Najaar 2020
Amphora Books
Kinderen met leidster in de crèche, ca. 1942, collectie Joods Historisch Museum Koenraad Gezang (‘Remi’) in de crèche, ca. 1943, © Sieny Cohen-Kattenburg, collectie Joods Historisch Museum
De Hervormde Kweekschool, Huize Frank en de crèche, tegenover de Hollandsche Schouwburg, 1930, collectie Verzetsmuseum Amsterdam/ Fotograaf onbekend
Transport per tram vanuit de Hollandsche Schouwburg naar het Muiderpoortstation, 1943, collectie Verzetsmuseum Amsterdam/ Fotograaf K.F.H. Bönnekamp
Foto omslag brochure: afkomstig uit het fotoalbum van kinderverzorgster Ruth Katz 1941-1943, collectie Joods Historisch Museum, copyright erven Ruth Katz.
INHOUDSOPGAVE
Hoe verzetsgroep NV honderden joodse kinderen liet onderduiken
Harry Cohen en Sieny Kattenburg leren elkaar kennen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werkt voor de Joodse Raad, zij is kinderverzorgster in de crèche, de kinderopvang tegenover de Hollandsche Schouwburg. Op 28 juni 1943, middenin de chaotische omstandigheden van razzia’s en illegaliteit – letterlijk tussen het redden van joodse kinderen door – trouwen ze, tijdens de lunchpauze. Toestemming daarvoor krijgt de minderjarige Sieny per post vanuit Westerbork, waar haar ouders wachten op transport.
Onder de klok
Georganiseerde hulp aan Met haar geweldige inlevingsvermogen en steunend op honderden joodse kinderen uren research en interviews schreef Esther Shaya een schitterend
foto ©artur van megen
Esther Shaya (1966) is hotelier. In haar vrije tijd is zij onderzoekster/schrijfster en redacteur van de boekenreeks Joodse Huizen.
ESTHER SHAYA & FRANK HEMMINGA
Wacht maar
‘Een prachtig boek, van grote betekenis voor naoorlogse generaties.’ – Femke Halsema, burgemeester van Amsterdam
‘We mochten steeds minder … totdat we er niet eens meer mochten zijn.’ Betty Goudsmit-Oudkerk, geschapen voor het moederschap, en joods. Zij verloor haar moeder, oma en twee broers. Ze stelde zich teweer tegen de vijand om de kinderen van anderen te beschermen. Door haar moed, charme en mazzel ontsnapte ze aan een wisse dood. Vanuit het totale isolement waarin ze uiteindelijk terechtkwam, is het haar gelukt een nieuwe familie te stichten en nieuw bestaan op te bouwen.
e sth e r g ö b e l & h e nk m e ule n b e ld
E S T H E R S H AYA
Betty is een van de weinige nog levende ooggetuigen van de naziterreur: de razzia’s en deportaties vanuit de Hollandsche Schouwburg. Ze werkte als kinderverzorgster in de crèche ertegenover.
Harry & Sieny
Overleven inOnder verzet liefde leidingen van Walter Süskind en Henriëtte
Pimentel zijn honderden joodse kinderen uit deze crèche gered, mede door de inzet van kinderverzorgster Betty Oudkerk. Betty’s grillige en dramatische levensloop is met veel zorg en liefde opgetekend door onderzoekers en schrijvers Esther Göbel en Henk Meulenbeld.
Betty
Betty
en ontroerend portret van deze bescheiden helden. Na de oorlog stichtten Harry en Sieny een gezin, verhuisden daarmee naar New York en Mexico en streken uiteindelijk neer in Buitenveldert. Humor, heimwee, rouw en relativeringsvermogen strijden om voorrang in deze dubbelbiografie die een hele eeuw omspant.
Harry & Sieny
Het lot van de familie Pimentel
Harry: ‘Ik ben toch tot de conclusie gekomen dat wij ook behoorlijk wat meegemaakt hebben.’
BERT JAN FLIM
esther göbel & h e n k m e ule n b e ld
BERT JAN FLIM
Het grote kinderspel
E S T H E R S H AYA
1943 HENK DIJKMAN & FOKKO WEERSTRA
Een joodse kinderverzorgster in verzet
Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel
www.amphorabooks.nl
Shaya_Getrouwd in verzet_3e druk_WT.indd 1
pagina 4
pagina 6
pagina 8
pagina 9
9 789491 363948
www.amphorabooks.nl
Göbel_Meulenbeld_Betty_POD_WT.indd 1
pagina 10
9 789491 363719
11-09-19 18:16
16-06-20 13:32
pagina 11
Beste lezer, Onze najaarsaanbieding staat in het teken van de joodse crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg aan de Plantage Middenlaan in Amsterdam. In de joodse crèche zaten in de Tweede Wereldoorlog kinderen van ouders die vastzaten in de Hollandsche Schouwburg in afwachting van deportatie naar Westerbork. Er is inmiddels al het nodige over de crèche geschreven, maar het onderwerp blijft boeien. Onlangs overleed Betty Goudsmit-Oudkerk, een van de verzorgsters in de crèche, en dat leverde weer een stroom aan media-aandacht op. Ook het overlijden van Harry Cohen, de echtgenoot van Sieny Cohen-Kattenburg (Harry & Sieny: Overleven in liefde en verzet) vorig jaar ging niet onopgemerkt voorbij.
Graag laten we u kennis maken met twee nieuwe boeken over dit onderwerp: Een boek over het leven van Henriëtte Henriques Pimentel, de directrice van de joodse crèche, en een boek over het lot van twaalf leden van de familie Pimentel. Beide boeken vormen een prachtige aanvulling op het materiaal dat al is gepubliceerd over dit onderwerp. In deze folder vindt u ook de vier andere boeken van Amphora Books over de joodse crèche, waarvan de tweede druk verschijnt. We hopen dat u naar aanleiding van deze boeken een bestelling wilt plaatsen bij het Centraal Boekhuis, aangezien we niet vertegenwoordigd zijn op de inkoopbeurs. We wensen u een goede verkoop toe! Stichting Amphora Books Harry Mock
3
LEVENDIG BEELD VAN EEN STERKE VROUW Esther Shaya & Frank Hemminga
Wacht maar Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel Frank Hemminga (1952) volgde zijn onderwijzersopleiding aan de Hervormde Pedagogische Academie aan de Amsterdamse Plantage Middenlaan. Zijn moeder werkte tot en met 1942 in de joodse crèche. Hij volgde colleges contemporaine geschiedenis aan de VU. In zijn vrije tijd was hij bestuurder van de Verzetstram. foto frank hemminga ©vrijwilligerscentrale
Esther Shaya (1966) is hotelier en biografe. Zij publiceerde verschillende korte verhalen in de boekenserie Joodse Huizen. In 2018 verscheen haar debuut: Harry & Sieny: Overleven in Verzet en Liefde. Over deze dubbelbiografie zei burgemeester Femke Halsema: ‘Een prachtig boek, van grote betekenis voor naoorlogse generaties.’ foto esther shaya ©arthur van megen
4
‘Wacht maar, als ik eens een school opricht..., hoe precies ’t zal worden weet ik niet, maar ’t moet helemaal, hélémaal anders worden als wat ik tot nu toe heb gezien,' zei het toen ongeveer 5-jarige joodse meisje Henriëtte Henriques Pimentel omstreeks 1880 tegen haar lerares. Dat voornemen maakte ze meer dan waar. Ze voltooide een studie tot bewaarschoolhoudster en werd aan het begin van de twintigste eeuw directrice van een fröbelschool. Haar carrière stond in het teken van kinderzorg en in haar vrije tijd toonde ze zich maatschappelijk en politiek betrokken bij de vrouwenbeweging. Na een onrustige periode met verschillende banen in het kinderwerk, kwam ze in 1926 als directrice in dienst van de Vereeniging Zuigelingen-Inrichting en Kinderhuis, in de volksmond ook wel ‘de crèche’ genoemd. Ze initieerde nog datzelfde jaar een interne opleiding voor kinderverzorgsters die internationale faam zou verwerven. Toen ze de pensioengerechtigde leeftijd bijna had bereikt, brak de Tweede Wereldoorlog uit. Met dezelfde overgave waarmee ze haar leven lang voor kinderen had gezorgd, werd ze een van de sleutelfiguren in het heldhaftige plan waarmee uiteindelijk zeshonderd joodse kinderen uit de crèche gered konden worden. Zichzelf bracht ze daarbij niet in veiligheid. Henriette Henriques Pimentel zou bekend worden door haar heroïsche verzetswerk tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar haar leven voor die tijd was niet minder ondernemend. Op basis van intensief onderzoek en vele interviews beschrijven Esther Shaya en Frank Hemminga haar leven. Zij schetsen daarmee een levendig beeld van een sterke vrouw in een periode waarin alles veranderde.
PROMOTIE:
• Presentatie m.m.v. de Verzetstram • interviews in regionale en landelijke dagbladen en magazines • lezingen • poster op aanvraag • advertentie
ESTHER SHAYA & FRANK HEMMINGA
Wacht maar Het veelbewogen leven van Henriëtte Pimentel
ISBN 978-90-6446-122-4 • NUR 337 • verschijnt eind oktober € 22,50 • ca. 320 pagina’s • 13,5 x 21 cm • paperback met illustraties • omslagontwerp B’ij Barbara
5
AANGRIJPEND BEELD VAN WO2 IN TWAALF KLEINE BIOGRAFIEËN Henk Dijkman & Fokko Weerstra
1943
Het lot van de familie Pimentel
Henk Dijkman (1957) was in zijn professionele leven manager human resources in de IT-industrie en is nu onderzoeker en bestuurslid van het Genootschap Leeuwen v/h Centraal Station. foto henk dijkman ©rob noort
1943 was een beslissend jaar voor de Portugees-joodse familie Pimentel. Mau dook onder. De zussen Lina, Eef en Greet dachten dat het zo’n vaart niet zou lopen en werden vermoord. Jacques waande zich beschermd door de Calmeyer-lijst maar kwam bedrogen uit. Nico Maurits werd gearresteerd voor illegaal wapenbezit waarna de dodenmarsen hem fataal werden. Ella dook onder, samen met haar man en kinderen. Jet redde als directrice van de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg honderden kinderen en werd in Auschwitz vermoord. Bram kwam als lid van de Barneveldgroep samen met zijn vrouw en zoon Pim in Theresienstadt terecht. Nico en Jaap doken onder. In twaalf kleine biografieën krijgt de Jodenvervolging in de Tweede Wereldoorlog een gezicht. De aanleiding voor het schrijven van dit boek over de familie Pimentel is een boekje dat Fokko Weerstra in 2017 schreef over de geschiedenis van zijn huis aan de Sarphatikade 16 in Amsterdam. Henk Dijkman raakte daarbij betrokken. Eén van de voormalige eigenaren was de vooraanstaande arts en chirurg Mau Pimentel. Ook zijn broer Bram, gepensioneerd luitenant-kolonel van het Nederlands-Indische Leger, woonde er enige tijd. De schrijvers van dit boek raakten gefascineerd door de bijzondere geschiedenis van de joodse familie Pimentel, met name door hun lot in de Tweede Wereldoorlog.
Fokko Weerstra (1963) is eigenaar van een hotel in Amsterdam. Daarvoor was hij Hoofd Inkoop en projectleider van Europese aanbestedingen bij diverse overheidsinstellingen. Beiden schreven eerder enkele boeken met een historisch thema. Dit is hun eerste gezamenlijke co-productie. foto fokko weerstra ©simon trel
6
PROMOTIE:
• Presentatie m.m.v. de Verzetstram • interviews in regionale en landelijke dagbladen en magazines • lezingen • poster op aanvraag • advertentie
1943 HENK DIJKMAN & FOKKO WEERSTRA
Het lot van de familie Pimentel
ISBN 978-90-6446-123-1 • NUR 337 • verschijnt eind oktober € 22,50 • ca. 320 pagina’s • 13,5 x 21 cm • paperback met illustraties • omslagontwerp B’ij Barbara
7
GESCHIEDENIS VAN MOED, HOOP, GEBREK EN VERLIES Bert Jan Flim BERT JAN FLIM
Het grote kinderspel Hoe verzetsgroep NV honderden joodse kinderen liet onderduiken
Het grote kinderspel
Hoe verzetsgroep NV honderden joodse kinderen liet onderduiken Tijdens een kerkdienst in de zomer van 1942 vindt Jaap Musch zijn roeping. Hij moet joden gaan redden. Met zijn broer Gerard en hun vriend Dick Groenewegen van Wijk zet hij vervolgens een gereformeerde onderduikorganisatie op, de Naamloze Vennootschap.
‘Dé kenner van deze materie in Nederland.’ ― Max Arian, journalist en een van de geredde kinderen
Terwijl de Duitse vernietigingsmachine op stoom komt, slagen NVleden erin joodse kinderen te ontvoeren uit de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg, de wachtkamer van de dood. Ze brengen ze met gevaar voor eigen leven naar pleeggezinnen in Limburg en Overijssel. Daar lijken ze veilig… Nauwgezette organisatie, hartstochtelijke improvisatie en voortdurende zorg gaan hand in hand in deze geschiedenis van moed, hoop, gebrek en verlies. 'Een indringend en aangrijpend oorlogsverhaal.’ ― NPO OVT 'Een mooi en toegankelijk boek en zeker een aanvulling op de steeds bredere literatuur die beschikbaar is over de redding uit de crèche en de onderduik van kinderen.’ ― Annemiek Gringold, Curator van het Joods Cultureel Kwartier ‘Ik heb het boek in een ruk uitgelezen. Een prachtig boek.’ ― Rosie Colthof, NV-onderduikkind ‘Dit uitstekend gedocumenteerde boek staat niet toe hen te vergeten.’ ― Leeskost
ISBN 978-90-6446-115-6 • NUR 686 € 22,50 • reeds verschenen • 272 pagina’s 13,5 x 21 cm • paperback • omslagontwerp B’ij Barbara • omslagillustratie ©Lee Avison/ Trevillion Images
8
Bert Jan Flim is dé kenner van de joodse onderduik. In 2012 verscheen van zijn hand Onder de klok: Georganiseerde hulp aan joodse kinderen.
KLASSIEKER OP HET GEBIED VAN DE JOODSE ONDERDUIK Bert Jan Flim
Onder de klok
Georganiseerde hulp aan joodse kinderen
BERT JAN FLIM
Onder de klok Georganiseerde hulp aan joodse kinderen
In 1942 begonnen de razzia’s die uiteindelijk aan ruim honderdduizend Joden het leven zouden kosten. Kleine groepen studenten in Amsterdam en Utrecht zetten hun verontwaardiging om in actie. In hoog tempo ― en in nauwe samenwerking met moedige medestanders van allerhande klassen en gezindten ― vormden ze een flexibele organisatie die zich ten doel stelde joodse kinderen te redden. Terwijl de Duitse vernietigingsmachine op stoom kwam, slaagden de kinderwerkers erin kinderen los te praten bij hun joodse ouders. Een heel team smokkelde bovendien kinderen onder de ogen van de Duitsers uit de crèche tegenover de Hollandsche Schouwburg, de wachtkamer van de dood. Anderen ― meest studentes ― namen de kinderen ‘onder de klok’ op het station over en brachten ze per trein naar zusterorganisaties in de provincie. Daar stond ― alweer onder de klok ― een derde team klaar om de kinderen naar pleeggezinnen te brengen. Rondom deze gezinnen bouwde de NV een beschermende cocon, waar hele dorpen bij betrokken waren. Sommige kinderwerkers betaalden met hun leven voor hun verzetswerk. Anderen raakten beschadigd in Duitse gevangenschap. Zij die het overleefden, beschouwden het als het belangrijkste wat ze ooit deden. In Onder de klok reconstrueert historicus Bert Jan Flim dit kinderwerk. Op basis van honderden gesprekken met verzetstrijders en onderduikers weet hij een nagenoeg compleet beeld te schetsen van hun organisatie en hun inzet. Onder redactie van Gert Jan de Vries. Bert Jan Flim is dé kenner van de joodse onderduik.
‘Feitelijke verhalen van onuitgesproken heldendom.’ ― Arjen Fortuin, NRC Handelsblad ‘Levendig en gedetailleerd beeld.’ ― Aleid Truijens, de Volkskrant Zij die het overleefden, beschouwden het als het belangrijkste wat ze ooit deden
ISBN 978-90-6446-117-0 • NUR 686 € 15,00 • reeds verschenen • 316 pagina’s 13,5 x 21 cm • paperback omslagontwerp B’ij Barbara omslagillustratie ©Eva Besnyö / Maria Austria Instituut
9
VAN GROTE BETEKENIS VOOR DE NAOORLOGSE GENERATIES! Esther Shaya
n tijdens de Raad, zij is genover de e chaotische tussen het s de lunche Sieny per transport.
n haar vrije er en redacHuizen.
ekenis voor e Halsema,
Overleven in verzet en liefde E S T H E R S H AYA
Harry & Sieny
honderden schitterend a de oorlog e naar New itenveldert. trijden om mspant.
Harry & Sieny
E S T H E R S H AYA
men dat ebben.’
Harry & Sieny Overleven in verzet en liefde
Humor, heimwee, rouw en relativeringsvermogen strijden om voorrang in deze dubbelbiografie van een joods verzetsechtpaar. Sieny werkte in de crèche, de kinderopvang tegenover de Hollandsche Schouwburg. Harry werkte voor de Joodse Raad. Ze trouwden met toestemming van Sieny’s ouders uit Westerbork en doken onder.
363948
11-09-19 18:16
Ademloos uitgelezen Indrukwekkend levensverhaal
‘Zojuist het nieuwe boek van Esther Shaya ademloos uitgelezen. Indrukwekkende geschiedenis van Harry & Sieny. Prachtig geschreven!’ ― Mieke van Doornen, Linnaeus Boekhandel ‘Het indrukwekkende levensverhaal van Sieny (1924-2019) en Harry (1920-2020) heeft Shaya verwerkt tot een boek dat leest als een combinatie van een geschiedenisboek met foto’s die het verhaal tot leven brengen en een spannende roman.’ ― Crescas ‘Het is een prachtig boek, van grote betekenis voor de naoorlogse generaties.’ ― Femke Halsema, Burgemeester van Amsterdam Esther Shaya (1966) is hotelier van beroep. In haar vrije tijd is zij onderzoekster en schrijfster van korte verhalen. Ze maakt deel uit van de projectgroep Open Joodse Huizen en Huizen van verzet Amsterdam. Tevens is ze lid van de redactie van de Stichting Joodse Huizen die de boekenreeks Joodse Huizen begeleidt.
ISBN boek 978-94-91-36394-8 € 15,00 • reeds verschenen • 320 pagina’s 13,5 x 21 cm • paperback ISBN eboek 978-90-6446-124-8 • € 9,95 NUR 337 • omslagontwerp B’ij Barbara
10
DE GRILLIGE EN DRAMATISCHE LEVENSLOOP VAN VERZETSSTRIJDSTER BETTY Esther Göbel en Henk Meulenbeld Betty Goudsmit-Oudkerk, geschapen voor het moederschap, en joods. Zij verloor haar moeder, oma en twee broers. Ze stelde zich teweer tegen de vijand om de kinderen van anderen te beschermen. Door haar moed, charme en mazzel ontsnapte ze aan een wisse dood. Vanuit het totale isolement waarin ze uiteindelijk terechtkwam, is het haar gelukt een nieuwe familie te stichten en nieuw bestaan op te bouwen.
Een joodse kinderverzorgster in verzet
Betty Goudsmit-Oudkerk, geschapen voor het moederschap, en joods. Hoe zij alles verloor ― haar vader, haar moeder, en uiteindelijk haar hele familie. Hoe ze zich te weer stelde tegen de vijand om de kinderen van anderen te beschermen. Hoe haar moed, charme en mazzel haar van een wisse dood hebben gered. En hoe ze zich, vanuit het totale isolement waarin ze uiteindelijk terechtkwam, een nieuwe familie en een nieuw bestaan wist te verwerven. www.amphorabooks.nl
esth er göbel & h en k m eul en bel d
Betty
Betty is een van de weinige nog levende ooggetuigen van de naziterreur: de razzia’s en deportaties vanuit de Hollandsche Schouwburg. Ze werkte als kinderverzorgster in de crèche ertegenover. Onder leiding van Walter Süskind en Henriëtte Pimentel zijn honderden joodse kinderen uit deze crèche gered, mede door de inzet van kinderverzorgster Betty Oudkerk. Betty’s grillige en dramatische levensloop is met veel zorg en liefde opgetekend door onderzoekers en schrijvers Esther Göbel en Henk Meulenbeld.
e st he r g öb e l & he nk me u l e nb e l d
Betty
‘We mochten steeds minder … totdat we er niet eens meer mochten zijn.’
Betty Een joodse kinderverzorgster in verzet
9 789491 363719
Göbel_Meulenbeld_Betty_POD_WT.indd 1
Betty overleed in juni dit jaar. Ze was een van de laatste ooggetuigen van de razzia’s, de terreur door de WA en de deportaties vanuit de Hollandsche Schouwburg. Ze werkte in de oorlog als kinderverzorgster in de crèche ertegenover. Van daaruit hielp ze Walter Süskind en Henriëtte Pimentel met het redden van honderden joodse kinderen. Onderzoekers en schrijvers Esther Göbel en Henk Meulenbeld hebben Betty talloze malen geïnterviewd en schreven haar grillige en dramatische levensloop met veel zorg en liefde op.
16-06-20 13:32
Zoveel heldenmoed Uitstekend gedocumenteerd
‘Uitstekend gedocumenteerd en geïllustreerd boek, dat iedereen moet lezen uit diep respect voor zoveel heldenmoed.’ ― Elsbeth Etty, NRC Handelblad ‘Het is allemaal op z’n Amsterdams opgeschreven; recht voor z’n raap.’ ― Reformatorisch Dagblad
ISBN boek 978-94-9136-371-9 € 15,00 • reeds verschenen • 320 pagina’s 13,5 x 21 cm • paperback ISBN eboek 978-90-6446-217 • € 9,95 NUR 337 • omslagontwerp B’ij Barbara
11
VERSCHIJNINGSOVERZICHT: September: Joodse ‘burgemeester’ in oorlogstijd Jaap Roos Oktober: Wacht maar: Het veelbewogen leven van Henriette Pimentel Esther Shaya & Frank Hemminga 1943: Het lot van de familie Pimentel Henk Dijman & Fokko Weerstra November: Dagboek van Mosje Flinker 1942-1943
info@amphorabook.nl www.amphorabooks.nl Kantoor 020 4211458 Stichting Amphora Books Rapenburgerstraat 109 1011 VL Amsterdam KVK 33247381 BTW NL808840447B01 CB Aansluitnummer 7700747