Food, mobility and the city
Yemek, Mobilite ve Kent: Mardin’de Tarım, Hammaddenin Dolaşımı ve Üre;m Mekanı Olarak Fabrika MAU Mimarlık | Mimari Proje 5 | 2014 – 2015 Güz | Salı | 13.00 – 17.00 + Cuma | 9.00 – 13.00 Bülent Tanju, Ezgi Tuncer, Hakan Yıldız, Murat Çağlayan
Mekanlar arasında her şey dolaşıyor. Tüm canlılar, nesneler... turistler, mülteciler, bavullar, parfümler, para, karbon, aşk, petrol, mısır tanesi, defne yaprağı, leylekler, balıklar, kitaplar, resimler, ayakkabılar... Şeyler sürekli olarak hareket halindeler ve i n s a n l a r s a b i t l e n d i k l e r i y e r l e r d e n istediklerine ulaşabiliyorlar ya da istediklerini gönderebiliyorlar; ‘kuş misali...’ her an başka bir yerde olabiliyorlar. Haaa durduklarını sandığımız anlarda bile mekanların taşındıklarını, dönüştüklerini, göç ecklerini fark ediyoruz. Önüne geçemediğimiz, kontrol edemediğimiz ya da içinde olmaktan zevk aldığımız, huzur duyduğumuz bir hareketliliğin, dolaşımın içindeyiz. Bunun bize ne kazandırdığı ya da ne kaybecrdiğini uzun uzun tareşabiliriz ancak burada daha önemli bir soru bizi bekliyor: Bu hareketlilikleri – hareket pa;kalarını – mekanlar üzerinden nasıl izleriz?
Bu soruya, Mardin ken; özelinde, son yılların en popüler konusu olan ‘yemek’ üzerinden cevap arayacağız. Yemek kelimesi, akla her ne kadar pişmiş, lezzetli bir tabak dolusu ........’ı (boşluğu keyfinizce doldurunuz) ge;riyorsa da, b u r a d a ‘ y e m e k ’ d e n i l i n c e a k l a , h a m m a d d e d e n y a d a t a n e d e n , öğütülmüş, herhangi bir işlemden geçmiş besin ürününe, paketlenmiş ya da açık olarak pazarda, markeae yerini bulmuş her türlü gıdanın kendisi ve üre;m süreci kastediliyor.
Son yıllarda, standart televizyon kanalları arasında, sadece yemek üzerine yapılan programların yayınlandığı ‘yemek kanalları’ ile karşılaşıyoruz. BBC gibi önemli bir televizyon şirke;nin ‘food’ kategorisi alenda, farklı f o r m a t l a r d a h a z ı r l a n a n o n l a r c a y e m e k programına ayrı bir önem gösterdiğini gözlemliyoruz. Yemek konusunda sergilenen uzmanlığın sterilize olduğunu, besinler ve gıdalar konusundaki farkındalığın arjğını, yemek endüstrisine karşı organik tarımın ve üre;min savunulduğunu seyrediyoruz. Bu esnada ‘veganlık, ekolojik tarım, permakültür’ gibi kelimeleri jargonumuza ekliyor, mevsimsel olmayan besinleri tüketmiyor, yerli ve organik ürünleri tercih ediyor, et tüke;mini azaleyor ya da sıkrlıyor, raflarda esmer bakliyata daha fazla yer açıyor, hayvan sömürüsüne dayalı besin üre;mine karşı çıkıyoruz ya da bütün bunları yapmaya yönlendiriliyoruz. Her ne şekilde ise, yemek sosyolojisi son zamanların en önemli gündemlerinden birisi haline geliyor.
On yıllardır ulusal kanalların sabah ve gündüz kuşaklarında yayınlanan ‘kadınlara yönelik’ (!) magazin, munak, dedikodu üçlüsünden oluşan eğlence programlarında, lokanta munaklarından gelen ‘tombul elli, şişmanca, sevimli’ aşçıbaşıların, ‘on parmağında on marifet, şevkatli anne’ modellerine ve sonraları ‘esmerlerin’ tercih edildiği, kuru meyvesi bol, yeşil çaylı ‘sağlıklı’ munaklarda ‘zayıf kalma’ önerileri veren, hem çocuk sahibi olup hem de hiç göbek sahibi olmayan ‘ideal kadınlara’ dönüştüğü gözlemleniyor. Bugünlerde ise, ‘yemek’ meselesi boyut değiş;riyor. Modern, havalı, kaslı erkek ‘şefl’erin sempa;k ve hızlı hareketleriyle hazırlanan pra;k yemeklerin sergilendiği programlar, eskilerinin yerini hızla alıyor. Değişiklik sadece görüntüde değil pek tabi, ‘yemek’ işi gıda ve sağlık bilgisinin yeniden temellük edilmesiyle ve üre;lmesiyle, önemli bir biyopoli;k ik;dara ve aynı zamanda steril, kentli bir uzmanlık alanına dönüşüyor.
Küreselleşme, hız, akışlar ve hareketlilik gündemi içinde, yemeğin kentsel mekanlarda dolaşımı; yemeği oluşturan hammaddenin üre;minden, işlenmesine, saeşından, yemek haline gelişine kadar geçirdiği yolculuk mekanları bu projenin konusu. Bu yolculuğun başladığı yer olarak tarım (ve h a y v a n c ı l ı k ) a l a n l a r ı n a o d a k l a n ı l a r a k başlayacak atölye çalışmasının ilk çalışma teması Mardin’de üre;len hammaddenin belgelenmesi, ista;s;ki verilerin elde edilmesi ve incelenmesi, tarımsal üre;m akışının haritalanmasıdır. Üre;len hammaddelerin yolculuğunun mimari, kentsel ve grafik anlaemlarla belgelenmesi sırasında mekânsal ih;yaçlar ve olasılıklar da analiz edilecek;r. Bu analizin sağladığı bilgi ve bakışla, kırsal tarım alanlarında ve kentsel alanlarda mekânsal-‐ kentsel müdahalelere girişilecek;r.
Bu analizin sağladığı bilgi ve bakışla, kırsal tarım alanlarında ve kentsel alanlarda mekânsal-‐kentsel müdahalelere girişilecek;r. Bu üre;mler mekânsal ölçekte ve yerinde, birebir uygulamalı işler olabileceği gibi, kentsel ölçekli öngörüler de olabilecek;r. Bu iki aşamalı sürecin sonunda, ortak ve toplumsal bir üre;m mekanı olarak ‘fabrika’ tasarımı ele alınacaker. Fabrikalar, endüstri devriminin ve 19. yüzyıl İngiltere’sinin önemli kentsel imgeleri ve üstelik işçi sınıknın doğuşunun yaşandığı mekanlar. Karanlık, bacalı, dumanlı kent imgelerinde beliren fabrikalarda, işçilerin çalışma saatlerinin sıkı bir şekilde denetlendiği ve gözetlendikleri bir mekânsal tahayyül canlanır. Vardiyalı ve ru;n çalışmanın yanı sıra iş durdurmalara, grevlere, isyanlara ve hak taleplerine de mekan olan fabrikaların, işverenlerle işçiler arasındaki sınıfsal ayrımı da görünür kıldığı akla gelir.
Modernitenin örgütlediği seri üre;m sonrasında makinalarla yarışan işçiler bugün, ‘akışkan’ dünyanın sıvılaşan gündeminde, grevleri örgütleyen güç odaklarından biri olmayı bırakarak daha ziyade, üstü örtük küresel-‐kolonyal sömürünün nesnelerine dönüşmüş durumdalar. Bu arka planla, fabrikaların, dene;m, gözetle(n)me, haklar, çalışma koşulları, sınıf gibi kavramlar üzerinden tareşılarak, ortaklığı ve toplumsallığı yeniden örgütleyecek bir üre;m mekanı olarak tahayyül edilmesi amaçlanmaktadır.
Ha8alık Program 1.Hasa I. ve II. aşama: Besinin dolaşımı, kırsal tarım alanlarından kentsel alanlara 16 Eylül 2014 | Salı èProgramın açıklanması ve proje konusu üzerine tareşma è Film Gösterimi | Lunch Box’ ve mobilite tareşmalarına giriş èCarolyn Steel | How Food Shapes Our Ci;es TEDGlobal 2009 çTwiaer hesabı ve paylaşımlar èTuik ve Dika verileri hakkında kısa bilgilendirme çWeb ve kurumlar üzerinden araşerma [haps://www.tkdk.gov.tr, hap:// www.dika.org.tr/anasayfa, hap:// mardin.tarim.gov.tr/Sayfalar/AnaSayfa.aspx ] èOkuma me;nleri | Bauman, Auge, Orsenna
19 Eylül 2014 | Cuma èBelgesel gösterimi | ‘Antony Bourdaine – Parts Unknown – Gaza and the West Bank’ ve tarTşma è Seminer | Diyagramla AnlaTm, Kentsel Haritalama ve ‘MülksüzleşXrme Ağları’
2.Hasa
23 Eylül 2014 | Salı èGezi | Organize Sanayi Bölgesi, Un Fabrikası ve Buğday Tarlaları 26 Eylül 2014 | Cuma è Soru x Cevap | Mardin’de ekili tarım alanları, hammaddeler, üre;m süreçleri, üre;ciler ve pazar è Video Gösterimi | Tom Kerridge ve Jamie Oliver Yemek Programları vd.
3.Hasa 30 Eylül 2014 | Salı çAra Jüri | Grafik ve kentsel anlaemların değerlendirilmesi | ilk gözlemler, veriler ve yerler üzerine konuşmalar èSeminer | Küresel Hareketlilik, Kentler ve Yemek | Uğur Tanyeli ve Bülent Tanju 3 Ekim 2014 | Cuma ç Workshop | Kırsal tarım alanlarından kentsel alanlara mekan olasılıkları üzerine mimari -‐ kentsel fikir üre;mi
4.Hasa 7 Ekim 2014 | Salı Ta;l 10 Ekim 2014 | Cuma çGrafikler, diyagramlar, haritalar + Mekânsal Olasılıklar ve müdahaleler 5.Hasa 14 Ekim 2014 | Salı çGrafikler, diyagramlar, haritalar + Mekânsal Olasılıklar ve müdahaleler 17 Ekim 2014 | Cuma çGrafikler, diyagramlar, haritalar + Mekânsal Olasılıklar ve müdahaleler
6. Hasa 21 Ekim 2014 | Salı
I. JURİ
24 Ekim 2014 | Cuma Eskiz Sınavı
7.Ha8a III. Aşama: Toplumsal ÜreXm Mekanı Olarak Fabrika Tasarımı 28 Ekim 2014 | Salı èFilm arası | ‘Modern Times’ ve ‘BiuXful’ èTarTşma | Seri üreXmden fason üreXme èAlan verileri ve vaziyet planının ileXlmesi 31 Ekim 2014 | Cuma èSeminer | Fabrika tasarımının sorunları ve güncel örnekler üzerinden tarTşmalar çTarTşma | Mimari Tasarım bir silah mıdır yoksa kolaylaşTrıcı bir çözüm aracı mı?
8.Ha8a 4 Kasım 2014 | Salı çTasarım eskizleri çMaket ve modelleme çÇaT konstrüksiyonu için araşTrma ve maket ile öneriler 7 Kasım 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci
9.Ha8a 11 Kasım 2014 | Salı èçMimari Tasarım Süreci 14 Kasım 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci 10.Ha8a 18 Kasım 2014 | Salı èçAra Jüri: Süreç değerlendirme 21 Kasım 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci 11.Ha8a 25 Kasım 2014 | Salı èçMimari Tasarım Süreci 28 Kasım 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci
12.Ha8a 2 Aralık 2014| Salı èçèçèç II. JÜRİ 5 Aralık 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci 13.Ha8a 9 Aralık 2014 | Salı èçMimari Tasarım Süreci 12 Aralık 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci 14.Ha8a 16 Aralık 2014 | Salı èçMimari Tasarım Süreci 19 Aralık 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci
15.Ha8a 23 Aralık 2014 | Salı èçMimari Tasarım Süreci 26 Aralık 2014 | Cuma èçMimari Tasarım Süreci Proje Teslimi: 2 Ocak 2015 Final Jürisi: 6 Ocak 2015 è Yürütücüler taralndan sağlananlar ç Atölye kaTlımcıları taralndan sağlananlar