υπογράφουμε Ελληνικά Καταξιωμένες επωνυμίες ελληνικής καταγωγής
ετήσια έκδοση
Εξαιρετική τοποθεσία. Προσιτή Πολυτέλεια. Απόλυτα προσωποποιημένη εξυπηρέτηση. Αυτή είναι η φιλοσοφία του NJV Athens Plaza, ενός από τα καλύτερα ξενοδοχεία στο εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο της Αθήνας. H ιδανική επιλογή διαμονής, πάνω στην πλατεία Συντάγματος, για πολιτιστικές εξερευνήσεις, ψυχαγωγία & shopping.
visit our site
Find us on:
2
Πλατεία Συντάγματος, Aθήνα Πληροφορίες κρατήσεων: 210 3352400, email: welcome@njvathensplaza.gr www.njvathensplaza.gr
ΔΕΗ
Κινητήρια δύναμη της εθνικής οικονομίας και κοινωνίας και πρωτοπόρος εταιρεία ενέργειας στην ηπειρωτική Ευρώπη Η ΔΕΗ, υποστηρίζοντας την εθνική ενεργειακή στρατηγική, πραγματοποιεί αξιοσημείωτες πρωτοβουλίες κατά τον ενεργειακό της σχεδιασμό, που αποδεικνύουν ότι όχι μόνο είναι από τις λίγες εταιρείες που κινούν τον μοχλό ανάπτυξης στην Ελλάδα αλλά και ότι αποτελεί μια πρωτοπόρο εταιρεία, που οδηγεί τις εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα σε σχέση με άλλες εταιρείες της ηπειρωτικής Ευρώπης. Κατά τα τελευταία χρόνια, ο Όμιλος ΔΕΗ πραγματοποιεί επενδύσεις περίπου ενός δισ. ευρώ ετησίως, που συμβάλλουν στην ανάκαμψη της εθνικής οικονομίας και στη στήριξη της απασχόλησης, υποστηρίζοντας ουσιαστικά την ελληνική κοινωνία, λαμβάνοντας υπόψη και πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος. Επιπλέον, έχει προχωρήσει σε πρωτοφανείς για την ευρωπαϊκή βιομηχανία ηλεκτρισμού περικοπές μισθολογικών και λοιπών δαπανών –και τη μεγαλύτερη από οποιονδήποτε άλλο φορέα στην Ελλάδα– επιτυγχάνοντας σημαντική μείωση του λειτουργικού κόστους και αύξηση της παραγωγικότητας. Οι παραγωγικές επενδύσεις της ΔΕΗ είναι οι μεγαλύτερες που πραγματοποιούνται στη χώρα και οι οποίες, σχεδόν στο σύνολό τους, αφορούν την ελληνική περιφέρεια, που μαστίζεται ιδιαίτερα από την ανεργία, δημιουργώντας υπεραξίες για τις τοπικές κοινωνίες. Τα τελευταία τρία χρόνια ολοκληρώθηκαν από τη ΔΕΗ συνολικές επενδύσεις ύψους 3 δισ. ευρώ, όπως είναι η νέα μονάδα φυσικού αερίου στο Αλιβέρι, ο νέος υδροηλεκτρικός σταθμός του Ιλαρίωνα, η νέα μονάδα φυσικού αερίου στη Μεγαλόπολη –που βρίσκεται στο τελικό στάδιο κατασκευής– ενώ η νέα λιγνιτική μονάδα Πτολεμαΐδα V, συμβατικής αξίας περίπου 1,4 δισ. ευρώ, είναι μία από τις μεγαλύτερες παραγωγικές επενδύσεις που έχουν γίνει ποτέ στη χώρα και η μεγαλύτερη από όλες τις ενεργειακές επενδύσεις που έχουν υλοποιηθεί μέχρι σήμερα, ενώ
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
θα ενσωματώνει τις βέλτιστες διαθέσιμες διεθνώς τεχνολογίες, με περιβαλλοντικές επιδόσεις που ικανοποιούν τις πλέον αυστηρές απαιτήσεις της ευρωπαϊκής και εθνικής νομοθεσίας. Με τη νέα Μονάδα V της ΔΕΗ θα αναβαθμιστεί το Ενεργειακό Κέντρο Δυτικής Μακεδονίας, καθώς θα αξιοποιούνται εγχώρια κοιτάσματα λιγνιτών, μειώνοντας την εξάρτηση της χώρας από εισαγόμενες ενεργειακές πρώτες ύλες, προς όφελος των Ελλήνων πολιτών και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Η κατασκευή της Πτολεμαΐδας V αποτελεί μοχλό ανάπτυξης και απασχόλησης στην ευρύτερη περιοχή, απασχολώντας έως και 3.000 ανθρώπους κατά την κατασκευή της, ενώ κατά τη λειτουργία της το μόνιμα απασχολούμενο προσωπικό εκτιμάται ότι θα υπερβεί τα 250 άτομα. Η επενδυτική στρατηγική της ΔΕΗ περιλαμβάνει και άλλα πολύ σημαντικά έργα για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά, όπως είναι η κατασκευή νέου θερμικού σταθμού με μηχανές εσωτερικής καύσης στη Ρόδο, η σταδιακή ένταξη νέων μικρότερων θερμικών μονάδων στα υπόλοιπα απομονωμένα μικροδίκτυα, η ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων και η ηλεκτρική διασύνδεση της Κρήτης με την ηπειρωτική χώρα. Η ΔΕΗ, παραμένοντας κεντρικός πυλώνας ανάπτυξης για την εθνική οικονομία και τις τοπικές κοινωνίες στις οποίες δραστηριοποιείται, παρέχει ενέργεια ζωτικής σημασίας για την οικονομία και την κοινωνία ευρύτερα.
3
Η
ΜΕ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΥΠΟΓΡΑΦΗ
επίσημη παρουσίαση του «Ελληνικού Σήματος» για τη θωράκιση των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών τον Δεκέμβριο του 2014 δημιούργησε ένα θετικό δεδομένο για τη δύσκολη πορεία της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές. Από κει και πέρα, ο δρόμος για την κατάκτηση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών του κόσμου είναι μακρύς, με εμπόδια αλλά όχι άβατος. Η παρούσα ειδική έκδοση που συνοδεύει το περιοδικό ΧΡΗΜΑ έρχεται να συνυπογράψει την τεράστια προσπάθεια των ελληνικών επιχειρήσεων να παράγουν και να διακινούν επώνυμα ελληνικά προϊόντα. Το μήνυμα δεν είναι μονοσήμαντο. Υποστηρίζουμε την ελληνική παραγωγή και υπογραφή όχι απλά γιατί γράφουν επάνω Made in Greece, αλλά γιατί στο μεγαλύτερο μέρος τους τα ελληνικά προϊόντα και οι υπηρεσίες
4
έχουν πια σύγχρονο design, ισχυρό branding και εξαιρετική ποιότητα. Πολλά από αυτά επίσης παραμένουν στην αγορά για αρκετές δεκαετίες, πρεσβεύοντας αξίες όπως η ποιότητα, η αξιοπιστία και το κύρος. Η σοκολάτα ΙΟΝ Αμυγδάλου και τα Μπισκότα Παπαδοπούλου εμφανίστηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1940, τα Τσακίρης Chips το 1954, ενώ ακόμα παλαιότερα, το 1861, εμφανίστηκε για παράδειγμα η σοκολάτα Υγείας Παυλίδη. Στο πλάι αυτών των προϊόντων έχει δημιουργηθεί μια σειρά νέων ακόμη προϊόντων, που μπορούν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις μιας σύγχρονης, παγκοσμιοποιημένης αγοράς, αντιπροσωπεύοντας ταυτόχρονα μια εθνική οντότητα που αποτελεί πηγή έμπνευσης και υπόστασης μιας καταξιωμένης επωνυμίας.
υπογράφουμε
περιεχόμενα
Ελληνικά Καταξιωμένες επωνυμίες ελληνικής καταγωγής CEO ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΟΥΖΟΥΝΗΣ ouzounis.k@ethosmedia.eu ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΛΕΤΤΑ ΚΑΛΑΜΑΡΑ kalamara.l@ethosmedia.eu ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΛΟΥΜΕΝΟΣ kaloumenos.g@ethosmedia.eu ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ-ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΑΜΑΛΙΑ ΛΟΥΒΑΡΗ louvari.a@ethosmedia.eu ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΔΡΟΓΓΙΤΗΣ drogitis.d@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΡΑΝΤΩ ΜΑΝΩΛΟΓΛΟΥ manologlou.r@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΗ MARKETING ΜΑΙΡΗ ΚΑΤΣΑΠΡΙΝΗ katsaprini.m@ethosmedia.eu ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ & ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ ΣΟΦΙΑ-ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ voulgaraki.s@ethosmedia.eu ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΣΟΦΙΑ ΛΑΛΙΣΣΙΔΟΥ lalissidou.s@ethosmedia.eu ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ-ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΠΟΠΗ ΚΑΛΟΓΙΑΝΝΗ popikalogianni@gmail.com ΕΚΤΥΠΩΣΗ-ΒΙΒΛΙΟΔΕΣΙΑ-ΕΝΘΕΣΗ PRESSIOUS ΑΡΒΑΝΙΤΙΔΗΣ Α.Β.Ε.Ε. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ SHUTTERSTOCK
6
16
ΙΔΡΥΤΗΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ DK CONSULTANTS To brand περιέχει την εμπειρία της επιχείρησης
Συνεχής η επέκταση στο εξωτερικό
10
18
Διαφάνεια και κοινωνική ευαισθησία ζητούν οι καταναλωτές
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒΕ Οι ελληνικές επωνυμίες στη διεθνή αγορά
12
22
Επόμενη στάση: Πολιτισμός
ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΤΗΣ ΤELCOSERV Επένδυση στην καινοτομία
14
24
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗΣ
VALUE FOR MONEY
GOGREEK
SOCIAL MEDIA ΙδιοκτησIα ETHOS MEDIA SA
Θεσσαλίας 29, 174 56 Άλιμος T: 210 9984950, Φ: 210 9984953, e-mail: hrima@hrima.gr
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Χτίστε την επωνυμία της επιχείρησης στα κοινωνικά δίκτυα
PROFILE
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΛΟΥΦΑΚΗΣ
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΤΖΑΦΕΡΗΣ
ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ
■www.ethosmedia.eu■www.ethosevents.eu■www.hrima.gr ■www.insuranceworld.gr■www.asfalizomai.com■www.phb.com.gr ■www.alivemag.gr■www.virus.com.gr■www.bitdaily.gr 5
Δημήτρης Καραβασίλης Iδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος της DK Consultants
TO BRAND ΠΕΡΙΕΧΕΙ ΤΗΝ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ «Το branding είναι η εικόνα, η ψυχή και η ουσία, το άθροισμα, με λίγα λόγια, όλων των εμπειριών της εταιρείας» τονίζει ο κ. Δημήτρης Καραβασίλης, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της DK Consultants.
Σ
ύμφωνα με τον κ. Καραβασίλη, απαραίτητη προϋπόθεση για το χτίσιμο μιας επωνυμίας είναι η δέσμευση του επιχειρηματία. Η δέσμευση αυτή εμπεριέχει την κατανόηση για το σημείο που βρίσκεται η επιχείρησή του. Την αναζήτηση και τον εντοπισμό των πραγματικών αξιών που εμπερικλείει αυτό που κάνει. Δεύτερο και σημαντικότερο στοιχείο είναι η απάντηση στο ερώτημα «γιατί πουλάω». Το brand είναι άυλο και υλικό ταυτόχρονα. Τρίτον, ο επιχειρηματίας πρέπει να κοιτάξει με πολύ μεγάλη ειλικρίνεια τον ανταγωνισμό. Τέταρτον, να δει και να αναγνωρίσει πραγματικά ποιες είναι οι δυνατότητες που έχει. Πέμπτον, να αναλάβει την ευθύνη να στήσει προϊοντικό χαρτοφυλάκιο διαφοροποιημένο, που να καλύπτει όμως τις βασικές ανάγκες ενός μεγάλου κοινού.
6
Σύμφωνα με τον κ. Καραβασίλη, η διαφοροποίηση είναι ίσως η σοβαρότερη μορφή καινοτομίας, που θα βασιστεί είτε στη χρήση του προϊόντος, είτε στο κανάλι διανομής, είτε στην κάλυψη κάποιων πρωτότυπων αναγκών. Δυστυχώς στην Ελλάδα υπολειπόμαστε στην παραγωγή προϊόντων τεχνολογικής αξίας, προκειμένου να αποκτήσει η αγορά υπεραξία από αυτά.
Τι ζητούν οι επιχειρήσεις
Τις περισσότερες φορές κυριαρχεί ένα λάθος σκεπτικό στον τρόπο δημιουργίας και χτισίματος μιας επωνυμίας. Οι επιχειρήσεις, χωρίς να έχουν ετοιμάσει υποδομή και ποσότητες παραγωγής, χωρίς έρευνες αγοράς, χωρίς ξεκάθαρη στρατηγική τριετίας, επενδύουν στην εικόνα, νομίζοντας ότι αυτό
σημαίνει brand και branding. Συνήθως, οι Έλληνες επιχειρηματίες φτιάχνουν την εικόνα που θέλουν με καλλιτεχνικά χαρακτηριστικά, χωρίς όμως να αντιλαμβάνονται την επιχειρηματική αξία που πρέπει να ενσωματωθεί σε αυτήν την εικόνα. Για παράδειγμα, σε έρευνα διάθεσης τυποποιημένου εξαιρετικά παρθένου ελληνικού ελαιολάδου, που πραγματοποίησε η DK Consultants τη χρονική περίοδο από τις 12 Μαΐου 2011 έως την 1η Ιουνίου 2013, διαπιστώθηκε ότι το 63,4% των ετικετών τυποποιημένου ελαιολάδου εξαφανίζονται από την αγορά μετά από δύο χρόνια, ενώ παρατηρείται ένας πολύ μεγάλος αριθμός ετικετών ελαιολάδου με στόχευση στις αγορές του εξωτερικού, των οποίων ο μέσος όρος ζωής είναι 14 μήνες, μηδαμινός δηλαδή σε σχέση
με εκείνον των υπόλοιπων ανταγωνιστριών χωρών (Ισπανία, Ιταλία). Στόχος της έρευνας ήταν η εξαγωγή ποσοτικών και ποιοτικών συμπερασμάτων σχετικά με τις εξαγωγές τυποποιημένου εξαιρετικά παρθένου ελληνικού ελαιολάδου. Σημείο εκκίνησης αποτέλεσε η καταμέτρηση όλων των ετικετών ελληνικού ελαιολάδου μεγάλων, μικρομεσαίων έως και πολύ μικρών επιχειρήσεων, οι οποίες στοχεύουν κατά κύριο λόγο στις αγορές του εξωτερικού. Συνολικά, η μελέτη κατέγραψε 2.643 ετικέτες. Εκτός όμως των παραπάνω, σημειώνεται ακόμη ότι οι νέες ετικέτες που τοποθετούνται συνεχώς στα ράφια delicatessen καταστημάτων, αλυσίδων supermarket και e-shop, με νέα όμορφα μπουκάλια, δεν μπορούν να διαφοροποιηθούν ουσιαστικά, με αποτέλεσμα τη μη ένταξή τους στην καταναλωτική συνήθεια των αγοραστών. Αποτέλεσμα της έλλειψης σταθερής παρουσίας των ετικετών στην αγορά είναι οι εταιρείες να υφίστανται οικονομική ζημία, καθώς το «εξαιρετικά» παρθένο ελληνικό ελαιόλαδο δεν είναι «εξαιρετικά» κερδοφόρο, όπως θα έπρεπε. Συμπερασματικά, από την έρευνα διαπιστώνεται πως ο μικρός μέσος όρος ζωής μιας ετικέτας οφείλεται, μεταξύ άλλων, στον κατακερματισμό των ετικετών, στην επαναλαμβανόμενη ομοιότητα, στην απουσία προσέγγισης storytelling μεταξύ των ετικετών και στην ανεπαρκή στρατηγική στόχευσης και διείσδυσης στις αγορές-στόχους. Επιπλέον, η απουσία μιας ολιστικής προσέγγισης marketing καθιστά αδύνατη την εδραίωση των εταιρειών στις διεθνείς αγορές και τη συνεχή και συνεπή παρουσία των ετικετών σε αυτές. Συνεπώς, μια ολιστική προσέγγιση marketing καθώς και η ορθή και αποτελεσματική κατάρτιση ενός στρατηγικού πλάνου εξαγωγών μπορούν να αποτελέσουν την αφετηρία για την αντιμετώπιση του προβλήματος με ευοίωνα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη των εξαγωγών στο τυποποιημένο εξαιρετικά παρθένο ελληνικό ελαιόλαδο.
Μάρκετινγκ
Η ενδελεχής πρωτογενής έρευνα αγοράς είναι ίσως το πιο ισχυρό εργαλείο τόσο των marketers όσο και των εξαγωγικών εταιρειών, καθώς είναι απαραίτητη η διεξαγωγή της πριν από κάθε σχεδιασμό και οργάνωση του πλάνου ενεργειών μάρκετινγκ. Ειδικότερα, η πρωτογενής έρευνα εκπονείται κατόπιν της δευτερογενούς έρευνας –επίσης απαραίτητης για τον ορισμό των αγορών/στόχων– και εφαρμόζεται σχεδόν σε κάθε πτυχή του μάρκετινγκ, μιας και τα αποτελέσματά της «αποφασίζουν» για τις υπόλοιπες ενέργειες
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΚΑΘΕ ΕΠΩΝΥΜΙΑ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΠΙΣΤΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΔΡΑΙΩΘΕΙ. ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΗ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΚΑΙ ΝΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΥΝΕΧΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟ ΚΟΙΝΟ, Η ΟΠΟΙΑ ΟΜΩΣ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΩΣΤΕ ΝΑ ΜΠΟΡΕΣΕΙ ΝΑ ΚΑΘΙΕΡΩΘΕΙ ΣΤΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΟΥ ΚΟΙΝΟΥ της επιχείρησης. Μάλιστα, όταν η έρευνα αγοράς ενισχύεται με τη διεξαγωγή ψυχογραφικών τεστ, τότε τα αποτελέσματα είναι ακόμη πιο έγκυρα και αντιπροσωπευτικά. Η χρήση των ψυχογραφικών τεστ στηρίζεται στην ιεράρχηση των ανθρώπινων αναγκών κατά τον Abraham Maslow. Χρησιμοποιούνται για να πλαισιώσουν στρατηγικά σημαντικές καταναλωτικές εμπειρίες και να αναδείξουν ή να αναθεωρήσουν επιχειρηματικές ευκαιρίες. Μάλιστα επιτρέπουν την οπτικοποίηση και την ερμηνεία των ανθρώπινων αναγκών και επιθυμιών, παρέχοντας έτσι τις κατευθυντήριες γραμμές για τον σχεδιασμό του προϊοντικού χαρτοφυλακίου και του εξαγωγικού πλάνου. Η χρήση τους επεκτείνεται επίσης και στη χαρτογράφηση των ομάδων καταναλωτών, στην τοποθέτηση του προϊόντος στη συνείδηση των καταναλωτών αλλά και στον χάρτη του ανταγωνισμού. Τέλος, αναλύουν την άυλη αξία προσφερόμενων υπηρεσιών, εμπορικών σημάτων και επιχειρηματικών ευκαιριών. Σύμφωνα με την πυραμίδα των αναγκών του Maslow λοιπόν, κάθε άνθρωπος ωθείται από συγκεκριμένα κίνητρα για να ικανοποιήσει συγκεκριμένες ανάγκες. Τα 5 διαφορετικά επίπεδα ιεράρχησης των ανθρώπινων
ΣΥΝΗΘΩΣ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΕΣ ΦΤΙΑΧΝΟΥΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΜΕ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ, ΧΩΡΙΣ ΟΜΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΘΕΙ ΣΕ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ
αναγκών είναι κατά σειρά οι φυσιολογικές/ βιολογικές ανάγκες, οι ανάγκες ασφάλειας, οι ανάγκες κοινωνικής αποδοχής, οι ανάγκες αυτοεκτίμησης και οι ανάγκες αυτοπραγμάτωσης. Συνεπώς, κάθε προϊόν ή προσφερόμενη υπηρεσία είναι απαραίτητο να εγείρει την ανάγκη ικανοποίησης μιας συγκεκριμένης ομάδας αναγκών. Φυσικά, οι ανάγκες ενός ανθρώπου πολλές φορές συνυπάρχουν ή αλληλοκαλύπτονται. Γι’ αυτό και η ψυχογραφική ανάλυση των κινήτρων των καταναλωτών είναι πολύ σημαντική για την κατανόηση των αγοραστικών κινήτρων, τον ορισμό του καταναλωτικού κοινού και την απόφαση της καταλληλότερης μεθόδου στόχευσής του. Στη σημερινή λοιπόν εποχή, των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης και δικτύωσης, τα άτομα έχουν τη δύναμη να τροφοδοτούν την πρωτογενή ζήτηση, που δημιουργεί με τη σειρά της την ηγετική θέση στην αγορά. Ως εκ τούτου, το να γνωρίζει κανείς πώς να δημιουργήσει μια ουσιαστική καταναλωτική εμπειρία και πώς να την ενδυναμώσει στη συνέχεια, αναδεικνύεται ζωτικής σημασίας εργαλείο μάρκετινγκ. Συνεπώς, η οπτικοποίηση και η ερμηνεία των ψυχογραφικών τεστ δημιουργεί το πλαίσιο κατανόησης του είδους και του βαθμού της δέσμευσης των καταναλωτών, της υιοθέτησης και της υπεράσπισης της φιλοσοφίας που πρεσβεύει η εκάστοτε εταιρεία, που είναι όμως αρκετά ευέλικτο ώστε να εξετάσει αγοραστικές αποφάσεις διαφορετικής πολυπλοκότητας. Αξίζει να αναφερθεί και το Inbound Marketing, που περιλαμβάνει μια σειρά τακτικών έμμεσης προσέλκυσης περισσότερων πελατών, παρέχοντάς τους χρήσιμες και σχετικές με τα ενδιαφέροντά τους πληροφορίες μέσω blogs, podcasts, video, eBooks, enewsletters, whitepapers κ.λπ. Το Inbound Marketing κερδίζει την προσοχή των πελατών, καθιστά εύκολο το να βρεθεί η εταιρεία στο διαδίκτυο και οδηγεί υποψήφιους πελάτες στην ιστοσελίδα της με την παραγωγή ενδιαφέροντος περιεχομένου. Έτσι, δίνεται η δυνατότητα σε μια επιχείρηση να εστιαστεί και να στοχεύσει σε πελάτες που γνωρίζει εκ των προτέρων ότι είναι περισσότερο πρόθυμοι να αγοράσουν το προϊόν της.
Εδραίωση
Σύμφωνα με τον κ. Καραβασίλη, κάθε επωνυμία χρειάζεται χρόνο και πιστότητα για να εδραιωθεί. Χρειάζεται πολύ καλή τοποθέτηση και να υπάρχει συνεχής επικοινωνία με το καταναλωτικό κοινό, η οποία όμως θα πρέπει να είναι στοχευμένη διαχρονικά ώστε να μπορέσει να καθιερωθεί στη συνείδηση του καταναλωτικού κοινού. ✒ 7
Τα αστέρια του
ΜΕΤΑΧΑ λάμπουν για πάντα
Δυναμικός, αναγνωρισμένος στη διεθνή αγορά, με brand ισχυρό, ο Οίκος Μεταξά συνεχίζει να αποκτά θαυμαστές και να γίνεται αποδεκτός και σε νέες αγορές, στις οποίες μέχρι σήμερα ήταν λιγότερο γνωστός.
Μ
ε τη μεγάλη ιστορία της, που ξεκίνησε στον Πειραιά το 1888 από τον Σπύρο Μεταξά, η ελληνική επωνυμία ΜΕΤΑΧΑ ήταν και παραμένει ένα ξεχωριστό προϊόν, το οποίο ξέφυγε από τα ελληνικά σύνορα και κάνει «καριέρα» σε απαιτητικές αγορές της Ευρώπης και της Β. Αμερικής, καθώς και σε νέες αγορές, όπως αυτές της Ρωσίας, της Πολωνίας και άλλων χωρών, κερδίζοντας συνεχώς διακρίσεις. Το ΜΕΤΑΧΑ είναι μια πραγματικότητα που αγγίζει τα όρια του μύθου, που διασχίζει τους αιώνες. Καθημερινά επιβεβαιώνει, στον δύσκολο ανταγωνισμό του διεθνούς κλάδου 8
των ποτών, ότι προχωρεί ανοδικά. Κατέχει την 1η θέση στο παγκόσμιο Travel Retail –στην κατηγορία του– και βρίσκεται σταθερά ανάμεσα στα κορυφαία ποτά στις ευρωπαϊκές του αγορές, ξεχωρίζοντας στην Αυστρία, την Τσεχία, τη Σλοβακία και τις χώρες της Βαλτικής. Ζητιέται από τους ξένους καταναλωτές και διαδίδεται από στόμα σε στόμα και από επαγγελματία σε επαγγελματία. Κερδίζει την κοινότητα των barmen και «γίνεται βάση για ιδιαίτερα κοκτέιλ ή πίνεται μόνο του προκαλώντας τις αισθήσεις» αναφέρουν οι ειδικοί που αξιοποιούν στη δουλειά τους το ΜΕΤΑΧΑ. Συγκαταλέγεται στα πιο δημοφιλή ποτά
στα 50 καλύτερα μπαρ στον κόσμο. Χάρη στο «πάντρεμα» του αποστάγματος με το υπέροχα αρωματικό Μοσχάτο της Σάμου και της Λήμνου, το ΜΕΤΑΧΑ αποκτά μια μοναδικά απαλή γεύση. Με εφόδια την απαλότητα της γεύσης, την καινοτομία και το ταλέντο των ανθρώπων που κρύβονται πίσω από τη δημιουργία του, το ΜΕΤΑΧΑ συνεχίζει το επιτυχημένο ταξίδι του στις διεθνείς αγορές και ανοίγεται σε νέες. Με στρατηγική, όραμα και νέες ιδέες, ο Οίκος κάνει τα σταθερά βήματα που οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερες πωλήσεις και φυσικά στη διάδοση του ΜΕΤΑΧΑ σε περισσότερους ανθρώπους και δυνητικούς θαυμαστές.
Κ
Σε δημιουργική πορεία ο οίκος ΜΕΤΑΞΑ
Π
ριν από μερικούς μήνες παρουσίασε στην Ελλάδα μια νέα, καινοτόμο πρόταση, το METAXA Honey Shot, ένα ΜΕΤΑΧΑ με μέλι από την ορεινή Πελοπόννησο, που αγαπήθηκε αμέσως από τους barmen και αγκαλιάστηκε από παλιούς και νέους φίλους. Πολύ σύντομα, ο Οίκος θα παρουσιάσει δύο ακόμη προτάσεις, αποκλειστικά για το Ελληνικό Travel Retail.
αι μπορεί το ΜΕΤΑΧΑ να ταξιδεύει στον κόσμο, όμως στην Κηφισιά χτυπά η καρδιά του Οίκου, εκεί γίνεται η δημιουργία του και εκεί βρίσκονται τα κελάρια. «Μυστηριακοί» υπόγειοι χώροι, με τα τεράστια αλλά και τα μικρότερα σε μέγεθος βαρέλια, όπου φυλάγονται και παλαιώνουν τα αποστάγματα και τα blends. Στα κελάρια τα αρώματα, σε συνδυασμό με τις σκοτεινές γωνιές και τους επιβλητικούς όγκους των βαρελιών, δημιουργούν εντυπώσεις αντάξιες του μεγάλου ονόματος και επιβεβαιώνουν το όραμα για το μέλλον.
Η διαχρονική πορεία του οίκου Ήταν στον Πειραιά το 1888 όταν ο Σπυρίδωνας Μεταξάς, με καταγωγή από την Εύβοια, έθεσε τα θεμέλια του Οίκου Μεταξά. Τα βήματα της ανάπτυξης της «Κονιακοποιίας» Μεταξά ήταν γρήγορα, χωρίς να προμηνύουν τη συνέχεια. Το ΜΕΤΑΧΑ κέρδιζε θαυμαστές, ξεπέρασε γρήγορα τα όρια της ελληνικής αγοράς και έφθασε σε περιοχές όπου υπήρχαν Έλληνες. Πήγε στην Οδησσό και μετά στην Κωνσταντινούπολη. Ο Οίκος βρέθηκε σύντομα με μια μεγάλη δραστηριότητα, την οποία και όφειλε να καλύπτει μέσα από σκληρή εργασία και κυρίως διασφαλίζοντας την πρώτη ύλη, που ήταν το σταφύλι. Μετά ήρθε η Αμερική, όπου ο ελληνισμός εκεί στήριξε και ανέδειξε το ΜΕΤΑΧΑ. Ακολούθησαν πολλές άλλες αγορές. Ο Σπύρος Μεταξάς, ο πατέρας του Οίκου, έφυγε από τη ζωή το 1909 και ακολούθησε η είσοδος άλλων ανθρώπων της οικογενείας, που για χρόνια συνέχισαν να χτίζουν την ιστορία του Οίκου. Η σύζυγος του Σπύρου, Δέσποινα Μεταξά, και από το 1913 ο γιός του Άγγελος συμμετείχαν στη διεύθυνση του Οίκου. Τα άλλα παιδιά, ο Ανδρέας, ο Γεώργιος, η Θηρεσία και η Αγγελική, στήριξαν την εξέλιξη της επιχείρησης από το 1920 και μετά. Οι διακρίσεις πολλές. Το 1963 ξεκίνησε το εργοστάσιο στην Κηφισιά και το 1968 ολοκληρώθηκε η μεταφορά από τον Πειραιά. Η οικογενειακή ιστορία συνεχίστηκε έως το 1989, και πλέον ο Οίκος είχε όλες τις προϋποθέσεις για μια νέα πορεία και για νέες, υψηλότερες θέσεις στη σύγχρονη παγκόσμια αγορά.
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
9
VALUE FOR MOnEY ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ ΖΗΤΟΥΝ ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ H
ειλικρίνεια και η αξιοπιστία είναι σήμερα το ζητούμενο των καταναλωτών από τις εταιρείες. Όπως ισχυρίζονται οι υποστηρικτές των brands, η σχέση μεταξύ των brands και των καταναλωτών είναι ένα είδος συμβολαίου. Οι καταναλωτές εμπιστεύονται ένα brand υπό την προϋπόθεση ότι αυτό θα τους προσφέρει συγκεκριμένα οφέλη μέσω της ποιότητάς του, της τιμής του, της προώθησης και της διανομής του. Έτσι, η ανάγκη των brands να προσελκύσουν και να διατηρήσουν αγοραστές αποτελεί δυνατό κίνητρο ώστε να προσφέρουν ποιότητα, αξιοπιστία κ.λπ. Τι πιστεύουν και περιμένουν οι καταναλωτές από τα brands σήμερα; Μια νέα μελέτη της Edelman δίνει μια λεπτομερή εικόνα για τη σχέση σύγχρονου καταναλωτή-brands, ανατρέποντας θα έλεγε κανείς αρκετές παραδεδεγμένες αντιλήψεις. Σύμφωνα με τον David Armano, Global Strategy Director της Edelman Digital, για τις ανάγκες της έρευνας ρωτήθηκαν 15.000 άνθρωποι σε 12 χώρες παγκοσμίως σχετικά με τη συμπεριφορά περίπου 200 brands σε 11 διαφορετικούς κλάδους. Συγκεκριμένα, ζητήθηκε από το σύνολο των ερωτηθέντων να αξιολογήσουν τα brands σε 14 διαφορετικές περιπτώσεις και το πόσο αποτελεσματικά ανταποκρίνονται σε καθεμία από αυτές. Τα ευρήματα είναι αποκαλυπτικά:
10
■ Το 87% των ερωτηθέντων αποζητούν πιο ουσιαστικές σχέσεις με τα brands ενώ μόνο το 17% πιστεύουν ότι τα brands ανταποκρίνονται σε κάτι τέτοιο. Εδώ εντοπίζεται ένα «χάσμα» μεταξύ καταναλωτών και brands: Τα τελευταία πιστεύουν ότι προσφέρουν πραγματική αξία στους καταναλωτές, που ξεπερνά τα στενά όρια της εμπορικής συναλλαγής, οι καταναλωτές όμως όχι.
■ Στο ερώτημα «Πιστεύετε ότι τα brands ζητούν τις προσωπικές σας πληροφορίες για να βελτιώσουν τα προϊόντα τους ή απλά για να αυξήσουν τα κέρδη τους;» τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά σχεδόν σε όλους τους κλάδους: σύμφωνα με τους καταναλωτές τα brands επωφελούνται πολύ περισσότερα από ό,τι οι ίδιοι τελικά.
■ Το 78% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι η γρήγορη και άμεση απάντηση σε αιτήματα ή/και παράπονά τους έχει μεγάλη σημασία για αυτούς (responsiveness).
■ Το 68% αποζητούν τη διαφάνεια και την ανοιχτή επικοινωνία από την πλευρά των brands και ειδικά για την προέλευση και τη διαδικασία παραγωγής των προϊόντων τους (involvement).
■ Το 58% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι έχει μεγάλη σημασία τα brands να έχουν μια ξεκάθαρη αποστολή-σκοπό. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι και το στοιχείο ότι το 52% των ερωτηθέντων περιμένει από τα brands να είναι φορείς θετικής αλλαγής στο κοινωνικό περιβάλλον ή στο πλαίσιο μιας κοινότητας (conviction).
■ Με ένα τρίτο post o David Armano τονίζει
ΤΟ 68% ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ ΑΠΟΖΗΤΑ ΤΗ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΕΥΡΑ ΤΩΝ BRANDS ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΟΥΣ
ότι οι καταναλωτές επιλέγουν ένα brand όχι μόνο με την καρδιά (emotional) και το μυαλό (rational) αλλά και με τη συνείδηση (societal). Όταν ψάχνω για ένα ζευγάρι αθλητικά παπούτσια, πιθανόν στην αρχή να επιλέξω τρεις μάρκες που ταιριάζουν στο στυλ μου (emotional). Μετά ξεχωρίζω τις δύο από αυτές που προσφέρουν τα προϊόντα τους value for money. Στο τέλος όμως επιλέγω εκείνη τη μάρκα που επιπλέον κάνει ειλικρινή διάλογο με τους καταναλωτές, παρέχει ενημέρωση
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ
ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ
brands ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑ
για τα προϊόντα της και τη δράση της, είναι πιο «ανοιχτή». Σύμφωνα με την έρευνα Consumer Confidence της Nielsen, ο δείκτης αισιοδοξίας των καταναλωτών σε παγκόσμιο επίπεδο σημείωσε στο κλείσιμο του 2014 μικρή πτώση και ανέρχεται στις 96 μονάδες. Η πτώση είναι αντίστοιχη σε όλες τις ηπείρους, με τη Βόρεια Αμερική, τις ασιατικές χώρες του Ειρηνικού και την Ωκεανία να συντηρούν τον μεγαλύτερο αριθμό αισιόδοξων πολιτών, ενώ η Ευρώπη παραμένει η πιο απαισιόδοξη ήπειρος του πλανήτη. Ειδικότερα για την Ευρώπη, η Δανία είναι η μόνη χώρα στην οποία πλειοψηφούν οι αισιόδοξοι πολίτες, ενώ επίσης στη Γερμανία και την Ελβετία πλειοψηφούν οριακά όσοι πιστεύουν ότι οι εργασιακές προοπτικές στη χώρα είναι θετικές. Στον αντίποδα, οι χώρες της Μεσογείου (Πορτογαλία, Ισπανία, Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα) και των Βαλκανίων (Σερβία, Κροατία, Σλοβενία, Βουλγαρία) συνεχίζουν να αποτελούν την πιο απαισιόδοξη «γειτονιά» του πλανήτη. Μεταξύ όλων των ανησυχιών που διακατέχουν τους Ευρωπαίους πολίτες, η εργασιακή ανασφάλεια, η πορεία της οικονομίας και η υγεία καταλαμβάνουν τις πρώτες θέσεις, ενώ έχει εξασθενήσει αρκετά ο φόβος από την απειλή πολέμου στην Ουκρανία, που
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ
ΤΡΕΙΣ ΣΤΟΥΣ ΤΕΣΣΕΡΙΣ ΕΡΩΤΩΜΕΝΟΥΣ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΣΕ ΚΡΙΣΗ ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΕΤΟΣ, ΕΝΩ ΕΝΑ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΛΙΤΩΝ ΠΡΟΣΠΑΘΟΥΝ ΣΕ ΣΤΑΘΕΡΗ ΒΑΣΗ ΝΑ ΠΕΡΙΚΟΨΟΥΝ ΤΑ ΕΞΟΔΑ ΤΟΥ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΟΥ ΤΟΥΣ
παρατηρήθηκε κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η Ελλάδα δεν διαφέρει σημαντικά, μόνο που στη δική μας περίπτωση είναι σχεδόν διπλάσια τα ποσοστά των πολιτών που ανησυχούν για την εργασία τους και το χρέος από ό,τι στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στο τελευταίο τρίμηνο του 2014 έχει αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό των Ελλήνων που ανησυχούν για το χρέος (32% έναντι 24%) ενώ έχει μειωθεί αντίστοιχα το ποσοστό όσων ανησυχούν για την εργασία τους (42% έναντι 47%).
Συνολικά, η Ελλάδα δείχνει να βρίσκεται σε φάση εύθραυστης ανάκαμψης, με τον δείκτη αισιοδοξίας να μειώνεται κατά 3 μονάδες αλλά να παραμένει σε επίπεδα υψηλότερα των προηγούμενων ετών. Ίσως το πιο ανησυχητικό στοιχείο της περιόδου είναι η κατακόρυφη μείωση στο ποσοστό όσων μπορούν να αποταμιεύουν κάποια χρήματα (21% έναντι 30%) και η αύξηση όσων δεν τους περισσεύουν καθόλου χρήματα (35% έναντι 30%). Συγχρόνως, τρεις στους τέσσερις ερωτώμενους εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η Ελλάδα θα παραμείνει σε κρίση το επόμενο έτος, ενώ ένα αντίστοιχο ποσοστό πολιτών προσπαθούν σε σταθερή βάση να περικόψουν τα έξοδα του νοικοκυριού τους (υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών). Οι κύριες ενέργειες περικοπής των εξόδων εντοπίζονται στην αγορά φθηνότερων προϊόντων μπακαλικής (τρόφιμα, είδη προσωπικής περιποίησης, είδη καθαρισμού σπιτιού), στη μείωση των δαπανών για διασκέδαση εκτός σπιτιού, για ρουχισμό, για παραγγελία έτοιμων γευμάτων στο σπίτι, αλλά και για διακοπές. Από τα παραπάνω, η μείωση των παραγγελιών έτοιμων γευμάτων στο σπίτι και η αγορά φθηνότερων ταχυκίνητων καταναλωτικών αγαθών φαίνεται ότι θα αποτελέσουν μόνιμη συνήθεια για μια μεγάλη μερίδα καταναλωτών, δηλαδή ακόμη κι όταν οι οικονομικές συνθήκες βελτιωθούν. ✒ 11
Κοιτώντας τα κομψά μπουκαλάκια ούζου, ντυμένα με παραδοσιακές στολές από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, είναι εύκολο να παρασυρθεί κανείς και να συμπεράνει πως πρόκειται για μια ευφάνταστη εταιρεία με τρόφιμα. Ρίχνοντας μια ματιά στις κούπες με τις φιγούρες των θεών, μπορεί να υποθέσει πως είναι μια νέα εταιρεία με σουβενίρ. Όμως τα gogreek είναι κάτι περισσότερο από αυτές τις δύο περιγραφές. Πίσω από το λογότυπό τους, κρύβεται μια ιδέα: η προβολή του ελληνικού πολιτισμού μέσα από τη δημιουργία ποιοτικών προϊόντων και υπηρεσιών, τα οποία χαρακτηρίζονται από design υψηλής αισθητικής. Ο γνωστός σχεδιαστής και creative director Γιώργος Γιώνας, ο άνθρωπος που οραματίστηκε τα προϊόντα και ξεκίνησε κάνοντας τα πρώτα τους σχέδια, συνεργάστηκε με την επιχειρηματία κ. Ελίνα Ψημίτη, πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο της εταιρείας Ψημίτη ΑΕ, προκειμένου η ιδέα gogreek να πάρει σάρκα και οστά. Ήδη από το 2010 δημιουργήθηκε το λογότυπο και άρχισε ο συστηματικός σχεδιασμός προϊόντων, ωστόσο μόλις τον Ιούλιο του 2014 ήταν πλέον έτοιμο το πρώτο από τα προϊόντα της μάρκας και ξεκίνησε η διανομή τους.
Γιώργος Γιώνας, Creative Director στην εταιρεία branding επικοινωνίας Yonas Design Ελίνα Ψημίτη, Πρόεδρος και Διευθύνουσα Σύμβουλος της εταιρείας ΨΗΜΙΤΗ ΑΕ
Επόμενη στάση:
Πολιτισμός Πείτε μας ποια είναι η gogreek;
Γ.Γ.: Η gogreek ξεκίνησε ως ιδέα που
στριφογύριζε στο μυαλό μου και στη συνέχεια πέρασε στο χαρτί με τη μορφή σχεδίων τα οποία έφτιαχνα στο περιθώριο των καθημερινών μου υποχρεώσεων. Η αρχική σκέψη ήταν απλή: ήθελα να υπάρχει μια σειρά προϊόντων που να διαπνέεται από ελληνικότητα, χωρίς να υστερεί σε σύγχρονο και εύληπτο design. Τη σκέψη μου αυτή μοιράστηκε η Ελίνα, η οποία αποφάσισε να στηρίξει σε πρακτικό και επιχειρηματικό επίπεδο το όλο εγχείρημα. Από το 2012 αρχίσαμε να εργαζόμαστε συστηματικά πάνω στο concept αυτό. Ε.Ψ.: Πρακτικά, πρόκειται για ένα σήμα,
Γ.Γ.: Κάτι ανάλογο έγινε και με τον
«Αγρότη» και την «Αγρότισσα», τα δύο ελαιόλαδα (ΠΟΠ Καλαμάτας και βιολογικό ΠΓΕ Λακωνίας αντιστοίχως) που ονομάζουμε «κύριο και κυρία Ελαιολάδου», για τα οποία το αρχικό μας πλάνο ήταν να κυκλοφορήσουν μόνο στο εξωτερικό. Η υψηλή ζήτηση και οι παραγγελίες που είχαμε στην Ελλάδα μάς έκαναν να αναθεωρήσουμε, οπότε τώρα θα διατίθενται και στην ελληνική αγορά.
μια μάρκα, η οποία μπορεί να αγκαλιάσει μια ευρεία προϊοντική ποικιλία με κοινό χαρακτηριστικό τον ελληνικό πολιτισμό. Η ελληνική ιστορία, η φιλοσοφία, η μυθολογία, η παράδοση αλλά και ο πλούτος της Η ιδέα gogreek ελληνικής διατροφής αποαποτελεί μια τελούν πηγές διαρκούς σύγχρονη θεώρηση έμπνευσης, που παίρνουν του ελληνικού τη μορφή των προϊόντων πολιτισμού, μέσα και αντικειμένων τα οποία από προϊόντα φιλοξενούνται κάτω από υψηλής ποιότητας το brand gogreek. Πώς αντιδρούν οι καταναλωτές και η αγορά στο στιλ των προϊόντων gogreek;
Ε.Ψ.: Με ενθουσιασμό, προτρέποντάς μας
να δημιουργήσουμε ακόμη περισσότερα προϊόντα. Οι αγοραστές ζητούν ολόκληρες σειρές προϊόντων, δεν περιορίζονται μόνο σε ένα ή δύο σχέδια, ενώ η σειρά “Oh... My Gods!”, που απεικονίζει το Δωδεκάθεο, απέκτησε fans πριν προλάβει 12
να κυκλοφορήσει κανονικά. Δεν είναι τυχαίο που οι μινιατούρες ούζου που έχουμε σχεδιάσει ονομάζονται gogreek collectibles: από την αρχή της κυκλοφορίας τους υπήρξαν αρκετοί συλλέκτες που εκδήλωσαν ενδιαφέρον, εκτιμώντας το σύνολο του προϊόντος μας, την ιδέα και το σχέδιο, πέρα από το πρώτης ποιότητας ούζο Μυτιλήνης που περιέχουν.
Ποια είναι τα προβλήματα και οι ευκαιρίες πώλησης της ελληνικότητας των προϊόντων;
Ε.Ψ.: Νομίζω πως ειδικά όταν αναφερόμαστε σε καταναλωτικά προϊόντα η ελληνικότητα είναι μια παρεξηγημένη έννοια. Για παράδειγμα, η ελληνική σημαία ή ο εύζωνας είναι ασυζητητί δύο σύμβολα συνυφασμένα με το ελληνικό στοιχείο. Όλοι είμαστε περήφανοι για τα σύμβολά μας. Όμως ένα κακοφτιαγμένο τσολιαδάκι made in China ή ένα κακοραμμένο μπλουζάκι με την ελληνική σημαία είναι στ’ αλήθεια αυτό που θέλουμε να συνδέσουμε με την έννοια της ελληνικότητας; Το λογικό συμπέρασμα
που προκύπτει –και απαντά με έναν τρόπο και στην ερώτησή σας– είναι πως η ελληνικότητα ενός προϊόντος δεν είναι αυταξία και δεν προάγει ούτε εμποδίζει τις πωλήσεις εξ ορισμού. Από την άλλη μεριά, η ελληνικότητα, όταν συνδυάζεται με σεβασμό, όραμα και υψηλή ποιότητα στο τελικό προϊόν, έχει τη δύναμη να συμβάλλει θετικά στις πωλήσεις. Σκέφτεστε να εμπλουτίσετε την γκάμα των προϊόντων που διαθέτετε;
Τα προϊόντα gogreek που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή (μινιατούρες ούζου, ελαιόλαδο, ελιές και κάποια διακοσμητικά/χρηστικά αντικείμενα, όπως μαξιλαράκια, σουβέρ, κούπες κ.λπ.) είναι μόνο η αρχή. Στόχος μας είναι να εμπλουτίζουμε διαρκώς τις δημιουργίες μας, τόσο σχεδιαστικά όσο και προϊοντικά.
οποία όπως διαφαίνεται θα ξεπεράσουν τα 150 ώς το καλοκαίρι. Επίσης, είμαστε πολύ ικανοποιημένοι από το γεγονός πως έχουμε ήδη αιτήματα για συνεργασίες και προτάσεις για εξαγωγές, οι οποίες αποτελούν και έναν από τους κύριους στόχους μας. Γ.Γ.: Οι προοπτικές του brand είναι
υπαρκτές κι εμείς αισιόδοξοι, ωστόσο ο τελικός κριτής είναι πάντα οι καταναλωτές. Η συνεχής αποδοχή και αναζήτηση των προϊόντων μας οδηγούν στην ανάπτυξη και τη διαρκή εξέλιξή του.
Γ.Γ.:
Μέχρι στιγμής ποια είναι η πορεία της μάρκας και ποιες είναι οι προοπτικές ανάπτυξής της;
Ε.Ψ.: Πήραμε στα χέρια μας το πρώτο
προϊόν μόλις πριν από μερικούς μήνες, στα τέλη Ιουλίου του 2014, οπότε είναι μάλλον νωρίς να μιλάμε για πορεία. Ωστόσο, είναι αισιόδοξο το γεγονός πως είμαστε ήδη σε περισσότερα από 20 σημεία πώλησης, τα
Πώς μπορεί το ελληνικό στοιχείο να γίνει trademark;
Ε.Ψ. & Γ.Γ.: Θεωρούμε πως το ελληνικό
στοιχείο δεν χρειάζεται να γίνει trademark, από την άποψη πως ένα trademark –που σημαίνει «σήμα κατατεθέν» στα ελληνικά– είναι εξ ορισμού περιοριστικό, ενώ η έννοια της ελληνικότητας είναι ευρύτατη. Αυτό που χρειάζεται για να αναδειχθεί το ελληνικό στοιχείο όπως του αξίζει, μέσα από κάθε επιχειρηματική προσπάθεια, είναι υψηλή ποιότητα και προσοχή στη λεπτομέρεια, τα οποία δείχνουν σεβασμό προς τον τελικό καταναλωτή. Αυτή είναι η αρχή που διέπει κάθε προϊόν gogreek και η υπόσχεσή μας για το μέλλον της μάρκας.
Ο σχεδιασμός Λογότυπο και προϊόντα έχουν σχεδιαστεί με στόχο την εύληπτη προβολή του ελληνικού πολιτισμού. Η αναγνώριση ήρθε άμεσα. Στις 18 Φεβρουαρίου, κατά τη διάρκεια του 4ου Συμποσίου Package & Label Design: Innovation, απονεμήθηκε στις μινατούρες ούζου «gogreek collectibles» τιμητική διάκριση καινοτομίας «Labela (Gold Label Awards)», για τη συσκευασία (ετικέτα) που, με πρωτοποριακό σχεδιασμό και εφαρμογή νέων τεχνολογιών, μεταμορφώνεται σε προϊόν που προάγει τον ελληνικό πολιτισμό.
Οι σειρές Αν και μετρά λιγότερο από ένα χρόνο ζωής, η μάρκα gogreek διαθέτει ήδη 3 ξεχωριστές προϊοντικές σειρές και αρκετές δεκάδες προϊόντων, ενώ επόμενες σειρές και ακόμα περισσότερα προϊόντα ετοιμάζονται πυρετωδώς. Προς το παρόν, κάτω από το λογότυπο gogreek θα βρείτε τις εξής σειρές: ✤ Ελληνικές Παραδοσιακές Φορεσιές που «ντύνουν» μινιατούρες ούζου: Zευγάρια από επιλεγμένες περιοχές της Ελλάδας. Τα σχέδια με τις παραδοσιακές φορεσιές κυκλοφορούν επίσης σε κούπες, μαξιλάρια κ.λπ. ✤ Oh... My Gods!: Η σειρά ξεκίνησε με τους δώδεκα Ολύμπιους θεούς. Έχουν ο καθένας το δικό του ουζάκι και την ιστορία του και εμφανίζονται σε χρηστικά ή διακοσμητικά αντικείμενα, όπως μαξιλαράκια, σουβέρ, πάνινα κουκλάκια κ.λπ. ✤ Τρόφιμα: Ο Κύριος και η Κυρία Ελαιολάδου (ΠΟΠ Καλαμάτας και βιολογικό ΠΓΕ Λακωνίας αντιστοίχως) καθώς και τα ερυθρόμορφα και μελανόμορφα βαζάκια με ελιές (εκπυρηνωμένες, βιολογικές και μη) έχουν ήδη κερδίσει τις εντυπώσεις.
Το μέλλον Αν και η ιδέα
www.gogreek.gr official fb page: facebook.com/gogreek.gr
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
gogreek είναι ακόμα στα πρώτα της βήματα, το μέλλον της προοιωνίζεται λαμπρό. Οι εξαγωγές είναι ένας από τους βασικούς στρατηγικούς στόχους της μάρκας. Υπάρχουν ήδη αιτήματα αγοράς από συλλέκτες και επιχειρήσεις του εξωτερικού. 13
Χτίστε
την επωνυμία της επιχείρησης στα κοινωνικά δίκτυα
H
προσωποποιημένη διαφήμιση –που διαφέρει από τη στόχευση κοινού– πρώτα από όλα ευνοεί τον καταναλωτή, καθώς μειώνει αισθητά τον διαφημιστικό θόρυβο και αυξάνει την αξία που ενέχει γι’ αυτόν. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πρωτοστατούν σε αυτήν την επανάσταση, μιας και γνωρίζουν την ταυτότητα του καταναλωτή σε όλες τις συσκευές από τις οποίες συνδέεται. Η μεγάλη επανάσταση στη σύγχρονη διαφήμιση, καθώς και στην τεχνολογία, είναι η χρήση δεδομένων CRM και πωλήσεων για τη στόχευση σε πραγματικό χρόνο του καταναλωτικού κοινού, μια κατάσταση που θα αλλάξει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο κάνουμε marketing.
14
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το 70% των marketers σκοπεύουν να αυξήσουν τη social media διαφημιστική δαπάνη μέσα στο 2015, περιλαμβανομένων και των mobile διαφημίσεων σε πλατφόρμες όπως το Facebook, το Twitter, το Instagram και το Snapchat. Επιπλέον, το 70% των marketers που προέρχονται από όλες τις βασικές κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών σκοπεύουν να αυξήσουν τα διαθέσιμα χρήματα για το organic social ή content marketing. Tο 67% των εταιρειών θα αυξήσουν τη δαπάνη για το mobile data tracking, ενώ το 66% θα ξοδέψουν περισσότερα σε mobile branded apps. Γενικότερα, το 84% των marketers σκοπεύουν να αυξήσουν ή να διατηρήσουν στα ίδια επίπεδα τη marketing δαπάνη τη φετινή χρονιά, ενώ το 38% πρόκειται να μετατοπίσουν μέρος του προγράμματός τους στα κοινωνικά δίκτυα. Η έκρηξη των κοινωνικών δικτύων είναι ιδιαίτερα εμφανής στις ΗΠΑ, όπου τα ποσά που θα διατεθούν φέτος για διαφήμιση σε αυτά αγγίζουν τα 8,5 δισ. δολ. Από εδώ αντιλαμβάνεται κανείς ότι τα κοινωνικά δίκτυα δίνουν άλλες διαστάσεις στον τομέα της διαφήμισης. Τα κοινωνικά δίκτυα, και γενικότερα το digital, έχουν ουσιαστικά αλλάξει τον χάρτη της διαφήμισης και της προβολής. Δεν μπορείς πλέον να κτίζεις μια εκστρατεία, μια στρατηγική επικοινωνίας ή ένα ετήσιο πλάνο χωρίς να τα λαμβάνεις υπ’ όψιν. Είναι απαραίτητα εργαλεία για την επικοινωνία. Μάλιστα, υπάρχουν και οι περιπτώσεις που κάποια brands έχουν ως βάση τους τα κοινωνικά δίκτυα και όχι την «παραδοσιακή» διαφήμιση. Όλα αυτά φυσικά θέλουν σωστή μελέτη, ανάλυση και πολλή προσοχή στη διαχείρισή τους, τονίζουν οι διαφημιστές. Τα ελληνικά brands δεν είναι ακόμη πλήρως εξοικειωμένα με την ανάγκη ένταξης του
YouTube
▲
Κανάλι προώθησης brands
Σημαντικά όμως είναι και τα στοιχεία αναφορικά με τον βαθμό που το YouTube συμβάλλει στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο τα brands επικοινωνούν με τον κόσμο και αλληλεπιδρούν με το καταναλω-
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
mobile marketing στο πλάνο επικοινωνίας τους. Τον τελευταίο χρόνο έχει δημιουργηθεί μια έντονη συζήτηση γύρω από τις αλλαγές στον αλγόριθμο του Facebook και στο τι βλέπει ή καλύτερα τι δεν βλέπει στη ροή του (newsfeed) ο χρήστης ως αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών. Λίγο πριν, η Google είχε πραγματοποιήσει σημαντικές αλλαγές, με στόχο να παρακάμψει κάποια επαγγελματικά τρικ και να πριμοδοτήσει το πρωτότυπο περιεχόμενο (content). Το Facebook αναφέρει ότι, σε σχετική έρευνα που έκανε, οι χρήστες απάντησαν πως επιθυμούν να βλέπουν περισσότερο περιεχόμενο από τις εταιρικές σελίδες που πραγματικά τους αφορά και λιγότερες αναρτήσεις με τις οποίες οι εταιρείες προωθούν εμφανώς τα προϊόντα τους (promotional posts). Στο πνεύμα αυτό, το Facebook ανακοίνωσε νέες αλλαγές και αυστηρότερους κανόνες ως προς τις μη πληρωμένες αναρτήσεις με τις οποίες οι εταιρείες προωθούν τα προϊόντα στις σελίδες τους. Ειδικότερα, με αυτές τις αλλαγές που θα ισχύσουν από το 2015, οι χρήστες θα βλέπουν όλο και λιγότερο: 1. Αναρτήσεις (posts) τα οποία τους ωθούν μονάχα στο να αγοράσουν ένα συγκεκριμένο προϊόν ή να κατεβάσουν μια εφαρμογή. 2. Posts που ζητούν αποκλειστικά από τους χρήστες να λάβουν μέρος σε μια κλήρωση ή σε έναν διαγωνισμό χωρίς κάποια άλλη πληροφορία. 3. Αναρτήσεις στις οποίες το περιεχόμενο χρησιμοποιείται αυτούσιο τόσο σε πληρωμένη διαφήμιση όσο και σε μη πληρωμένες αναρτήσεις στην εταιρική σελίδα.
τικό κοινό. Το 60% των Ελλήνων χρηστών του YouTube κοιτάζουν τα διαφημιστικά μηνύματα που εμπεριέχονται σε αυτό. Μάλιστα, επιτυγχάνεται brand recall σε πολύ μεγαλύτερο ποσοστό –τουλάχιστον κατά 35%– σε σύγκριση με άλλα μέσα επικοινωνίας. Ειδικά στις ηλικίες 15-35 η διείσδυση του YouTube και των μηνυμάτων του φτάνει στο 95% και πάνω. Σύμφωνα με τον Στέφανο Λουκάκο, Country Manager της Google Ελλάς, «στόχος μας ήταν να εμπνεύσουμε και να δημιουργήσουμε έναν οδηγό για brands
Προτεινόμενες κινήσεις για τα brands Με βάση τις νέες αλλαγές στο Facebook, οι χρήστες είναι πολύ πιο πιθανό να βλέπουν αναρτήσεις από εταιρικές σελίδες που έχουν πρωτότυπο περιεχόμενο που τους ενδιαφέρει και όχι απλά προωθητικά posts. Ειδικότερα, μερικές βέλτιστες κινήσεις για τις εταιρείες είναι:
■ Αντί να προωθούν απευθείας τα προϊόντα τους μέσα από την αντίστοιχη σελίδα τους στο Facebook, μπορούν να αναρτούν περιεχόμενο το οποίο οδηγεί με link στο blog ή το site της εταιρείας. Εκεί ο χρήστης μπορεί να πάρει όλη την πληροφορία που χρειάζεται και ενδεχομένως να παροτρυνθεί ακόμα και για να αγοράσει ή να ενημερωθεί περαιτέρω για δράσεις και ενέργειες της εταιρείας.
■ Δεν χρειάζεται να αναρτούμε περιεχόμενο που αφορά αποκλειστικά νέα της εταιρείας/brand. Είναι σημαντικό να στέλνουμε τον χρήστη από το Facebook στο blog μας, όπου θα μπορεί να διαβάζει πληροφορίες, με αναφορά και σε εξωτερικές πηγές, που αποδεικνύουν τη γνώση της εταιρείας για τον χώρο στον οποίο δραστηριοποιείται.
■ Ό,τι περιεχόμενο βάζουμε στις πληρωμένες διαφημίσεις στο Facebook δεν πρέπει να το χρησιμοποιούμε αυτούσιο και στις αναρτήσεις (posts) στη σελίδα μας. Το στοχευόμενο κοινό είναι διαφορετικό σε καθεμιά από αυτές τις περιπτώσεις. ✒
και διαφημιστικές εταιρείες ώστε, έχοντας ως αφετηρία επιτυχημένα παραδείγματα, να ανοίξουν διαύλους διαλόγου με τη διαρκώς αυξανόμενη κοινότητα των followers και fans που με ενθουσιασμό μοιράζονται τα ενδιαφέροντά τους στο YouTube. Το YouTube αξιοποιεί το video, το πλέον ισχυρό μέσο σύνδεσης, ταύτισης και επιρροής, και το αναβαθμίζει από μονόδρομη επικοινωνία σε μια αμοιβαία εμπειρία, προσκαλώντας brands και καταναλωτές να συνδεθούν, να δημιουργήσουν και να χτίσουν κοινότητες».
15
Συνεχης η επεκταση στο εξωτερικο Η διείσδυση μιας ελληνικής εταιρείας πληροφορικής στη διεθνή αγορά για να είναι επιτυχής, πρέπει να βασίζεται στην έρευνα, την εξειδίκευση, τη διαφοροποίηση και κυρίως στην προσφορά ανταγωνιστικών προτάσεων. Η αλματώδης ανάπτυξη του τομέα της πληροφορικής, σε συνδυασμό με την οικονομική συγκυρία των τελευταίων ετών, οδήγησε αρκετές ελληνικές επιχειρήσεις στο να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους εκτός συνόρων, προς ανεύρεση και εκμετάλλευση νέων ευκαιριών. Η διείσδυση μιας ελληνικής εταιρείας πληροφορικής στη διεθνή αγορά για να είναι επιτυχής, πρέπει να βασίζεται στην έρευνα, την εξειδίκευση, τη διαφοροποίηση και κυρίως στην προσφορά ανταγωνιστικών προτάσεων, στους τομείς στους οποίους δραστηριοποιείται. Οι ενέργειες μπορούν να γίνουν τόσο μέσω συνεργατών όσο και απευθείας. H PROFILE, κορυφαία εταιρεία πληροφορικής με εξειδίκευση στον χρηματοοικονομικό τομέα από το 1990 και με παρουσία εκτός των άλλων στο Λονδίνο, τη Γενεύη, το Ντουμπάι, τη Σιγκαπούρη και τη Λευκωσία, έχει επενδύσει στην ανάπτυξή της στο εξωτερικό με καινοτόμες λύσεις. Ειδικότερα στον τραπεζικό και επενδυτικό τομέα, η PROFILE έχει καταφέρει να αποκτήσει ήδη σοβαρό πελατολόγιο εκτός συνόρων, με αποτέλεσμα οι πωλήσεις να αντιπροσωπεύουν περίπου το 40% του τζίρου της. Τα τελευταία χρόνια, έχοντας δημιουργήσει ανταγωνιστικά προϊόντα, παρουσιάζεται ως κορυφαίος παίκτης στον χώρο από αναγνωρισμένους οίκους αξιολόγησης, όπως οι Celent, Aite, Gartner, Forrester, IBS κ.ά., οι οποίοι την κατατάσσουν σε υψηλές θέσεις με βάση τη λειτουργικότητα και την τεχνολογία των συστημάτων. Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατη αξιολόγηση της εταιρείας Aite για την ανάγκη χρήσης τεχνολογίας στον τομέα του Independent Wealth Management, η PROFILE εμφανίζεται ανάμεσα στους 10 κορυφαίους οίκους λογισμικού για τον κλάδο. Η έμπρακτη αναγνώριση της εταιρείας από διεθνείς οίκους συμπληρώνεται με τη συμμετοχή της στο Fintech report της Harrington Starr για τις λύσεις διαχείρισης επενδύσεων (IMSplus) και τραπεζικών εργασιών (FMS.next), καθώς και με την αξιολόγησή της ανάμεσα σε διεθνείς εταιρείες ως “The best place to work”. Επιπροσθέτως, η αναγνώριση της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας των προϊόντων της υποστηρίζεται και με διεθνείς διακρίσεις, όπως τα βραβεία “Best Wealth Management Software ProviderEurope 2014” από το Global Banking and Finance Review, “Best Technology Solutions for Portfolio Management” από τα Hedge Fund 16
Awards κ.ά. Παράλληλα, η εταιρεία έχει ήδη προταθεί ως υποψήφια για βράβευση στις κατηγορίες “Best Asset Μanagement Software” από τα FinTech Innovation Awards (Bobsguide-Payment eye) και ως “Technology Firm” από τα MENA Insurance Awards. Ο όμιλος PROFILE αυξάνει συνεχώς το πελατολόγιο του στο εξωτερικό με χαρακτηριστικά παραδείγματα τις υλοποιήσεις των εξειδικευμένων λύσεων για wealth management, mobile & web banking, σε γνωστή ελβετική τράπεζα, Peer-to-Peer Lending στο Λονδίνο και λύσεις Asset Management - Family Offices σε γνωστούς διεθνείς οργανισμούς και ασφαλιστικές εταιρείες. H προσπάθεια της εταιρείας επικεντρώνεται σε λύσεις υψηλής προστιθέμενης αξίας όπως το Mobius Platform, για ολοκληρωμένη διαχείριση των επενδυτικών εργασιών μέσω κινητών συσκευών και εφαρμογές online διαχείρισης των εργασιών τόσο για τους επαγγελματίες διαχειριστές επενδύσεων όσο και για τους πελάτες τους. «Στις βλέψεις μας είναι η περαιτέρω ενίσχυση των εργασιών της εταιρείας αξιοποιώντας τα προαναφερθέντα επιτεύγματα. Ειδικότερα, στοχεύουμε τόσο στη δυναμική επέκταση του πελατολογίου μας διεθνώς όσο και στην ανάπτυξη αλλά και απόκτηση τεχνογνωσίας σε τομείς που παρουσιάζουν ιδιαίτερο επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Για την επίτευξη των στρατηγικών μας στόχων, επενδύουμε στην ανάπτυξη των λύσεών μας καθώς και στην ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού στις περιοχές που έχουμε παρουσία, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Ελβετία και η Μέση Ανατολή. Επιπροσθέτως, ενισχύουμε τη διεθνή αναγνωρισιμότητα της εταιρείας μέσω εξειδικευμένων συνεδρίων και με τη χρήση ηλεκτρονικών πολυμέσων. Κυρίως δε, διευρύνουμε τις διεθνείς μας συνεργασίες με partners για την αντιπροσώπευση των λύσεών μας στο εξωτερικό. Το μοντέλο λειτουργίας της PROFILE σε τρία χρόνια θα προσομοιάζει περισσότερο με αυτό μιας εξειδικευμένης πολυεθνικής, παρά μιας παραδοσιακής ελληνικής εταιρείας» δηλώνει ο κ. Χ. Στασινόπουλος, CEO της PROFILE. Σημειώνεται ότι η PROFILE πρόκειται να επανδρώσει τα γραφεία της στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα με νέο και εξειδικευμένο προσωπικό, ενώ το δίκτυο των επίσημων συνεργατών που αντιπροσωπεύουν τις λύσεις της στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και την Ασία ξεπερνά τους δέκα και αναμένεται να ενισχυθεί περαιτέρω εντός του 2015.
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
17
Κυριάκος Λουφάκης Πρόεδρος του ΣΕΒΕ
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΠΩΝΥΜΙΕΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΑΓΟΡΑ ✒ της Λέττας Καλαμαρά
Ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ (Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος), κ. Κυριάκος Λουφάκης, τονίζει πως στον σύνδεσμο θεωρείται αναγκαία η συνολική προσέγγιση για το Nation Branding της Ελλάδας. Πρέπει ο καθένας μας και όλοι μαζί να γίνουμε πρεσβευτές της χώρας μας στο εξωτερικό. 18
■ Κύριε Λουφάκη, ποια είναι η εικόνα των ελληνικών επώνυμων εταιρειών, προϊόντων και υπηρεσιών στη διεθνή αγορά; Η κρίση, όπως συνέβη σε όλους τους τομείς της οικονομίας, επηρέασε σημαντικά το ελληνικό brand name στην ευρωπαϊκή και διεθνή αγορά. Ενώ μετά το 2004 το ελληνικό brand name βρισκόταν ψηλά, χάρη στους Ολυμπιακούς Αγώνες, δυστυχώς δεν το εκμεταλλευτήκαμε, προτιμώντας την ασφάλεια της εσωτερικής αγοράς και ακολουθώντας τον κανόνα της ήσσονος προσπάθειας. Δυστυχώς την περίοδο της κρίσης που ακολούθησε, η εικόνα της Ελλάδας στο εξωτερικό αμαυρωνόταν σε καθημερινή βάση με αρνητικά δημοσιεύματα, γεγονός που στοίχισε τα μέγιστα στους Έλληνες εξαγωγείς. Σήμερα η κατάσταση είναι ελαφρώς βελτιωμένη, δηλαδή έχουμε περάσει «από το αρνητικό μήνυμα στην επιφυλακτικότητα». Ωστόσο, οι ξένοι αγοραστές επιμένουν να είναι εξαιρετικά επιφυλακτικοί. Η αξιοπιστία των ελληνικών προϊόντων παραμένει χαμηλή, ενώ οι εταιρείες δεν επενδύουν στην άυλη αξία που λέγεται branding, δεν έχουν ουσιαστικά αναπροσαρμόσει τις δομές τους, ώστε να το υποστηρίζουν. Ωστόσο, υπάρχουν επιτυχημένες μεμονωμένες προσπάθειες-success stories και εκτός ελληνικών συνόρων, που αξίζουν συγχαρητηρίων. Πέρα από τον αγροδιατροφικό κλάδο, που είναι περισσότερο ταυτισμένος με την εικόνα της χώρας μας στο εξωτερικό, πρέπει να προβάλλονται σημαντικές προσπάθειες και από άλλους κλάδους, όπως τα δομικά υλικά (ενδεικτικά επιτυχημένες εταιρείες διεθνώς: Alumil, Isomat, Olympia Electronics), τα κοσμήματα (ενδεικτικά: Folli Follie), αλλά και από κλάδους που δεν είναι παραδοσιακά εξωστρεφείς για τη χώρα μας, όπως τα καλλυντικά, που ωστόσο στο εξωτερικό έχουν επιτυχία (ενδεικτικά: Korres και Apivita). Οι ελληνικές ετικέτες με διεθνή αναγνωρισιμότητα αποτελούν “brand ambassadors” της Ελλάδας στο εξωτερικό, ενώ έχουν ήδη δημιουργήσει τη «μαγιά» υπεραξίας πάνω στην οποία μπορούν να χτίσουν οι μικρότερες εταιρείες του κλάδου που προσπαθούν να αποκτήσουν διεθνή δραστηριότητα. Στον ΣΕΒΕ θεωρούμε αναγκαία τη συνολική προσέγγιση για το Nation Branding της Ελλάδας. Πρέπει να γίνει από όλους μας αντιληπτό ότι υπάρχει τεράστια αναξιοποίητη υπεραξία γύρω από το brand «Ελλάδα», την οποία πρέπει να αξιοποιήσουμε και να προβάλουμε σωστά. Πρέπει ο καθένας μας και όλοι
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΙΚΕΤΕΣ ΜΕ ΔΙΕΘΝΗ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΜΟΤΗΤΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ “BRAND AMBASSADORS” ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ, ΕΝΩ ΕΧΟΥΝ ΗΔΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΤΗ «ΜΑΓΙΑ» ΥΠΕΡΑΞΙΑΣ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΧΤΙΣΟΥΝ ΟΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ
μαζί να γίνουμε πρεσβευτές της χώρας μας στο εξωτερικό.
■ Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής επισημαίνει πως οι ελληνικές ΜμΕ δυσκολεύονται να διεκδικήσουν μερίδιο στις αγορές του κόσμου. Ποια είναι η βέλτιστη στρατηγική για τη βελτίωση αυτής της κατάστασης; Είναι γεγονός ότι το μικρό μέγεθος της πλειοψηφίας των ελληνικών επιχειρήσεων καθιστά δύσκολη και πολύ κοστοβόρο την επιτυχή είσοδο σε νέες αγορές. Μοιραία, δυσκολεύονται να διεκδικήσουν μερίδιο στις αγορές του κόσμου με ένα ισχυρό brand, γιατί μια πολύ μικρή εταιρεία δεν μπορεί να κάνει επιτυχημένο, διεθνώς ανταγωνιστικό branding. Συνεπώς, το μικρό μέγεθος μιας επιχείρησης καθιστά στρατηγικά αναγκαία τη συνεργασία με άλλες επιχειρήσεις με διάφορες μορφές, είτε οριζόντια για συμπλήρωση δυνάμεων, είτε κάθετα για πλεονεκτήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα, με τη δημιουργία ενός cluster. Η ιδέα είναι να βρούμε επιχειρήσεις που είτε δραστηριοποιούνται στον ίδιο κλάδο (όπως μια ομάδα παραγωγών, στο πλαίσιο μιας συμβολαιακής γεωργίας) είτε ανήκουν σε διαφορετικούς αλλά συμπληρωματικούς κλάδους (όπως προϊόντα delicatessen), οι οποίες θα αλληλοβοηθηθούν στην πραγματοποίηση των εξαγωγών τους. Παράλληλα, οι επιχειρήσεις που θα συμμετέχουν στο cluster μπορούν να έχουν κατά περίπτωση οικονομίες κλίμακας, συνέργειες σε θέματα έρευνας, καινοτομίας, τεχνολογικής ανάπτυξης και πιστοποίησης, αύξηση στην παραγωγικότητα, κοινά δίκτυα διανομής, προσέλκυση ζήτησης. Ωστόσο, η επιτυχημένη λειτουργία ενός cluster εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την
ικανότητα και την πραγματική ελεύθερη βούληση των ανθρώπων να δημιουργούν σχέσεις και να συμμετέχουν σε δίκτυα, καθώς και από τη διάθεσή τους να μοιραστούν πληροφορίες. Στη χώρα μας μέχρι σήμερα ελάχιστα cluster έχουν δουλέψει και επιτύχει μέχρι στιγμής επί της ουσίας και οι λόγοι επιτυχίας μπορεί να είναι διαφορετικοί για το καθένα από αυτά. Ποιος είναι ο βασικός λόγος που οι περισσότερες προσπάθειες έχουν αποτύχει; Οι Έλληνες επιχειρηματίες δεν βιώνουμε το μότο «ισχύς εν τη ενώσει», δεν έχουμε κουλτούρα συλλογικότητας και συνεργατικότητας. Για την επιτυχία του όποιου εγχειρήματος πρέπει πρώτα οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη συνεργασίας και να έχουν την κοινή πεποίθηση ότι τα οφέλη θα είναι αμοιβαία.
■ Ποια είναι τα σημεία στα οποία εστιάστηκε το εγχειρίδιο εξαγωγών που παρουσίασε πρόσφατα ο ΣΕΒΕ, με στόχο τη διευκόλυνση της εξαγωγικής δραστηριότητας των επιχειρήσεων; Κατ’ αρχήν, να αποσαφηνίσω σε τι αφορά το εν λόγω εγχειρίδιο εξαγωγών: ο ΣΕΒΕ, υπηρετώντας τον σκοπό του για ενίσχυση της εθνικής εξωστρέφειας και διευκόλυνση της πρόσβασης των ελληνικών επιχειρήσεων στις διεθνείς αγορές μέσα από την ανάπτυξη ολοκληρωμένων εργαλείων, εκπόνησε το «Εγχειρίδιο Εξαγωγών», στο πλαίσιο του έργου “Trade without borders for the companies of Greece-the former Yugoslav Republic of Macedonia Interregional Area”, με ακρωνύμιο TRAWBOR, ένα πρόγραμμα που υλοποιεί ο ΣΕΒΕ ως επικεφαλής εταίρος. Πρόκειται για έναν εύχρηστο οδηγό, μία βήμα προς βήμα ανάλυση των σταδίων της διεθνοποίησης μιας επιχείρησης, ξεκινώντας από τη διάγνωση του επιπέδου της εξαγωγικής ετοιμότητάς της έως το τελικό στάδιο αποπληρωμής της παραγγελίας. Ιδιαίτερη σημασία δώσαμε στην ενότητα των τελωνειακών και φορολογικών διαδικασιών και των απαιτούμενων εγγράφων για την υλοποίηση της εξαγωγής, παρέχοντας όλη την απαραίτητη πληροφορία για τον επιχειρηματία, έτσι ώστε να μπορεί να αναπτύξει τις ικανότητές του σε σχέση με τις εξαγωγές, αλλά και να είναι σε θέση να τις επεκτείνει και να τις εμπλουτίζει συνεχώς. Πιο συγκεκριμένα, τα σημεία στα οποία εστιάστηκε το «εγχειρίδιο εξαγωγών» είναι τα εξής: 19
ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΕΓΕΘΟΣ ΜΙΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΚΑΘΙΣΤΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΑΛΛΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΟΡΦΕΣ, ΕΙΤΕ ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΓΙΑ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ ΔΥΝΑΜΕΩΝ ΕΙΤΕ ΚΑΘΕΤΑ ΓΙΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΥΣΙΔΑ, ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ CLUSTER
1. Διάγνωση επιπέδου εξαγωγικής ετοιμότητας 2. Εξαγωγικά κίνητρα της επιχείρησης (ενδογενή και εξωγενή) 3. Προϊοντική στρατηγική ανάπτυξης 4. Διαδικασία έρευνας αγοράς 5. Κ ατάρτιση εξαγωγικού μίγματος μάρκετινγκ και κατάρτιση εξατομικευμένου export marketing plan-τα βασικά βήματα 6. Τρόποι (πώληση, διανομή, αντιπροσώπευση κ.λπ.) και μορφές συνεργασίας για επέκταση σε νέες αγορές 7. Διαδικασία εκτέλεσης παραγγελιών εξωτερικού, τιμολόγησης, αποστολής-μεταφοράς και ασφάλισης εμπορευμάτων και εξαγωγικών πιστώσεων 8. Ό ροι παράδοσης (incoterms) και όροι πληρωμής διεθνών συναλλαγών 9. Τ ελωνειακές και φορολογικές διαδικασίες και απαιτούμενα έγραφα εξαγωγής, τόσο για ενδοκοινοτικές συναλλαγές όσο και για εξαγωγές 10. Ιδιαιτερότητες, αρμοδιότητες και τρόποι επίλυσης διεθνών εμπορικών διαφορών και υπόδειγμα σύμβασης διεθνούς πώλησης
■ Υπάρχουν αντίστοιχα συμβουλές και τακτικές για τη δημιουργία ισχυρών ελληνικών επωνυμιών σε διεθνές επίπεδο; 1. Η δημιουργία ισχυρού brand απαιτεί τη 20
δέσμευση από την πλευρά της διοίκησης, πρέπει να αποτελεί δηλαδή και διοικητικό στόχο. 2. Πρόκειται για μια μεσοπρόθεσμη (και όχι βραχυπρόθεσμη) επένδυση της εταιρείας, η οποία θα πρέπει πάντα να γίνεται με στρατηγική και συγκεκριμένα βήματα. Είναι μια προσπάθεια που θα πρέπει να έχει συνέχεια και συνέπεια. 3. Για να κάνεις branding χρειάζεται να προβάλλεις ένα συγκεκριμένο χαρακτηριστικό. Ας πάρουμε για παράδειγμα το ελληνικό γιαούρτι ή το λάδι ή το κρασί. Αν λόγω του μικρού μεγέθους των επιχειρήσεων δεν μπορεί να ξεχωρίσει κάποιο όνομα και να γίνει brand, μπορούμε να δημιουργήσουμε brand στο προϊόν. Όπως έγινε με το ελληνικό γιαούρτι (βέβαια τα οφέλη τα καρπώνονται στη συγκεκριμένη περίπτωση τρίτοι), αντίστοιχα, brand θα μπορούσε να γίνει το ελληνικό κρασί (όπως έχει γίνει με το γαλλικό, δηλαδή ζητείται «γαλλικό κρασί» και όχι κάποια συγκεκριμένη ετικέτα). Αυτό θα μπορούσε να είναι το αποτέλεσμα στοχευμένων clusters γύρω από κάποιο προϊόν. 4. Η επιχείρηση θα πρέπει να επενδύσει στις δομές της, στην εικόνα των προϊόντων της, στην ανάπτυξη ορθών προωθητικών πρακτικών, διότι branding δεν είναι μόνο η διαφήμιση, αλλά η συνολική παρουσία της επιχείρησης, έτσι όπως προβάλλεται από τον κάθε εργαζόμενο, εντός και εκτός γραφείου. Αυτό μάλιστα ενισχύεται ακόμη περισσότερο στο εξωτερικό, όπου στον ξένο αγοραστή υπάρχει μεγαλύτερος ο «φόβος του άγνωστου». 5. Κάθε απόφαση που λαμβάνεται από την επιχείρηση, θα πρέπει να ισχυροποιεί το brand στην κάθε αγορά στην οποία απευθύνεται και να είναι συνεπής με τη δέσμευση αξίας που έχει ορίσει.
■ Κάνοντας μια αποτίμηση της πορείας των ελληνικών εξαγωγών την τελευταία πενταετία, τι παρατηρείτε και ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για την επόμενη διετία τουλάχιστον; Οι ελληνικές εξαγωγές, μετά την εντυπωσιακή άνοδο κατά 57,1% συνολικά το διάστημα 2009-2013, από τον Ιανουάριο του 2013 μέχρι και σήμερα, καταγράφουν πτωτική πορεία, με ρυθμό -4,4% στο εννεάμηνο 2014 σε ετήσια βάση. Η Ελλάδα το 2014 παραμένει μια κλειστή οικονομία. Οι εξαγωγές αγαθών
μας παραμένουν χαμηλά σε εξειδίκευση και προστιθέμενη αξία, ενώ ως ποσοστό ΑΕΠ το α’ εξάμηνο του 2014 υπολογίζονται σε 15% (η χαμηλότερη επίδοση στην ΕΕ-28, όταν αντίστοιχα ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ανέρχεται σε 35%). Ωστόσο, οι δυνατότητες μεγαλύτερης συνεισφοράς των ελληνικών εξαγωγών στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι μεγάλες και παραμένουν ανεκμετάλλευτες. Η κόπωση των ελληνικών εξαγωγών οφείλεται σε πλήθος παραγόντων και προβλημάτων, που επιδρούν αρνητικά στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, όπως η γραφειοκρατία, το μη μισθολογικό κόστος, το ενεργειακό κόστος, η υψηλή φορολογία, η έλλειψη κρίσιμων υποδομών κ.ά. Όλα αυτά υπερκαλύπτουν την ελάφρυνση του μισθολογικού κόστους, που μειώθηκε περισσότερο από το δέον. Η κοινή αιτία βρίσκεται στο παράλογα υψηλό φορολογικό κόστος. Παρόλα αυτά, το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν και παραμένει αυτό της έλλειψης ρευστότητας και κεφαλαίων κίνησης στις επιχειρήσεις. Πρέπει να γίνει σαφές ότι το περιθώριο ανάπτυξης των ελληνικών εξαγωγών είναι μεγάλο και τα βήματα προόδου των Ελλήνων εξαγωγέων που έχουν γίνει μέχρι σήμερα –μέσα σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης– είναι πολύ σημαντικά. Το παρατεταμένο πρόβλημα έλλειψης ρευστότητας και το σημαντικό κενό χρηματοδότησης έχουν κοστίσει τα μέγιστα στην παραγωγική δυναμικότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Η αποκατάσταση ομαλών συνθηκών χρηματοδότησης στην οικονομία, με τη χρήση τραπεζικών αλλά και εναλλακτικών μη τραπεζικών μηχανισμών χρηματοδότησης, θα δώσει νέα ώθηση στον παραγωγικό και εξαγωγικό τομέα και θα οδηγήσει την ελληνική οικονομία σε μια νέα και σταθερή αναπτυξιακή τροχιά. ✒
ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΑΠΟ ΟΛΟΥΣ ΜΑΣ ΑΝΤΙΛΗΠΤΟ ΟΤΙ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΕΡΑΣΤΙΑ ΑΝΑΞΙΟΠΟΙΗΤΗ ΥΠΕΡΑΞΙΑ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ BRAND «ΕΛΛΑΔΑ», ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΠΡΟΒΑΛΟΥΜΕ ΣΩΣΤΑ
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
21
Mε την παρουσίαση της λύσης «EYE», που αφορά στην απομακρυσμένη παρακολούθηση και διαχείριση υποδομών σε πλήθος εκθέσεων, ξεκινά το 2015 για την TELCOSERV.
Η εταιρεία παράγει, καινοτομεί και επενδύει στην αγορά τηλεπικοινωνιών και στην ευρύτερη αγορά των νέων τεχνολογιών, ακολουθώντας τις σύγχρονες τάσεις σε έναν άκρως απαιτητικό χώρο. ■ Ποια είναι η δραστηριότητα της ΤELCOSERV; H TELCOSERV είναι μια αμιγώς ελληνική εταιρεία, που ιδρύθηκε το 2010 και δραστηριοποιείται στην αγορά των τηλεπικοινωνιών, σχεδιάζοντας και παρέχοντας προϊόντα και υπηρεσίες για τηλεπικοινωνιακά δίκτυα, αποσκοπώντας στην ασφαλή, αδιάλειπτη και αξιόπιστη λειτουργία των υποδομών των πελατών μας.
Αθανάσιος Τζαφέρης Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΖΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟ 2015 ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ «EYE», ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΜΑΚΡΥΣΜΕΝΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΣΕ ΠΛΗΘΟΣ ΕΚΘΕΣΕΩΝ, ΜΙΑ ΕΚ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΙΝΑΙ ΤΟ MWC ΣΤΗ ΒΑΡΚΕΛΩΝΗ
22
■ Ποιες είναι οι προϋποθέσεις προώθησης και καθιέρωσης μιας ελληνικής καινοτομίας και επωνυμίας στη διεθνή αγορά τεχνολογίας; Η διεθνής αγορά τεχνολογίας είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική, καθιστώντας δύσκολη την καθιέρωση σε αυτή. Όταν δε μια εταιρεία προέρχεται από μια χώρα όπως η Ελλάδα, η οποία δεν είναι συνυφασμένη με την ανάπτυξη νέων τεχνολογιών, απαιτείται τεράστια προσπάθεια και αφοσίωση στις αρχές της αριστείας και της καινοτόμου δημιουργικότητας. ■ Σχεδιάζετε περαιτέρω συμμετοχή της εταιρείας σε διεθνή προγράμματα και projects; Η προσπάθεια προώθησης των προϊόντων της TELCOSERV στην ελληνική και τη διεθνή αγορά είναι συνεχής, μέσω της συμμετοχής μας σε διάφορα προγράμματα και εκθέσεις. Για παράδειγμα, προγραμματίζουμε για το 2015 την παρουσίαση της λύσης «EYE», που αφορά στην απομακρυσμένη παρακολούθηση και διαχείριση υποδομών σε πλήθος εκθέσεων, μία εκ των οποίων είναι το MWC στη Βαρκελώνη. ■ Πού βασίζεται η ελληνικότητα των προϊόντων και υπηρεσιών της TELCOSERV; Η Ελλάδα διαθέτει αξιόλογο έμψυχο δυναμικό, το οποίο υπό τις κατάλληλες συνθήκες μπορεί να παράξει καινοτομία. Δεν είναι λίγοι οι Έλληνες μηχανικοί οι οποίοι διακρίνονται εντός και εκτός της χώρας μας και βασικός στόχος της TELCOSERV είναι να επενδύει σε τέτοιους ανθρώπους. Αυτός ο στόχος γίνεται ιδιαίτερα επιτακτικός στις ημέρες μας. Τα προϊόντα της TELCOSERV έχουν αναπτυχθεί 100% όσον αφορά τόσο το hardware όσο και το software από Έλληνες μηχανικούς. ■ Ποιες είναι οι προοπτικές ανάπτυξης στον τομέα στον οποίο δραστηριοποιείται η εταιρεία και ποιες είναι οι τεχνολογικές τάσεις; Η αγορά των τηλεπικοινωνιών και η ευρύτερη αγορά των νέων τεχνολογιών διαθέτει ιδιαίτερη δυναμική, δίνοντας σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης. Οι τεχνολογικές τάσεις αλλάζουν και εξελίσσονται διαρκώς, μία εξ αυτών δε είναι η χρήση έξυπνων συστημάτων απομακρυσμένης επίβλεψης και διαχείρισης υποδομών. Η τάση αυτή είναι παγκόσμια, δεδομένης της πολυπλοκότητας των υπό διαχείριση υποδομών, της ανάγκης για έλεγχο του κόστους λειτουργίας και των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα δίκτυα υψηλών ταχυτήτων 4ης γενιάς και οι έξυπνες συσκευές. Η TELCOSERV, απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τις τάσεις και τις ανάγκες της αγοράς, έχει αναπτύξει ένα τέτοιο σύστημα, του οποίου η καινοτομία στηρίζεται τόσο στη μονάδα που εγκαθίσταται απομακρυσμένα όσο και στο «EYE», την κεντρική πλατφόρμα παρακολούθησης και διαχείρισης.
ΤELCOSERV ΕπEνδυση στην καινοτομIα Κινητήριος μοχλός ανάπτυξης το έμψυχο δυναμικό μας!
Η TELCOSERV A.E. ιδρύθηκε το 2010 έχοντας ως στόχο την παροχή ολοκληρωμένων καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας σε παρόχους τηλεπικοινωνιών, για τον σχεδιασμό, τη δημιουργία και την επίβλεψη των υποδομών τους. Η εταιρεία μας, αξιοποιώντας την τεχνογνωσία του ανθρώπινου δυναμικού της, έχει δώσει ιδιαίτερο βάρος στον σχεδιασμό και την ανάπτυξη πρωτοποριακών, καινοτόμων προϊόντων, στοχεύοντας στην ικανοποίηση των απαιτήσεων των πελατών μας και των αναγκών της αγοράς. Σημαντικότατο επίτευγμα της δραστηριότητάς μας είναι ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η παραγωγή ενός Συστήματος Παρακολούθησης και Διαχείρισης Υποδομών δικτύου. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά ισχυρό σύστημα, το οποίο αποτελείται από την απομακρυσμένη μονάδα hardware και το «EYE», την κεντρική πλατφόρμα παρακολούθησης και διαχείρισης υποδομών. Το σύστημα έχει σχεδιαστεί και αναπτυχθεί για την παρακολούθηση των περιβαλλοντολογικών συνθηκών (θερμοκρασία, υγρασία, κίνηση κτλ.) και την απομακρυσμένη παρακολούθηση και διαχείριση τηλεπικοινωνιακών ή άλλων υποδομών (γεννήτριες, συστήματα αδιάλειπτης λειτουργίας, δεξαμενές καυσίμου κ.λπ.), όλα σε μια ενιαία καινοτόμο πλατφόρμα και για όλους τους απομακρυσμένους και τοπικούς χώρους.
Με τη χρήση του συγκεκριμένου συστήματος μπορεί να διασφαλισθεί: ■ Η ομαλή εκτέλεση όλων των κρίσιμων λειτουργιών της επιχείρησης χωρίς διακοπή. ■ Η ανίχνευση κάθε δυσλειτουργίας των εποπτευομένων υποδομών, ώστε να προληφθούν προβλήματα στη λειτουργία. ■ Η μείωση λειτουργικών εξόδων με την αποφυγή άσκοπων επισκέψεων στις υπό επίβλεψη υποδομές. ■ Ο έλεγχος και η βελτιστοποίηση της χρήσης των πόρων, με αποτέλεσμα τη βελτίωση στη λειτουργία της επιχείρησης. ■ Η ενιαία και κεντρική διαχείριση των υποδομών. Για την επίτευξη των παραπάνω η TELCOSERV A.E. έχει επενδύσει τόσο σε υποδομές και υπερσύγχρονο εξοπλισμό όσο και σε ταλαντούχο ανθρώπινο δυναμικό.
Φαβιέρου 6, Μεταμόρφωση, τηλ.: 210 5137460, www.telcoserv.gr
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
23
ΔΙΑΣΤΗΜΑ: Α’ ΤΡΙΜΗΝΟ 2009 - Α’ ΤΡΙΜΗΝΟ 2014
Ανάλυση Ελληνικού Εξωτερικού Εμπορίου Οι εξαγωγές αποτελούν το «κλειδί» για την αναθέρμανση της ελληνικής οικονομίας. Με δεδομένη την αδυναμία της εγχώριας αγοράς να καλύψει την προσφορά, οι ελληνικές επιχειρήσεις καλούνται να αξιοποιήσουν την ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου (πρόβλεψη για 3,7% αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ το 2014, σύμφωνα με το ΔΝΤ), ενισχύοντας τη δραστηριότητά τους σε νέες αγορές και κλάδους που έχουν δυναμική.
24
K
ατά το διάστημα 2009-2013 –μέσα σε συνθήκες οικονομικής ύφεσης– οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν συνολικά κατά 56,3% (με πετρελαιοειδή) και 18% (χωρίς πετρελαιοειδή), επενδύοντας στη διαφοροποίηση των αγορών-στόχων, αφού το ίδιο διάστημα η ύφεση στην Ευρωζώνη –που αποτελεί τον βασικότερο εμπορικό εταίρο της χώρας– δεν έδειχνε σημάδια βελτίωσης. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η αύξηση στις εξαγωγές πετρελαιοειδών, ως αποτέλεσμα της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της βιομηχανίας διύλισης αργού πετρελαίου της χώρας μας, μετά από μια περίοδο έντονης επενδυτικής δραστηριότητας (2008-10). Ταυτόχρονα, με την πτώση των εισαγωγών το ίδιο διάστημα, το εμπορικό έλλειμμα βελτιώθηκε συνολικά κατά 43%, ενώ σε αξία το 2013 διαμορφώθηκε σε 19,3 δισ. ευρώ. Ωστόσο, από τον Δεκέμβριο του 2012 και έπειτα ξεκίνησε μια κάμψη της ανοδικής πορείας των ελληνικών εξαγωγών, με μικρές διακυμάνσεις, ενώ από τον Οκτώβριο του 2013 μέχρι και τον Μάρτιο του 2014 η πορεία των εξαγωγών μας είναι καθοδική. Αυτό, σε συνδυασμό με την εκ νέου άνοδο των ελληνικών εισαγωγών, είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση του εμπορικού ελλείμματος κατά 3,4% το α’ τρίμηνο του 2014 σε ετήσια βάση, όταν σε αξία υπολογίζεται σε 5,4 δισ. ευρώ. Στο διάγραμμα 1 αποτυπώνεται η πορεία των ελληνικών εξαγωγών ανά τρίμηνο από το 2009 μέχρι και το α’ τρίμηνο του 2014, με και χωρίς πετρελαιοειδή, ενώ γίνεται εμφανής η συνεισφορά των πετρελαιοειδών στη συνολική άνοδο των ελληνικών εξαγωγών στο υπό εξέταση διάστημα. Στο διάγραμμα 2 αποτυπώνεται η διαχρονική πορεία του εμπορικού ελλείμματος, συγκεκριμένα η σημαντική βελτίωση μέχρι και το α’ τρίμηνο του 2013 και έκτοτε η επιδείνωσή του.
Διάγραμμα 1
Πορεία ελληνικών εξαγωγών Q1 2009-Q1 2014
Διάγραμμα 2
Πορεία ελληνικού εμπορικού ελλείμματος Q1 2009-Q1 2014
Διάγραμμα 3
Ελληνικές ενδοκοινοτικές παραδόσεις και εξαγωγές σε τρίτες χώρες (συμπ/νων πετρελαιοειδών) Q1 2009-Q1 2014
Μέσα στο διάστημα της ανοδικής πορείας των ελληνικών εξαγωγών (2009-2013), από τα στοιχεία φαίνεται ότι «κερδίσαμε» και «χάσαμε» σε κάποιες αγορές και κάποιους κλάδους. Το ζητούμενο είναι να διαπιστώσουμε ποιοι είναι αυτοί οι κλάδοι και αυτές οι αγορές και πώς διαμορφώθηκε η πορεία τους στο διάστημα μετά τον Ιανουάριο του 2013, που ξεκίνησε η κάμψη της ανόδου των ελληνικών εξαγωγών.
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
25
Διάγραμμα 4
Ελληνικές ενδοκοινοτικές παραδόσεις και εξαγωγές σε τρίτες χώρες (χωρίς πετρελαιοειδή) Q1 2009-Q1 2014
Διάγραμμα 5
Μεταβολή ελληνικών εξαγωγών ανά εταίρο (χώρες εντός ΕΕ) με βάση το Q1 2009
Highlights αγορών Η μεγάλη άνοδος των ελληνικών εξαγωγών μέσα στην οικονομική ύφεση σηματοδοτήθηκε από την άνοδο των εξαγωγών πετρελαιοειδών. Εμφανίστηκαν νέες αγορές στους βασικούς εταίρους της χώρας μας, όπως το Γιβραλτάρ, η Λιβύη, ο Λίβανος, η Σιγκαπούρη, ενώ αγορές όπως η Τουρκία αναδείχθηκαν στις πρώτες θέσεις των εξαγωγικών μας εταίρων. Όπως φαίνεται και στο διάγραμμα 3, κυρίως από τα μέσα του 2011 και μετά, οι συνθήκες αντιστρέφονται και η ΕΕ παύει να αποτελεί τον βασικότερο εμπορικό μας εταίρο. Στο διάγραμμα 4 απεικονίζεται η πορεία των ελληνικών εξαγωγών σε Ευρωπαϊκή Ένωση και τρίτες χώρες χωρίς τα πετρελαιοειδή, όπου και απεικονίζεται ξεκάθαρα η υπεροχή των ευρωπαϊκών εταίρων ως προορισμών των ελληνικών προϊόντων σε όλο το διάστημα από το α’ τρίμηνο του 2009 έως το α’ τρίμηνο του 2014. Η παρακάτω ανάλυση των αγορών εστιάζεται στα στοιχεία χωρίς πετρελαιοειδή, καθώς λόγω του μεγάλου όγκου τους διαστρεβλώνουν τη συνολική εικόνα της αγοράς, ενώ παράλληλα δεν αντιπροσωπεύουν την πραγματική δυναμική της ελληνικής οικονομίας.
Ενδοκοινοτικές αγορές (5 βασικότερες αγορές)
Λαμβάνοντας ως βάση το α’ τρίμηνο του 2009 (=100), όπως φαίνεται στο διάγραμμα 5, υπολογίστηκαν οι μεταβολές ανά αγορά μέχρι και το α’ τρίμηνο του 2014. Πιο αναλυτικά:
Διάγραμμα 6
Μεταβολή ελληνικών εξαγωγών ανά εταίρο (τρίτες χώρες) με βάση το Q1 2009
Ιταλία: Με μερίδιο 11% είναι η δημοφιλέστερη ευρωπαϊκή αγορά για τα ελληνικά προϊόντα. Στο διάστημα 2009-13 οι εξαγωγές μας αυξήθηκαν συνολικά κατά 21% και κυρίως στα προϊόντα: λίπη-έλαια, αλουμίνιο, φαρμακευτικά και γαλακτοκομικά. Από τον Ιανουάριο του 2014 καταγράφεται έντονη πτώση στην αγορά, με ρυθμό 26% (ετήσια μεταβολή α’ τρίμηνο 2014-α’ τρίμηνο 2013), που προέρχεται από τα λίπη-έλαια και το αλουμίνιο. Γερμανία: Οι εξαγωγές μας στη Γερμανία κινήθηκαν σε σταθερά επίπεδα σε όλο το διάστημα της κρίσης, ενώ αποσπώντας μερίδιο 10,8% η χώρα παραμένει ο 2ος σημαντικότερος εταίρος μας στην Ευρώπη. Βουλγαρία: Η συνολική αύξηση των εξαγωγών μας από το 2009 στο 2013 κατά 27% κατατάσσει τη γειτονική αγορά στον 3ο διεθνή εταίρο μας στις εξαγωγές.
26
Κύπρος: Με απώλειες στους κλάδους του μηχ/κού εξοπλισμού, των πλεκτών ενδυμάτων και αιθέριων ελαίων, η Κύπρος είναι μια αγορά που χάσαμε μέσα στην κρίση, με συνολική πτώση των εξαγωγών μας από το 2009 στο 2013 κατά 9%. Ωστόσο, το α’ τρίμηνο του 2014 η αγορά δείχνει και πάλι ήπια σημάδια ανάκαμψης για τις ελληνικές επιχειρήσεις. Ηνωμένο Βασίλειο: Η πορεία των εξαγωγών μας στο Ηνωμένο Βασίλειο μέσα στην κρίση, με συνολική αύξηση κατά 31%, σηματοδοτεί την ενίσχυση του μεριδίου μας στη συγκεκριμένη αγορά, κυρίως στους κλάδους φαρμακευτικών, γαλακτοκομικών και χαλκού & τεχν/των. Η ανοδική πορεία συνεχίζεται και το 2014, με ρυθμό 13%. Να σημειωθεί επιπλέον ότι στο εξεταζόμενο διάστημα ενισχύθηκε σημαντικά η θέση των ελληνικών προϊόντων και στην Ισπανία (κατά 34% συνολικά), μια πορεία που ωστόσο ανατράπηκε το 2014, με πτώση των εξαγωγών μας στο α’ τρίμηνο του 2014 κατά 21% σε ετήσια βάση.
Εξαγωγές σε τρίτες χώρες (5 βασικές αγορές)
Με την ίδια λογική, λαμβάνοντας ως βάση το α’ τρίμηνο του 2009 (=100), όπως φαίνεται στο διάγραμμα 6, υπολογίστηκαν οι μεταβολές ανά αγορά μέχρι και το α’ τρίμηνο του 2014. Πιο αναλυτικά: Τουρκία: Στο διάστημα 2009-13 οι εξαγωγές μας στην αγορά αυξάνονται με μέσο ρυθμό 11%, ενώ δυναμικά αναπτύσσονται οι ελληνικοί κλάδοι των πλαστικών, του αλουμινίου, των λιπασμάτων, του χαλκού και των δερμάτων. Το α’ τρίμηνο του 2014 οι ελληνικές εξαγωγές στην Τουρκία εξακολουθούν να καταγράφουν ανοδική πορεία με ρυθμό 6%. Λαμβάνοντας υπόψη ότι η συγκεκριμένη ανάλυση αφορά τις εξαγωγές, εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών, γίνεται αντιληπτό ότι η δυναμική της αγοράς της Τουρκίας δεν αφορά μόνο τα πετρελαιοειδή. ΗΠΑ: Με μερίδιο 4%, οι ΗΠΑ αποτελούν βασικό εξαγωγικό εταίρο της χώρας μας. Στο διάστημα 2009-13, οι εξαγωγές μας κατέγραψαν οριακή άνοδο συνολικά κατά 3% και το 2014 ακολουθούν παρόμοια πορεία. Με έντονη δυναμική κινείται στην αγορά το ελληνικό αλουμίνιο, καθώς και τα παρασκευασμένα φρούτα-λαχανικά και τα μη μεταλλικά ορυκτά.
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
Ρωσία: Οι εξαγωγές της χώρας μας στη Ρωσία μέσα στην κρίση αναπτύχθηκαν με υψηλό ρυθμό 15%, καταγράφοντας συνολική αύξηση 72%. Δημοφιλέστερα ελληνικά προϊόντα στην αγορά που βοήθησαν στην παραπάνω εξέλιξη είναι τα νωπά και παρασκευασμένα λαχανικά και φρούτα, τα ιχθυηρά, τα γουνοδέρματα και οι μηχανές-συσκευές. Ωστόσο, κατά το α’ τρίμηνο του 2014 καταγράφεται πτωτική πορεία στους παραπάνω κλάδους, με μέσο ρυθμό 24%, γεγονός που είναι ανησυχητικό, σε μια προσπάθεια να μη χαθεί το μερίδιο που κέρδισαν οι ελληνικές επιχειρήσεις στην αγορά. Κίνα: Σε μια αγορά-στόχο, με μεγάλες προοπτικές για τις ελληνικές επιχειρήσεις, οι εξαγωγές μας συνολικά διπλασιάστηκαν στο διάστημα 2009-2013, με κυριότερα προϊόντα εξαγωγής το τσιμέντο, το βαμβάκι, το αλουμίνιο, τα γουνοδέρματα και τα λίπη και έλαια. Όπως και στη Ρωσία, το α’ τρίμηνο του 2014 σημειώνεται έντονη πτώση στις εξαγωγές μας στους κλάδους των μη μεταλλικών ορυκτών, αλουμινίου και χαλκού. Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ): Λόγω της σταδιακής ανόδου των εξαγωγών μας σε γούνες-γουνοδέρματα, τα ΗΑΕ συμπε-
ριλαμβάνονται σήμερα στους βασικούς εταίρους μας στις τρίτες χώρες. Σήμερα τα ΗΑΕ αποσπούν 1,7% μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών, ενώ στην αγορά ακόμα εξάγουμε χυτοσίδηρο-χάλυβα, αλουμίνιο, μηχανές-συσκευές. Το α’ τρίμηνο του 2014 και στα ΗΑΕ οι εξαγωγές μας διαγράφουν καθοδική πορεία, με ρυθμό 19%, λόγω της πτώσης των εξαγωγών μας σε γούνες-γουνοδέρματα. Να σημειωθεί επιπλέον ότι στο διάστημα 2009-2013 ενισχύθηκαν σημαντικά οι εξαγωγές μας στο Μεξικό και στη Σαουδική Αραβία, μια τάση η οποία διατηρείται και για το 2014. Ωστόσο, πρόκειται για αγορές που ακόμη αποσπούν πολύ μικρό μερίδιο στις συνολικές ελληνικές εξαγωγές. Αντίθετα, στην αναπτυσσόμενη Ινδία οι εξαγωγές μας μειώθηκαν συνολικά κατά 24% στο διάστημα 2009-2013, μια τάση η οποία συνεχίζεται και το 2014.
Highlights κλάδων Πλην των πετρελαιοειδών, μέσα στην κρίση ενισχύθηκαν σημαντικά οι βιομηχανικές εξαγωγές της χώρας μας σε μηχανολογικό
Πίνακας 1
20 κυριότεροι ελληνικοί εξαγωγικοί προορισμοί 1 Ιταλία 2 Γερμανία 3 Βουλγαρία 4 Κύπρος 5 Ην. Βασίλειο 6 Τουρκία 7 Γαλλία 8 Ρουμανία 9 ΗΠΑ 10 Ισπανία 11 Ολλανδία 12 Ρωσία 13 Κίνα 14 Βέλγιο 15 Πολωνία 16 ΗΑΕ 17 Αλβανία 18 ΠΓΔΜ 19 Αλγερία 20 Λιβύη
Μερίδιο 2013 11% 11% 7% 6% 5% 5% 4% 4% 4% 3% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 2% 1% 1%
Συν. μεταβολή 2009-13 21% 2% 27% -9% 31% 50% 12% 8% 3% 34% 5% 72% 105% 25% 41% 111% -21% -10% 34% 142%
ET 2014/13 -26% 0% 0% 9% 13% 6% 5% 15% 1% -21% 2% -24% -20% 21% 7% -19% -5% -3% -30% -38%
Πηγή: Eurostat/MET: Μέση Ετήσια Τάση/ΕΤ: Ετήσια Τάση
27
εξοπλισμό, καθώς και τα χημικά-πλαστικά, τα μέταλλα και τα μη μεταλλικά ορυκτά. Από τα τρόφιμα, δυναμικά κινήθηκαν οι παρα-
δοσιακά ελληνικοί εξαγωγικοί κλάδοι των παρασκευασμένων λαχανικών και φρούτων, με παγκόσμια εξαγωγική πρωτιά της
κονσέρβας ροδάκινου, των νωπών καρπών και φρούτων και του ελαιολάδου. Ωστόσο, όπως φαίνεται και στον πίνακα 1, το
Πίνακας 2
20 κυριότεροι ελληνικοί εξαγωγικοί κλάδοι Μερίδιο Συν. μεταβολή ΜΕΤ ET 2013 2009-13 2009/13 2014/13 1 Πετρελαιοειδή 40% 208% 32% -2% 2 Αλουμίνιο & τεχν/τα 4% 58% 12% -1% 3 Φαρμακευτικά προϊόντα 4% 9% 2% 10% 4 Μηχανές-Συσκευές 4% 31% 7% -2% 5 Πλαστικές ύλες 3% 25% 6% 16% 6 Παρ/τα λαχανικών-φρούτων 3% 28% 6% 0% 7 Καρποί-φρούτα νωπά 3% 33% 7% -13% 8 Λέβητες, μηχανές, συσκευές 3% -1% 0% 13% 9 Χυτοσίδηρος, σίδηρος, χάλυβας 2% 50% 11% -1% 10 Λίπη-έλαια 2% 77% 15% -72% 11 Ιχθυηρά 2% 13% 3% 4%
28
Βασικές αγορές Τουρκία Γιβραλτάρ Ιταλία Λιβύη Ιταλία Γερμανία Γαλλία Τουρκία Γερμανία Ην. Βασίλειο Γαλλία Κύπρος Βουλγαρία Τουρκία Γερμανία Τουρκία Ρουμανία Βουλγαρία Τουρκία Γερμανία ΗΠΑ Ην. Βασίλειο Γαλλία Γερμανία Ρωσία Βουλγαρία Ρουμανία Γερμανία Κύπρος Ην. Βασίλειο ΗΠΑ Αλγερία Ρουμανία ΠΓΔΜ Βουλγαρία Ιταλία Ισπανία Γερμανία Βουλγαρία Ιταλία Ισπανία Γαλλία Ολλανδία
έδαφος που κέρδισαν τα ελληνικά εξαγωγικά προϊόντα μέσα στην κρίση δείχνει να υποχωρεί το 2014, αφού στους περισσότε-
ρους κλάδους, πλην των χημικών-πλαστικών και των φαρμακευτικών, καταγράφεται μια έντονα πτωτική τάση, που είναι μεγα-
λύτερη στο ελληνικό ελαιόλαδο (πτώση ζήτησης κατά 87% από την Ιταλία, που είναι και ο βασικότερος εταίρος μας στον κλάδο).
Πίνακας 2 (συνέχεια)
20 κυριότεροι ελληνικοί εξαγωγικοί κλάδοι Μερίδιο Συν. μεταβολή ΜΕΤ ET 2013 2009-13 2009/13 2014/13 12 Χαλκός & τεχν/τα 2% 89% 17% -23% 13 Γύψος, ασβέστης, τσιμέντο 2% 44% 10% 8% 14 Καπνά & υποκ/τα 2% -19% -5% -8% 15 Βαμβάκι 2% 4% 1% 30% 16 Γαλακτοκομικά 2% 45% 10% 11% 17 Τεχν/τα από χυτοσίδηρο, σίδηρο, χάλυβα 1% -17% -5% -10% 18 Πλεκτά ενδύματα 1% -25% -7% 0% 19 Γουνοδέρματα-γουναρικά 1% 76% 15% -26% 20 Ποτά 1% 14% 3% 18%
Βασικές αγορές Βουλγαρία Ιταλία Ην. Βασίλειο Ρουμανία Κίνα Λιβύη Αλγερία ΗΠΑ Αίγυπτος Λιβύη Βουλγαρία Βέλγιο Αλβανία Ιταλία Ρουμανία Γερμανία Βουλγαρία Γερμανία Ην. Βασίλειο Ιταλία Σουηδία ΗΑΕ ΗΠΑ Γερμανία Βουλγαρία Γαλλία Βουλγαρία ΠΓΔΜ Αλβανία Γερμανία ΗΑΕ Ρωσία Ιταλία Γερμανία Δανία Κίνα Γερμανία Κύπρος Ιταλία Βουλγαρία ΗΠΑ
Πηγή: Eurostat/MET: Μέση Ετήσια Τάση/ΕΤ: Ετήσια Τάση
υπογράφουμε ΕΛΛΗΝΙΚΑ
29
Απεικονίζοντας τη διαχρονική πορεία των ελληνικών εξαγωγών σε 5 βασικούς κλάδους και των αντίστοιχων ευρωπαϊκών εισαγωγών με αφετηρία το α’ τρίμηνο του 2009, διαπιστώνουμε ότι σε όλους τους κλάδους οι
ελληνικές εξαγωγές κινήθηκαν γρηγορότερα της ζήτησης της ΕΕ, ιδιαίτερα στους κλάδους των νωπών και παρασκευασμένων λαχανικών και φρούτων. Ωστόσο, να σημειωθεί ότι τους τελευταίους μήνες, η κόπωση των
Διάγραμμα 7
δυναμικών αυτών κλάδων είναι εμφανής και οφείλεται σε πλήθος παραγόντων και προβλημάτων, με μεγαλύτερο όλων την έλλειψη ρευστότητας και κεφαλαίων κίνησης στις επιχειρήσεις. ✒
Συγκριτική παράθεση πορείας ελληνικών εξαγωγών και ευρωπαϊκών εισαγωγών ανά κλάδο Q1 2009-Q1 2014
30