5000 MW yeni RES kapasitesinin Türkiye Rüzgar Sektörüne etkileri Oturum Başkanı: Mustafa Serdar ATASEVEN (TÜREB Yönetim Kurulu Başkanı) Dr. Refik TİRYAKİ, EPDK Grup Başkanı Kıvanç ZAİMLER, EnerjiSa CEO Ebru DİLDAR EDİN, Garanti Bankası Genel Müdür Yardımcısı Olcayto YİĞİT, VESTAS Genel Müdürü Soru Cevap 12:00-13:30 ARA ve Öğle Yemeği 13:30-14:00 Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Bulunmamaktadır. 14:00-15:30 OTURUM 21: Yenilenebilir Enerji Teknolojileri - Rüzgar -1 Oturum Başkanı: Taner DERİN (Türkiye ve Ortadoğu Proje Yönetimi Direktörü) Fatma MURRAY, DNV GL “Rüzgar, Güneş ve Depoloma Gelecekteki Elektriklenmeye Nasıl Katkı Sağlayabilir” Yunus IŞIK, Enercon “ Kanıtlanmış Rüzgar Teknolojilerindeki Akıllı Gelişmeler Yasin KASIRGA, General Electric “Rüzgar Enerji Santrallerinde Yüksek Verimli Platformlar ve Yeni Teknolojiler “ İskender KÖKEY, Genba Enerji “Lisanssız Rüzgar Enerji Santrali Projelerinde Fizibilite ve Ölçüm” Barış ADİLOĞLU, 3E “Türkiye’de Rüzgar Enerji Üretim Analizi Çalışmalarındaki Teknik Zorluklar” Soru-Cevap

11:00-12:30 OTURUM 26: Yabancı Sermayeli Enerji Yatırımcıları Derneği Özel Oturumu: “Enerji Sektöründe Yabancı Yatırımlar: Üretim, Dağıtım, Ticaret, EPC ve Finans”-Sorunlar, Riskler ve Başarı Öyküleri- Oturum Başkanı: Mario DIEL (Yabancı Sermayeli Enerji Yatırımcıları Derneği Yönetim Kurulu Başkanı) Markus ENKE, Markus ENKE, RWE Holding Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Frank QUANTE, EWE Holding Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Uwe SIEVERS, FICHTNER Türkiye Murahhas Aza Metin OKTAY, DOOSAN Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Timur KOZINTSEV, DENİZBANK Yönetim Kurulu Üyesi Sani TİRYAKİ, Danske Commodities Ülke Müdürü Soru Cevap 12:30-14:00 ARA ve Öğle Yemeği 14:00-14:30 “Davetli Konuşmacı: Hans Josef Fell Energy Watch Group Başkanı“ 14:30-16:00 OTURUM 27: Yeşil Enerji: Değişen Piyasa Eğilimleri, Gelişen Teknolojiler ve Önde Gelen Tüketicilerin Değişen Rolü Oturum Başkanı: Joanna Hofman (AJH Internatioanal Business Relations Murahhas Azası / Emekli Büyükelçi) Emre İDEMEN, IDECO Enerji Yönetim Kurulu Başkanı / Yabancı Sermayeli Enerji Yatırımcıları Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Ömer ÖZGÜL, Özgül Holding Yönetim Kurulu Başkanı / Yabancı Sermayeli Enerji Yatırımcıları Derneği Üyesi Samir SUNBOL, Bolco Grubu, S2S Grubu Yönetim Kurulu Başkanı / Yabancı Sermayeli Enerji Yatırımcıları Derneği Üyesi Dr. Mete ÇUBUKÇU, Frauenhofer Güneş Enerjisi Sistemleri Enstitüsü ISE Uzman danışman Doç.Dr. Doğan ERYENER, Trakya Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Soru Cevap

YE İ SA ON

11:00-12:30 OTURUM 28: Yeni Teknoloji ve Uygulamalar 2 Oturum Başkanı: Mete MALTEPE (GE Energy Türkiye Genel Müdürü) (tb) Ziya GENÇ, Siemens “Rüzgar Santrallerinde Uzaktan Kontrol Sistemleri” Dr. Ebru MEHMETLİ, General Electric “Doğal gaz santrallerinde yeni teknoloji dönemi - HA serisi gaz türbinleri “ Bernd VOLLMER, Mitsubishi Hitachi “Technical solutions for the upcoming European emission regulation called BREF including Mercury and space saving dust filter upgrading by special ESP solution (Rotating electrodes)” Timuçin ÇELİK, Robosoft “Rüzgar Santrallerinde Verimlilik Takibi ve Mobil İş Zekası Uygulamaları”

11:00-12:30 OTURUM 30: TÜRKİYE KOJENERASYON VE TEMİZ ENERJİ TEKNOLOJİLERİ DERNEĞİ (TÜRKOTED) Özel Oturumu: Yüksek Verimli Enerji Üretimi Çözümleri, Hibrit Santraller, Bölge Isıtma Uygulamaları Oturum Başkanı: Yavuz AYDIN (TÜRKOTED Yönetim Kurulu Başkanı) “Konuk Konuşmacı: Ahmet OCAK, EPDK Enerji Piyasası Dairesi Başkanı “”Hibrit Santraller için Yeni Yasal Düzenlemeler- Yenilenebilir ve Konvansiyonel Sistemlerin Birlikte Kullanımı” “Konuk Konuşmacı: Münib KARAKILIÇ, YEGM Genel Müdürü “Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı ve Bölgesel Isıtmada Kojenerasyon Kullanımı” “Konuk Konuşmacı: Ergün AKALAN, ETKB Enerji İşleri Genel Müdürlüğü Enerji Yatırımları Dairesi Başkanı “Kojen-Trijen Tesislerinde Tesis Kabul Uygulamalarında Yeni Düzenlemeler”” Yavuz AYDIN, TÜRKOTED “Üretimde Yüksek Verimlilik için Avantajlı Çözümler ” Emre ARICAN, TÜRKOTED “Dogal Gaz ve Elektrik tüketiminde tasarruf için Bölgesel Isıtmalarda Kojenerasyon Kullanımı” Özay KAS, TÜRKOTED “Yüksek Verimli Trijenerasyon Sistemlerinin Hastane ve Otel Uygulamaları” Tahsin ARMAGAN, TÜRKOTED “Yeni Santrallerin Lisans-Kontrat-Kuruluş ve Devreye Alma Aşamalarında Yaşanan Mevzuatsal Sorunlar” Soru Cevap 12:30-14:00 ARA ve Öğle Yemeği 14:00-14:30 Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Bulunmamaktadır. 14:30-16:00 OTURUM 31: Mimar ve Mühendisler Grubu (MMG) Özel Oturumu: Enerji Madenleri ve

11:00-12:30 OTURUM 34: Güneş Enerjisi Sanayicileri ve endüstrisi Derneği (GENSED) Özel Oturumu: Güneş’ten elektrik üretimindeki gelişmeler Oturum Başkanı: Prof.Dr.Şener Oktik (GENSED Yönetim Kurulu Başkanı) Hakan ERKAN, GENSED Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Soru Cevap 12:30-14:00 ARA ve Öğle Yemeği 14:00-14:30 Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Bulunmamaktadır. 14:30-16:00 OTURUM 35: Yenilenebilir Enerji Teknolojileri - Güneş Oturum Başkanı: Doç. DR. Mustafa TIRIS (T Dinamik Enerji Genel Müdürü) Fatma MURRAY, DNV GL “PV Tesisi Kapasite Testine Karşı Performans Oran Testi” Petr DOMSA, TÜV SÜD “ PV Tesisi için Nasıl En İyi Uygulama Bilgisi Kazanılır? Dr. Döne YALÇIN, CMS “Elektrik Üretiminde Lisanslı ve Lisanssız Projeler için Yasal Ortam” Hakkı Gökhan ELÜSTÜN, İZKA “İzmir’de Güneş Enerji Sektöründe Yatırım” Soru Cevap

TURUNCU SALON

Nurhan OZAN, TEİAŞ “31 Mart Sistem Çökmesi Melih ER, Gamesa “Türk pazarı için Gamesa Çevresel Etkileri ve Sistem Toparlanması” Oturum Başkanı: Murat ÖZDEMİR (MMG teknolojisi: Müşterilerin ihtiyaçlarını Kazım ŞENOCAK, TEİAŞ “Türkiye Elektrik İletim karşılamak için kapsamlı bir portföy” Yönetim Kurulu Başkanı) Sisteminde Yenilenebilir Enerjini Geleceği” Prof. Dr. Seyfi KULAKSIZ, Hacettepe Ünv. Sami SERİN, YEO “Trafo Merkezi Soru-Cevap “Enerji Madenleri ve Çevresel Etkileri“ Prof. Dr. Otomasyonunda Güncel TEİAŞ Teknik Şartnamesi : IEC 61850 ve PRP Uygulamaları” Ahmet Erdal OSMANLIOĞLU, MMG “Uranyum 3. Gün (29/04/2016) Soru Madenciliği ve Çevresel Etkileri” Cevap KIRMIZI SALON C. Bora ARPACIOĞLU, SRK Türkiye 12:30-14:00 “Madencilikte Atık Yönetimi Uygulamaları” ARA ve Öğle Yemeği Prof. Dr. Şafak Gökhan ÖZKAN, İstanbul Ünv. “ 14:00-14:30 Enerjide Bor ve Çevresel Etkileri” Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Soru-Cevap Oturum Bulunmamaktadır. A İ SA ON 14:30-16:00 11:00-12:30 OTURUM 29: Jeotermal Elektrik Santral Yatırımcıları Derneği (JESDER) Özel Oturumu: OTURUM 32: Kazan ve Basınçlı Kap Sanayileri Birliği (KBSB) Özel Oturumu: Enerji Jeotermal Sektörüne Genel Bakış Üretiminde Yerlileşme, Termik ve Biyokütle Oturum Başkanı: Ufuk ŞENTÜRK (JESDER Santralleri Yönetim Kurulu Başkanı ) Ufuk ŞENTÜRK, JESDER“ Jeotermal Sektörüne Oturum Başkanı: Halil ALIŞ (EÜAŞ Genel Müdürü) Genel Bakış” H.Ahmet İLHAN, KBSB Yönetim Kurulu Halil ÇEVİK, Çevik Grup “Santral İşletme Başkanı Öncesi Yaşanan Sorunlar” Mehmet ŞİŞMAN, JESDER “ Santral İşletme Cem ÖZYILDIRIM, Termoısı A.Ş Genel Müdürü Erdinç FIRAT, EFOR A.Ş. Yönetim Kurulu Üyesi Aşamasında Yaşanan Sorunlar” Soru Cevap Kadir ÖZOĞLU, Maspo Enerji “ Sektörde Yaşanan Yasal ve Mevzuat Kaynaklı 12:30-14:00 Sorunlar” ARA ve Öğle Yemeği Sami ÇELTİKOĞLU, Alaşehir Belediyesi “ Yerel 14:00-14:30 Yönetimlerin Jeotermal Elektrik Santrallere Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Bakış Açısı” Oturum Bulunmamaktadır. Soru-Cevap 14:30-16:00 OTURUM 33: Nükleer Enerji BEYAZ SALON Oturum Başkanı: Prof. Dr. Beril TUĞRUL (İTÜ Nükleer Araştırmalar Anabilim Dalı Başkanı) Dr.Mehmet BULUT, EÜAŞ “ Nükleer Santral Teknolojisinde Dünyadaki Yerlileştirme ve Teknoloji Transferi Uygulamaları” Prof.Dr. A.Beril TUĞRUL, İTÜ “Nükleer Enerji ve Güvenlik İlişkisi” Muzaffer BAŞARAN, Teyo “Dünya’da Nükleer Enerjinin Durumu” Xue Aİ, SNPEC “Çin Halk Cumhuriyetinde Nükleerin Gelişmesi ve Yerlileştirmenin Önemi“ Soru-Cevap

ICCI 2016 KONFERANS PROGRAMI Mustafa HAMZAOĞLU, İltekno “Trijenerasyon Santralleri ve Enerji Verimliliği “ Erdoğan ARPACI, Exergy “Enerji Verimliliğinin Sanayi Yoğun Sektörlerde Atık Isı Geri Kazanım Sistemleri ile Geliştirilmesi: Türk Cam Fabrikası” Dr. Andras BACZONI, Nalco “Fosil Yakan Kazanlarda Verimlik Yönetimi ve Bakım Optimizasyonu için Ocakbaşı Kimyasal İşlem” Ashish VAISHNAV, Thermax “Bölgesel Soğutma ve Trijenerasyon: Thermax Evrensel Tecrübesi” Soru-Cevap 16:45-17:00 Çay-Kahve Arası 17:00-18:15 OTURUM 8: Enerji Hukuku Araştırma Enstitüsü Özel Oturumu: COP21 Paris Antlaşmasının Enerji Sektörüne Etkileri Oturum Başkanı: Av. Süleyman BOŞÇA (Enerji Hukuku Araştırma Enstitüsü Başkanı) Prof. Dr. Tanay Sıdkı UYAR, Dünya Rüzgar Enerjisi Birliği Başkan Yardımcısı Av. Arsin DEMİR , Enerji Hukuku Araştırma Enstitüsü Çevre Hukuku Kurulu Başkanı Av. Mehmet Feridun İZGİ, Fırat&İzgi Avukatlık Ortak Nurşen EREN, Enerji ve Isı Tasarrufu Derneği Genel Sekreteri Soru-Cevap 18:30 Kokteyl

A İ SA ON 9:00-12:00 Kırmızı Salonda Açılış Konuşmaları Devam Ettiği İçin Bu Saatlerde Bu Salonda Herhangi Bir Oturum Bulunmamaktadır. 12:00-13:00 Fuar Açılışı 13:00-14:00 Öğle Yemeği 14:00-15:15 OTURUM 9: Enerji Santrallerinde İşletme ve Bakım - 1 Oturum Başkanı: Ömer ÖZDEMİR (BOSEN Enerji Genel Müdürü) “Pawel LECH , EthosEnergy “Geri Çekilebilir Buhar Turbünü Mühürleri ile Performans İyileştirmeleri” Vaka Çalışması: Rybnık Santrali” Dietrich ELLERSIEK, Siemens “Kombine Çevrim Santrallerinde Esneklik” Herr Wolfgang KARL, Babcock Noell GmbH “Montaj ve Yüksek Performanslı Baca Gazı Kükürt Arıtma Tesislerinin YükseltiImesi” Numan BİLGİNER, Smartcon “RES’lerde İşletme ve Bakım Yönetimi” Soru-Cevap 15:15-15:30 Çay-Kahve Arası 15:30-16:45 OTURUM 10: VGB PowerTech Derneği Özel Oturumu: Türk - Alman Enerji İşbirliği: Zorluklar ve Fırsatlar Oturum Başkanı: Selahattin HAKMAN Dr. Oliver THEN, VGB PowerTech e.V. “Konvensiyonel Güç İstanyonları, Güç İstasyonlarının Modernizasyonu ve Linyit Çıkarma” Daniel VOSWINKEL, STEAG GmbH “ Türkiye’de ve Almanya’da Başarılı Ticaret” Dr. Öztürk SELVİTOP, ETKB Dr. Tamer TURNA, Yıldırım Enerji Soru-Cevap 16:45-17:00

HABER

Magazine

siGnera enerji SEKTÖRÜ orT yünü genişleTecek Türkiye’de ilk cep telefonu yazılımı üreten sayılı bilişim şirketlerinden olan ignera, bilgi ve deneyimini her geçen gün geliştirerek urumsal obil özümler, E P ve urumsal letişim alanında başarılı çözümlere imza atıyor. irket 2 1 hedefleri doğrultusunda enerji sektöründeki müşteri portföyünü genişletmeyi planlıyor.

ilişim alanındaki en güncel ve gelişmiş uygulamaları izleyerek, üst düzey kalite standartlarında çözümler geliştiren Signera 2005 yılında beş mühendis arkadaşın bir araya gelerek mobil yazılım üretmek üzere kurduğu bir Ar-Ge ve teknoloji şirketi. Bu hedef ile Signera Türkiye de ilk cep telefonu yazılımı üreten sayılı bilişim şirketlerinden biri oldu. Bilgi ve deneyimini her geçen gün geliştirerek Kurumsal Mobil özümler, ERP ve Kurumsal İletişim alanlarında başarılı çözümlere imza attı. 2012 yılı itibariyle Ar-Ge faaliyetlerini sürdürmek üzere Y.T.Ü Teknopark’ına kabul edildi. KOSGEB ve TUBİTAK olmak üzere projelerine devlet desteği kazandırarak kadrosunu ve uzmanlığını daha ileri taşıdı. Signera, bir çok sektörde başarıyla hizmet vermekte olup ; enerji sektörüne ayrıca önem veriyor. Bu doğrultuda son dört yıldır enerji sektöründe gaz ve elektrik başta olmak üzere enerji üretim ve dağıtımı yapan şirketlere

tam entegre çözümler sunuluyor. Şirket hali hazırda enerji sektöründe Türkiye’de 40 firmaya hizmete hizmet verdi. Devam etmekte olan TUBİTAK projesi ve çok yakın zamanda üretimini tamamlayacakları saha dinleme donanımı ile saha operasyonlarını daha etkin kılacak çözümlerle müşterilerinin bu konudaki ihtiyaçlarını daha uygun maliyetlerle yapabilmelerine olanak sağlamayı planlıyor şirket yönetimi. 2016 yılı içerisinde tamamlanacak projeler ve 2017 hedefleri doğrultusunda enerji sektöründe müşteri portföyünü daha da genişletme planları da söz konusu.

ÜRÜN VE İ ET ER E İT İ s keY ç er k D m k ç s a

. k U

HABER

Magazine

ener inin EN BÜYÜKLERİ Enerji sektörüne son yıllarda pek çok şirket yatırım yapıyor. Peki büyük grupların da gözde yatırım alanı olan enerjide kurulu güce göre en büyük şirket hangisi P G den aldığımız bilgiye göre doğalgaz santrali bulunan EN A sektörün kurulu güce göre en büyüğü. nun hemen arkasından ise Eren ve imak olding geliyor.

seviyesine çıkarma hedefinde. Şirketin, Gana Cumhuriyeti hükümeti ile 2016 yılının 4.çeyreğinden itibaren kademeli olarak ticari faaliyete başlayacak 370 M kurulu güçle enerji santrali kurumu, elektrik üretimi ve üretilen elektriğin alım garantisi ile satışı konusunda beş yıl süreli bir enerji satış anlaşması imzaladığını da hatırlatalım.

ARTI PLANLI E HOMOJEN

nerji sektörü son dönemin en popüler yatırım alanlarından biri. Devletin de dahil olduğu birçok oyuncu var sektörde. Büyük grupların da yatırım yaptığı sektörde ENKA’dan Eren Holding’e, Koç Holding’den Sabancı Holding’e pek çok şirketin yatırımı söz konusu. Peki kurulu güce göre en büyük yatırımcılar kimler? KPMG’den aldığımız verilere göre ENKA 3 bin 854 MW kurulu güç ve 3 santrali ile bu alanın en büyüğü. Onu 6 santralinde 3 bin 220 K kurulu güce sahip olan Eren Holding takip ediyor. Üretimde çeşitlilik ve yenilenebilir kaynaklara yoğunlaşan Limak Holding ise 2 40 K kurulu gücü ve 10 santrali ile Eren Holding’in hemen ardından geliyor.

YATIRIMLARDA HES A IRLIKTA

Bu yatırımlara alanlara göre bakıldığında ise tüm şirketlerin başka başka alanlarda enerji

yatırımlarıyla öne çıktığını görüyoruz. Örneğin; ENKA’nın doğalgaz, Eren Holding’in termik, Limak ise termik ve HES’le öne çıkan şirketler. Listede yer alan Sabancı Holding’in 11 HES, 3 rüzgar, 2 doğalgaz santrali varken, Kazancı Holding’in yatırımlarının ise daha çeşitli olduğu görülüyor. Kazancı Holding’in bugün itibariyle 2 HES, 7 rüzgar, 1 linyit, 4 akaryakıt, 3 doğalgaz santrali bulunuyor. İ DAŞ ise listede en çok santrali bulunan şirket. İ DAŞ’ın 30 rüzgar, 5 kömür santrali mevcut. Cengiz Holding’in 2 HES, 3 doğalgaz santrali, Konya Şeker’in ise 8 HES, 2 termik santrali var. IC Holding’e bağlı İçtaş Enerji ise HES, birer de rüzgar ve doğalgaz santraline sahip. Akkök Grubu şirketlerinden Akenerji’nin ise hali hızarda 2 doğalgaz, 2 HES yatırımı var.

YENİ YATIRI LAR

Bu büyük gruplar enerji yatırımlarını sürdürmede kararlı.

Türkiye ener i sekT rüne yabancı yaTırımcı ilgisinin arTarak Devam eTmesi bekleniyor. zellikle De uzakDoğulu yaTırımcıların Daha akTi bir şekilDe sekT re gireceği Tahmin eDiliyor.

Örneğin Limak, üretimde çeşitlilik ve yenilenebilir kaynaklara yoğunlaşmış durumda. Enerji sektöründe üretim, dağıtım, perakende satış ve ticaretten oluşan tüm alanlara yatırım yaparak dengeli bir portföy oluşturan Limak Enerji, oluşturulan bu dengeli portföy ile risklerini minimize ederek daha esnek ve dinamik hareket ediyor. Şirket yönetiminin hedefi ise farklı enerji kaynaklarından oluşan üretim kapasitesini 5 bin MW’a çıkarakak üretimdeki en büyük oyunculardan bir olmak. Akenerji ise küçük ölçekli güneş enerjisi projelerinde piyasadaki gelişmeleri yakından takip ediyor. Enerji verimliliğine yönelik proje seçenekleri üzerinde çalışan şirket portföyündeki ürün çeşitliliğini artırmak niyetinde. Aksa Enerji ise Türkiye’de bulunan verimliliği düşük santrallerini Afrika’da acil enerji ihtiyacı olan ülkelerde değerlendirerek kurulu gücü 2017 yılında kadar 2 bin 707 M

KPMG Danışmanlık Bölümü Kıdemli Müdürü Onur Okutur, dünyada çevresel etkiler ve sürdürülebilir bir kalkınma için farkındalık arttıkça, yenilenebilir enerji kaynaklarına ilginin de engellenemez şekilde arttığını ve artmaya da devem edeceğini söylüyor. Türkiye’de ise elektrik üretiminin her alanında planlı ve homojen bir artış görüldüğünün altını çizen Okutur konuşmasını şöyle sürdürüyor “Gerek yenilenebilir kaynaklar, gerekse yerli kömür kaynakları ve hatta nükleer enerji yatırımları ciddi destekler alarak ilerlemekte. Doğalgaz santrali ve ithal kömür santrali yatırımlarında planlananların dışında ek bir yatırıma ihtiyaç olduğunu düşünmemekteyiz. Enerji piyasalarının liberalleşmesi konusunda ise ek bir yatırımdan çok ilgili mevzuat düzenlemesi, piyasaları çok daha verimli ve ülke büyümesine daha çok destek veren bir hale getirebilir.”

2016’DA NE KADAR YATIRI YAPILIR?

2015 yılında 2 milyar USD’nin üzerinde üretim santrali özelleştirilmesi gerçekleştirildi. Yaklaşık milyar USD yatırım ile 4000 M üzerinde yeni kapasite artışı sağlandı. BM evre Programı UNEP , Türkiye’nin güneş rüzgar enerjisine yılda 1 milyar dolar yatırım yapan ülke barajını geçen yıl geçtiğini belirtti. Geçen yıl yapılan enerji yatırımlarına bakıldığında en büyük kurulu gücün 2 bin 230 M ile HES’te yapıldığı görülüyor. Onu 5 M ile termik, 31 M ile RES ve 26 M ile çöp, biyokütle, atık ısı ve jeotermal takip ediyor.

HABER

Magazine

EN BÜYÜK KİM?

ENKA EREN

KURULU GÜCÜ

3854

HOLDİNG KURULU GÜCÜ

SANTAL SAYISI

3220 MW 6

GRUBU (AK ENERJİ)

KURULU GÜCÜ

1292 MW

KURULU GÜCÜ

LİMAK

AKKÖK



 SANTAL SAYISI

2940 MW

HOLDİNG

KURULU GÜCÜ

1325 MW

 SANTAL SAYISI

(İÇTAŞ ENERJİ)

KURULU GÜCÜ

2800 MW

1525 MW  SANTAL SAYISI

 SANTAL SAYISI

(ENERJİ SA)

HOLDİNG

KURULU GÜCÜ

SABANCI HOLDİNG

ŞEKER

KURULU GÜCÜ

2211 MW  SANTAL SAYISI KAZANCI HOLDİNG

KONYA

1600 MW

KURULU GÜCÜ

 SANTAL SAYISI

1665 MW

 SANTAL SAYISI

CENGİZ

HOLDİNG

(AKSA)

İÇDAŞ

şirkeTlere g re yaTırım Dağılımları Gru is mler enka e l s k içDa k ı a

e a

i G

e a

santraller D T T es 11 es r 2D 2 es r 1l r k 2 es D es 2 T es 1 r 1D 2D 2 es

To lam

1 1 1

1 1

KPMG ERİLERİNE G RE TÜRKİYE ENERJİ SEKT RÜNE EN BÜYÜK YATIRIMI ENKA YA MI G RÜNÜY R.

Peki içinde bulunduğumuz yılı ne kadarlık bir enerji yatırımı ile kapatırız? Bu soruyu KPMG KPMG Danışmanlık Bölümü Kıdemli Müdürü Onur Okutur şu sözlerle cevaplıyor 2015 ve 2016’da tamamlanmış olan 12 önlisans başvurusu ile 4 56 M ’lık bir kapasite artışı planlandı. 2016 yılı sonunda bu rakamın yaklaşık 2500 M ’ının devreye girmesi bekleniyor. Adıgüzel ve Kemer Hidroelektrik Santralleri, Tortum Hidroelektrik Santrali, Şanlıurfa Hidroelektrik Santrali, Aliağa Kombine evrim ve Gaz Türbinleri Santrali ve Bursa Doğalgaz Santrali’nin özelleştirmelerinin de 2016 yılında gerçekleşmesi planlanıyor. Yenilenebilir enerjiye ilginin de her zamanki gibi devam ettiği görülüyor. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması YEKDEM başvuruları 2016 yılında 3 katına çıkarak 15,0 2 M ile rekor kırdı. Geçtiğimiz sene toplam 5,423 M toplam başvuru alan YEKDEM, 2016 yılında , ’si hidroelektrik, 4,32 ’i rüzg r, 507’si jeotermal, 120’si çöp gazı ve 5 ’u biyogaz santralleri olmak üzere toplamda 15,0 2 M başvuru aldı.

YATIRI A İP

HABER

Magazine

ILAR İ İN

Sektörde yerli yatırımcıların yanında yabancı yatırımcılar da bulunuyor. Ancak yabancı yatırımcıların bazıları beklentilerinin altında getirisi olan yatırımlarından çıkmayı düşünürken, risk algısı daha farklı düzeyde olan bazı yabancı yatırımcıların ise sektördeki fırsatları yakından takip ettikleri görülüyor. Okutur, yatırımcı

ilgisinin son zamanlarda Batı’dan Doğu’ya kaymış durumda olduğunu söylüyor. Özellikle de Uzakdoğulu yatırımcıların ilgisinin artarak devam etmesi bekleniyor. Özellikle son iki yılda yaşanan ekonomik ve siyasi belirsizliklere eklenen petrol ve döviz fiyatlarındaki beklenmeyen dalgalanmalar da eklenince enerji yatırımlarının geri dönüş takvimi değişti. Sektör temsilcileri 2016’da enerji sektöründe satın almalar ve çıkışlar olacağı yönünde hem fikir. Global Resources Corporation başkanı Mehmet Öğütçü, yaşanan arz fazlasını kontrolsüz yatırım ve yetersiz fizibiliteye bağlıyor. Enerji yatırımlarının en erken 3-5 yıl içinde sonuç verdiğini anlatan Öğütçü, alınan kredilerin geri ödenmesi, devletin sürekli oyununun kuralının değiştiren oynak politikalar benimsemesinin birçok yatırımcıyı hayal kırıklığına uğrattığını anlatıyor.

A İP K LLAR L ABİLİR

Sektöre yeni yerli yatırımcıların ilgisiyle ilgili ise Okutur şunları anlatıyor Yerli yatırımcılar, sürekli değişen enerji ve finans koşulları doğrultusunda daha uygun finansman fırsatları peşinde. Bunun yeni ortaklık, birleşme ve satınalma işlemlerinin artmasına yarayacağını düşünüyoruz. Yabancı yatırımcıların da ilgisi devam ediyor. Artan rekabet ve değişen maliyetler nedeniyle, hem operasyonel hem de finansal verimliliğin daha da önemli olduğu bir döneme giriyoruz, bu koşullar da kimi yatırımcıları zorlarken kimi yeni yatırımcılara cazip koşullar yaratabilir.

bm evre rogramı une Türkiye’nin “güneş rüzgar ener isine yılDa milyar Dolar yaTırım ya an ülke bara ını ge en yıl ge Tiğini belirTTi.

2015 YILI enerji YaTırımları YaKıT Türü TermiK es res p, BiYoKüTle, aTıK ısı, jeoTermal Toplam

KUrUlU Gücü m 5 1

HABER

Magazine

Largest Global Wind Manufacturer More than 17000 PMDD Turbines are running all over the world. Top onshore wind turbine supplier entering Turkey.

s one of the very first wind energy players in China in the 1980s, Goldwind pioneered the Chinese wind market with the largest wind farm in China at the time. In 1989, Mr. Wu Gang, a longtime scholar of wind power technology who worked on developing the first demonstration wind farms in China, helped usher in the Dabancheng wind farm alongside Danish and Chinese engineers. The company has since developed with the Chinese wind market. Goldwind became the first turbine manufacturer in China in 1997. In the span of a decade, we grew into the largest turbine supplier in China with 19% of the market share. Goldwind’s global newly installed capacity in 2014 represented a global market share of 9.2% and was ranked 4th in the world. Becoming a listed company in 2007 provided Goldwind the equity position to pursue an acquisition of VENSYS, becoming the first Chinese turbine manufacturer with complete ownership of technology and R&D capabilities. The acquisition was a main catalyst for Goldwind’s foray into the international markets. Today, Goldwind is number 1 and continues to lead the global wind industry with mature manufacturing capabilities and innovative product line.

EVOLUTION OF THE TECHNOLOGY The germination of Goldwind’s leadership in permanent magnetic direct-drive (PMDD) technology began with VENSYS 20 years ago. In the 1990s, VENSYS developed the design of gearless wind turbines based on many years of research and development from renowned German research institutions and universities. In just under 10 years, PMDD turbines evolved from kilowatt to megawatt class, and the technology has transformed from conceptual design to cost-competitive mass production of the 1.5 MW and 2.5 MW turbines. Goldwind’s transition from the doubly-fed induction generator (DFIG) to PMDD began in 2003, when the company partnered with VENSYS to co-develop the GW 1.2 MW direct drive wind turbine, which evolved into the 1.5 MW model. The acquisition of VENSYS further solidified the technology partnership to allow Goldwind pursue development of its 2.5 MW, 3 MW, and 6 MW turbines. Since 2011, MIT has twice recognized Goldwind as one of the “50 Most Innovative Companies in the World”. PIONEERING THE GLOBAL WIND INDUSTRY, LOCALLY Goldwind’s core strategy of “globalization through localization” has set us apart as a global leader in the world’s most demanding wind energy markets. Localization of supply and management results in tailored solutions as well as quantifiable, long-term returns and benefits for local communities. The philosophy spans all aspects of our business including technology, human resources, capital, sales, and supply chain. DEVELOPING GLOBAL TURBINE TECHNOLOGY FOR LOCAL MARKETS We have product series adaptable for diverse operating conditions-low-wind, low- temperature, high-temperature, offshore, coastal, and high-altitude. Our turbines can be customized to meet the demands of wind projects across the globe. From 8,858-feet above sea level on the Ecuadorian coast to -32°F cold winters of Minnesota, our turbines have performed in a wide range of challenging environmental and climatic conditions. DEPLOYING GLOBAL CAPITAL THROUGH LOCAL TRANSACTION EXPERTISE By leveraging its capital strength from a vast network of financial resources, Goldwind Capital is growing a global investment portfolio in the United States, Australia, Panama, and Chile. Goldwind successfully dispatched the first utility-scale debt financing from Chinese banks in the US wind market. BUILDING A GLOBAL SUPPLY CHAIN WITH LOCAL ADVANTAGES Goldwind has established a global base of supply partners to ensure flexibility and maintain rapid response times. Developing a network of local and international suppliers has helped us build a “global turbine” with local cost advantages. GROWING GLOBAL HUMAN CAPITAL FROM LOCAL TALENT Goldwind staffs each of the regional markets with local management and operational teams realizing the importance of growing organically within each of our markets. We view the tremendous diversity in our employees’ cultural, personal and professional backgrounds as our greatest asset, one that helps Goldwind maintain its global leadership in innovation and quality.

Magazine

KURULU GÜÇ Bin m ı BULACAK

HABER

Türkiye’nin kurulu enerji gücü bir önceki yıla göre yüzde ,2’lik bir artışla 2 1 sonunda bin 1 ’a ulaştı. 2 1 ’da kapasite artışı ile birlikte kurulu gücün bin seviyelerinde olması bekleniyor. Enerji tüketimi her yıl artan Türkiye’nin yılda bin seviyesinde yatırıma ihtiyacı bulunuyor. u da her yıl milyar dolarlık enerji yatırımı anlamına geliyor.

elekTrik SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ T

.s .

2 e

.e .D e ia

2 1

2 2

i . e ia

015 yılında sisteme toplam 4 bin 2 M ’lik yeni santral eklendi ve Türkiye’nin toplam kurulu enerji gücü, bir önceki yıla göre yüzde 5.2’lik artış göstererek 73 bin 146 M ’ a ulaştı. Kurulu gücün kaynaklara göre dağılımına bakıldığında; yüzde 35,4’ü hidrolik, yüzde 2 ,0’ı doğal gaz, yüzde 20,6’sı kömür, yüzde 6,2’si rüzg r, yüzde 0, ’u jeotermal ve yüzde ’i ise diğer kaynaklardan oluştu. 2016 sonunda ise toplam kurulu gücün 76 bin M seviyelerinde olması bekleniyor. Türkiye’nin 2015’teki elektrik tüketimi ise bir önceki yıla göre yüzde 2.6 artarak 263 milyar 2 milyon kilovatsaate ulaştı. Gerçekleştirilen bu tüketimle 2015 tüm zamanların en çok elektrik tüketilen yılı oldu. Tüketim tarafında bakıldığında ise Türkiye brüt elektrik enerjisi tüketimi 2014 yılında 257,2 milyar T h olarak gerçekleşti. 2015 yılında ise bir önceki yıla göre yüzde 2,7 artarak 264, 1 milyar T h oldu. Yani 2015 ve önümüzdeki iki yıl boyunca, Türkiye’de toplamda bir elektrik arzı fazlası olması bekleniyor. Elektrik tüketiminin 2020 yılında yüksek senaryoya göre yıllık yaklaşık yüzde 6. artışla 3 2 T h’e, baz senaryoya göre ise yıllık ortalama yüzde 5,5 artışla 357,4 T h’e ulaşacağı öngörülüyor.

.k .

D oTa

TOPLAM KURULU GÜÇ ARTIYOR Y 2 2 2 2 2

k m 11 ....................................... 2 11 12 .................................... 1 ................................... 1 ..................................... 1 1 ..................................... 1

HABER

Magazine

ENERJİ YOL HARİTASI T

.T oe D

. lnG

.T .

2 1

. T

2 1 .s

Teia

2016’DA NELER BEKLENİY R?

Enerji sektörünün 2016 gündemi, son birkaç yıldır olduğu gibi elektrik tarafında üretim özelleştirmeleri, Afşin Elbistan, nükleer santrallar, doğalgaz tarafında da İGDAŞ olacak. Ekonomik büyümenin yavaşlaması ve siyasi belirsizlikler yatırım iştahını etkileyeceği görüşünde olan enerji uzmanları, ancak Avrupa’daki büyük enerji ve altyapı şirketlerinin kendi piyasalarında yaşadıkları zorluklar nedeniyle Türkiye’yle ilgilenmeye devam edecekleri görüşünde. Hatta özellikle Uzakdoğulu şirketlerin ilgisi bekleniyor. Öte yandan Türkiye enerji sektörünü dünyadaki gelişmelerden bağımsız düşünmek mümkün değil. Sektörde oyunun kuralları değişti. Kaya gazı üretimi ABD’de doğal gaz fiyatlarının ciddi oranda düşmesine neden oldu. Ayrıca ABD, Suudi Arabistan’ı geçerek dünyanın en çok petrol üreten ülkesi olarak, petrol ihracatçısı ülke konumuna geldi. Oyunu kurallarını değiştiren bir diğer neden de yenilenebilir enerji kaynaklarının geçmiş dönemlere göre daha az maliyetle üretilebilir olması. Rekabetçi avantajların yanı sıra kısa süre önce Paris İklim Değişikliği Konferansı’nda alınan

kararla da altı çizildiği üzere çevresel endişelerin etkisiyle güneş enerjisi, büyümesi en vaatkar alan olacak. Tüketim tarafında ise pil teknolojilerinin gelişmesi bu değişimin önemli bileşenlerinden biri. Petrol tüketimini düşürecek elektrikli araçların hayatımıza girecek olması, dünya ekonomisinde lokomotif etkisi olan in’deki büyümenin yavaşlamasıyla birlikte düşünüldüğünde elektrik tüketiminde görece düşük büyümelerin görülmesine neden olacak. Tüketimde ciddi bir artış beklenmezken, tüm dünyada petrol, doğal gaz, kömür gibi emtia fiyatlarındaki değer kaybı ve bu alandaki mevcut yatırımlardaki kapasite fazlası fiyatlar üzerindeki aşağı yönlü baskıyı destekleyecek. Dolayısıyla doğal gaz santrallerine yatırım yapanlarda görüldüğü gibi, tek bir kaynağa odaklananların zarar ettiği bu ortamda, özellikle güneş ve rüzgar alanındaki yenilenebilir enerji yatırımlarında büyük bir artış bekleniyor. Dünyanın elektrik üretim kapasitesinin en az dörtte birinin güneşe dönmesi bekleniyor. Teknolojinin gelişmesi ve dolayısıyla verimliliğin artmasıyla Türkiye için bugün en büyük kaynak rüzgar ve güneş olabilir.

E İ Y NLARDA Y DE 21’LİK D

Öte yandan iklim değişikliğinin yıkıcı etkilerinin önlenmesi için, kısa süre önce BM İklim Değişikliği Konferansı’nda karara varılan Paris Anlaşması’nda Kyoto’dan farklı olarak sıcaklık hedefi konuldu. Sıcaklığın 2 derece ve mümkünse 1,5 derecede sınırlandırılması gerektiği üzerinde 1 6 ülke uzlaştı. Bu anlaşma ülkelerin sera gazı azaltım hedeflerini kendilerinin belirlediği ulusal katkı hedefleri INDC ile mümkün oldu. Aralık ayında imzalanan Paris Anlaşması ile ülkemiz emisyonlarının 2030 yılında Baz Senaryoya göre yüzde 21 azaltım niyetini ortaya koydu. Bu hedefiyle de uyumlu yatırımlar yenilenebilir enerjiye yönelik. Kısacası çevresel sürdürülebilirlik açısından da temiz enerjiye yönelik adım adım ancak kararlı bir biçimde ilerlemeyi planlayan ve uygun teknolojileri geliştiren ülkelerin avantajlı olacağı açık. Bu yönde hareket eden şirketler de hem ekonomik ve finansal geri dönüşler yaratacak, hem de verimli ve temiz bir enerji sektörünün Türkiye ekonomisinin anahtar bileşeni olması için katalizör olacak. Ülkemizde bu alanda gelişme henüz oldukça sınırlı olup, enerji yoğunluğu yüksek. Enerji değer

zincirinin bütün aşamalarında enerji verimliliğini iyileştirecek yasal düzenlemeler, plan ve politikalar ve doğru yatırımlar, Türkiye’nin daha verimli bir enerji sisteminin de ötesinde daha verimli ve rekabetçi bir ekonomiye ulaşmasında itici rol oynayacak.

milyar Dolarlık yaTırım 2 1

1 D

. Teia

2 1 1

2 1 .s

HABER

Magazine

GÜNEŞTE HEDEF 5 BİN MEGAVATLIK

KURULU GÜCE A AK G

üneş enerji yenilenebilir enerji kaynakları arasında oldukça önemli bir yere sahip. Türkiye’nin bu alandaki potansiyeli ise oldukça yüksek. Hatta Avrupa bölgesinden daha yüksek enerji verimlilik ile dünya üzerindeki en önemli noktalardan biri olarak gösteriliyor. Öyle ki Türkiye’nin en az güneş olan bölgeleri olan kuzey bölgeleri dahi, Avrupa’ya göre çok daha fazla güneşlenme süresine sahip.

TÜRKİYE’DE GÜNEŞ ENERJİSİ ALANINDA FAALİYET GÖSTEREN ŞİRKET SAYISININ 460 OLDUĞU TAHMİN EDİLİYOR.

Bu nedenle türkiye7nin her bölgesi güneş enerjisi yatırımı için uygun. Türkiye’nin ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2 bin 640 saat. Bu da Avrupa standartlarının yüzde 30 üzerinde bulunuyor. Bugün Türkiye’de güneş enerjisinin kurulu gücü yaklaşık 400 megavat. Bunun parasal büyüklüğü ise 400 milyon euro. Ama ciddi bir potansiyel olmasına rağmen bu tablo Türkiye’nin güneş enerjisinde henüz emekleme döneminde olduğunu gösteriyor.

Türkiye Uluslar Yenilebilir Eylem Planı’na göre güneş enerjisinde 2023 yılı hedefinin bin megavatlık kurulu güce ulaşmak. ugün ise megavatlık bir kurulu güçten bahsediliyor. Yatırımcıların harekete geçmesiyle sadece bu yıl içinde ülkede güneş enerjisi kapasitesinin bin megavata ulaşacağı tahmin ediliyor.

HABER G NE LEN E Y K EK

RE İ

2015 sonu itibariyle dünyadaki kurulu güç 220 bin megavat düzeyinde. İtalya toplam elektriğinin yüzde 7. ’unu güneş enerjisinden sağlarken bu oran Yunanistan’da 7.6, Almanya’da ise 7.1. Toplam kurulu güce bakıldığında ise in’in 43,1 gigavat, Almanya’nın 3 .7 gigavat ve ABD’nin 27. gigavat kurulu güce sahip olduğu görülüyor. Bu ülkelerdeki gelişimin asıl nedeni kamunun sektöre verdiği destek. Bu destek sadece elektrik alım fiyatı ile ilgili de değil üstelik. Alım garanti süresi, çeşitli kampanyalar, bürokratik kolaylıklar da bu alanda verilen destekler arasında yer alıyor. Uzmanlar da dünyada güneş enerjisine yapılan yatırımlar sonucunda bu alanın hızlı büyümesine dikkat çekiyor. Sadece geçen yıl güneş enerjisinde 51 bin megavatlık ilave kapasite eklendiğini bu noktada söylemek gerekiyor. Türkiye’nin ortalama yıllık toplam güneşlenme süresi 2 bin 640 saat. Bu da Avrupa standartlarının oldukça üstünde. Türkiye’nin her bölgesi aslında güneş enerjisi yatırımı için uygun. Bu potansiyelin değerlendirilmesi açısından Türkiye henüz yolun başında olsa da, sektörün gelişimi yolunda son dönemde önemli gelişmeler yaşanıyor.

YATIRI NE?

IYI E BEDEN

Türkiye’de güneş enerjisi sektörü ve yatırımlarının 2012 ve 2013 yıllarında çıkan kanunlar ve devlet garantileri ile sektör yatırı yapılabilir hale geldi. Devletin güneş enerjisinden elde edilen enerjiye alı garantisi vermesi, arazi kullanımında yabancıyı desteklemesi gibi teşviklerin

Magazine

yanı sıra AB’nin 2020 yılı için toplam enerji ihtiyacının en az yüzde 20’sini yenilenebilir enerjiden karşılama hedefi de sektörü hareketlendirdi. Bu durum Türkiye’de de teknolojinin gelişmesine ve maliyetlerin düşmesine yol açtı. Özellikle fotovoltaik panel fiyatları ciddi oranda düştü. 200 yılından 2014’e kadar fotovoltaik panel fiyatlarındaki yüzde yüzde 75’e ulaştı. GÜNDER Genel Sekreteri aruk Telemcioğlu, Artık yapılan yatırım 7- yılda kendini amorti ediyor. Bu da yatırım için çok önemli bir avantaj. Bu gelişmelerin yanında yenilenebilir enerji finansmanında da önemli gelişmeler sağlandı. Birçok büyük fon güneş enerjisi yatırılarında kullanılmaya başlandı. Bugün geldiğimiz noktada sektör yatırımcı açısından cazip olarak nitelendiriliyor. 2013’te kanunların daha belirginleşmesi ile birlikte 2014 yılında sektöre çok sayıda yerli ve yabancı oyuncu girişi olduğu belirtiliyor. Sektöre özellikle güneş santrallerinin kurulması konusunda EPC şirketi denilen, bu işin projelendirilmesini, sahada inşasını yapan birçok yeni şirket girdi.

EN B Y K KAPA İTE G N’DE

Türkiye’de bu alanda kurulmuş olan şirket sayısının 460 civarında olduğu söyleniyor. Sektördeki fırsatı görüp sektöre giren birçok şirket var. Son olarak 600 megavatlık lisans ihalesine 15 kat talep gelmesi de bu ilginin bir göstergesi. Yatırılan paranın geri dönüşünün 7yıl civarında olmasının önemli bir avantaj yarattığını söyleyen aruk Telemcioğlu, 10 yıllık alım garantisi ve verilen alım garantisi fiyatı yatırımcılara

önemli bir avantaj sunuyor diye konuşuyor. Telemcioğlu, yerli katkı payı uygulamasına işlerlik kazandırılmasının da önemli bir faktör olarak yatırımların cazibesini artırdığının altını çiziyor. Lisansı alınmış en büyük kapasiteye sahip şirket ise Gün Güneş Enerjisi. Boydak Holding kuruluşu olan Boydak Enerji çatısı altındaki bu şirketi Ilgaz Elektrik ve Teksin Enerji takip ediyor.

TÜRKİYENİN GÜNE ENER İSİ OTANSİYE İ

H LDİNGLERİN İLGİ İ ARTIY R

ş rket

Güneş enerjisine büyük grupların ilgisi de her geçen gün artıyor. Her ne kadar toplam enerji yatırımları içinde şimdilik güneş çok büyük bir pay edinmese de birçok büyük grubun gelecek hedeflerinde güneşe yönelik büyüme planı dikkat çekiyor. Bu grupların başında ise Sabancı, iba Holding, Anel Grup, Alarko ve Limak geliyor. iba Holding güneş enerjisinde faaliyet göstermek üzere geçtiğimiz yıllarda Solar Point isimli bir şirket kurdu. Alarko Holding de Konya’da 200 kilovat kurulu gücünde güneş enerjisi santralini pilot uygulama olarak işletiyor. Sabancı Holding ve alman E.ON’un Türkiye’deki ortak enerji şirketleri Enerjisa, önümüzdeki süreçte yenilenebilir enerji kaynaklarına daha fazla ağırlık vermeyi planlıyor. Konya’da Apa GES projeleri olan Limak Holding ise projesini en geç 2017’de çalışır duruma geçirmeyi planlıyor.

ENGELLER NELER?

Sektör temsilcileri güneş enerjisindeki potansiyelin tam olarak hayata geçmesi için daha yapılacak pek çok şey olduğunun altını çiziyorlar. ünkü lisanssız üretim yönetmeliğinin

Bölge G a D i a e m k

To lam güneş enerj s (k m2 Yıl) 1 1 1 1 1 1 11 112

a a

Güneşlenme süres (saat Yıl) 2 2 2 2 2 2 2 1 1

GÜNE TE EN BÜYÜK KA ASİTE Kİ DE ı T v

e e

Gün Güneş enerj s (m ) e o

e U e o G res a z e

21 2 2 1 1 1

Kaynak E DK

güncellenmesinden finansmana, bürokrasiden uygulamada yaşanan sorunlara kadar pek çok engelin aşılması gerekiyor. Lisanslı yatırımlar için de kapasitelerin açıklanması bekleniyor. 10 yıllık alım garantisi bittiğinde yatırımların akıbetinin ne olacağı bugünden netleşmesi

gerek. Sektör temsilcileri özellikle çatı üzeri projelerin yapımında yatırımcının işini kolaylaştırmak adına ilgili kurumlara, Enerji ve Tabii kaynaklar Bakanlığı nezdinde oluşturulabilecek bir kurulun destek vermesi gerektiğine vurgu yapıyorlar. Tabi bu alanda tecrübe ve teknik bilgi eksikliği de yatırımcıları zorluyor.

HEDE GER EK DI I DE İL

Dünyada güneş enerjisi sektörünün gigavat kapasiteden 2030 yılında 300 gigavata çıkması beklentisi hakim. Daha iyimser beklenti ise bu rakamın 500 gigavata kadar çıkabileceği. Türkiye’de bu alandaki hızlı büyüme beklentisi var. Türkiye Ulusal Yenilenebilir Eylem Planı’na göre güneş enerjisinde 2023 yılı hedefi ise 5 bin megavatlık kurulu güce ulaşmak. 7 yılda 15 katlık bu artışa ulaşabilmek için bürokratik süreçlerin kolaylaştırılması ve alım garantili destek fiyatlarına devam edilmesi şart. Uzmanlar ve sektör temsilcileri bu hedefin hayal olmadığını Almanya’yı örnek vererek gösteriyorlar. Almanya güneş enerjisinde bugün 40 bin megavat düzeyinde bir kurulu güce sahip. Türkiye ise güneş enerjisi açısından Almanya’dan yüzde 60 daha fazla güneş ışınımına sahip. Yani gerekli adımlar atılırsa Türkiye Almanya’yı geçebilecek güneş enerjisi potansiyeline sahip.

HABER

Magazine

li an e ek rik e ça e ki i ek eniy r Türkiye enerji sektöründe lisanssız elektrik üretiminde büyüme beklentisi hakim. zellikle son iki yılda, bu alana ilgi artış eğilimde. 2 1 sonu itibari ile bin adet olan şebeke bağlantı başvurusu 2 1 Ekim itibari ile 12 bin 2 adete çıktı. 2 1 art sonu itibari ile ise 2 bin adet lisanssız elektrik üretmek için başvuru yapan kurum, kuruluş veya kişi var. nümüzdeki dönemde ilginin, özellikle ev pazarının da çatı devreye girmesi ile beraber daha artarak devam edeceğini bekleniyor.

ıllar itibari ile lisanssız elektrik üretimine olan ilgi sürekli artıyor. Öyle ki 2014 sonu itibari ile 5 bin 643 adet olan şebeke bağlantı başvurusu; 2015 Ekim itibari ile 12 bin 623 adete çıktı. 2016 Mart sonu itibari ile ise 20 bin 53 adet lisanssız elektrik üretmek için başvuru yapan kurum, kuruluş veya kişi olduğunu görülüyor. Bu rakam, Türk yatırımcısının ve halkın lisanssız elektrik üretimine yoğun bir ilgisi olduğunu ortaya koyuyor. Bu ilginin azalmayıp her yıl artarak devam etmesinin Türkiye enerji sektörünün en büyük pazarın lisanssız elektrik olduğunu

gösterdiğini düşünen Lisanssız Elektrik Üretimi Derneği Lİ-DER Başkanı Yalçın Kıroğlu, Önümüzdeki dönemde de bu ilginin; özellikle ev pazarının da çatı devreye girmesi ile beraber daha artarak devam edeceğini bekliyoruz diyor.

YABANCI YATIRIMCI İLGİ İ

Lisanssız elektrik üretimine, Türkiye ve yurt dışından ciddi bir yatırımcı ilgisi olduğu başvuru sayılarından da görülüyor. Son dönemlerde ABD, Hindistan, in pazarlarındaki hızlı büyümeye bakıldığında Türkiye’de bu alanın, özellikle bürokratik

sayıları her ge en gün arTmakla beraber şu an i in yerli anel üreTicisi 3 aDeT De yerli inverT r üreTicisi var.

HABER Türkiye güneşten su ısıtma konusunda kurulu güç itibari ile dünyada 2’inci sırada yer alıyor. Ancak güneşten elektrik üretmede mevcut kurulu güç ile henüz sıralamaya girilemedi. 2015 sonu itibari ile kurulu gücün 3 5 M olmasının çok üzücü olduğunu vurgulayan Kıroğlu, 2016 sonunda güneş enerjisinde kurulu gücün mevcut devam eden projeler de dikkate alınarak bin M ’ın üzerini zorlayacağını tahmin etmekteyiz diyor.

l e ü D li Der Y k

süreçler nedeniyle yavaş ilerlediğini söyleyen Kıroğlu, şunları söyledi 20 bin civarında olan toplam başvuru sayısı ile 56 adet kurulum sayısına bakılırsa yatırımcılar tarafından ilginin olmasına rağmen resmi izin ve süreçler nedeni ile projelerin hayata geçmesinin bir yıldan daha uzun zaman aldığını görmekteyiz. Yapılan yönetmelik değişikliği ile özellikle yabancı yatırımcılarda ilginin azaldığını gözlemlemekteyiz.

İ İN

RE İ

Lisanssız elektrik üretimi için; Şebeke bağlantı başvurusu, tarım marjinal raporu, YEGM görüş bildirimi, TEDAŞ, RAPSİM, imar süreci, Epc Süreci gibi birçok kurum ve kuruluştan ayrı ayrı izin alınması gerekiyor. Özellikle de imar sürecinde kaybedilen vakit nedeni ile resmi izin ve süreçlerin bir yıldan daha uzun sürdüğü belirtiliyor. Avrupa ile kıyasladığında bu süreçlerin çok uzun olduğunu ifade eden Kıroğlu, Yatırımcının pek çok kamu kuruluşuna başvurup ayrı ayrı izinler alması gerektiği ve kurumlar arası koordinasyonun olmaması yatırımcı açısından en olumsuz konuları başında geliyor diye ekliyor.

ATI PR

ELERİ

2015 sonuna kadar yönetmeliklerde konut, çatı projeleri için ayrı bir tanımlama olmaması nedeni ile 3 k ’lık çatı projesi ile 1 M ’lık arazi projelerinin projelendirme, onay ve izin süreçlerinin birebir aynı olması sebebi ile; projelendirme ve resmi izin maliyeti çok yüksek idi. Bu nedenle de çatı kurulumları ülkemizde gelişmedi. 2015 yılının sonunda TEDAŞ tarafından çıkartılan 50 k ’ya kadar olan güneş enerjisi sistemleri için yönetmeliği sayesinde projelendirme ve onay maliyeti düşürüldü ve onay süresi de kısaltıldı. Yönetmelik değişikliği ile ise, her trafo dağıtım merkezi başına bu tarz küçük çatı projeleri için 5’er M ilave kapasite tanımlandı. ok olumlu olan bu gelişmelere rağmen belediyelerden alınan çatı projesi onay süreci konusunda pozitif bir ilerleme kaydedilemedi.

YÖNET ELİK DE İ İKLİ İ

Öte yandan lisanssız elektrik üretiminde trafo dağıtım merkezi başına başvuruların 1 M ile kısıtlandı. Bu yönetmeliğin yayınlanma tarihi itibari ile çağrı

YAT R A İYETİ DE İ KEN Ges

. Ges m

. Ges

. m

Magazine

Ges .

mektubu almaya hak kazananlar hariç olmak üzere uygulanacak bu kısıt, çağrı mektubu almış proje sayısına bakıldığında ilk etapta sektörde sıkıntı yaratmadı. Ancak orta ve büyük ölçekli yatırımların lisanssız dışında önünün açılması için bu yönetmelik değişikliği ile birlikte ilgili düzenlemelerin yapılmasının gerektiğini belirten Güneş Enerjisi Sanayicileri ve Endüstrisi Derneği GENSED Yönetim Kurulu, şunları söylüyor Bu düzenlemeleri; bekleyen GES ön lisansların bir an önce verilmesi, 2. GES lisans paketi için 2 bin M üzeri bir kapasitenin kısa süre içerisinde açıklanması, lisans yarışma yönetmeliğinin piyasa şartlarına göre yeniden düzenlenmesi, lisanslama sürecinde yaşanan gecikmelerin önlenmesi, enerji ihtisas sahalarında yatırım şartlarının netleşmesi ve bir an önce hayata geçirilmesi olarak sayabiliriz.

YER İ ÜRETİ İ AR

m 1

.s .T .

1 G ’A LA ILA AK

Güneş enerjisi sistemleri yenilenebilir enerji teknolojileri arasında en büyük gelişmeye ve uygulama alanına sahip olan alan. Sektördeki payı da gün geçtikçe de hızlanarak artıyor. Türkiye’de güneş enerjisinde hareketin başladığından ve hızlanarak devam edeceğinden söz edebilir. Son dönemde, lisanssız geliştirilen projelerin sayısı her geçen gün artmakla beraber 6 bin 500 M seviyelerinde çağrı mektubu alındığı biliniyor. Ayrıca, son dönemde TEDAŞ’ a onay için giden proje büyüklüğü 4 bin M ’ ı geçmiş bulunuyor. 2 bin 560 M gücündeki proje onaylanmış olup, yaklaşık 420 M ’ lık proje de geçici kabulü yapılarak işletmeye girmiş durumda. Bu yılın sonuna kadar ise lisanssızda

1G ’a ulaşılacağı düşünen GENSED Yönetimi, yönetmelik değişikliği ile sıkıntı yaşanan bazı konulara çözümler getirilmiş olması ve mevcut projeler göz önüne alındığında hareketliliğin lisanssızda belli bir süre daha süreceğini öngörüyor.

YG LA ALAR INIRLI

Lisanssız elektrik üretiminde konut başvurularının toplam sayı içerisinde oldukça az olduğu görülüyor. Buradaki en büyük etkenin 1 M çatı uygulaması ile yapılacak 2 k ’lık bir konut uygulamasının birbirine çok yakın proje hariç bilgi ve belgeler istenmesinden kaynaklanıyor.

İstenen bu bilgi ve belgeler uzman kişiler tarafından yapılması gerekliliği de hem maliyet hem de zaman gerektiriyor. Sonuç olarak, dağıtım şirketinden izin almak için bürokratik işlemlerin maliyetini 2k ’lık bir konut uygulaması maliyeti kadar olması, uygulama sayısının kısıtlı kalmasına neden oluyor. İlerleyen zamanda bürokratik işlemlerin azaltılması ve uzun vadeli kredi seçeneklerinin çoğalması ile konut uygulamalarının toplam GES uygulamaları içerisindeki payının önemli ölçüde artacağı bekleniyor.

STK

Magazine

UlUslararası Güneş enerjisi ToplUlUğU (GUnDer)

Güneş ülkemizin enerji geleceğidir

Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye ölümü urulu aşkanı Dr. emal Gani ayraktar, güneş enerjisinin Türkiye için vazgeçilmez bir enerji kaynağı olduğunun altını çiziyor.

ÜNDER Yönetim Kurulu Başkanı Dr. Kemal Gani Bayraktar, yıllık yaklaşık 2 bin 73 saat güneşlenme süresi ve 1.527 k h m2 yıl ortalama güneş ışınımı ile güneş enerjisi açısından zengin olan Türkiye’nin bu potansiyelini henüz yeterince kullanamadığını söyledi. Türkiye’nin Almanya’dan yüzde 60 daha fazla güneş ışınımına ve yıllık ortalama günde 7,5 saat güneşlenme süresine sahip olmasına rağmen 2015’i Almanya’nın kurulu gücünün binde 6’sına erişen güçte tamamladığına dikkat çeken Bayraktar, Dünyada güneşten elektrik üretiminde kurulu güç bu yıl gerçekleşen en az 50 bin M yeni kurulumla 227 bin megavat’ı aşarken, ülkemizde 24 megavata henüz ulaşıldı. dedi. 2015’i değerlendiren Bayraktar, 2014 yılını 40 M e kurulu güç ile Türkiye elektrik üretim kurulu gücünün onbinde 6’sı olarak tamamlamış güneş enerjisi, 2015’i 51 büyüme ile 24 M kurulu güce erişerek tamamladı. Bu hızlı büyüme toplam kurulu güç içinde güneş enerjisinin oranını da binde 3,4’e taşıdı. Kurulu gücümüz içinde güneş enerjisi çok küçük bir oranı teşkil etmekle birlikte bu gücümüzü oluşturan 1.4 1 adet enerji santralının içinde 362 adetle 24,4’ünü temsil etmektedir. Geçen seneye göre işletmeye alınan enerji santralı sayısında büyüme ise 223 olarak gerçekleşti. Büyümenin tamamı Lisanssız Güneş Enerjisi yatırımları ile sağlandı. 2015 sonu itibarıyla toplam 2 bin 345 M gücünde 2 bin 750 adet lisanssız güneş enerjisi santral projesi onaylanmış ve henüz 24 M gücünde 362 lisanssız güneş enerjisi santral projesi kurularak işletmeye alınmıştır. 2016 yılının Mart ayı itibarıyla işletmeye alınan 130 lisanssız güneş enerjisi santrali ile 10 , M yeni kurulan güç de iyi bir destekleyici kanıtdır. Böylelikle 74.040 M ’a ulaşan toplam kurulu gücümüz içinde güneş enerjisi 357,7 M ile 0,4 ’lik paya yükselmiştir. 2016’da düşük gelişim senaryosunda 600 M , orta gelişim senaryosunda 00 M , yüksek gelişim senaryosunda ise 1.000 M kurulu güce ulaşacağımızı öngörmekteyiz. dedi.

D K KARB N EK N İ İNE GE İ TE Y DE 100 YENİLENEBİLİR ENER İ Türkiye’nin 500 bin megavatı aşan güneşten elektrik enerjisi üretim potansiyelini henüz değerlendirmemiş olmasına rağmen, güneş enerjisi sanayinin tüm yönleriyle gelişmekte ve bilinçlenmekte olduğuna dikkat çeken Bayraktar, konuşmasını şöyle sürdürdü Yerli üreticilerimiz kendilerini sürekli geliştirmektedir. Hücre ve güneş takip sistemi dışında, tüm sistem bileşenlerini üretiminin yapılabildiği ülkemizde; 100’ü aşkın EPC firması ve halihazırda üretim yapabilen 20 fotovoltaik modül üreticisinin kapasiteleri ile bin 500 megavatı aşan fotovoltaik panel üretim gücüne sahip güneş zengini ülkemiz güneş enerjisi teknolojilerinde üretimden tasarım ve taahhüde önemli bir bölgesel güç olmaktadır. Güvenli, temiz, uygun maliyetli ve düşük karbonlu enerji üretimine geçmesi için her şeye sahip, güneş kuşağında bulunan ülkemizin daha yüksek hedefler belirlemesi ise, yatırımların gerçekleşmesini ve sektörün çok yönlü ve sağlıklı gelişimini sürdürülebilir ve rekabetçi kılacaktır. Ülkemiz için 2023 Hedeflerine erişimde, küresel ısınma ile mücadelede salımlarını

azaltma ve düşük karbon sıfır karbon ekonomisine geçiş süreçlerinde yüzde 100 yenilenebilir enerjiden ve özellikle güneşten yararlanmayı hedefleme; istihdama, üretime ve ihracata önemli katkı yanında, etkin bir kalkınma rol modeli olarak da örnek teşkil edebilecektir. Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı ile enerji tasarrufu hedefleri ve COP 21 Paris Anlaşması sonrası salım azaltım hedefleri erişiminde güneş ülkemizin enerji geleceğidir. ENER İ BA I I LI I İ İN G NE ENER İ İ Güneş Atlası’na göre, toplam 7 0 km ’lik bir alana yayılacak güneş modülleriyle Türkiye’nin şu andaki elektrik ihtiyacının tamamını karşılamanın mümkün olduğunu söyleyen Bayraktar, Nüfus ve kişi başına düşen elektrik tüketiminin artacağı göz önüne alındığında, 2050 yılında Türkiye’nin elektrik ihtiyacının tamamını karşılamak için güneş enerjisi teknolojisine dair en ılımlı tahminler çerçevesinde bile, Türkiye’nin toplam alanının on binde 25’inden daha dar bir alanın diğer bir deyişle ile bin 600 km ’lik bir alanı güneş modülleriyle kaplamak yeterli olmaktadır. Türkiye’nin fosil kaynakları yok denecek kadar az. Bugün enerji tüketimimizde ihtiyacın

4’ü de fosil yakıtlardan karşılanmaktadır. Enerji ithalatı 2015 yılı itibariyle 207,2 milyar dolarlık toplam ithalatın 1 ’ini teşkil ederken, 37, milyar dolar ile cari açığımızda da önemli etkisi bulunmaktadır. Hızlı ve kolay erişilebilirliği ve uygulanabilirliği, ısıdan elektriğe depolama dahil teknolojik mümkünlüğü, çok yönlü sektörel entegrasyon ve istihdama katkısı, güneş ve güneş enerjisini yenilenebilir enerji kaynakları arasında ayrıcalıklı kılmaktadır. Enerji bağımsız sürdürülebilir geleceğimizde her güneş ışığını ülke ekonomisine kazandırmak da hepimizin sorumluluğudur. diye konuştu. G NE TEN I I ENER İ İ RETİ İ K R L G NDE D NYA DÖRD N T RKİYE Kullandığımız suyun ısıtılmasında, yaşadığımız ve çalıştığımız hacimlerin ısıtılmasında ve soğutulmasında, sanayimizin ihtiyaç duyacağı üretim ısısının teşkilinde, binaların ve şehirlerin tasarımında güneş en önemli katkıyı sağlamaktadır. Ne yazık ki şu an ülkemizde en temel kullanım sıcak su eldesi oup, güneş enerjisinden başta hacim ısıtma ve soğutması ile sanayinin üretim ısısı alanlarında yararlanma hızla gelişim gösterecektir. 2014 sonu

itibariyle Dünyada güneşten ısı enerjisi üretiminde kurulu kapasite 406.000 megavatı 5 0 milyon m2 kollektör alanı aştı. Bu değer dünya rüzgar enerjsi kurulu gücü olan 370 bin megavattan da yüksek... Güneşten elektrik üretiminde kurulu güç 24 megavata henüz ulaşırken, ülkemiz güneş enerjisinden ısı üretilmesinde 11 bin megavat kurulu güç ile dünyada dördüncü, Avrupa’da ise Almanya’nın ardından ikinci sırada bulunmakta ve yıllık yeni kurulum kapasitesi açısından ise in’in ardından dünyada ikinci sıradadır. Yılda 1,5 milyon m2‘yi aşan yeni kollektör kurulumu ile güneş ısıl sektörümüz gelişimini sürdürmektedir. L LARARA I G NE LE I IT A E T A K N ERAN I H ’NİN DÖRD N G NDER E AHİPLİ İNDE İ TANB L’DA YAPILDI. Güneşle ısıtma ve soğutma teknolojileri konusunda dünya genelinde tüm paydaşların katıldığı bir platform oluşturmak amacıyla düzenlenen Uluslararası Güneşle Isıtma ve Soğutma Konferansı ve Sergisi’nin SHC dördüncüsü GÜNDER’in, girişimleri ile 2-4 Aralık’ta İstanbul’da gerçekleşti. GÜNDER’in de üyesi olduğu

STK

Magazine

IEA SHC Uluslararası Enerji Ajansı Güneşle Isıtma ve Soğutma Programı ve Avrupa Güneş Isıl Sanayi ederasyonu ESTI ortaklığında ve Uluslararası Güneş Enerjisi Topluluğu Türkiye Bölümü GÜNDER evsahipliğinde düzenlenen SHC 2015 Istanbul Konferansı, binaların ısıtılması ve soğutulması ve sanayide güneş enerjisi kullanımı alanlarında dünyanın önde gelen araştırmacılarını ve sanayi temcilerini biraraya getirdi. 7 kıtadan, 37 ülkeden 230’u aşkın katılımcı ile gerçekleşen SHC 2015 Istanbul Konferansı, bugüne kadar en geniş ülke katılımıyla da bir ilke imza attı. 5 bildirinin sözel, 5 bildirinin de poster olarak sunulduğu SHC 2015 İstanbul Konferansı’nda uluslararası sektör liderleri rekabetçilik, yeni piyasa ve ürünler, gelecekteki eğilimler gibi çeşitli konuları ele aldılar. Konferansı değerlendiren Bayraktar, Binalarda ve endüstride ısıtma ve soğutma amaçlı tüketilen enerji; sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada toplam enerji tüketiminin üçte birini aşan bir paya sahip. Başta doğal gaz olmak üzere petrol kökenli yakıt ile tüketilen bu seviyedeki büyük enerjinin güneşten karşılanması konusuna yönelik çok sayıda yenilikçi uygulamanın SHC 2015 İstanbul Konferansında sunulması bu açıdan memnuniyet verici. Türkiye’nin coğrafi olarak ‘güneş bandı’ olarak isimlendirilen bir bölgede yer alma avantajını kullanarak güneş enerjisiyle bina ısıtma ve soğutma teknolojileri yanında endüstriyel sıcak su ve buhar üretiminde de öncülük yapma şansı oldukça yüksek. Sektörde yapılacak politika ve pazar odaklı çalışmalarda yol gösterici olmasının amaçlandığı Konferansta sunulan bildirilerin

bilimsel kalitesinin ve endüstriyel uygulanabilirlik seviyelerinin yüksekliği, konferansın görünür yüzünü başarılı kılan unsurlardan biri oldu. Sanayiciden, üniversite öğrencisine sektörün tüm paydaşlarının bir arada olduğı Konferans’ta yeni fikirler, yeni kavramlar ve yeni teknolojiler tartışıldı. Konferans süresince büyük ölçekli ısıtma ve soğutma amaçlı güneş kollektör dizileri ile ısıl depolama sistemlerine yönelik çalışmalar geniş ilgi uyandırdı. Benzer şekilde endüstriyel sıcak su ve buhar temini amaçlı yenilikçi güneş ısıl sistemleri de yoğun tartışıldı. Söz konusu bu teknolojilerin gelecek yıllarda Türkiye’nin gündemi açısından da çok önemli olduğu net açıklamasında bulundu. T RKİYE D K KARB N EK N İ İ E RD R LEBİLİR KALKIN ADA BÖLGE EL G LABİLİR Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi, Türkiye’nin de güneşin gücünü görmeye başladığını belirten Bayraktar, sözlerine şöyle devam etti Ülkemizin ihtiyaçları ve yenilenebilir enerji potansiyeli düşünüldüğünde, hedefli çalışmalarla güneş enerjisinde başarımın daha da yüksek seviyelerde sağlanabileceği kolaylıkla belirtilebilinir. Toplumun tüm kesiminde uluslararası, ulusal, yerel, kurumsal ve bireysel hedefler içselleştirilerek sahiplenilmeli, düzenli değerlendirmelerle sonuç odaklı ve eşgüdüm içinde çalışılmalıdır. Yenilenebilir Enerji Hedeflerinde politika yapıcıların, merkezi yönetimin duyurumları ve vizyon ifadeleri, Enerji stratejileri ve senaryoları, Detaylandırılmış yol haritaları ve faaliyet planları, Yasal bağlayıcılığı oluşturulmuş

Dr. Kemal Gani Bayraktar GÜNDER Yönetim Kurulu Başkanı

yenilenebilir enerji hedefleri başarımın temelini teşkil edecektir. Bürokratik işlemlerde kaybedilen zamanın önlenmesi ve süreçlerin hızlandırılması, kurumlararası kamu, dağıtım şirketleri, yerel yönetimler iletişimin ve eşgüdümlü çalışmaların çözüm odaklı artırılması, yüksek teminat zorunluluklarının yeniden değerlendirilmesi, gerekli desteklerin etkin sunumu ve yerli üretici ve teknolojilerin yurtdışı etkenlere karşı haksız rekabetten korunup desteklenmesi, binalarda ısıtma ve soğutmadan elektrik üretimine geniş bir çerçevede güneş enerjisinden yararlanmaya odaklanacak mevzuat geliştirme ve hızla uygulamalarda yer almasını sağlama, sektörler arası bütünleşik ar-ge çalışmalarının sistemli yapılanması, bölgesel düzeyde mevzuat ve altyapı geliştirme fırsatları bölgesel boyutta gelişime

dönüştürecektir. etmektedir. Güvenli, temiz, uygun Türkiye’nin güneş enerjisine maliyetli ve düşük karbonlu enerji dayalı elektrik ve ısı üretim tesisi üretimine geçmesi için her şeye yatırımlarına en önemli ev sahibi sahip, güneş kuşağında bulunan olma ve bu yatırımlar için ihtiyaç ülkemizin daha yüksek hedefler duyulan malların, hizmetlerin belirlemesi ise, yatırımların ve teknolojilerin üretildiği, gerçekleşmesini ve sektörün yeni ve ileri güneş enerjisi çok yönlü ve sağlıklı gelişimini teknolojilerinin geliştirildiği ve sürdürülebilir ve rekabetçi geliştirilen teknolojilerin ihraç kılacaktır. edildiği bir ülke olması erişilebilir Kurulu sistem üretim bir hedeftir... ünkü ülkemiz kapasiteleri ve enerjide risk teşkil sanayisiyle sadece güneşten eden dış bağımlılık gözönünde elektrik üretim teknolojileri değil, bulundurulursa, belirlenen güneşten ısı üreterek binalardan hedeflerin yükseltilmesi, hızla sanayiye geniş bir uygulama ivmelenmekte olan olan güneş alanına hizmet verebilecek ürün enerjisi sektörünün mevcudiyetini ve sistemleri sunan altyapıya hali kuvvetlendirecek, teknolojik hazırda sahiptir. yetkinliği ve dünyayla rekabet Türkiye’nin güneşten sadece gücünü daha da artıracaktır. elektrik üretim potansiyeli 500.000 M ‘dan fazla TürKoTeD iken, daha fazla yararlanılması çok yönlü önem arz

YaBancı sermaYeli enerji YaTırımcılar Derneği

“sektör 1,5 milyar aBD doları seviyesinde doğrudan yabancı yatırım çekmiştir”

Emre İdemen

Yönetim Kurulu Üyesi Yabancı Sermayeli Enerji Yatırımcılar Derneği

ünyanın kanıtlanmış petrol ve doğal gaz rezervlerinin %70’inden fazlasına coğrafi bakımdan yakın bir konumda bulunan Türkiye, bölgedeki başlıca Doğu-Batı koridorlarına ev sahipliği yaparak arz kaynaklarının çeşitlendirilmesinde ve arz ve talep arasındaki bağlantıların sağlanmasında önemli rol oynamakta ve enerji güvenliğinin temin edilmesinde büyük görev üstlenmektedir. Büyük bir olasılıkla Türkiye, Uluslararası Enerji Ajansı üyeleri arasında enerji talebi artışında orta-uzun vadede en hızlı büyümeyi yaşayan ülke olacaktır. Böylesi bir enerji talebini karşılayabilmek için yakın

gelecekte büyük miktarda yabancı yatırıma ihtiyaç olacaktır. Yalnızca 2014’te elektrik, doğal gaz, petrokimya ve dağıtım sektörleri 1,5 milyar ABD doları seviyesinde doğrudan yabancı yatırım çekmiştir. Bu potansiyelden yararlanmak ve bu bağlamda sektöre katkıda bulunmak amacıyla, Türkiye enerji sektöründe faaliyet gösteren yabancı yatırımcılar bir araya gelerek “YABANCI SERMAYELİ ENERJİ YATIRIMCILARI DERNEĞİ”ni kurmuştur. Amacımız güncel enerji politikalarının geliştirilmesini teşvik etmek, her iki yönde ilerleyen bir bilgi kanalı sağlamak, uluslararası işbirliğini özendirmek ve yeni teknolojilerin ve enerji politikalarının

benimsenmesine yardımcı olmaktır.” “Bu sebeple ICCI; sadece Türkiye enerji sektörünün tüm önemli bileşenlerin aynı çatı altında buluştuğu değil, ilgili komşu coğrafyamız için de önemli buluşma noktasıdır. Uluslararası firmaların, Kamu Kurumlarının, Üniversite ve Araştırma Kuruluşlarının, Akademisyenlerin, Girişimcilerin ve bu alanda faaliyet göstermeye niyetli gençlerimizin tüm dünyadan konusunda uzman katılımcıları dinleyebilme ve soru sorabilme şansını yakalayabilecekleri bir organizasyondur. Yerli ve yabancı heyetlerin işbirliklerinin tohumlarının atıldığı ve fikirlerden sonuca giden yatırım yolcuklarının başladığı çok önemli bir organizasyondur.”

“ıccı en ka a ve çok yönlü Enerji Fuar ve k n eran dr

CCI, Türkiye’de Enerji piyasasının yeni yeni oluşmaya başladığı, verimli kombine çevrim doğalgaz santrallerinin ülkemizin elektrik ihtiyacını karşılamakta giderek daha fazla rol aldığı dönemlerde başlayıp bu sene 22. kez düzenlenen en kapsamlı ve çok yönlü Enerji uar ve Konferansıdır. Elektrik piyasası serbestleştikçe ve ekonomiyle birlikte enerji ihtiyacı da büyüdükçe ICCI da büyüdü, gelişti Yavuz Aydın TÜRKOTED ve uluslararası Yönetim Kurulu Başkanı ölçekte bir kongre haline geldi. ICCI, bu yıl da yurt çapında enerji alanındaki hertürlü olay ve gelişmenin geçmiş dönem değerlendirmesinin yapılıp gelecek yılın planların konuşulacağı, küresel gelişmelerin paylaşılacağı son derece kaliteli ve düzeyli sunum ve tartışmalarla dolu bir enerji kongresi olacaktır.

HABER

Magazine

“Türkiye için şu andaki en önemli proje TANAP” Türkiye için en önemli enerji projesinin şu anda TANAP olduğunu belirten 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Enerji Güvenliği Uzmanı Dr. Tuğçe Varol, “Türkiye’nin kısa ve orta vadede artacak olan doğal gaz ihtiyacı için henüz zamanında gerçekleşme ihtimali olan başka bir proje bulunmuyor. Türkiye’nin gerekirse TANAP’ın ilk farz gazını satın almayı düşünmesi bile gerekebilir” diyor. Yatırım anlamında bakıldığında ise doğalgaz çevrim santrallerinin cazibesine kaybettiğini vurgulayan Varol, önümüzdeki dönemde yenilenebilir enerjiye ağırlık verileceğini öngörüyor. 21. YüzYıl TürkiYe ensTiTüsü enerji Güvenliği Uzmanı Dr. TUğçe varol

nerji bugün, ekonomik büyümeden rekabet gücüne, finansal piyasalardan güvenlik politikasına kadar yeni dünya düzeni ile doğrudan bağlantılı. Üretimine, taşınmasına, tüketilmesine, atıklarının temizlenmesine, verimliliğinin artırılmasına trilyonlarca dolar akıtılan bu sektör, devletlerarası çatışmaları da körüklüyor. Hayatımızın atardamarı olan enerjideki son gelişmeler üzerine 21. Yüzyıl Türkiye Enstitüsü Enerji Güvenliği Uzmanı Dr. Tuğçe Varol ile görüştük. Türkiye’nin enerji gündemini konuştuğumuz Varol, petrol fiyatlarındaki yükselişten yabancı yatırımcı ilgisine kadar pek çok konu hakkında da bilgiler verdi… Rusya ile yaşanan krizin Türkiye’ye enerji politikaları açısından nasıl bir etkisi oldu? Rusya ile yaşanan krizin maalesef Türkiye enerji politikaları açısından olumsuz bir

etkisi oldu. Rusya ve Suriye krizi derken, Türkiye’nin boru hatları geçişi için gerekli olan güvenilir coğrafyadan sorunlu bir coğrafya haline gelmesi, hem Türkiye’nin enerjide ‘hub’ olma stratejisini olumsuz etkiledi hem de mevcut boru hatlarında kesintiler olmasına yol açtı. Türkiye ve Rusya arasındaki sorunlar devam ettiği sürece, Kremlin, Türkiye topraklarından geçecek bütün boru hattı projelerinin önünü kesmek için elinden geleni yapacaktır. Bunun yanı sıra Gazprom’un Batı Hattı’ndan gönderdiği gazı satın alan bazı şirketlerin Ankara’ya yakın olması nedeniyle de sorun yaşandığı biliniyor. Türk Akımı durduruldu. Türkiye için bundan sonraki dönemde hangi proje daha çok kritik önem kazanacak? Türkiye için en önemli proje şu anda TANAP projesi. Türkiye’nin kısa ve orta vadede artacak olan doğal gaz ihtiyacı için henüz zamanında gerçekleşme ihtimali

olan başka bir proje bulunmuyor. Türkiye’nin gerekirse TANAP’ın ilk farz gazını satın almayı düşünmesi bile gerekebilir. Rus doğalgazına neler alternatif olabilir? Bu alternatifleri rasyonel buluyor musunuz? Türkiye’nin Rusya’dan aldığı doğal gazın miktarı yıllık 30 bcm’e yakın ve bu rakam kolay kolay başka kaynaklardan bulunabilecek bir rakam değil. Türkiye’nin doğal gazı bulabilmesi için ya boru hattı yollarıyla komşularından gaz satın alması ya da LNG satın alması gerekiyor. Ancak Türkiye’nin komşuları toplamda dahi böylesi bir rakamı teknik olarak Türk enerji pazarına satabilecek durumda değiller. Kaldı ki jeopolitik anlamda Rusya’nın Türkiye’yi çevrelemeye çalışması, Türkiye’nin Azerbaycan hariç İran ve Irak kaynaklarına erişirken bundan sonra sorun yaşayabileceği anlamına geliyor. LNG meselesine gelince de 30 bcm düzeyinde bir miktarı karşılayacak tesislerin Türkiye’de

HABER

Magazine

Düşük De olsa Türkiye’nin iran’Dan saTın alDığı Doğal gazı arTTırma ihTimali her zaman var. inşa edilmesi gerekmekte. Şu an yıllık LNG kapasitesi 7.5 bcm civarında ve başka hiçbir LNG terminal projesi de bulunmuyor. Katar ile yapılan LNG anlaşmasını nasıl değerlendiriyorsunuz? Türkiye için fizibıl bir anlaşma mı? Hayal bir proje olarak değerlendiriyorum. Bu projenin gerçekleşebilmesi için Türkiye’de Katar’ın satacağı gazı karşılayacak LNG terminali ve LNG terminalindeki depolardan Türk doğal gaz iç hatlarına taşıyacak altyapı eksikliği bulunuyor. Eğer Türkiye, LNG terminali için yatırımcıları bulabilirse ki bunun için ülkede güvenlik istikrarı gerekiyor. Tahmini 6-7 adet terminal inşa edilmesi gerekli. Ortada böyle bir proje de yok. Türkiye’de LNG depolama sorunu var. Kaç tesis kurulmalı ve ne kadarlık bir yatırım gerekli? Sektörün uzmanları yeni tesis kurulmasından çok, mevcut tesislerin geliştirilmesinin daha hızlı bir ilerlemeye sebep olacağını söylüyor. Bunun yanı sıra dağıtım ağı pompalama kapasitesinin de geliştirilmesi gerekiyor. İsterseniz özel sektör LNG terminaline yılda 100 bcm gaz getirsin, depodan iç hatlara aktaramıyorsanız, o gaz bir şey ifade etmiyor. Tahminim, 10 milyar dolarlık bir yatırım miktarı sadece LNG terminalleri yatırımı için gerekiyor. Irak Kürdistan gazı ile ilgili beklentiniz ne yönde? Buraya bir yatırım kararı alınırsa ne kadarlık bir yatırımı yapılıp, ne kadarlık bir gaz akışı olabilir? Irak Kürdistan’ı gazı meselesinde de hem teknik hem jeostratejik sorunlar

bulunuyor. Örneğin; söz konusu bölgede gazın ayrıştırılması için ciddi anlamda yatırımlara ihtiyaç duyulduğu biliniyor. Zannediyorum ilk aşamada 2.5-3 milyar dolarlık teknik altyapı yatırımına ihtiyaçları var. Yalnız unutmayalım ki bu yatırımlar gazın fiyatının da artmasına sebep olacaktır. Diğer yandan Irak Kürdistan’ı sahaları ile ilgili rezerv rakamları şu anda çok güvenilir değildir. O nedenle ne kadar gaz gönderebileceklerini tahmin etmek çok zor. Ortada bir de Erbil’den Türkiye’ye bütün boru hatlarına karşı çıkan PKK sorunu bulunuyor. PKK artık boru hatlarını sadece Türkiye topraklarında değil Kürdistan Özerk Bölgesi topraklarında da patlatmakta. Boru hatlarının güvenliği sağlanmadan kimsenin bu kadar büyük rakamlarda yatırım yapmak isteyeceğini sanmıyorum. Kısa bir süre önce maalesef Bağdat Yönetimi Kerkük-Ceyhan Boru Hattı’ndan petrol akışını güvenlik sebepleri nedeniyle durdurdu. Bağdat’ın bu kararının arkasında Rusya’nın da olabileceğini düşünüyorum. İran’ın uluslararası enerji piyasasında önü açıldı. Doğalgaz Türkiye ile İran’ın ticaretinin büyük kısmını oluşturuyor. Önümüzdeki dönemde İran’dan alınan doğalgaz miktarında bir artış olur mu? Düşük de olsa Türkiye’nin İran’dan satın aldığı gazı arttırma ihtimali var. Esasında Ankara bu konuda doğru hamleleri uygulayabilse bir sonuca varabilir ancak gidişat açısından pek umutlu değilim. 32 bcm kapasiteli özel bir şirket tarafından projelendirilen Türkiye

topraklarında İran-Türkiye-Avrupa doğal gaz boru hattının halen istimlak çalışması devam ediyor. Daha önce kendilerinin ilan ettiği tarihin gerisinde kaldılar ama proje de iptal edilmiş değil. İran’dan alınacak her hangi ilave bir gaz sözleşmesi bulunmuyor ama bu hattın proje dahilindeki süreci de devam ediyor. Buna ilave olarak ise Azerbaycan, İran gazını TANAP’a davet ediyor ki en mantıklısı bu aslında. Türkiye belki de ileride ilave İran gazını TANAP’tan alabilir. Ancak bu durumda da taşımacılık ücretlerindeki şişme nedeniyle ilave İran gazı çok da ucuz olmayacaktır. İran bugün Türkiye’ye günde ortalama 117 bin varil petrol ihraç ediyor. Yaptırımların kalkması ve döviz akışının kolaylaşması ile Türkiye’nin İran’dan aldığı petrol miktarı artar mı? Ne kadara ulaşır? Türkiye’nin İran petrolünü satın almasında artış yaşanabilir çünkü şu anda düşmüş olmasının da bazı sebepleri bulunmakta. Son üç aylık EPDK raporlarına göre Rus petrolünde bir artış gözüküyor. Bu durumun Türk-Rus ilişkilerinin bozulmadan önceki anlaşmalardan dolayı olduğunu düşünüyorum. Türkiye’nin Rusya’dan aldığı rakamın azalıp tekrar İran petrolünün ithalatında yükselme olmasını tahmin ediyorum. Petrol fiyatlarındaki düşüşün altın neler yatıyor? Petrol fiyatlarının azalmasında Suudi Arabistan’ın kasıtlı olarak üretimi arttırması değil fiyat düşürmesi bulunmakta. OPEC rakamlarına bakılacak olursa, 2014 ve 2015 Suudi petrolünün üretim rakamlarında çok da büyük bir fark görünmemekte. Ancak Suudi Arabistan siyasi sebepler nedeniyle ABD’nin de desteklemesiyle petrol fiyatlarını düşürdü. Şu anda kendilerinin de fiyatları yükseltmek istediğini ancak İran’ın normalleşmesi, piyasanın düşük fiyata alışması ve ABD’nin engel olması nedeniyle fiyatları arttıramadığını

31 düşünüyorum. Meselenin ilk başında Suudi Arabistan, İran ekonomisini batırmayı düşünürken, şimdi İran, Suudi Arabistan’ın ekonomisinin zarar görmesini hedeflemekte. Petrol fiyatları düşük kalmaya devam edecek mi? *Petrol fiyatları 2016 sonunda ne olur? Enerji taşımacılığı veya enerji üretiminde önemli bir coğrafi bölgede büyük bir kriz çıkmadığı sürece petrol fiyatları 35-45 dolar seviyesinde inip çıkabilir. Ancak ben Rus ekonomisinin ve Suudi ekonomisinin daha fazla fiyat düşüklüğüne tahammüllerinin kalmadığını düşünüyorum. Bu bağlamda Azerbaycan-Ermenistan arasındaki sorun çok dikkatle izlenmeli. Enerji sektöründe önümüzdeki döneme ilişkin cazip yatırım alanları neler? Hangi alanlarda fırsatlar görüyorsunuz? Doğal gaz dönüşüm santralleri yatırımı artık cazibesini kaybetti ve hatta yeni lisans verilen santrallerin de devreye girmesi ile Türkiye’nin tüm doğal gaz dönüşüm santrallerine yetecek gaz kontratı bulunmamakta. Hem iyi hem kötü haber. Doğal gazı bulamamak, Türkiye’yi rüzgar ve güneş enerjisi yatırımlarına iter diye düşünüyorum. Türkiye ve Rusya arasındaki kriz nedeniyle Akkuyu Nükleer Santrali’nde de gecikme olması halinde Türkiye’nin ciddi anlamda yenilenebilir enerjiye yatırım yapması gerekecek. Yenilenebilir enerji yatırımları desteklenmeli.

Türkiye’nin rusya’Dan alDığı Doğal gazın mikTarı yıllık 30 bcm’e yakın ve bu rakam kolay kolay başka kaynaklarDan bulunabilecek bir rakam Değil.