CIRCULAIR BOUWEN Circulair bouwen, circulaire materialen… het zijn begrippen die je misschien wel al gehoord hebt. Ze worden de laatste jaren steeds vaker vernoemd en winnen almaar meer aan belang. Maar wat betekenen deze begrippen eigenlijk? En waarom is het belangrijk dat we ze begrijpen en toepassen?
van materialen. Door minder materialen te ontginnen en minder afval te creëren, putten we onze planeet minder uit. Circulair bouwen steunt op het principe van reduce – reuse – recycle en heeft als doel om kringlopen volledig te sluiten.(4)
Sinds de industrialisatie is onze huidige economie gebaseerd op een wegwerpeconomie.(1) Producten worden zo gemaakt dat ze na enkele jaren al kapot gaan en we weer iets nieuws kunnen kopen. Het is een lineair systeem waarin grondstoffen worden omgezet in producten en na gebruik volledig op de afvalberg belanden.(2) Dit fenomeen zien we ook in de bouwsector. Door veranderende maatschappelijke noden, strengere prestatie-eisen, technologische vernieuwingen… kan een gebouw na verschillende jaren zijn waarde en/of functie waarvoor het oorspronkelijk gebouwd is, verliezen. Gebouwen worden zo (deels) onderbenut, komen leeg te staan en worden uiteindelijk afgebroken en vervangen door een nieuwe constructie. Dit heeft als gevolg dat de bouwsector verantwoordelijk is voor 30-40% van de globale afvalproductie en voor 50% van de globale materiaalconsumptie.(3)
Reduce
Circulair bouwen steunt op het principe van reduce – reuse – recycle en heeft als doel om kringlopen volledig te sluiten. Steeds meer en meer is het lineaire systeem van grondstof over product tot afval verleden tijd en vormen circulaire principes de basis voor een duurzame toekomst. Uitputting van grondstoffen, groeiende leegstand en gigantische afvalbergen maken plaats voor een efficiënt gebruik van grondstoffen, optimaal ruimtegebruik en hergebruik
30
Grondstoffen zijn eindig en daarom is een efficiënt gebruik noodzakelijk. Door minder of anders te gaan bouwen, kunnen we de vraag naar nieuwe materialen en nieuwe grondstoffen reduceren. In het artikel “Het meest ecologische huis is het huis dat je niet bouwt” pleiten Tim Vekemans en Dimitri Minten van het Antwerps bureau RE-ST voor niet bouwen en het activeren van zwerfruimte.(5) Zwerfruimte is bebouwde of onbebouwde ruimte die niet, nauwelijks of te weinig wordt gebruikt. Het is ruimte die we met zijn allen hebben gecreëerd, maar waarvan we vaak niet eens meer weten dat we ze hebben.(6) Zwerfruimte heeft een heel brede betekenis. Het gaat van onbebouwde ruimte in steden waar plaats is om te verdichten, tot gebouwen die effectief leegstaan. Ook ruimtes of gebouwen die eigenlijk te groot zijn voor de functie die ze herbergen, of die de helft van de tijd gebruikt worden, en de andere helft niet, behoren tot zwerfruimte. Een courant voorbeeld zijn klaslokalen van scholen en universiteiten. Deze blijven in weekenden en vakanties ongebruikt of zijn tijdens de schooluren vaak te groot en kennen geen volledige bezetting.(5) Vekemans en Minten leggen daarom uit dat er via een grondige analyse van het effectief gebruik van onze beschikbare ruimte en gebouwen bepaald kan worden welke ruimte overbodig of juist extra nodig is.
