European Expression - Issue 92 by European Expression

ECI - NEW DEAL 4 EUROPE: For a European Special Plan for Sustainable Development and Employment

EUROPE AND CHINA PARTNERS AND RIVALS VIKTOR SUKUP and JOVANA SAVIC

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Μια μεγάλη αγκαλιά από το Neue Schule Athen Το Neue Schule Athen, το νέο δίγλωσσο ελληνογερμανικό σχολείο, άνοιξε τις πύλες του για τα παιδιά όλης της Αττικής. Εγκαταστημένο στα νότια προάστια φιλοδοξεί να αποτελέσει μια αληθινή νησίδα ελληνογερμανικής μόρφωσης, που δίνει ολοκληρωτικές απαντήσεις στην αγωνία και τα ερωτήματα των γονιών και εμπνέεται από μια άλλη φιλοσοφία ζωής. Το σχολείο ακολουθεί το πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας με διευρυμένο ωράριο (έως τις 15:00) και με τη δυνατότητα του “γερμανικού απογεύματος”, που αφορά σε ποικίλες δραστηριότητες στα γερμανικά (έως τις 17:00). Η ζωή στο σχολείο, από το Προνήπιο έως και το Δημοτικό, σχεδιάστηκε ώστε το παιδί να βιώσει τους δύο πολιτισμούς και να διδαχθεί την ελληνική και τη γερμανική γλώσσα αποκτώντας παράλληλα “στέρεη” ελληνική συνείδηση. Και για να το επιτύχει, χρειάζεται η ζωή του να ξεδιπλώνεται σε ένα ασφαλές και χαρούμενο περιβάλλον, που επιτρέπει τη μάθηση, τη δημιουργικότητα και την ενεργή συμμετοχή στη σχολική ζωή. Εξατομικευμένη μάθηση. Για το Neue Schule Athen κάθε παιδί είναι μοναδικό, άρα έχει διαφορετικές εκπαιδευτικές, συναισθηματικές και κοινωνικές ανάγκες, τις οποίες οφείλει να ανακαλύψει και να εκμεταλλευτεί. Στις επιδιώξεις του είναι να αποκτήσει, ως πολίτης του αύριο, γνώσεις, αξίες, δεξιότητες, να ανασύρει τη μοναδικότητά του, να αποκτήσει θετική εικόνα για τον εαυτό του και άρα αυτοπεποίθηση. Ισορροπημένη μάθηση των δύο γλωσσών. Ο δίγλωσσος χαρακτήρας του σχολείου θεμελιώνεται στην καθημερινή επαφή τού παιδιού με τις δύο γλώσσες. Γι’ αυτό και στις εκθέσεις έργων και ομαδικών εργασιών στην τάξη ή τους διαδρόμους του σχολείου, στους πίνακες ανακοινώσεων, στις απογευματινές και εξωσχολικές δραστηριότητες χρησιμοποιούνται και οι δύο γλώσσες σε σχετική ισορροπία. Η πορεία του παιδιού στο σχολείο είναι μοναδική, όχι μοναχική. Εκπαιδευτικοί και προσωπικό, πρέπει να γνωρίζουν προσωπικά κάθε μαθητή (αναπτύσσοντας μια πραγματική σχέση με την οικογένειά του), καλύπτοντας την ανάγκη του να είναι αναγνωρίσιμος και να απευθύνεται σε ανθρώπους που γνωρίζει. Το παιδί από αυτούς τους ανθρώπους θα διδαχθεί αλλά και θα καθοδηγηθεί για το πώς θα αντιμετωπίσει προβλήματα της καθημερινότητας. Πού βρίσκεται το Neue Schule Athen Το σχολείο βρίσκεται σε κομβικό σημείο της Ηλιουπόλεως ώστε να καλύπτει τόσο τα νότια προάστια όσο και όλο το Λεκανοπέδιο Αττικής, χωρίς συμπληρωματική χρέωση για το σχολικό. Το Neue Schule Athen ανήκει στον μη κερδοσκοπικό Ελληνογερμανικό Σύλλογο Πολιτισμού και Παιδείας (Deutsch – Griechischer Verein für Kultur und Bildung). Για πληροφορίες www.neueschuleathen.gr E-mail: info@neueschuleathen.gr Τηλ: 210-9955997 και Κιν: 693 2226 575

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΥΡΩΠΑΪΚΗ EΚΦΡΑΣΗ E Τ Ρ Ι Μ Η Ν Ι Α Ι Α

Ε Κ Δ Ο Σ Η

Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Ο Υ

Π Ρ Ο Β Λ Η Μ ΑΤ Ι Σ Μ Ο Υ

έτος ιδρυσης: 1989 • ISSN: 1105-8137 • 6 ΕΥΡΩ • ΧΡΟΝΟΣ 22 • ΤΕΥΧΟΣ 92 • ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ - ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ- ΜΑΡΤΙΟΣ 2014

ΙΔΙΟΚΤΗΤΗΣ - ΕΚΔΟΤΗΣ: «ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑΠΟΛΙΤΙΚΗ-ΕΚΦΡΑΣΗ-ΘΕΣΜΟΙ», Μη Κερδοσκοπικό Σωματείο Ομήρου 54 - Αθήνα - 106 72 Τηλ.: +30 210 3643224 Fax: +30 210 3646953 E-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr http://www.ekfrasi.gr ΚωδικΟς εντύπου: 1413 ΕΚΔΟΤΗΣ-ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟΝ ΝΟΜΟ: Παναγιώτα Μπαλοπούλου ΑΡΧΙΣΥΝΤΑΞΙΑ: Βικτώρια Λαμπροπούλου ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Κατερίνα Ανδρωνά Στο τεύχος αυτό συνεργάσθηκαν:

Άγγελος Ζήκος Δημήτριος Κ. Κατσούδας Ευάγγελος Κουμεντάκος Ευαγγελία Λιάκου Βασίλης Αχ. Σκρόνιας Μιχ. Σπανού

Grazia Borgna Julian Memetaji Silvia Merler Michel Rocard Victor Sukup Jovana Savic Stijn Verhelst ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ: Εκδόσεις: «ΗΛΙΑΙΑ»

Σας ενημερώνουμε ότι από το τεύχος 89 το περιοδικό «Ευρωπαϊκή Έκφραση» αποστέλλεται ταχυδρομικώς μόνον σε όσους έχουν καταβάλλει την ετήσια συνδρομή τους. 44‘’The State of the EU and facing the challenges’’….....................................................5 Statement by Mr. Dimitrios K. Katsoudas Fmr. Secretary General for European Affairs, MFA, Greece.

ΑΠΟΨΕΙΣ

44Μια επιστολή προς την Ευρώπη.......................................................................................... 7 Μετάφραση του Julian Memetaji 44Φίλοι Άγγλοι, βγείτε απο την Ευρώπη αλλά μην την ωθείτε στο θάνατο!...........10 Του Michel Rocard 44Διαχρονικές αδυναμίες των ελληνικών εξαγωγών και προτάσεις άμεσης.......... 12

αλλά και μεσο-μακροπρόθεσμης βελτίωσης. Ενισχυτικός ρόλος και περαιτέρω δυνητική συμβολή της Ε.Ε.

Tου Βασίλη Αχ. Σκρόνια

σχεσεις εε - κινασ

44Europe & China Partners & Rivals.................................................................................17 Των Victor Sukup και Jovana Savic 44China seeking to cash in on Europe’s crises............................................................. 28 Της Silvia Merler 44CN Premier Li Keqiang on 15/09 on growth: should move «from an era of

speed to an era of quality».......................................................................................... 30

ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ

44ECI - New Deal 4 Europe:. For a European Special Plan for Sustainable Development and Employment.................................................................................. 32 By Grazia Borgna

44Cameron’s logic calls for Eurozone democracy....................................................... 36 Του Stijn Verhelst

ευκαιριες στην ευρωπη

44EU CAREERS: Για μια θέση στην ΕΕ, ένα λαμπρό και υποσχομενο μέλλον..... 38 Tων Ευαγγελίας Λιάκου & Άγγελου Ζήκου

44Η αειφορία στον ευρωπαϊκό ορίζοντα...................................................................... 41 Του Μιχ. Σπανού

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

44Τί τρέχει στην Ευρώπη................................................................................................. 43 44Τα Νέα της Έκφρασης................................................................................................... 44

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

c o n t en t s

vropaiki EKFraSsi E q uar t erl y edi t i o n o n eur o pean issues

F irs t P u b lis h ed : 1 9 8 9 • I S S N : 1 1 0 5 - 8 1 3 7 • E U R O 6 • Y E A R 2 2 • VO L . 9 2 • J A N U A R Y F E B R U A R Y - M A R C H 2 0 1 4 PROPRIETOR - EDITION: "European Society, Politics,

Expression, Institutions", non Profit Making Company 54 Omirou St., Athens 106 72 Tel.: +30 210 3643224 Fax: +30 210 3646953 E-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr http://www.ekfrasi.gr EDITOR-PUBLISHER BY LAW: Panagiota Balopoulou PUBLISHING DIRECTOR: Victoria Lampropoulou DIRECTION: Katerina Androna CONTRIBUTORS: Grazia Borgna Dimitrios K. Katsoudas

Evaggelos Koumentakos Evaggelia Liakou Julian Memetaji Silvia Merler Michel Rocard

Jovana Savic Basilis Ach. Skronias Michael Spanou Victor Sukup

Aggelou Zikou Stijn Verhelst

44Editorial. ‘’The State of the EU and facing the challenges’’…..................................5

Statement by Mr. Dimitrios K. Katsoudas Fmr. Secretary General for European Affairs, MFA, Greece.

OPINIONS

44A letter to Europe.............................................................................................................7 Translation by Julian Memetaji

44Friends Englishmen, exit Europe but d n't push it to death!.................................10 By Michel Rocard

44Timeless weaknesses of Greek exports and proposals for direct and mediumterm improvement. Supporting role and further potential contribution of EU.12 By Basilis Ach. Skronia

EU - CHINA RELATIONS

44EUROPE AND CHINA PARTNERS AND RIVALS..............................................17 By Victor Sukup και Jovana Savic

44China seeking to cash in on Europe’s crises............................................................ 28 By Silvia Merler

44CN Premier Li Keqiang on 15/09 on growth: should move «from an era of speed to an era of quality»............................................................. 30 ACTUALITY

44Cameron’s logic calls for Eurozone democracy...................................................... 36 By Stijn Verhelst

Opportunities in Europe

44EU CAREERS: For a place in the EU, a bright and promising future................. 38 By Evaggelia Liakou & Aggelou Zikou

44Sustainability on the European horizon.................................................................. 41 By Michael Spanou

PERMANENT COLUMNS TECHNICAL ADVISOR: Hliea

44What’s going on in Europe.......................................................................................... 43 44European Expression News........................................................................................ 44 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

E D I TO R I A L

“The State of the EU and facing the challenges” Statement by Mr. Dimitrios K. Katsoudas Fmr. Secretary General for European Affairs, MFA, Greece.

he European Union is again at the crossroads: several years after the ratification of the Lisbon Treaty, its major institutional challenge dealt with so far, the necessary balance between its newly institutionalised authorities has not yet been satisfactorily struck. There is still some vagueness in so far as the decision-making process is concerned; the Parliament tries to take full advantage of its newly acquired powers; the Council continues to enjoy a predominantly powerful role despite the introduction of an EU President. The High Representative has not shaped an entirely distinctive role and is still seen much more as mandatory rather than a source of distinctive initiatives. In fact, during the euro crisis, real decisions were often made by a college of just a few powers and later almost imposed on the others. The Euro crisis has developed into a multilevel differentiation inside the Union: North and South, rich and poor, Euro area and the rest, Schengen area and the others; in a period of economic crisis and of increasing waves of immigration these distinctions have acquired a new importance. A highly distinct characteristic of developments in recent years has been the fundamental change in the EU core as well: the Franco-German core, with France’s problems and her relative marginalisation has been replaced by the predominance of Germany and just a few other Centre/North countries with strong economies. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

Another distinctive characteristic of recent years is the overblown attention the Eurozone attracts vis-à-vis the Union as a whole as a consequence of the Euro crisis. In fact, the Euro crisis has been the catalyst for most of these shifts of power just described. Most important of all is what I have elsewhere described as ‘’dual loss of legitimacy’’. By this I mean that EU citizens in several EU countries, mostly ‘’the South’’ have – in the course of the last few years – lost faith both in their national institutions but also in the EU as their immediate supranational umbrella: they realise that the nation-state is incapable of solving their everyday problems; but they also perceive the EU as, likewise, incapable of offering satisfactory solutions as well, be it the debt crisis, the rising unemployment, or the massive influx of refugees, with all the ensuing social and other problems this entails. Combined with their widespread perception of European weakness vis-à-vis the mounting crises in our periphery, and a feeble EU international role, this is a lethal combination. In my opinion this triple European loss of face lies very much behind the alarming rise of extremist forces in our Continent, particularly of the Far Right; and it is characteristic that this does not happen only in the debt-stricken countries but even in some of the most prosperous, like Holland, Austria, and Denmark. It points out to the complexity of the phenomenon, not restricted as of its causes to the economic crisis alone but taking on, in my opinion, the other two crucial factors

I believe that the Commission and the EU President should seek the compiling of a major study “on the dynamic multidimensional restart of the EUˮ.

E D I TO R I A L

The Euro crisis has developed into a multi-level differentiation inside the Union: North and South, Rich and poor, Euro area and the rest, Schengen area and the others; in a period of economic crisis and of increasing waves of immigration these distinctions have acquired a new importance.

I just mentioned. To add to the picture of an overall crisis the EU now faces a near state of collapse in almost its entire neighbourhood. I have worked hard with the French Authorities who took the initiative, as well as with all the EU relative actors at my level to bring about the ‘’Union of the Mediterranean’’; but the tide of history has reversed much of our peace-meal engineering, and it did so on the ground: a wave of revolt, and the ensuing tragic situations of a factual interplay between Islamic and authoritarian forces, both draining the vision of democracy and an open competitive society of the mostly younger generations that started the uprisings, hoping to create a better world. And then we saw the unbelievable culmination of the phenomenon in Syria; the terrifying number of the dead and homeless; the uprooting of Christians from their millenia-old homelands. Finally, the flames engulfed our Eastern neighbourhood as well, with the Ukrainian crisis and the new assertiveness of Russia, already known from the Georgian and other crises in the Caucasus area and in Transnistria. It is a picture of a multilevel challenge of the grandest scale for the EU: The smooth operation of its institutions yet to be completed The North-South divide and the debt crisis The near collapse of the traditional Franco-Germanic core The need to truly govern the Eurozone The wave of immigration The massive chaos and/or instability in our external frontiers Our weak global political role The ‘’dual legitimacy crisis’’ in the way the EU is seen by its own citizens as a result of all the above

This multilevel crisis demands a strategy on the grandest (and most decisive) scale: A more distinct, effective, nonoverlapping, and hence smooth operation of the EU executive and legislative organs The introduction of Euro-governance as a clearly defined institutional framework The reconstitution of a more balanced EU core The compiling of an effective EU growth strategy capable of gradually bridging the North-South and richpoor divide Dealing with immigration in both its external frontiers dimension and its internal social consequences. Responsibility-sharing and not just thrusting the problem on weak Southern shoulders A more dynamic, multidimensional and hence effective role in the crises that surround us and in the world at large I believe that the Commission and the EU President should seek the compiling of a major study ‘’on the dynamic multidimensional restart of the EU ’’ which, once submitted, will be thoroughly debated within a given time framework and then its final form shaped by the Council and introduced for debate, amendments, and final approval in the Parliament. In this triple crisis nothing sort of a new and highly dynamic restart can serve our common future. I believe this is the sort of thing our citizens secretly dream of but can’t see it coming even as a dream. We should prove them wrong; and we should face the new challenges with a major reshuffle; this reshuffle need not take the form of Treaty revisions. There are much easier ways of bringing it about without major changes to the existing institutions. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΑΠΟΨΕΙΣ

Μια επιστολή προς την Ευρώπη Μετάφραση Julian Memetaji* EUROPEAN LETTER, A constituent legislature

n the next five years, the process of transforming the monetary union into a true political union must reach completion. Failing this, the end of the entire European project will be inevitable. The nature of the clash between the pro- and the anti-European forces has made it clear that the vast majority of European citizens are basically in favor of closer supranational integration. The two most significant events following the end of the electoral campaign are the selection of Juncker as President of the European Commission and Italy’s return to the center of the European stage. Juncker’s appointment thus provides confirmation of two facts: it confirms the will of the euro-zone countries to move, in the space of this parliamentary term, towards deeper integration; and it underlines the difficult position of Cameron, who is powerless to stop the deepening of the monetary union. The Italian government has taken care to identify it with the deepest ideals that have underpinned the process of European unification, and with the aim of contributing to the birth of the United States of Europe. It is necessary to start building, within the euro area, a federal fiscal system, starting with an ad hoc budget that will lead to the centralization of certain powers of control over national fiscal policies and of some of the powers of economic policy. Creating, at European level, the resources and decision-making powers necessary to implement an effective supranational development plan. The further surrendering of national sovereignty, now essential, will be possible only if the relinquished sovereignty is recovered at European level, and in a setting in which it is not just budgetary discipline and rules that are institutionalized, but also solidarity and a shared economic policy. The capacity of the European Parliament to set up a constituent process will be fundamental.

Μια Συντακτική Συνέλευση

τα επόμενα πέντε χρόνια, η διαδικασία της μετατροπής της νομισματικής ένωσης σε μια πραγματική πολιτική ένωση πρέπει να έχει ολοκληρωθεί. Σε αντίθετη περίπτωση, το τέλος του όλου ευρωπαϊκού σχεδίου θα είναι αναπόφευκτο. Η εμφάνιση όλο και πιο ριζοσπαστικών πολιτικών θέσεων κατά τη διάρκεια της πρόσφατης ευρωπαϊκής προεκλογικής εκστρατείας μπορεί, πράγματι, να θεωρηθεί ως ένδειξη ζωτικής σημασίας για τον ρόλο που καλείται να χαράξει αυτό το νομοθετικό σώμα. Aπό την τελευταία αυτή οπτική, η αποτίμηση των ευρωπαϊκών εκλογών κρίνεται ως θετική. Πρώτα απ ‹όλα, ο πολυαναμενόμενος κίνδυνος για το κύμα ευρωσκεπτικισμού δεν απέκτησε τις διαστάσεις που απαιτούνται για να είναι ένα πραγματικό εμπόδιο για τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, επιπλέον, η φύση της σύγκρουσης μεταξύ εκείνων που είναι υπέρ και των ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

αντι-ευρωπαϊκών δυνάμεων κατέστησε σαφές ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ευρωπαίων πολιτών είναι βασικά υπέρ της στενότερης υπερεθνικής ολοκλήρωσης.

α δύο πιο σημαντικά γεγονότα μετά το τέλος της προεκλογικής εκστρατείας, απόρροια του κλίματος που έχει δημιουργηθεί στο πέρασμα της, είναι η επιλογή του Juncker ως Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και η επιστροφή της Ιταλίας στην κεντρική ευρωπαϊκή σκηνή (μετά από δύο δεκαετίες κατά τις οποίες η χώρα, αποτελούσε περισσότερο από οτιδήποτε άλλο ένα πρόβλημα για την Ευρώπη). Η σύγκρουση για την επιλογή του Juncker, η οποία κατά τη διάρκεια των προεκλογικών αψιμαχιών φάνηκε να προαναγγέλλει μια σύγκρουση μεταξύ των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και ιδίως μεταξύ του Κοινοβουλίου και του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, έχει, στον απόηχο των εκλογών, μετατρα-

πεί σε μια σύγκρουση μεταξύ των κυβερνήσεων που θέλουν μια βαθύτερη ενοποίηση και εκείνων που δεν το επιθυμούν. Η Μεγάλη Βρετανία, απομονώνοντας τον εαυτό της από τις υπόλοιπες χώρες, ζήτησε στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να περιληφθεί η ακόλουθη δήλωση: «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο σημείωσε ότι η έννοια της ολοένα στενότερης ένωσης επιτρέπει διαφορετικά μονοπάτια της ολοκλήρωσης για τις διάφορες χώρες, επιτρέποντας σε εκείνους που θέλουν να εμβαθύνουν την ολοκλήρωση να προχωρήσουμε μπροστά, σεβόμενη την επιθυμία εκείνων που δεν θέλουν να εμβαθύνουν περαιτέρω». Ο διορισμός του Juncker επικυρώνει δύο γεγονότα: επιβεβαιώνει τη βούληση των χωρών της Ευρωζώνης να κινηθούν, στον χώρο αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου, προς μια βαθύτερη ένταξη (παρά τις αβεβαιότητες για τον καλύτερο τρόπο ως προς το πως να προχωρήσει)· και υπογραμμίζει τη δύσκολη θέση του Cameron, ο οποί-

ΑΠΟΨΕΙΣ

8 ος είναι ανίκανος να σταματήσει την εμβάθυνση της νομισματικής ένωσης, ενώ την ίδια ώρα, η κοινή γνώμη δείχνει να μην συμμερίζεται τις απόψεις του και επιζητεί την ελευθερία που είναι απόρροια των κανόνων της ενιαίας αγοράς, βάζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο τα συμφέροντα της χώρας σε μια βαθειά κρίση.

γέννηση των Ηνωμένων Πολιτειών της Ευρώπης. Είναι ένα πρόγραμμα το οποίο η Ιταλία, κατά τη διάρκεια της Προεδρίας της, μπορεί να βοηθήσει να ξεκινήσει, με την υιοθέτηση κατευθυντήριων γραμμών και τον καθορισμό ορισμένων χρονοδιαγραμμάτων για τον πολιτικό κύκλο που έχει μόλις αρχίσει.

κατάσταση της Ιταλίας είναι εξίσου σημαντική. Οι πρόσφατες εκλογές, που χαρακτηρίζονται από μια ριζική διαφωνία πάνω στην πορεία που πρέπει να ακολουθήσει η Ευρώπη, έχουν επισημάνει τη βούληση της πλειοψηφίας της χώρας να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό και τη μεταρρύθμιση του εθνικού συστήματος, για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Και αυτό έχει άμεσο και διπλό αποτέλεσμα: πρώτον, έχει αποκατασταθεί ένα κλίμα εμπιστοσύνης μεταξύ της Ιταλίας και των Ευρωπαίων εταίρων της, οι οποίοι χαιρέτισαν αυτήν την εξέλιξη με μεγάλη ανακούφιση· και δεύτερον, με δεδομένη την εσωτερική συναίνεση και την επιρροή στην Ευρώπη, εξασφάλισε από το κυβερνών κόμμα και τον ηγέτη της, να δώσει στην Ιταλία μια πραγματική ευκαιρία, να παίξει έναν ρόλο ηγετικό στην Ευρώπη, σύμφωνα με την καλύτερη παράδοση της χώρας. Αυτή η κατάσταση έχει ενισχυθεί περαιτέρω από το γεγονός ότι όλο αυτό συνέπεσε με την έναρξη της εξάμηνης προεδρίας της Ιταλίας στην ΕΕ. Η Ιταλία υπέβαλε δομημένο πρόγραμμα γύρω από δύο κύριους άξονες, τα οποία είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους: αφενός, η ανάγκη για την αποκατάσταση και την ανάκαμψη μέσω των κατάλληλων πολιτικών, ένα

κοινό όραμα όσον αφορά την ανάπτυξη, την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία και από την άλλη, η ανάγκη («κοινές στρατηγικές αποφάσεις δεν μπορούν να ληφθούν μέσω απλών μέσων συντονισμού» - italia2014.eu) να καταστούν η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση και η ευρωπαϊκή διαδικασία λήψης αποφάσεων πιο αποτελεσματικά και δημοκρατικά. Τόσο όσον αφορά την ενιαία αγορά και, πιο συγκεκριμένα, την Ευρωζώνη, μέσω του οδικού χάρτη για τις τέσσερις ενώσεις (δηλαδή την τραπεζική ένωση, η οποία έχει πλέον σχεδόν ολοκληρωθεί, την οικονομική και τη φορολογική ένωση, οι οποίες αποτελούν το αντικείμενο των εν εξελίξει διαπραγματεύσεων μεταξύ των κυβερνήσεων και στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και την πολιτική ένωση).

ρόκειται για ένα φιλόδοξο πρόγραμμα που εκτείνεται πολύ πέρα από τους έξι μήνες της Ιταλικής προεδρίας. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, η ιταλική κυβέρνηση έχει λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να εντοπίσει τις βαθύτερες ιδέες που στηρίζουν τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης, με στόχο να συμβάλει στη

στόσο, αυτό δεν θα είναι μια απλή διαδρομή, όπως αναγνωρίζεται από τον Γερμανό Υπουργό, Schäuble, μιλώντας για τις θεσμικές μεταρρυθμίσεις της Ευρωζώνης σε μια συνέντευξή του στους Financial Times στις 29 Ιουνίου («… Η γερμανική κυβέρνηση έχει σαφή σχέδια … Πώς μπορούμε τώρα να πάμε εκεί, βήμα προς βήμα, είναι, όπως πάντα, μια πιο περίπλοκη διαδικασία»). Αλλά είναι σημαντικό, πρώτα από όλα, να επιστήσει την προσοχή στο πραγματικό εμπόδιο που πρέπει, το συντομότερο δυνατόν, να ξεπεραστεί. Όπως εξήγησε ο Shahin Vallée (σ΄ένα δοκίμιο, τον Δεκέμβριο του 2013, με τίτλο «Από την Αμοιβαία Ασφάλιση στον Δημοσιονομικό Φεντεραλισμό»), είναι απαραίτητο ν’ αρχίσει η δημιουργία, εντός της ζώνης του ευρώ, ενός ομοσπονδιακού φορολογικού συστήματος, ξεκινώντας με έναν ad hoc προϋπολογισμό που θα οδηγήσει στη συγκέντρωση ορισμένων εξουσιών ελέγχου επί των εθνικών δημοσιονομικών πολιτικών και ορισμένων από τις δυνάμεις της οικονομικής πολιτικής.

υτή είναι η απαραίτητη προϋπόθεση, τόσο για την υπέρβαση των ορίων του σημερινού

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΑΠΟΨΕΙΣ συστήματος ελέγχου επί των εθνικών δημοσιονομικών πολιτικών (η οποία είναι αξιόπιστη μόνο μέχρι ενός σημείου και το οποίο σε διακυβερνητικό πλαίσιο, συναντά ισχυρή αντίσταση που συνδέεται με ζητήματα δημοκρατικής νομιμότητας και δεν έχει περιθώρια βελτίωσης) και για την αντιμετώπιση «της αδυναμίας του σημερινού πλαισίου συντονισμού και (αντικαθιστά) την μέτρια παρέμβαση στις εθνικές οικονομικές πολιτικές, με σκοπό να επιτραπούν αποτελεσματικές, νόμιμες και εν ευθέτω χρόνω οικονομο-πολιτικές αποφάσεις προς το συμφέρον της ένωσης ως σύνολο». Επομένως, η έναρξη της εφαρμογής του δημοσιονομικού φεντεραλισμού εντός της Ευρωζώνης είναι απαραίτητη προϋπόθεση για: i) την υπέρβαση των επιφυλάξεων των χωρών της Ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν την ανάγκη να μεταφερθούν περαιτέρω τμήματα της εθνικής τους κυριαρχίας σε μια ευρωπαϊκή εποπτική εξουσία, ii) τη θέσπιση ενός σταθερού κλίματος αμοιβαίας εμπιστοσύνης, iii) τη δημιουργία, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πόρων και αρμοδιοτήτων λήψης αποφάσεων που απαιτούνται για την εφαρμογή ενός αποτελεσματικού σχεδίου υπερεθνικής ανάπτυξης, iv) την υπέρβαση των δυσκολιών που συνδέονται με τις θεσμικές αλλαγές που είναι απαραίτητες για την επίλυση του ζητήματος της δημοκρατικής νομιμότητας, έτσι ώστε οι πολίτες της Ευρωζώνης να είναι σε θέση να παρακολουθούν και να ελέγχουν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Αυτή είναι η βάση πάνω στην οποία η ιταλική κυβέρνηση μπορεί, από τώρα, να αρχίσει να αντιμετωπίζει (αξιοποιώντας επίσης το έδαφος για ενδεχόμενους ελιγμούς που είναι δυνατοί στο πλαίσιο των υφισταμένων συνθηκών) το ζήτημα των συμβατικών συμφωνιών για τις μεταρρυθμίσεις και την ανάπτυξη. Μέχρι τώρα, η ιταλική κυβέρνηση δεν έχει προχωρήσει πιο ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

πέρα από το να δηλώσει ότι η ευελιξία των υφιστάμενων συνθηκών θα πρέπει να χρησιμοποιείται ως κίνητρο για τις μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, όπως επισημάνθηκε με σαφήνεια από τον Lorenzo Bini Smaghi σε άρθρο που δημοσιεύθηκε από το Istituto Affari Internazionali (IAI) στις 8 Ιουλίου (Η Ιταλία και οι ευρωπαϊκοί κανόνες - διλήμματα της ευελιξίας), αυτό είναι μια πάρα πολύ στενή προσέγγιση για να είναι σε θέση να είναι μια πραγματική στροφή· γεγονός που φαίνεται και από τις συζητήσεις και τις επιφυλάξεις που έχουν διατυπωθεί. Η πραγματικότητα είναι ότι οι εν λόγω συμφωνίες μπορούν να αποκτήσουν αξιοπιστία μόνον εάν συνδυαστούν με την έναρξη ενός υπερεθνικού μηχανισμού αλληλεγγύης στη ζώνη του Ευρώ, με τέτοιο τρόπο ώστε τα κράτη-μέλη, σε αντάλλαγμα για την παρακολούθηση της εθνικής δημοσιονομικής πειθαρχίας και της ικανότητάς τους να εφαρμόσουν τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, να λαμβάνουν συγκεκριμένη υποστήριξη είτε από ένα κοινό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας, ή κοινών επενδύσεων και αναπτυξιακών έργων με βάση ευρωπαϊκούς ιδίους πόρους.

περαιτέρω υποταγή της εθνικής κυριαρχίας, τώρα πλέον απαραίτητο στοιχείο, θα είναι δυνατή μόνον εάν η εγκατάλειψη της κυριαρχίας ανακτάται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε ένα περιβάλλον στο οποίο δεν είναι μόνο δημοσιονομική πειθαρχία και σεβασμός κανόνων που είναι θεσμοθετημένοι, αλλά θα συμπε-

ριλαμβάνει επίσης την αλληλεγγύη και την κοινή οικονομική πολιτική. Για να επιτευχθεί αυτό -εδώ επανερχόμαστε στο ζήτημα της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου που μόλις ξεκίνησε -, η ικανότητα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να συστήσει μια συντακτική διαδικασία θα είναι θεμελιώδης. Εάν εξαρχής, αναδυθεί μέσα στο νέο Κοινοβούλιο μια ομοσπονδιακή πρωτοπορία ικανή να προσκομίσει τη βούληση και την αναγκαία συναίνεση ώστε να προταθεί μια ομοσπονδιακή θεσμική δομή για την Ευρωζώνη μαζί με τους μηχανισμούς που είναι απαραίτητοι για τη ρύθμιση της συνύπαρξης, εντός της ΕΕ, με τα κράτη μέλη που δεν είναι στην ευρωζώνη· και αν, την ίδια στιγμή, αναδυθεί μια ισχυρή θέληση, μεταξύ των κυρίων πολιτικών δυνάμεων και των θεσμικών οργάνων, για να ενώσει τις φιλοευρωπαϊκές παρατάξεις μεταξύ τους, τους εκπρόσωπους των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και των κυβερνήσεων, τότε ο στόχος της πολιτικής ένωσης θα είναι πραγματικά εφικτός και η ευρωπαϊκή κοινότητα μας θα βρεθεί σε μια νέα ιστορική φάση που θα χαρακτηρίζεται από υψηλές προσδοκίες και από μεγάλα έργα. Publius Πηγή: http://www.europeanletter.eu/site/#. VDY 3GbDkdVU

ΑΠΟΨΕΙΣ

Φίλοι Άγγλοι, βγείτε από την Ευρώπη αλλά μην την ωθείτε στο θάνατο! του Michel Rocard *

νάμεσα σε εσάς και εμάς, στην ηπειρωτική Ευρώπη, υπάρχει μια παρανόηση η οποία τείνει προς το χειρότερο. Ο άκρατος θαυμασμός τον οποίο περιφέρετε κατά καιρούς, δικαιολογείται απο το μέγεθος της ιστορίας σας. Εσείς, οι εφευρέτες της δημοκρατίας από σχεδόν τριακόσια χρόνια, και στο ίδιο ρεύμα σκέψης και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κυριαρχήσατε στον κόσμο εδώ και δύο περίπου αιώνες, απο την θάλασσα αρχικά, αλλά και απο οικονομική άποψη. Σε αυτόν τον τελευταίο τομέα, οι Αμερικανοί διάδοχοί σας τα πάνε τόσο άσχημα διαμορφώνοντας την κρίση, ώστε μας θυμίζουν ότι εσείς θα μπορούσατε να παραμείνετε εν δυνάμη συνετοί. Τέλος, όταν ήρθε η απειλή της Αποκάλυψης, με θάρρος σώσατε την τιμή σας. Η επιμονή σας, την οποία διατηρήσατε μακροπρόθεσμα, μαζί με την αποδοχή της αργοπορημένης Αμερικάνικης και της Ρωσικής βοήθειας έσωσαν και την ελευθερία.

Γνωρίζουμε, και θα είμαστε πάντα πρόθυμοι να το επαναλαμβάνουμε, ειδικότερα κατά την διάρκεια αυτής της εβδομάδας με τις μνημειώδεις ιστορικές αναμνήσεις, ότι σας οφείλουμε πολλά, πάρα πολλά. Το γεγονός αυτό όμως δεν θα πρέπει να σας επιτρέψει να παίξετε στον τόπο μας ένα διπλό παιχνίδι και να μας περιφρονήσετε. Δεν σας αρέσει η Ευρώπη, και αυτό είναι τόσο δικαίωμά σας όσο και κατανοητό. Ωστόσο, είσαστε μέσα σε αυτή εδώ και σαράντα δύο χρόνια, αλλά και εντός μιας παρεξηγημένης σχέσης. Δεν συμμεριστήκατε ποτέ συναισθηματικά το κοινό εγχείρημα, το οποίο ο Winston Churchill μιλώντας εκ μέρους * πρώην Πρωθυπουργός της Γαλλίας. * Απόδoση: Ευάγγελος Κουμεντάκος. Αρχική δημοσίευση: http://www. pro-europa.eu/fr/index.php/ le-debats/92-michel-rocard-amisanglais-sortez-de-lunion-europeennemais-ne-la-faites-pas-mourir-

σας στη Ζυρίχη το 1946, ήταν σε θέση να προβλέψει και να περιγράψει χρησιμοποιόντας τις παρακάτω ανεπανάληπτες φράσεις: «Για να αποφευχθεί η επανάληψη τέτοιων καταστροφών, οι Ευρωπαίοι θα πρέπει να οικοδομήσετε κάτι σαν τις Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης. Θα πετύχετε και τότε θα λάβετε την άμεση και ενθουσιώδη συγκατάβαση της βρετανικής Κοινοπολιτείας των εθνών, καθώς και απο τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Υπάρχουν σοβαροί λόγοι να πιστεύουμε ότι η Σοβιετική Ένωση θα μπορούσε επίσης να ευνοήσει ένα τέτοιο εγχείρημα, και σε αυτή την περίπτωση θα έχουν επιλυθεί τα πάντα …

«Δεν επιτρέψατε ποτέ την παραμικρότερη εμβάθυνση

υμάστε την ενθουσιώδη υποστήριξη της Βρετανικής Κοινοπολιτείας προς την Ενωμένη Ευρώπη όταν ήσαστε εκτός αυτής.

Ηταν σαφέστατη. Σκέψεις γίγαντα που μοιραζοταν με έναν άλλο γίγαντα, τον Charles de Gaulle. Αλλά το μόνο που επιθυμούσατε και σκεφτόσασταν ήταν το εμπόριο. Μόλις εξαφανίστηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μας μπήκατε στην Ευρώπη. Στη συνέχεια ποτέ, μα ποτέ, δεν επιτρέψατε το παραμικρό βήμα προς τα εμπρός ώστε να υπάρξει έστω και λίγή περισσότερη ολοκλήρωση, λίγο περισσότερος χώρος για τις πραγματικά απο κοινού αποφάσεις. Η κοινότητα ήταν υπεύθυνη για το εμπόριο, αυτό που σας συνέφερε, επειδή η κοινότητα ορίζεται ως οικονομική, αλλά για την καρδιά της οικονομίας, τη φορολογία, τους νόμους για διαμάχες, την εκπροσώπηση των κοινωνικών δυνάμεων, απαιτείτε και επιβάλετε να παραμείνει σαν αποκλειστική μέθοδος λήψης αποφάσεων η ομοφωνία. Θελήσατε την παράλυση. Πολυάριθμοι γείτονες χειροκροτούν τις πρώτες μας επιτυχίες και ζηλεύουν. Θέλουν να μπούν και αυτοί στην Κοινότητα. Υποστηρίζετε όλες τις διευρύνσεις, και εμείς παρεμπιπτόντως, όμως δεν σας είχαμε ξεσκεπάσει ακόμα: οι διευρύνσεις αποδυναμώνουν την Κοινότητα. Αλλά ποτέ δεν επιτρέψατε την παραμικρή εμβάθυνση και έτσι η Ευρώπη θα συνεχίσει να παρεμποδίζεται και να κακοδιαχείριζεται, σαν γίγαντας οικονομικός και νάνος πολιτικός. Έρχεται η ώρα όπου το μέγεθος και η επιτυχία της Κοινότητάς μας καταδεικνύει το παράλογο του περιορισμού της μονάχα εντός των οικονομικών ορίων και πτυχών της ζωής από κοινού. ΣυζηΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΑΠΟΨΕΙΣ τάμε περί διπλωματίας, περί άμυνας και δικαιοσύνης. Καταφέρατε να επιβάλετε τον περιορισμό των αποφάσεων σε διακοπτόμενες κοινές δράσεις, αποκλείοντας οποιαδήποτε πραγματική πολιτική δράση απο κοινού που να έχει συνέχεια. Για εσάς θα πρέπει να ήταν αποτυχημένη η Συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) και η εν συνεχεία ισχνή επικύρωσή της απο ανθρώπους που δεν διαβάζουν τίποτα. Δεν χρειάζεται να σας υποδείξουμε ότι οι συνθήκες του Άμστερνταμ (1997), της Νίκαιας (2001), και ακόμη και η Συνταγματική είναι το ίδιο αποτυχημένες, δεδομένου ότι, επίσης, δεν αλλάζουν ουσιαστικά τίποτα. Εγγυημένη παράλυση, εφόσον έχετε ήδη κερδίσει. Σχετικά με αυτή την τελευταία Συνθήκη, δύο απο τους ιδρυτικούς λαούς της ΕΕ , οι Γάλλοι και οι Ολλανδοί, την απέρριψαν, ενθυμούμενοι ότι αδιαμφισβήτητα δεν ήταν αυτό το οποίο ήθελαν. Προς απογοήτευσή τους στην Γιουγκοσλαβία, στην Αφρική, και σε σχέση με την Παλαιστίνη, η Ευρώπη είναι ανύπαρκτη. Αλλά υπήρχαν και χειρότερα. Όταν οι κανόνες σας δυσαρέστησαν, αδράξατε την ευκαιρία για παραβίαση των συμφωνιών με την παραίτηση σας απο αυτές («I want my money back», δηλαδή θέλω πίσω τα χρήματα του Ηνωμένου Βασιλείου προς την ΕΕ, και εν συνεχεία την δυνατότητα να μην δεσμεύεστε όποτε σας βολεύει (opt-out). Αλλά έχετε φερθεί κι ακόμα πιο εξωφρενικά. Εξαιτίας της μεγάλης παράλυσης δημιουργείται και θυμός, ο οποίος επιδρά στη συναίνεση με την ηπειρωτική Ευρώπη, στον διορισμό ισχυρών ηγετών με δυνατό χαρακτήρα.

Τολμήσατε

ύτε η Βέλγος Jean-Luc Dehaene ή ο Λουξεμβούργιος JeanClaude Juncker διακινδύνευ-

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

σαν να σας αναστατώσουν με τα υπερβολικά βάρη των χωρών τους, ώστε να τους υποστηρίξετε. Ήταν αρκετό ότι είναι φεντεραλιστές,έχουν ισχυρό χαρακτήρα, σταθερή φωνή και δεν εντυπωσιάζονται εύκολα. Θέσατε δύο προσωπικά βέτο μέσα σε δέκα χρόνια. Πρέπει να τολμάει κανείς. Εσείς τολμήσατε. Απο συμπεριφορές σαν και την δική σας υποφέρει η Ευρώπη, και οι τελευταίες εκλογές απλά το επιβεβαιώσαν. Ακόμα και για το ευρώ, το μοναδικό δημιούργημα που δεν μπορέσατε να αποφύγετε, και που παρόλ’αυτά όμως συμμετείχατε στο γράψιμο των κανόνων που το διέπουν, έτσι ώστε με την δική σας επίδραση να παραμένει αδύναμο και να απειλείται από την έλλειψη αποφάσεων. Μια έλλειψη την οποία καταστήσατε επικρατέστερη σε όλη την Ευρώπη. Ναι, το ξέρω, δεν είστε εντελώς μόνοι σε όλη αυτή την ιστορία. Η μη αναγνώριση του κοινού ευρωπαϊκού συμφέροντος, και η απόλυτη προτεραιότητα ανά πάσα στιγμή του εθνικού συμφέροντος, είναι θέσεις τις οποίες εσείς επαναφέρατε στην Ευρώπη, αλλά των οποίων το σκεπτικό είναι μεταδοτικό. Κανείς δεν είναι τέλειος. Πρέπει να αναγνωρίσετε τουλάχιστον ότι σας αξίζει να βραβευτείτε για αυτές σας τις πράξεις. Μέσα σε αυτή την καταστροφή, και προετοιμάζοντας τις ευρωεκλογές τον Μάιο, βρίσκονται και οι πεισματάρηδες οι οποίοι κατάφεραν να επανεμφυσήσουν λίγη δημοκρατική βούληση στους κοινούς μας κανόνες. Τέλος, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο που θα εκλεγεί, θα καθορίσει την πλειοψηφία η οποία θα υποστηρίξει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Αυτό μόλις που αγγίζει τα απαραίτητα, αλλά είναι μια αρχή, ένας τρόπος για να προσπαθήσει το Ευρωκοινοβούλιο να ανακτήσει το ενδιαφέρον και την υποστήριξη της κοινής γνώμης. Εγώ ο ίδιος ψήφισα τον Martin

11 Schulz. Φοβάμαι για το μέλλον εκείνης της Ευρώπης, που όταν κάποιος την πλησιάσει για να δει τι έχει απομείνει μέσα στο μυαλό της, θα δει μονάχα μία σκέψη. Μία μονεταριστική σκέψη. Αλλά οι κάλπες μίλησαν. Αν και η πλειοψηφία είναι σχετική, δεν χωράει αμφιβολία στο ότι ο Jean-Claude Junker είναι εκείνος που θα την οδηγήσει. Ένας θαρραλέος και ακλόνητος φεντεραλιστής. Η δημοκρατία απαιτεί να γίνει ο επόμενος πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Προφανώς θέλετε να τον εμποδίσετε. Επιχειρείτε εντέλει να αποτρέψετε την ανάδυση μιας δημοκρατικής διαδικασίας στην Ευρώπη. Απαγορεύσατε τη ξεκάθαρη αναζήτηση και νομιμοποίηση της δημοκρατικής ενδυνάμωσης την οποία έχει ανάγκη. Ακόμα κι αν επιλεγεί κάποιος άλλος επίμονος και θαρραλέος (σαν τον Michel Barnier), ένα σημαντικό πρόσωπο στην Ευρωπαϊκή ιεραρχία, το οποιο θα έχει αναδειχτεί υπό αυτές τις συνθήκες θα είναι αποδυναμωμένο. Και εσείς το ξεκαθαρίσατε ότι αυτό θέλετε. Χωρίς δημοκρατία στο εσωτερικό της, η Ευρώπη απαξιώνεται, αργοπεθαίνει. Και εσείς μας ωθείτε σε αυτή την κατεύθυνση και ταυτόχρονα μας περιφρονείτε. Με ποιο δικαίωμα; Όμως προσέξτε, γιατί όπως το φως, έτσι και η περιφρόνηση αντανακλάται επάνω σε αυτούς που πέφτει. Θα καταστήσετε εαυτούς επιλέξιμους για την ίδια περιφρόνηση. Και επιπλέον μετά δίνετε την εντύπωση ότι θέλετε να βγείτε απο την Ευρώπη. Η πλειοψηφία του κόσμου σας δεν έχει αμφιβολίες επι τούτου. Εκ παραλλήλου, το χάος που δημιουργείτε σας προσκομίζει και κάποια τραπεζικά ωφέλη… Φύγετε λοιπόν, πριν να καταστρέψετε τα πάντα. Υπήρξε ένας καιρός όταν το να ήσουν Βρετανός ήταν συνώνυμο της κομψότητας. Αφήστε μας να ανοικοδομήσουμε την Ευρώπη. Ανακαλύψτε ξανά την κομψότητα σας, και θα ξαναβρείτε και την εκτίμησή μας.

ΑΠΟΨΕΙΣ

Διαχρονικές αδυναμίες των ελληνικών εξαγωγών και προτάσεις άμεσης αλλά και μεσο-μακροπρόθεσμης βελτίωσης. Ενισχυτικός ρόλος και περαιτέρω δυνητική συμβολή της Ε.Ε. του Βασίλη Αχ. Σκρόνια*

ελληνικές εξαγωγές, επί δεκαετίες, αντιπροσωπεύουν ένα περιορισμένο ποσοστό του ΑΕΠ και υστερούν αισθητά έναντι των εισαγωγών, μη επιτρέποντας την αυτοδύναμη οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Για παράδειγμα το έτος 2014, οι εξαγωγές

μας ανήλθαν σε αξία στο ποσό των 26,9 δις ευρώ (-1,5% έναντι του 2013) και οι εισαγωγές μας στα 46,76 δις ευρώ (+1,4% έναντι του 2013), διευρύνοντας λίγο το παραδοσιακό μας εμπορικό έλλειμμα (-19,86 δις. ευρώ). Tονίζεται, όμως, ότι αν δεν συμπεριληφθούν τα πετρελαιοειδή, κατά το έτος 2014 οι εξαγωγές μας σημείωσαν οριακή αύξηση κατά 0,1%. Συνεπώς, το εν λόγω έτος, οι ελληνικές εξαγωγές κάλυψαν το 57,5% των εισαγωγών και γενικά, διαχρονικά, κάλυπταν λίγο περισσότερο από τις μισές εισαγωγές μας. Τέλος, η συνολική αξία των ελληνικών εξαγώγιμων

αγαθών και υπηρεσιών, κυρίως του τουρισμού (κατά το έτος 2014 ανήλθε σε 55,27 δις ευρώ έναντι 51,64 δις ευρώ το 2013), δημιουργώντας ένα πρώτο, περιορισμένο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Διάφοροι διεθνείς αναλυτές θεωρούν ότι η βιώσιμη εξυπηρέτηση του εξωτερικού χρέους της Ελλάδος καθίσταται εφικτή εφόσον το προαναφερθέν άθροισμα ανέρθει σε αξία ύψους 60 δις ευρώ ή κατά κανόνα ανώτερο του 15% του σχετικά απαιτούμενου ποσού. Ταυτόχρονα, σε αυτή την περίπτωση θα έχει προκληθεί οικονομική ανάπτυξη, δημιουργία θέσεων εργασίας

* Ο Βασίλης Αχ. Σκρόνιας είναι πτυχιούχος Διεθνών Σχέσεων & Δημόσιων Οικονομικών από το Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων (ILERI-Paris) και το Παν/μίο της Ορλεάνης αντίστοιχα, όπως και κάτοχος μεταπτυχιακών τίτλων στη Διοίκηση Διεθνών Οργανισμών (D.E.S.S.-Παν/ μιο Paris II) και Δικαίου της Ανάπτυξης (D.Ε.Α.-Παν/μιο Paris V), καθώς και απόφοιτος της β’ εισαγωγικής σειράς της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (Τμήμα Οικ. & Εμπ. Συμβούλων & Ακολούθων). Αρχικά εργάστηκε ως οικονομικός αναλυτής στην Εμπορική Τράπεζα και από το έτος 1989 μέχρι σήμερα ακολουθεί την καριέρα του Συμβούλου Οικ. & Εμπ. Υποθέσεων σε διάφορες κατά καιρούς Πρεσβείες της Ελλάδος (Παρίσι, Τιφλίδα, Ντουμπάι και Λευκωσία), όπως και στη Μ.Ε.Α. στην Ευρ.’Ενωση. Φέρει τις περικοσμήσεις του ‘’Chevalier de l’Ordre National du Mérite’’ της Γαλλικής Δημοκρατίας, του ‘’Κnight- Ordo Sancti Constantini Magni’’ υπό τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας & Πάσης Αφρικής και του ‘’Paul Harris Fellow’’ του Διεθνούς Ρόταρυ. Το παρόν άρθρο εκφράζει αποκλειστικά και μόνο προσωπικές του απόψεις. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΑΠΟΨΕΙΣ κλπ. Μικρό ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι κατά το έτος 2014 ο ρυθμός οικονομικής μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας ήταν της τάξης του 0,77%. Οι δε εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών μας αποτέλεσαν την κινητήριο δύναμη για αυτό το αποτέλεσμα αφού η σχετική συνεισφορά τους ανήλθε κατά +2,50 ποσοστιαίες μονάδες (ΠΜ) αντιπροσωπεύοντας το 32,96% του Α.Ε.Π. (30,23% το 2013). Το δε άθροισμα των εξαγωγών και εισαγωγών μας, άλλως του εξωτερικού μας εμπορίου κατά το έτος 2014, ανήλθε στο 68,29% του Α.Ε.Π. (έναντι 63,42% το 2013), καθιστώντας την ελληνική οικονομία πιο «ανοιχτή» από το παρελθόν (1).

ρέπει να υπογραμμιστεί ότι η παρούσα, ιστορική οικονομική κρίση της χώρας μας, με περιορισμό της εσωτερικής ζήτησης-κατανάλωσης (πχ αποπληθωρισμός κατά 2,6%), ανάγκασε πολλές, παραδοσιακά μη εξαγωγικές επιχειρήσεις (πχ ΜΜΕ) που ήσαν κερδοφόρες ή επιβίωναν χάρις στην εσωτερική ζήτηση, να απευθυνθούν για πρώτη φορά στις ξένες αγορές (ιδίως Κίνας, Ρωσίας, Τουρκίας, Κύπρου, ΗΠΑ κά) και να προσπαθούν να γίνουν εξωστρεφείς, κάτι χρονοβόρο και δύσκολο (έλλειμα εξωστρεφούς εταιρικής νοοτροπίας και επιχειρηματικών δομών, έρευνας ξένων αγορών, συμμετοχής σε διεθνείς κλαδικές εκθέσεις, ανεύρεσης αξιόπιστου αντιπροσώπου, τιμολογιακής πολιτικής, marketing κλπ). Η απέλπιδα αυτή προσπάθεια, σε συνδυασμό με την κατά 19% βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μας την τελευταία πενταετία, έφεραν κάποια αρχικά, θετικά αποτελέσματα, αυξάνοντας τις συνολικές εξαγωγές μας μεταξύ 2009 και 2014 κατά 57,1% (ή κατά 18% εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών), αποδεικνύοντας ότι ακόμη και ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

τέτοιου είδους αυθόρμητες, κυρίως, προσπάθειες μπορούν να αποφέρουν ικανοποιητικά αποτελέσματα. Υπενθυμίζεται ότι το έτος 2013 σημειώθηκε ένα πρώτο ιστορικό ‘’record’’ απόλυτων τιμών στη συνολική αξία των εξαγωγών μας. Από δε το έτος 2014 μέχρι σήμερα, η υποχώρηση της διεθνούς τιμής του πετρελαίου του οποίου η χώρα μας αποτελεί καθαρό εισαγωγέα (ύψους 15,6 δις ευρώ ή 8,5% του Α.Ε.Π., η εξασθένιση του ευρώ έναντι του δολαρίου κλπ, η πολιτική νομισματικής ‘’χαλάρωσης’’ της Ε.Κ.Τ. για όλα σχεδόν τα Κράτη-Μέλη της Ευρωζώνης, εκτός άλλων απρόβλεπτων δυσμενών καταστάσεων, αναμένεται να ενισχύσουν την ανωτέρω εξαγωγική μας τάση.

ο περιβάλλον αποεπένδυσης και αποβιομηχάνισης των τελευταίων δεκαετιών, η κλονισμένη εμπιστοσύνη κατά τα πρόσφατα χρόνια των εμπορικών μας εταίρων μας ως προς τις δημοσιονομικές μας προοπτικές, την οικονομικο-πολιτική σταθερότητα και κυρίως η έλλειψη, ρευστότητας των ελληνικών επιχειρήσεων αποτέλεσαν τροχοπέδη και για την σταθερά ανοδική ανάπτυξη του εξωτερικού μας εμπορίου. Αφενός η παρούσα έλλειψη ρευστότητας των εξαγωγικών μας επιχειρήσεων που τις κάνει να υπολειτουργούν (πχ απαίτηση προκαταβολής του κόστους από τους προμηθευτές τους κλπ) και αφετέρου νοοτροπίας και πρακτικών εξωστρέφειας για διατήρηση τους σε μια ξένη, νέα για αυτές, αγορά (πχ σταθερή εξαγωγική στρατηγική, προωθητικές δράσεις, αυστηρός επαγγελματισμός κλπ), αποτελούν σταθερά εμπόδια αναπτυξιακής και εξαγωγικής επέκτασης.

λλοι αρνητικοί ενδογενείς παράγοντες αποτέλεσαν τα τελευταία χρόνια μέχρι σήμε-

13 ρα το υψηλό μη μισθολογικό κόστος (μεγάλη φορολογία, αναγκαστικά χαμηλή τιμολογιακή πολιτική και η ενέργεια κατά τα πρώτα χρόνια της τρέχουσας δεκαετίας), η έλλειψη σχετικών υποδομών, η αθεράπευτη γραφειοκρατία και ο περιορισμός των εξαγωγικών μας ‘’θεσμικών εργαλείων’’ λόγω των γνωστών περικοπών του κρατικού προϋπολογισμού (πχ μεγάλος περιορισμός των επιχειρηματικών αποστολών, συμμετοχών σε διεθνείς κλαδικές εκθέσεις, του αριθμού των Γραφείων και Υπαλλήλων Οικ. & Εμπ. Υποθέσεων στις πρεσβείες μας κλπ). Η Ευρωπαϊκή αγορά παραμένει διαχρονικά ο φυσικός χώρος της Ελλάδος σε όρους εξωτερικού εμπορίου αφού απορροφά το 65% περίπου των συνολικών εξαγωγών μας και περιλαμβάνει και τις διαχρονικά κορυφαίες αγορές μας (Ιταλία, Γερμανία, Βουλγαρία, Κύπρο, Ηνωμένο Βασίλειο κά). Η Τουρκία, για την οποία υπενθυμίζεται ότι συνδέεται μέσω τελωνιακής ένωσης με την Ε.Ε., συνεχίζει ν’ αποτελεί τον κυριότερο προορισμό των εξαγωγών μας (3.3 δις ευρώ το 2014). Oι λοιπές παραδοσιακές μας αγορές που αποτελούν αξιοσημείωτο μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών, όπως τα Βαλκάνια (μείωση κατά 0,8% το 2014), Μέση Ανατολή-Β. Αφρική (-1,6%), Βόρεια Αμερική (-5,5%) κλπ, δεν παρουσιάζουν τάσεις μεγαλύτερης απορροφητικότητας των προϊόντων μας και μάλιστα υποχωρούν ελαφρώς. Όμως νέες, αρκετά υποσχόμενες για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας αγορές αναδεικνύονται με πρόσφατη δυναμική είσοδο μας σε αυτές, όπως η Νοτιο-Ανατολική Ασία (+34,1 % το 2014), η κυρίως Αφρικανική ήπειρος (+19,9%), η Ινδία (+18 %) κά. Βέβαια, προς το παρόν, ο όγκος εξαγωγών μας σε αυτές είναι χαμηλότερος των προαναφερθέντων παραδοσιακών γεωγραφικών ζωνών απορρόφησης των προϊόντων μας.

ΑΠΟΨΕΙΣ

14 Στις εν λόγω αγορές οι εξαγωγές μας παρουσιάζουν έντονη μεταβλητότητα από χρόνο σε χρόνο (πχ -33,4% το 2014 στη Κϊνα, -47,3% στη Λατινική Αμερική, +3% στις Ιαπωνία-Αυστραλία-Ν. Ζηλανδία κλπ) και απαιτείται η ανάπτυξη προωθητικών δράσεων από μέρους μας, ώστε να διατηρήσουμε μεσο-μακροπρόθεσμα την εκεί παρουσία μας.

αν εύγλωττο παράδειγμα αναφέρεται ότι κατά την τελευταία τουλάχιστον δεκαετία, η Τουρκία εφαρμόζει επιθετική εξαγωγική στρατηγική με τεράστιους ετήσιους προϋπολογισμούς, εντυπωσιακές προωθητικές ενέργειες στις διεθνείς αγορές (πχ πολυάριθμες και πολυμελείς –πχ άνω των 300 επιχειρήσεων σε κάθε δράση-επιχειρηματικές αποστολές και συμμετοχές σε διεθνείς κλαδικές εκθέσεις, άμεση υπαγωγή των Γραφείων Οικ. & Εμπ. Υποθέσεων στον Πρωθυπουργό κλπ). Επί δεκαετίες, το διαχρονικό εμπορικό μας έλλειμμα αντισταθμιζόταν από τα εμβάσματα της εμπορικής μας ναυτιλίας και των Ελλήνων αποδήμων. Η εύκολη αυτή αντιστάθμιση του εμπορικού μας ελλείμματος δεν επέτρεψε στις εξαγωγές μας να καταστούν εθνική προτεραιότητα και να προσδώσουν στις επιχειρήσεις εξωστρεφείς τάσεις, αλλά μια δευτερεύουσα δραστηριότητα. Σαν ενδεικτικό παράδειγμα αναφέρεται το γεγονός ότι, για πάρα πολλά χρόνια, οι περιορισμένες κρατικές υπηρεσίες εξωτερικού εμπορίου υπάγονταν στο τότε Υπουργείο Εμπορίου, δηλαδή τον κατ’ εξοχήν αρμόδιο φορέα εσωτερικού εμπορίου, χωρίς ιδιαίτερη εξωστρέφεια (πχ λαϊκές αγορές, ωράρια καταστημάτων, έλεγχος τιμών διάθεσης καταναλωτικών προϊόντων-αγορανομία, εισαγωγές κλπ). Ταυτόχρονα, στο κλίμα αυτό, παρατηρήθηκε ακόμα και η ανάδειξη

ηγετικών ‘’θεσμικών παραγόντων’’ στους εξαγωγικούς μας φορείς (πχ ΟΠΕ , εξαγωγικούς φορείς κλπ), οι οποίοι όμως δεν ασκούσαν εξαγωγικές δραστηριότητες αλλά ήσαν είτε εισαγωγείς, είτε ‘’δημοσιοσχεσίτες’’ που μέσω των εξαγωγικών φορέων επιδίωκαν την κοινωνική τους ανέλιξη. Όμως, όταν τα προαναφερθέντα εμβάσματα των ναυτικών και αποδήμων μας περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό από την παγκοσμιοποίηση, τις διεθνείς εργασιακές αλλαγές (πχ απασχόληση ξένου φθηνότερου εργατικού δυναμικού στη ναυτιλία μας αλλά και αδιαφορία της νέας γενεάς για το ναυτικό επάγγελμα, προοδευτική επιστροφή στη πατρίδα μας, από το 1974, της μεγάλης μάζας των αποδήμων μας κλπ) και ταυτόχρονα την υποχώρηση από το 1980 της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της κατά 70% τουλάχιστον κρατικοδίαιτης οικονομίας μας, το εμπορικό μας έλλειμμα και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών αναδείχτηκαν σε άλυτα προβλήματα και συνέβαλαν στον υπέρμετρο δανεισμό της χώρας.

ι σημαντικότερες κατηγορίες των εξαγώγιμων προϊόντων μας παραμένουν σχεδόν αναλλοίωτες επί σειρά ετών, όπως τα πετρελαιοειδή (38,51% των συνολικών εξαγωγών μας το 2014), τα βιομηχανικά (38,4%), τα αγροτικά προϊόντα, οι πρώτες ύλες κά κλπ.. Αξιοσημείωτες μεταβολές παρατηρούνται στις υποκατηγορίες «μηχανήματα και υλικό μεταφορών», δηλαδή πλοίων (+18,7%) και «διάφορα βιομηχανικά είδη» (+9%). Μερικές υπηρεσίες παρουσιάζουν συνεχή δυναμισμό, όπως πχ ’’εφοδιασμοί πλοίων από Τρίτες χώρες’’, υποκατηγορία που κατατάσσεται σταθερά στην πρώτη δεκάδα των εξαγωγών μας τα τελευταία χρόνια και συγκεκριμένα αποτελεί τον 7ο εξαγωγικό ‘’προορισμό’ ’τους. Όμως,

ίσως το κλασικότερο παράδειγμα διαχρονικής, στασιμότητας ως προς τον τρόπο εξαγωγής προϊόντων μας, αποτελεί το ελαιόλαδο. Επί δεκαετίες, το 90% αυτού του παραδοσιακού ποιοτικού μας προϊόντος, εξάγεται χήδην και όχι τυποποιημένο (δηλαδή με περιορισμένη προστιθέμενη αξία) προς τη Ιταλία, όπου αναμειγνυόμενο με ιταλικές ποικιλίες, διατίθεται στην τοπική και διεθνή αγορά ως ιταλικό ελαιόλαδο μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας.

ς προς τα πετρελαιοειδή, υπογραμμίζεται η υπερβολικά υψηλή εξάρτηση των εξαγωγών μας τόσο ως προς το ποσοστό τους (σχεδόν 39%), όσο και σε σύγκριση μεταξύ της διάρθρωσης των πέντε δυναμικότερων εξαγώγιμων προϊόντων μας με τα αντίστοιχα των τεσσάρων περιφερειακών οικονομιών της Ε.Ε. (Ιταλίας, Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας). Από την σύγκριση αναδεικνύεται η ανάγκη προοδευτικής διαφοροποίησης των ελληνικών εξαγωγών ώστε να καταστούν λιγότερο ευμετάβλητες σε εξωγενείς συγκυρίες (πχ διεθνή τιμή πετρελαίου). Συγκυριακές επίσης εξωγενείς εξελίξεις, όπως το διεθνές εμπάργκο που οδήγησε σε μείωση των εξαγωγών μας κατά 12,3% προς την Ρωσία, ή πολιτικο-οικονομικές αναταραχές στη Βόρεια Αφρική (πχ Λιβύη, Συρία κλπ), η μείωση της τιμής του πετρελαίου που όπως προαναφέρθηκε, μειώνει μεν το λειτουργικό κόστος της βιομηχανίας αλλά επιφέρει αντίστοιχη μείωση στην αξία των εξαγόμενων πετρελαιοειδών μας, μας επιβεβαιώνουν ότι οι ελληνικές εξαγωγές «δεν έχουν βάθος» και είναι εξαιρετικά ευάλωτες σε εξωτερικά γεγονότα. Τέλος, ένα άλλο δομικό πρόβλημα των εξαγωγών μας αφορά την χαμηλή συγκέντρωση των αγορών-στόχων μας (3). Οι πέντε σημαντικότεροι ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΑΠΟΨΕΙΣ ‘’πελάτες’’ μας απορροφούν το 36% της αξίας των εξαγωγών μας ενώ το υπόλοιπο 64% κατευθύνεται σε πλειάδα άλλων αγορών. Η αντίστοιχη σύγκριση με τις προαναφερθείσες περιφερειακές χώρες είναι εύγλωττη ανά χώρα: Ιταλία (41%-59%), Ισπανία(49%-51%), Πορτογαλία (58%42%), Ιρλανδία (64%-36%).

αρά το γεγονός ότι οι το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών μας αφορά τον κλάδο της μεταποίησης και απευθύνεται σε αναπτυγμένες αγορές, την τελευταία εικοσαετία δεν πραγματοποιήθηκαν στη χώρα μας άλματα στην παιδεία και συνεπώς στην υψηλή τεχνολογία και καινοτομία, ανάλογα αυτών που επιτεύχθηκαν σε αναλόγου οικονομικού κλπ μεγέθους χώρες (πχ Ιρλανδία, Φιλανδία, Ισραήλ κλπ). Η μη σημαντική βελτίωση της προστιθέμενης αξίας του μεγαλύτερου μέρους των εξαγωγών μας για ουσιαστική ενίσχυση της καινοτόμου ανταγωνιστικότητας τους στην παγκοσμιοποιημένη αγορά (πχ έλλειμμα υψηλής τεχνολογίας, καινοτομίας, τυποποίησης, επώνυμων προϊόντων ή ‘’brand’’ χώρας κλπ), επιδείνωναν μέχρι τώρα το εξαγωγικό μας εμπορικό έλλειμμα. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι εξαγωγές εμπορευμάτων των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών (Τ.Π.Ε.) ως ποσοστό των συνολικών εξαγωγών μας φθίνουν σωρευτικά κατά 79% την περίοδο 2001-2012, έναντι 70% στην Ε.Ε.-27 και 32% στον υπόλοιπο κόσμο. Kάποια προϊόντα που εμφανίζονται κατά την τελευταία, τουλάχιστον, δεκαετία στο κατάλογο των 100 πιο εξαγώγιμων προϊόντων, όπως ‘’εμπιστευτικά προϊόντα’’ (4 η θέση το 2014), ‘’μηχανές επεξεργασίας πληροφοριών’’ (10 η θέση) ενώ ακολουθούν μεταξύ 65ης και 93ης θέσης ‘’επιβατικά πλοία’’, ‘’μετρητές αερίων-υγρών-ηλεκτρισμού’’, ‘’συσκευές ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

μετάδοσης δεδομένων’’, ‘’δεξαμενόπλοια’’, ‘’μείγματα χρωστικών ουσιών’’ κλπ, αποτελούν ‘’ελπιδοφόρα προϊόντα’’ αξιόλογης προστιθέμενης αξίας αλλά μη αντιπροσωπευτικά της γενικότερης εικόνας των εξαγωγών μας. Ως γνωστόν η Ελλάδα παρουσιάζει μεγάλη υστέρηση στις επιχειρηματικές δαπάνες έρευνας και ανάπτυξης (R&D). Ορισμένες καινοτόμες και ανταγωνιστικές εταιρείες που αναδείχτηκαν την τελευταία 20ετία (πχ Follι Follie, Apivita, Korres, Aegean Airlines κά) αποτελούν, προς το παρόν, τα σπάνια ελληνικά μας ‘’brands’’ στην παγκόσμια αγορά. Όμως σχετικά λίγοι καταναλωτές, διεθνώς, φαίνονται να γνωρίζουν την χώρα προέλευσης των ανωτέρω ‘’brands’ ενώ μερικές επώνυμες εταιρείες μας αποφεύγουν να προβάλουν την ‘’ελληνικότητα’’ τους (πχ στους κλάδους των επώνυμων ‘’faux bijoux’’, έτοιμου ενδύματος-γούνας, αρωματοποιίας κά). Επίσης, η ίδια η χώρα μας δεν προσπάθησε όσο έπρεπε επί δεκαετίες και δεν κατόρθωσε φυσικά ν’ αποκτήσει ένα ‘’εθνικό brand’’ όπως άλλες χώρες (πχ Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία κλπ)

ατά καιρούς διάφορες τεχνοκρατικές μελέτες προτείνουν μέτρα και δράσεις που στο παρελθόν περνούσαν απαρατήρητες, αλλά στη παρούσα άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, άρχισαν κάπως να συζητούνται. Σαν παράδειγμα αναφέρεται η πρόσφατη έρευνα της Eurobank με τίτλο «Ανταγωνιστικότητα, εξωστρέφεια, κίνητρα και αντικίνητρα για τις ελληνικές εξαγωγές». Η μελέτη εισηγείται, μεταξύ άλλων, πολιτικές ενίσχυσης του τεχνολογικού περιεχομένου των εξαγωγών και τη δημιουργία συγκριτικού πλεονεκτήματος σε προϊόντα και τομείς μεσαίου-υψηλού τεχνολογικού περιεχομένου, την αύξηση των δαπανών για R&D, συνεργα-

15 σίες με πανεπιστήμια, τεχνικά και τεχνολογικά ιδρύματα και κίνητρα για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων τεχνολογικού περιεχομένου. Όσον αφορά το άμεσο πρόβλημα της ρευστότητας των εξαγωγικών επιχειρήσεων των Κ.-Μ., εκτός από τα συνήθη χρηματοδοτικά εργαλεία (πχ factoring, ασφάλιση εξαγωγικών πιστώσεων ή μέχρι το 80% του εξαγώγιμου φορτίου από τον Ο.Α.Ε.Π. κά), υπάρχουν κοινοτικοί μηχανισμοί χρηματοδότησης που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ικανοποίηση αυτής της ανάγκης, όπως το Ε.Σ.Π.Α. (χρηματοδότηση ‘’άυλων’’ εξωστρεφών δράσεων έως ποσού 200.000 ευρώ), προγράμματα εξαγωγικής κατάρτισης και τεχνογνωσίας κυρίως για νεοσυσταθείσες επιχειρήσεις- ‘’starts up’’- κά. Αλλά πιο συγκεκριμένα, οι εξαγωγείς έχουν στη διάθεση τους τα κάτωθι ουσιαστικά εργαλεία: * Σύμφωνα με τον κανόνα ‘’de minimis’’ –Kανονισμός ( ΕΚ ) 1998/2006- τα Κ.-Μ. δύνανται να χορηγούν χρηματικές ενισχύσεις στις εξαγωγικές εταιρείες τους, ύψους κατώτερου των 200.000 ευρώ, οι οποίες εξαιρούνται από την υποχρέωση προηγούμενης κοινοποίησης προς της Ευρ. Επιτροπή. Οι εν λόγω ενισχύσεις, που χώρες σαν την Κύπρο χρησιμοποιούν κατά κόρον, αφορούν έρευνες ξένων αγορών (κάλυψη εξόδων μετάβασης/επιστροφής στο εξωτερικό) για μεταποιητικές επιχειρήσεις που προτίθενται να εξάγουν για πρώτη φορά, συμμετοχή εξαγωγέων μεταποίησης βιομηχανικών και γεωργικών προϊόντων σε εμπορικές εκθέσεις στο εξωτερικό (έξοδα συμμετοχής), ενέργειες προώθησης ή και διαφήμισης γεωργικών προϊόντων στο εξωτερικό από ΜΜΕ ή ενώσειςσυνδέσμους παραγωγών και τέλος ενισχύσεις για «προώθηση οίνων» (ενημέρωσης καταναλωτών κλπ).

16 * Η Ευρωπαική Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕ) χορηγεί δάνεια σε Κ.-Μ. με στόχο την δημιουργία ταμείων επιχειρηματικότητας για την χρηματοδότηση ΜΜΕ . Μέσω της ΕΤΕ παρέχονται εγγυήσεις τόσο σε εμπορικές τράπεζες του Κ.-Μ. για πράξεις εμπορικής χρηματοδότησης, όσο και σε επιλεγμένες διεθνείς τράπεζες υπέρ των κύριων εμπορικών τραπεζών του Κ.- Μ. σχετικά με εγγυητικές επιστολές. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η ρευστότητα προς όφελος των ΜΜΕ του Κ.-Μ. που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στις συναλλαγές τους με το εξωτερικό (πχ Κύπρος, Πορτογαλία κλπ) και περιορίζεται η υποχρέωση καταβολής από την ΜΜΕ μετρητών ως εγγύηση, ενώ καθίσταται ευκολότερη η πρόσβαση της σε μέσα χρηματοδότησης διεθνών εμπορικών συναλλαγών. Παρότι εδώ και κάποιες δεκαετίες η τεράστια αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η σημαντικότερη διεθνώς σε αξία και όγκο εμπορικών συναλλαγών, διευκολύνοντας μάλιστα πολυάριθμες αναπτυσσόμενες χώρες να εξάγουν με ευνοϊκούς όρους τα προϊόντα τους εντός της ‘’ενιαίας’’ αυτής αγοράς (4), τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (πχ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Συμβούλιο Υπουργών) δεν έχουν μέχρι τώρα κατορθώσει να υιοθετήσουν και εφαρμόσουν, έστω και μέσω σχετικών κατευθυντήριων οδηγιών προς τα Κράτη-Μέλη, μια αποτελεσματική εξαγωγική πολιτική προς τρίτες χώρες. Πράγματι η διαχρονική προσπάθεια επιδίωξης σύναψης συμφωνιών ελευθέρων συναλλαγών της Ε.Ε. με τρίτες γεωγραφικές περιοχές ή και εμπορικές δυνάμεις, αποτελούν ένα αδιαμφισβήτητα τεράστιο βήμα προώθησης των εμπορικών συναλλαγών της, αλλά προφανώς δεν αποτελεί πανάκεια.

ΑΠΟΨΕΙΣ

α Κράτη –Μέλη της Ε.Ε. συνεχίζουν ν’ ασκούν την δική τους εθνική εξαγωγική πολιτική, άλλα με μεγάλη επιτυχία (πχ Γερμανία, Ολλανδία κά κά) και άλλα με μικρότερη. Οι εξαγωγείς τους αντιμετωπίζουν συχνά τεράστια εμπόδια στις αγορές τρίτων χωρών (5) που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν σχεδόν μόνοι τους. Το έτος 1996 ξεκίνησε μια φιλόδοξη προσπάθεια εντοπισμού και αντιμετώπισης των εν λόγω εμποδίων, μέσω ενός μηχανισμού διακριτικής ενημέρωσης και εν γένει συνεργασίας Ευρωπαίων εξαγωγέων και κάποιας υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (‘’Market Access Unit’’), που όμως πολύ γρήγορα, ελλείψει μέσων αλλά και αποφασιστικότητας, ατόνησε (6). Ο συγγραφέας του παρόντος, στο πλαίσιο της υποστήριξης ελληνικών εξαγωγικών επιχειρήσεων στην αντιμετώπιση εμποδίων πρόσβασης σε αγορές ορισμένων τρίτων, αναπτυσσόμενων χωρών, βίωσε σχετικές απογοητευτικές εμπειρίες. ‘’Ιδού λοιπόν πεδίον δόξης λαμπρό’’ για κάποιες δράσεις μερικών θεσμικών οργάνων της Ε.Ε.: πχ να έχει την αυτονόητη δυνατότητα ο ‘’απελπισμένος’’, συνήθως, Ευρωπαίος εξαγωγέας να απευθύνεται στις Αντιπροσωπείες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις τρίτες χώρες, όπου υπάρχουν και είναι διαπιστευμένες, ώστε να ενημερώνει για το όποιο εμπόδιο πρόσβασης και δραστηριοποίησης αντιμετωπίζει στη τοπική αγορά. Οι ανωτέρω Αντιπροσωπείες, είτε να ενημερώνουν κάποια αρμόδια υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, είτε υπεύθυνα να κατευθύνουν σε αυτές τους Ευρωπαίους εξαγωγείς για την σε βάθος ενημέρωση και από κοινού αντιμετώπιση του κάθε εμποδίου ή προβλήματος (πχ μη δασμολογικά εμπόδια, γραφειοκρατία, διαφθορά, αθέμιτος ανταγωνισμός, σχετικές πρακτικές από το οργανωμένο έγκλη-

μα κλπ).

βαρύτητα της παγκόσμιας εμπορικής δύναμης, γνωστής ως Ευρωπαϊκής Ένωσης, και η κατάλληλη χρήση διάφορων ‘’εργαλείων’’ εμπορικής κλπ πολιτικής που αυτή διαθέτει (πχ διμερείς αναπτυξιακές κλπ συμφωνίες με τρίτες χώρες), αποτελούν σοβαρά εχέγγυα για πιο θετική αντιμετώπιση των εμποδίων πρόσβασης στην αγορά μιας τρίτης χώρας από τις Αρχές της. Πόσο μάλλον εάν αυτές συγκριθούν με τις ατομικές προσπάθειες ενός μοναχικού Ευρωπαίου εξαγωγέα και της χώρας προέλευσης του, ιδιαίτερα όταν αυτή θεωρείται ‘’μεσαίας ή μικρής επιρροής’’. Πηγές:

1. Eurobank Research-Τεύχος 115σελ.1,3,4 2. ‘’Ανάπτυξη’’ (ΕΒΕΑ)-Τεύχος 2- Φεβρουάριος 2015 - σελ. 34,35 3. idem 4. «Το Σύστημα Γενικευμένων Δασμολογικών προτιμήσεων της Ε.Ε. (19952000)», Βασίλη Αχ. Σκρόνια, ΑΓΟΡΑ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ-τόμος 1, τεύχος 2, Σεπτ./Νοέμβριος 1995- Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (Αθήνα) 5. Ορισμένοι Κοινοτικοί εξαγωγείς ενός Κ-Μ (α’) ενίοτε αντιμετωπίζουν προβλήματα πρόσβασης ή διακίνησης των προϊόντων και υπηρεσιών τους ακόμα και εντός ενός άλλου Κ.-Μ. (β΄) της ίδιας της ‘’ενιαίας’’ ευρωπαϊκής αγοράς, χωρίς οι υπάρχουσες υπηρεσίες της Ε.Ε. (πχ Γραφεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα Κ-Μ) να έχουν την αρμοδιότητα να τους καθοδηγήσουν και υποστηρίξουν (πχ περιπτώσεις πρακτικών αθέμιτου ανταγωνισμού από το οργανωμένο έγκλημα κλπ) 6. «Η στρατηγική προώθησης εξαγωγών της Ε.Ε. προς τις τρίτες χώρες», Βασίλη Αχ. Σκρόνια, ΑΓΟΡΑ ΧΩΡΙΣ ΣΥΝΟΡΑ-τόμος 3, τεύχος 1, Ιουλίου/Αυγ. 1997- Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (Αθήνα)

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ

Europe & China

Partners & Rivals by Victor Sukup (*) and Jovana Savic (**)

“When China awakes, the world will tremble”, once declared Napoleon.

oday, no one would disagree with this prophecy: not only in East and Southeast Asia has the explosive rise of China changed the previous realities completely, but also elsewhere it isn’t possible to ignore that the Middle Kingdom is -as it used to be until the beginning of the 19th century - one of the great powers of the earth. Many industrialists in Europe, the USA and the rest of the world tremble before the Chinese competition, while others - not only giant corporations - realize very profitable business in

China. But for millions of workers and employees the possible delocalization to low-wage countries constitutes a permanent sword of Damocles over their workplaces. In Africa and Latin America, in Australia as in Southeast Asia, China’s hunger for raw materials provokes explosive rises in the world market prices for oil, minerals and agricultural products such as soybeans, which is very welcome for many, but not at all for others. Today, almost half of global steel production comes from the “workshop of the world” in East Asia, which is also the global market leader in many other industries∙ recently in renewable energies and soon probably in the automotive sector. Tomorrow in the aircraft industry, maybe. China appears seriously in fields like nuclear power stations, smartphones and super-rapid trains already. All this offers Europe, the main trading partner of China, countless opportunities of very interesting part-

nerships, but it also brings acute problems and enormous dangers: given the European weaknesses many believe that in a world of a future China-USA”G-2” for Europe there might hardly be much more space in the world system than that of a continent-wide tourist destination1. China has become the world export champion in 2009, the secondlargest economy ahead of Japan in 2011 and the largest oil importer in 2013 with a total of over four trillion (4.000.000.000.000) dollars of exports and imports, the most important trading power before the United States. It is about to overtake the United States economically in terms of GDP and has realized a trade surplus of almost $ 150 billion in 2013, due to its exchanges with the old industrial countries of the USA and Europe in particular, 1

Incidentally, China is today becoming rapidly the world’s first tourist destination, and also the most important country of origin of international tourists. These new fast-growing contacts contribute certainly to bring Europe and China closer, whatever might be the advantages and inconvenients of mass tourism…

(*) Analyst of European and international affairs, former official of the European Commission in Brussels (2000-12, mainly in the field of development cooperation), member of the Board of Directors of the Club of Rome/Brussels and guest professor i.a. at the University of Buenos Aires. Author i.a. of Europa y la globalización. Tendencias, problemas, opiniones and Asia frente al siglo XXI - de los “milagros” a las “debacles”? (Buenos Aires, 1998 and 2000). (**) Sinologist, Graduate in language, culture and literature of China (University of Belgrade, Faculty of Philology, 2013), Postgraduate in China Business Development (Vrije Universiteit Brussel, Brussels Institute of Contemporary China Studies, 2014); at present studying, particularly, European politics and EU-China relations. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

18 with the exception of Germany, which tends to have a fairly even balance with China and has recorded an even more astronomic surplus of 200 billion in 2013. Specialists forecast that already around 2020 some 600 million of its inhabitants will constitute a “middle class” according to European criteria. In its vicinity, and scarcely less in Europe, Middle East, Africa and Latin America, China has become a dominant or in any case first-rank trading partner, and now also a substantial source of foreign direct investment2 , such as show, in the automotive sector, the acquisition of the prestigious Volvo enterprise and the recent entry at Peugeot-Citroën: China provides capital and buys technology.

An Asian century, accompanied by the disintegration of Europe?

t has become customary to talk about the “Asian century” and China as the superpower of the future, such as describes the just quoted, extensively documented, bestselling British specialist Martin Jacques’ When China rules the world. That may be true, but there are also reasons for a more skeptical view, given the huge unresolved problems, particularly in social and environmental areas. Other circumstances should not be forgotten, especially the accelerated ageing not only in Japan and South Korea, but also in China3, and the multiple acute 2

Also these investments have risen in accelerated way since around 2005, from less than 10 to already about 70 US$ billion in 2010, Martin JACQUES - When China rules the world, Penguin, London, 2012, p. 227. 3 S. M. JACQUES, Op. cit., S. 202-6. Among the important decisions of the Plenary Session of the Party in November 2013 we can stress the one which shall loosen the „one-child-

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ threats to peace in Asia, adds the exPresident of East Timor, Nobel Peace Prize winner and current Vice President of the Asian Peace and Reconciliation Council4. The fast-growing cities in China, with their infinitely expanding 30-storeys residential towers, but also the already acute health-damaging air pollution in cities like Beijing, as elsewhere in Chinese and other Asian cities from Delhi to Bangkok, show the downside of the often up to ten percent growth rates in recent years. A number of percentage points should be therefore deducted to take into account the environment. China is now -and will certainly be even more in the futurethe great victim, and simultaneously one major origin of global problems such as the expansion of deserts and the increasing scarcity of water, and Chinese pressure on world markets, global environment and overall prices weighs heavier every year5. In fact, as the “workshop of the world”, China for a large part just imports the environmental problems of the Western industrialized countries that do not cause any more to the same extent by policy“put in practice around 1980, as this policy inevitably leads to the ageing of the population. 4 José RAMOS-HORTA - O século XXI da Ásia? Desafios e obstáculos ao século asiático, Globo, Lisbon, No. 04/05, Oct. 13-March 14, pp. 6-11. 5 Lester BROWN - Full planet, empty plates. The New Geopolitics of Food Security, Earth Policy Institute, Washington, 2012. One chapter analyses the consequences of the rapidly increasing meat consumption worldwide, especially in China -which in just 30 years rose from half to the double of that of the USA-, and another one the explosive rise of the world soybeans market intimately linked to this fact, which has brought very high economic growth rates, but also heavy environmental problems, to countries like Brazil and Argentina.

outsourcing significant parts of their own production. Today, in Beijing, authorities officially warn people against staying in the open air on days of extreme smog. The leaders and the population become increasingly conscious about environmental challenges: according to serious reviews, informs a specialist, in 2008 only 31% of the population felt that air pollution was a „very big problem“, but in 2013 already 47% expressed this opinion6. Almost 50 years ago, a well-known book warned Europeans of an American challenge7, the increasing presence of US companies in Europe -the third world power, as the author wrote-, which displaced more and more the local ones from their own markets. Later we saw, in fact, that the European multinationals succeeded quite well in defending themselves and were able to reach top positions worldwide again. Today it is more the Chinese challenge that appears as threatening with some similar and several other aspects. But does there still exist a real “European Union” today? Its existential crisis threatens to end in the collapse of the entire structure. For some observers the EU had better find radical solutions and maybe the euro should be abandoned before it ruins the whole EU 8 . Anyway, a reorientation will certainly be necessary in Berlin and Brussels, if the euro and even the EU itself want to survive9; otherwise, the 6

Daniel K. GARDNER – China’s environmental awakening, International New York Times, 15-9-14. 7 Jean-Jacques SERVAN-SCHREIBER Le défi américain, 1967, translation in numerous languages. 8 As judges, not without solid arguments, the certainly «pro-European» analyst François HEISBOURG in his latest book La fin du rêve européen, Stock, Paris, 2013. 9 Guillaume Duval, chief editor of the French monthly review Alternatives ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ “European dream”, as a well-known US analyst described it a decade ago, as an in many respects quite successful example for the USA10, might have little future. For as another author in his chapter “What have we done with the European dream?” says, the euro-skeptics could be seen now “as those who were simply more conscious than all others of the risks involved for the entire continent, not just by deindustrialization (resulting partially from the EU policy of recent years), but also the anti-equalitarian and antidemocratic tendencies of this ‘Europe of the great market’”11. The notorious lack of coherence of the European Union’s foreign policy is largely due to the different traditions, priorities and affinities, but it is also reinforced by other dilemmas and crisis12. The EU has proclaimed strategic partnerships around the world, with regular consultations and summits, including with China, Japan, Russia, India, the USA and Brazil. But this list makes already quite clear that the term is quite elastic in nature and that a real strategy is missing. In any case it is obvious that the external relations, including those with other actors, will Economiques, uses to stress that the German policy of the last years is disastrous not only for the EU but also for the long-term German and other “Northern” interests, which will ultimately have to pay the cost of the fiasco of that policy. S. to this point his article “Berlin doit cesser d’asphyxier l’Europe”, in Le Monde, 20-2-14, and more in detail, G. DUVAL - Made in Germany. Le modèle allemand au-delà des mythes, Seuil, Paris, 2013. 10 Jeremy RIFKIN - The European Dream, Penguin, New York, 2004. 11 Jean-Claude GUILLEBAUD - Une autre vie est possible, L’Iconoclaste, Paris, 2012, p. 115. 12 S. V. SUKUP - Die Europäische Union. Die Krise und die Außenpolitik, International, III/2012. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

effectively play a determining role in the future of the EU. Relations with China have a decisive weight here, together with elements of a common external trade and industrial policy; the former exists for a long time but is highly controversial and full of contradictions; the latter, however, is non-existent, but should certainly -along with energy and transport policy and more efficient cooperation in scientific and technological fields- be a cornerstone of EU policy as a whole.

Why Europe once advanced to dominate the world and China did not

central question of world history is the following: why China, with a fifth of the world population in one for two millennia fundamentally stable, well-functioning and enormous empire that had made so many groundbreaking inventions -paper, compass, gunpowder etc., well before the Industrial Revolution in England, has not become the dominant power in the world? Why were it some relatively small European countries such as Spain and Portugal first and then others? How can we explain that after the huge expedition of Admiral Zheng He in the 15th century, no more such enterprises followed13? Probably because the then ruling Ming Dynasty again focused on defending the empire against Northern invaders and showed little interest in imperial expansion. Also in Western Europe, in 13 The enormous fleet, with its numerous ships which were incomparably larger than those of Columbus a few decades later, reached all of South and West Asia as well as East Africa; according to some authors, parts of the fleet might even have reached much further lands around the Atlantic Ocean.

19 addition to the benefits from the expanding foreign trade -including the most profitable slave trade- and colonization, specific circumstances such as the existence of neighboring coal reserves and waterways gave the UK a clear advantage for its industrialization, while China’s coal-mining areas were in the North, far away from the main urban centers in the South14 . And China’s system of a strong and competent state bureaucracy without rivaling, relatively autonomous elites and middle classes, the nobility and the Church was certainly, for many centuries, particularly efficient, but it hardly allowed, ultimately, the emergence of new dynamic forces, such as those which prepared the Renaissance in Europe and developed the techniques of the exploration of the oceans15. While China ignored the seas again, Portugal began to conquer these and built a pluricontinental system with trading centers in Asia up to Malacca, Macau and Nagasaki. Soon afterwards came Spain, the Netherlands, England and France. China, however, remained isolated for centuries, though often admired for its culture and arts16. Finally it suffered in the 19th century, with the imperial onslaught from Europe and also from Japan, its brutal downfall in the global political structure. It is certainly useful to put today’s realities in their historical perspective 14 Kenneth POMERANZ - The Great Divergence: China, Europe, and the Making of the Modern World Economy, Princeton University Press, 2000. 15 M. JACQUES - Op. cit., pp. 94 ff. 16 For instance for its porcelain (still today known as Chinaware in English) and its highly developed arts; so one can see a Chinese tea house as part of the castle of the Prussian kings in Potsdam built in the middle of the 18th century, or Chinese influences („chinesizes“) in the barock churches of the same period in Minas Gerais (Brazil).

20 and recall that 18th century East Asia “was developing in a period of protracted peace with China at the centre of a tributary-trade network, while an expansive Europe was perpetually at war”17. Much later, the Mao era (1949-76) certainly brought disasters and aberrations, but also a dynamic modernization in terms of industrialization, literacy, women’s rights, etc. The per capita income has more than doubled from 1950 to 1980, against an increase of only 50% in India in the same decades. After the long period of decline of the last dynasty, the 1911 revolution, chaos, civil wars and the liberation war against Japan, the cornerstone for the subsequent rapid expansion had been laid18. As Deng Xiaoping himself later said, Mao had been right in about 70%, and his image greets still today from the wall at Tian-Anmen Square and all banknotes of the country. After Mao, things have accelerated enormously, together with the re-orientation towards a market economy, as before in South Korea, Taiwan etc. There were still around five-sixths of the population engaged in agriculture in China in 1950, against only half of the total today, and there was only about one-sixth of urban population at that time against around half today, what reflects a much faster process of urbanization and modernization in China compared to those who had once taken place in Western countries.

17 Mark SELDEN, researcher of Cornell University and coordinator of The AsiaPacific Journal, in Maddalena MALGARINI -Tearing Down the Great Wall of Ignorance between China and the EU, Madariaga – College of Europe Foundation, Brussels, Conference Report, 19-11-2010, p. 2. 18 M. JACQUES - Op. cit., p. 115.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ The (re-) emerging powers of Asia new alliances and contradictions

sia’s share of world production, excluding that of Japan, increased from about 15 to 30% between 1950 and 2000 and rises even faster since then. Particularly impressive is the growth of China since the beginning of reforms under Deng Xiaoping: from 1980 to 2010, China’s exports have risen around 90 times and among these the share of industrial products nearly doubled from approximately 50 to 95%. In 1978 the to-

tal sum of China’s exports and imports was just US $ 20 billion, which placed the country with less than 1% of world trade on the 32nd rank worldwide, but now it is approximately 150 times more, with an average annual growth of around 17% since that year, reaching over 10% of today’s world trade. China has always seen itself, not without reason, as the Middle Kingdom and center of the world, but after 1820 it suffered a devastating decline. Yet still at the end of the 18th century it refused to open its huge market to imports from England, which then instigated the Opium Wars in order to be able to pay the rising tea imports from China. Today, China occupies in

fact only its former place in the world ranking. According to one historian, China in 1820 assured about 33% of world production, later 17 (1870) and less than 4.5% (1950), but then, in 1998, again 11.5%19. Another historian estimated that Europe had -probably around 1750- a lower standard of living than “the rest of the world”, due to the high levels of China, which with over one third of that rest increased its average significantly20. Today China is –for dozens of countries– the economy from which most of its imports come, and often for the same, including such diverse ones such as Japan, Brazil and Angola, the largest export market. Also in Europe today the trade with China and other Asian countries constitutes a crucial factor; however, as for many others, with a huge trade deficit. But extrapolations of current trends should be made with caution. The wage level in China, hitherto accompanied by very precarious and “early-capitalist” social and environmental conditions, has begun to rise, not least due to massive labor protests of recent years. Therefore, many industrial enterprises of the “expensive” coastal provinces migrate inland where cheaper labor is still available, and increasingly Chinese investments, outsourcing low-end 19 Angus MADDISON - The World Economy, Development Centre Studies, OECD, Paris, 2006, p. 263. 20 Paul BAIROCH - The Main Trends in National Economic Disparities since the Industrial Revolution, in P. BAIROCH and Maurice LÉVY-LEBOYER (eds.) - Disparities in Economic Development since the Industrial Revolution, Macmillan Press, London, 1981, p. 7. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ production, are also made in countries such as Vietnam and Cambodia21. Since 1996 regular Asia-Europe Meetings (ASEM) are held every two years. The EU leaders meet their counterparts of 16 Asian countries, who represent more than half of the humanity, together with those of some more Pacific Rim neighbors: these countries are China, Japan, South Korea, Mongolia, India, Pakistan and the ten of ASEAN22 . The discussions turn around cooperation and conflict, environment and commerce, but primarily trade. At the outbreak of the global crisis already about a third of the EU imports from third countries came from the ASEM partners, but only 18% of EU exports went to those markets, bringing a huge EU deficit of € 231 billion, with a clear increase since 2000 when 21 Impressive descriptions of the working and environmental conditions in China can be found in Alexandra HARNEY- The China Price: The True Cost of Chinese Competitive Advantage, Penguin, London and New York, 2008. According to a UNDP report the author quotes -China Human Development Report, 2005-, more than 200 million workers, especially female ones live under dangerous working conditions, p. 57. Concerning the delocalization of Chinese industries and the economic relations with the neighboring countries and their explosive growth, s. also M. JACQUES - Op. cit., chapter about “China’s Own Backyard”, pp. 342ff. 22 The Association of South East Asian Nations (Thailand, Malaysia, Singapore, Vietnam, Cambodia, Laos, Burma/Myanmar, Philippines, Indonesia, Brunei), was originally founded in 1967 by five (of today’s ten) member states against the “communist threat” from Vietnam seen in the then dominating “domino theory”. It tends now to become a free trade area, but also to promote a closer cooperation with China, Korea and Japan (ASEAN+3), with which the commercial ties have also become much more intensive. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

it was € 139 billion. China alone, now the main partner in Asia far ahead of Japan, represented in 2007 about a third of EU exports to the 16 and half of the imports of these (against about one-sixth and one-quarter in 2000), and the bi-regional EU deficit was thus for more than two-thirds due to the trade with China in 2007, against just over one-third seven years earlier. Germany counted for about one third of EU exports, but only a fifth of the imports from the 16 ASEM countries, and its deficit with this group actually declined between 2000 and 2007, while it more than doubled in France and Spain 23. Since then, the same trends have continued, thus the “special relationship” Germany-China, with a particularly conciliatory attitude of Berlin in trade disputes like that around the solar industry, which is crucial for Europe but also enhances the intra-European disagreements and conflicts of interest24. In the first half of 2013 Germany supplied 45% of EU exports to China, but only took 21% of imports from China25. These Euro-Asian and intraEuropean imbalances thus bring acute problems for many European industries, particularly in certain industries and countries, which makes a common and coherent response to these new challenges difficult and deepens the already disastrous intra-EU North23 EUROSTAT - Press Communication No. 145/2008, before the 7th EUASEM Summit, 20-10-2009. 24 Germany thwarts EU in China trade fight, Financial Times, 28-5-13; Les Etats européens affichent leurs divisions face à la Chine, Le Monde, 7-613; Entre Pékin et Berlin, une relation très spéciale, Le Monde, 12-9-13; European Council on Foreign Relations China and Germany: a new special relationship?, Brussels, 2012. 25 EUROSTAT - Press Communication 172/2013, 19-11-2013.

21 South-contradictions. Especially the attitudes towards China, given the very different competitive pressures and opportunities for European industries, are therefore very contradictory. Even for a common policy towards others like South Korea -with which the EU signed in 2011 a free trade agreement- there are many differences, for example because German cars are very competitive and others are not. It is clear that between EU and Asia new alliances with complementary economic structures could and should be built, particularly in the light of the already initiated green revolution in China -the radical reorientation to renewable energies26, whose success should be of substantial benefits for the whole world. But it is also evident that new difficulties arise, such as the sudden competitiveness of Chinese solar energy technology that has just brought to the brink of bankruptcy the German companies of the sector27. As Karl Marx once said, the British textile machinery manufacturers also want to sell their production in India, even if this might be ultimately at the expense of the British textile manufacturers. The same seems to apply today or tomorrow for China and wind turbines, 26 China wants, resumed an article, “to invest, according to the new Five Year Plan, one and half trillion US$ (1.500 bn.) in production of electricity, solar energy and biotechnology. The German industry expects a new boom for its exports.” And the president of the Deutsche Bank underlined that “in China, ‘green growth‘ will characterize its future economy”. Eine Weltmacht wird grün, Handelsblatt, 20-12-10. 27 Significantly, the Chancellor said during her visit in Beijing that „protectionism cannot be the right response“, while the European Commission initiated a procedure against China’s “unfair practice“in this case. Merkel move highlights EU dilemma over China, Financial Times, 3-9-12.

22 solar panels, automotive industries, or aircraft. And forecasts say that the Chinese cities with their around 100 million cars, their already infernal traffic jams and increasing air pollution, might have, around 2030, more than 350 million…28 In 2007, China has set up the First National Development Plan for Fighting Against Climate Change, and numerous official statements reflect an increasing environmental conscience. As a recent report presented by a private-public initiative claiming to be based on the information of over thousand experts from more than hundred enterprises and organizations that form this China Greentech community, states in its introduction, China’s 2013 Action Plan for Air Pollution Prevention and Control is the most visible measure taken by the government which shows that the reorientation to a more sustainable development is now seen as truly essential for China’s future: “Of the many factors impacting China’s development strategy, tackling pollution has quickly become a top priority. A growing sense of urgency to reduce pollution and improve quality of life in cities is compelling China to adopt a greener, smarter and more productive approach to development”29.

China, Western and Eastern Europe a triangle under pressure

or the former Eastern Bloc, the balance sheet of more than 20 years of gradual EU integration is no rose without thorns: modernization of production processes and even 28 China - Road rush leads to highway hell, Financial Times, 10-10-13. 29 The China Greentech Initiative - China Greentech Report 2014. Greener, Smarter, More Productive, Hong Kong, 2014.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ more of consumer models, adoption of more or less functioning western forms of democracy, but also exacerbated social inequalities, mass emigration -Bulgaria for instance lost over a fifth of its population- and the emergence of powerful extreme-right parties such as Jobbik in Hungary. If real socialism was hardly successful, the actually existing capitalism under EU umbrella has meant that not only some of those nostalgics of communism criticize heavily that other, Brusselsbased Union. The EU will probably remain destabilized for some more time by a deep North-South contrast and a no less serious East-West opposition. As at the end of 2013 summarized an editorial, “Eastern Europe is not catching up with the West”30. China has started a kind of offensive in the peripheral countries of Europe, from the purchase of port facilities in Piraeus and a failed highway construction in Poland to many other, often quite weighty initiatives. So Ukraine, months before the recent turmoil, projected to have huge estates, until about 5% of the land in this former breadbasket of Eastern Europe rented to China. Elsewhere in Eastern Europe, both within and outside the EU area, China is ready, in the countries shaken by the crisis, to come up with capital, technology and good advice, so Beijing’s new friends will probably be more understanding in the context of the EU-China conflicts31. As regards Ukraine, the EU has certainly, as a former Gorbachev advisor estimates, committed a grave mistake, when it thought it could sepa30 Lost in transition, Financial Times, 22 Nov. 2013, and the annual report of 2013 of the European Bank for Reconstruction and Development which is responsible for the area. 31 La Chine convoite le grenier à blé ukrainien, Le Monde, 3-10-13.

rate it completely from Russia, without major costs nor long-term prospects of accession32. Whatever the outcome of the EU-Russia conflict, it is clear is that China, which has intensified immediately its relations with Russia, especially in the strategic energy sector, is the big winner.

Free trade, protectionism and industrial and energy policy

ow can countries best take advantage of the globalization and simultaneously meet their dangers? Certainly only with a quite differentiated view of free trade and “free markets”. Increasing warnings target relocations and a globalization that has run out of control. Concerning, for example, the proposed Transatlantic Trade and Investment Partnership (TTIP), especially supported by London and Berlin with the aim of a broad EU-US free trade, recently even the German Environment Ministry warned of possible negative consequences33. Instead of a “destabilizing transatlanticism” which can only weaken the precarious EU internal cohesion and have other serious consequences, says a Brussels-based think tank, the EU should certainly go rather in the direction of a “strategic trialogue US -EU-China” 34. China has certainly, since 1978-79 and the consolidation of the regime after 1989, radically changed the world:

32 Andrei GRATCHEV- L’Europe a eu tort de ne pas associer Moscou à son partenariat oriental, Le Monde, 7-3-14. 33 Freihandel mit Risiken, Frankfurter Allgemeine Zeitung, 28-2-14. 34 Pierre DEFRAIGNE - Reprendre la main: d’un transatlantisme déstabilisateur à un trilogue stratégique US-UEChine, Madariaga Paper Vol. 6, No. 4, June 2013, Madariaga - College of Europe Foundation, Brussels. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ the new working masses of East Asia bring cheaper consumer goods to the world markets, but also fierce pressure on wages and jobs in the industries of the rest of the world. Deng Xiaoping and Tiananmen have, underlines a comment, divided the workers of the world35. And an US specialist of European issues emphasizes that the EU crisis states have made probably significant progress in bringing their previously too strong rise in unit labor costs again in line with those of Germany; but this is not sufficient today, he adds, because they now have to also compete with those of China and other countries, thus in recent years Spain significantly increased its exports but now they rather stagnate again36. All this raises fundamental questions in particular in terms of protectionism, industrial policy and other common strategies such as energy and research. In the latter field, the Europe 2020 Strategy proposes public and private spending on research and development to rise to 3% of GDPs, but the percentage rose at EU level only from 1.8% in 2005-7 to around 2%. And while it reached about 3% in Scandinavia, and not much less in Germany and Austria, it remained far below in the Southern and Eastern member states37, thus further deepening the North-South and East-West dividing lines, with potentially explosive consequences.

35 Tiananmen divided the workers of the world, Financial Times, 5-6-14. 36 Barry EICHENGREEN - Le patient Europe est loin d’être guéri, Le Monde, 245-14. 37 EUROSTAT - Smarter, greener, more inclusive? Indicators to support the Europe 2020 strategy, 2013 edition, Luxemburg, p. 56. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

European investment in China and Chinese investment in Europe

ince the opening of China, many European, North American and Japanese companies have found there a true Eldorado, and their direct investment in China really exploded. Large corporations in the chemical, electronics and automotive industries invested billions and took home hefty profits. Even medium-sized enterprises were, for example in the textile industry, attracted by the cheap labor of China, reaping enormous profits. Investors from Hong Kong and Taiwan were, however, even more active in areas such as clothing, toys and consumer electronics industry, and thus formed a kind of “Greater China”, which grew ever closer together38. However, these investments had to be made in a general framework that was defined by the political leadership, i.e. in particular with a Chinese partner in the case of large industrial projects, though often under social circumstances which corresponded to the worst excesses of early capitalism 38 Willem VAN KEMENADE - China, Hong Kong Taiwan, Inc., Abacus, London, 1999. However, this close relation is not without problems, the Hong Kong (or Macau) leaders being now very dependent of Beijing which does not always share their way of thinking … s. for example the recent article Trouble in Hong Kong? Beijing summons tycoons, in http://finance.yahoo. com/news/trouble-hong-kong-beijingsummons-070952606.html.

23 in Europe. For a number of years and as a result of major strike waves of 2010 there have been improvements in salary levels and working conditions and the repeatedly emphasized reorientation by the new leadership in Beijing towards more domestic consumption should bring further ones, as well as the “fight against environmental destruction” should mitigate the most acute problems in this area39. Right here and in terms of renewable energies and economical use of energy,

there is undoubtedly a huge potential for a meaningful and mutually beneficial cooperation. Chinese investments in Europe and elsewhere since the turn of the century have greatly increased and now constitute an important issue. The acquisition of the car company Volvo shows the direction and German technology is here particularly targeted: “money against knowledge”, 39 S. China plans faster clampdown on pollution, Financial Times, 25-9-13; Beijing abandons its pursuit of growth at all costs, Financial Times, 23-1-14; Die Entgiftung Chinas, Frankfurter Allgemeine Zeitung, 10-2-14; Luftverpestung tötet jährlich 1,3 Millionen Chinesen, Frankfurter Allgemeine Zeitung, 27-5-14.

24 summarizes a commentary40. The financial crisis has also meant that the countries of Europe and even the EU itself are looking for China’s aid, which is not without irony, given its still several times higher prosperity. Anyway, in particular the countries of the southern and eastern periphery see in China an economic power that represents an acute threat to their industries and exports, but at the same time a possible friend of which investments should be promoted, not without fueling by all this the intra-European tensions41. Although the Chinese investments in Europe are still quantitatively small, their concentration in strategic sectors, the risk that the EU countries outbid each other more and more in view of attracting them, and other items such as potential industrial espionage lead the EU to look for a bilateral investment treaty, which is negotiated since 2013, to protect their interests42.

EU-disintegration and the challenges of the new epoch

ith German reunification and especially the euro crisis, the relative equivalence of the large EU countries has been shaken. The former equilibria are broken, the German-French inequality and the rise of centrifugal forces destabilize the EU. The integration process had promoted a certain convergence and helped to preserve precarious national units (Belgium, Spain); now, under the pressure of globalization and due to the inadequate protection of the

40 Frankfurter Allgemeine Zeitung, 5-214. 41 M. JACQUES, Op. cit., pp. 606-8. 42 European Parliamentary Research Service - Chinese investments in the EU, Briefing, 23-5-14, Brussels.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ EU against it, with the swelling national-populist reflexes the intra-EU cohesion is on the edge of explosion. The ill-conceived monetary union has not led to more convergence, but on the contrary to an aggravated divergence between core and periphery by speculative capital flows which financed an irresponsible real estate boom and favored diverging inflation rates, and all this brought a rising competitiveness gap between the North and the South. If the Euro can be saved remains to be seen, but together with a reinforced “federalism” it would need a coherent strategy to preserve and improve the competitiveness of Europe, especially its industries, and real progress towards a common foreign policy. All this would of course require basic compromises, especially between free trade ideology and industrial strategies and between often very different foreign policy orientations. It should be priority to find common positions in relation to other actors in the world, especially the United States and China, but also to the rest of the “emerging powers”, and others, such as Africa and the Arab world43. According to the European Parliament, “we can, if we do what is necessary, let a new world system arise that would bring more integration, stability and prosperity for the people and the ecosystem. Otherwise, we risk falling into an impoverished and violent multipolar world (…) and survive in a worsening planetary environmental disaster”44.

43 Giles MERRITT - Why the EU badly needs a new political narrative, Europe’s World, autumn 2010, Brussels, pp. 6-10. 44 EUROPEAN PARLIAMENT, General Directorate Foreign Policy - Global Challenges: Navigating a way for the EU as a global actor, Brussels, 2010, p. 11.

The triangle Europe - Africa - China and the world of tomorrow

esource-hungry China is now also very present in Africa. This fact benefits, but also new brings new problems for both the black continent and others: Europe emphasizes in Africa, not always with great coherence, good governance, less corruption, more respect of human rights and democracy, whereas China pledges strict non-interference. Its trade with Africa has increased tenfold since the beginning the century, it provides fast and often efficient aid in the construction of infrastructure and in return takes enormous quantities of raw materials out and wins consumer markets. For many countries, such as Nigeria, Angola, Congo and South Africa, China has become more important than Europe, and competition for oil and other natural resources is increasing. Europe can certainly work constructively with China, and all three -at least in the short term45 - could benefit from such a cooperation, but Europe should learn from the past -not only the legacy of colonialism, but also the last decades in view of offering really the promised partnership instead of the traditional help, and so effectively help Africa to advance to an authentic development. And what is true for 45 In a global sight, obviously, the worldwide competition for mineral raw materials, which is now additionally and heavily exacerbated by China, has to be radically reexamined regarding their increasingly problematic ecological consequences, rising financial and also energetic costs, s. Ugo BARDI - Extracted. How the Quest for Mineral Wealth Is Plundering the Planet. The Past, Present and Future of Global Mineral Depletion. A Report to the Club of Rome, Chelsea Green Publishing, White River Junction, Vermont, USA, 2014.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ

Africa is also valid for the entire world: sustainable development -in its social, economic and environmental dimensions- could move from its rhetorical posture into an effective policy. A group of leading organizations in this field policy hopes that climate change will be a powerful force that helps to determine Europe’s external relations and will oblige it to redefine its policy of development cooperation46. The necessary alliance must therefore be fundamentally with those forces who understand, especially in China but also in Brazil, Africa and elsewhere, that unfettered growth is impossible on a planet with limited resources, as the Club of Rome stresses for over 40 years now, and that the needs of mankind must be satisfied in another way as up to now. In order to arrive at this, the speculative financial capitalism, which destroys increasingly the ecological basis of the world’s production, and the unfettered market mechanisms would have to be put under control, before they lead to 46 EUROPEAN THINK-TANKS GROUP - New Challenges, New Beginnings. Next Steps in European Development Cooperation, odi-die-FRIDE-ecdpm, London, Bonn, Madrid and Maastricht, 2010, p. 25. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

global bankruptcy, warn many of the best analysts47.

Understanding rather than constant criticism - a perspective of China

hina has always been mysterious for Europeans. Its language was, and still is, a huge barrier, but it helped China to avoid colonization and to maintain, despite all disasters, its territorial integrity. And no large country has ever realized such a rapid development. Perplexity, misunderstandings and preconceptions often characterize European views of China, but also the other way round. Souvenirs of colonial attitudes, of the Opium Wars and the burning down of the Summer Palace in Beijing in 1860, and even of the NATO bombing of the Chinese embassy in Belgrade in 1999, complicate the bilateral ties. If the complexities and contradictions of the EU institutions are difficult for the European citizens to understand themselves, they are even more abstruse for Chinese observers. West47 S. for instance Susan GEORGE - Leurs crises, nos solutions, Albin Michel, Paris, 2010.

25 ern Europe has certainly overcome successfully centuries-long bloody conflicts and also reached important social, political and economic progress in the post-war decades. But is this second fact linked to the first one? There is no easy answer, as show the problems of today’s EU and the record of countries which did not join, like Norway or Switzerland, or did so only in 1995. And what is the real balance for countries like Greece and Portugal? Whatever China’s perception of European integration can be, rejection of European lecturing about human rights and democracy does not seem to be only its government’s view. Double standards, hypocrisy and misunderstanding of Chinese realities are often critisized in Beijing. While Europeans have some reasons for emphasizing their political values and their desire of making them also prevalent elsewhere, it is understandable that Chinese, and others, are often quite critical of such predicaments. They use to say that Europeans should see their own contradictions in this field, and their past records. They underline – very particularly- that their priorities are to raise the living standards of their population. As Ambassador Song Zhe, Head of the Mission of the People’s Republic of China to the European Union, recalled at a conference organized by the Madariaga-College of Europe Foundation in Brussels in 2010, China is still a low income country, with a per capita GDP below the 100th place in the world and 150 million Chinese living under absolute poverty. Therefore, he said, the most fundamental human rights challenge

26 in China remains to take care of the basic needs of the majority of the population48. When Europe tells China about the urgency of adopting environmental measures, there are also diverging views. After all, the old industrial powers deteriorated the world’s environment for a long time, and now China should just stop doing the same? Another important discussion concerns the intellectual property rights, with quite different perceptions on both sides. What for Westerners might be industrial espionage or misuse of licences can be something very different for Chinese, mainly because of cultural reasons. Mutual understanding is the core of international relations, and different cultural backgrounds, values, traditions and customs directly or indirectly influence practical decision-making processes, and also all socio-political issues and priorities like this very controversial point. Confucianism is deeply rooted in Chinese culture for more than 2.500 years, and its impact on politics and society in China is huge. Hierarchy, harmony, family, collectivism, conflict avoidance by large consensus building and saving the face are crucial values here, while individualism, competition and desire for resolving conflicts with Western democratic procedures are core elements of European culture. Confucianism serves as a guide to Chinese behavior and is linked to daily realities, where almost always private and professional lives are actually inseparable. Regarding intellectual property rights (IPR), Confucian ideology, essentially focused on the transmission of knowledge, strongly encourages the imitation of teachers as a way of learning, showing uncompromised 48 Maddalena MALGARINI - Tearing Down the Great Wall …, Conference Report, 19-11-2010, p. 5.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ loyalty to masters and subordination of individual interests49. Until recently, China thus never viewed IPR violations as the taking away of one’s individual rights. Sharing and even copying are highly valued in China’s tradition. But with its WTO accession in 2001 the attitude in this field is slowly changing …50 Ambassador Song Zhe explained, a few years ago, the basic elements of desirable better EU-China relations: respecting and appreciating cultural diversity, promoting in Europe more studies and research about the development of China and its repercussions for the rest of the world, and likewise in China supporting scholarly exchanges and joint academic research, seminars and making available more facts about China, promoting comprehensive exchange and cooperation in technology, culture, education and youth, and exploiting the strong economic complementarity by strengthening economic and trade cooperation. In international affairs, he concluded, we should advocate the global governance of a multipolar world, because the 49 Des COLLINS, author of the recent book on cultural differences across the globe Sushi and Fries, explained this in the following way: If you are in America, and your boss asks you to do something, he has to offer you something in exchange. If you are in Europe, and your boss asks you to do something, you often want to know why. If you are in East Asia, and your boss asks you to do something, you would just do it without asking anything”. Conference in preparation of the October 2014 ASEM - Asia and Europe Working Together, organized by the EU-Asia Centre, Brussels, together with the EEAS and the European Commission, 16-9-2014. 50 Lucy MONTGOMERY and Brian FITZGERALD - Copyright and the creative industries in China, International Journal of Cultural Studies, Queensland University of Technology, Australia, 2006, p. 408.

destinies of China and Europe are tied together in today’s globalized world51. We could add, as did an US specialist, that Europe should certainly see in such a cooperation with China and East Asia “possible alternatives to a US dominated world order so destructively driven by the apparently permanent resort to military force”.52 For Li Zhang and Ying Yu, scholars of the China Policy Institute at Nottingham University, Chinese view Europe through these main dimensions: culture and fashion, music and movies, ideas of democracy, ways of doing business and technology. The perception of EU-China relations is quite good (with 43% favorable opinions), and cautiously optimistic (46%) and sometimes very optimistic (16%) about the future53. Another research, elaborated with support of the European Commission, highlighted that more than 80% of Chinese government officials have a good impression of the EU and its citizens, substantially better than that of the United States, Japan and Russia. More than half of the Chinese government officials surveyed felt that China should simultaneously concentrate in the EU and its member states in order to improve its relations with the EU, and expressed that key areas for strengthening the cooperation should 51 M. MALGARINI - Tearing Down …, p. 1. 52 M. SELDEN, in M. MALGARINI Tearing Down the Great Wall of Ignorance …, Conference Report, p. 2. 53 Chinese views of the EU: Disaggregating Chinese Perceptions of the EU and the Implications for the EU’s Policy towards China. Nottingham University, study elaborated together with the Chinese Academy of Social Science (China), Renmin University (China), Leiden University (Netherlands), Jacobs University Bremen (Germany), and the Royal Institute of International Affairs at Chatham House in London, 2012. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ

be economy and trade, technology, education, literature and arts, and of course politics and diplomacy54. In 2011, the survey showed, Chinese officials viewed institutional differences -especially those of the political systems-, human rights and the Tibet issue as the most controversial issues affecting the EU-China relations55. Europe, the study concluded, has difficulties to understand the differences of political and economic priorities for developed and developing countries. This is certainly not less true in 2014. How should, therefore, the EU handle these issues? Much diplomacy is required, but, as the president of the 54 Lisheng DONG - Opinions of the Chinese Government Officials on the EU and China-EU Relations: the Policy Implications, Executive Summary, p. 1. University of Nottingham (GB), China Policy Institute, 2012. 55 L. DONG - Opinions …, Executive Summary, p. 6. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

European Council recalled recently, “Europe and Asia (are) becoming more and more interdependent in the fields of politics, security, economics, trade, finance, and the environment”56. And as a Chinese scholar of a specialized Brussels think tank adds, “regional and sub-regional cooperation has thrived and Eurasia trade and investment is surging, heralding a golden era of ever increasing common interests and cooperation potential. President Xi Jinping’s proposal to build a ‘Silk Road Economic Belt’ has been strongly endorsed by many European and Asian countries. We should seize the opportunity and explore synergies to broaden and elevate regional cooperation and breathe new life into the old Silk Road” in the wake of the historic visit of the 56 Herman VAN ROMPUY - inauguration speech at the Conference in preparation of the October 2014 ASEM Asia and Europe Working Together, 16-9-2014.

27 Chinese leader to Europe in spring 201457. As another specialist underlines, Westerners usually find that the principle of human rights should be of universal application, but they tend to recognize that recent debates and controversies about human rights and democracy in China illustrate the complexity and ambiguity of the question. He concludes that “advocates of universality must build on and take account of Chinese circumstances, aspirations and historical experience”58 . Incidentally, while the US State Department publishes its famous yearly Country Reports on Human Rights Practices, with numerous criticisms in its reports on China, this country elaborates for several years now The Human Rights Record of the United States, which is also quite critical.

57 Yanyi YANG - Forging a China-EU Comprehensive Strategic Partnership with Global Influence, EU-Asia Centre, Brussels, 18-9-14. 58 William P. ALFORD - Making A Goddess of Democracy from Loose Sand. Thoughts on Human Rights in the People’s Republic of China, in Abdullahi Ahmed An-NA’IM (ed.) - Human Rights in Cross Cultural Perspective a Quest for Consensus, University of Pennsylvania Press, 1992, p. 66. Similarly, M. JACQUES, in his quasi-encyclopedical work, Op. cit., also dedicates long reflections to this question, which is inevitably of extreme complexity and object of deeply controversial opinions in China and especially outside the country, concluding that the future world order will have to accommodate China’s particularities, political and others, which will obviously continue to change but not disappear.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ

China seeking to cash in on Europe’s crises by Silvia Merler*

ast Tuesday, I posted about the increasing investment of China in Russia, wondering whether and to what extent it could help Russia smooth the economic impact of European sanctions. But as shown by a recent analysis of the Financial Times, China has been increasingly investing in Europe as well, focusing recently on crisis-hit countries. Chinese FDI to Europe has been very small until 2010. But since then it has been significantly increasing, reaching 27bn euro in 2012 China has traditionally been a receiver of European FDI, which according to Deutsche Bank, accounted for 18% of total China’s FDI stock. On the contrary, Chinese FDI to Europe has been very small until 2010. But since then it has been significantly increasing, reaching 27bn euro in 2012. Even so, Chinese FDI still represents a minimal share (0.7%) of total FDI stocks that EU countries receive from non-EU countries. According to Deutsche Bank, between 2008 and mid-2014, China sealed more than 200 cross-border

M&A or joint venture deals in the EU. Most M&A projects were undertaken in the industrial sector, consumer products, energy and basic materials (figure 2, right). Deutsche Bank also highlights the existence of different strategies across destination countries: in Germany, deals appear to have been focused mostly on machinery, alternative energy, automotive parts

and equipment; in France, the target was mostly consumer industries; while in the UK target industries reflect a broad-based mix. Germany attracted the largest number of deals (figure 2, left) - most notably Greenfield investments - followed by the UK and the Netherlands. Italy, Greece, Portugal and Spain, seem to have become more interesting to Chinese investors only from 2012 onwards.

Tweet This

taly, Greece, Portugal and Spain seem to have become more interesting to Chinese investors only from 2012 onwards The Financial Times published this week an analytical series (“Silk

* Αναδημοσίευση από: http://www. bruegel.org/nc/blog/detail/article/1461china-seeking-to-cash-in-on-europescrises/?utm_source=Bruegel+Fact+of+t he+Week&utm_campaign=42e8046fa1B r u e g e l + F a c t & u t m _ m e d i u m = e m a i l & u t m _ t e r m= 0 _ 397 314 f 092 - 42 e 8 0 4 6fa1277663565e ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ

Road redux”) that looks more into this new wave of Chinese FDI in crisis-hit European countries. Sources quoted in the articles suggest that with the 2010 European crisis, China has indeed started to shift its foreign investment focus from mostly natural resourcesrelated investments in Africa, Asia and Latin America, towards assets in European countries that, at the height of the crisis, were often faced with the need to privatize quickly and at relatively cheap price (figure 3). In Italy, the FT reports that at the end of 2012, an estimated 195 SME s (with combined total revenues of €6bn and 10,000 employees) had been wholly or partly taken over by Chinese or Hong Kong investors. China managed to secure stakes in big companies as well. In July this year, Chinese State Grid invested heavily in the Italian power grid, buying 35% in CDP Reti. Safe in turn invested estimated 2 billions in ENI and ENEL , two state-controlled energy groups, while the state Administration of Foreign Exchange bought 2% stakes in FIAT Chrysler Automobiles, Telecom Italia and Prysmian, for a total of 670 million. In Greece, Chinese investors are focusing on shipping and tourism. In June, Greece and China signed shipbuilding deals worth $3.2bn that will ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

be financed by the state-owned China Development Bank. The Chinese state shipping group Cosco Pacific had already acquired a concession to operate in the Piraeus port back in 2009, and is competing to buy the 67% stake currently held by the Greek State. Greece’s Transport ministry is also reportedly expecting China’s State Construction Engineering Corporation to participate in a tender to build and operate a new 800 million euro airport in Crete, which could offer the first direct connection between China and Greece. Chinese tourists are increasing in Greece, and (in 20 years time) they could possibly enjoy the huge luxury commercial centre that will be built on the coastal site of the former Athens airport. A long-term project worth 5 billion in which Chinese Fosun is participating together with Greece and Gulf state partners.

29 In Portugal, Chinese investment is reported to account for 45% of the total privatization conducted in the context of the EU/IMF programme. Chinese early investments were in power utility and infrastructure, with Three Gorges Corporation acquiring in 2011 a stake of 21% in Energias de Portugal and China State Grid acquiring 25% of REN, the national grid operator. In 2014, instead, investment was concentrated in financial services, with Fosun buying 80% of the Portuguese Caixa Seguros, the largest insurance company, and now bidding for BES assets. On top of these investments, Chinese buyers are potentially revitalising the otherwise paralysed real estate market in crisis-hit countries. The FT reports that government of Portugal, Cyprus, Greece, Hungary, Latvia and Spain are managing to attract Chinese real estate buyers by offering residency permits to non-Europeans who buy local property of a certain amount. The practice is known under the name of “golden visas”. In Portugal, the golden visa requires buying a property for at least 500,000 euros, the same in Spain (which is at present reported to have 500 application pending) whereas in Greece and Hungary it takes a 250,000 sale. Portugal is reportedly the country where the scheme has been more successful, with 1360 visa issued (81% of which to Chinese nationals) and an associated 900 million real estate investments (forecasted to reach 2 billion by end-2015). Despite the recent increase, Chines FDI to Europe are still in an infancy state and more data will be needed before drawing conclusion on whether this can qualify as a meaningful trend. But it looks like the euro crisis might have opened to China the doors of otherwise locked European investments.

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ

CN Premier Li Keqiang on 15/09

on growth: should move «from an era of speed to an era of quality»* Rebalancing the Chinese economy requires improving the country’s competitiveness and the quality of its industrial output: this was the main message delivered by Premier Li Keqiang on 15/09 at the China Quality Conference. Growth should move «from an era of speed to an era of quality». Premier Li reiterated a pro-foreign business message (no discrimination, call for more international cooperation for the upgrade of China quality infrastructure) and advocated a greater role to be played by the market for quality improvement.

rganised by AQSIQ , the first China Quality Conference took place on 15/09 at the Great Hall of the People, with the participation of Premier Li Keqiang, State Councillors Yang Jing and Wang Yong, as well as AQSIQ Minister Zhi Shuping. In his keynote speech, Premier Li emphasised the need for raising the quality and efficiency of the Chinese economy: traditional factors (low costs, high volumes…) that have boosted growth are weakening. Without quality, China’s competitive edge cannot be extended. Despite progress made in certain sectors where Chinese

products have reached a top-quality level (e.g. high speed railways and nuclear equipment), there is still great room for improvement in the quality of Chinese products and services: growth should move «from an era of speed to an era of quality». In line with the reform drive initiated by the Third Plenum, Premier Li called for: expa n sion of i nternat iona l cooperation (development of standards compatibility through mutual recognition, need to stay away from trade war, importance of TBT agreement…) deregulation: market and businesses to play a primary role in quality

improvement (importance of third party evaluation of quality) training of workers and awarenessraising to enhance quality and technical innovation more targeted and effective quality supervision infrastructure, for a better detection of low-quality products.

inally, Premier Li delivered a «pro-Foreign business» message: «Rest assured that China will continue to import foreign goods and continuously raise market access for services». He called for a closer cooperation with

* Posted by Philipp BARTH in Philipp BARTH ’s Blog on 18-Sep-2014 04:44:00 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΣΧΕΣΕΙΣ ΕΕ - ΚΙΝΑΣ

foreign companies in terms of R&D, production, marketing and quality management. The three non-Chinese speakers (Carlos Gutierrez, former US Secretary of Commerce, Stephen Patoray, from the International Bureau of Legal Metrology – OIML – and Jürgen Varwig from the German Society for Quality) praised the drive towards building a quality culture in China. They insisted that quality could not be improved by

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

putting an additional inspection line at the end of the manufacturing process. On the contrary, quality must be the focus at every point of the supply chain with a strong empowerment of suppliers, workers, managers… Other key messages were delivered about quality as the best way to reduce costs (less waste and defect products) and the recommended abolition of overly restrictive mandatory standards (more emphasis should be put on new technologies and manufacturing processes). Dr Zhou Ji (President of Chinese Academy of Engineering) referred to the major gap of Chinese manufacturing system: innovation and quality. To become a global and influential manufacturing power and avoid the mid-income country trap, China

Premier Li delivered a "proForeign business" message: "Rest assured that China will continue to import foreign goods and continuously raise market access for services."

has to implement the «Made in China 2025» project while promoting brand building. His main message was «Innovation is the soul, quality is the life». Way Kuo, President of Hong Kong City University, stressed the importance of innovation and quality control. In his concluding speech, Minister Zhi Shuping underlined the role of AQSIQ in consolidating China’s national quality system. He explicitly mentioned the excellent cooperation with the EU on the electronic systems of notifications of alerts for food and no- food products managed by DG SANCO (RASFF and RAPEX). He stressed how China has been improving quality through reform and opening up. He echoed Premier Li’s call for international cooperation, referring to already successful Chinese commitment in international organisations like OIML , ISO or IEC and continuous improvements in the WTO/TBT and SPS frameworks. Minister Zhi’s final wish was to combine «German quality with Chinese speed».

ΕΠΙΚΑΙΡ ΟΤΗΤΑ

ECI - New Deal 4 Europe: For a European Special Plan for Sustainable Development and Employment by Grazia Borgna*

he deep crisis the world, and Europe in particular, are experiencing is largely due to the rise, since the 1970s, of great concentrations of economic power in the global market, which resulted in a decline of politics and the subordination of governments and the real economy to finance. The impact these processes could produce in the delicate environmental, social and institutional balance was underestimated. The increase in unemployment and the worsening of the living conditions of large segments of citizens put the social cohesion at risk and moved citizens away from politics. In a world marked by growing interdependence, in which all states are involved in processes of integration, peace, freedom, democracy and social justice can be safeguarded only at the global level. Europe which, until a few years ago, was living in a context of general welfare, with a social model that guaranteed protection against the major risks for life, is unable to deal with the crisis and globalization challenges. The political project of the Founding Fathers of the EU which * D irector of the Einstein Center for International Studies, Torino (Italy)

aimed to create, for the first time in history, democracy also at the supranational level, remained unfinished. The process of federal unification, after important successes such as the creation of a supranational parliament,

government. The powers of economic, social and fiscal policy and of foreign and security policy, required for acting, had to be given to the European government. Europe, starting from the Eurozone, needed a federal budget

a European common market, a single currency, a Court of Justice, a Charter of Fundamental Rights, has jammed. In order to face the crisis and globalization challenges, Europe should have done the last step towards federation: a democratic and federal EU

of at least 2% of GDP, boosted mainly by own resources coming from European taxation. The consequences of the incompleteness of the unification process are serious. Europe has not today the means to foster development, competitiveness and employment. The ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΕΠΙΚΑΙΡ ΟΤΗΤΑ exponential increase in unemployment is generating a dangerous rupture of social cohesion (26 million people unemployed in 2013, an unknown number of underemployed workers, especially among young people, 119 million Europeans at risk of poverty). So it is urgent to remove the obstacles that remain at the European level for starting an ecologically and socially sustainable development, aimed to create job opportunities, “more and better jobs, stable and of high-quality” in line with the Delors Plan and the Lisbon Strategy. A democratic Europe must be set up on the basis of these projects that have remained unaccomplished. The states, if they wish to take part in the creation of a new supranational sovereignty, which would restore their credibility, must promote a redistribution of powers and competences to Europe and to the regional and local communities. The anti-crisis measures taken up to now by both the Member States and the Union have proved inadequate to answer to the serious challenges facing Europe. We will not get out of the crisis by austerity measures alone, that, without appropriate growth-enhancing policies, have produced recession, weakening the competitiveness of the European economy. Therefore it’s necessary that the European institutions, primarily the Parliament and the Commission, foster economic recovery and employment, by implementing urgently A European Special Plan for sustainΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

able development and employment. A European New Deal funded by European taxes on financial transactions and carbon emissions, and Euro project bonds. A decisive boost for this change of course can only come from citizens who know that moving towards political union does not mean being subjected to new constraints, but, on the contrary, means cr3eating new opportunities to relaunch employment and fill the gap between the European institutions and the daily life of their citizens. This is the meaning of the European Citizens’ Initiative (ECI), New Deal 4 Europe - For a European Special Plan for sustainable development and employment. The Lisbon Treaty (Article 11.4) introduced this instrument of participatory democracy that allows one million EU citizens from at least seven European Union member states to propose legislation to the European Commission. The collection of signatures can be done on paper and online, via open source software made available to the citizens by the Commission. Within twelve months of the effective registration of the

33 initiative, the proposal must be submitted to the Commission which will propose it to the European Parliament. At the end of 2011, the Italian Federalist Movement (UEF-Italy) launched the ECI . This proposal has gained the support of all those who share the commitment to build a democratic and federal Europe. Besides the European federalists, the ECI has been supported by trade unions, civil-society organizations, mayors of important European cities, personalities of the world of culture. National promoters’ committees have been set up in 9 EU member states (Italy, Greece, Spain, Belgium, Germany, France, Cyprus, Luxembourg, the Czech Republic). Personalities of the world of European culture signed a MANIFESTO in support of the ECI, that was published in the major European newspapers (see Annex I). On February 28th, 2014, a Network of European Cities, “The Mayors of Europe for a New Deal for Europe”, was created in support of the ECI, promoted by the Major of Turin Piero Fassino (President of the National Association of Italian Municipalities) and the Major of Lyon Gérard Collomb (see Annex II). At the end of December 2013, the European Committee was set up and in it there are leading representatives coming from important European trade unions, civil-society and federalist organizations. On January 7th, 2014, the request for ECI registration was submitted by the European Committee to the European Commission, which on March 7th sent the communication of its official

34 admission. On March 24th, the official launch of the Campaign took place with press conferences in Brussels, Rome and Paris and with dozens of signaturecollection initiatives using paper forms. On April 15th, the certification procedure necessary to start the online collection of signatures was finalized. Since that date, the collection of signatures has started in the countries promoting the ECI . The European elections gave more impulse to the proposal and allowed the citizens to call on the candidates to the European Parliament and the new Commission to support the ECI and the development and employment issues. A multilingual website has been set up (www.newdeal4europe.eu), where people can find: Forms to collect signatures on paper A button “SIGN HERE” linking directly to the EC form where it will be possible to sign online The ECI’s text and its AnnexECI’s Presentation and Info-kit (multilanguage versions) Newsletters Email: info@newdeal4europe.eu

Annex I. MANIFESTO For a European Plan for Sustainable Development and Employment

ix years have passed, but the severe crisis that Europe is experiencing is not yet overcome. The euro, a pillar of the single market, is not yet in a safe condition. The risk of economic policies being renationalized, a disastrous event for the economy and welfare of every country of the Union, no one excluded, is serious and real. The emphasis of governments on budgetary rigour, albeit necessary to face the debt crisis, has aggravated

ΕΠΙΚΑΙΡ ΟΤΗΤΑ the depressive spiral, due also to time compression of the achievement plan, jeopardising the healing of the financial system. It is necessary to think in new ways. In a serious and continuing recession phase, along with the completion of the single market, particularly in the essential field of services, and with the most indebted countries committed to put in place policies aimed to redress their national budgets, we must consider a special plan for relaunching development. A sustainable development based on the realization of European infrastructures, on new technologies, on new energy sources, on the protection of the environment and cultural heritage, on cutting-edge research, on advanced education and professional training. Such a plan must in the first place promote employment through such an amount of resources earmarked to investments in European public goods as necessary to generate a few million jobs, in particular in those countries where the social emergency of mass unemployment has reached alarming levels, up to the point of putting at risk their own democracies. These additional financial resources can be found by providing for new Union’s own resources (for example a European tax on financial transactions and a tax on carbon emissions), private capitals (with Euro project bonds) and resources made available by the European Investment Bank. The inter-governmental coop-

eration has proved to be utterly inadequate. The European Parliament is taking some action, also in view of the 2014 elections. But in order to impart a decisive thrust to a too slow process, it is necessary that a voice rises up at last from the European citizens. Hence the importance of the proposal put forward by a large line-up of forces, from the federalist and proEuropean movements to trade-unions and to many civil society associations, of the European Citizens’ Initiative (ECI), as provided by the Lisbon Treaty (Art. 11), For a Special European Plan for Sustainable Development and Employment. This proposal deserves to be strongly supported. The European integration has been the great contribution to civilization that Europe has offered to the world, after it was torn apart twice for its fault in two bloody World Wars. Its unification process has ensured peace in Europe for more than 60 years now, and a wealth without precedents in history. It has also been a model for the entire planet. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΕΠΙΚΑΙΡ ΟΤΗΤΑ Now all this is at risk. Europe is perceived by its citizens as the primary source of the difficulties created by the crisis, and more specifically as a source of inequality between citizens and countries, no longer as a hope for our future. The comeback of nationalism can be tackled only if the European citizens will demand that Europe proves to be capable of answering to their needs. The time has come to open the road to an active presence of the European citizens in today’s and tomorrow’s world. First signatories: Michel Aglietta, Michel Albert, Enrique Barón Crespo, Ulrich Beck, Josep Borrell, José Bové, Roger Casale, Jean-Marie Cavada, Mauro Ceruti, Don Luigi Ciotti, Daniel Cohn Bendit, Roberta De Monticelli, Matilde Fernández, Monica Frassoni, Emilio Gabaglio, Sylvie Goulard, Olivier Giscard d’Estaing, Ramón Jáuregui, Ska Keller, Alain Lamassoure, Pascal Lamy, Jo Leinen, Henry Malosse, Norbert Mappes-Niediek, Robert Menasse, Gerhard Mensch, Yves Mény, Cristina Narbona, Claus Offe, Paul Oriol, Moni Ovadia, John Palmer, Romano Prodi, Javier Rojo, Pedro Sanchez, Gesine Schwan, Salvatore Settis, Dusan Sidjanski, Barbara Spinelli, Alexis Tsipras, Tzvetan Todorov, Guy Verhofstadt, Carlos Westendorp.

Annex II. The Mayors of Europe for a “New Deal for Europe”

he social and economic life of our cities is deeply dependent on the choices decided at the European level in the field of monetary and budgetary policies.The redressing policies, although necessary, have proved inadequate to put a mechanism ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

The social and economic life of our cities is deeply dependent on the choices decided at the European level in the field of monetary and budgetary policies. The redressing policies, although necessary, have proved inadequate to put a mechanism capable of relaunching economic growth and employment back in motion. capable of relaunching economic growth and employment back in motion. Local bodies, with less financial resources made available to them, have difficulties in providing public services to their citizens. This affects the levels of social protection and cohesion in our cities, those of education and training of the new generations, and those of the protection of the environment and the territory. The local policies too aimed at furthering the development of small and medium sized businesses, and of handicraft and trade are affected. It is necessary that at the European level, at which an effective economic policy could be carried out, a “European Development Plan” be initiated, aimed at overcoming the recessive phase which is choking the European economy. Only at the continental level can efficient and large-scale productive investments be made in the strategic sectors which Europe’s future depends on (research and development, alternative energies and environmental

35 protection, great infrastructures of material and immaterial networks, etc.), so as to make it competitive in the world. Only a “European Plan” aimed at putting in motion those investments can transmit to the economic and political actors the indication of the goals and which direction to take to pursue them. Only a “European Plan” fuelled by the Union’s own resources can be seen as credible in the eyes of investors. A strong initiative is required in that direction: the European Citizens’ Initiative for a “European Special Plan for Sustainable Development and Employment”, aiming at collecting one million signatures in at least seven EU countries, places itself in precisely that perspective. Promoted by the European Federalist Movement and by dozens of civil society organizations in many European countries, it is also supported by the National Association of Italian Cities. We, the Mayors of Europe, give our support to an initiative that makes our citizens the protagonists of the request for a Europe oriented towards “sustainable development and employment; we share its goals, convinced that such a demand of participation constitutes also an important element for the establishment of a “European democracy” in the perspective of a democratic and federal Europe; we ask the cities of Europe to create a network in support of the ECI New Deal for Europe, also providing help in the collection of signatures among citizens, with a view to further citizens’ participation in the pursuit of a European Union that produces development, growth and progress, for the benefit in the first place of the young generations.

ΕΠΙΚΑΙΡ ΟΤΗΤΑ

Cameron’s logic calls for Eurozone democracy By Stijn Verhelst*

Το δημοψήφισμα για τη Σκωτία είναι πιθανόν να έχει συνέπειες επέκεινα του Ηνωμένου Βασιλείου. Σύμφωνα με την ένσταση του Ντ.Κάμερον ότι «Οι Άγγλοι ψηφίζουν τους αγγλικούς νόμους», τότε και το «η ευρωζώνη ψηφίζει τους νόμους της ευρωζώνης» αποκτά νόημα. Η δημιουργία συνθηκών δημοκρατίας στο επιπέδο της ευρωζώνης θα αμφισβητήσει τη σημερινή λειτουργία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, αλλά μπορεί ταυτόχρονα να καταστήσει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων περισσότερο νομιμοποιημένη. Ο πιο απλός τρόπος να γίνει αυτό είναι η δημιουργία μιας Επιτροπής Ευρωζώνης στο Ευρ. Κοινοβούλιο, που θα απο-

τελείται μόνον από Ευρωβουλευτές των κρατών – μελών της Ευρωζώνης, η οποία θα αποφασίζει για τα θέματα που αφορούν την Ευρωζώνη, όπως ο μηχανισμός κυρώσεων και οι φορολογικές υποχρεώσεις. Ωστόσο η δημοκρατία στο πλαίσιο της Ευρωζώνης θα είναι όσο πιο ανοιχτή γίνεται προς τα μη μέλη Ευρωζώνης, αλλά και όσο χρειάζεται διαφοροποιημένη. Πάντως μια Συνέλευση των εθνικών Κοινοβουλίων της Ευρωζώνης δεν θα ήταν μια καθόλου καλή λύση. Το άρθρο αυτό προέρχεται από το Egmont, το Βασιλικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων του Βελγίου

ho s e w ho t hou g ht that a ‘no’ vote in the Scottish referendum on independence would end discussions on the United Kingdom’s institutional architecture were sadly wrong. What’s more, the outcome may indirectly influence the EU and the Eurozone’s functioning.

‘English votes for English laws’

eeking to win over undecided voters, UK politicians promised to give Scotland more decision-making powers of its own. That promise created a backlash in England, where the West Lothian question was brought up again: Scottish MPs in Westminster have a right to vote on matters like healthcare that apply in England, but not in Scotland.

Conversely, English MPs have no say on Scottish healthcare decisions. British Prime Minister David Cameron responded to the discontent

by promising ‘English votes for English laws,’ meaning that only English MPs would be able to vote on matters that apply solely in England. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΕΠΙΚΑΙΡ ΟΤΗΤΑ Eurozone votes for Eurozone laws?

he situation is remarkably similar in the European Parliament. When the Parliament passes rules that apply exclusively to the Eurozone, such as sanction mechanisms and fiscal obligations, all Members of the European Parliament have an equal say. Votes from Danish and British MEPs count just as much as those from Eurozone MEPs. As in England, this leads to occasional outcries about the lack of democracy. The EU ’s version of the West Lothian question can be resolved. The simplest solution would be to create a committee in the European Parliament that is composed solely of Eurozone MEPs. That Eurozone committee would then decide on matters that solely concern the Eurozone. In many ways, this kind of Eurozone level democracy would be fairer than the existing arrangements. Yet the EU would not be the EU if the situation were that straightforward. Current treaty rules require the European Parliament as a whole to vote on binding EU rules, including those that apply solely to the Eurozone. In addition, many non-Eu rozone Member States have an obligation to join the common currency at a later stage. These countries should also have a say on Eurozone rules. In the present situation, Eurozone democracy would therefore be limited to nonbinding matters, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

Importantly, any Eurozone level democracy should be as open as possible to the non-Eurozone, while at the same time being as differentiated as required. This compromise could be achieved by organizing it within the European Parliament. such as economic coordination under the European Semester and scrutiny of Eurozone institutions (think Eurogroup and ECB). This greatly reduces the scope of Eurozone level democracy.

Pragmatism in the European Parliament

onetheless, the matter ought to be seriously considered. As the European elections have shown, there is considerable discontent about the EU. If the EU ’s West Lothian question lingers unresolved,

37 eurosceptics like the French Front National or the German Alternative für Deutschland will benefit. It is all too easy for them to criticize the democratic nature of the Eurozone when British MEPs retain full say on the common currency. A Eurozone committee would, of course, challenge the way the European Parliament works. MEPs like to consider themselves as defenders of the EU ’s common interests, rather than merely representatives of their own constituencies. A Eurozone committee would emphasize the national roots of MEPs, and risks creating a divide between the Eurozone’s ins and outs as a consequence. The European Parliament should, however, not fool itself: the EU already operates at multiple speeds. MEPs ought to reflect on how they can adapt to that reality, instead of defending a unitary European project that no longer exists.

mportantly, any Eurozone level democracy should be as open as possible to the non-Eurozone, while at the same time being as differentiated as required. This compromise could be achieved by organizing it within the European Parliament. The same might not be true for other designs, such as a Eurozone assembly of national parliaments. The transnational dimension of European integration furthermore risks being ignored in such alternative designs. To prevent these dangers from occurring, MEPs will have to be pragmatic in reassessing their functioning.

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

EU CAREERS:

Για μια θέση στην ΕΕ, ένα λαμπρό και υποσχομενο μέλλον των Ευαγγελίας Λιάκου & Άγγελου Ζήκου*

νωμένη Ευρώπη, Ευρωπαϊκή Ένωση, Ευρωπαίοι εταίροι… στο άκουσμά τους και μόνο, πολλοί Έλληνες βγάζουν φλύκταινες, εν μέρει δικαιολογημένα. Άλλωστε, ο Ευρωσκεπτικισμός, τόσο εκ μέρους των πολιτών όσο και των πολιτικών κομμάτων ανα την Ευρώπη, βρίσκεται τα τελευταία χρόνια σε πρωτοφανή άνοδο, ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο. εύλογα -θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί- με δεδομένη την έλλειψη ουσιαστικής αλληλεγγύης που έδειξε η Ευρώπη προς τη χώρα μας. Από την πλευρά τους, οι Ευρωπαίοι είναι λογικό να υποστηρίζουν το αντίθετο, εάν λάβουμε υπόψη το ύψος της χρηματοδότησης προς την Ελλάδα, φυσικά με το αζημίωτο, προκειμένου η χωρα να αποφύγει την πτώχευση. Ας δούμε όμως πίσω από τα γεγονότα: εάν ανατρέξουμε στο παρελθόν της Ένωσης, θα διακρίνουμε έναν ευγενή σκοπό, την ένωση δηλαδή των λαών της Ευρώπης υπό κοινή Ευρωπαϊκή διοίκηση, ούτως ώστε να αποφευχθούν

*νυν και πρώην EU Careers Ambassadors – εκπρόσωποι τηςΕυρωπαϊκής Υπηρεσίας Επιλογής Προσωπικού (EPSO) στην Ελλάδα. Θα μας βρείτε λοιπόν στα εξής: Ε-mail: zikos_aggelos@hotmail.com και eucareergreece2013@gmail.com, Facebook group: EU CAREERS GREECE

οι θηριωδίες του παρελθόντος που κόστιζαν τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων. Με αυτό το δεδομένο, ορισμένοι υπέρμαχοι της Ευρώπης έχουν ταχθεί υπέρ του ομοσπονδισμού ή φεντεραλισμού, στα πρότυπα των Η.Π.Α., όπου οι επιμέρους πολιτείες έχουν εκχωρήσει μεγάλο μέρος της δικαιοδοσίας τους σε μία κεντρική κυβέρνηση, με κοινή εξωτερική και νομισματική-οικονομική πολιτική. Σε κάθε περίπτωση, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί έναν τεράστιο μηχανισμό διακρατικής διακυβέρνησης και

λήψης των αποφάσεων σε συγκεκριμένους τομείς με νευραλγική σημασία. Και όπως κάθε μηχανισμός, ιδίως αυτού του μεγέθους, έτσι και η Ε.Ε. στηρίζεται σε μία εκτεταμένη γραφειοκρατία για την ορθή και αποτελεσματική λειτουργία της. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η εν λόγω γραφειοκρατία δεν αφορά σε ένα απρόσωπο σύστημα με αυτοματοποιημένες διαδικασίες, αλλά μάλλον σε μία έμψυχη και δυναμική ομάδα, αποτελούμενη από ανθρώπους διαφορετικών εθνικοτήτων και καταβολών από όλη την Ευρώπη. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Ερχόμαστε, λοιπόν, στο κυρίως θέμα του παρόντος άρθρου… η ομάδα στην οποία αναφερθήκαμε, αποτελείται από ανθρώπους προερχόμενοι από όλες τις χώρες της Ένωσης. Οι άνθρωποι αυτοί είναι υπεύθυνοι για τη χάραξη, τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την παρακολούθηση της πολιτικής που αφορά την Ευρώπη στο σύνολό της. Συναποτελούν την υπερεθνική γραφειοκρατία της Ε.Ε., η οποία διευρύνεται διαρκώς, εφόσον η Ένωση εξακολουθεί να επεκτείνεται (βλ. ένταξη Κροατίας, Ιούλιος 2013) και να καθορίζει ολοένα και περισσότερους τομείς πολιτικής. Ωστόσο, η υπερεθνική γραφειοκρατία που όπως είπαμε αποτελείται από ανθρώπους, είναι μία ομάδα δυναμική και εξελισσόμενη και, συνεπώς, έχει ανάγκη από ανανέωση. Μάλιστα, βρισκόμαστε σε μια περίοδο «αλλαγής βάρδιας», καθότι η Ε.Ε. αριθμεί πλέον 60 και πλέον έτη ζωής (στην αρχή ως Κοινότητα και έπειτα ως Ένωση) – οι γραφειοκράτες στις Βρυξέλλες (όπου στεγάζονται οι υπηρεσίες και τα όργανα της Ε.Ε. στην πλειονότητά τους) πλησιάζουν στο τέλος της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας, δημιουργώντας την ανάγκη για νέους, καλά καταρτισμένους επιστήμονες. Κάθε χρόνο, δεκάδες εργαζόμενοι στην Ε.Ε. συνταξιοδοτούνται και δημιουργούν ισάριθμες, τουλάχιστον, θέσεις εργασίας.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ EU CAREERS AMBASSADORS

ς EU Careers Ambassadors, λοιπόν, έχουμε επιφορτιστεί με την ενημέρωση των νέων -και όχι μόνο- επιστημόνων, σχετικά με τις υπάρχουσες ευκαιρίες σταδιοδρομίας σε ένα από τα όργανα της Ε.Ε. Επιπλέον, σκοπός μας είναι να παράσχουμε την απαραίτητη υποστήριξη ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

και καθοδήγηση ενόψει της διαδικασίας επιλογής που ακολουθείται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Επιλογής Προσωπικού. Η θέση του EU Careers Ambassador ανατίθεται κάθε χρόνο σε έναν εθελοντή-αντιπρόσωπο από κάθε κράτος-μέλος της Ε.Ε., ο οποίος αναλαμβάνει τη διαχείριση του προγράμματος, έχοντας τη διακριτική ευχέρεια να επιλέξει ο ίδιος τις ενέργειες που θα κάνει και τα μέσα που θα χρησιμοποιήσει. Πριν αναλύσουμε λοιπόν τη διαδικασία που πρέπει να ακολουθήσει κάποιος υποψήφιος για την κατάκτηση μιας θέσης σε ένα Ευρωπαϊκό θεσμικό όργανο, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ένα πρωταρχικό και θεμελιώδες δεδομένο: η εργασία που επιτελεί ένας εργαζόμενος στα όργανα της ΕΕ είναι δύσκολη και γι’αυτό η διαδικασία επιλογής είναι πολυ απαιτητική. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, πρέπει κάποιος να το θέλει πολύ και να ξέρει ότι για να αποζημιωθεί, απολαμβάνοντας τα οφέλη μιας ευρωπαϊκής σταδιοδρομίας στο μέλλον, θα πρέπει να προσπαθήσει πολύ στο παρόν. Ως απεσταλμένοι της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Επιλογής Προσωπικού (EPSO), έχουμε ως στόχο να εντοπίσουμε τους καλύτερους, τους πιο καταρτισμένους και τους πιο ταλαντούχους νέους της Ελλάδας, καθώς αυτοί θα επανδρώσουν τα όργανα και θα επηρεάσουν με τη συμβολή τους, όχι έναν λαό αλλά ένα σύνολο 500.000.000 πολιτών.

ΠΟΥ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΕΡΓΑΣΤΩ ΛΟΙΠΟΝ;

ι τομείς εργασίας ποικίλλουν: από το νομικό τμήμα και τις δημόσιες ή διεθνείς σχέσεις, τα οικονομικά ή τη στατιστική, τη μετάφραση και τη διερμηνεία ή την επιμέλεια κειμένων, μέχρι την ηλεκτρολογία ή τη φύλαξη ανθρώπων και χώρων. Ανάλογα με το αντικείμενό του, ο κάθε

υποψήφιος μπορεί να κάνει αίτηση για τη θέση που συνάδει με τα προσόντα που διαθέτει. Παρόλα αυτά, υπάρχουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει προκειμένου να λάβει μέρος στο διαγωνιστικό τμήμα της διαδικασίας. Θα πρέπει, δηλαδή, η μητρική του γλώσσα να είναι ευρωπαϊκή και να γνωρίζει σε ικανοποιητικά υψηλό επίπεδο μία από τις τρεις πιο ευρέως χρησιμοποιούμενες γλώσσες: αγγλικά, γερμανικά, γαλλικά. Στις περισσότερες περιπτώσεις θα πρέπει, επίσης, να είναι ευρωπαίος πολίτης και να μπορεί να προσαρμοστεί στο εργασιακό περιβάλλον του οργανισμού όπου θα προσληφθεί, κυρίως στις Βρυξέλλες και το Λουξεμβούργο, αλλά και σε άλλες πόλεις όπως η Φρανκφούρτη ή η Αθήνα. Φυσικά, υπάρχουν επιμέρους κανόνες και προϋποθέσεις ανάλογα με την επιθυμητή θέση εργασίας (π.χ. στον γλωσσικό τομέα ο υποψήφιος θα κληθεί να γνωρίζει επαρκώς δύο ευρωπαϊκές γλώσσες πέραν της μητρικής του).

ΣΤΑΔΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΜΟΝΙΜΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ

διαδικασία επιλογής των υποψηφίων για τις θέσεις των μόνιμων υπαλλήλων απαρτίζεται από συγκεκριμένα στάδια. Από τη στιγμή που η περίοδος των αιτήσεων θα ξεκινήσει, ο κάθε υποψήφιος θα πρέπει να κάνει την αίτηση διαδικτυακά, από τον επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Επιλογής Προσωπικού (http://europa.eu/epso/ index_el.htm). Ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος θα πρέπει αρχικά να δημιουργήσει έναν λογαριασμό στον εν λόγω ιστότοπο, καθώς μέσα από εκεί θα μπορεί να ενημερώνεται τόσο για τις αιτήσεις και τους διαγωνισμούς στους οποίους έχει ήδη συμμετάσχει, αλλά και για μελλοντικές προκηρύξεις και

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

θέσεις εργασίας. Στη συνέχεια -εφόσον η αρχική αίτηση πληροί τα κριτήρια- ο υποψήφιος θα συμμετάσχει στο πρώτο στάδιο της διαδικασίας επιλογής, το οποίο αποτελείται από τεστ μέσω υπολογιστή (…). Πρόκειται για τεστ κατανόησης, αριθμητικής λογικής και ευφυΐας, για τα οποία χρειάζεται ιδιαίτερη προετοιμασία. Από τη στιγμή που ο υποψήφιος ολοκληρώσει επιτυχώς και αυτό το στάδιο, καλείται να παραστεί στο κέντρο αξιολόγησης των αποτελεσμάτων όπου και θα κληθεί να αποδείξει τις οργανωτικές δεξιότητες και την ικανότητα γλωσσικής επικοινωνίας, όπως αυτές προέκυψαν με βάση την αίτησή του. Λεπτομέρειες και δείγματα των παραπάνω τεστ είναι διαθέσιμα για κάθε υποψήφιο στον επίσημο ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Επιλογής Προσωπικού. Επιπλέον τεστ μπορείτε να βρείτε και στη σχετική ομάδα που έχουμε δημιουργήσει στο Facebook (EUC areers Greece), όπου είσαστε όλοι ευπρόσδεκτοι. Εν τέλει, οι επιτυχόντες υποψήφιοι θα προληφθούν και θα απορροφηθούν από τα όργανα και τις υπηρεσίες της ΕΕ μέσα σε διάστημα ενός έτους. Η διαδικασία επιλογής είναι δύσκολη και ο ανταγωνισμός σκληρός, καθώς το εργασιακό περιβάλλον και οι παροχές αποτελούν σημαντικό δέλεαρ για πολλούς Ευρωπαίους συμπολίτες μας. Παρόλα αυτά, για κάποιον που έχει τα τυπικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται -και φυσικά την όρεξη να προσπαθήσει- μπορεί το «όνειρο» αυτόνα γίνει πραγματικότητα. Όσο ειδυλλιακά κι αν ακούγονται όλα αυτά βέβαια, κάθε νόμισμα έχει δύο όψεις – και σίγουρα το ίδιο ισχύει και στην περίπτωσή μας. Οι εργαζόμενοι διαφόρων οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης μάς τόνισαν ότι το αρνητικό που είχαν να αντιμετωπίσουν στην αρχή της σταδιοδρομίας τους ήταν ο αποχωρισμός των δικών τους ανθρώπων και η αλλαγή περιβάλλο-

Ως απεσταλμένοι της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Επιλογής Προσωπικού (EPSO), έχουμε ως στόχο να εντοπίσουμε τους καλύτερους, τους πιο καταρτισμένους και τους πιο ταλαντούχους νέους της Ελλάδας, καθώς αυτοί θα επανδρώσουν τα όργανα και θα επηρεάσουν με τη συμβολή τους, όχι έναν λαό αλλά ένα σύνολο 500.000.000 πολιτών.

ντος. Η μόνιμη εγκατάσταση σε μια διαφορετική χώρα είναι μια δύσκολη και ψυχοφθόρα κατάσταση, γι’ αυτό οι υποψήφιοι πρέπει να είναι διατεθειμένοι να αλλάξουν περιβάλλον και να ξεκινήσουν ουσιαστικά μια νέα ζωή.

ΘΕΣΕΙΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ

λείνοντας, όσον αφορά τις θέσεις πρακτικής άσκησης στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, οι οποίες έχουν συγκεκριμένη και σχετικά περιορισμένη χρονική διάρκεια, οι παραπάνω δυσκολίες ως προς την προσαρμογή είναι μάλλον δευτερεύουσες, αν όχι ανύπαρκτες. Η πρακτική άσκηση απευθύνεται σε αποφοίτους πανεπιστημίων, δεν έχει όριο ηλικίας, είναι έμμισθη, έχει σχετικά περιορισμένη διάρκεια (περίπου πέντε μήνες) και μπορεί να πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες, στο Λουξεμβούργο ή σε άλλες πόλεις όπου υπάρχουν υπηρεσίες που ζητούν ασκούμενους. Υπάρχει και σε αυτήν την περίπτωση μεγάλος

ανταγωνισμός για τις προκηρυχθείσες θέσεις, ενώ η επιλογή στηρίζεται κατά βάση στα τυπικά χαρακτηριστικά του κάθε υποψηφίου, όπως αυτά διαφαίνονται μέσα από την αίτηση και το βιογραφικό του σημείωμα. Η πρακτική άσκηση δεν απευθύνεται σε όσους ήδη έχουν εργαστεί σε κάποια υπηρεσία ή όργανο της ΕΕ στο παρελθόν, ενώ αντίθετα μπορούν να δηλώσουν υποψηφιότητα ακόμη και μη ευρωπαίοι πολίτες. Τέλος, είναι μια μεγάλη ευκαιρία να βιώσει κάποιος την ευρωπαϊκή εμπειρία σε συνδυασμό με καθημερινή, πρακτική εργασία. Οι αιτήσεις γίνονται διαδικτυακά 6 μήνες πριν από την έναρξη της πρακτικής άσκησης, που σημαίνει ότι για να συμμετάσχει κάποιος στην πρακτική που ξεκινά τον Οκτώβριο, θα πρέπει να υποβάλει αίτηση τον Ιανουάριο και αντίστοιχα τον Ιούλιο/ Αύγουστο για τις θέσεις που ξεκινούν τον Μάρτιο.

ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ

νακεφαλαιώνοντας, λοιπόν, εάν πιστεύετε ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί είναι ο ιδανικός χώρος για να εφαρμόσετε και να εξελίξετε τις επαγγελματικές σας δεξιότητες, και εφόσον έχετε τη διάθεση να γνωρίσετε από την αρχή έναν νέο κόσμο, ένα νέο περιβάλλον γεμάτο προκλήσεις και ανταμοιβές, μην διστάσετε να συμμετάσχετε στην επόμενη διαδικασία επιλογής προσωπικού. Οι ευκαιρίες είναι πάμπολλες και διαρκείς, ενώ απαιτείται θέληση, συγκέντρωση και αφοσίωση, οξυδέρκεια και καλή γνώση της ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Από την πλευρά μας, θα κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν προκειμένου να λύσουμε όλες σας τις απορίες και τους προβληματισμούς, θα σας παράσχουμε όλη την τεχνογνωσία και την καθοδήγηση ώστε να είστε πανέτοιμοι την ύστατη στιγμή της εξέτασης, δίχως άγχος και δυσάρεστες εκπλήξεις.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Η αειφορία

στον ευρωπαϊκό ορίζοντα του Μιχ. Σπανού*

ο 2014 θα μπορούσε να είναι μια χρονιά αφιερωμένη στην αειφορία και σε ένα κα λύτερο κόσμο. Τουλάχιστο σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά ευχολόγια. Ωστόσο, οι επιφυλάξεις απέναντι στο θεσμό δεν έχουν καμφθεί εντελώς όσον αφορά σε ένα μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων -κυρίως στην Ελλάδα-, λόγω της έλλειψης επαρκούς ενημέρωσης γύρω από την αειφορία, αλλά και της παρούσας οικονομικής δυσπραγίας που επιβάλλει ως προτεραιότητα την επιβίωση στον ευρωπαϊκό χώρο. Με τις διεθνείς εξελίξεις να δείχνουν το δρόμο για ενσωμάτωση της αειφορίας όχι μόνο στα επιχειρηματικά σχέδια αλλά και σε εθνικές στρατηγικές, οι επιχειρήσεις οφείλουν να αντιληφθούν ότι μόνο μέσα από το υγιές επιχειρείν, μπορεί να επιτευχθεί κοινωνική ευημερία και ανάπτυξη. Αν και η απουσία επαρκούς ενημέρωσης γύρω από την αειφορία και η οικονομική «ανομβρία», δυσχεραίνουν την * Μιχάλης Σπανός, Διευθύνων Εταίρος, Global Sustain ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ενασχόληση των επιχειρήσεων με αυτή, ωστόσο αρκετές εταιρίες αντιλαμβάνονται τα οφέλη της. Η αειφορία εκδηλώνεται σε μεγάλο βαθμό μέσα από την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη (ΕΚΕ) και στηρίζεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: την κοινωνία, το περιβάλλον, τους ανθρώπους και την αγορά. Σε αυτούς τους πυλώνες οι εταιρίες δομούν τα προγράμματά τους υλοποιώντας εξατομικευμένες δράσεις οι οποίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό και από τη φύση της λειτουργίας τους. Όμως, ακόμα και η αειφορία είναι θέμα προτεραιοτήτων. Με βάση τη σημερινή κοινωνικο-οικονομική κατάσταση και ειδικά όσον αφορά στις ελληνικές προτεραιότητες, θέματα κοινωνικής σημασίας χρήζουν άμεσης αντιμετώπισης και σε αυτά εστιάζουν οι επιχειρήσεις. Η ενίσχυση ιδρυμάτων, η προστασία των ανθρωπίνων και εργασιακών δικαιωμάτων και η υποστήριξη των τοπικών κοινοτήτων είναι ψηλά στην ατζέντα των κοινωνικά ευαισθητοποιημένων επιχειρήσεων που σπεύδουν να επιδείξουν την αλληλεγγύη τους. Επίσης, υπάρχουν εταιρίες που συνεχίζουν να επενδύουν στο περιβάλλον, εφαρμόζοντας αειφόρα επιχειρηματικά μοντέλα για τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος, πραγματοποιώντας προγράμματα δενδροφυτεύσεων, υπεύθυνης διαχείρισης απορριμμάτων, εξοικονόμησης ενέργειας, κ.ά. Ομοίως, στο ευρωπαϊκό πλαίσιο, η ατζέντα της αειφορίας διαμορφώνεται ανάλογα.

ΤΑ ΟΦΕΛΗ

ταδιακά, οι επιχειρήσεις ασπάζονται την αειφόρο φιλοσοφία, αντιμετωπίζοντάς τη περισσότερο σαν επένδυση και όχι σαν επιπρόσθετο κόστος. Οι επιχειρήσεις που επενδύουν στην αειφορία και στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη, αποκτούν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, ενισχύουν την εταιρική τους εικόνα και φήμη, μπορούν να διαχειριστούν κρίσεις, να διαχειρίζονται κινδύνους, να προσελκύσουν επενδύσεις και ικανά στελέχη, ενώ αυξάνουν την κερδοφορία τους. Άλλωστε, περισσότερο από ποτέ οι πελάτες, οι εργαζόμενοι, οι συνεργάτες αλλά και οι μέτοχοι εκτιμούν και στηρίζουν μια πραγματικά υπεύθυνη εταιρία. Ειδικά όσον αφορά στους καταναλωτές, μια εταιρία που ενδιαφέρεται για το περιβάλλον και την κοινωνία είναι περισσότερο συμπαθής στο ευρύ κοινό. Οι καταναλωτές, έχοντας αποκτήσει κοινωνική και περιβαλλοντική συνείδηση διακατέχονται από αίσθημα ασφάλειας ως προς την ποιότητα των προϊόντων, ενώ δεν διστάζουν να πληρώσουν περισσότερα χρήματα για προϊόντα που σέβονται το περιβάλλον και προέρχονται από κοινωνικά υπεύθυνες εταιρίες που στηρίζουν τον άνθρωπο στα δύσκολα.

Ο ΔΡΟΜΟΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΡΥΘΜΙΣΗ

αειφορία είναι οικουμενικό ζήτημα και δεν αφορά μόνο στις επιχειρήσεις αλλά και

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

στα κράτη, ειδικά στις παρούσες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες. Η επανάκτηση της εμπιστοσύνης στις αγορές και στις επιχειρήσεις είναι κομβικής σημασίας και εφικτή μόνο μέσα από τη θέσπιση μακροπρόθεσμων στόχων δημιουργίας αξίας για τους κοινωνικούς εταίρους (stakeholders) των επιχειρήσεων, αλλά και με τη συμβολή του επίσημου κράτους, το οποίο οφείλει να δημιουργήσει ένα κατάλληλο περιβάλλον για την εγκαθίδρυση ενός βιώσιμου καπιταλισμού μέσα από τη νομοθεσία και την παροχή κινήτρων.

ρος αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να κινείται και η νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία που ανοίγει το δρόμο για την κανονιστική ρύθμιση της αειφορίας. Η Οδηγία προσδίδει υποχρεωτικό χαρακτήρα στη δημοσίευση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, συμπεριλαμβανόμενων πληροφοριών σχετικά με περιβαλλοντικά και κοινωνικά θέματα, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την καταπολέμηση της διαφθοράς, της δωροδοκίας, τη διαφορετικότητα κ.ά. Η Οδηγία λαμβάνει υπόψη τις επιβαρύνσεις που επιβάλλονται στις μεσαίες επιχειρήσεις, παρέχοντας στα κράτη μέλη

την επιλογή να απαλλάξουν τις επιχειρήσεις αυτές από την υποχρέωση δημοσιοποίησης μη οικονομικών πληροφοριών στην έκθεση διαχείρισής τους. Συγκεκριμένα, η υποχρέωση αυτή απευθύνεται σε δημοσίου ενδιαφέροντος επιχειρήσεις (π.χ. εισηγμένες επιχειρήσεις, τράπεζες, ασφαλιστικούς οργανισμούς, κ.ά) που κατά μέσο όρο απασχολούν περισσότερους από 500 εργαζόμενους και είτε ο ισολογισμός τους υπερβαίνει τα 20 εκ. ευρώ, είτε ο καθαρός κύκλος εργασιών τους υπερβαίνει τα 40 εκ. ευρώ.

άνω από 6.000 επιχειρήσεις στην ΕΕ θα επηρεαστούν από αυτές τις αλλαγές και μόλις 150 περίπου στην Ελλάδα, ωστόσο, είναι φανερό ότι η θεσμοθέτηση ενός ισχυρού νομικού πλαισίου που θα υποχρεώνει τις επιχειρήσεις να δημοσιεύουν μη οικονομικά στοιχεία, διαφορετικά να λογοδοτούν (report or explain), είναι πλέον γεγονός, τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και επίπεδο χωρών. H Οδηγία υιοθετήθηκε και τέθηκε σε ισχύ τον Σεπτέμβριο, ενώ αναμένονται και οι διευκρινιστικές διατάξεις και οδηγίες της Ευρωπαϊκή Επιτροπής προς τα κράτημέλη. Ωστόσο, αυτό που έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον, είναι το πώς θα ενσω-

ματωθεί στην εθνική νομοθεσία κάθε κράτους, μια χρονοβόρα διεργασία, με αποτέλεσμα να υπάρξουν σημαντικές εξελίξεις μετά από δύο χρόνια. Μέχρι σήμερα, ένας μεγάλος αριθμός εταιριών προέβαινε στη δημοσιοποίηση της περιβαλλοντικής και κοινωνικής επίδοσης, μέσω των απολογισμών αειφορίας. Οι οργανισμοί που ήδη δημοσιεύουν εκθέσεις αειφορίας θα πρέπει να συμμορφωθούν με τις νέες απαιτήσεις και να προσαρμόσουν ανάλογα τη διαδικασία του reporting, παρακολουθώντας παράλληλα και τις εθνικές εξελίξεις.

την Ελλάδα, όπου η αειφορία είναι περισσότερο ιδιωτική υπόθεση, ήδη «ζυμώνονται» διεργασίες για την υιοθέτηση Εθνικής Στρατηγικής για την ΕΚΕ, καθώς η σύμπραξη κράτους, επιχειρήσεων και πολιτών σε μια αναπτυξιακή διαδικασία με άξονα το περιβάλλον, την κοινωνία και την αγορά είναι αναγκαία όσο ποτέ. Οι εταιρίες, οφείλουν να αντιμετωπίζουν τα ενδιαφέροντα των συμμετόχων τους (stakeholders), ως αναπόσπαστο μέρος της επιχειρηματικής επιτυχίας, ανταποκρινόμενες στις σημερινές οικονομικό-κοινωνικές προκλήσεις. Το ίδιο ισχύει και για τις κυβερνήσεις οι οποίες οφείλουν να αποκτήσουν κουλτούρα αειφορίας. Πλέον το θέμα δεν είναι μόνο να πείσουμε τους οργανισμούς να επενδύσουν στην αειφορία, αλλά να τους ενημερώσουμε γύρω από τα οφέλη και να τους εκπαιδεύσουμε σωστά ώστε να κάνουν πράξη το ενδιαφέρον προς την κοινωνία. Οι νέες εξελίξεις αναμφίβολα θα αλλάξουν το τοπίο της αειφορίας, κινητοποιώντας κράτη και οργανισμούς και δημιουργώντας μια Ευρώπη περισσότερο εναρμονισμένη και υπεύθυνη. ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΤΙ ΤΡΕΧΕΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

ΤΙΤΡΕΧΕΙΣΤΗΝΕΥΡΩΠΗ  Η ταινία 'IDA' κερδίζει το κινηματογραφικό βραβείο LUX 2014

Πρόεδρος του ΕΚ Μάρτιν Σουλτς, ανακοίνωσε το νικητή του φετινού κινηματογραφικού βραβείου LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στα πλαίσια ειδικής τελετής στην ολομέλεια το μεσημέρι της Τετάρτης. Η ταινία ‘Ida’ (συμπαραγωγή Πολωνίας/Δανίας) είναι η ιστορία μιας νεαρής γυναίκας που αναζητά την ταυτότητά της, μια προσωπική συναισθηματική ιστορία που τοποθετείται επί του οδυνηρού παρελθόντος της Ευρώπης. Λαμβάνοντας το βραβείο από τον Πρόεδρο του ΕΚ, ο σκηνοθέτης Pawel Pawlikowsky δήλωσε τα εξής: “Η ταινία πέτυχε να αγγίξει το κοινό σε όλη την Ευρώπη. Αυτό δείχνει ότι ο κινηματογράφος έχει ακόμη ένα ρόλο να παίξει στην κοινωνία μας. Το βραβείο LUX καθιέρωσε ένα καινούριο τρόπο βράβευσης των Ευρωπαίων σκηνοθετών και προσέφερε τη δυνατότητα σε χιλιάδες Ευρωπαίους πολίτες να βιώσουν τα ίδια συναισθήματα από κοινού” Συγχαίροντας τον νικητή, ο Πρόεδρος του ΕΚ, Μάρτιν Σουλτς, δήλωσε τα εξής: “Οι ευρωπαϊκές ταινίες δεν εξιστορούν γεγονότα που λαμβάνουν χώρα σε οποιεσδήποτε τοποθεσίες και χρονολογίες, αλλά λαμβάνουν χώρα σε συγκεκριμένους χώρους και σε συγκεκριμένα ιστορικά πλαίσια (…) Μας επιτρέπουν να μάθουμε για την κοινή μας ιστορία και τις ιστορίες των γειτονικών χωρών μας. Μας δίνουν πληροφορίες για την πραγματικότητα της ζωής σε άλλες χώρες, και μας βοηθούν να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας αλλά και τους γείτονές μας. Οι ιστορίες που παρουσιάζονται από τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο μας βοηθούν να κατανοήσουμε καλύτερα ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ο ένας τον άλλον και ενισχύουν το αίσθημα του ότι όλοι ανήκουμε στην ίδια ομάδα ξεπερνώντας ουσιαστικά τα όρια που θέτουν τα εθνικά σύνορα”. “Η πρωτοβουλία του ΕΚ για το βραβείο LUX είναι μοναδική στο είδος της: τρεις ταινίες υποτιτλισμένες σε 24 γλώσσες προβάλλονται σε 28 χώρες, σε 18 τουλάχιστον φεστιβάλ σε περισσότερες από 40 ευρωπαϊκές πόλεις. Είναι κάτι που δεν έχει γίνει ποτέ από κανέναν άλλον” δήλωσε η Silvia Costa, Πρόεδρος της επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας του ΕΚ προσθέτοντας τα εξής: “Πιστεύω ότι πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη νέα γενιά των Ευρωπαίων σεναριογράφων και

σκηνοθετών. Με τον τρόπο αυτό ο κινηματογράφος μπορεί να καταστεί εργαλείο διαλόγου και γνώσης και να βοηθήσει τους πολιτικούς να καταλάβουν πραγματικά τη νεολαία, αποφεύγοντας τα στερεότυπα και τις γενικεύσεις”. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απονέμει κάθε χρόνο το βραβείο

LUX , προωθώντας έτσι ταινίες που πραγματεύονται καίρια ζητήματα που αφορούν την Ευρώπη. Το 2014 η λίστα των φιναλίστ περιελάμβανε τις εξής τρεις ταινίες: ‘Razredni sovražnik’ (Class Enemy) του Rok Bicek (Σλοβενία), ‘Bande de Filles’ (Girlhood) της Céline Sciamma (Γαλλία) και ‘Ida’ του Paweł Pawlikowski (Πολωνία / Δανία). Οι ταινίες φιναλίστ υποτιτλίστηκαν στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ χάρη στη χρηματοδότηση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και προβλήθηκαν σε όλα τα 28 κράτη μέλη. Ο τελικός νικητής επιλέγεται μετά από ψηφοφορία των ευρωβουλευτών.

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ

ΝΕΑΤΗΣΕΚΦΡΑΣΗΣ › H ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΗΝ 12η ΓΙΟΡΤΗ ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΥ

ε την συμμετοχή και το μήνυμα τους για δράση έκαναν τη διαφορά οι 40 εθελοντικοί οργανισμοί με τους εκατοντάδες εθελοντές τους που πραγματοποίησαν για 12η συνεχή χρονιά την ανοιχτή γιορτή για τον Εθελοντισμό και την ανιδιοτελή προσφορά, την Κυριακή 28 Σεπτεμβρίου, από τις 10.00 π.μ. έως τις 19.00 μ.μ., στον πεζόδρομο Αποστόλου Παύλου, στο Θησείο. Η Γιορτή Εθελοντισμού ήταν ανοιχτή σε όλους και ήταν όλοι εκεί: εθελοντές, επισκέπτες, συμμετέχοντες ομάδες, που γιόρτασαν την πολυετή και συνεπή δράση τους σε θέσεις κρίσιμες και απαραίτητες για την καθημερινή λειτουργία της κοινωνίας μας. Και συνεχίζουν, καλώντας όλους τους ανήσυχους πολίτες να γίνουν εθελοντές προσφέροντας στον κόσμο και ζώντας ενεργά μέσα στον κόσμο. Όσοι συμμετείχαν στη γιορτή γνώρισαν από κοντά το έργο των εθελοντικών οργανισμών, από τους ίδιους τους εθελοντές αλλά και χόρεψαν, είδαν θέατρο δρόμου, έπαιξαν δια δραστικά παιχνίδια και γέμισαν ψυχή και νου με ρυθμό και ενέργεια! Τη διοργάνωση της ρός, Φλόγα, Γιατροί του γιορτής είχαν οι οργανι- Κόσμου, Γιατροί Χωρίς σμοί «Νέα Ακρόπολη», Σύνορα, Παιδικά χωριά PRAKSIS , AIESEC , AEGEE SOS , Κέντρο στήριξης ΟιΑθήνα, Ε.Κ.ΠΟΙ.ΖΩ. ΕΔΡΑ, κογένειας ΚΕ .Σ.Ο, Κέντρο Ευρωπαϊκή Έκφραση, Ζωής, Σώμα Ελληνικού Πανελλήνιος Σύλλογος Οδηγισμού, «Μείνε ΔυΠροσαρμοσμένων Δρα- νατός» ΚΕΘΕΑ Διάβαση, στηριοτήτων « ALMA », Αντιμετώπιση Παιδικού «four Elements». Τραύματος, ήταν μόνο Φορείς όπως: UNICEF, μερικοί από τους τοπικούς Ελληνικός Ερυθρός Σταυ- και διεθνείς συμμετέχοντες.

› ΖΩΓΡΑΦΙΣΕ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Ευρωπαϊκή Έκφραση σε συνεργασία με τα Δημοτικά Σχολεία 2ο Βούλας, 3ο Βούλας και Βουλιαγμένης και την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 23/5/2014 πραγματοποίησε την εκδήλωση «Ένα πανήγυρι για την Ευρώπη» η οποία αποτελούσε μέρος του προγράμματος με τίτλο «Ζωγράφισε, Τραγούδησε, Γράψε για την Δημοκρατία στην Ευρώπη». Η εκδήλωση “Ένα Πανηγύρι για την Ευρώπη” ξεκίνησε με την παιδική χορωδία vivavoce η οποία άνοιξε τη γιορτή με τον ύμνο της Ε.Ε. Στη συνέχεια ο Καραγκιόζης ταξίδεψε τους μαθητές μέχρι τις Βρυξέλλες καθώς γίνεται Ευρωβουλευτής. Μετά την ολοκλήρωση της λαϊκής παράστασης

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

ΝΕ Α ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ σκιών, τα παιδιά βγήκαν στο προαύλιο χώρο, κρέμασαν την πρότασή τους για το μελλοντικό σχολείο στο Δέντρο της Ευρώπης και παρέλαβαν το Ευρωπαϊκό Διαβατήριό τους. Στο μεταξύ, οι γονείς παρέμειναν στο χώρο του Θεάτρου του3ου Δημοτικού καθώς προβαλλόταν υλικό ενώ πραγματοποιήθηκε μια εισήγηση για την ιστορία της Ε.Ε. και τη συμμετοχή των ευρωπαίων πολιτών στα κοινά. Τα

παιδιά, αφού παρέλαβαν το ευρωπαϊκό διαβατήριο, στη συνέχεια συμμετείχαν σε δραστηριότητες (παιχνίδια,γρίφοι, ζωγραφιές). Σε κάθε δραστηριότητα λάμβαναν ένα αυτοκόλλητο το οποίο αντιστοιχεί σε ένα τετραγωνάκι του Ευρωπαϊκού Διαβατηρίου. Με την κάλυψη και των 12 τετραγώνων κατευθήνθηκαν στο κυλικείο του σχολείου όπου κεράστηκαν λιχουδιές από τις χώρες της Ε.Ε.

› ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ & ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΣΕ ΠΕΡΙΟΔΟ ΚΡΙΣΗΣ: ΔΡΑΣΕΑΝΤΙΔΡΑΣΕ- ΕΠΗΡΕΑΣΕ

Ευρωπαϊκή Έκφραση σε συνεργασία με την ΜΚΟ Ιωάννης Καποδίστριας διοργάνωσε με μεγάλη επιτυχία την εκδήλωση «Ευρωπαϊκή Οικονομική & Πολιτική Διακυβέρνηση σε περίοδο κρίσης: Δράσε-Αντίδρασε-Επηρέασε», την Πέμπτη 10 Απριλίου 2014, στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Αθηναίων.

› Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ ΣΤΟ EUROPEAN YOUTH EVENT

Ευρωπαϊκή Έκφραση συντόνισε από την πλευρά της Ελλάδας σε συνεργασία με το Γραφείο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα και την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα τη διοργάνωση του European Youth Event, που πραγματοποιήθηκε 9-11 Μαΐου στο Στρασβούργο, όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο άνοιξε τις πόρτες του σε 6 χιλιάδες νέους από όλη ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014

την Ευρώπη και σε ομιλητές με μεγάλο εύρος επαγγελματικής εμπειρίας με σκοπό την ανταλλαγή ιδεών και προοπτικών σε θέματα που αφορούν τους νέους, την ανάπτυξη νέων καινοτόμων τρόπων και λύσεων σε κρίσιμα ζητήματα για το μέλλον και τέλος, την εμπειρία μιας πλούσιας πολιτιστικής πολυμορφίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης μέσω της πραγματοποίησης ποικίλων πολιτιστικών δρώμενων.

› ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΜΙΑΣ ΓΗΣ

Επέκεινα Χώρα σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Έκφραση, πραγματοποίησε τη δράση «Μονοπάτια Μιας Γης» 2-7 Αυγούστου 2014, στη Βίτσα. ο καλοκαιρινό εξαήμερο περιπατητικό σεμινάριο έλαβε χώρα στο ειδυλλιακό περιβάλλον της Ηπείρου, στο Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, στην επέκεινα χώρα στη Βίτσα. Ο κύριος σκοπός είναι να διερευνήσουμε τρόπους οικοδόμησης μιας παγκόσμιας ταυτότητας πολίτη, κατά τη συνείδηση και κατά τη δράση και να την αξιοποιήσουμε προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τα σημερινά αδιέξοδα, της δημοκρατικής διακυβέρνησης, της βιωσιμότητας, της ειρήνης και της ασφάλειας. Μια ομάδα 25 δυναμικών ανθρώπων, επιστημόνων, επαγγελματιών, διαφορετικών εθνοτήτων, θρησκειών, ειδικοτήτων και ηλικιών, από την κοινωνία πολιτών και τις δεξαμενές σκέψης, τα ΜΜΕ, τους διεθνείς οργανισμούς και τα Πανεπιστήμια, Καθηγητές και φοιτητές, συναντήθηκαν για μια περίπου εβδομάδα σ’ ένα μοναδικό σταυροδρόμι σκέψης, φύσης και έμπνευσης. Δεσμεύθηκαν σε έναν συλλογικό προβληματισμό, συζήτηση και επίλυση προβλημάτων. Στα τελικά συμπεράσμα- νέα νοητική προσέγγιση τα που υιοθετήσαμε με συμ- που θα προκρίνει το κοινό μετοχικό και συναινετικό καλό επί του στενού προτρόπο, διαπιστώσαμε ότι η σωπικού, τομεακού, εθνικού ανθρωπότητα χρειάζεται να ή τοπικού συμφέροντος, με μεγιστοποιήσει τις θετικές επίκεντρο τον άνθρωπο. και να ελαχιστοποιήσει τις Αυτό μπορεί να γίνει με μια αρνητικές όψεις της παγκο- νέα αφήγηση γύρω από τον σμιοποίησης υπό τις ποικί- κοσμοπολιτισμό. Θεωρούμε λες εκδηλώσεις τους. Προς ότι πολίτες απ’ όλο τον κότον σκοπό της εξασφάλισης σμο ενστερνίζονται αυτές τις ενός κόσμου ειρήνης και ευ- ιδέες και γι΄ αυτό έχουμε την ημερίας που θα επιτρέπει σε πρόθεση να αναπτύξουμε όλους να ζουν ευτυχισμένοι τους δεσμούς μεταξύ μας, να και να απολαμβάνουν τη διευρύνουμε το δίκτυο αυτό, ζωή τους με ελευθερία και να αναπτύξουμε σθεναρά αξιοπρέπεια. Επομένως, νέοι τη σκέψη και τη δράση μας, διεθνείς θεσμοί χρειάζονται διαμέσου της πρωτοβουλίκαθώς και προσαρμογή των ας της επέκεινα χώρα και παλαιών. Περισσότερο απ’ του FOGGS ,«Μονοπάτια όλα όμως απαιτείται μια Μιας Γης».

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ

Δημοσιεύσεις στην Ευρωπαϊκή Εκφραση Σκοπός της έκδοσης είναι η παρουσίαση διαφορετικών απόψεων –αρκεί να μην εκφέρονται αυθαίρετα– και η δημιουργία κατάλληλου πλαισίου διαλόγου και ανταλλαγής ιδεών με επίκεντρο την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και την ελληνική συμμετοχή σ’ αυτήν. Οι απόψεις που εκφράζονται δεν δεσμεύουν αποκλειστικά την ιδιοκτησία, τον εκδότη ή τη σύνταξη.

Τα άρθρα τα οποία δημοσιεύονται στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, επιλέγονται από τη σύνταξη με κριτήρια την επιστημονική εγκυρότητα, την ποιότητα, τη θεματική κάθε τεύχους, την πρωτοτυπία και επικαιρότητα. Μπορεί να δημοσιευθεί κείμενο και σε ξένη γλώσσα (κυρίως αγγλικά ή γαλλικά) κατόπιν συνεννόησης. Η έκταση του κειμένου δεν πρέπει να είναι μεγαλύτερη από 900 λέξεις.

Όσον αφορά τις επιστημονικές δημοσιεύσεις, υποβάλλονται οποτεδήποτε, σε τρία αντίτυπα, υπακούουν στις διεθνείς προδιαγραφές επιστημονικής μεθοδολογίας, δεν έχουν δημοσιευθεί ούτε με παραπλήσια μορφή ή περιεχόμενο σε άλλα έντυπα, κρίνονται από μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, με πλήρη διασφάλιση της αντικειμενικής κρίσης (ανωνυμία του κρινομένου και

των κρινόντων, ο κρινόμενος πληροφορείται βέβαια ολόκληρη την κρίση) και η έκτασή τους κυμαίνεται μεταξύ 2000 - 3000 λέξεων. Ο υποψήφιος αποστέλλει σύντομο βιογραφικό σημείωμα. Σε όλες τις περιπτώσεις μαζί με κάθε υποβολή κειμένου συμπεριλαμβάνεται και περίληψη στα γαλλικά ή στα αγγλικά (100-200 λέξεις). Το κείμενο θα πρέπει να αποστέλλεται και σε δισκέτα PC ώστε να αποφεύγονται οι αδυναμίες της δακτυλογράφησης και γενικά να επιτυγχάνεται η έκδοση. Καλό είναι επίσης να αποστέλλεται φωτογραφία του συγγραφέα. Χειρόγραφα, δισκέτες και άλλα πρωτότυπα δεν επιστρέφονται.

Απαγορεύεται αυστηρά η μερική ή ολική αναδημοσίευση ή αναδιανομή με οποιονδήποτε τρόπο, εκτός αν υπάρχει έγγραφη άδεια του εκδότη. Οι συγγραφείς, μετά την ανακοίνωση σ’ αυτούς της θετικής κρίσης για μελλοντική δημοσίευση του άρθρου στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, δεσμεύονται αυτό να μην δημοσιευθεί οπουδήποτε αλλού. Οι συγγραφείς λαμβάνουν δωρεάν δύο αντίτυπα του οικείου τεύχους. Η ιδιοκτησία διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα να διανέμει με οποιουσδήποτε όρους, άρθρα, περιλήψεις και ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Έκφραση διαμέσου του δικτύου Ίντερνετ.

Αγαπάς την Ευρωπαϊκή Έκφραση;

Μην ξεχάσεις τη συνδρομή σου!!!

✂

Ανανεώστε τη συνδρομή σας στην Ευρωπαϊκή Έκφραση ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ

ΔΕΛΤIΟ ΣΥΝΔΡΟΜΗΤΗ

ΕΚΦΡΑΣΗ

Όνομα:

Έτος ίδρυσης: 1989, Ομήρου 54, 106 72, Αθήνα, τηλ: 210 3643224, fax: 210 3646953, e-mail: ekfrasi@ekfrasi.gr

Επιθυμώ να γραφτώ συνδρομητής στο περιοδικό Ευρωπαϊκή Έκφραση. Ετήσια Διετής Τακτικός Συνδρομητής Δημόσιοι Οργανισμοί, Τράπεζες, Βιβλιοθήκες, ΑΕΙ, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, Εταιρείες, Σύλλογοι Ευρώπη Υπόλοιπες ήπειροι Φοιτητής, σπουδαστής, στρατιώτης Συνδρομή ενίσχυσης-υποστήριξης

20 ευρώ

Επώνυμο: Διεύθυνση: Ταχ. Κώδικας:

35 ευρώ

Πόλη: Τηλέφωνο:

50 ευρώ 25 ευρώ 30 ευρώ

100 ευρώ 45 ευρώ 55 ευρώ

15 ευρώ 50 ευρώ

25 ευρώ 90 ευρώ

Οι συνδρομές καταβάλλονται στα γραφεία της Έκφρασης, 9 π.μ. - 5 μ.μ., με ταχυδρομική επιταγή ή τέλος στην Εθνική Τράπεζα (αρ. λογαριασμού 701/29600287).

E-mail: Επάγγελμα: Ημερομηνία ……………………………………… Υπογραφή ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΚΦΡΑΣΗ • τ. 92 • 1o ΤΡΙΜΗΝΟ 2014