Materiały polityczne pps 2003 2012 by Ewa Miszczuk

Polska Partia Socjalistyczna

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

Spis treści DEKLARACJA IDEOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ ............................................................ 3 DEKLARACJA PROGRAMOWA PPS .................................................................................................... 13 I. Główne zadania programowe ....................................................................................................... 16 III. Przebudowa sfery społecznej ....................................................................................................... 21 IV. Rozwój usług społecznych ............................................................................................................ 22 VI. Przeciwdziałanie bezrobociu ....................................................................................................... 30 VII. Polska – Europa – Świat ............................................................................................................. 31 VIII. Partia .......................................................................................................................................... 32 DO POLSKICH SOCJALISTÓW .............................................................................................................. 34 ZADANIA PPS ....................................................................................................................................... 41 SYTUACJA SPOŁECZNO POLITYCZNA W POLSCE ............................................................................. 43 W OBRONIE ŚWIĘTA 1 MAJA ............................................................................................................. 46 W SPRAWIE DZIAŁAŃ PIS ABY ZMIENIĆ USTAWĘ O RODZINNYCH OGRODACH DZIAŁKOWYCH 47 DO CZEGO DĄŻY PPS ........................................................................................................................... 48 POLSKA SOCJALNA W EUROPIE SOCJALNEJ. TEZY ......................................................................... 50 ODEZWA PPS NA 1 MAJA − ŚWIĘTO PRACY.................................................................................... 52 JAKIEJ CHCEMY POLSKI I EUROPY ..................................................................................................... 53 UCHWAŁA RN PPS W SPR. POSTĘPUJĄCEJ KLERYKALIZACJI ŻYCIA PUBLICZNEGO W POLSCE 59 CELE I ZADANIA POLSKIEJ LEWICY..................................................................................................... 60 SOCJALISTYCZNA ALTERNATYWA..................................................................................................... 65

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

DEKLARACJA IDEOWA POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ uchwalona przez Kongres Nadzwyczajny PPS w Warszawie, w dniu 14 grudnia 2003 roku

1. Polska Partia Socjalistyczna jest od 1892 roku obecna w życiu społecznym i politycznym Polski i Polaków. Jest partią stale odradzającą się i żywotną, kontynuującą szlachetne ideały ludzkości: wolność, równość, braterstwo. PPS w obecnej formie, jak i dotychczasowych formach historycznych, jest ciągłością programową, polityczną i prawną. To, co w niej niezmienne, zawarte jest w już w samej nazwie: 

Polska – nasi poprzednicy, socjaliści żyjący w XIX i XX wieku, traktowali wyzwolenie narodowe oraz społeczne jako zadania jednakowo ważne. Dzisiaj, kiedy naród polski ma swoje państwo, naszym zadaniem jest dbać i walczyć o utrzymanie niepodległości i suwerenności narodowej. Wyraża się to dbałością o polską rację stanu, o interesy ekonomiczne, kulturalne i polityczne społeczeństwa i państwa polskiego. Gorący patriotyzm nigdy nie sprowadził PPS na manowce nacjonalizmu czy ksenofobii.



Partia – aby zrealizować swe ideały i cele bierzemy udział w życiu publicznym. Propagujemy wartości i cele programowe socjalizmu. Wyrażamy interesy ludzi pracy najemnej. Wyrażamy zdecydowane stanowisko wobec problemów ważnych dla całego społeczeństwa i różnych jego odłamów. Jesteśmy otwarci na współpracę ze wszystkimi organizacjami lewicowymi na zasadach partnerstwa, równości, poszanowania tożsamość ideowej, politycznej i organizacyjnej partnerów. Uczestniczymy w wyborach, zawieramy sojusze polityczne i koalicje wyborcze, mamy partnerów w związkach zawodowych, organizacjach młodzieżowych i środowiskowych.



Socjalistyczna – PPS jest jedną z nielicznych w dzisiejszej Polsce partią polityczną otwarcie deklarującą, że jej dalekosiężnym celem był i pozostaje socjalizm. Socjalizm jako idea wyrażana systemem wartości etycznych i humanistycznych. Socjalizm jako model ustroju opartego na socjalistycznym systemie wartości – równości, wolności, solidarności i sprawiedliwości społecznej, w którym stosunki społeczne organizuje niepodległe, demokratyczne państwo prawa. Jako socjaliści dążymy do powstania społeczeństwa bez przywilejów i dominacji, zorganizowanego demokratycznie, w którym zapewniony będzie swobodny rozwój ludzkiej osobowości, a praca nie będzie źródłem wyzysku. 3

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

2. Polskiej Partii Socjalistycznej przypada szczególna i niezbywalna rola depozytariusza idei socjalizmu, zachowania tradycji i ciągłości historycznej, a także obrony zasady pluralizmu politycznego polskiej lewicy. W pierwszym programie, przyjętym na zjeździe założycielskim PPS w 1892 roku, została dokonana synteza haseł socjalistycznych oraz idei niepodległości Polski. Ruch socjalistyczny działał we wszystkich zaborach, broniąc socjalnych i narodowych praw polskiej klasy robotniczej, przewodził rewolucji, która wybuchła w 1905 roku i przybrała cechy powstania narodowego. W 1918 roku socjaliści uczestniczyli w wyzwalaniu ziem polskich, a potem w obronie granic państwa. Kierowane przez PPS rządy ludowe, choć działały krótko, stworzyły podstawy demokratycznego i republikańskiego ustroju Rzeczypospolitej o szerokich prawach obywatelskich i jedno z najlepiej rozwiniętych w ówczesnej Europie ustawodawstwo socjalne. W okresie międzywojennym PPS broniła interesów ludzi pracy na forum parlamentu, samorządów terytorialnych, w walkach strajkowych. Organizowała ich w klasowe związki zawodowe, spółdzielnie, organizacje oświatowe, kulturalne i sportowe. Czynnie przeciwstawiała się groźbie prawicowej dyktatury i tłumieniu demokracji przez sanacyjne rządy. W czasie II wojny światowej socjaliści współorganizowali walkę zbrojną, stanowili jeden z głównych filarów władz RP w kraju i poza jego granicami. W okresie powojennym PPS działała na wychodźstwie, organizując polskich robotników na Zachodzie i aktywnie uczestnicząc w międzynarodowym ruchu socjalistycznym. Była jednym ze współtwórców Międzynarodówki Socjalistycznej. Po wyzwoleniu ziem polskich część działaczy PPS otwarcie przeciwstawiła się narzuconemu systemowi i stała się ofiarą represji. Odrzucali oni wyniki porozumień Wielkich Mocarstw z Jałty i Poczdamu. W legalnie działającej PPS znalazły się tysiące członków, z których większość została usunięta przed wymuszonym połączeniem z PPR. Wielu socjalistów, choć nie mogło po 1948 roku oficjalnie uczestniczyć w życiu politycznym, pozostało wiernych tradycji demokratycznej lewicy i włączyło się w odbudowę kraju. Polscy uczeni związani z tradycją socjalistyczną stworzyli w okresie PRL szereg koncepcji społecznych i ekonomicznych, które stanowią dorobek intelektualny światowego ruchu socjalistycznego. Socjaliści tworzyli także podstawę ruchów i inicjatyw społecznych, takich jak Klub Krzywego Koła i KOR, postulujących demokratyzację ustroju państwa. PPS odrodziła się w kraju w roku 1987, a w 1990 połączyła z tą częścią Partii, która nieprzerwanie działając na emigracji, zapewniła ciągłość ideową i organizacyjną polskiego ruchu socjalistycznego. Krach PRL oznaczał klęskę nie tylko tej konkretnej formacji ustrojowej i rządzącej – PZPR, ale i przegraną całej polskiej lewicy. Ustrój PRL utożsamiany był przez przeważającą część społeczeństwa z ustrojem socjalistycznym. Upadek tej formy ustrojowej osłabił wiarę w ideały socjalizmu i nadzieje, jakie z ustrojem socjalistycznym wiązało społeczeństwo polskie. 4

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 W okresie po 1989 roku partie deklarujące lewicowość społeczną i uznające programowo ideały socjalizmu w praktyce realizują antyspołeczną, neoliberalną politykę transformacji ustroju i gospodarki, której skutki budzą coraz gwałtowniejszy sprzeciw. PPS krytycznie ocenia skutki tak zwanej transformacji ustrojowej. Uważamy, że jej neoliberalny model prowadzi państwo do katastrofy gospodarczej, społecznej i politycznej. W okresie po1989 roku wytworzyły się głębokie nierówności, wręcz przepaści społeczne. Powstała kategoria „ludzi zbędnych”, dla których nie ma pracy i mieszkania. Neoliberalny kapitalizm ograbił dorosłych Polaków z wielu nabytych praw i pozbawił większość młodego pokolenia nadziei na normalne życie. Państwo systematycznie wycofuje się ze zobowiązań socjalnych. Oświata, kultura, możliwość wypoczynku, opieka zdrowotna – przestały być dobrami powszechnie dostępnymi. Kolejno likwidowane są elementy państwa socjalnego i laickiego. Powstało szereg ograniczeń wolności. Ukształtował się klimat nietolerancji. Postępuje zanik kultury politycznej. Rozpleniło się traktowanie uzyskanej władzy nie w kategoriach obowiązków i odpowiedzialności, lecz jako sposobność do ograbiania państwa i społeczeństwa. Zachodzi wielka i pilna potrzeba rozwoju i jednoczenia sił lewicy we wspólnym froncie walki o interesy większości społeczeństwa – ludzi pracy. Budowa frontu sił lewicowych nie może odbywać się przez mechaniczne łączenie, znoszenie przedziałów organizacyjnych oraz zacieranie różnic ideowych i programowych. Tak z doświadczeń historycznych, jak i współczesnych, wynika wniosek o potrzebie traktowania pluralizmu politycznego jako cennej, wymagającej ochrony i zachowania wartości, źródła siły lewicy. Lewica społeczna jest bardzo szerokim ruchem intelektualnym, ideowym, moralnym i politycznym pragnącym zmieniać świat na lepsze. Składają się na nią nurty o różnorodnej genezie filozoficznej, tradycjach historycznych i programach, zorganizowane w formach partii politycznych, związków zawodowych, stowarzyszeń. Istotną i nieodłączną część polskiej lewicy stanowi PPS – niepodległościowa partia demokratycznego socjalizmu.

3. Humanizm stanowi najgłębsze źródło idei socjalistycznych. Wyrastają one z odwiecznych marzeń o sprawiedliwości, społecznej harmonii i upodmiotowieniu każdego człowieka. Socjalistyczny humanizm stawia człowieka w centrum wszechrzeczy, a jednocześnie ujmuje go w relacji z innymi jednostkami jako istotę społeczną. Socjalizm nie jest zorientowany na zmianę ludzkiej natury, a zmierza do zmiany stosunków między ludźmi. Socjalizm wyraża ludzkie poczucie sprawiedliwości, wyraża pogląd, że wszyscy ludzie są sobie równi i powinni współdziałać ze sobą dla wspólnego dobra. Wyraża przekonanie, że każdy ma prawo do zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, że należy chronić słabsze jednostki i grupy społeczne. Uznaje, że każdemu przysługuje prawo do wolności, ale korzystanie z niej nie powinno ograniczać praw innych ludzi, a naturalne dążenia do osiągania indywidualnych pragnień i celów należy tak miarkować, by nie szkodzić innym. Głosi, że trzeba tolerować cudze poglądy i odmienne style życia, że ludzkość powinna harmonijnie współżyć ze światem przyrody. Wypływająca z poglądów socjalistycznych 5

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 moralność jest zaprzeczeniem egoizmu, żądzy posiadania nieograniczonych dóbr materialnych, skłonności do przemocy i poniżania innych. Socjalizm nie jest utopią. Myśl socjalistyczna wywodzi go również z analizy historycznych i współczesnych procesów społeczno-ekonomicznych oraz wskazuje praktyczną formułę polityczną. Rozwój sił wytwórczych, współczesna nauka, technika oraz technologie, a także poziom wykształcenia stwarzają warunki, aby umożliwić godne życie każdemu człowiekowi, bez strachu o jutro i walki o ekonomiczne przetrwanie. Bieda i niesprawiedliwość, brak szans i nadziei w świecie XXI wieku – to efekt istniejących, wadliwych stosunków społecznych, gospodarczych i politycznych. Uważamy, że możliwe jest takie ich przeobrażenie, aby gospodarka służyła optymalnemu zaspakajaniu potrzeb ludzi i społeczności. W zasięgu ludzkich możliwości leży takie przekształcenie państwa i prawa, żeby zapewnić każdej jednostce bezpieczeństwo osobiste i socjalne, sprawiedliwość i należne miejsce w społeczeństwie. Podstawowym warunkiem budowy socjalizmu jest przejęcie przez ludzi pracy politycznego kierowania demokratycznym państwem i rozciągniecie społecznej kontroli nad kierunkami oraz celami rozwoju społecznego i gospodarczego.

4. Polska Partia Socjalistyczna walczy nie tylko o szczęśliwy byt przyszłych pokoleń, ale dąży do stworzenia ludzkich warunków żyjącym tu i teraz. Kapitalizm jest systemem nieprzyjaznym ludziom, egoistycznym i antydemokratycznym. Stawiając pieniądz ponad wartości pracy, wiedzy i kultury zagraża godności człowieka. Uważamy, że można i należy ograniczyć jego złe, drapieżne cechy i wziąć pod społeczną kontrolę, podobnie, jak czynią to partie socjaldemokratyczne i związki zawodowe na zachodzie Europy. Socjalizm nie jest dla nas ciasną i sztywną doktryną, którą należy wprowadzić w życie natychmiast i za wszelką cenę, nie bacząc na koszty ludzkie oraz społeczne, lecz kierunkiem rozwoju, ku któremu z wolna, lecz nieuchronnie zmierza ludzkość. Doświadczenia historyczne wykazały, że szlak na skróty, poprzez rewolucje, upaństwowienie wszystkich środków produkcji zamiast ich uspołecznienia, wymuszanie posłuchu państwowymi środkami przemocy, może prowadzić na manowce autorytaryzmu, a nawet totalitaryzmu. Uważamy, że w aktualnych warunkach droga do socjalizmu wiedzie przez stopniowe osiąganie celów i realizację wartości socjalistycznych przy wykorzystaniu mechanizmów demokracji parlamentarnej oraz możliwości tkwiących w społecznej gospodarce rynkowej. Ten pogląd znajduje potwierdzenie w rezultatach wieloletniej pracy i walki socjaldemokracji w krajach zachodnioeuropejskich. Walki prowadzonej metodami politycznymi, właściwymi dla partii oraz klasowych związków zawodowych. Przeobrażenia ustroju politycznego powinny zmierzać do utrwalenia demokracji i praw człowieka. Zmiany ustroju ekonomicznego powinny zmierzać do uspołecznienia środków wytwarzania dóbr materialnych i usług. Dopiero w ten sposób usunięta zostanie sprzeczność interesów pracodawców i pracobiorców. 6

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 5. PPS kieruje się lewicowym systemem wartości, który od dziesięcioleci pozostaje niezmienny. Stanowi on integralną całość i definiuje socjalizm jako ideę etyczną i humanistyczną. Wartości etyczne: 

Wolność stanowi przyrodzone i niezbywalne prawo każdego człowieka i grupy społecznej. Jedynymi granicami wolności są powszechnie uznane prawa oraz dobro innych jednostek i społeczności, a także zachowanie środowiska przyrodniczego. Uważamy, że nadmierne rozpiętości społeczne prowadzą do zagrożenia wolności jednostek i grup społecznych. Wolnym może być człowiek, którego podstawowe potrzeby są zaspokojone, a to oznacza prawo do bezpieczeństwa osobistego i socjalnego, w tym m.in. do wykształcenia, godnej pracy i płacy, ochrony zdrowia, ubezpieczenia społecznego. Obok wolności osobistej istnieje jej wymiar społeczny i narodowy. Mieszczą się w nim swobody polityczne, prawo do współdecydowania o otoczeniu społecznym oraz do informacji o życiu publicznym. PPS uznaje wolność sumienia za jedno z najbardziej kardynalnych praw człowieka i obywatela. Opowiadamy się za pełną wolnością wyboru światopoglądu, w tym za prawem do swobodnego wyznawania i praktykowania religii, jednak nie może być ona wykorzystywana do celów politycznych. Konieczny jest wiec rozdział państwa i Kościoła oraz odzyskanie przez szkoły publiczne świeckiego charakteru.



Równość oznacza, że wszyscy ludzie i każdy człowiek z osobna, mają te same prawa w społeczeństwie i są dokładnie tyle samo warci wobec innych. Zróżnicowanie osiąganego statusu majątkowego czy społecznego nie powinno wynikać z niczego innego, niż z indywidualnych zdolności oraz wykonywania społecznie użytecznej pracy. Z zasady równości wywodzi się tolerancja. Nie oznacza ona tylko przyzwolenia czy obojętności, ale i życzliwość wobec różnych mniejszościowych grup: światopoglądowych, wyznaniowych, narodowych i etnicznych, subkultur oraz orientacji seksualnych. Opowiadamy się za akceptacją odmienności, jeżeli nie naruszają one żywotnych praw innych ludzi, a odrzucamy wszelkie uzurpacje do ujednolicania czy “nawracania”. Wszyscy – niezależnie od rasy, pochodzenia społecznego, narodowego i etnicznego, płci, światopoglądu – powinni otrzymać takie same szanse startu życiowego i realizacji osobistych planów. Chcemy pełnego równouprawnienia kobiet i mężczyzn, respektowania prawa do świadomego macierzyństwa i ojcostwa. Jesteśmy za prawem mniejszości narodowych do pełnej integracji ze społeczeństwem przy jednoczesnym zagwarantowaniu ich tożsamości, zachowania przynależności etnicznej, języka i kultury. Ludzie słabsi lub poszkodowani mają prawo do specjalnego wsparcia ze strony społeczeństwa. 7

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 

Praca ma centralne znaczenia dla kształtowania warunków życia ludzkiego oraz poczucia wartości człowieka, tworzy bazę gospodarczą i socjalną społeczeństwa. Poprzez pracę człowiek zaspokaja potrzeby życiowe swojej rodziny i innych ludzi, ale także samorealizuje się. Dlatego musi ona znajdować się pod ochroną, nie może zostać zredukowana do roli rynkowego towaru. Nieodzowne jest zabezpieczenie podmiotowości pracownika w procesie produkcji poprzez gwarancje prawne oraz możliwość ich egzekwowania od pracodawców. 

Sprawiedliwość społeczna stanowi praktyczny wyraz ideałów wolności i równości oraz afirmacji pracy i równoważenia interesów różnych grup społecznych.

Naszym celem jest społeczeństwo wolnych i równych ludzi, w którym przezwyciężone zostaną różnice klasowe i grupowe. Wolna Polska nie może dzielić się na społecznych pariasów i kastę elity finansowej. Podział dochodu narodowego powinien sprawiedliwie oceniać wkład pracy każdej jednostki i ograniczać społecznie nieakceptowane rozpiętości majątkowe. Opowiadamy się za sprawiedliwym podziałem wszystkich społecznych szans i dóbr, szczególnie pracy i edukacji, a także dochodu i własności. Jesteśmy za równouprawnieniem w podziale dochodu narodowego wszystkich członków społeczeństwa i stajemy po stronie społecznie słabszych. 

Solidarność oznacza odpowiedzialność za wspólnotę, a tym samym zobowiązanie do działania na rzecz innych ludzi oraz wypełniania zadań społecznych. Jest ona podstawą społecznego współistnienia oraz aktywnym instrumentem dla realizacji sprawiedliwych warunków życia.

Wrażliwość na krzywdę każdego człowieka, moralny imperatyw pomocy słabszym, obrony tych, którzy nie mogą czynić tego sami, upominanie się przez silniejszych o prawa słabszych, to fundament stosunków międzyludzkich. Solidarność wyraża się w dążeniu do pełnego upodmiotowienia pokrzywdzonych, a nie tylko doraźnego złagodzenia ich krzywdy. Znajduje to wyraz m.in. w systemie rent i emerytur oraz w zapewnieniu młodemu pokoleniu dobrych warunków startu życiowego. Wartości społeczne: 

Demokracja stanowi dla PPS jedyną drogę praktycznego wcielania w życie lewicowych ideałów. Jest tym ustrojem politycznym, który daje najwięcej szans na urzeczywistnienie zasad równości i wolności. Szans – ale nie gwarancji, bo jeśli zostaje ograniczona wyłącznie do sfery polityki, przekształca się w fasadę, za którą możliwe jest pozbawianie ludzi ich podmiotowości. Kiedy zanika bezpieczeństwo socjalne, staje się ona iluzją dla słabszej ekonomicznie większości społeczeństwa, która niekiedy odwraca się od instytucji demokratycznych. Dlatego domagamy się przestrzegania reguł ludowładztwa oraz praw człowieka nie tylko w stosunku do uprzywilejowanej części, lecz w odniesieniu do całego społeczeństwa i we wszystkich obszarach życia społecznego. 8

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Każdy człowiek i każda grupa dysponują niezbywalnym prawem do aktywnego uczestnictwa w życiu publicznym i współdecydowania o losach społeczności, w której żyje. Opowiadamy się więc za tym, aby wszyscy mieli zapewnione praktyczne możliwość współdecydowania o sprawach ich dotyczących. Wymaga to nie tylko prawa do swobodnego organizowania się partii politycznych, związków zawodowych oraz organizacji pozarządowych, ale i uzupełnienia reguł wyborczych o zasadę proporcjonalności. 

Niepodległość jest wartością wpisaną w całą historię PPS. Również i dzisiaj, wśród wartości i celów programowych, wysuwamy na czoło interes polskiej społeczności narodowej i obywatelskiej oraz państwa polskiego. PPS wśród wartości i celów programowych na czoło wysuwa interes polskiej społeczności narodowej i państwa polskiego. Popieramy przystąpienie Polski do Unii Europejskiej, ponieważ widzimy w tym sposób na umocnienie bezpieczeństwa zewnętrznego oraz realną szansę na cywilizacyjny, gospodarczy i społeczny rozwój kraju. Polska, podobnie jak inne kraje, odczuwa skutki procesów zachodzących w skali całej planety, które wynikają z rozwoju nauki i techniki. Dostrzegamy ich ogromny, w znacznej mierze pozytywny wpływ na życie społeczne i pojedynczych ludzi. Jesteśmy jednak zdecydowanymi przeciwnikami neoliberalnej globalizacji gospodarczej, politycznej i kulturalnej pod dyktando wielkich międzynarodowych korporacji. Pozbawia ona państwa suwerenności ekonomicznej, niszczy lokalne gospodarki, bogactwo narodowych tradycji, zwyczajów i kultur, odbiera sens demokratycznym wyborom społeczeństw. Jeśli chcemy o sobie decydować, musimy przyczynić się do budowy nowego, sprawiedliwego i demokratycznego ładu społecznego i politycznego na świecie

6. Socjalizm oznacza także model ustrojowy, którego treść i formy muszą pozostawać w zgodzie z ideałami wolności, równości, sprawiedliwości społecznej i demokracji. Ustrój socjalistyczny proponowany przez PPS wyrasta z historycznych doświadczeń polskiej i europejskiej lewicy. Stoimy na straży politycznych i społecznych zdobyczy ruchu robotniczego – demokracji, praw obywatelskich, w tym praw socjalnych (bezpieczeństwa socjalnego). Demokratyczne i socjalne państwo pozostaje aktualnie najskuteczniejszym mechanizmem obrony podmiotowości jednostek i grup we współczesnym świecie, chroni elementarne prawa pracownicze. Ograniczenie roli państwa stało się podstawowym elementem neoliberalnej doktryny. Proponowane przez nią i realizowane w praktyce zawłaszczanie funkcji państwa przez mechanizmy rynkowe, osłabianie ogólnospołecznej roli instytucji publicznych stworzyło zagrożenie dla demokracji, praw obywatelskich i społecznej

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 sprawiedliwości. Dlatego obowiązkiem socjalistów staje się konsekwentna obrona demokratycznego państwa, w tym zwłaszcza jego funkcji ekonomicznych i socjalnych. Trwające od ponad ćwierćwiecza próby podważenia przez monopolistyczny kapitalizm zdobyczy ludzi pracy unaoczniają znaczenie instytucji demokratycznego państwa. Dalsze próby demontażu funkcji państwa grożą trwałym podporządkowaniem społeczeństw dyktatowi oligarchii finansowej i wielkich podmiotów gospodarczych, zastąpieniem demokratycznie wyrażonej woli obywateli prawami popytu i podaży. Do podstawowych zadań lewicy należy zatem obrona państwowego interwencjonizmu w gospodarce, istnienia sektora publicznego – niezbędnego dla procesów modernizacji i zabezpieczenia suwerenności gospodarczej, wyznaczającego standardy ochrony praw pracowniczych. Wyzwaniem chwili jest podtrzymanie roli państwa jako podmiotu polityki społecznej, redystrybuującej dochód narodowy, gwarantującej elementarny poziom bezpieczeństwa socjalnego. Neoliberalna rewolucja zakończyła się klęską. W coraz bogatszym świecie egzystuje coraz więcej ubogich ludzi. Dopóki utopią pozostają idee wprowadzenia procedur demokratycznych w skali globalnej, dopóty ruch socjalistyczny bronić będzie demokratycznego państwa socjalnego.

7. PPS uczestniczy w wyborach do parlamentu oraz samorządów, aby uzyskać wpływ na stanowienie prawa krajowego i lokalnego, w tym budżetu państwa i jednostek terytorialnych, a także wpływ na bieżące decyzje władz wykonawczych. Zdobyty w sposób demokratyczny udział w strukturach władzy wykorzystamy do przekształcania warunków życia społeczno-gospodarczego w postulowanym przez nas i akceptowanym przez większość społeczeństwa kierunku. PPS nawiązuje do swoich doświadczeń i tradycji w pracy społecznikowskiej. W obecnych warunkach ustrojowych nabierają one wielkiego znaczenia jako narzędzia samoorganizacji obywateli w walce o ich podstawowe prawa. Przykładem takich działań jest Robotniczy Związek Samopomocy. Jesteśmy zdecydowanie za budową w Polsce demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego, rozwojem samorządności, wzmocnieniem funkcji decyzyjnych i kontrolnych demokratycznie wybranych władz. Uważamy za konieczne wydanie zdecydowanej wojny prywacie, koteryjności, nepotyzmowi, sobiepaństwu i partyjniactwu władz administracyjnych i samorządowych.

8. Konstytucyjnym obowiązkiem państwa jest zagwarantowanie każdemu obywatelowi możliwości godnego życia i elementarnego bezpieczeństwa socjalnego.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Polska nie jest bogatym krajem, ale i nie na tyle biednym, żeby nie było jej na to stać. Może to osiągnąć nie tylko pod warunkiem wydatnego rozwoju gospodarczego, ale i poprzez bardziej sprawiedliwy podział dochodu narodowego. Nie godzimy się na utrwalanie biegunów rozpasanego bogactwa i nędzy uwłaczającej ludzkiej godności, na dalsze rozwarstwianie społeczeństwa i pauperyzacje jego szerokich mas. Odradzające się podziały klasowe muszą być łagodzone przez państwo, któremu należy przywrócić obowiązki i funkcje opiekuńcze. Powinnością państwa jest również stworzenie bezpłatnego, powszechnego, jednolitego i laickiego systemu wychowania i kształcenia, od przedszkola po szkoły wyższe. Jest to niezbędny warunek powszechnego uczestnictwa w demokracji obywatelskiej, wszechstronnego rozwoju kraju i wykorzystywania, a nie marnotrawienia talentów. Edukacja nie jest biznesem, lecz misją społeczną. Dostępność wykształcenia to nie tylko sposób na przełamanie dziedziczenia biedy, lecz także gwarancja, że edukacja nie stanie się przejmowanym w spadku przywilejem bogatych. Wypowiadamy się przeciwko finansowaniu z publicznych pieniędzy dochodowych szkół niepublicznych. Pilnym zadaniem władz państwowych jest przywrócenie radiu i telewizji publicznej funkcji oświatowych, edukacyjnych i kulturotwórczych. Sprzeciwiamy się komercjalizacji publicznego radia i telewizji, osłabianiu ich roli na rynku mediów oraz finansowaniu z pieniędzy publicznych prywatnych radiofonii i telewizji.

9. PPS reprezentuje interesy ludzi pracy najemnej, bezrobotnych, drobnych przedsiębiorców oraz wszystkich tych, którzy solidaryzują się z grupami i jednostkami słabszymi w społeczeństwie. Prawa socjalne i pracownicze uznajemy za fundament uniwersalnych praw człowieka i demokracji. Dostrzegamy, że w gospodarkę kapitalistyczną trwale wpisane jest niebezpieczeństwo przewagi kapitału nad pracą i wyzysku człowieka przez człowieka. Można jednak je osłabić i kontrolować. Potrzeby człowieka zajmują centralne miejsce w socjalistycznej koncepcji społecznej gospodarki rynkowej. Jej celem jest sprawiedliwy podział pracy, dóbr materialnych oraz usług, a także dochodów. Siły rynku i konkurencja, ich dynamika i zdolności innowacyjne, podnoszą efektywność wytwarzania usług i dóbr w interesie konsumentów, jednak nie potrafią one same z siebie zapewnić sprawiedliwego podziału. Pozostawione samopas prowadzą do koncentracji kapitału i powstawania monopoli, nasilenia wyzysku ekonomicznego w stopniu zagrażającym podstawom pokoju społecznego. Dlatego siły rynku muszą być kontrolowane, a także korygowane przez państwo, kiedy kierują się przeciwko człowiekowi i środowisku naturalnemu. Skutecznym instrumentem obrony ludzi pracy są związki zawodowe. Nie godzimy się na tłumienie swobody ich działania w niektórych przedsiębiorstwach prywatnych, jak również na ograniczanie prawa do strajku. Opowiadamy się za stworzeniem krajowego partnerstwa socjalnego, wzorowanego na europejskim partnerstwie społecznym. Opiera się ono na

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 skutecznej reprezentacji interesów pracowniczych przez silne związki zawodowe oraz rady zakładowe, reprezentujące interesy załóg w organach kierowniczych przedsiębiorstw.

10. PPS opowiada się za równoprawnością sektorów prywatnego, państwowego, spółdzielczego i komunalnego. Państwo powinno zachować silny udział w sektorach strategicznych dla zachowania bezpieczeństwa państwa i dobrobytu obywateli oraz konstytucyjne prawo do interwencji na rynkach finansowych, produkcyjnych i usług, jeśli sytuacja na nich zagraża interesowi państwa i społeczeństwa. Uważamy za konieczne zapewnienie szybszego rozwoju sektorowi spółdzielczemu. Wypowiadamy się przeciwko dalszej prywatyzacji majątku narodowego z korzyścią tylko dla nielicznych i szkodą dla większości. Wypowiadamy się za możliwością renacjonalizacji majątku narodowego. Należy pozbawić własności tych wszystkich, którzy zdobyli ją nieuczciwie bądź używają przeciwko społeczeństwu.

11. PPS opowiada się za modelem Europy kierowanej wolą obywateli, a nie wąskich elit technokratów, likwidującej bariery między narodami, ale zachowującej tożsamość kulturową społeczeństw, a przede wszystkim gwarantującą rozwój praw społecznych swoich mieszkańców. Taką wizję naszego kontynentu określamy jako Europę Socjalną. Współczesna Europa składa się z państw narodowych, ukształtowanych w wyniku wielowiekowych procesów historycznych. Każdy z narodów europejskich związany jest własnym językiem, tradycją, kulturą i dorobkiem materialnym. Społeczności narodowe chcą zachować suwerenność w sprawach bytu i interesu narodowego. Pragnie jej także naród polski. Europę widzimy jako Europę Ojczyzn jej obywateli złączoną dla rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego, w braterstwie ludzi i narodów.

12. PPS występuje przeciwko jakimkolwiek próbom imperialistycznej dominacji, bez względu na hasła, pod jakimi się ona dokonuje. Popieramy prawo narodów do samostanowienia, wspierając równocześnie formy ponadnarodowej integracji. *** Polska Partia Socjalistyczna służy dobru wspólnemu, jakim jest dobro narodu i państwa polskiego. W Polskiej Partii Socjalistycznej działają ludzie wierni ideałom socjalizmu, zdecydowani budować demokrację, sprawiedliwość społeczną i dobrobyt w Rzeczpospolitej.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

DEKLARACJA PROGRAMOWA PPS przyjęta przez XXXVIII Kongres PPS w dniu 2 .VII. 2005r

CELE PROGRAMOWE PPS Polska Partia Socjalistyczna powstała w 1892 roku aby walczyć z kapitalistycznym wyzyskiem oraz o byt narodowy i państwowy Polaków. Minęło ponad sto lat, a przesłanie programowe twórców PPS wciąż jest aktualne i stanowi programową inspirację dla polskich socjalistów. Polska Partia Socjalistyczna wierna tradycjom tworzonym przez jej założycieli i pokolenia polskich socjalistów dąży do urzeczywistniania wartości i ideałów powszechnie zrozumiałych i uznawanych, płynących z myśli filozoficznej socjalizmu. Zostały one określone w Deklaracji Ideowej PPS. Z ich urzeczywistnienia wynika socjalistyczna wizja naszego społeczeństwa i państwa. Wizja godnego życia każdego Polaka w sprawiedliwym, wolnym od wyzysku społeczeństwie. Działania i przedsięwzięcia podejmowane przez PPS służą osiąganiu celów które partia uznaje aktualnie za swoje cele programowe:

1. Obrona społeczeństwa i demokracji przed niszczącym działaniem globalnego rynku i dominacją oligarchii kapitałowych. Fabryki, banki, nowe technologie stają się własnością wąskiej grupy ludzi. Postępuje koncentracja światowego kapitału, który przejmuje również władzę polityczną. Oligarchie kapitałowe zdominowały prawie wszystko. Także rynek pracy. Dążą bezwzględnie do maksymalizacji zysku. Miliony ludzi żyje tylko ze swej pracy, ze swej inwencji i przedsiębiorczości, z emerytur i zasiłków, a nie z dywidend i rent kapitałowych. Dla nich brak pracy, brak godziwej zapłaty oznacza w gospodarce rynkowej brak ekonomicznych podstaw do egzystencji i utratę godności ludzkiej. PPS respektuje społeczną gospodarkę rynkową, jako konstytucyjny ustrój gospodarczy RP. Daje on podstawy do zachowania równowagi interesów „pracy” i „kapitału”. Przy respektowaniu tej formy kapitalizmu, jaką jest społeczna gospodarka rynkowa, podstawowym i głównym celem działalności PPS jest obrona ludzi pracy przed wyzyskiem i poniżeniem przez działające bez barier moralnych i prawnych oligarchie kapitałowe. Prawo do swobodnego przepływu kapitału, motywowane pogonią za zyskiem nie może być silniejsze niż prawo ludzi, społeczeństw i narodów do decydowania o swoim losie, o ich 13

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 rozwoju społecznym i gospodarczym. Dlatego PPS nie akceptuje – popieranego przez wszystkie kolejne rządy w Polsce - neoliberalnego modelu globalizacji. Powoduje on coraz większy wyzysk i ubożenie pracujących oraz wykluczenie z życia społecznego i gospodarczego coraz większych grup społecznych. Demokracja staje się fasadą, pustosłowiem, a realną władzę przejmują ludzie z oligarchii kapitałowych. Obrona przed niszczącymi aspektami rynku wymaga rozwijania więzi społecznych łączących ludzi pracy, co wyraża się we współdziałaniu, pomocy wzajemnej i współodpowiedzialności za los innych członków społeczności. Podstawowe, przynależne każdemu usługi społeczne – opieka zdrowotna, opieka społeczna, zabezpieczenie rentowe i emerytalne, edukacja – muszą być opłacane solidarnie przez całe społeczeństwo i dostępne bezpłatnie dla każdego, bez względu na jego możliwości finansowe. Sprawiedliwość społeczna to cel programowy polskich socjalistów. A stosunek do wartości moralnej jaką jest sprawiedliwość społeczna decyduje o przynależności do „lewicy” czy do „prawicy”. Władze publiczne są po to, aby zapewniać wszystkim obywatelom korzystanie z ich praw określonych w Konstytucji RP, a w szczególności z praw ekonomicznych i socjalnych. W tym wyraża się ich służebność i za to ponoszą odpowiedzialność.

2. Budowa społeczeństwa aktywnych obywateli, świadomych swych praw i obowiązków. Więcej władzy należy pozostawić bezpośrednio obywatelom. Ich udział w sprawowaniu demokratycznej władzy nie może ograniczać się do uczestnictwa raz na kilka lat w wyborach. W sprawach ich dotyczących, obywatele muszą mieć możliwość przedstawiania swych racji i uczestniczyć w podejmowaniu decyzji. Uspołecznienie sprawowania władzy państwowej, samorządowej, a także gospodarczej to warunek funkcjonowania demokracji. Demokracja to wspólna odpowiedzialność wszystkich obywateli za teraźniejszość i przyszłość państwa i narodu. Tylko świadomi, aktywni i wolni od wszelkich nacisków i manipulacji Polacy mogą unieść tę odpowiedzialność. Budowa społeczeństwa obywatelskiego to inicjowanie, wspieranie i uczestniczenie w działaniach związków zawodowych, organizacji społecznych, ruchów społecznych, które służą dobru wspólnemu, służą interesowi całego społeczeństwa lub społeczności lokalnej.

3. Demokratyczne państwo prawa – jako wspólne dobro wszystkich obywateli. Państwo silne poparciem i zaufaniem obywatel, które realizuje zasady sprawiedliwości społecznej. PPS wyrosła w walce o niepodległą Polskę i ma ma wielki udział w powstaniu demokratycznych struktur państwa po I-szej i II-giej Wojnie Światowej. Współcześnie walka o niepodległość to walka z zagrożeniami dla naszej suwerenności państwowej, to walka 14

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 o umocnienie i rozwój Rzeczpospolitej Polskiej – jako demokratycznej republiki w której decyduje dobro obywateli i obowiązują zasady sprawiedliwości społecznej. Państwo stanowi prawo i organizuje różne sfery życia obywateli. Może czynić swoje powinności dla dobra i w interesie nas wszystkich, albo dla dobra i w interesie egoistycznych jednostek czy też grup społecznych żyjących z wyzysku tych, których pozbawiono warunków do godnego życia. W okresie „transformacji” władze państwowe skutecznie zadbały o dobro egoistycznych jednostek i spowodowały wykluczenie i biedę milionów obywateli. Tworzyły zasady niesprawiedliwości społecznej. Dlatego utraciły społeczną akceptację, nie mają poparcia i zaufania obywateli. Eksperymenty gospodarcze i społeczne realizowane po 1989 roku powodują także osłabienie i ograniczenie roli i funkcji państwa. PPS chce odwrócić kierunek przeobrażeń: umocnić funkcje państwa, zwłaszcza w sferze gospodarczej i społecznej. PPS widzi gwaranta interesu społecznego, a więc gwaranta dobra każdego obywatela w skutecznych instytucjach państwa i w silnych strukturach samorządowych. Państwo musi określać granice korzystania z prawa własności. Prymat prawa własności nad innymi prawami niesie zagrożenie dla demokracji i dla państwa. Państwo polskie ma swoje miejsce w rodzinie europejskich państw narodowych i wśród wszystkich państw świata. Władze Państwa działają zgodnie z polską racją stanu.

4. Dostęp obywateli do informacji i wiedzy o sprawach, które ich dotyczą. Komercyjne media i komercyjne autorytety preparują informacje oraz wiedzę o sprawach gospodarczych, społecznych i politycznych tak, aby odpowiadały interesom ich mocodawców. Manipulują opinią publiczną, tak aby zyskać poparcie dla działań, które nie służą społeczeństwu. Nie będzie zdrowej demokracji dopóki społeczeństwu nie zapewni się dostępu do obiektywnych informacji i wiedzy o sprawach, które ich dotyczą, o których mają decydować. Zasadniczą sprawą jest rozwój mediów publicznych wolnych od nacisków politycznych i ekonomicznych. Konieczny jest taki ład medialny, w którym partie i organizacje społeczne będą mogły swobodnie wyrażać swoje poglądy i opinie.

5. Rozwój własności wspólnej we wszystkich jej formach – własność spółdzielcza, własność komunalna, własność państwowa. Własność wspólna stwarza możliwość likwidacji wyzysku pracujących. To droga do sprawiedliwości społecznej. PPS od swego powstania, zawsze dążyła do rozwoju wszystkich form własności wspólnej i pozostaje wierna swemu ideowemu przesłaniu.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 6. Praca dla wszystkich, którzy jej potrzebują. Aktualnie w Polsce na 24 mln. ludzi w wieku produkcyjnym, 10,5 mln. pozostaje bez pracy. Ta dramatyczna sytuacja jest wynikiem rządów neoliberalnych doktrynerów po1989 roku. Są instrumenty ekonomiczne i prawne, których zastosowanie umożliwi stopniową likwidację bezrobocia w Polsce. Nie ma woli rządzących, aby odstąpić od neoliberalnej ideologii. 7.

Edukacja, nauka i kultura dla rozwoju społecznego.

Rozwój cywilizacyjny, jaki ogarnął cały świat w ostatnich dziesięcioleciach, stwarza nowe możliwości, ale także nowe problemy i wyzwania. Aby w tym rozwoju uczestniczyć i z niego korzystać, konieczny jest priorytet dla powszechnej edukacji, badań naukowych i działań kulturotwórczych.

Każdy obywatel ma zapewnione godziwe warunki życia, a wynagrodzenie za pracę umożliwia utrzymanie rodziny. 8.

Poziom cywilizacyjny Polski tworzy warunki do powszechnego dobrobytu. Ustrój – panujący system społeczny i gospodarczy – decyduje czy wszyscy mogą uczestniczyć w wytwarzaniu dóbr i usług i czy podział wytwarzanego bogactwa jest sprawiedliwy. Oligarchiczny kapitalizm, jaki zbudowano w Polsce, nie zapewni nam powszechnego dobrobytu. Stosunki społeczne i gospodarcze panujące w Polsce są źródłem niesprawiedliwości i biedy. Trzeba je zmienić. PPS dąży do tego, aby praca służyła potrzebom ludzi, a podział wytworzonych dóbr zapewniał byt nam wszystkim. Aby to osiągnąć konieczne jest wprowadzenie w Polsce społecznej gospodarki rynkowej – ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej określonego w Konstytucji RP.

I. Główne zadania programowe I.1. Głównym zadaniem programowym PPS jest szerzenie idei socjalizmu jako idei etycznej i humanistycznej oraz budowanie nowego modelu ustrojowego w Rzeczpospolitej Polskiej. Działalność PPS ma prowadzić do przemian w świadomości społeczeństwa i zmian w stosunkach społecznych i gospodarczych. Zmierzać do stanu, w którym większość Polaków uzna wartości i cele społeczne określone w Deklaracji Ideowej PPS. Przyjęcie wartości, norm etycznych socjalizmu warunkuje możliwość postępu społecznego, sprawiedliwości i uzyskania godności przez każdego człowieka. Urzeczywistnienie idei socjalizmu wymaga odpowiednich warunków materialnych. Rozwój społeczny uwarunkowany jest rozwojem gospodarczym. PPS popiera stosowanie mechanizmów gospodarczych, które tworzą warunki wzrostu efektywności i przyspieszają 16

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 rozwój wytwarzania dóbr i usług. Nie może się to jednak odbywać kosztem wyzysku i poniżenia pracujących. I.2. PPS broni interesów ludzi pracy, ludzi utrzymujących się z pracy własnych rąk i umysłów. Sprawą podstawową jest zapewnienie przestrzegania praw człowieka i obywatela, w tym prawa do pracy, prawa do ochrony zdrowia i wypoczynku, prawa do mieszkania, prawa do bezpieczeństwa osobistego, do swobodnego organizowania się partii politycznych i związków zawodowych, prawa do aktywnego uczestnictwa w życiu politycznym. Przyjęta przez Naród w 1997 roku Konstytucja stanowi, że Rzeczpospolita Polska jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli i jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej. Konstytucja stanowi także o prawach ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych obywateli. PPS dąży do urzeczywistnienia tych postanowień Konstytucji.

II. Państwo i społeczeństwo II.1. Stan państwa i sytuacja społeczno-ekonomiczna Od 1989 roku trwa proces odchodzenia od systemu panującego w PRL, który nie spełnił społecznych nadziei i oczekiwań. Nastąpiła demokratyzacja życia publicznego. Rozwija się gospodarka rynkowa. Niestety dokonano także przeobrażeń społecznych i gospodarczych, które skazały na ubóstwo większość Polaków. „Terapia szokowa” z początku lat 90-tych zniszczyła znaczną część gospodarki i stworzyła trwałe, wysokie bezrobocie. Nie było na to społecznego przyzwolenia. Siły polityczne, które faktycznie decydują o procesie polskiej transformacji prowadzą Polskę w kierunku innym niż oczekiwany przez społeczeństwo. Zdewastowana została polska gospodarka: 

Produkuje się mniej energii elektrycznej, buduje mniej mieszkań, na rynek trafia mniej mięsa i mleka niż 15, a nawet 30 lat temu;



w wyniku liberalizacji gospodarki, prywatyzacji i usunięcia regulującej funkcji państwa w gospodarce – zlikwidowano kilka tysięcy przedsiębiorstw, placówek naukowobadawczych, zlikwidowano około 5 milionów miejsc pracy;



motywowane ideologicznie dążenie do zniszczenia własności państwowej, szczególnie poprzez prywatyzację majątku państwowego, zaowocowało wyprzedażą za kwoty niewspółmiernie małe w stosunku do rzeczywistej wartości przedsiębiorstw i obiektów gospodarczych, budowanych wysiłkiem całego narodu przez ponad 40 lat; mizerne środki uzyskiwane z prywatyzacji zostały przeznaczone na doraźne łatanie dziur budżetowych;

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 

brak inwestycji, remontów i poszanowania dla majątku społecznego doprowadziło do dekapitalizacji majątku pozostającego w posiadaniu państwa, tj.: energetyki, kolei, dróg, przemysłu obronnego, szpitali i obiektów kultury narodowej;



nastąpiła wyprzedaż kapitałowi zagranicznemu polskiego sektora bankowego, co jest zagrożeniem dla suwerenności gospodarczej Polski;



pod dyktando międzynarodowego kapitału spekulacyjnego ustala się kurs złotówki polskiej i kursy giełdowe; swobodnie wypływa z Polski kilka miliardów dolarów rocznie jako plon spekulacji finansowych i oszustw podatkowych.



stopa wzrostu gospodarczego nie wpływa na podniesienie stopy życiowej obywateli.

Powstały groźne i trudne do rozwiązania problemy społeczne: 

trwałe bezrobocie objęło 1/5 zdolnych do pracy obywateli;



ponad połowa narodu polskiego żyje poniżej minimum socjalnego, a co ósmy obywatel żyje poniżej biologicznego minimum;



pogłębia się ujemny przyrost naturalny;



postępuje rozpad więzi społecznych, atomizacja społeczeństwa, pogłębia się rozpad tradycyjnych organizacji reprezentujących i broniących ludzi pracy;



większość społeczeństwa utraciła poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego, socjalnego i osobistego;



spadło zaufanie do władzy państwowej i instytucji demokratycznych, ponieważ kolejne ekipy rządzące nie realizują programów wyborczych;



liberalne media, w znacznej części należące do obcego kapitału zdominowały rynek informacyjny, prowadząc szkodliwą działalność dezinformacyjną i propagandę sukcesu zachodzących w Polsce zmian – tworzą fałszywy obraz naszej rzeczywistości.

Neoliberalny model kształtowania gospodarki i stosunków społecznych, forsowany doktrynalnie w Polsce po 1989 roku, może doprowadzić naród i państwo do katastrofy gospodarczej, społecznej i politycznej, ogólnie mówiąc, do bankructwa Polski. PPS odrzuca neoliberalizm jako doktrynę, która nie prowadzi do utworzenia stabilnego, demokratycznego państwa sprawiedliwości społecznej. Odpowiedzialność za kryzys państwa, który nastąpił w wyniku transformacji ustrojowej, ponoszą wszystkie ekipy rządzące w tym okresie, z lewej i prawej strony sceny politycznej. Stan państwa polskiego wskazuje na konieczność pilnego podjęcia działań naprawczych oraz ustalenia co spowodowało istniejący stan rzeczy. II. 2. Rola i zadania państwa PPS widzi w demokratycznym państwie głównego organizatora i uczestnika rozwoju społecznego i gospodarczego Polski. Rozwój gospodarczy wszystkich współczesnych, silnych ekonomicznie krajów dokonał się i następuje dzięki mocnej pozycji państwa, sterującego gospodarką za pomocą banków 18

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 i przedsiębiorstw państwowych, stosując państwowy interwencjonizm i protekcjonizm wobec przedsiębiorstw krajowych. Podobną pozycję w sferze gospodarczej musi mieć państwo także w Polsce. Państwo powinno ustalać zasady i kontrolować przebieg gier kapitałowych. Dzięki temu społeczeństwo będzie bronione przed egoizmem właścicieli kapitału. PPS akceptuje obecność w gospodarce własności państwowej, spółdzielczej, komunalnej, instytucjonalnej i prywatnej. Zadaniem państwa jest stwarzanie warunków rozwoju wszystkim sektorom własności. PPS uważa, że państwo powinno odpowiadać bezpośrednio za rozwój sektorów gospodarki, które decydują o funkcjonowaniu państwa i społeczeństwa, w tym za infrastrukturę (energetyka, kolej, drogi, telekomunikacja), przemysł obronny, szkolnictwo, ochronę zdrowia, naukę i kulturę, ochronę środowiska. Do niezbywalnych zadań państwa należeć powinna kompleksowa realizacja zasad sprawiedliwości społecznej. Wyrazi się to w budowie społeczeństwa, w którym zróżnicowanie materialne jego członków jest regulowane, a dopuszczalne rozwarstwienie nie prowadzi do trwałej eliminacji z życia społecznego żadnej istotnej grupy społecznej. Zasadnicza większość obywateli ma wówczas realną szansę na aktywne uczestnictwo w życiu gospodarczym, politycznym i kulturalnym. Demokratyczne i suwerenne państwo cechuje neutralność światopoglądowa i jego świecki charakter. II. 3. Kierunki naprawy państwa PPS uważa, że żaden program rozwoju społeczno-gospodarczego nie będzie skuteczny dopóki nie dokona się głębokiej reformy funkcjonowania struktur państwowych. Reforma powinna polegać na umożliwieniu jak największej części społeczeństwa uczestnictwa w sprawowaniu władzy na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. Wiele decyzji i działań władz krajowych i lokalnych należy podejmować po dyskusji i konsultacji społecznej. Demokratyczne władze nie mogą działać wbrew opinii społecznej. Lata transformacji spowodowały powszechne przekonanie, że władze państwowe nie reprezentują interesów społeczeństwa i Polski. Jest to przekonanie uzasadnione. Klasa polityczna dba o swoje interesy i służy bogatym, spycha społeczeństwo w ubóstwo i pozbawia nadziei na lepszą przyszłość. Nie mają społecznego uznania, ani Sejm, ani rząd, ani władze samorządowe. Pomimo demokratycznego trybu wyborów władze w Polsce w dalszym ciągu są traktowane jako obce ludziom pracy. Zwolennicy neoliberalnej doktryny, głoszącej, że funkcje państwa należy ograniczyć, że państwo należy pozbawić wpływu na gospodarkę, a tym samym na procesy gospodarcze są od 1989 roku u władzy. Działają oni w interesie oligarchicznych elit kapitałowych, a nie w interesie i dla dobra całego społeczeństwa. Dopóki to się nie zmieni, dopóty będzie trwał kryzys władzy państwowej i kryzys demokracji. 19

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Należy dokonać zmian w zarządzaniu państwem. Powinny one obejmować między innymi: 1) Zmiany w porządku konstytucyjnym: 

określenie gospodarczych funkcji państwa,



jednoznaczne określenie kompetencji i odpowiedzialności premiera i prezydenta,



ustalenie odpowiedzialności posłów wobec wyborców,



określenie właściciela NBP i rozwiązanie RPP,



zlikwidowanie Senatu.

2) Samorząd terytorialny: 

Pozostawienie w dyspozycji samorządów większych środków pochodzących z podatków dochodowych



Zwiększenie środków finansowych samorządów przez obligatoryjne opodatkowanie, podmiotów gospodarczych w miejscu prowadzenia działalności,



Zwiększenie kompetencji i zadań samorządów lokalnych.

3) Budowa systemu demokracji gospodarczej. Pracownicy muszą mieć możliwość uczestniczenia w funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, a ich reprezentanci muszą mieć możliwość wpływu na sprawy gospodarcze w branży, w regionie i w kraju. Należy wprowadzić ład prawny w stosunkach pomiędzy „pracą”, a „kapitałem” na poziomie zakładu pracy, branży, regionu i w kraju. Obecna pozycja prawna związków zawodowych powoduje, że funkcjonująca reprezentacja związkowa dotyczy coraz węższej grupy przedsiębiorstw, pozbawiając choćby minimalnego wpływu na funkcjonowanie przedsiębiorstwa coraz liczniejsze grupy pracowników. Dlatego też PPS uważa za niezbędne utworzenia systemu reprezentacji pracowniczej we wszystkich zakładach pracy, niezależnie od ich struktury własnościowej. 4) Jawność i przejrzystość życia politycznego 

Nowelizacja ustawy o wykonywaniu obowiązków posła zakazująca łączenia mandatu posła z mandatem w samorządzie terytorialnym i pełnienia funkcji wykonawczych w samorządach oraz pełnienia jakichkolwiek funkcji w administracji publicznej i gospodarczej przez posłów,



Nowelizacja ustaw samorządowych, zakazująca łączenia funkcji radnego jednej jednostki samorządu terytorialnego z funkcjami wykonawczymi w innej jednostce i funkcjami w jednostkach gospodarczych,



Wprowadzenie obligatoryjnych zeznań majątkowych dla wszystkich osób pełniących funkcje publiczne,



Nowelizacja ustawy o funduszach publicznych w kierunku większej jawności i przejrzystości gospodarowania pieniędzmi publicznymi.

Wprowadzenie wnoszonych zmian ułatwi skuteczną walkę z korupcją i zwiększy szacunek dla własności publicznej.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 III. Przebudowa sfery społecznej Rzeczpospolita Polska powinna gwarantować wszystkim swoim obywatelom minimum warunków egzystencji wynikających z aktualnego poziomu rozwoju ekonomicznego kraju. Polska nie jest ani tak bogata by elity finansowe i polityczne kraju pławiły się w przepychu, ani tak biedna, by do szkoły przychodziły głodne dzieci, a bezrobotni odbierali sobie życie. Istniejący model polityki społecznej w Polsce powinien ulec gruntownej przebudowie w zakresie wartości, celów i instytucji. III.1. System zabezpieczenia społecznego Gruntownej przebudowie powinien ulec model systemu zabezpieczenia społecznego w Polsce. Za najważniejsze zadania w tym zakresie uznajemy: 

Pomoc osobom i rodzinom najuboższym powinna być realizowana w systemie Minimalnego Dochodu Gwarantowanego. System Minimalnego Dochodu Gwarantowanego jest typowym rozwiązaniem pomocy społecznej finansowanej ze środków budżetu państwa, stosowanym w większości krajów Unii Europejskiej. Minimalny Dochód Gwarantowany jest to system rozwiązań prawno-organizacyjnofinansowych, który daje obywatelowi prawo do ubiegania się o uzupełnienie dochodów rodziny do poziomu gwarantowanego przez państwo.



Podstawowym kryterium uprawniającym do korzystania z pomocy społecznej powinno być ubóstwo.



Ustawowe przyjęcie minimum socjalnego za punkt odniesienia wszystkich świadczeń socjalnych.



System zabezpieczenia społecznego opierać się powinien na instytucjach publicznych (samorządowych i rządowych) i być uzupełniany – zwłaszcza w usługach specjalistycznych – przez sektor społeczny oraz w miarę potrzeby przez instytucje prywatne.

III.2. Ponowne uspołecznienie ubezpieczeń społecznych Realizowana w Polsce tzw. reforma ubezpieczeń społecznych może doprowadzić do załamania całego systemu w wyniku gwałtownych zmian na rynkach finansowych. Nowy system jest bardzo korzystny dla najlepiej zarabiających, natomiast większości społeczeństwa odbiera pewność jutra, jaką stanowi zagwarantowany przez państwo system ubezpieczeń społecznych, obniżając jednocześnie wymiar emerytury. Trzeba powrócić do systemu, który pełni również funkcje redystrybucyjne i umożliwia dopłaty z budżetu państwa do najniższych emerytur nie wystarczających na minimalną egzystencję. System ubezpieczeń społecznych został przekształcony w instrument rozwoju rynku kapitałowego, mogącego służyć spekulacjom finansowym, kosztem społeczeństwa i budżetu państwa.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Dlatego należy między innymi: 

uspołecznić system funduszy emerytalnych,



ponownie określić wysokość najniższych emerytur opartych na minimalnym dochodzie gwarantowanym,



zmniejszyć udział kapitałowy w składkach emerytalnych;



zlikwidować górny limit podstawy składki ubezpieczeniowej na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych.

III.3. Ochrona lokatorów Polska Partia Socjalistyczna uważa prawo do mieszkania za podstawowe prawo człowieka. Traktowanie mieszkania jako towaru to nieludzka cecha gospodarki rynkowej . Dlatego też do zadań w kwestii mieszkaniowej zaliczamy: 

Podejmowanie działań przeciwko możliwościom eksmisji na bruk lokatorów, którzy z powodów ekonomicznych nie są w stanie płacić czynszu.



Ustanowienie prawnych zakazów obrotu mieszkaniami wraz z lokatorami.



Pozostawienie bezterminowo czynszu regulowanego.



Ograniczanie praw właścicieli domów, właścicielskich – do wywłaszczenia włącznie.

którzy

nie

wykonują

obowiązków

IV. Rozwój usług społecznych IV.1. Edukacji i nauka W XXI wieku o powodzeniu kraju w międzynarodowym współzawodnictwie decyduje wysokość nakładów na edukację i rozwój nauki. Kraje takie jak Polska, które przeznaczają coraz niższe nakłady na te dziedziny przestają się liczyć w międzynarodowej konkurencji i same siebie skazują na status państw neokolonialnych. Dlatego zadaniem PPS i całej polskiej lewicy jest zapewnienie dzieciom i młodzieży równego dostępu do kształcenia, zapewniającego możliwość skutecznego konkurowania o miejsca pracy w jednoczącej się Europie. Będzie to możliwe tylko wtedy, kiedy edukacja na wszystkich szczeblach będzie bezpłatna, a państwo w formie stypendiów zapewni możliwość kontynuowania nauki również młodzieży ze środowisk najuboższych. Edukacja jest dziedziną, w której najmocniej łączy się kryterium efektywności z zagwarantowaną konstytucyjnie zasadą sprawiedliwości społecznej. Dlatego niezbędne jest już dzisiaj: 

Poszerzenie zasięgu wychowania przedszkolnego dla dzieci powyżej 3 lat.



Objęcie młodzieży do 18-tego roku życia obowiązkiem szkolnym.



Odtworzenie i rozwój funkcji pozadydaktycznych systemu oświaty.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 

Oprócz funkcji kształcenia, szkoła pełni także funkcję wychowawczą. Szkoła powinna wychowywać młodego człowieka w duchu odpowiedzialności obywatelskiej i poszanowania wartości humanistycznych.



Uwolnienie studentów szkół wieczorowych i zaocznych od obowiązku wnoszenia opłat za studia odbywane w tym trybie.



Poszerzenie zakresu pomocy materialnej dla uczniów i studentów szkół wyższych poprzez utworzenie Państwowego Funduszu Stypendialnego.



Poprawa poziomu wynagrodzeń nauczycieli i nauczycieli akademickich.



Przywrócenie w szkołach podstawowej opieki medycznej.



Przywrócenie systemu dożywiania dzieci i młodzieży.

Należy jak najszybciej zwiększyć nakłady na naukę Dofinansowania wymagają szczególnie wyższe uczelnie w celu zmodernizowania ich infrastruktury i programów studiów. Równocześnie wzrosnąć powinno zaangażowanie przemysłu i innych działów gospodarki w finansowanie nauki. Rozwój nauki wymaga: 

wzrostu nakładów budżetowych na infrastrukturę dla badań naukowych i na rozwój kadr naukowych;



wskazania dziedzin nauki polskiej, które lepiej finansowane zapewnią szybkie efekty i zwrot nakładów w postaci nowych technologii i produktów.

IV.2 Ochrona zdrowia Wprowadzona reforma ochrony zdrowia spowodowała zmniejszenie dostępności usług medycznych dla obywateli niżej uposażonych i prowadzi do zastąpienia gwarantowanego w Konstytucji RP powszechnego systemu ochrony zdrowia, sprywatyzowanym rynkiem usług medycznych. Daje on możliwość skutecznego leczenia i ratowania życia jedynie najbogatszym. Dlatego należy: 

Przyjąć jednolitą ustawę o ochronie zdrowia publicznego, która w sposób kompleksowy ureguluje zasady odpowiedzialności państwa za zdrowie obywateli, oraz uporządkuje przepisy, które pozwolą na rozwiązanie problemów związanych z kosztami i opłatami, jakie ponosić muszą pacjenci.



Odbudować i renacjonalizować przemysł farmaceutyczny i aparatury medycznej. Ceny leków i aparatury medycznej decydują o wysokich kosztach opieki medycznej. Dyktat monopoli farmaceutycznych i producentów aparatury musi zostać przełamany.



Zahamować prywatyzację i likwidację szpitali i przychodni zdrowia, a w razie potrzeby przystąpić do ich renacjonalizacji, tak aby podstawowy system lecznictwa zamkniętego i otwartego działającego na potrzeby opieki społecznej pozostał w sektorze publicznym.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 

Wprowadzić przepisy, które umożliwią racjonalizację wydatków, a zwłaszcza opracować i wdrożyć minimalne i maksymalne normy zatrudnienia personelu medycznego oraz minimalne standardy płacowe pracowników ochrony zdrowia.



Skutecznie przestrzegać zasad etyki zawodowej w służbie zdrowia.

IV.3. Dostęp do dóbr kultury Głównym zagrożeniem dla kulturowej tożsamości Polaków jest komercjalizacja tej dziedziny życia ludzkiego oraz upowszechnianie się obcych wzorców. Dbałość o rozwój kultury narodowej musi spoczywać na państwie. Państwo powinno zatem przeznaczać środki budżetowe na rozwój wartości kulturowych i upowszechnianie dostępu do dóbr kultury. Należy doprowadzić do prawnych uregulowań zwiększających zainteresowanie sektora prywatnego wspieraniem działań na rzecz upowszechniania i rozwoju kultury polskiej. Upowszechnianie dostępu do dóbr kultury powinno być uzupełniane przez działalność oświatową i kulturalną, prowadzoną przez pozarządowe organizacje społeczne. Istotną rolę w tych działaniach powinny odgrywać takie organizacje jak Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego, związane z PPS. Komercyjne środki masowego przekazu – prasa, radio i TV – dążąc do maksymalizacji zysku oferują tanią kulturę i płytką rozrywkę. Żerują na sensacjach i przelotnych modach. Schlebiają gustom ludzi niechętnych myśleniu. Konieczny jest rozwój publicznego radia i telewizji, ponieważ nikt nie zastąpi mediów publicznych w ich funkcjach edukacyjnych i kulturotwórczych.

V. System gospodarczy PPS akceptuje społeczną gospodarkę rynkową, jako ustrój gospodarczy Rzeczpospolitej Polskiej, jako koncepcję polityczno-ustrojową. Przez zastosowanie tej koncepcji można łączyć realizację celu, jakim jest wolność indywidualna w działalności gospodarczej, z celem, jakim jest dobro społeczeństwa. Społeczna gospodarka rynkowa łączy cele i zasady ekonomiczne, polityczne i społeczne – jest systemem kształtowania współżycia społecznego. Warunkuje funkcjonowanie państwa bezpieczeństwa socjalnego. W okresie transformacji doktrynalnie uwolniono indywidualną wolność w gospodarce, a dobro społeczne przestało się liczyć jako cel działalności gospodarczej. W Polsce nie budowano i nie buduje się społecznej gospodarki rynkowej. Polska stoi przed zadaniem ukształtowania swojego systemu gospodarczego odpowiadającego naszym potrzebom, możliwościom i tradycjom. Ma to być system wynikający z koncepcji społecznej gospodarki rynkowej. Wzorem dla nas mogą być państwa skandynawskie, które posiadają innowacyjną, efektywną gospodarkę, a jednocześnie są państwami bezpieczeństwa socjalnego i dobrobytu.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Główne zadania i funkcje państwa w systemie gospodarczym: 

pobudza przedsiębiorczość obywateli;



stwarza warunki prawne, administracyjne i finansowe dla rozwoju przedsiębiorstw;



realizuje politykę gospodarczą i naukową;



uczestniczy w rozwoju gospodarczym jako sektor własności państwowej;



prowadzi politykę podatkową i celną;



przygotowuje kadry dla gospodarki;



wpływa na politykę kredytową przez sektor banków państwowych;



prowadzi politykę protekcjonistyczną (obrona słabszego gospodarczo przed dominacją silniejszego);



pobudza procesy inwestycyjne stosując instrumenty prawne i ekonomiczne;



łagodzi skutki cyklicznych kryzysów występujących w gospodarce rynkowej.

Rozwój produkcji i usług w gospodarce rynkowej zależy od tego, czy istnieje popyt na te produkty i usługi. Dlatego rozwój gospodarczy będzie następował jeśli będzie tworzony popyt wewnętrzny na produkty wytwarzane w kraju. Jednocześnie należy rozwijać eksport, czyli produktami krajowymi zaspokajać popyt występujący za granicą. Skuteczne uruchamianie mechanizmów popytu w gospodarce polskiej jest obowiązkiem państwa. Państwo ma wiele instrumentów, w tym instrumentów prawnych, które umożliwiają wykonanie zadań i funkcji państwa w gospodarce. Zastosowanie tych instrumentów umożliwi wzrost gospodarczy połączony z rozwojem społecznym. V.1 Aktywna rola polityki budżetowej PPS opowiada się za aktywną polityką zwiększania dochodów państwa i społecznie uzasadnioną ich redystrybucją. Zasadniczej zmianie powinna ulec polityka budżetowa. Zamiast zmniejszać – jak obecnie – należy zwiększać rolę budżetu w polityce gospodarczej. 

W wyniku nadgorliwego podporządkowania się kolejnych ekip rządzących doktrynie neoliberalnej, Polska znalazła się w grupie krajów o małym znaczeniu budżetu w redystrybucji środków. A powinno być odwrotnie. Szczególnie dlatego, że Polska jest w Europie krajem stosunkowo biednym. Dlatego też należy zwiększyć rolę budżetu w finansowaniu celów gospodarczych i społecznych.



Z budżetu należy przeznaczyć także środki na subwencjonowanie części produkcji eksportowej, dofinansowanie infrastruktury gospodarczej (transport) i społecznej (ubezpieczenia, służba zdrowia, kultura, oświata, nauka, postęp techniczny). Obsesyjne dążenie do komercjalizacji sfery społecznej i infrastruktury musi być zastąpione racjonalną polityką gospodarczą Państwa.



Należy przywrócić państwowy monopol na wyroby tytoniowe i spirytusowe.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 

Ważnym źródłem dochodów państwa należy uczynić podmioty gospodarcze będące własnością skarbu państwa. Część z nich wymaga pomocy kredytowej. Nie będzie to możliwe bez aktywnej roli państwa i pomocy z jego strony we wstępnym okresie wprowadzania tych przedsiębiorstw na drogę rozwoju.

Przeciwstawiamy się dążeniu do redukcji ujemnego salda budżetu państwa za wszelką cenę, co w warunkach rosnącego rozwarstwienia społecznego i nasilających się protestach społecznych jest działaniem szkodliwym. Wiele krajów wysoko uprzemysłowionych o gospodarce znajdującej się w korzystniejszej sytuacji ma deficyt dwukrotnie wyższy niż Polska. Nie jesteśmy zwolennikami niezrównoważonego budżetu, ale polityka w tej dziedzinie musi być elastyczna, uzależniająca wielkość tego deficytu od konkretnych warunków. Sprzeciwiamy się zwłaszcza likwidacji deficytu za cenę zmniejszenia wydatków na cele społeczne. Nie należy bać się deficytu budżetowego, który powstał z powodu wydatków na cele inwestycyjne. System podatkowy musi być sprawiedliwy i skuteczny. Przez ostatnie lata system podatkowy obciąża najmniej zarabiających coraz większym ciężarem utrzymywania państwa, a uprzywilejowana elita finansowa uwalniana jest w myśl neoliberalnej doktryny od obowiązków podatkowych. Aby tę tendencję odrzucić, trzeba: 

Zmniejszyć podatki pośrednie (VAT, akcyza) obciążające w nieporównanie większym stopniu rodziny ubogie i średnio zamożne niż osoby o dochodach bardzo wysokich. Te pierwsze wydają na spożycie całe lub prawie całe dochody. Wzrost cen wynikły ze wzrostu stawek VAT i akcyzy w całości zmniejsza ogólne spożycie w rodzinach ubogich i średnio zamożnych. Dla osób bardzo zamożnych zmiany stawek VAT i akcyzy bezpośrednio znaczą niewiele – praktycznie nic.



Wprowadzić progresywny system podatków dochodowych poprzez zwiększenie liczby progów podatkowych, Obecnie 95% podatników płaci 19% podatku od dochodów osobistych, choć w tej grupie są nędzarze i ludzie zamożni. Jest to niesprawiedliwe.



Uniemożliwiać uzyskiwanie dochodów z oszustw podatkowych. Musi być znane źródło pochodzenia majątku podatnika, co znakomicie przyczyni się do powstrzymania korupcji i szarej strefy.



Zlikwidować przywileje podatkowe zagranicznych podmiotów gospodarczych.



Wprowadzić opodatkowanie luksusowej konsumpcji, zwłaszcza dóbr importowanych, co powinno skłonić prywatne przedsiębiorstwa do zwiększenia zainteresowania inwestowaniem.



Preferencyjnie traktować oszczędzanie przez ludność średnio sytuowaną. Prowadzi to do zwiększenia roli oszczędności krajowych w finansowaniu inwestycji.

Należy pobudzać właścicieli kapitału do inwestowania poprzez odpowiednią politykę inwestycyjną: przez zwiększenie skali kredytowania inwestycji (głównie proeksportowych), przez ulgi podatkowe udzielane inwestorom, ułatwienia w transferze postępu technologicznego i inne instrumenty polityki ekonomicznej. 26

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 V.2. Całkowita zmiana strategii prywatyzacyjnej Prowadzona dotychczas prywatyzacja majątku narodowego powoduje likwidację miejsc pracy i utratę majątku wspólnego, co sprawia, że Polska staje się krajem coraz słabszym i mniej suwerennym. Dlatego zadaniem jest: 

powstrzymanie dalszej prywatyzacji majątku narodowego;



przegląd dotychczasowych umów prywatyzacyjnych w celu unieważnienia umów, które zawarto z naruszeniem prawa lub polskiej racji stanu;



określenie w drodze ustawy strategicznych dziedzin gospodarki, nad którymi władze RP powinny zachować pełną kontrolę. Do tych dziedzin zaliczyć należy niewątpliwie sektor bankowy, górnictwo, energetykę, metalurgię, kolej, telekomunikację, przemysł zbrojeniowy oraz eksploatację bogactw naturalnych i ziemię.

Należy ustalić nowe zasady współpracy z kapitałem zagranicznym, które nie będą powodować oddania kontroli nad polską gospodarką zagranicznej konkurencji i zahamują transfer zysków za granicę. Powstrzymaniu prywatyzacji powinno towarzyszyć stworzenie korzystnych i przejrzystych reguł działania i równych praw dla wszystkich sektorów własności. Sprzeciwiamy się też reprywatyzacji znacjonalizowanej własności prywatnej, gdyż jest ona społecznie krzywdząca, hamuje rozwój gospodarczy kraju oraz narusza poczucie sprawiedliwości społecznej. Przeprowadzono pospieszną wyprzedaż strategicznych przedsiębiorstw państwowych, jak banki, telekomunikacja, PZU i wiele innych. Należy doprowadzić do odzyskania przez państwo przewagi kapitałowej w bankach, ubezpieczeniach i telekomunikacji. Część inwestorów zagranicznych uchyla się od płacenia podatku dochodowego pod pretekstem nieopłacalności produkcji. W rzeczywistości, straty powstają w wyniku manipulacji księgowo-rozliczeniowych. Są to ogromne kwoty bezpowrotnie tracone przez budżet państwa. Ten stan nie może być tolerowany. V.3. Spółdzielczość Spółdzielcza forma własności oraz kształtujące się wraz z nią stosunki wewnątrz spółdzielczych społeczności, odpowiadają ideałom ustrojowym PPS. Spółdzielczość sprzyja demokracji i równości, sprawiedliwości i ładowi społecznemu. Rozwija samorządność oraz integrację lokalnych społeczności, umożliwia rozwój przedsiębiorczości szerokich warstw społeczeństwa w istniejącym kapitalistycznym otoczeniu. Samoorganizacja spółdzielców wpływa na poszanowanie wspólnego mienia, sprzyja działalności społecznej, kulturalnej i wychowawczej, szczególnie wśród młodzieży. PPS uważa spółdzielczość za bardzo ważny obszar oddziaływania na życie społecznogospodarcze kraju. PPS będzie popierała tę formę własności i samorządności pracowniczej, która w warunkach społecznej gospodarki rynkowej ma do odegrania istotną rolę. PPS powinna aktywnie uczestniczyć w pracach teoretycznych i praktycznych poświęconych doskonaleniu współczesnych form spółdzielczego gospodarowania. 27

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Racjonalnie prowadzona działalność spółdzielcza staje się czynnikiem wzrostu gospodarczego kraju, zapewnia sprawność ekonomiczną i społeczną użyteczność przedsiębiorstw spółdzielczych różnych branż, zarówno w miastach, jak i na obszarach wiejskich. Banki spółdzielcze powinny być źródłem kredytów dla małych, lokalnych inwestycji. Należy wspierać powstawanie spółdzielni funkcjonalnie komplementarnych, uzupełniających swoje działania na rynkach różnych szczebli – lokalnym, krajowym, międzynarodowym. Tworzenie zrzeszeń spółdzielni, szczególnie produkcyjno-handlowych, zapewni ponadto korzyści wynikające z efektu skali działania. Ze względów społecznych dla PPS niezmiernie ważna jest spółdzielczość budowlanomieszkaniowa. PPS wskazuje na konieczność zdecydowanego politycznego zwalczania wszelkich przeszkód podatkowych, cenowych, kredytowych, formalnoprawnych, organizacyjnych czy też politycznych, hamujących rozwój spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego. PPS, partia sprzyjająca wszystkim formom spółdzielczości, postuluje w szczególności: 

Równoprawne traktowanie spółdzielni z innymi podmiotami gospodarczymi.



Ochronę prawną i promocję spółdzielczości, jako ważnego ogniwa postępu społecznego i czynnik ograniczający bezrobocie. Wykorzystać należy w tym celu zalecenia ONZ i Komisji Europejskiej, wskazujące spółdzielczość jako ważne ogniwo ekonomii społecznej, nastawione w działalności gospodarczej nie na maksymalizację zysku, ale na zaspokajanie potrzeb społecznych.



Odtworzenie materialnej i formalno-prawnej pozycji spółdzielczości, osłabionej w okresie transformacji z przyczyn politycznych.

V. 4. Reanimacja budownictwa mieszkaniowego Rozwój budownictwa mieszkaniowego jest nie tylko celem społecznym, lecz także gospodarczym. Podobnie, jak to miało miejsce w Niemczech po drugiej wojnie światowej. Szybki rozwój budownictwa mieszkaniowego stać się może ważnym czynnikiem przyspieszenia tempa wzrostu produktu krajowego brutto. Dokona się to przede wszystkim przez wzrost zatrudnienia i związane z tym zwiększenie popytu krajowego. Służyć temu będzie również rozwój produkcji związanej z wykończeniem i zagospodarowaniem mieszkań (meble, artykuły gospodarstwa domowego). O społecznym wymiarze rozwoju budownictwa mieszkaniowego świadczy kilka milionów – głównie młodych – ludzi oczekujących na samodzielne mieszkania. Rozwiązania polskiego problemu mieszkaniowego nie osiągniemy metodami proponowanymi przez dotychczasowe rządy. Mieszkań potrzebują w większości ludzie niezamożni, których nie stać na ich zakup po cenach komercyjnych. Mieszkania muszą być budowane za niskooprocentowane kredyty bankowe.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Środki budżetowe powinny stymulować rozwój budownictwa mieszkaniowego; po pierwsze – poprzez dopłaty do kredytów udzielanych oczekującym na mieszkanie na warunkach preferencyjnych, po drugie – poprzez ulgi inwestycyjne dla przedsiębiorstw budujących tanie, ogólnodostępne mieszkania oraz po trzecie – przez wsparcie taniego budownictwa komunalnego. V. 5. Zmiana polityki wobec wsi i rolnictwa Po 1989 roku doktrynalnie zlikwidowano własność państwową na wsi. Zlikwidowano państwowe gospodarstwa rolne – jedyny wielkotowarowy segment polskiego rolnictwa. Zniszczono system zaopatrzenia i zbytu rolnictwa. Zliberalizowano ceny i stosunki produkcji. Chciano tą drogą zmienić strukturę agrarną, tworząc sektor silnych ekonomicznie gospodarstw typu farmerskiego i skazać na zagładę gospodarstwa nierozwojowe, tzw. socjalne. Efektem stosowania dotychczasowej polityki jest niewielka farmeryzacja rolnictwa, za to olbrzymi wzrost bezrobocia jawnego i utajonego na wsi, masowa utrata rentowności przez gospodarstwa średniej wielkości i utrzymywanie się całkowicie nierentownych małych gospodarstw socjalnych. W rezultacie cała wieś popada w nędzę i stoi w opozycji do neoliberalnej polityki rolnej. Realizowana przez kolejne rządy polityka wobec wsi i rolnictwa jest całkowicie błędna. Trzeba ją zastąpić polityką opartą na tworzeniu mechanizmów rozwoju gospodarki chłopskiej i zerwać z koncepcją biernej roli państwa wobec wsi i rolnictwa. Państwo powinno pełnić w tej dziedzinie cztery podstawowe funkcje: 1. Utrzymywać korzystną koniunkturę na rynku produktów rolnych przez zapewnianie wysokiego tempa wzrostu dochodów ludności. 2. Tworzyć i modernizować infrastrukturę w rolnictwie i na obszarach wiejskich, finansując je z budżetu państwa, budżetów samorządów terytorialnych, funduszów pomocowych Unii Europejskiej itp. 3. Kształtować korzystnie dla rolnictwa parametry ekonomiczne produkcji rolnej (stopy oprocentowania kredytów, ceł importowych, kredytów preferencyjnych). 4. Chronić rynek krajowy przed napływem subwencjonowanej żywności. W obecnej sytuacji proponujemy przede wszystkim: 

Wprowadzić system kontraktacji długookresowej, będącej formą produkcji na zamówienie, trwale wiążącej rolników z odbiorcami ich produktów(odpowiednik kwotowania produkcji w Unii Europejskiej).



Rozwijać formy wspólnego działania rolników. Tworzyć warunki dla rozwoju spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu. Korzystać z bogatych doświadczeń spółdzielców europejskich.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

V. 6. Polityka ekologiczna Dla Polskiej Partii Socjalistycznej środowisko naturalne jest wspólnym dobrem obywateli. Należy je chronić dla przyszłych pokoleń. Polityka ekologiczna powinna być kształtowana i realizowana przez władze państwowe i samorządowe we współpracy z organizacjami pozarządowymi. Dlatego konieczne jest: 

Przyjęcie pełnej odpowiedzialności prawnej producentów zanieczyszczeń za ich utylizację.



Zharmonizowanie polityki rozwoju krajowego transportu drogowego z polityką ekorozwoju, pomoc państwa dla miejskiego transportu zbiorowego i budowy obwodnic miast.



Wspomaganie rozwoju transportu kolejowego i wodnego, jako najmniej szkodzących środowisku.



Wspomaganie inicjatyw obywatelskich i ruchów ekologicznych poprzez zapewnienie swobodnego dostępu do informacji o stanie środowiska naturalnego i o podmiotach je zanieczyszczających.



Zaangażowanie państwa w zmianę świadomości ekologicznej obywateli poprzez wspieranie edukacji ekologicznej.

VI. Przeciwdziałanie bezrobociu Polskę ogarnęła plaga bezrobocia. Miliony Polaków przeżywają swoje osobiste dramaty – dramaty ludzi, którzy nie mają możliwości uzyskania środków na egzystencję własną i rodziny. Plagę bezrobocia można zlikwidować tylko przez rozwój gospodarczy i tworzenie nowych miejsc pracy. Nie służy temu istniejący w Polsce ustrój społeczno- gospodarczy. Odejście od neoliberalizmu, uznanie dobrobytu obywateli za cel działalności gospodarczej to główne warunki, które trzeba spełnić aby trwale zlikwidować bezrobocie w Polsce. Skracanie czasu pracy – szczególnie w sferze produkcji i usług materialnych – tworzy nowe miejsca pracy. W Polsce i w całej Europie poziom cywilizacyjny umożliwia wprowadzenie 35godzinnego tygodnia pracy. Jest to postulat programowy PPS. Bezrobocie jest cechą stałą i właściwą kapitalizmowi. Dlatego w warunkach społecznej gospodarki rynkowej trzeba rozwijać formy pomocy i aktywizacji zawodowej bezrobotnych. Dążąc do pełnego zatrudnienia należy podejmować działania, które wpływają na zmniejszenie bezrobocia: 

Ochrona istniejących miejsc pracy.



Tworzenie nowych miejsc pracy. 30

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 

Zatrudnienie i aktywizacja młodzieży.



Pomoc dla osób w wieku przedemerytalnym.



Rozwijanie systemów dokształcania dla bezrobotnych.

Długofalowe działania dla naprawy państwa nie powinny przesłonić aktualnych potrzeb ludzi znajdujących się w krytycznej sytuacji materialnej. Oprócz doraźnej pomocy państwa, należy umożliwić skuteczne świadczenie pomocy socjalnej społecznym organizacjom pozarządowym. Należy preferować samopomocowe formy działania, pozwalające na wyrwanie się ze sfery ubóstwa i włączenie do aktywnej walki o byt. Robotniczy Związek Samopomocy, organizacja społeczna o orientacji lewicowej, jest przykładem takiego działania. W walce z bezrobociem powinna następować samoorganizacja społeczeństwa. PPS będzie aktywnie uczestniczyć w tym procesie.

VII. Polska – Europa – Świat VII.1. Polska a Unia Europejska W związku z przystąpieniem Polski do UE, Polska Partia Socjalistyczna opowiada się za modelem Europy realizującej aspiracje swych obywateli. Europy likwidującej bariery między narodami, ale zachowującej tożsamość kulturową społeczeństw. Unia Europejska, zgodnie z aktualną treścią Traktatu o UE, jest związkiem suwerennych państw, współpracujących na zasadach partnerstwa stron, w oparciu o poszanowanie wolności demokracji i praworządności. Unia zapewnia poszanowanie tożsamości narodowej państw członkowskich, poszanowanie tradycji, kultury, uznawanych wartości, porządku moralnego i prawnego. Przystąpienie Polski do Unii, przy odpowiedniej polityce władz państwowych, nie może zagrażać suwerenności i ciągłości państwa polskiego. PPS popiera działania na rzecz równości obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej oraz na rzecz sprawiedliwości społecznej. Zgodnie ze swoim programem PPS będzie bronić socjalnych zdobyczy pracujących, w myśl koncepcji państwa opiekuńczego. Polityka socjalna obejmować powinna przede wszystkim te dziedziny życia społeczeństw unijnych, w tym społeczeństwa polskiego, od których zależeć będzie ich potencjał intelektualny i wytwórczy, to jest edukacja, ochrona zdrowia i pełne zatrudnienie. Polityka socjalna zapewnić powinna racjonalne wspomaganie obywateli znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej, prowadząc do ich życiowego usamodzielnienia. VII.2 Polska a Świat PPS uznaje, że kapitalizm globalny nie zapewnia rozwoju większości krajów, w których panuje. Neoliberalna globalizacja powiększa nierówności społeczne w skali całego świata oraz stanowi zagrożenie dla równowagi ekologicznej naszej planety. Postęp technologiczny jest wykorzystywany przez ponadnarodowe korporacje i w małym stopniu sprzyja postępowi społecznemu.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Obecne protesty antyglobalistyczne wskazują na odradzanie się międzynarodowej solidarności w obronie praw socjalnych i obywatelskich. Polska Partia Socjalistyczna wpisuje się w ten nurt. Socjaliści polscy opowiadają się za demokracją socjalną, a przeciwko neoliberalizmowi, stawiają prawa człowieka przed prawami kapitału i dlatego popierają następujące propozycje, wysuwane przez europejskie i międzynarodowe organizacje społeczne: 

Redukcję czasu pracy bez obniżenia płacy jako sposób na zmniejszenie bezrobocia, a równocześnie wykorzystanie postępu technicznego.



Rozwój sfery usług społecznych (szkolnictwo, służba zdrowia, komunikacja), mający gwarantować równy do nich dostęp.



Wprowadzenie podatku od krótkoterminowych spekulacji finansowych (tzw. Podatek Tobina).



Umorzenia zadłużenia krajów rozwijających się.



Harmonizację systemów podatkowych, by zapobiec dumpingowi fiskalnemu.



Likwidację rajów podatkowych, służących do prania brudnych pieniędzy.

PPS opowiada się za tym, by wychowanie patriotyczne łączyć z wychowaniem w duchu braterstwa narodów. Należy kształtować postawy szacunku i uznania dla wartości innych kultur, potrzebę wzajemnego poznawania się, wymiany kulturalnej i współpracy ekonomicznej. Postulujemy wzmocnienie roli Organizacji Narodów Zjednoczonych w zakresie rozwiązywania problemów ładu międzynarodowego i wyposażenie jej w prawo stosowania sankcji wobec państw wszczynających jednostronne działania wojenne przeciw innym państwom. PPS opowiada się za aktywizacją politycznych, gospodarczych i kulturalnych stosunków z krajami Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej. PPS głosi prymat międzynarodowych organizacji bezpieczeństwa zbiorowego nad organizacjami o charakterze sojuszy militarnych. Popieramy działalność polskich sił zbrojnych w akcjach pokojowych, czego przykładem jest uczestnictwo w wielostronnych siłach zbrojnych ONZ. Odmawiamy poparcia ich udziałowi w jednostronnych siłach ekspedycyjnych.

VIII. Partia W PPS są ludzie, którzy uznają wartości etyczne i humanistyczne socjalizmu i kierują się nimi w swoim postępowaniu. Jest to warunek autentyczności i siły oddziaływania partii. W zgodzie z tymi wartościami powinna być także realizowana nasza działalność wewnątrzpartyjna. W tradycji PPS leży wielonurtowość ideowa. Występuje ona także obecnie. Może być przyczyną swarów i antagonizmów. Może być także źródłem siły politycznej i podstawą do 32

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 szerszego oddziaływania społecznego. Członkostwo w partii nakazuje – w sprawach politycznych i statutowych – przyjęcie i realizowanie uchwał władz partii. Historia PPS, jej wieloletnia tradycja i wkład w rozwój Polski są wielkim kapitałem który powinien służyć kształtowaniu współczesnej PPS oraz kształtowaniu postaw i charakterów członków Partii. W każdym polskim mieście są dokumenty, materiały, dowody walki PPS o poprawę losu ludzi pracy i o Polskę. Należy sięgnąć do dorobku naszych poprzedników by dobrze kontynuować ich dzieło. Tradycyjnie siłą PPS było jej zaplecze, tworzone i kształtowane dzięki społecznikowskim postawom członków partii, współpracujących na co dzień z bezpartyjnymi sympatykami PPS. Tradycje te trzeba odnowić. Dzięki posiadaniu szerokiego zaplecza społecznego PPS uzyskiwać będzie znacznie większy wpływ w czasie kampanii wyborczych czy innych akcji społecznych. W tym celu należy wspierać działalność organizacji i stowarzyszeń społecznych, a szczególnie organizacji związanych z PPS: Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego, Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Polską Unię Lokatorów i inne. PPS powinna skupiać wokół siebie ludzi nauki i kultury, intelektualistów o poglądach lewicowych. Przed PPS stoją bowiem pilne zadania formułowania odpowiedzi na wyzwania przyszłości, czemu będzie trudno sprostać bez współpracy ze związanymi z nami ideowo środowiskami naukowymi. Socjalizm cechują stałe, niezmienne wartości humanistyczne. Zmienia się rzeczywistość przynosząc nowe wyzwania moralne, społeczne i polityczne. Odpowiedzi na nowe wyzwania trzeba szukać w rozwoju myśli socjalistycznej, a także w poznaniu poglądów tych, którzy tworzyli ideologię socjalizmu. Przy strukturach terenowych powinny powstawać kluby dyskusyjne PPS. PPS jest inicjatorem różnych form samoorganizowania się społeczności w celu zaspokojenia stwierdzonych potrzeb. Z inicjatywy PPS powinny powstawać: 

organizacje zajmujące się pomocą społeczną,



spółdzielnie mieszkaniowe,



spółdzielnie produkcyjne, usługowe i handlowe,



organizacje, towarzystwa i wydawnictwa zajmujące się edukacją, kulturą i nauką.

PPS jest inicjatorem i organizatorem akcji społecznych i politycznych – zarówno o zasięgu lokalnym, jak i ogólnokrajowym. Podejmuje działania prawne, korzysta ze środków masowego przekazu, organizuje wystąpienia i publicznie wyraża swoje stanowisko w różnych sprawach. Podejmuje zorganizowane działania w obronie ludzi pracy i polskiej racji stanu.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

DO POLSKICH SOCJALISTÓW Okręgowy Komitet Warszawski Polskiej Partii Socjalistycznej Warszawa, 7 lutego 2006 roku W Polsce umacnia się dyktatura kapitału. Służą jej władze państwowe, media i siły kościoła. Kapitał jest wolny. Wyzwolił się z powinności wobec społeczeństwa, a społeczeństwo zostało zniewolone swą zależnością od kapitału. Kapitał staje się bezimienny. Występuje pod nazwami firm i banków. Jest reprezentowany przez najemnych zarządców i urzędników. Demokratyczne państwo to rządy ludu, to ludowe państwo, które jest po to, aby zapewniać bezpieczeństwo, sprawiedliwość i dobrobyt obywatelom. W Polsce państwo przestaje reprezentować interesy ludu, całego społeczeństwa i coraz jawniej reprezentuje interesy oligarchii kapitałowych. Minione szesnaście lat to okres restauracji ustroju kapitalistycznego, a więc ustroju, który z założenia opiera się na wyzysku, na niesprawiedliwym podziale tego, co jest wytwarzane. W sierpniu 1980 roku robotnicy na wybrzeżu zbuntowali się. Ten bunt poparły miliony Polaków, bo chcieli się czuć suwerennymi gospodarzami swoich fabryk, kopalń i hut, nie chcieli czuć się „robolami”. Chcieli większego dobrobytu, bo sądzili, że jest to możliwe. Dążeniem ruchu społecznego „Solidarność”, który wówczas powstawał, była realizacja hasła „Socjalizm – tak, wypaczenia – nie.” Nie było mowy o kapitalizmie. Buntujący się i solidaryzujący się z nimi nie przewidywali, że w Polsce będą miliony bezrobotnych i żyjących w nędzy. Dlatego w czerwcu1989 roku przywódcy sierpniowych strajków i ich doradcy mieli społeczne zaufanie i wygrali wybory. I zaczęła się „terapia szokowa”. Rządzący ogłosili, że warunkiem dobrobytu Polaków jest zmiana ustroju gospodarczego i społecznego. Zaczęli wprowadzać kapitalizm. Ustrój oparty na własności prywatnej należącej do nielicznych i na zmonopolizowanym rynku miał uszczęśliwić miliony pracowników najemnych. Nie było głosowania, naród nie wybrał kapitalizmu. Dokonało się wielkie historyczne oszustwo. Z postaci „Sierpnia 80” tylko Jacek Kuroń miał odwagę za nie przeprosić. Po1989 roku przez wiele lat władzę państwową w Polsce sprawowały partie socjaldemokratyczne. W tym czasie także postępowała destrukcja państwa socjalnego, likwidacja praw społecznych, rozwój stosunków gospodarczych, w których bogaci – bogacili się, a biedni - biednieli. Rządzący socjaldemokraci nie reprezentowali interesów pracobiorców. Reprezentowali interesy kapitału. Nie mieli prawa dopuścić do grabieży i niszczenia dorobku ekonomicznego dwóch pokoleń Polaków. Nie mieli prawa uczestniczyć w tworzeniu wielomilionowego strukturalnego bezrobocia i odbierać bezpieczeństwo socjalne Polakom. To była zdrada interesów wyborców, którzy wierzyli, że partie z nazwy lewicowe są lewicowe w działaniu.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Wybory do Sejmu we wrześniu 2005 roku pokazały, że oszustwo i zdrada nie są bezkarne. Partie socjaldemokratyczne poniosły klęskę. Połowa wyborców nie uczestniczyła w wyborach, bo już wie, że czy jest partia z nazwy „lewicowa”, czy „prawicowa”, to i tak rządzi kapitał. Wybory wygrała partia PiS, bo odpowiedziała na zapotrzebowanie społeczne: głosiła hasła socjalne i narodowe. Wystąpiła jako obrońca interesów społeczeństwa polskiego. W walce o utrzymanie władzy PiS może podejmować działania prospołeczne, ale nie odstąpi od konserwatywnych wartości kościoła katolickiego, a więc także nie naruszy istotnych interesów wielkiego kapitału. Polska utraciła suwerenność ekonomiczną i polityczną. Kapitał finansowy, majątek produkcyjny w nowoczesnych dziedzinach gospodarki, handel i nowoczesne usługi stanowią własność zagranicznych oligarchii kapitałowych. Ponadnarodowy kapitał decyduje o kierunkach i zakresie zmian gospodarczych w Polsce. W polityce zagranicznej, Polska występuje jako mały satelita amerykańskiego imperium i służy obcym interesom. Z tego powodu utraciła zaufanie partnerów, którzy budują wspólnotę państw europejskich. Naród polski znalazł się w położeniu społecznym i ekonomicznym podobnym do tego, w jakim był sto lat temu. O pozycji społecznej i ekonomicznej Polaka decyduje – jak sto lat temu - posiadany przez niego kapitał. A ponad 80 % Polaków nie posiada kapitału, potrzebnego do godziwej egzystencji. Polacy mogą oferować tylko pracę rąk i umysłów. Nie są współwłaścicielami majątku znajdującego się na polskiej ziemi i nie korzystają z niego. Wcześniej uzyskane prawa pracownicze i socjalne są im odbierane. Tak więc współczesny Polak, bez względu na wykształcenie i rodzaj posiadanych kwalifikacji jest w podobnym położeniu jak XIX – wieczny proletariusz. Żeby pracować musi przyjąć warunki dyktowane przez pracodawcę, a więc zgodzić się na wyzysk. Jeśli nie znajdzie pracy, to nie ma podstaw do dalszej egzystencji. Rozwój cywilizacji technicznej w XX– tym wieku i okres Polski Ludowej spowodował poprawę ludzkiego bytowania. Dlatego współczesny polski proletariusz mieszka w M-3, korzysta z elektryczności i bieżącej wody i nie powinien umrzeć z głodu czy zimna, ale za chwilę i to może utracić. Polska i Polacy wchodzą w trudny okres. W sferze stosunków politycznych jest groźba faszyzacji i dalszej klerykalizacji państwa i społeczeństwa. W sferze stosunków społecznych narastają napięcia i sprzeczności. Nędza i rozwarstwienie to źródło rozwoju patologii społecznych. Nie rośnie siła nabywcza zwykłych obywateli. Wzrost dobrobytu dotyczy 1015% społeczeństwa. Dla utrzymania spokoju społecznego, dla obsługi zobowiązań społecznych, państwo corocznie zadłuża się na kilkanaście miliardów dolarów, a obecne zadłużenie państwa i obywateli u zagranicznych wierzycieli przekroczyło wartość 150 mld. dolarów. Kończą się przejadane dochody z prywatyzacji majątku narodowego. Czy członkostwo w UE i korzyści z tego płynące wystarczą by utrzymać w Polsce stabilność społeczno-polityczną i gospodarczą? Są pewne analogie pomiędzy stanem współczesnej Polski, a stanem Polski w latach trzydziestych XX wieku pod rządami autorytarnej sanacji: − bieda i brak szans na poprawę swego położenia jest udziałem większości obywateli, − kapitał – głównie zagraniczny – podporządkował swoim interesom: życie społeczne, media, kulturę i naukę,

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 − odejście od zasad demokracji parlamentarnej przez podporządkowanie aparatu państwa woli oligarchii kapitałowych, − skierowanie buntu społecznego przeciw niesprawiedliwości na manowce nacjonalizmu. Polska Partia Socjalistyczna przyjęła wówczas (2. II. 1937r.) bardzo jasny i zdecydowany program, zwany Programem Radomskim. Oto jego fragmenty: Od chwili swego powstania

Polska Partia Socjalistyczna prowadzi walkę o całkowitą zmianę ustroju społecznego, o wyzwolenie mas pracujących z pęt przemocy i wyzysku… W łączności z masami pracującymi świata, jako członek Socjalistycznej Międzynarodówki, PPS dąży do utworzenia Polskiej Rzeczpospolitej Socjalistycznej… Rzeczpospolita Socjalistyczna obejmie środki wytwarzania i komunikacji na własność społeczną i przetworzy Państwo z narzędzia ucisku klasowego w organ zbiorowej woli społeczeństwa, nie znającego już podziału na wyzyskiwaczy i wyzyskiwanych. …Zasadą naczelną planu przebudowy musi być udział wszystkich zorganizowanych i twórczych sił społeczeństwa pracującego i odrzucenie dotychczasowych form upaństwowienia warsztatów produkcji jako form uzależnienia mas robotniczych od aparatu urzędniczego państwa, a w konsekwencji nowego ujarzmienia i wyzysku… Polska znalazła się w orbicie prądu faszystowskiego. …obóz „sanacyjny” usiłuje zamknąć całe polskie życie polityczne w ramach aparatu biurokratycznego i walk wzajemnych różnych grupek i klik warstwy rządzącej. Obóz „narodowy” naśladuje idee i sposoby działania hitleryzmu, usiłując je zaszczepić w masach społeczeństwa polskiego… Stworzenie potężnego ruchu masowego jest drogą jedyną, wiodącą do celu. Ten ruch masowy ogarnąć musi wszystkie klasy i warstwy społeczne, których potrzeby i dążenia nie mogą być zaspokojone w ramach kapitalizmu, których pozycja w społeczeństwie jest obiektywnie antykapitalistyczna, chociaż świadomość zbiorowa nie zawsze nadąża za gorączkowym tempem rozwoju społecznego”. Główne cele ustrojowe i społeczne określone w Programie Radomskim PPS zostały osiągnięte w latach 1945-1948. Późniejsze przemiany ustrojowe doprowadziły do „dyktatury proletariatu”, czy jak mówią inni do „państwa totalitarnego”. Świat wszedł wówczas na drogę konfrontacji dwóch systemów ideologicznych i ustrojowych. Po upadku muru berlińskiego, ideolodzy kapitalizmu ogłosili koniec historii i wieczne panowanie kapitału. Zgodziło się z nimi wielu przywódców socjaldemokracji, także socjaldemokracji polskiej. Wartości i ideały socjalizmu były ośmieszane. Socjalizm jako ustrój społeczny był opluwany, a w najlepszym przypadku traktowany jako utopia. Minione 16 lat to okres dominowania neoliberalnego, brutalnego modelu kapitalizmu upowszechnianego przez USA. W tym czasie miliony ludzi poznały kapitalistyczną rzeczywistość i zaczęły uświadamiać sobie jaką wolność i prawa człowieka oferuje kapitalizm. Jednak większość ludzi jest zagubiona. Są skłonni wierzyć, że ich smutny los to wola boska, albo wynik ich życiowej nieporadności. Dlatego podstawowym zadaniem socjalistów i ich partii – PPS - jest wyjaśnianie co jest źródłem ekonomicznego zniewolenia i społecznego wykluczenia. Uświadamianie, że niesprawiedliwość jest stałą cechą władzy kapitału, a przymus ekonomiczny stwarzany przez ustrój kapitalistyczny nie wynika z konieczności walki o byt. Jego celem jest zysk i utrzymanie władzy mniejszości nad większością, panowanie człowieka nad człowiekiem.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Człowiek jest wolny, jeśli pracą może zapewnić sobie godziwy byt. Jest wolny, jeśli inny człowiek nie stwarza mu przymusu ekonomicznego, nie dominuje w sferze społecznej, obyczajowej czy w sferze kultury. Taką wolność zapewnia socjalizm jako system wartości etycznych i ustrój społeczny. W każdym ustroju, fundamentalną sprawą jest pojęcie własności prywatnej. Jest naturalną cechą człowieka, że chce posiadać wszystko, co niezbędne, aby żyć i realizować swoje potrzeby. W tym zakresie własność prywatna jest całkowicie uzasadniona. Problem powstaje wówczas, gdy gromadzenie dóbr i kapitałów przekracza potrzeby i staje się źródłem egoistycznej dominacji lub wyzysku. Podstawą, na jakiej opiera się ustrój kapitalistyczny, jest „święte prawo własności prywatnej”. Chodzi o prawo do własności, która nie jest wynikiem pracy kapitalisty, a jest wynikiem wyzysku – niesprawiedliwości społecznej. Socjalizm ogranicza prawo do własności prywatnej. Spór o granice prawa do własności prywatnej to spór ideowy pomiędzy zwolennikami socjalizmu i kapitalizmu. Drugą fundamentalną sprawą jest wolność jednostki, a raczej granice tej wolności. Oczywiście każdy człowiek chce „być sobą”, chce uwalniać się od ograniczeń i zobowiązań. Jednak jednostka nie istnieje bez zbiorowości. Z kolei zbiorowość organizuje się, tworzy pewne zasady, normy współżycia. Kiedyś dyskutowano o egoizmie i altruizmie człowieka, później o indywidualizmie i kolektywizmie ludzi. Teraz tematem sporów jest rozszerzanie, powiększanie wolności jednostki ludzkiej. Stanowisko socjalistów można – w uproszczeniu – określić następująco: wola jednostki nie może ważyć więcej niż wola zbiorowości. Socjaliści nie mogą także zgodzić się z liberałami, że głównym celem demokracji jest maksymalna wolność jednostki i zwolnienie jej z współodpowiedzialności za los innych ludzi. Współczesny stan rozwoju nauki i wynikający z niego stan rozwoju techniki i technologii umożliwia zapewnienie wszystkim ludziom na świecie podstawowych potrzeb egzystencjalnych. A większość ludzi żyje w ubóstwie lub w biedzie, bez szans na poprawę swojej sytuacji. Jest to efekt kapitalizmu, określanego przez jego zwolenników jako „gospodarka wolnorynkowa”. Coraz większa jest sprzeczność pomiędzy tym, co ludzkość potrafi wytwarzać, a tym, co i dla kogo wytwarza – sprzeczność pomiędzy rozwojem sił wytwórczych, a stosunkami produkcji. W świecie narasta konflikt pomiędzy pracą, a kapitałem. Ma to miejsce także w krajach najwyżej rozwiniętych. Ten konflikt stwarza warunki, a więc nadzieję na przeobrażenia systemowe w kierunku socjalizmu. Dzisiaj wszystkie liczące się siły polityczne deklarują, że chcą demokracji, czyli ludowładztwa. Jak mówi historia, różne były i różne są demokracje. W demokracji ateńskiej ludem byli tylko wolni obywatele. Niewolnicy, których była większość, ludem nie byli. W Polsce szlacheckiej „panowie bracia” – ok. 10% społeczeństwa – byli ludem i stanowili prawa demokracji szlacheckiej, którym podlegało pańszczyźniane chłopstwo – ok.90% społeczeństwa. Aktualnie w Polsce i w większości państw świata prawo głosu mają wszyscy dorośli obywatele, ale wybierani są ci , którzy mają pieniądze na medialną rywalizację. Dlatego zwykle wygrywają kandydaci, których popiera kapitał. Dziesiątki milionów złotych na kampanię prezydencką Tuska i Kaczyńskiego nie pochodziły ze składek pracowników najemnych, emerytów i bezrobotnych. Wybory, w których mogą uczestniczyć wszyscy obywatele to oczywiście warunek konieczny demokracji, ale nie jest on wystarczający do tego, aby wybrane władze służyły ludowi. 37

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Wrześniowe wybory do Sejmu i wybory prezydenckie przyniosły kryzys zaufania do demokracji. Jest on wynikiem utraty społecznego zaufania do elit sprawujących władzę przez ostatnie 16 lat. Ten kryzys będzie prowadzić do przyzwolenia na rządy niedemokratyczne. Demokracja socjalistyczna to „władza ludu”, czyli wszystkich obywateli, sprawowana „przez lud i dla ludu”, czyli w interesie ogółu obywateli. Trudno byłoby wykazać, że przez minione 16 lat kolejne rządy, Sejmy i Senaty kierowały się interesem społecznym, interesem ludu – narodu polskiego. Dzisiejsza polska demokracja spełnia wymagania formalne ustroju demokratycznego, ale wybrane władze nie działają w interesie wyborców. Społeczeństwa wielu krajów, także społeczeństwo polskie, ulegają pewnym mitom, na których opiera się poparcie dla kapitalizmu: − Mit pierwszy: prywatny właściciel lepiej zarządza i gospodarka prywatna jest bardziej efektywna. Tymczasem, nie ma ani naukowych, ani praktycznych dowodów na to, że właściciel kapitału z natury rzeczy, lepiej zarządza kapitałem niż wyznaczony kwalifikowany zarządca. Mit właściciela-gospodarza jest szczególnie silny w Polsce. Powstał w czasach, kiedy dominowała gospodarka chłopska, kiedy rzeczywiście od mądrości i pracowitości gospodarza zależała pomyślność jego i jego rodziny. We współczesnej kapitalistycznej Europie własność wspólna – państwowa, komunalna, spółdzielcza – dobrze funkcjonuje i radzi sobie w konkurencji z kapitałem prywatnym. Mit prymatu własności prywatnej nad innymi formami własności umożliwił ograbienie społeczeństwa przez tak zwaną „prywatyzację majątku państwowego” − Mit drugi: wolny rynek decyduje o gospodarce. Przede wszystkim nie ma wolnego rynku towarów, usług i pracy. Polak nie może swobodnie sprzedawać swojej pracy, towarów i usług ani w krajach europejskich, ani w „wolnorynkowym” USA. Państwa zamożne w sposób bezwzględny, z użyciem siły chronią swój kapitał i swoich obywateli przed rynkową konkurencją ze strony państw biednych. Pojęcie „wolny rynek” to pojęcie teoretyczne, bez pokrycia w rzeczywistości. Wielki kapitał wymusza otwarcie rynków kapitałowych państw biednych, żeby je opanować. To nazywa się dążeniem do „wolnego rynku kapitałowego”. Po otwarciu Polski na zewnętrzny kapitał finansowy, praktycznie nie mamy rodzimych banków, a w najbliższym czasie stracimy kolejne instytucje finansowe systemu ubezpieczeń. Przed szesnastu laty, rządzący Polską ogłosili, że „niewidzialna ręka rynku” będzie kierować naszą gospodarką. Ci neoliberalni doktrynerzy stracili śmiałość do bezkarnego głoszenia tego kłamstwa, kiedy stało się oczywiste, że w polskiej gospodarce rządzą oligarchie kapitałowe i monopolizują nasz rynek. − Mit trzeci: państwo nie powinno uczestniczyć w działalności gospodarczej; państwo powinno być nocnym stróżem kapitału. Jest to mit, który amerykańscy neoliberałowie eksportują do innych państw. Ma on służyć ekspansji amerykańskiego kapitału na całym świecie. Cała potęga amerykańskiego państwa, od służb dyplomatycznych, do służb specjalnych i wojska dążą do pozbawienia oddziaływania rządów na gospodarkę ich krajów. Staje się ona wówczas łupem obcego, głównie amerykańskiego kapitału. Tak jest od dawna w Ameryce Południowej i Środkowej. Od lat trzydziestych ubiegłego wieku wiadomo, że bez interwencji państwa, cykliczne kryzysy występujące w kapitalizmie zniszczą i gospodarkę i spokój społeczny. Wiadomo też, że tylko dzięki oddziaływaniom państwa można zapewnić harmonijny 38

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 rozwój społeczny i gospodarczy. Z tego powodu prawo państwowe w USA reguluje stosunki pomiędzy pracodawcą i pracownikiem i są systemy opieki socjalnej powstałe w dążeniu do zbudowania „państwa opiekuńczego”. Z tego też powodu w Europie wiele państw funkcjonuje jako „państwa socjalne”. − Kolejny mit: obniżenie podatków i składek na ZUS spowoduje, że przedsiębiorcy zwiększą zatrudnienie. Pan Hausner obniżył podatek od zysku w przedsiębiorstwach. Ich właściciele przyjęli to z zadowoleniem ale zatrudnienia nie zwiększyli, bo nie są zainteresowani alokacją środków na tworzenie nowych miejsc pracy. Obalanie mitycznych prawd takich, jak omawiane wyżej, to usuwanie ze świadomości ludzi fundamentów, na których oparte jest przekonanie o wyższości kapitalizmu nad innymi formami gospodarowania. Upadek Związku Radzieckiego zakończył zimną wojnę. Przyniósł też wiele swobód mieszkańcom Europy Środkowej, a szczególnie Polakom. Wiele mówi się o pozytywach rozpadu „bloku sowieckiego”. Nie mówi się nic o skutkach negatywnych. Jednym z nich było uznanie bankructwa „realnego socjalizmu” za bankructwo socjalizmu jako systemu humanistycznych wartości i jako projektu ustrojowego. Być może dlatego, wielu uznało, że restauracja kapitalizmu jest w Polsce nieuchronna i trzeba żyć w nowych realiach. Jednak te realia i wynikająca z nich przyszłość budzą krytyczną refleksję i poszukiwanie pozytywnych rozwiązań. Alternatywą pozostaje socjalizm. Każdy naród przechodzi swoją drogę do socjalizmu, a ustrój socjalistyczny będzie przybierał różne formy. Jednak wspólne pozostają wartości etyczne i społeczne, które stanowią o istocie socjalizmu. Wartości, które wynikają z istoty człowieczeństwa i trwania ludzkich zbiorowości. „Deklaracja Ideowa PPS” wskazuje jako podstawowe, następujące wartości etyczne socjalizmu: wolność, jako przyrodzone prawo człowieka, równość praw i szans społecznych dla wszystkich, etos pracy, która tworzy indywidualną i społeczną wartość człowieka, sprawiedliwość społeczna, która umożliwia osiągnięcie wolności i równości ludzi i grup społecznych, − solidarność, która oznacza odpowiedzialność za wspólnotę. − − − −

„Deklaracja…”, jako szczególne, podkreśla wartości społeczne socjalizmu: − demokrację, w której będzie obowiązywać etyka socjalistyczna, a wszyscy będą uczestniczyć w życiu publicznym, − niepodległość i suwerenność narodu i państwa polskiego, przy poszanowaniu wszystkich państw i narodów. Polsce potrzebny jest socjalistyczny ruch społeczny, by tworzyć i prowadzić prospołeczne, prosocjalistyczne przemiany, by dążyć do urzeczywistnienia wartości etycznych i społecznych socjalizmu. By państwo odpowiadało na potrzeby ludzi i narodu. Powinny go tworzyć partie, związki zawodowe, organizacje społeczne, spółdzielczość, lokalne i ogólnokrajowe ruchy polityczne i samorządowe, autorytety społeczne i zawodowe. Odbudowana PPS mogłaby być politycznym reprezentantem tego ruchu. W polskim systemie politycznym niezbędna jest silna partia socjalistyczna. Aktualnie kluczowym 39

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 zadaniem staje się obrona wolności i praw obywatelskich zapisanych w Konstytucji RP, a szczególnie wolności i praw ekonomicznych, socjalnych i kulturalnych. Chodzi o: − − − − − −

politykę władz publicznych zmierzającą do pełnego zatrudnienia i prawo do zabezpieczenia socjalnego dla bezrobotnych, prawo do ochrony zdrowia, prawo do bezpłatnej nauki, prawo do dachu nad głową, prawo rodzin w trudnej sytuacji do opieki.

Konieczna jest walka o konstytucyjny ustrój gospodarczy RP: o społeczną gospodarkę rynkową i walka z panującą dyktaturą kapitału. Społeczna gospodarka rynkowa funkcjonuje przy zachowaniu równowagi interesów „kapitału” i „pracy”. Zakłada konsensus społeczny. Łagodzi rynkowy przymus ekonomiczny. Jest to kapitalizm z „ludzką twarzą”. Aktualnym i realnym celem polskich socjalistów jest wprowadzenie społecznej gospodarki rynkowej. Aby wykonać swoje konstytucyjne prawa i zadania państwo musi prowadzić politykę gospodarczą i być podmiotem życia gospodarczego. Musi istnieć w Polsce równoprawność wszystkich form własności. To jest warunek odzyskania przez Polskę suwerenności ekonomicznej. Państwo musi także regulować stosunki pracy, bo pracobiorcy są słabszą stroną w zmaganiach z kapitałem. Są działy gospodarki narodowej związane z bezpieczeństwem państwa i obywateli, w których powinna nastąpić renacjonalizacja majątku. Są to: energetyka, transport, telekomunikacja, banki, ochrona zdrowia i inne w niezbędnym zakresie. Przemiany społeczne czy zmiany w systemie ekonomicznym muszą być wynikiem społecznej, obywatelskiej potrzeby i demokratycznego wyboru. Socjalistyczna wizja człowieka i społeczeństwa też musi być realizowana jako wynik obywatelskiej potrzeby i demokratycznego wyboru. Dlatego zadaniem socjalistów jest budowanie społecznego poparcia dla naszej krytyki rzeczywistości i proponowanych zmian. Trwa walka o stan umysłów, o świadomość społeczną. O to jakie prawdy znajdą społeczne poparcie. Socjaliści muszą tę walkę wygrać. Polska jest członkiem Unii Europejskiej, organizacji narodowych państw europejskich o ustroju kapitalistycznym. Socjaliści w tych państwach też walczą o poprawę sytuacji ludzi pracy i osiągnęli w tej walce znaczne sukcesy. Powinniśmy w wielu sprawach łączyć nasze wysiłki, a ich efektem mogą być zmiany społeczne i polityczne w całej Europie. Socjaliści polscy! Jest pora aby zorganizować naszą aktywność, aby rozwinąć aktywność każdego z nas.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

UCHWAŁA XXXIX KONGRESU PPS ZADANIA PPS Warszawa 16 grudnia 2006 roku

Zadania Partii to zadania każdego członka i każdego koła PPS. I. Zadania ideowe i polityczne − wyrażać i upowszechniać dążenia ideowe PPS (Deklaracja ideowa PPS, historyczna ciągłość celów i dążeń), − prowadzić krytykę kapitalizmu, a szczególnie jego neoliberalnej wersji (List do socjalistów − polskich), − formułować projekt polskiej drogi do socjalistycznych stosunków społecznych i gospodarczych, − budować społeczną gospodarkę rynkową jako system, w którym może być zachowana równowaga interesów pomiędzy „pracą” i „kapitałem”; dążyć do przewagi „pracy” nad „kapitałem”, − budować świadomość społeczną, aby socjalizm stał się demokratycznym wyborem większości obywateli, − wyjaśniać dlaczego lewica socjaldemokratyczna zawiodła oczekiwania społeczne i nie reprezentowała interesów ludzi pracy po 1989 roku. II. Zadania w sferze społecznej i gospodarczej − odpowiedzieć na dążenia społeczne i budować Polskę i Europę socjalną, które charakteryzuje:  stabilne, bezpieczne państwo dobrobytu, gwarantujące każdemu zatrudnienie przyspołecznie użytecznej pracy, bezpłatne leczenie i edukację, system ubezpieczeń społecznych,  ludowładztwo (w miejsce dyktatury kapitału),  wolności obywatelskie, − do osiągnięcia tego dążenia stosować odpowiednie instrumenty prawne i ekonomiczne, którymi dysponują władze państwowe. Są to przykładowo:  progresywne podatki (dochodowy, spadkowy i inne),  podatek od przepływów kapitału spekulacyjnego,  ograniczenie praw spadkowych,  minimalna płaca gwarantowana,  rozbijanie monopoli i zmów cenowych,  obrona rodzimej produkcji,  uspołecznienie infrastruktury gospodarczej i społecznej (energetyka, transport, 41

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 górnictwo, telekomunikacja, banki, ubezpieczenia, szkolnictwo, dziedzictwo kulturowe),  równoprawność sektorów własności państwowej, komunalnej, spółdzielczej prywatnej,  rozwój edukacji i nauki – inwestycja w przyszłość, − główne problemy społeczne, a w szczególności walka z biedą i bezrobociem – są rozwiązywane także przez władze samorządowe. Zadaniem PPS jest inspirowanie i monitorowanie działalności władz samorządowych, − bronić dotychczasowych zdobyczy socjalnych (ubezpieczenia zdrowotne i emerytalne, opieka społeczna, bezpłatne szkolnictwo, czas pracy), − wspierać istniejące i tworzyć nowe organizacje społeczne, które będą odpowiadać na potrzeby ludzi pracy. PPS ma być inicjatorem różnych form samoorganizowania się społeczeństwa w celu zaspokojenia stwierdzonych potrzeb. Z inicjatywy PPS powinny powstawać:  organizacje zajmujące się poprawą sytuacji społecznej i ekonomicznej środowisk lokalnych czy zawodowych,  organizacje, towarzystwa i wydawnictwa zajmujące się edukacją, kulturą i nauką. − współdziałać ze związkami zawodowymi, − rozwijać wszystkie formy spółdzielczości. PPS jest inicjatorem i organizatorem akcji społecznych i politycznych – zarówno o zasięgu lokalnym, jak i ogólnokrajowym. Podejmuje działania prawne, korzysta ze środków masowego przekazu, organizuje wystąpienia i publicznie wyraża swoje stanowisko w różnych sprawach. Podejmuje zorganizowane działania w obronie ludzi pracy i polskiej racji stanu. III. Odbudowa Partii PPS to ludzie. To członkowie i sympatycy, którzy są przekonani do społecznych i etycznych wartości socjalizmu. Było wiele okoliczności, które spowodowały, że PPS nie odbudowała się po 1989 roku. Istnieje potrzeba odbudowy ruchu socjalistycznego. Jest on Polsce potrzebny. Jako główne kierunki działań dla odbudowy Partii należy wymienić: − odbudowę więzi socjalistów polskich z PPS przez zakładanie kół terenowych, − nawiązywanie współpracy ze związkami zawodowymi i spółdzielczością, − uczestniczenie w działalności organizacji społecznych, − zbliżenie PPS do młodzieży, − prowadzenie dyskusji ideowych i politycznych, − wydawanie i upowszechnianie materiałów politycznych opracowanych w PPS i przedruki innych autorów, − organizowanie własnych manifestacji politycznych i udział w manifestacjach lewicy, − udział w wyborach samorządowych i parlamentarnych, − nawiązać współpracę z organizacjami i partiami pozaparlamentarnej lewicy oraz podjąć próby sformułowania trwałego porozumienia programowego.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

UCHWAŁA XXXIX KONGRESU PPS SYTUACJA SPOŁECZNO POLITYCZNA W POLSCE Po szesnastu latach „transformacji ustrojowej”: − połowa Polaków żyje na granicy lub poniżej granicy ubóstwa; − utrzymuje się wysokie bezrobocie, konstytucyjne prawo do pracy pozostaje na papierze; − większość młodzieży pozbawiona jest perspektyw życiowych w Polsce (nauka, praca, mieszkanie); − rozrasta się TKM biurokracja i rosną jej koszty; − wzrastają ponoszone przez społeczeństwo opłaty za konstytucyjnie bezpłatne wykształcenie i wydłużyła się droga do szkoły młodzieży wiejskiej; − znacznie ograniczone zostały wcześniej zdobyte prawa socjalne ludzi pracy (ignorowanie przez właścicieli 8-godzinnego dnia pracy, ograniczenie bezpłatnej ochrony zdrowia, skuteczna walka właścicieli o ograniczenie działalności związków zawodowych); − dostęp do wartości kultury został znacznie ograniczony skutkiem jej komercjalizacji; − publiczne radio i telewizja ”zdobyte” przez PIS nie spełniają ustawowych funkcji kulturotwórczych i edukacyjnych (amerykanizacja i komercjalizacja rozrywki, zepchnięcie wartościowych programów kulturalnych i edukacyjnych na późne godziny nocne, propaganda doraźnych poczynań rządu zamiast edukacji politycznej i gospodarczej); − postępuje klerykalizacja życia publicznego i oświaty kierowanej obecnie przez faszyzujące i ignoranckie kierownictwo MEN. Polska scena polityczna daleka jest od stabilizacji i klarowności. Jest w ciągłym ruchu i zmianach, które niestety nie wnoszą twórczego fermentu do życia publicznego i nie wspierają umocnienia oraz rozwoju demokratycznego państwa i samorządnego społeczeństwa obywatelskiego. Wprost przeciwnie. W czasie przemian w widoczny sposób ukształtowały się tzw. elity władzy na wszystkich jej szczeblach, cechujące się prywatą, nepotyzmem i koteryjnością. Mechanizm sprawowania władzy opiera się obecnie na układach w ramach tych elit. Układach, w których niewiele się liczą programy i spełnianie obietnic wyborczych, lecz podział stanowisk i apanaży. W rezultacie mamy do czynienia z narastającą niechęcią do politycznych elit i partii, wyrażającą się w niskiej frekwencji wyborczej, obojętnością i utratą wiary w jakiekolwiek zmiany na lepsze za sprawą wyborów. Obecna scena polityczna jest zdominowana przez PIS i PO, partie konserwatywne o bardzo podobnych, ogólnikowo i mętnie sformułowanych programach. PIS w swoim programie IV RP, który określa obłudnie jako „solidarnościowy” opiera swoje działania na polityce igrzysk 43

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 zamiast chleba. Rozdrapuje „historyczne” rany i – zamiast jednoczyć - dzieli społeczeństwo polskie na „genetycznych patriotów”, których wzorem jest szpieg Kukliński, „ludzi PRL”, słuszniej i mniej słusznie wierzących, oraz zupełnie niesłusznych agnostyków. Sprzymierza się natomiast, dla zachowania władzy, z ugrupowaniami profaszystowskimi, klerykalnymi i wodzowskimi. Brak mu długofalowej polityki społecznej i gospodarczej oraz zagranicznej. Kłóci się z sąsiadami i szuka sojuszników daleko od Polski, ignorując UE. Swą popularność PIS zawdzięcza podjęciu haseł porzuconych przez tzw. lewicę (SLD) dotyczących pomocy ludziom słabym i bezradnym (renciści, emeryci, matki) oraz zahamowaniu bezsensownej polityki wyprzedaży majątku narodowego, którą SLD wspierał, oraz obietnicy rozliczenia powiązań elit politycznych z kapitałem polskim i zagranicznym. Realizację tych haseł PPS będzie wspierał. PO obiecuje nam politykę liberalizacji na rzecz kapitału, bez zobowiązań socjalnych, ale w białych rękawiczkach, podobnie jak SLD. Nieszczęściem Polski jest brak parlamentarnej lewicy. SLD był i pozostaje partią liberalnodemokratyczną mającą swój znaczący udział w wyprzedaży za granicę majątku narodowego, uwłaszczeniu aparatu PZPR, uszczupleniu praw socjalnych, (lex Blida i zmiana kodeksu pracy). To SLD w przeszłości wspierał politykę nacjonalizacji strat i prywatyzacji zysków gospodarki narodowej, tworzył korzystne dla siebie układy polityczno gospodarcze, zapoczątkował serwilistyczną wobec USA politykę zagraniczną sprzeczną z polską racją stanu, bezsensownie wikłając Polskę w wojnę w Iranie i Afganistanie oraz konfliktującą Polskę z UE. Sojusz SLD z „demokratami” spadkobiercami UW i reprezentantami nieistniejącej w istocie w Polsce „klasy średniej” spycha go jeszcze bardziej na prawo. My, socjaliści, nie chcemy ani budować, ani wspierać kapitalizmu. Uważamy kapitalizm za żywioł nieprzyjazny ludziom, z natury rzeczy egoistyczny i antydemokratyczny. Uważamy, że należy ograniczać jego złe cechy i wziąć go pod społeczną kontrolę. Pragniemy reprezentować interesy nie kapitału, lecz ludzi pracy najemnej, inteligencji, spółdzielców i drobnych wytwórców. Chcemy bronić tych wszystkich, którzy w wyniku transformacji zostali wyrzuceni poza margines życia społecznego i publicznego, w tym kilku milionów ludzi z konieczności żyjących poza prawem: bezdomnych, bezrobotnych, którzy utracili bądź nie uzyskali prawa do zasiłków, opieki zdrowotnej i społecznej i nie mają szansy na jakąkolwiek pracę. Czy może istnieć bardziej przekonujący argument na absurdalność istniejącego systemu niż fakt, że respektowanie obowiązującego prawa pozbawiłoby tych ludzi szansy przeżycia? Chcemy działać w interesie setek tysięcy absolwentów szkół, którzy w najbliższych latach nie znajdą pracy i swój start życiowy rozpoczną jako „strukturalni bezrobotni”. Chcemy tych ludzi wspierać i organizować, aby ich beznadzieja i rozpacz nie przerodziły się w desperacki niszczycielski bunt, lecz stały się motywem konstruktywnych działań dla naprawy Rzeczypospolitej.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Sami jesteśmy zbyt słabi. Należy zatem poszukiwać sojuszników głównie w poza partyjnych lokalnych ruchach społecznych i obywatelskich, stowarzyszeniach, organizacjach i środowiskach (zawodowych, spółdzielczych, bezrobotnych, emeryckich, młodzieżowych) występujących w obronie interesów wspólnych, przeciw egoizmowi, sobiepaństwu i zachłanności politycznych koterii. Zważywszy, że liczne środowiska członków i sympatyków SLD są rozczarowane liberalnym kursem swego centralnego kierownictwa i nie akceptują jego uległości wobec siły kapitału i zasad wolnego (od jakichkolwiek społecznych rygorów) rynku, oraz pragną realizować program lewicowy - nie należy się od nich izolować, lecz współdziałać z nimi na partnerskich zasadach.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

UCHWAŁA XXXIX KONGRESU PPS W OBRONIE ŚWIĘTA 1 MAJA

Pojawiły się informacje prasowe o inicjatywie zlikwidowania Święta 1 Maja – święta ludzi pracy. Zwracamy się do Prezydenta RP o zajęcie stanowiska i odrzucenie inicjatywy grup prokapitalistycznych. Dla PPS próby likwidowania Święta 1 Maja w Polsce, to kolejny zamach na już wywalczone prawa ludzi pracy. Będziemy wspierać działania ruchu związkowego i wszystkich sił dążących do sprawiedliwości społecznej w ich walce o prawa i w obronie interesów ludzi pracy. Będziemy bronić praw socjalnych ludzi pracy i ich Święta 1 Maja.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

STANOWISKO XXXIX KONGRESU PPS W SPRAWIE DZIAŁAŃ PIS ABY ZMIENIĆ USTAWĘ O RODZINNYCH OGRODACH DZIAŁKOWYCH

Rodzinne Ogrody Działkowe są od kilku lat solą w oku „reformatorów”, którzy są u władzy i chętnie by je rozdzielili „między swoich”. Pod pretekstem „uwłaszczenia” usiłują uruchomić mechanizm bogacenia się nielicznych kosztem milionowej rzeszy działkowców. Efektem ustawowego „uwłaszczenia” będzie utrata przez działkowców dotychczasowych praw, gwałtowny wzrost kosztów utrzymania ogrodów, przejęcie infrastruktury przez „prawych i sprawiedliwych”. Grunty i majątek stworzony wieloletnią pracą obywateli stanie się łupem kombinatorów. PPS uznaje, że działania obecnej koalicji rządzącej wyrządzą wielu ludziom ogromne szkody i krzywdy, których nic nie naprawi. Zostaną uruchomione mechanizmy zrywające więzi rodzinne i miedzy pokoleniami. Ogrody działkowe stały się elementem gry politycznej prowadzonej przez obecnie rządzących, którzy w sposób oszukańczy i kłamliwy przekonują działkowców do swoich zamierzeń prywatyzacyjnych. Żerują na naiwności i łatwowierności części działkowców. PiS nie chce pomagać działkowcom. Chce rozbić ich społeczność. PiS nie chce rozwiązywania problemów społecznych. PiS tworzy problemy w stabilnych dotychczas środowiskach. PiS nie broni interesów działkowców i zgłasza propozycje sprzeczne z ich interesem. PiS dąży do zniszczenia wieloletniego dorobku milionów niezamożnych Polaków i kontynuuje złodziejską prywatyzację. Popieramy działkowców i wzywamy wszystkich do walki o ich prawa. Uważamy, że najlepszym gwarantem zachowania praw działkowców jest ich własna organizacja i jej demokratycznie ukształtowane struktury. Potwierdził to Sejm w Ustawie z 8 lipca 2005 roku. Wszelkie podchody w celu jej zmiany są zwyczajnie nieuczciwe. Wzywamy samorządy, parlamentarzystów i polityków do utrzymania dotychczasowego statusu prawnego ogrodów działkowych.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

DO CZEGO DĄŻY PPS 1. Od ponad stu lat Polska Partia Socjalistyczna traktuje nierozerwalnie walkę o utrzymanie niepodległości Polski z walką o sprawiedliwość społeczną, o demokratyczną Rzeczpospolitą i bezpieczeństwo socjalne ludzi pracy. PPS, tak jak cały ruch socjalistyczny, powstała z buntu przeciwko kapitalistycznemu wyzyskowi i z odwiecznego marzenia o godnym życiu, o wolności i równości wszystkich ludzi. 2. PPS została powołana aby walczyć o interesy ludzi , którzy żyją z własnej pracy. 3. PPS dąży do takich zmian, aby państwo reprezentowało interesy ludzi pracy. Współczesne państwo polskie jest pod panowaniem międzynarodowego i polskiego kapitału i służy jego interesom. 4. PPS dąży do umocnienia polskiego państwa narodowego w ramach Unii Europejskiej. Współcześnie, narody świata uznały, że państwo narodowe jest organizacją polityczną, której aparat przymusu jest społecznie akceptowany. Jednocześnie postępuje zbliżenie i współpraca państw narodowych. Rozwój Unii Europejskiej przeciwdziała neoliberalnej globalizacji i dominacji Stanów Zjednoczonych. 5. PPS nie proponuje i nie dąży do utopijnych rozwiązań społecznych czy politycznych. PPS jest świadoma, że rzeczywistość społeczna i polityczna jest wynikiem procesów społecznych i spadkiem po wcześniejszych pokoleniach. PPS chce wpływać na postęp społeczny tak, aby Polacy czerpali korzyści z szybko postępujących zmian cywilizacyjnych. Tym samym PPS uznaje i szanuje zbiorowe i indywidualne ludzkie potrzeby. 6. PPS dąży do sprawiedliwości społecznej. A więc do przyznania każdemu człowiekowi tego, co z tytułu jego wkładu pracy lub zasług słusznie mu się należy. Do przyznania każdej jednostce wolności i praw wynikających z zasad demokracji. Państwo i jego ustrój ma być gwarantem panowania sprawiedliwości społecznej. 7. PPS dąży do takich przeobrażeń ustroju społecznego aby likwidować wyzysk człowieka przez człowieka. Realizacja tego dążenia jest związana z uspołecznianiem kapitału. Podstawą dążeń PPS jest ideologia socjalizmu. 8. PPS jest przeciwny systemowi kapitalistycznemu, obłudnie nazywanym „systemem wolnorynkowym”. Jego istotą jest bezwzględny przymus ekonomiczny i wyzysk wszystkich, którzy kapitału nie posiadają. W ostatnich dziesięcioleciach gospodarkę światową zdominował oligarchiczny kapitał finansowy, który zmonopolizował rynki. Gry i spekulacje na rynkach finansowych już zniszczyły gospodarki wielu krajów. Majątek milionów ludzi przeszedł na własność korporacji finansowych lub został zmarnowany. 9. PPS dąży do tego, aby działalność gospodarcza służyła zaspokajaniu ludzkich potrzeb. Gospodarka nie może służyć maksymalizacji zysków oligarchów świata kapitału. 10. PPS dąży do uświadamiania prawdziwych cech kapitalizmu. W warunkach kapitalizmu, praca jest traktowana tylko jako towar na rynku pracy. Dlatego kapitalizm nie tylko niszczy naturalną ekonomię, ale także sieje spustoszenie moralne, niszczy więzi społeczne jakie powstają w procesie pracy. 48

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 11. PPS dąży do odrzucenia systemu kapitalistycznego przez świadomy i demokratyczny wybór dokonany przez obywateli RP. 12. PPS akceptuje konstytucyjny ustrój RP i dąży do wprowadzenia w Polsce społecznej gospodarki rynkowej. Istnieje stała sprzeczność interesów między „pracą”, a „kapitałem”. I będzie ona istniała dopóty, dopóki jedni będą dysponować kapitałem, a drudzy pracą. Społeczna gospodarka rynkowa, to system społeczno-gospodarczy, który zakłada stałe dążenie do zachowania równowagi interesów kapitału i ludzi pracy, a więc do równowagi sił klasowych. PPS uznaje prymat społecznej własności środków produkcji nad innymi formami własności. 13. PPS dąży do ograniczenie praw do rozporządzania bogactwem pochodzącym z gier i spekulacji rynkowych. Tak powinno być w społecznej gospodarce rynkowej. 14. PPS dąży do stosunków społecznych opartych na wartościach, na etyce wynikającej z humanizmu socjalistycznego. Pycha i egoizm jednostek, chęć dominowania nad innym to przyczyny konfliktów między ludźmi i wielkich konfliktów społecznych. To powód istnienia niesprawiedliwych i nieludzkich systemów społecznych i gospodarczych. 15. PPS wyraża konieczność rozdziału państwa i kościołów. Działalność państwa i jego instytucji musi opierać się na prawdzie materialnej, a nie na prawdach objawionych. PPS uznaje prawo każdego człowieka do osobistego wyboru światopoglądu. 16. PPS dąży do zapewnienia wszystkim obywatelom równego dostępu do informacji i wiedzy o sprawach, które ich dotyczą. Po 1989 roku, Polska i Polacy zostali poddani transformacji ustrojowej, która miała zmienić na lepszy los ludzi pracy. Polacy zostali oszukani, a Polska stała się państwem peryferyjnego kapitalizmu. Dzisiaj – może bardziej niż kiedykolwiek - Polacy potrzebują prawdy o otaczającej ich rzeczywistości. 17. PPS dąży do podnoszenia poziomu edukacji i równego do niej dostępu – bezpłatne szkolnictwo. Szkoły nie mogą być miejscem indoktrynacji ideologicznej i zakłamywania historii.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

UCHWAŁA RN PPS POLSKA SOCJALNA W EUROPIE SOCJALNEJ. TEZY podjęta w dniu 6 września 2008 roku I. W 1892 roku, gdy założyciele Polskiej Partii Socjalistycznej ogłaszali w Paryżu jej program, to zawierał on zamierzenia, które zmieniały istniejące wówczas stosunki społecznoekonomiczne. Program ten zapowiadał budowę Polski jako demokratycznej republiki, w której będą obowiązywać powszechne wolności i prawa obywatelskie. Ogłaszał wprowadzenie praw pracowniczych i ekonomicznych dla ludzi pracy. Przewidywał stopniowe uspołecznienie ziemi, narzędzi produkcji i środków komunikacji. Był to program zbudowania Polski socjalnej. 90 lat temu, gdy socjaliści i ludowcy tworzyli pierwszy rząd odradzającej się Rzeczpospolitej z premierem Ignacym Daszyńskim, widzieli Polskę jako demokratyczną republikę. Program społeczno-gospodarczy i polityczny rządu Daszyńskiego był kontynuacją programu paryskiego. Ostatni programowy Kongres PPS przed II Wojną Światową, który odbył się w 1937 roku w Radomiu, uwzględniał problemy aktualne jak walka z faszyzmem, ale w podstawowych kwestiach ustrojowych nie zmieniał zamierzeń ustalonych w Paryżu. Dla polskich socjalistów i ich partii PPS − w przeszłości i dziś − uspołecznienie, a więc socjalizacja stosunków społecznych i gospodarczych jest warunkiem istnienia Polski jako demokratycznej i sprawiedliwej republiki. II. Socjaliści dążą do tego aby interesy ludzi pracy były ważniejsze niż interesy warstw posiadających. Bo praca tworzy bogactwo, a więc tworzą je ludzie pracy i oni powinni z tego bogactwa korzystać. Socjaliści dążą do tego aby rządziła „praca”, a nie „kapitał” i nie ma znaczenia czy jest to kapitał prywatny czy państwowy. W warunkach kapitalizmu, socjaliści dążą do tego aby kapitał był uspołeczniony, a nie skupiony w rękach oligarchii finansowych. Uspołecznienie kapitału i uspołecznienie władzy jest warunkiem demokracji – ludowładztwa i sprawiedliwości społecznej. Budowanie społeczeństwa socjalnego − socjalnej Polski i Europy − to między innymi powrót do koncepcji realizowanych w Europie po II Wojnie Światowej przez socjalistów i socjaldemokratów, do koncepcji społecznej gospodarki rynkowej i interwencjonizmu państwowego. Budowanie społeczeństwa socjalnego to odrzucenie amerykańskiego neoliberalizmu, który w latach 90-tych zadomowił się w Europie.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 III. Unia Europejska ma podwójną naturę. Jest to unia suwerennych państw narodowych. Jednocześnie Unia Europejska jest strukturą, w której istnieje trwały podział, trwała sprzeczność interesów pomiędzy „pracą” i „kapitałem”. Ta sprzeczność interesów jednoczy ludzi pracy i buduje ich solidarność w walce o prawa obywatelskie i pracownicze – ponad podziałami narodowymi i państwowymi. Państwa narodowe stanowią podstawową − społecznie akceptowaną − strukturę dla demokracji, dla egzekwowania praw obywatelskich – praw społecznych, ekonomicznych i politycznych. IV. W Polsce i w wielu krajach UE istnieje ogromna koncentracja kapitału, który pozostaje poza kontrolą społeczną. Jego uspołecznienie to warunek istnienia demokracji. Podstawowe środki produkcji, infrastruktura gospodarcza i społeczna pozostają poza wpływami państwa, a więc społeczeństwa. Panują oligarchie finansowe − amerykańskie i europejskie. Władze państw są im podporządkowane, są ich narzędziem. Ma być odwrotnie: państwo − w interesie obywateli − ma kierować rozwojem społecznym i gospodarczym. Sprzyjać temu mają instytucje i prawo unijne. V. Transformacja ustrojowa w Polsce i pozostałych krajach Europy Środkowej po 1989 roku nie poszła w kierunku demokratycznego socjalizmu ale w kierunku szczególnie antyspołecznego i antydemokratycznego neoliberalnego kapitalizmu. Odpowiedzialność za to ponoszą prawicowe i „socjaldemokratyczne” elity, którym społeczeństwa tych krajów zawierzyły. W państwach Europy Zachodniej, wcześniej tworzących UE, prawicowe i lewicowe elity władzy, w okresie ostatnich dwudziestu lat, też wprowadzały neoliberalne porządki. Dlatego tam też biedni biednieją, a bogaci bogacą się. Likwidowane są wcześniej uzyskane prawa pracownicze i socjalne. Elity władzy europejskiej kształtujące Unię Europejską, to też wyznawcy amerykańskiego neoliberalizmu. Dlatego opracowane przez nie Konstytucja Europejska i Traktat Lizboński zawierają zapisy antyspołeczne i antypracownicze, kształtują UE na ugrupowanie militarystyczne, na drugiego obok USA żandarma świata. Unia Europejska potrzebuje nowych dokumentów konstytuujących jej funkcjonowanie. Dokumenty te mają jednak określać UE jako strukturę demokratyczną, która służy interesom społeczeństw - narodom Europy, a nie interesom warstw posiadających. VI. Socjaliści dążą do Unii Europejskiej jako Unii Socjalnej, funkcjonującej jako federacja państw, a więc Unii Federalnej, a więc do „Unii socjalnej i federalnej”. VII. Urzeczywistnienie Polski socjalnej może nastąpić, gdy państwa tworzące federacyjną Unię Europejską też uspołecznią swoje systemy społeczno-gospodarcze i polityczne. 51

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

ODEZWA PPS NA 1 MAJA − ŚWIĘTO PRACY 1 Maja jest dniem walki z kapitalistycznym wyzyskiem – z niesprawiedliwym systemem społecznym i gospodarczym. Upamiętnia wydarzenia w Chicago w 1886 roku, kiedy krwawo stłumiono wystąpienia robotników domagających się ludzkich warunków pracy i egzystencji. Wystąpienia te tłumiły siły państwa służące interesom kapitału. W USA i w Polsce niewiele się zmieniło od wydarzeń, które miały miejsce ponad 120 lat temu. Władze państwa służą kapitałowi, a ludzie pracy muszą walczyć o swoje podstawowe i niezbywalne prawa. Bogactwo wytwarzane ludzką pracą pozostaje własnością nielicznych, a większość ludzi pozbawiona jest elementarnego bezpieczeństwa socjalnego. Po raz kolejny życie wykazuje, że nastawiona na maksymalizację zysku gospodarka rynkowa − neoliberalny kapitalizm − jest żywiołem niszczącym, nieludzkim i nie może decydować o losach ludzi i ludzkości. Kryzys finansowy spowodował narastający kryzys gospodarczy. Tegoroczne Święto Pracy obchodzimy w warunkach masowych zwolnień, a więc wzrostu bezrobocia i spadku poziomu życia większości społeczeństwa. Nie widać szans na to, aby bez zmian systemowych, Polska w najbliższych latach weszła na drogę równomiernego i stabilnego rozwoju. Mija 20 lat, od wyborów, w których Polacy zdecydowali, że chcą żyć w warunkach większych swobód obywatelskich i politycznych i zaczęła się transformacja ustrojowa. W Święto Pracy wzywamy do refleksji nad minionym dwudziestoleciem. Czy spełniły się oczekiwania? Czy mamy gwarancje na godziwą pracę i płacę? Czy nasza przyszłość jest bezpieczna? Czy jako obywatele mamy wpływ na to co w Polsce się dzieje? W Święto Pracy wzywamy także do przemyśleń nad tym jakiej chcemy Polski i Europy. Polska Partia Socjalistyczna dąży do takiej Polski i Europy, w których decydować będą potrzeby społeczne, a nie interes oligarchii kapitałowych. Dążymy do Polski i Europy socjalnej. Niech żyje 1 Maja − dzień solidarności ludzi pracy! Rada Naczelna PPS 1 maja 2009 r.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

UCHWAŁA XL KONGRESU POLSKIEJ PARTII SOCJALISTYCZNEJ JAKIEJ CHCEMY POLSKI I EUROPY Warszawa 27 czerwca 2009 roku

Kapitalizm jest w kryzysie systemowym. Aby przetrwać będzie próbował się zmienić. My chcemy aby zmiany systemowe zmierzały do uspołecznienia władzy i kapitału. Załamanie systemu kapitalistycznego ma charakter ideologiczny i moralny. Fałszywa okazała się ideologiczna mitologia kapitalizmu. „Niewidzialna ręka rynku” okazała się ręką oszustów i spekulantów. Prymat własności prywatnej doprowadził do powstania oligarchii, które dysponują światowym kapitałem finansowym i produkcyjnym. Bezwzględny przymus i wyzysk ekonomiczny – główne instrumenty efektywności kapitalizmu – nie mogą już być skutecznie stosowane w krajach bogatego zachodu. Dlatego kraje te przegrywają w konkurencji rynkowej z krajami rozwijającymi się. „Wolny świat” jak określają się bogate kraje kapitalistyczne obdarzył wolnością posiadaczy kapitału, ale nie ludzi pracy, którzy ciągle pozostają zniewoleni nieuzasadnionym przymusem ekonomicznym. Od około 30 lat funkcjonuje narzucony światu przez USA neoliberalny model kapitalizmu. Jest to model rozwoju oparty o sztucznie wytwarzany popyt. Człowiek i jego praca stanowią w nim mało znaczący element gry rynkowej. Rynki finansowe decydują o wszystkim, a państwo jest jedynie stróżem kapitału i gwarantem działań niczym nie skrępowanych rynków finansowych. W efekcie postępuje koncentracja bogactwa w rękach spekulantów i handlarzy, czemu towarzyszy ubożenie społeczeństwa. Praca jest traktowana jak łatwo dostępny towar rynkowy, którego wartość trzeba minimalizować. Neoliberalny kapitalizm ogranicza przychody konsumentów, tak, że tracą oni zdolność do spłacania starych i zaciągania nowych kredytów w tym kredytów inwestycyjnych. Gospodarka kapitalistyczna napędzana kredytami przestała się rozwijać. Światowy system finansowy i walutowy stał się niewydolny. Upadek światowego kapitalizmu jest powstrzymywany przez interwencjonizm państwowy. Aby ratować system kapitalistyczny, państwa służące temu systemowi dokonują nacjonalizacji strat spowodowanych przez „wolny rynek” pozostawiając zyski w rękach prywatnych. Istniejący system finansowy i walutowy mogą więc jeszcze funkcjonować. Nie ulega jednak wątpliwości, że neoliberalny model kapitalizmu nie może być dłużej kontynuowany. Kapitalizm musi się zmienić. Świat wkracza w okres niestabilności gospodarczej, społecznej i politycznej. Społeczeństwa i Polski i Europy nie są jeszcze tego świadome. Nie mają też świadomości, że kapitalizm zbliżył się do granic swej dominacji, wyczerpał się i hamuje rozwój społeczny i gospodarczy świata. 53

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

Socjaliści muszą przedstawiać społeczeństwu faktyczny obraz rzeczywistości i wynikające z niego propozycje zmian. Im szybciej do świadomości społecznej dotrze, że załamanie kapitalizmu ma charakter systemowy, a nie cykliczny, tym szybciej i w Polsce i w Europie będą postępowały zmiany i budowa Europy Socjalnej. W podobnym systemowym kryzysie znajdował się kapitalizm przed II-gą wojną światową. W 1937 roku, w Programie radomskim PPS pisała:

Ustrój kapitalistyczny załamał się, przestał zaspokajać potrzeby społeczeństw. Olbrzymi wzrost sił wytwórczych, ciągły postęp techniczny idą w parze z rosnącą nędzą milionów, z olbrzymim bezrobociem, z ruiną wewnętrznych rynków spożycia. Kapitalizm monopolistyczny, uzależniając całe życie gospodarcze narodów od koncernów i trustów, poddanych z kolei wszechmocnej władzy kapitału finansowego, pogłębił i zaostrzył niesłychanie wszystkie sprzeczności tkwiące od początku u podstawy starego ustroju. W łonie klas posiadających wyodrębniła się osobna warstwa oligarchii wielkokapitalistycznej, która przywłaszcza sobie znaczną część dochodu społecznego, a w pogoni za zyskami dodatkowymi - niszczy względny dobrobyt warstw pośrednich, spycha klasę robotniczą, szerokie rzesze włościaństwa, szerokie koła inteligencji pracującej poniżej minimalnego poziomu życiowego. Kapitał finansowy ma charakter wybitnie międzynarodowy. Opanowując gospodarczo kraje słabsze, wysysa z nich siły twórcze, wyzyskuje ich zasoby i bogactwa naturalne bez planu i bez myśli o jutrze. Fala anarchii gospodarczej zalewa świat. Powstała przepaść pomiędzy wytwórczością, a podziałem dóbr. Potrzeby ludzkie nie decydują wcale ani o produkcji, ani o zbycie. Wyjściem z kryzysu systemu kapitalistycznego 70 lat temu była wojna światowa. Nie możemy dopuścić do powtórki z historii. *** Świat zmienia się w kierunku wielobiegunowości politycznej i gospodarczej, co stwarza możliwość różnych dróg rozwoju także Polsce i Europie. Daje to także możliwość powstania rozwiązań uniwersalnych. Alternatywą jest wielka wojna o zachowanie dominacji przez system zachodni. *** Obecny kryzys przyspieszyła neoliberalna doktryna o ograniczaniu funkcji państwa, w tym funkcji kontroli i zarządzania gospodarką i sektorem finansowym. Już wiadomo, że albo rynki będą pod społeczną kontrolą albo przejmą je spekulanci i lichwiarze. Potrzebne też są międzynarodowe reguły funkcjonowania kapitału finansowego.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Chcemy odrzucenia różnych mitów i fałszywych zasad, które ciążą na świadomości społecznej i służą do rozbrojenia ruchów lewicowych. Odrzucamy fałszywe, antyspołeczne doktryny rządzących w Polsce i Europie neoliberałów: − − − −

o rozwoju gospodarczym ma decydować „wolny rynek”, gospodarka prywatna jest „najefektywniejsza”, rozwój zależy od prywatnej przedsiębiorczości, kto sobie nie radzi, ten jest sam sobie winien.

Dwadzieścia lat deregulacji rynków, prywatyzacji i liberalizacji handlu doprowadziło do załamania istniejącego systemu gospodarczego. Dwadzieścia lat pogardy dla dobra wspólnego i solidarności społecznej przyniosło biedę i wykluczenie. Dlatego neoliberalne elity rządzące Polską i Europą w tym czasie muszą być odsunięte od władzy! Chcemy Polski i Europy demokratycznej, w której władzę sprawuje społeczeństwo w interesie społecznym. Nie chcemy „demokracji”, w której władza należy do oligarchii kapitałowych i służy ich interesom. Trzeba ujawniać trwały antagonizm pomiędzy kapitałem a pracą! Chcemy aby demokracja, która służy potrzebom i interesom społecznym obejmowała także sferę działalności gospodarczej. Chcemy Polski i Europy bez zniewolenia ekonomicznego. Praca ma być prawem i obowiązkiem, a bogactwo, które tworzy praca powinno należeć do tych, którzy je wytworzyli. System, który tego nie zapewnia jest niesprawiedliwy, niedemokratyczny i pozostawia ludzi w trwałym zniewoleniu ekonomicznym. Chcemy aby Polska i kraje tworzące Wspólnotę Europejską kierowały się dobrem wspólnym, a nie interesem warstw posiadających czy egoizmem jednostek. Chcemy demokracji medialnej. Środki masowego przekazu należą do warstw posiadających i służą do utrzymania ich dominacji. Miast pełnić funkcje informacyjne, edukacyjne i kulturowe zajmują się komercyjną reklamą i politycznym marketingiem . Tylko media publiczne i społeczne – bez wpływu politycznego grup rządzących − mogą zapewnić obywatelom dostęp do rzetelnej informacji, wiedzy i kultury. Bez socjotechnicznych manipulacji grup interesu politycznego i ekonomicznego. *** Rozwój nauki i techniki umożliwił powstanie współczesnej cywilizacji. We współczesnej Europie możliwy jest powszechny dobrobyt, a tym bardziej zapewnienie wszystkim obywatelom bezpieczeństwa socjalnego wraz z opieką zdrowotną i dostępem do edukacji uniwersyteckiej. Nierówności społeczne i ekonomiczne, które zamiast maleć stale się pogłębiają są spowodowane przez panujący system, w którym bogaci się bogacą, a biedni biednieją. Chcemy uspołeczniania własności w gospodarce. Przebudowa struktury własności nie zawsze musi oznaczać tradycyjną nacjonalizację, a więc oddanie gospodarki we władanie administracji państwowej. W tej sprawie przywołujemy propozycje zawarte w Programie Radomskim PPS: Zasadą naczelną organizacyjną planu przebudowy musi być udział 55

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 wszystkich zorganizowanych i twórczych sił społeczeństwa pracującego i odrzucenie dotychczasowych form upaństwowienia warsztatów produkcji jako form uzależnienia mas robotniczych od aparatu urzędniczego państwa, a w konsekwencji nowego ujarzmienia i wyzysku. Uspołecznienie gospodarki, poza koniecznymi przypadkami nacjonalizacji powinno polegać na jej uspółdzielczaniu i komunalizacji. Należy porzucić politykę likwidacji spółdzielczość wytwórczej, spożywców i mieszkaniowej, grabieży jej majątku i przekształcania jej w spółki prawa handlowego. Uspołecznieniu własności musi towarzyszyć uspołecznienie zarządzania. Nie chcemy państwowego kapitalizmu. *** Chcemy rozwijać wspólnotę państw europejskich, we wspólnym interesie i dla wspólnego dobra, na zasadzie współpracy i współdziałania, zamiast prowadzenia rywalizacji i konkurencji. Taka Europa jest możliwa ale ją trzeba wywalczyć. Polityka Unii Europejskiej w wielu podstawowych sprawach jest niedemokratyczna i antyspołeczna. Traktat Lizboński został opracowany przez neoliberalne elity − jako propozycja bezalternatywna – i odzwierciedla interesy warstw posiadających. Dlatego Unia Europejska znalazła się na rozdrożu: albo będzie umacniać kapitalizm i kryzys ekonomiczny, albo będzie dążyć do przekształcenia Europy w obszar zrównoważonego rozwoju i sprawiedliwości społecznej. Wraz z europejską lewicą chcemy Europy pokojowej i obywatelskiej, gdzie gospodarki są społecznie i ekonomicznie zrównoważone, a rozwój odbywa się na bazie demokracji i solidarności społecznej. Europa w większości składa się z państw o charakterze narodowym. Każde z tych państw ma prawo i obowiązek bronić interesów państwa i jego obywateli, bronić swojej suwerenności i racji stanu. Wspólnota europejska jest projektem, który ma ograniczać niezależność państw członkowskich na rzecz wspólnego dobra. Nie należy jednak ograniczać naszej suwerenności dla umocnienia dominacji kapitału w Polsce. Traktujemy nierozerwalnie walkę o niepodległość Polski z walką o sprawiedliwość społeczną. Nie pojmujemy niepodległości jako bezwzględnej dominacji większości nad mniejszością. Niepodległość wiążemy nierozerwalnie z demokracją, a więc z poszanowaniem praw mniejszości etnicznych i kulturowych. *** Współczesna cywilizacja europejska bardzo uzależnia każdą/każdego z nas od funkcjonowania całego społeczeństwa, ale nasza działalność też ma wpływ na całe społeczeństwo. Brak wody, energii elektrycznej czy ogrzewania paraliżuje całe miasta. Z kolei błąd, nieuwaga czy niekompetencja w wykonywanej pracy każdej/każdego z nas może powodować problemy czy nieszczęścia dla wielu ludzi. Dlatego współczesne społeczeństwo aby przetrwać i rozwijać się musi dbać o wspólne dobro. Musi organizować się dla zaspokajania wspólnych potrzeb i dążeń. Poczynając od społeczności lokalnych, przez struktury państw narodowych do wspólnoty europejskiej.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Szczególna rola przypada instytucji państwa, bo tylko ono może wykonywać demokratycznie wyrażoną wolę społeczeństwa. Obywatele uznają i akceptują prawo i władzę państwa. Jednak chcą aby ich państwo było opiekuńcze, a prawo sprawiedliwe. Przez minione 20 lat neoliberałowie ograniczali zadania państwa i demolowali jego funkcje społeczne. Władzę gospodarczą przekazali prywatnemu kapitałowi. Ten proces trzeba szybko odwrócić. Dlatego postulujemy: − prowadzenie przez państwo polityki gospodarczej i społecznej przy zapewnieniu instrumentów umożliwiających jej realizację, − renacjonalizację i uspołecznienie sektora bankowego i sektora ubezpieczeń, uspołecznienie infrastruktury gospodarczej, − renacjonalizację i nacjonalizację tych dziedzin przemysłu, które stanowią o bezpieczeństwie państwa i społeczeństwa, − obrót finansowy i rynki regulowane przez państwo, a nie przez spekulantów. *** Propagowany jest egoistyczny indywidualizm i konsumpcjonizm. Jednak w świadomości społeczeństwa silne jest dążenie do równości i solidarności społecznej, do sprawiedliwych stosunków społecznych i gospodarczych. Te wartości moralne naszego społeczeństwa stanowią podstawę przekonania, że będzie Socjalna Polska i Socjalna Europa. *** Chcemy, aby Polska i cała wspólnota europejska zaczęły zmierzać do demokratycznego socjalizmu. Socjalizm powstał jako alternatywa dla kapitalizmu. Socjalizm to ideologia, to system humanistycznych wartości, które kształtowały się na przestrzeni dziejów. Socjalizm wyrósł z dążenia do godnego życia w sprawiedliwym społeczeństwie. Socjalizm wyrastał z chrześcijańskiej miłości do bliźniego i z idei „Wolności, Równości i Solidarności”. Socjalizm jest zaprzeczeniem zniewolenia ekonomicznego, nierówności i egoizmu − immanentnych cech kapitalizmu. Socjalizm to także system − ustrój oparty na wartościach socjalizmu, w którym władza należy do społeczeństwa i jest sprawowana w jego interesie: realizuje dążenie do sprawiedliwości społecznej. Ideologia socjalizmu, socjalistyczny system wartości nie jest poddawany publicznej krytyce. Jest zbyt szlachetny, humanistyczny i uniwersalny by ta krytyka się powiodła. Tylko egoistyczne jednostki i aspołeczne grupy zawsze będą zniechęcać do socjalizmu i jego wartości. Były i są prowadzone próby budowania ustroju socjalistycznego w różnych krajach, w różnych warunkach społeczno-ekonomicznych, kulturowych i geograficznych. Są doświadczenia i wnioski. Najważniejszy wniosek brzmi: większość społeczeństwa musi świadomie wybrać socjalizm i odrzucić kapitalizm. 57

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Chcemy kształtować polski i europejski model ustroju socjalistycznego! *** Chcemy odbudowy polskiej i europejskiej lewicy społecznej. Lewicy jako reprezentanta interesów ludzi pracy i siły politycznej zdolnej do realizowania humanistycznej wizji rozwoju świata. Lewica przeżywa kryzys tożsamości i załamanie ideologiczne. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat lewica europejska sukcesywnie odstępowała od swoich ideałów i przyjmowała prawicowe antyspołeczne wartości prawicy. Utraciła bazę społeczną bo nie proponuje − alternatywnej dla panującej rzeczywistości – wizji lepszego, sprawiedliwszego świata. Przestała organizować ludzi pracy do walki z kapitałem. Świat pracy jest dziś rozproszony, bez organizacji i przywództwa − bez wiary i nadziei na lepszą przyszłość. Lewica musi podjąć swoje fundamentalne zadanie – budować lepszy, sprawiedliwy świat. Wpisać na sztandary tradycyjne hasła wolności, równości i solidarności. Przedstawiać wizję świata bez wojen i bez wyzysku. Lewica musi organizować społeczeństwo do walki o lepszy, sprawiedliwy świat. *** Proponujemy porozumienie programowe organizacji, stowarzyszeń i związków stanowiących lewicę społeczną. Wspólne określenie celów i zadań lewicowych związków zawodowych, partii i organizacji społecznych powinno zapoczątkować wspólną pracę i walkę o ich zrealizowanie.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

UCHWAŁA RN PPS W SPR. POSTĘPUJĄCEJ KLERYKALIZACJI ŻYCIA PUBLICZNEGO W POLSCE Warszawa, 19 grudnia 2009 roku

Polska Partia Socjalistyczna wyraża swoje zaniepokojenie postępującą klerykalizacją życia publicznego w Polsce. Do istniejących przywilejów majątkowych i podatkowych kościoła katolickiego Trybunał Konstytucyjny, po wprowadzeniu religii katolickiej do szkół i przedszkoli oraz powszechnie stosowanej praktyki finansowania budownictwa sakralnego ze środków publicznych, dołożył legalizację zasady liczenia ocen z religii katolickiej do średniej ocen w szkołach i finansowania szkolnictwa wyższego kościoła katolickiego z budżetu państwa. Jest to krok we kierunku uznania religii katolickiej za religię państwową. PPS stoi na stanowisku, że miarą jakości demokracji w państwie jest nie tylko poszanowanie praw większości, ale także respektowanie praw mniejszości etnicznych, religijnych, kulturowych i obyczajowych. W tym zakresie RP ma jeszcze wiele do zrobienia. Nie jesteśmy przeciwnikami religii, żadnej religii. Jesteśmy za świeckim charakterem i neutralnością światopoglądową RP przy ścisłym stosowaniu zasady, że sprawy światopoglądu i sumienia są sprawą indywidualnej oceny i wyboru każdego obywatela RP. W obecnej sytuacji trudno jest mówić nie tylko o neutralności światopoglądowej państwa, ale nawet o respektowaniu jego autonomii przez kościół katolicki. Jeśli jednak, jak twierdzi większość członków Trybunału, jego stanowisko wynika rzeczywiście z konieczności stosowania obowiązujących zapisów Konkordatu, oznacza to, że Konkordat należy zrewidować i dostosować do zasad państwa świeckiego. Do działań w tym kierunku wzywamy wszystkie prawdziwie demokratyczne siły polityczne i społeczne oraz obywatelki i obywateli RP niezależnie od ich przekonań religijnych, światopoglądowych i politycznych.

Rada Naczelna Polskiej Partii Socjalistycznej

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

CELE I ZADANIA POLSKIEJ LEWICY (PODSTAWOWE ZAŁOŻENIA) Materiał do dyskusji programowej 1 maja 2010 roku

Lewica to siły polityczne i społeczne, które reprezentują dobro wspólne, interes społeczny. Dobro wspólne jest udziałem każdego, kto do wspólnoty należy, bo „w szczęściu wszystkiego są wszystkich cele”. Lewica kieruje się wartościami, które łączą ludzi. Popiera to, co buduje wspólnotę obywateli i poczucie przynależności do wspólnoty ogólnoludzkiej. Lewica wyraża poszanowanie godności i wolności człowieka. Ma na celu jego dobro, potrzeby, a w życiu społecznym pełnię praw człowieka i obywatela. Cele i wartości, które konstytuują Lewicę, tradycyjnie są wyrażane jako „wolność, równość, braterstwo”. Wolność człowieka ma być ograniczona jedynie wolnością innych i poszanowaniem środowiska naturalnego. Lewica dąży do uświadamiania społeczeństwu, że głównym źródłem zniewolenia ekonomicznego, braku możliwości korzystania z praw człowieka i obywatela, nienawiści między ludźmi − jest dominacja prywatnej własności kapitału. Prywatny kapitał, który nie jest wynikiem własnej pracy, zwykle jest źródłem niesprawiedliwości społecznej. Zjawisko ekonomiczne jakim jest rynek w gospodarce towarowej, jest wykorzystywane jako instrument do rozwoju warstwy posiadającej – kosztem reszty społeczeństwa. Lewica dąży do uspołecznienia bogactw natury i bogactw wytworzonych przez ludzi na przestrzeni dziejów. Ludzki egoizm, pycha, chęć dominacji nad innymi to przyczyny powstawania nierówności i niesprawiedliwych stosunków między ludźmi. Lewica walczy z egoizmem jednostek i grup interesów. W XX wieku narody wybiły się na niepodległość i powstały państwa narodowe. Lewica dąży do braterstwa ludzi i braterstwa narodów. Lewica walczy z dominacją człowieka nad człowiekiem i walczy z dominacją jednych narodów nad innymi. Ważnym dobrem wspólnym jest współczesne państwo. Państwo, w którym rządzi świadomy swych potrzeb i dążeń lud − czyli państwo demokratyczne. Państwo, które stanowi i stosuje prawo w interesie społecznym. Państwo – gwarant praw i obowiązków obywatela. Z kościołem oddzielonym od państwa.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Obowiązujący w państwie system społeczno-gospodarczy decyduje, czy rzeczywiście realizuje się ludowładztwo, czy też za fasadą papierowych zapisów władza i bogactwo należą do grupy czy warstwy uprzywilejowanej. Praca tworzy bogactwo. Dlatego podstawą systemu są stosunki własnościowe. W demokracji bogactwo tworzone przez lud powinno do ludu należeć i lud powinien nim dysponować. Do tego dąży demokratyczna Lewica. W Polsce, jak i w wielu państwach, które deklarują, że są demokratyczne, system gospodarczy opiera się na własności prywatnej, a własność społeczna jest doktrynalnie niszczona. Lewica nie może tego akceptować. W państwie jest miejsce i potrzeba występowania wszystkich form własności. Wyjaśniał to nawet papież Jan XXIII, wskazując, że własność państwowa i społeczna są zgodne z katolickim prawem naturalnym. Wolność jednostki − szczególnie w sferze politycznej, społecznej, artystycznej, światopoglądowej − jest celem lewicy. Dlatego trzeba stwarzać warunki, aby obywatele mogli korzystać z zapisanych w Konstytucji praw i wolności. Inaczej wygląda sprawa z wolnością w sferze gospodarczej, a szczególnie z „wolnym rynkiem”. Rynek jest realnym zjawiskiem ekonomicznym, a nie modelem teoretycznym i jak wskazuje historia, a potwierdzają wydarzenia bieżące, rynek jest terenem gier i spekulacji, które powodują, że bogaci się bogacą, a biedni biednieją. Jest to sprzeczne z interesem społecznym. Lewica nie pozostawia gospodarki wyłącznie prywatnym posiadaczom kapitału i „wolnemu rynkowi”. Gospodarka i rynek muszą podlegać kontroli i interwencji państwa. Celem lewicy jest zrealizowanie zapisów konstytucji, stanowiących, że „RP jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej” i określających „ekonomiczne, socjalne i kulturalne” prawa obywateli. Nie jest to możliwe dopóki gospodarką rządzi „niewidzialna ręka rynku”, którą kierują oligarchie kapitałowe. Lewica buduje Polskę socjalną, w której wzrost dobrobytu będzie udziałem całego społeczeństwa. Rozwój gospodarczy zapewnia, że wszyscy zdolni do pracy mogą być zatrudnieni. Prawo do pracy i godziwej zapłaty jest prawem każdego obywatela. Państwo przez powszechne systemy opieki zdrowotnej, edukacji i zabezpieczenia emerytalnego zapewnia bezpieczeństwo socjalne wszystkim obywatelom. Współczesny poziom rozwoju sił wytwórczych w Polsce umożliwia państwu realizację jego funkcji opiekuńczych. Państwo musi jednak rozwijać swoją gospodarkę i te instytucje i struktury gospodarcze, które są niezbędne do właściwego funkcjonowania życia społecznego i gospodarczego. Lewica proponuje alternatywny model ustroju społeczno-ekonomicznego i wskazuje realne sposoby jego urzeczywistnienia. Lewica powinna przewodzić buntowi społecznemu gdyby do niego musiało dojść. ZADANIA POLSKIEJ LEWICY I. Polska Lewica walczy o Polskę demokratyczną i sprawiedliwą. O Polskę, w której władzę sprawuje polski lud w interesie całego społeczeństwa. O Polskę, w której naczelną zasadą jest dążenie do sprawiedliwych stosunków społecznych. 61

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 O Polskę, której bogactwa należą do ludu i służą podnoszeniu dobrobytu całego społeczeństwa. O Polskę suwerenną ekonomicznie i politycznie. II. Polska Lewica reprezentuje interesy społeczeństwa, w odróżnieniu od prawicy, która reprezentuje interesy warstw uprzywilejowanych. III. Polska Lewica kieruje się nieprzemijającymi, wartościami moralnymi, które są dziedzictwem kultury ogólnoludzkiej, a uznaje je także chrześcijaństwo i inne wielkie religie świata. IV. Polska Lewica głosi prawdę w opisywaniu i wyjaśnianiu naszej rzeczywistości: − prawdę o „rynku”

Rynek pojawił się wraz z gospodarką towarową. Istnieje we wszystkich cywilizacjach od tysięcy lat. Jest potrzebny. Jednak w operacjach rynkowych uczestniczą także partnerzy nieuczciwi: oszuści i spekulanci. Dlatego operacje rynkowe muszą podlegać określonym zasadom i społecznej kontroli. „Niewidzialna ręka rynku” to ręka spekulanta i gracza. − prawdę o kapitalizmie i „gospodarce rynkowej”

Kapitalizm to system społeczno-ekonomiczny, który umożliwia osobom fizycznym gromadzenie wielkiego bogactwa - w wyniku operacji rynkowych, a państwo gwarantuje im wszelkie prawa własności do tego bogactwa. Dysponenci wielkiego bogactwa skutecznie dbają o to aby władze państw służyły ich interesom i gwarantowały ich prawo własności. W krajach kapitalistycznych demokracja nie obejmuje sfery własności i gospodarki. Kapitalizm cechuje niesprawiedliwy podział bogactwa i bezrobocie. Jest w swej istocie cywilizacją nierówności. Odrzuca zasady demokracji i sprawiedliwości społecznej. Współczesny kapitalizm finansowy jest w kryzysie systemowym. Spekulacje finansowe doprowadziły do bankructwa wielkich organizacji finansowych i gospodarczych. Ich zobowiązania przejęły państwa. Ale kryzys systemu trwa. Wiele wskazuje na to, że bez dalszej interwencji państw kryzys będzie się pogłębiał powodując nieobliczalne skutki społeczne i polityczne. Kapitalizm jest określany jako „gospodarka rynkowa” lub jako „gospodarka wolnorynkowa”. Kapitaliści domagają się, aby rynek był „wolny” i funkcjonował bez interwencjonizmu państwowego. Uprzejmie przyjmują pomoc państw – liczoną, jak ostatnio, w setkach miliardów dolarów – i trudno im się dziwić. Dziwić może tylko bierność społeczeństw, które jeszcze akceptują kapitalistyczną rzeczywistość. „Wolny rynek” i „święte prawo własności prywatnej” to fundamenty kapitalizmu. Te wolności przyznane jednostkom są źródłem zniewolenia i wyzysku większości społeczeństwa. - prawdę o transformacji ustrojowej

Realizacja planu Balcerowicza zwana terapią szokową rozpoczęła w Polsce okres masowego i permanentnego bezrobocia, rosnących dysproporcji dochodowych i demontaż państwa opiekuńczego. Wprowadzono kapitalizm. Uwłaszczenie się działaczy różnych opcji politycznych i menadżerów na majątku społecznym utworzyło warstwę 62

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 kapitalistów. Społeczeństwo zostało wywłaszczone z posiadanego bogactwa i odsunięte od zarządzania gospodarką. Produkcja mierzona w wielkościach fizycznych spadła i nie wróciła do wielkości osiąganych przed reformą. Jednym z mierzalnych rezultatów wprowadzenia kapitalizmu w Polsce to 2 miliony bezrobotnych, którzy wyemigrowali i 2 miliony bezrobotnych w kraju. − prawdę i obiektywizm w opisywaniu historii

Historię Polski XX w. można opisywać w różnych aspektach. Nie można jednak pomijać wydarzeń kluczowych dla losów narodu. Niezależnie od okoliczności, w 1944 roku powstało − uznane przez cały świat - państwo polskie. Polska odrodziła się w bezpiecznych granicach, a ludzie dostali ziemię i pracę. Stworzono wówczas systemy powszechnych ubezpieczeń zdrowotnych i emerytalnych. Edukacja stała się powszechnie dostępna i bezpłatna. Gospodarka służyła potrzebom społeczeństwa. Można dyskutować o efektywności systemu ekonomicznego PRL, ale pozostanie faktem, że polska gospodarka w 1978 roku była dziesiątą co do wielkości na świecie, a ludzie żyli w godziwych warunkach socjalnych. Dziś Polska jest być może dwudziestą gospodarką światową, a znaczna część społeczeństwa żyje w biedzie, w wykluczeniu społecznym i ekonomicznym. V. Polska Lewica krytykuje siły rządzące Polską, ponieważ reprezentują interesy polskiego i międzynarodowego kapitału VI. Polska Lewica proponuje zmiany w obowiązującym systemie społeczno-gospodarczym, a w szczególności zapewnienie równoprawności wszystkich sektorów własności: państwowej, komunalnej, spółdzielczej i prywatnej. Domaga się nadania wysokiej rangi celom socjalnym w polityce gospodarczej państwa, które powinno kierować się zasadami solidarności społecznej.

Solidarność społeczna wymaga zróżnicowania podatkowego bogatych i biednych. Wymaga odzyskania własności społecznej utraconej w wyniku prywatyzacji i zakończenia tego procederu. VII. Polska Lewica walczy o lewicową świadomość społeczną.

Po terapiach szokowych jakie przeszli i przechodzą Polska i Polacy, w wyniku zmasowanej prawicowej indoktrynacji medialnej, znaczna część społeczeństwa nie widzi alternatywy dla kapitalizmu. O zmianę tej świadomości ma walczyć lewica. VIII. Polska Lewica mobilizuje i organizuje społeczeństwo do walki o demokrację i sprawiedliwość społeczną. IX. Polska Lewica współdziała z siłami politycznym i ruchami społecznymi w innych krajach, które dążą do demokracji i sprawiedliwości społecznej. 63

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

X. Polska Lewica uczestniczy w ruchach społecznych i politycznych, które dążą do rozwiązywania problemów globalnych, problemów dotyczących dalszego losu ludzkości. *** Parlamentarne siły polityczne, które od dwudziestu lat występują w Polsce jako „lewica” akceptują kapitalizm. Jest gorzej. Siły te aktywnie utrwalają kapitalizm w jego brutalnym, neoliberalnym wydaniu. Nie reprezentują interesów społeczeństwa. W efekcie utraciły społeczne zaufanie i poparcie. Potrzebna jest dyskusja programowa i porozumienie programowe sił społecznych i politycznych, które chcą tworzyć Lewicę − wyrazicielkę interesów, potrzeb i dążeń społeczeństwa. Przedstawiane opracowanie ma inicjować dyskusję programową.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010

SOCJALISTYCZNA ALTERNATYWA (DLA DOBRA WSPÓLNEGO I DLA DOBRA KAŻDEGO) STANOWISKO PPS W DYSKUSJI POLITYCZNEJ przyjęte przez Radę Naczelną na posiedzeniu w dniu 11 grudnia 2010 roku

Rozpadł się „związek sowiecki”. System kapitalistyczny zwany „gospodarką wolnorynkową” nie miał przeciwnika. Globalny kapitalizm – z USA jako hegemonem – objął panowanie nad światem. Minęło 20 lat. USA i Europa są zadłużone na tysiące miliardów dolarów i stały się rynkiem zbytu dla państw rozwijających się. System kapitalistyczny nie wykazał zdolności do samoregulacji w skali globalnej. Narastają sprzeczności ekonomiczne, społeczne i polityczne. Mamy systemowy kryzys kapitalizmu. Co trzeba zmienić? Jaka jest alternatywa dla kapitalizmu? 1. Świat współczesny W ostatnich dziesięcioleciach, rozwój nauki i techniki jest główną siłą napędową rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego na całym świecie. Nauka i technika tworzą nowe możliwości i potrzeby i umożliwiają ich zaspokojenie. Ilustruje to upowszechnienie telefonu osobistegokomórkowego. Trzydzieści lat temu telefon osobisty był w sferze fikcji naukowej. Dziś jest w użytkowaniu półtora miliarda ludzi. Trzeba mieć nadzieję, że w nadchodzących latach nauka i technika w dalszym ciągu będą napędzać rozwój cywilizacyjny i rozwój światowej gospodarki. Pamiętamy, że w XIX i XX wieku, kapitalistyczny „zachód”, rozwijał się tocząc wojny kolonialne o dostęp do surowców i o rynki zbytu. Dziś wojny kolonialne w takiej formie jak w przeszłości nie są już możliwe. Współczesny świat stał się wielobiegunowy. Dominacja militarna, technologiczna i kapitałowa „zachodu” nie jest już taka oczywista. Jednak walka o dostęp do surowców i o rynki zbytu trwa i wyraźnie się zaostrza. Można mieć nadzieję, że „zachód” - w desperacji – nie będzie szukał przewagi w tej walce stosując na większą skalę rozwiązania militarne. Dwa lata temu nastąpił upadek amerykańskiego systemu kredytów hipotecznych. Był wynikiem spekulacji i pogoni banków za zwiększeniem zysków. Od tego czasu trwa kryzys amerykańskiego i światowego systemu finansowego, którego skutki mogą być katastrofalne dla całej gospodarki światowej. Ogromna liczba „złych” kredytów w gospodarce światowej dotyczy też kredytów zaciągniętych przez państwa. W warunkach systemu 65

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 kapitalistycznego, posiadacze kapitału dążą do podporządkowania swoim interesom polityki ekonomicznej, a więc i polityki społecznej państw. Oznacza to, że ratowanie banków i innych instytucji finansowych ma się odbywać kosztem obniżenia stopy życiowej społeczeństw. Kapitalizm w wydaniu amerykańskim i europejskim znalazł się w kryzysie systemowym. „Wolność rynkowa” w działalności prywatnych instytucji finansowych doprowadziła do bankructwa wielu z nich i zagroziła światowemu systemowi walutowemu. Upadek Związku Radzieckiego i „bloku wschodniego” został uznany za ostateczny koniec poszukiwania alternatywy dla kapitalizmu. Stany Zjednoczone jako jedyne supermocarstwo miały dominować na świecie. Ogłaszano koniec historii. Korzystając ze swej pozycji, Stany Zjednoczone zaczęły narzucać światu bardzo brutalną wersję kapitalizmu określaną jako „neoliberalizm”. Neoliberalny kapitalizm zakłada pełną prywatyzację wszystkiego, państwo sprowadza do „nocnego stróża kapitału”, a los „wolnego człowieka” uzależnia od jego „przedsiębiorczości”. O wszystkim decyduje „wolny rynek”. Neoliberalizm zdewastował gospodarki państw dawnego „bloku wschodniego”, państw Ameryki Południowej i wielu innych krajów. Po dwudziestu latach neoliberalizmu, „wolny rynek” uderzył jak bumerang w gospodarkę i społeczeństwo Stanów Zjednoczonych. Dziś USA mają tysiące miliardów dolarów długów zagranicznych, a co piąty Amerykanin żyje w biedzie. Nie notowany w historii interwencjonizm państwowy rządu amerykańskiego zahamował lawinę bankructw banków i wielkich korporacji amerykańskich, zatrzymał wybuch wielkiego światowego kryzysu gospodarczego. Konieczność interwencjonizmu państwowego na tak wielką skalę w USA jest ostatecznym dowodem na fałsz głoszony przez siły popierające „wolny rynek” i „gospodarkę wolnorynkową”, że kapitalizm to samoregulujący się system. W ostatnich dziesięcioleciach nastąpiła radykalna zmiana międzynarodowego podziału pracy i zatrudnienia na świecie. Pracy i wynikającego z niej zatrudnienia przybywa w Azji, a gwałtownie ubywa jej w USA i Europie. Międzynarodowa konkurencja pomiędzy wytwórcami zamienia się w niebezpieczną konkurencję pomiędzy gospodarkami państw-narodów. Postają warunki do odradzania się nacjonalizmów wspieranych przez ruchy religijne. W przypadku Unii Europejskiej, jeśli kraje członkowskie wspólnie i solidarnie nie będą bronić społeczeństwa przed skutkami rosnącego kryzysu systemu kapitalistycznego, a państwa silniejsze nie pomogą słabszym, to Unia się rozpadnie. Gospodarki USA, Japonii i krajów Unii Europejskiej są w recesji. Społeczeństwa tych krajów są zagrożone utratą pracy lub obniżeniem wynagrodzeń, są też zadłużone. Nie generują wzrostu popytu. Maleje popyt na wyroby i usługi z tych krajów na rynkach zagranicznych bo są coraz mniej konkurencyjne. Malejący popyt wygasza produkcję. Rozwijają się gospodarki takich państw jak Chiny, Indie i Brazylia. Są to państwa, które oparły się neoliberalnemu kapitalizmowi rujnującemu USA i państwa Unii Europejskiej. Są to państwa wystarczająco duże aby rozwijać się w oparciu o własne zasoby ludzkie i materialne. Państwa te szukają także własnych rozwiązań w kształtowaniu swoich systemów społeczno-ekonomicznych Ubywa surowców nieodnawialnych, ludzie niszczą środowisko naturalne, następują niekorzystne zmiany klimatu na Ziemi. Wszyscy to wiedzą i nad tym ubolewają. Środki na przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom jakie towarzyszą rozwojowi współczesnej 66

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 cywilizacji technicznej mogą i powinny pochodzić od korporacji prowadzących niszczycielską i trucicielską działalność oraz od państw korzystających z ich działalności. Państwa przeznaczają na te cele niewiele środków. W systemie kapitalistycznym podejmowane są tylko działania, które generują zysk dla posiadaczy kapitału. Działalność na rzecz środowiska naturalnego jest kosztem, dlatego korporacje z własnej woli nie naprawiają szkód jakie wyrządzają środowisku. Ropa naftowa jest ważnym surowcem nieodnawialnym, a produkty z jej spalenia zatruwają środowisko. Przeciętny Chińczyk – wytwarzając znaczną produkcję eksportową - zużywa rocznie ok. 330 l ropy naftowej, a przeciętny Amerykanin ok. 4200 l. Można postawić retoryczne pytanie: który z nich powinien bardziej ograniczyć zużycie ropy naftowej i więcej świadczyć na ochronę środowiska? 2. Polska po 20-stu latach kapitalizmu Minęło 20 lat od wprowadzenia zmiany systemu społeczno-gospodarczego w Polsce: system określany jako „gospodarka planowa” został zastąpiony systemem określanym jako „gospodarka rynkowa”. Zmiana została wprowadzona „terapią szokową” według „planu Balcerowicza”. Zmiana systemu odbywała się „pod parasolem NZZ Solidarność”. „Terapii szokowej” nie wytrzymały całe gałęzie przemysłu. Likwidacji uległy m.in. przemysły: stoczniowy, włókienniczy, elektroniczny. Dawnego poziomu produkcji nie odzyskały m. in. górnictwo, hutnictwo, budownictwo. Ponad dwa miliony Polaków na stałe wyjechało zagranicę. Istotą zmiany systemu społeczno-gospodarczego − odbudowy kapitalizmu − jest prywatyzacja własności społecznej. Własność społeczna zarządzana przez państwo i samorządy lokalne jest doktrynalnie likwidowana, w myśl dogmatu, że tylko prywatny właściciel może nią dobrze zarządzać. Tysiące zakładów pracy, zatrudniających wcześniej miliony pracowników zostało przekazanych na własność prywatnym właścicielom – często za zupełnie symboliczną cenę. Postała warstwa polskich kapitalistów, ale większość majątku narodowego jest w posiadaniu zagranicznych właścicieli. Dotyczy to także banków – kapitału finansowego. Po 20-stu latach kapitalizmu w Polsce, można stwierdzić, że przemysł, handel i banki są zarządzane przez zagranicznych właścicieli, którzy kierują się swoimi interesami i dążą do maksymalizacji zysku z posiadanego w Polsce kapitału i zysk ten wywożą zagranicę. Jeśli nacjonalizacja gospodarki po 1945 roku miała charakter rewolucji, to prywatyzację gospodarki po 1990 roku należy określić jako kontrrewolucję. Społeczeństwo polskie zostało wywłaszczone z posiadanego majątku i pozbawione korzyści i zysków wynikających z jego posiadania. Powstaje pytanie: dlaczego to wszystko odbyło się bez protestów społecznych? Warto wymienić dwa powody: − wszystkie siły polityczne - prawica i lewica, związki zawodowe i kościół – poparły prywatyzację majątku narodowego. Znamienne jest stanowisko czołowego przywódcy polskiej socjaldemokracji: „klasa robotnicza wybrała kapitalizm”. A więc wszystkie siły polityczne nie organizowały protestów bo popierały proces niszczenia i wyprzedaży majątku narodowego;

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 − przez minione 20 lat nowi właściciele Polski byli na tyle roztropni, że nie zlikwidowali systemów zabezpieczeń społecznych stworzonych w okresie „realnego socjalizmu”. Mamy jeszcze – coraz gorzej funkcjonujące - powszechne systemy ochrony zdrowia, edukacji i emerytalny. Ich istnienie i funkcjonowanie zapewnia podstawowy poziom poczucia bezpieczeństwa socjalnego znacznej liczbie obywateli. Osłabia wolę wyrażania swoich protestów. Jest także inna kwestia: jaka część polskiego społeczeństwa ma świadomość, że została oszukana? Ruch społeczny, który zaczął się pod hasłem „socjalizm tak, wypaczenia nie”, doprowadził uczestników tego ruchu do życia w kapitalizmie. Są wywłaszczeni, zdani na własną „przedsiębiorczość” i pod słabnącą osłoną zabezpieczeń społecznych stworzonych jeszcze w PRL. Po latach PRL-owskiej „urawniłowki” Polska stała się krajem ogromnego rozwarstwienia materialnego. Rozwarstwienie materialne ilustruje stan oszczędności na kontach bankowych: 7% obywateli ma oszczędności ponad 100.000 złotych, ale 75% obywateli nie ma żadnych oszczędności na kontach bankowych. Można przyjąć, że 7% naszych rodaków ma jakieś poczucie bezpieczeństwa ekonomicznego, ale 75% żyje w stałym napięciu co przyniesie kolejny dzień, czy będzie co włożyć do przysłowiowego garnka. Miliony ludzi nie mają oszczędności, a mają długi zaciągnięte na zakup mieszkania czy sprzętów codziennego użytku. Od lat trwa radość z zakupów wytworów współczesnej techniki produkowanych głównie w Azji. Po ulicach jeżdżą miliony samochodów. Emeryci dostają należne im ustawowo emerytury. Powstaje odczucie, że jest przecież dobrze. Nie ma świadomości, nie odczuwa się, że państwo aby utrzymać istniejący stan dobrobytu zużyło wszystkie środki uzyskane z wyprzedaży kilku tysięcy zakładów przemysłowych, banków i innych przedsiębiorstw. Środki te zostały przejedzone. Nie ma świadomości, nie odczuwa się, że państwo aby utrzymać istniejący stan dobrobytu zadłużyło się już na ponad 740 miliardów złotych, co w przeliczeniu na obywatela wyniesie na koniec 2010 roku około 20 tysięcy złotych. Z różnych powodów państwo nie może dalej się zadłużać. Jest jeszcze trochę przedsiębiorstw państwowych do sprzedania i przejedzenia. Można sprzedawać lasy i bogactwa naturalne jakie kryje nasza ziemia. Ale to też niedługo się skończy. A kto ma spłacać zaciągnięte długi? Czy ci co nie mają nic na kontach bankowych, emeryci, czy ci, którzy przejęli majątek narodowy, bankierzy i ich najemnicy zarabiający wielokrotnie więcej niż wynosi średnie wynagrodzenie? Recepta rządzących Polską neoliberalnych dogmatyków z Balcerowiczem na czele jest prosta: sprywatyzować to co jeszcze jest własnością społeczną, w tym infrastrukturę społeczną (ochronę zdrowia, edukację, system emerytalny), a resztę wyciskać z tych, którzy już dziś nie mają oszczędności na kontach bankowych. W końcu lat siedemdziesiątych, wg statystyk ONZ-etowskich, poziom dobrobytu i jakości życia - mierzone nie tylko wysokością dochodu narodowego − sytuował Polskę na 15-20 pozycji na świecie. Dzisiaj ta pozycja jest znacznie, znacznie niższa. Polska zajmuje 41 miejsce. Polska jest członkiem Unii Europejskiej. Jest piątym co do wielkości i liczby ludności krajem Unii. Niestety politycznie, gospodarczo i kulturowo Polska stała się państwem

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 peryferyjnym w Europie. Nasz udział w polityce światowej wyraża się udziałem po stronie USA w wojnach w Iraku i Afganistanie. 3. Egoistyczne dążenia jednostki i własność prywatna − wyznaczniki systemu kapitalistycznego Są ludzie, którzy są gotowi pomnażać swoje bogactwo kosztem innych. To oni zatrzymują dla siebie część należności pracownika za wykonaną przez niego pracę. To oni w handlu działają według banalnej zasady: tanio kupić − drogo sprzedać, a zysk zatrzymać na własność. Ich cynizm i spryt są źródłem sukcesu czyli powiększania kapitału − ich prywatnej własności. To oni chcą kapitalizmu. Egoizm, pycha, brak poszanowania dla innego człowieka − to cechy ludzi, którzy chcą kapitalizmu. Żądza posiadania bogactwa i władzy nad innymi, jaka cechuje niektórych ludzi jest nienasycona i bezgraniczna. Dlatego w kapitalizmie własnością prywatną może być wszystko. Nie tylko wytwory ludzkiej pracy ale także lasy, góry i jeziora. To co jest na ziemi i pod ziemią. W USA ktoś komuś sprzedaje już działki na Księżycu. Dlatego fundamentem kapitalizmu jest „święte prawo własności prywatnej”. Do własności prywatnej dochodzi się w kapitalizmie w wyniku sukcesów w działalności na „wolnych rynkach”. Twórcy kapitalizmu zauważyli, że idea i mechanizm funkcjonowania rynku może być sprawnym instrumentem do tworzenia przymusu ekonomicznego i wyzysku. Historycznie, rynek dotyczył wymiany towarowej. W kapitalizmie powstały kolejne rynki: rynek pracy, rynek kapitału, a ostatnio także rynek informacji czy rynek organów do transplantacji. Od przeszło 200 lat „wolny rynek” jest podstawowym i skutecznym instrumentem przymusu ekonomicznego i wyzysku na świecie. Na przestrzeni lat coraz więcej dziedzin życia ulegało „urynkowieniu”. W warunkach neoliberalnego kapitalizmu wszystko miało być „urynkowione” i stać się własnością prywatną. Dopiero kryzys systemu kapitalistycznego jaki ogarnął świat zahamował to szaleństwo - chociaż w Polsce neoliberalni dogmatycy dalej prywatyzują i „urykowiają”. Ta ocena rynku nie dotyczy działalności rzemieślnika czy handlu na bazarze. Od tysięcy lat, tam gdzie występował podział pracy, pojawiał się rynek, na którym sprzedający i kupujący ustalali warunki kupna i sprzedaży, korzystne dla zainteresowanych. Towary i usługi były sprzedawane z udziałem lub bez udziału pośrednika. Istnienie i funkcjonowanie takiego, niejako naturalnego rynku było i jest uzasadnione i potrzebne. Zjawisko rynku jakie występuje w wymianie towarów i usług ma swoje miejsce i rolę. Nie można jednak akceptować wielkiego oszustwa jakim jest oddawanie losu ludzi i społeczeństw działaniu „niewidzialnej ręki rynku”. Zwolennicy kapitalizmu nazywają system ekonomiczny i społeczny oparty na prywatnej własności kapitału systemem „wolnorynkowym”. W funkcjonowanie „wolnego rynku” nikt nie ma prawa się wtrącać. Prezydent Obama działał na życzenie wielkiego kapitału, ale wykupując za państwowe pieniądze bankrutów, interweniował w działalność „wolnego rynku”, a więc naruszył fundamentalną zasadę kapitalizmu. Wg teoretyków kapitalizmu, Obama nie powinien interweniować i dopuścić do serii dalszych bankructw i dewaluacji dolara. Powinien dopuścić do światowego kryzysu nieporównywalnie większego, niż ten z lat dwudziestych XX 69

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 wieku. Ten przykład ilustruje utopijność liberalizmu gospodarczego, ideologii na jakiej chce się opierać kapitalizm. Jacek Kuroń postawił pytanie i na nie odpowiedział:

Czy utopia wolnego rynku doprowadziła ludzkość do pełnego szczęścia? Połowa bogactwa świata należy dziś do wielkich koncernów kontrolowanych przez kilkaset rodzin. Wciąż powiększa się dysproporcja między bogatymi i biednymi. Zwolennicy kapitalizmu „wolny rynek”, czyli liberalizm gospodarczy sprzedają w pakiecie z wolnościami obywatelskimi i demokracją. Nie proponują „wolności, równości i braterstwa”, proponują tylko „wolność” gospodarczą i obyczajową. Powstaje pytanie: czy ma być to wolność od przymusu ekonomicznego? wolność od wyzysku? Oczywiście, nie. W kapitalizmie ludzie pozostają zniewoleni walką o byt i systemowo są przedmiotem wyzysku. Za akceptację liberalizmu gospodarczego zwolennicy kapitalizmu popierają także demokrację. Powstaje pytanie: czym ma się wyrażać demokracja, czyli ludowładztwo w kapitalizmie, jeśli kapitał gospodarczy i kapitał finansowy do ludu nie należy i nie rządzi nim lud tylko „niewidzialna ręka rynku” czyli grupa właścicieli kapitału? W Polsce od 20 lat mamy liberalizm gospodarczy. Mamy swobody obyczajowe. Mamy demokrację jakiej życzą sobie zwolennicy kapitalizmu. Czy Polska rośnie w siłę, a ludzie żyją dostatnio? Prof. Maria Szyszkowska dokonała oceny okresu po transformacji ustrojowej:

Zmiany ustrojowe w 1989 r. nie przyniosły demokracji i poprawy bytu ludzi, ale degradację polityczno – gospodarczą i biedę na skalę masową. Staliśmy się kolonią bogatych państw i zamiast socjalizmu skierowanego na instytucjonalną pomoc człowiekowi, mamy krwiożerczy kapitalizm z milionami bezrobotnych. 4. Dobro społeczne i własność społeczna - wyznaczniki systemu socjalistycznego

Socjalizm jest ideologią społeczną opartą na ogólnoludzkich wartościach moralnych i etycznych. Z wartości moralnych socjalizmu wynika socjalistyczny ustrój społecznogospodarczy. Ustrój, który służy całemu społeczeństwu. Ustrój, który organizuje życie społeczeństwa ludzi wolnych, równych i żyjących w braterstwie. Socjalizm jest alternatywą kapitalizmu. W socjalizmie o kierunku działań decyduje dobro, interes społeczny. W kapitalizmie o kierunku działania decyduje egoizm - interes „jakiegoś człowieka”. W socjalizmie bogactwo, które powstaje ze wspólnej pracy i służy zaspokajaniu wspólnych potrzeb jest własnością społeczną. W kapitalizmie bogactwo to jest własnością „jakichś ludzi”. W socjalizmie można realizować demokrację – rządy ludu – bo lud jest właścicielem dóbr, które są w społecznym użytkowaniu i lud o nich decyduje kierując się interesem całego społeczeństwa. W kapitalizmie nie można realizować demokracji, bo lud nie dysponuje kapitałem. Władze państwowe i samorządowe wybierane w demokratycznych procedurach nie mają władzy nad kapitałem. Zwykle jest odwrotnie: kapitał kształtuje władze państwowe i samorządowe.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 Kapitalizm nie tylko jest ustrojem niesprawiedliwym i nieludzkim. Przy współczesnych możliwościach wytwórczych, możliwościach podejmowania wielkich, międzynarodowych inwestycji cywilizacyjnych kapitalizm jest hamulcem, przeszkodą w cywilizacyjnym rozwoju ludzkości. Dlatego też jest czas na jego alternatywę, na socjalizm. Poza Ameryką Północną i Europą ta świadomość wyraźnie dojrzewa. Państwa, pod naporem oczekiwań społecznych, coraz wyraźniej kierują się interesem obywateli i nie ulegają naciskom wielkiego kapitału. Od dawna wiadomo, że kapitalizm jako ustrój gospodarczy i społeczny, to ustrój wyzysku i niesprawiedliwości. Od dawna też formułowana jest jego alternatywa − socjalizm. Socjalizm wymaga zespolenia wysiłków dla osiągania wspólnych celów. Pięknie i poetycko sformułował to socjalista Adam Mickiewicz: w szczęściu wszystkiego są wszystkich cele. 5. Demokratyczne państwo – organizator życia społecznego i gospodarczego Cywilizacyjny rozwój ludzkości zmusza do poszukiwania odpowiednich form organizowania się społeczeństw. Od dawna społeczeństwa organizują się w państwa, które przyjmują różną formę i są różnych typów ze względu na wyznaczane stosunki społeczno-ekonomiczne. Współcześnie państwa organizują funkcjonowanie społeczeństw rozmieszczonych na całej naszej planecie. Ani ze strony społeczeństw, ani ze strony elit sprawujących władzę w państwach nie ma sygnałów, że państwo będące organizacją przymusową i organizacją polityczną można czy należy zastąpić innym sposobem organizowania się społeczeństw. Tak więc, należy stwierdzić, że w dającej się przewidzieć przyszłości państwo pozostanie organizatorem życia i władzą zwierzchnią dla ludzi zajmujących terytorium danego państwa. Takie są realia. Członkami ONZ są 192 państwa. Mają one wiele cech wspólnych. Różnią się jednak – często w sposób zasadniczy – sposobami i metodami sprawowania władzy, a także panującymi stosunkami społeczno-ekonomicznymi. Jakie powinno być współczesne państwo? W warunkach polskich, nie będzie sprzeciwów, jeśli stwierdzimy, że państwo to republika – rzecz pospolita, rzecz publiczna. Nie będzie też większych sprzeciwów jeśli stwierdzimy, że pożądane państwo to republika demokratyczna. Akceptację ma także liberalna demokracja, którą charakteryzują: wolne wybory, powszechne prawo kandydowania do władz, jawność stanowienia prawa, przestrzeganie praw człowieka. Problemem jest ustalenie, jaka jest władza demokratycznego państwa w sferze ekonomicznej. W demokracji kapitalistycznej − jaką mamy w Polsce - w sferze ekonomicznej rządzi „niewidzialna ręka rynku”, czyli rządzi kapitał. Demokracja to ustrój, w którym źródłem prawa i władzy jest wola większości obywateli − przy poszanowaniu praw i interesów mniejszości. We wszystkich sprawach. Ustrój ekonomiczny państwa też jest stanowiony wolą większości obywateli. Socjalistyczna alternatywa to demokratyczne państwo, w którym demokratycznie wybrana władza wykonuje wolę większości obywateli w sprawach społecznych i ekonomicznych.

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 6. Socjalistyczna alternatywa − kierunek działań lewicy Od upadku Związku Radzieckiego, muru berlińskiego i „urynkowienia” państw bloku wschodniego rozpoczął się triumf neoliberalnego kapitalizmu. Socjalizm stał się synonimem utopii i naiwności, a komunizm synonimem zbrodni. W Polsce tak jest do dzisiaj. I w Polsce i w Europie siły polityczne występujące jako lewica i posiadające reprezentację parlamentarną odstąpiły od krytyki kapitalizmu. Stało się jeszcze gorzej. Partie socjaldemokratyczne − występujące jako lewicowe − poparły neoliberalny kapitalizm. Nie tego oczekiwali wyborcy. W efekcie ze wstydem kończyli urzędowanie premierzy Blair, Schroeder, a w Polsce Miller. Do władzy doszła konserwatywna prawica. Poparcie kapitalizmu przez partie socjaldemokratyczne zburzyło tradycyjny podział polityczny na lewicę i prawicę. Lewica reprezentuje interesy ludzi żyjących ze swojej pracy, czyli przytłaczającą większość społeczeństwa. Prawica reprezentuje interesy warstw posiadających, czyli małej części społeczeństwa. Europejscy socjaldemokraci i polscy socjaldemokraci zdradzili swoich wyborców, a ludzie pracy utracili swoją reprezentację polityczną. Jaką lewicowość prezentuje obecna socjaldemokracja? Jest lewicowa w sferze obyczajowej i w obronie praw mniejszości. To za mało. Socjaldemokracja nie reprezentuje interesów społecznych w sprawach podstawowych, w sferze ekonomicznej i socjalnej. I w Polsce i w Europie jest potrzeba odbudowy lewicy − politycznej, społecznej i ekonomicznej reprezentacji interesów większości społeczeństwa. Lewica dąży do zmiany istniejących stosunków społecznych i ekonomicznych bo są niesprawiedliwe i oparte na wyzysku ludzi pracy. Lewica krytykuje kapitalizm. Lewica proponuje demokratyzację ustroju ekonomicznego i uspołecznienie własności, która służy społecznym potrzebom. Lewica reprezentuje interes państwa i narodu. Takie były dążenia lewicy sto lat temu i takie są dążenia lewicy obecnie. Pozostaną aktualne dopóki nie zostaną zrealizowane. Lewica proponuje zmiany w stosunkach społecznych i ekonomicznych, proponuje zmianę ustroju w kierunku uspołecznienia władzy, w kierunku demokracji. To kierunek na realizowanie socjalistycznej alternatywy dla kapitalizmu. Zmiany, które programowo proponuje lewica, muszą być wyraźnie sformułowane. To jest podstawowe zadanie lewicowych sił politycznych: określić z czym i o co walczy lewica? Trzeba wyjaśniać na czym polega różnica ideowa i polityczna pomiędzy lewicą i prawicą. Trzeba wyjaśniać, że PO z pozycji neoliberalnej prawicy, PiS z pozycji pseudo patriotycznej, konserwatywnej prawicy dążą do utrwalenia niesprawiedliwych stosunków własnościowych i systemu nierówności i wyzysku ludzi pracujących − bo taka jest prawda. Po określeniu swego ideowego i politycznego oblicza, lewica może podjąć pracę i walkę o pozyskanie społecznego poparcia i występować jako reprezentant społecznych potrzeb − społecznego interesu. Dziesiątki lat indoktrynacji propagandowej o wyższości kapitalizmu nad innymi formami ustrojowymi, o końcu historii i o panowaniu kapitalizmu po wsze czasy zrobiło swoje. Wielu utraciło nadzieję na to, że może być inaczej. Oddziaływanie mediów jest ogromne. Dlatego 72

MATERIAŁY POLITYCZNE PPS 2003-2010 lewica ma do wykonania wielką pracę: uwolnić świadomość ludzi od mitów i kłamstw na temat istniejących stosunków społecznych i ustroju społeczno-ekonomicznego. Lewica może tą pracę wykonać, bo ma broń stosowną do jej wykonania – głoszenie prawdy o rzeczywistości. Są sprawy wymagające pilnego podjęcia przez lewicę: − większość majątku narodowego jak fabryki i banki została już rozgrabiona, czyli „sprywatyzowana”. Rządzący Polską chcą dokończyć dzieła likwidacji własności narodowej. Chcą sprzedać wszystko co jeszcze do narodu należy − z lasami państwowymi włącznie; − rządzący Polską chcą „skomercjalizować” ochronę zdrowia, system emerytalny i system edukacji narodowej. Chcą skończyć z ciągle obowiązującą powszechnością ochrony zdrowia, systemu emerytalnego i edukacji; Wszystkie siły społeczne i polityczne, które głoszą, że działają dla dobra wspólnego − w interesie państwa i społeczeństwa − nie mogą być w tych sprawach obojętne. Nie mogą dopuścić do odebrania ludziom tego co jeszcze mają, tego co sobie wywalczyli i wypracowali. Działania prawicy są wrogie ludziom, państwu i narodowi – o tym musi mówić i to musi uświadamiać lewica.