Hazırlayanlar Hülya Kalkan Şeyda Örnek Özlem Gültekin Rania Al-Bassir
SİTTİ RADVİYYE MEDRESESİ
SITTI RADVIYYE MADRASA
Artuklu hamam mimarisinin önemli örneklerinden birisi olan Mardin Savurkapı (Sitti Radviye) Hamamı yakınındaki Sitti Radviye (Hatuniye) Medresesi’nin kitabesinden yola çıkılarak XII. yüzyılın sonu ile XIII. yüzyıl başlarına tarihlendirilmektedir.
Mardin Savurkapı (Sitti Radviye) Bath, which is one of the most significant examples of Artuklu bath architecture, is dated as the end of XII century and beginning of XIII considering Sitti Radiye (Hatuniye) Madrassa’s epigraph that is next to the Bath. Five plastic ornaments with figure stone are remarkable there.
ŞAHKULUBEY KONAĞI
ŞAHKULUBEY MANSION
Ermeni Mimar Lole’nin eseri olan bu evin Cumhuriyet Meydanı’ndan Savur Kapı’ya doğru çıkarken Birinci Cadde’nin hemen kuzeyinde bulunan fasadı Floransa müze binasından esinlenerek düzenlenmiştir. Arazi eğimine oturtularak ve 3 katlı olarak yapılmış olan bu ev 2040 m2’lik bir alanı kaplamaktadır.
The façade, which is located just in the north of the First Street ehile going up from Cumhuriyet Square to Savurkapı, of this building which which is the work of Armenian architect Lole,was designe by being inspired of Florence museum building. The house, which was built as three floors by placing on land slope, covers an area of 2040 m2.
ŞEHİDİYE MEDRESESİ
SEHIDIYE MADRASA
13. yüzyılın başlarında Artuklu Sultanı Melik Nasreddin Artuk Aslan tarafından yaptırıldığı sanılmıktır. Güney yönünden iki nefli mescidin yer aldığı revaklı avlulu ve eyvanlı medrese şeması veren yapıdaki birçok değişiklik onarımı ve eklemelerle medresenin orjinal durumundan pek az şey kalmıştır.
It is presumed to have been built by Artuqid Sultan Melik Nasreddin Artuqid Aslan in the begining of the 13rd century. After many changes restoration and adiditions to the building, where there is a double naved prayer room and which gives a scheme of porched courtyard and iwaned madrasa, little remained from the original design.
ABDÜLLATİF CAMİİ
ABDULLATIF MOSQUE
Mardin’de ana mekanı enine gelişme gösteren, ortası kubbeli ve kubbeli mekanın yanlarında iki nefli, beşik tonozlarla örtülü kare mekanlardan oluşan ve avlulu büyük camilerdendir.
It’s one of the big courtyard mosques in Mardin, the main site of which shows a transversal progression, middle domed and consisting of two niches on both sides of the domed site,squared sites which are covered by cradle vaults.
BAB-ES SUR CAMİİ
BAB-ES SUR MOSQUE
Caminin ana mekanı enine gelişme gösteren ortada kubbeli iki yanında beşik tonozlarla örtülü mekanları bulunan bir kısımdan meydana gelir.Ana mekanın batısında kare biçimli bir türbe mevcuttur. Ancak bu mekanda bugün hiçbir mezar izi yoktur.
The main site of the mosque consists of a part places which are transverse progressive, domed in the middle and covered with cradle vaults on both sides. There is a squared tomb in the west of the main site. But nowadays, there is no indication of a grave in the place.
BAB-ES SUR HAMAMI
BAB-ES SUR BATH
Sitti Radviyye Medresesi’nin güneyinde bulunan hamam dikdörtgene yakın bir alanı kaplamaktadır. Sitti Radviyye Medresesi’nin 1206 tarihli duvara kazılı vakfiyesinde anılan yapılar arasında ilk sırayı hamamın aldığı göz önünde bulundurularak hamamın medresenin inşa edildiği 1176/77 yılları arasında yapılmış olduğu tahmin edilmektedir.
This Turkish bath locating in the south of Sitti Radviyye Madrasa covers a quasi-rectangular site. Considering that Turkish bath is placed on the top among the buildings commemorated on foundation certificate-chater dated 1206 that is dug on Sitti Radviyye Madrasa’s wall, it’s presumed that Turkish bath was built in about the years, 1176-1177 when madrasa was built.
CİHANGİR BEY ZAVİYESİ
CIHANGIR MONASTERY
Kasımiye medresesi ‘nin güneybatısında bulunan ve yerli geleneğin Akkoyunlu Sultanı Cihangir’in (14441468)türbesi olarak adlandırılmış olduğu bu yapı, ocaklı girişi mekanı, cami mekanlarının sürdüren enine gelişen mekanlı bölümü ve buradaki nişleri ile de türbeden çok bir türbe-zaviye’yi andırmaktadır.
That building, which presents in the southwest of Kasımiye Madrasa and called by native tradition as tomb of Akkoyunlu Sultan Cihangir (1444-1468) ,resembles a islamic monastery-tomb rather than just a tomb with its pit entrance site ,its part which follows mosque area with transversal site and its niches.
DARA ANTİK KENTİ
DARA ARCHAIC CITY
MS 6. yüzyılın başlarında artan Sasani tehlikesine karşın Nusaybin’in yaklaşık 35 km kuzeybatısında kurulan Dara antik kenti, kurucusu olan Anastasius’un adıyla Anastasiopolis olarak anılmıştır.
Founded approximately at 35 km to the north west of Nusaybin in the begining of the 6th century AD against the rising threats from the Sassanids, ancient city of Dara was named Anastasiopolis after her founder Anastasius.
DEYRULZAFARAN MANASTIRI
DEYRULZAFARAN MONASTERY
Mardin’in 5 km doğusunda bulunan, 1932 ‘ye kadar 640 yıl boyuncu Süryani Ortodoks patriklerinin ikamet yeri olan ve üç kattan oluşan manastır 5. yüzyıldan başlayarak farklı zamanlarda yapılan eklentilerle bugünkü haline 18. yüzyılda kavuşmuştır.
The monastery, which presents 5 km east of Mardin was a settlement for Assyrian Orthodox patriarch for 640 years until 1932 and consisting of the three floors, got it present form in 18th century, with additions made beginning from 5th century.
HAMZA-İ KEBİR ZAVİYESİ
HAMZA-I KEBIR MONASTERY
Bugün sadece türbe kısmı kalmıştır ve değiştirilerek mescit olarak kullanılmaktadır.Türbe dört yana taşkın haçvari bir plan göstermektedir. Düzgün kesme taşlardan yapılmış olan yapı mescide dönüştürülürken kuzey giriş cephesine, cephe özelliklerini bozan camekanlı bir mekan eklenmiştir.
In our day, only tomb part of it presents and it is used as prayer room after changed. Tomb has a cross plan that is expansive in all four sides.While it was being converted to prayer room, a place with with a showcase which spoils the features of the front was added to the west enterance front of the building that consists of flat cut stones.
ESKİ POSTA OFİSİ BİNASI
THE OLD POST OFFICE BUILDING
1890 yılında Şatana ailesi tarafından Ermeni mimar Lole’ye yaptırılmış ve Mardin sivil mimarisinin en güzel örneklerinden biri olan yapı Şehidiye Camii’nin karşısında zengin ve görkemli taş işçiliğyle dikkati çeker.Bina yakın zaman kadar PTT binası olarak kullanılmıştır.
The building, which was made built by Satana family to Armenian architect Lole in 1890 and is one of the finest examples of mardin civil architecture stands out opposite Şehidiye Mosque with its rich and glorious stone labor Until recently, the building was used as Post Office.
KERVANSARAY
CARAVANSARY
Ana caddenin üzerinde durumunu kısmen koruyabilmiş olarak ayakta olan 17-18. yüzyıllarsa yapılmış olabileceği düşünülen Kervansaray, diktörgen bir avlu etrafında, iki katlı revaklı mekanlardan meydana gelmiştir. Cadde üzerinde girişin iki yanında beşer dükkan mevcuttur. Zaman içerisinde planı üzerinde birçok değişiklik yapılmıştır.
Caravansaray, which partially keeps its condition on the main street and is thought to have been built in the 17th-18th centuries,consists of places with two floored porticos arounda rectangular courtyard.There are five shops on both sides of the enterance on the street.Many changes on its plan were made in time.
KASIMİYE MEDRESESİ
KASIMIYE MADRASA
Yapımına Artuklu hakimiyeti sonlarında belki de Sultan İsa Devrinde Zinciriye Medresesi’nin yapımından hemen sonra muhtemelen aynı mimar tarafından başlanmış, fakat Timur İstilası ve Akkoyunlu baskısı gibi karmaşık bir durumun Mardin siyasetine hakim olmaya başlaması üzerine yarım kalmış daha sonra belki Akkoyunlar tarafından tamamlanmıştır.
Its building process began in the end of Artuqid domination, possibly in Sultan Isa Period after the building of Zinciriye Madrasa, also possibly by the same architect, but that process was left half finished since Timur invasion and Akkoyunlu pressure began to rule Mardin politics,then the madrasa was called.
KIRKLAR KILISESI
KIRKLAR CHURCH
Mor Behnam ile kız kardeşi Saro adına yapılan ve şu anda Kırklar Kilisesi olarak tanınan kilise iki ismini de erken dönem Hıristiyan efsanelerinden almıştır ve 6. yüzyılın ortalarına ait bir yapıdır. Doğu-batı yönünde 12 masif sütun üzerine oturtulmuş kemerlerle taşınan tavan bölümü düzgün kesme taşlarla örülüdür.
The church which was built in the name of Mor Behnam and his sister Saro and is known as Kırklar Church now took both names from early period Christian legends and belonged to the midst of 6th century.Ceiling part,which is sustained by arch that is placed on 12 massive columns in the east west direction, is laid with flat cut stones.
TOKMAKLAR AİLESİ EVİ
THE TOKMAKS FAMILY HOUSE
Yenikapı Mahallesi’nde, Emineddin Külliyesi’ne yakın bir yamaçta, bir grup Süryani evinin arasında Mardin’in büyük evlerinden birisi olan Tokmaklar evi yer alır.Yapı zemin kat ile birlikte beş katlıdır.
The Tokmaks house, which is one of the largest houses in Mardin among a group of Assyrian houses, is located in Yenikapı Distrct, on a hillside close to Eminneddin Social Complex. The building is five floored with the ground floor.
ULU CAMİİ
GOVERNOR RESIDENCE
Artuklu Dönemi mimari örneklerinden, dilimli kubbesi ve minaresiyle Mardin’in sembolü olan Mardin Ulu Cami, Ulucami Mahallesi’nde birinci caddenin paralelinde yer alan ana cadde üzerindeki çarşının içinde bulunmaktadır.
Mardin Grand Mosque, which is from architecture samples of Artuqid Period and the symbol of Mardin with its sliced dome and minaret, is located in the bazaar that is on the main street which is placed in parallel to the first street of Ulucami District.
VALİLİK MAKAMI
GOVERNOR RESIDENCE
Geç Osmanlı Döneminde inşa edilen bina ampir üslubunun özelliklerini taşımaktadır.İki katlı olan yapı kot farkından dolayı kuzey tek katlı bir düzenleme ve güney cephede iki ana giriş kapısına sahiptir. Restorasyon çalışmasında alt kat sergi salonu şeklinde düzenlenmiştir.
The building which has been construced during the late Ottoman Period contents the features of the empire style.The building having two flats has an arrangament of one flat on the North because of the elevation difference and two main entrance doors on the South facade. The lower floor has been arranged as exhibition flor on the restoration work.
ZİNCİRİYE MEDRESESİ
ZINCIRIYE MADRASA
Medrese Mahallesi’nin kuzeyinde bulunan, Mardin’de hüküm süren son Artuklu Sultanı olan Melik Necmeddin İsa bin Muzaffer Davud bin El Melik Salih tarafından 1385 yılında yaptırılmış olup halk arasında “Zinciriye Medresesi” diye de anılan Sultan İsa Medresesi, doğu ve batı uçlarındaki dilimli kubbeleri ve doğu tarafına rastlayan yüksek anıtsal portali ile çok uzaklardan bile dikkat çeker.
Sultan Isa Madrasa, locating in the North of Madrasa District, built in 1385 by Melik Necmeddin Isa bin Muzaffer Davud bin El Melik Salih, who was last Artuqid Sultan ruling in Mardin and which is called as Zinciriye Madrasa among people, stands out even from afar with its cusped domes on the east and west edges and high monumental portal in the east side.
KIZ MESLEK LİSESİ
GIRLS’ VOCATIONAL SCHOOL
16. yüzyılda vakıf kayıtlarında rastlanan ve 13. yüzyılın sonlarında Melik Mahmut Karaslan Artuklu tarafından yaptırılmış olup, bugün ayakta olmayan Muzafferiye Medresesi arazisi üzerine 1898 senesinde bir Rüştiye Mektebi yapılmıştır. Rüştiye binası sonradan lise,ardından kız öğretmen okulu ve en son ticaret lisesi olarak kullanılmıştır.
A Junior High School was built in 1898 on the land of Muzafferiye Madrasa, which was found in foundation records in 16th century and was built by Melik Mahmut in the end of 13rd century, but does not present in our day. Junior High School building was used as high school, the girls’ training school and commercial high school at last.
MARDIN MÜZESI
MARDIN MUSEUM
Mardin Merkez Şar Mahallesi,Birinci Cadde’de, Cumhuriyet Meydanı’nın kuzeyinde bir grup Süryani evinin arasında bulunan Müze binası, binanın doğu tarafına bitişik olan Meryem Ana Kilisesi’nin Müzeye bakan kapalı portalındaki kitabeye göre 1895 yılında Antakya Patriği İgnatios Behnam Banni tarafından Süryani Katolik Patrikhanesi olarak yaptırılmıştır.
Museum building, which is located on mardin Central Sar District,First Sterret in the north of Cumhuriyet Square among a group of Assyrian houses was built as Assyrian Catholic Patriarchate by Antakya Patriarch Ignatios Behman Bani in 1895 according to epigraph which is in Museum-sigghted closed portal of Virgin Mary Church.
MOR EFREM MANASTIRI
MOR EFREM MANASTRY
Diyarbakırkapı Mahallesi’nde Süryani Katolik cemaatine ait bir manastırdı. Deyrülzafaran Manastırı’na benzeyen mimari üslubuyla çok geniş bir alana yayılan manastırın güney kesiminin hemen bitişiğinde büyük bir kilisesi de vardır. 18841933 yılları arasında faal olan manastır, bu tarihten sonra 12 yıl askeri hastane olarak kullanılmıştır.
It is a monastery which is belonged to Assyrian Catholic community and located in Demirkapı District. The monastery which spreads on a large area with its architecture resembling Deyrülzafaran Monastery has a big church next to its southern partIt was operative between the years 1884-1993, ıt was used as a military hospital for 12 years after that date.
MORT ŞMUNİ KİLİSESİ
MORT SMUNI CHURCH
Kilisenin yapılış tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte mimari açıdan Kırklar kilisesi ile benzeşmesinden dolayı 6. yüzyıldan kalma bir eser olduğu düşünülür.İsmini, Tanrı’ya olan inancından vazgeçmediği için yedi çocuğuyla birlikte öldürülen ve azize ilan edilen Mort Şmuni’den almıştır.
While the construction date of the church is not known exactly, it is thought to have remained from 6th century as it resembles Kırklar Church in terms of architecture. It got its name Mort Şmuni, who was killed with her seven children for not giving up her belief and declared as saint.
MUNGAN AİLESİ EVİ
MUNGAN FAMILY HOUSE
Savurkapı Mahallesi’nde bir grup ev, günümüzde Munganlar olarak da tanınan Hacı Kermo ailesine aittir. Hacı Kermo, 17. yüzyılın ortalarında Suriye’den gelerek Mardin’e yerleşen ailenin ilk üyesidir.
A group houses in Savurkapı District are belonged to Hacı Kermo Family also known as the Mungans.Hacı Kermo is the first member of the family that settled in Mardin coming from Syria in the midst of the 17th century.
REVAKLI ÇARŞI
BORCHED BAZAAR
Sipahiler ya da Tellallar Çarşısı olarak da bilinen Revaklı Çarşı 17. yüzyıla tarihlenir.Yolun iki yanında revaklar ve revakların arkasında birer sıra derin dükkanların meydana gelen düzene sahiptir.Çarşı 2002 yılında MERDİNAR Projesi kapsamında onarım görmüştür.
Porched Bazaar, also known as Cavalrymen Bazaar or Middlemen Bazaar is dated to 17th century.It has an order consisting or porticos on both side of the main way and one row of deep shops behind the porticos.Bazaar was restored as a part of MERDINAR Project in 2002.
SAKIP SABANCI MARDİN KENT MÜZESİ
SAKIP SABANCI MARDIN CITY MUSEUM
Mardin Savurkapı Mahallesi’ndeki eski Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan Sakıp Sabancı Mardin Kent Müzesi binasının kitabesi günümüze ulaşmadığı için tam olarak ne zman inşa edildiği bilinme mektedir. Bazı kaynaklarda yapının mimarı Mimarbaşı Lole olarak zikredilirken bazı kaynaklarda ise Mimarbaşı Cebrail Hekimyan ismi geçmektedir.
Since its epigraph does not present in our day, the building date of Sakıp Sabancı City Museum,which is located on Cumhuriyet Square, located in Mardin Savurkapı District is not known exactly.Chief Arc hitect Lole is mentioned as the architect of the building in some resources,while the name Chief Architect Cebrail Hekimyan is seen in others.
ABDÜLKADİR PAŞA KONAĞI
ABDULKADIR PASHA RESIDENCE
19. yüzyılın sonlarında Meclis-i İdere azası olan Abdülkadir Paşa tarfından yaptırıldığı bilinmektedir. Mimarbaşı Sarkis Lole tarafından yapıldığı tahmin edilmektedir.Teker Mahallesi’nde birden fazla konutu barındıran yapı üç katlı bir mimariye sahiptir.
It is known to have had built in the later 19th century by Abdulkadir Pasha who was a member of Board of Governors. It is presumed that it was built by Chief Architect Sarkis Lole. The building which includes more than one recidence in Teker Street has a threefold architecture.
FİRDEVS KÖŞKÜ
FIRDEVS PAVILLION
Düzgün kesme taşlardan yapılmış olan köşk, batıya açılan eyvanlar, arada ikikatlı mekanlar üsttede cihannüması ve ağaçlıklı bir bahçe içinde oluşu ile Mardin mimarisi için dikkat çekici, aynı zaman da selsebilli , büyük eyvanın önündeki geniş havuz ile Mardin konut mimarisinde görkemli bir yapıdır.
The mansion, built by cut stone, is a glaourious for Mardin house architecture with iwans opening to the west, two-floor places between, being in a garden full of trees and having a pinnacle and a large pool in front of big iwan which is remarkable for Mardin architecture and also with fountains.