ΑΡΘΡΑ
Ο δρόμος του χαρουπιού μέσα από την αρχιτεκτονική H λέξη πολιτισμός είναι έννοια πολυδιάστατη και προσαρμόζεται μέσα στην ιστορία του ανθρώπου σε βαθμό που να χαρακτηρίζει σε κάθε εποχή την ανάγκη του για εκφραστικότητα. Η πολιτιστική κληρονομιά περιλαμβάνει τον απτό πολιτισμό, όπως κτήρια, μνημεία, βιβλία, έργα τέχνης, τον άυλο πολιτισμό, όπως παραδόσεις, λαογραφία, γνώσεις και τη φυσική κληρονομιά που περιλαμβάνει σημαντικά πολιτιστικά τοπία και βιοποικιλότητα και είναι το κληροδότημα όλων των πιο πάνω, τα οποία έχουν περάσει από τις παλαιότερες γενιές και διατηρούνται στο παρόν με στόχο να παραχωρηθούν στο μέλλον ούτως ώστε να επωφεληθούν οι επόμενες γενιές. Με βάση λοιπόν τα πιο πάνω μπορούμε να περιγράψουμε επιγραμματικά την ιστορία της χαρουπιάς και τη σημασία που είχε και έχει για τον τόπο μας και όχι μόνο. Η χαρουπιά, που φαίνεται να ήρθε από τη Συρία, αποτελεί από την αρχαιότητα ένα κοινό δέντρο στην Κύπρο που αποτέλεσε στο παρελθόν το προϊόν με τις μεγαλύτερες γεωργικές εξαγωγές του νησιού και παράλληλα για κάποια χωριά αποτέλεσε την κυριότερη γεωργική δραστηριότητα και την κυριότερη πηγή εισοδήματος. Η χαρουπιά υπήρξε ένας μοναδικός πανάκριβος θησαυρός, ο μαύρος χρυσός, όπως τον αποκαλούν, που έδωσε τη δυνατότητα στους κατοίκους του νησιού να αναπτυχθούν κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά. Αν ανατρέξουμε σε μερικά μόνο γραπτά τεκμήρια θα καταλάβουμε τη σημασία της χαρουπιάς.
Σε έγγραφο προερχόμενο από τα Αρχεία του Βατικανού του 1468 αναφέρεται η παραγωγή χαρουπιών στην περιοχή του Μαζωτού. Σε άλλο έγγραφο της ίδιας εποχής γίνεται αναφορά σε ένα διάσημο περιβόλι της Λευκωσίας, κοντά στον προμαχώνα Φλάτρο, όπου ανάμεσα στα 217 δέντρα βρίσκονται και δύο χαρουπιές, που αναφέρονται στα κείμενα των Ευρωπαίων περιηγητών ως αρτοφόρα δένδρα του Αγίου Ιωάννη. Το 1367, στην απογραφή της περιουσίας του Λατίνου επισκόπου Λεμεσού αναφέρεται η χρήση κοφινιών για τη μέτρηση των χαρουπιών. Σε βενετική πηγή του 1566 γίνεται αναφορά για παρασκευή παστελιού και μάλιστα για πώλησή του με πλανοδιοπώλη. Επίσης πηγές αναφέρονται σε χωριά στα οποία υπήρχαν χαρουπώνες ή «τερατσαρκές», όπως η Αυδήμου, η Επισκοπή της Λεμεσού, η περιοχή της Κερύνειας και η χερσόνησος της Καρπασίας. Γίνεται δε ιδιαίτερη μνεία σε ενετικά έγγραφα στα χωριά Ριζοκάρπασο, Γεράνι και Άγιος Ηλίας. Κατά τους χρόνους της βενετικής κυριαρχίας η Γαληνοτάτη Δημοκρατία ευνόησε τόσο την ελαιοκαλλιέργεια όσο και τη χαρουποκαλλιέργεια, απαλλάσσοντας για είκοσι χρόνια από τη φορολογία του εισοδήματος των χαρουπιών όποιον επιθυμούσε να ημερώσει άγριες χαρουπιές. Οι βενετικές αρχές ενέκριναν το αίτημα ενισχύοντας έτσι τη χαρουποκαλλιέργεια, ωστόσο μείωσαν το διάστημα της φοροαπαλλαγής από είκοσι χρόνια σε δεκαπέντε. Κατά την περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας (1571-1878), η άφθονη παραγωγή χαρουπιών και η παρασκευή χαρουπόμελου συνεχίστηκε
Χαρουπόμυλοι Λανίτη μετά την αποκατάσταση - Φωτογραφία από cy.matissehalls.com.
συνέχεια στη σελίδα 24 T
23
