FLY SMART InFlight Magazine - Autumn 2019 (Issue 1) by Eznis Airways Official

INFLIGHT MAGAZINE

FIRST ISSUE

2 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

E Z N I S A I R W A Y S I 3

#flySmart #flyEasy

4 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

E Z N I S A I R W A Y S I 5

6 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Contents FALL ISSUE 2019

Regular 21. CAPTURING MEMENTOS ЭГШИН ШҮҮРЭГЧИД

24. SEARCHING FOR AN

ANSWER FROM ART УРЛАГААС ХАРИУЛТ ЭРЭХ НЬ

28. DEFINING MONGOLIA'S TOMORROW МАРГААШИЙН МОНГОЛЫГ БҮТЭЭГЧИД

32. SIX PIECES OF

MONGOLIAN LITERATURE TO READ IN FOREIGN LANGUAGES ГАДААД ХЭЛЭЭР УНШИХ БОЛОМЖТОЙ ЗУРГААН МОНГОЛ ЗОХИОЛ

34. 20 FACTS ABOUT MONGOLIA

40. THE CELEBRATION OF MONGOLIA

60. FROM THE CITY OF

SKYSCRAPERS TO THE LAND OF NOMADS

ШИЛЭН ЦАМХГИЙН ХОТООС НҮҮДЭЛЧДИЙН НУТАГТ

78. DREAMY WEDDING SPOTS IN ASIA МӨРӨӨДЛИЙН ХУРИМ БЭЛЭГЛЭХ АЗИ

82. HONG KONG FOR

ART LOVERS УРЛАГААР ДҮҮРЭН ХОНКОНГ

86. HONG KONG FOOD GUIDE ХОНКОНГИЙН АМТ 90. 10 THINGS TO DO IN

EZNIS insider 11. FLY WITH US 101. FARE TYPE / FLEET MAP 102. TIMETABLE 103. BAGGAGE FEE 104. EASYFI 114. GET SOCIAL WITH US

HONG KONG ХОНКОНГОД ХИЙХ 10 ЗҮЙЛ

96. WHERE THE ZODIAC SIGNS SHOULD TRAVEL TO... ЗУРХАЙН ОРДУУДАД ТОХИРОХ АЯЛЛУУД

E Z N I S A I R W A Y S I 7

20 FACTS ABOUT MONGOLIA

Features 44.

50.

54.

65.

INTERVIEW

HISTORY AROUND A SQUARE

HERDING SONGS МАЛЧДЫН ДУУН

ТӨВ ТАЛБАЙН ЭРГЭН ТОЙРОНД

Shy and humble, Tsendsuren initially laughed off my request in a loving manner only older people can muster. Slowly, she warmed up to the idea, but insisted her grandson bring her nice deel to wear during the performance.

WONG KAR-WAI ON CHUNGKING EXPRESS: THOSE TWO CHARACTERS ARE THERE, FOREVER YOUNG

B.DASHDONDOG, PRODUCER OF THE HU: ALL THIS STARTED IN FAR WESTERN CORNER OF MONGOLIA "ХҮ" ХАМТЛАГИЙН ПРОДЮСЕР Б.ДАШДОНДОГ: ЭНЭ БҮХЭН МОНГОЛЫН БАРУУН ХЯЗГААРААС ЭХЛЭЛТЭЙ

If there’s one place in Mongolia where every visitor goes to, but often does not get the attention it deserves, this is Sukhbaatar Square, the central square of the capital Ulaanbaatar.

ВОН КАР-ВАЙ "ЧУНКИН ЭКСПРЕСС"-ИЙН ТУХАЙ: ТЭР ХОЁР ДҮР ТЭНД ҮҮРД ЗАЛУУГААРАА ҮЛДЖЭЭ

71. LOCAL GUIDE ХҮҮХДҮҮДДЭЭ ДИСНЕЙЛЭНДЭЭС ӨӨР ЮУ ҮЗҮҮЛЭХ ВЭ? Европчууд байгуулж, азиуд хөгжүүлж, хятадууд захирч, энтрепренерүүд, уран барилгачид, эдийн засагчид ба дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирэх адал явдал эрэлхийлэгчид ‘амьдруулж’ буй энэ хотын дундуур зурайх гудамж, урсах голуудаас та бүх дэлхийн эрч хүчийг мэдэрнэ.

MASTHEAD

Contributing Editors Commercial Team

Byambanyam Urtnasan | Уртнасангийн Бямбаням Editor-in-chief at Tagtaa Publishing and the editor at "Gereg" magazine, he is one of the best known young literary critics in Mongolia. His recent projects include On the Trail of a Poet — a research, series of essays and an installation which follows the path of Natsagdorj Dashdorj’s life in Europe, who is the pioneer of Mongolian modern literature. He is also Editor-in-Chief at the Unlimited Media Group. /p.32/ “Тагтаа Паблишинг”-ийн ерөнхий редактор, “Гэрэг” сэтгүүлийн эрхлэгч. Залуусын дунд хамгийн сайн танигдсан залуу утга зохиол судлаач, шүүмжлэгчдийн нэг. Их найрагч Д.Нацагдоржийн мөрөөр Eвропын орнуудаар явж судалгаа, медиа бүтээл туурвих “Найрагчийн мөрөөр” төслийг санаачлан цуврал эсээ, баримтат нэвтрүүлэг, саунд арт инстоляци зэргийг олон нийтийн хүртээл болгоод буй. Тэрбээр өдгөө “Unlimited Media Group”-т Ерөнхий редактороор ажилладаг /х.32/

OYUNDELGER DAGVA TUGSBUYAN ENKHTAIVAN BILEGMAA MUNKHBAT SHINEBAYAR GANLKHAGVA ENKHJIN UNURBAYAR BAYARTSETSEG BOLDBAATAR ZOLZAYA ELDEV-OCHIR NARANGEREL TUMURBAATAR

Publisher & Editor-in-Chief KHURELBAATAR TOGOONTUMUR General Editor

Dimitri Staszewski | Димитрий Стачевский A documentary photographer and filmmaker, his work illuminate relationship between people and the land they inhabit, as well as the traditions endured as a result of those relationships. He traveled extensively in Mongolia for his project Mongol Music Archive, which helps preserve Mongolian folk music by archiving the ordinary nomadic herders singing and playing their music in their own specific way. /p.54/ Баримтат гэрэл зурагчин, кино бүтээгч Димитрийгийн бүтээлүүд хүн ард, нутаг ус хоорондын харилцан шүтэлцээ, түүнээс урган гарах ёс уламжлалын талаар өгүүлдэг. Тэр “Монгол хөгжмийн архив” төслийнхөө ажлаар Монгол орноор удаан аялжээ. Монгол хөгжмийн архив төсөл нь эгэл жирийн малчин ард өөр өөрсдийн нутгийн хэв маягаар дуулж, хөгжимдөхийг баримтжуулж, Монголын язгуур урлагийн олон төрлийг хадгалан хамгаалах, түгээн дэлгэрүүлэхэд хувь нэмрээ оруулсан юм. /х.54/

BAT-ERDENE PUREVNYAMJID Contributing Editors ALTANKHUYAG BALDORJ AMAR ALTANKHUYAG DIMITRI STASZEWSKI EGSHIGLEN BAYARSAIKHAN LENA KUPTSEVICH AMARJARGAL ALTANKHUYAG SARUUL PUREVJAV NAMUUN OTGONJARGAL Designer OYUNJARGALAN JAMBALSUREN Translation Editors BAT-ERDENE PUREVNYAMJID INDRA YADAMSUREN CLEMENT GELLY

Lena Kuptsevich | Лена Купцевич Lena is an English tutor and translator who has been living in Hong Kong for 3 years. Recently started to pursue her passion in creative writing, Lena Kuptsevich shares her insight about where to eat and what to do as she has been living there for quite a while. /p.69/ Англи хэлний багш, орчуулагч Лена Хонконгод гурван жилийн өмнө ирж суурьшжээ. Саяхнаас бичих хүсэл эрмэлзлээ ажил хэрэг болгосноор Хонконгод чамгүй удаан амьдарсан нэгний хувиар өөрийн дуртай ресторанууд, хийх дуртай зүйлсийнхээ талаар бидэнтэй хуваалцсан юм. /х.69/

DANIEL CHELL GINA SALAMON Editorial Coordinator BOLORTUYA TSOG Translators EGSHIGLEN BAYARSAIKHAN INDRA YADAMSUREN MISHEEL DAVAADORJ YANJINLKHAM LKHAGVADORJ Morichi LLC

Egshiglen Bayarsaikhan | Баярсайханы Эгшиглэн Her love for art led her to start writing about art for the best of print magazines and grow as one of the most dedicated art journalists of Mongolia at a very young age. She’s currently spending her days, working on literary translation as a freelancer. /p.24/

47G Bldg, Dilav Khutagt Jamsranjav's Street, 4th khoroolol, 18th khoroo,Bayangol District, Ulaanbaatar - 16067 EZNIS Airways LLC KH Apartment, 15th khoroo, Khan-Uul District, Ulaanbaatar - 17010

Түүний урлагт хайртай байсан нь бага залуугаасаа томоохон сэтгүүлүүдэд урлагийн өгүүлэл нийтлүүлж, цаашид Монголын урлагийн чиглэлээр мэргэшсэн шилдэг сэтгүүлчдийн нэг болоход хөтөлсөн ажээ. Яг одоо тэрбээр уран зохиолын орчуулга хийхэд авьяас чадвараа зориулж байгаа. /х.24/

FLYSMART is published quarterly by Morichi Publishing for EZNIS Airways LLC. No parts of this magazine can be published or reproduced in any way without written permission of EZNIS Airways LLC. All rights reserved. Copyright © 2019 by Morichi LLC.

10 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

WELCOME

Editor's Message ЭРХЛЭГЧИЙН ЗУРВАС

Our team has also been working on EZNIS Airways’ online contents over the last three months. The messages from Hong Kongers to say thanks for promoting their culture in Mongolia, and the raised interest of our followers about Hong Kong warm our hearts with encouragement. Thank you all for being with us at the new start of a long journey, providing more people with opportunities to travel, explore, pursue their goals and to reunite with loved ones. Welcome to the first issue of FLYSMART. We wish you safe and pleasent flight!

In your hands right now is the very first issue of FLYSMART magazine, a tiny little paper bridge between Mongolia and Hong Kong. Most of the articles in the issue is about these two countries, as EZNIS Airways is starting out with their first international scheduled flight between Ulaanbaatar and Hong Kong. The issue is special for introducing people of these two places to each other.

Яг одоо таны гарт Монгол, Хонконгийн хоорондох бяцхан цаасан гүүр болж буй FLYSMART сэтгүүлийн хамгийн анхны дугаар байна. “Изинис Эйрвэйз” Улаанбаатар - Хонконг чиглэлийн анхны олон улсын хуваарьт нислэгээрээ үйл ажиллагаагаа эхлүүлж байгаа учир энэ дугаарын ихэнх нийтлэл нь Монгол болон Хонконгийн тухай. Хоёр улсын иргэдийг хооронд нь танилцуулж буйгаараа энэ дугаар маань онцлог. Бид сүүлийн гурван сарын турш “Изинис Эйрвэйз”-ийн онлайн контентууд дээр мөн ажиллаж байгаа бөгөөд Хонконгийн талаар Монголчуудад таниулж байгаад талархсан Хонконгчуудын зурвас, дагагчдын маань Хонконгийг илүү сонирхож эхэлж байгаа нь сэтгэлд дулаан, урамтай байдаг. Шинэ эхлэлд, илүү олон хүмүүст аялах, шинийг нээх, хүсэл мөрөөдлөө дагах, хайртай хүмүүстэйгээ уулзах шинэ боломжуудыг нээх урт холын замын эхэнд хамт байгаа та бүхэнд баярлалаа. FLYSMART -ийн анхны дугаарт тавтай морил. Та бүхэн ая тухтай нисээрэй.

KHURELBAATAR TOGOONTUMUR Editor-in-Chief

E Z N I S A I R W A Y S I 11

12 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

EZNIS WELCOMES YOU

“ИЗИНИС ЭЙРВЭЙЗ” ХХК-ИЙН ГҮЙЦЭТГЭХ ЗАХИРАЛ Т.ТАМИР:

БИДНИЙ АЛСЫН ХАРА А БОЛ МОНГОЛЫГ ИЛҮҮ НЭЭЛТТЭЙ, ХҮРЭХЭД ОЙР БОЛГОХ ЯВДАЛ

T.TAMIR, CEO OF EZNIS AIRWAYS:

Our Vision is to Make Mongolia More Accessible Congratulations on starting scheduled services between Ulaanbaatar and Asia’s biggest Hub Airport, Hong Kong! Was the inaugural ceremony a successful one? Thank you very much. Indeed, it was a successful inauguration of our very first international route, which is planned to operate three times a week. We position EZNIS Airways brand as hybrid budget airline, the very first of its kind in Mongolian air transport industry. I am grateful for my team, who worked diligently and efficiently within very short period to make the service to Hong Kong happen. Hence, we did not conduct large scale inaugural ceremony. Instead, we have organized small ceremony at respective Airports. However, we wanted our first passengers to be happy, hence we held traditional Mongolian performance and cake cutting ceremony with our passengers in the air. Our first guests were very excited and happy.

Юуны өмнө Улаанбаатарыг Азийн хамгийн том зангилаа цэг болсон Хонконгийн олон улсын нисэх буудалтай холбосон шинэ нислэгээ эхлүүлсэнд тань баяр хүргэе. Нээлтийн үйл ажиллагаа амжилттай болж өнгөрөв үү?  Маш их баярлалаа. Манай анхны олон улсын нислэгийн чиглэлийн нээлт амжилттай болж өнгөрлөө. Энэ чиглэлд цаашид долоо хоногт гурван удаа нислэг үйлдэх юм. Хонконгийн чиглэлийн хуваарьт нислэгийг эхлүүлэхийн тулд маш богино хугацаанд үр дүнтэй, шаргуу ажилласан хамт олондоо талархаж байна. “Изинис Эйрвэйз” ХХКийн хамт олон бид өөрсдийгөө хайбрид болон баджет маягийн агаарын тээврийн компани гэж тодорхойлж байгаа бөгөөд Монголын агаарын тээврийн салбарт энэ чиглэлдээ анхдагч нь. Тиймээс бид сүр дуулиантай нээлтийн үйл ажиллагаа зохион байгуулахын оронд хоёр нисэх буудал дээр бага хэмжээний нээлтийн үйл ажиллагаа зохион байгуулсан. Анхны зорчигчидтойгоо баяраа хуваалцах үүднээс бид нислэгийн үеэр ардын урлагийн тоглолт, бялуу хуваах ёслол зохион байгуулсан. Зорчигчид маань тун сэтгэл хангалуун, баяр хөөртэй байлаа. Та “Изинис Эйрвэйз” ХХК бол хайбрид болон баджет агаарын тээврийн компани гэлээ. Энэ төрлийн компаниуд ямар онцлогтой байдаг талаар бидэнд хэлж өгөхгүй юу? Та бүхний өрсөлдөөнд ялгарах давуу тал юу вэ? Өрсөлдөөнийг хэрхэн харж байна вэ? Баджет нислэгийн компанийн гол онцлог нь аюулгүй байдлыг дээд зэргээр хангахын зэрэгцээ үйл ажиллагааны бүхий л чиглэлдээ зардлыг хамгийн үр ашигтайгаар зарцуулдагт бий. Үр дүн өндөртэй менежмент, дэвшилтэт технологийг нэвтрүүлэн ашиглах, нөөц баялгийн үр ашигтай хуваарилалт зэрэг нь өртөг зардлыг хянахад чухал нөлөөтэй. Үүгээрээ бид зорчигчдод

EZNIS WELCOMES YOU

As you said, you position EZNIS Airways as hybrid budget airline. Can you please tell us what is the feature of airlines as such? How you differentiate in market and how you see the competition? Main feature of budget airlines is cost efficiency in every sphere of its operation, provided that the safety is never compromised. Efficiency in corporate management, utilization of advanced technology, effective allocation of resources are important factors to control costs, thus enable low cost travel opportunities to our customers. We have introduced cloud based technology to ensure productivity of our employees and striving to maintain eco-friendly paperless operation. Thanks to the deregulation in certain regions, budget flights has become very popular in South East Asia and the outlook is expected to grow further in Central Asia. Annual growth of low-cost budget carriers for the past ten years has been at 19%. However, the growth has been intensified within last few years. As for Mongolia, we are the first carrier to operate budget flights. We differentiate with product proposition, offering customers the flexibility to buy products depending on their budget. As for your latter question, we welcome competition, as it will have many positive impacts in the market and for the consumers. The Air transport industry has seen several changes in terms of the policy during past year, how do you see the future development of the industry? A range of changes have been conducted by the Parliament to the policy towards the civil aviation development. It has embarked on more liberalized approach towards air transport economic regulation. For example, a strict policy on “one route- one carrier” has been lifted, enabling access to market for new foreign and national carriers. Also, action plan of the Mongolian government includes clause on “increasing numbers of international and domestic flights based on the state policy on civil aviation sector, hence reduce air transport cost through market competition”. I see that policy change is a main driver welcoming new entrants to the market. This is good for the consumer and good for the country, as it makes Mongolia open to the World. Please elaborate on EZNIS Airways vision and strategy? We will build a route network that serves well our business model and that meets expectations of our customers. Our network will comprise domestic and international regional routes to China, Korea, Japan and Russia. There are many associations and communities within global airline industry, which provide w ide opportunities for the airlines to enhance their distribution channels. We will leverage on that. Also, following the commencement of our Hong Kong route, we are amid negotiations with partners to extend our network reach and offer seamless travel experience to our customers. I am sure we will announce good news soon. As you may know, we have operated demo flight to Ekaterinburg not long ago. We see Ekaterinburg as a good connecting point to Europe. Our vision is to make Mongolia more accessible.

E Z N I S A I R W A Y S I 13

WE DIFFERENTIATE WITH PRODUCT PROPOSITION, OFFERING CUSTOMERS THE FLEXIBILITY TO BUY PRODUCTS DEPENDING ON THEIR BUDGET. БИД ХЭРЭГЛЭГЧДЭД ӨӨРСДИЙНХӨӨ ХЭРЭГЛЭЭНД ТОХИРУУЛАН СОНГОЖ БОЛОХ УЯН ХАТАН НӨХЦӨЛ БҮХИЙ БҮТЭЭГДЭХҮҮН САНАЛ БОЛГОЖ БУЙГААРАА ОНЦЛОГ.

өртөг багатай аялах боломжийг олгодог. Бид өндөр үр бүтээмжтэй ажиллахын тулд үүлэн технологид суурилсан систем ашиглаж, мөн байгаль орчинд ээлтэй, цаасгүй технологи нэвтрүүлэхийг зорьж байна. Тодорхой бүс нутгуудад агаарын тээврийн салбар дахь төрийн оролцоо багассаны үр дүнд Зүүн Өмнөд Азид баджет нислэг маш түгээмэл болсны дээр цаашид Төв Азийн бүс нутагт мөн өсөх төлөвтэй байна. Өнгөрсөн 10 жилд бага өртгийн буюу баджет агаарын тээвэр жил бүр дунджаар 19% өссөн. Энэ өсөлт ялангуяа сүүлийн жилүүдэд их эрчимжсэн. Монголын хувьд бид анхны баджет агаарын тээврийн компани. Бид хэрэглэгчдэд өөрсдийнхөө хэрэглээнд тохируулан сонгож болох уян хатан нөхцөл бүхий бүтээгдэхүүн санал болгож буйгаараа онцлог. Таны сүүлийн асуултын хувьд, өрсөлдөөн нь зах зээлд олон талаар эерэг нөлөө үзүүлж, хэрэглэгчдэд давуу тал бий болгодог учир өрсөлдөөнийг бид таатай зүйл гэж хардаг. Агаарын тээврийн салбарт өнгөрсөн жилээс эхлээд бодлогын өөрчлөлтүүд хийгдэж байна. Салбарын цаашдын чиг хандлагын талаар хэрхэн дүгнэх вэ? УИХ-аас иргэний нисэхийн салбарын хөгжлийн бодлогод тодорхой өөрчлөлтүүдийг хийсэн. Эдгээр өөрчлөлтүүд нь агаарын тээврийн салбар дахь төрийн оролцоо, эдийн засгийн бодлогыг илүү чөлөөлөхөд чиглэж байгаа. Жишээ нь, “нэг шугам – нэг тээвэрлэгч” гэсэн хатуу бодлогыг өөрчилж, нэг шугамд дотоодын болон гадаадын олон тээвэрлэгч нислэг үйлдэх боломжтой болгосон. Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрт ч дотоодын болон олон улсын нислэгийн тоог нэмэгдүүлж, зах зээлийн өрсөлдөөний замаар үнийг буулгана гэсэн заалт бий. Үүнтэй холбоотойгоор зах зээлд шинэ өрсөлдөгчид нэвтэрч байна. Монгол Улсыг дэлхийд илүү нээлттэй болгож байгаа учир энэ бодлого улс оронд ч, хэрэглэгчдэд ч ашиг тустай. “Изинис Эйрвэйз” ХХК-ийн алсын хараа болон стратегийн талаар тодруулж өгөхгүй юу? Цаашид бид өөрсдийн бизнес модельд нийцэх, хэрэглэгчдийн хүсэл шаардлагыг хангах нислэгийн чиглэлийн сүлжээ бий болгож ажиллана. Энэ сүлжээ маань дотоодын болон БНХАУ, БНСУ, Япон, ОХУ-ын чиглэлийн олон улсын нислэгүүдээс бүрдэнэ. Дэлхийн агаарын тээврийн салбар дахь олон байгууллага, холбоодын зүгээс агаарын тээврийн компаниудад олгодог хамтын ажиллагаа, борлуулалтын сувгаа чанаржуулах өргөн боломжуудыг бид мөн ашиглах болно. Бид Хонконгийн чиглэлийн нислэгээ саяхан эхлүүлсэнтэй холбоотойгоор зорчигчдоо саадгүй, ая тухтай зорчих нөхцөлөөр хангаж, нислэгийн сүлжээгээ өргөтгөх хамтын ажиллагааны хэлэлцээрүүдийг эхлүүлээд байна. Удахгүй сайхан мэдээ дуулгана гэдэгтээ итгэлтэй байгаа. Бид саяхан Екатеринбург руу туршилтын нислэг үйлдсэнийг та мэдсэн байх. Екатеринбургийг бид Европ руу дамжин нислэг үйлдэх тохиромжтой цэг гэж харж байгаа. Бидний алсын хараа бол Монголыг илүү нээлттэй, хүрэхэд ойр болгох явдал.

EZNIS WELCOMES YOU

Fly With Us

ГАВЬЯАТ НИСГЭГЧ, Б737NG АГААРЫН ХӨЛГИЙН БАГШ НИСГЭГЧ З.ЭНХБАЯР

ТӨЛӨВЛӨЛТИЙН МЭРГЭЖИЛТЭН, ЭДИЙН ЗАСАГЧ С.БАТХҮҮ

S.Batkhuu Planning Specialist and Economist I have worked in the aviation sector as a planning specialist and economist for 32 years since 1984. It is really exciting to work with young people; there is so much we can learn from them. Our youth access new information faster than anyone else. Working amidst my young colleagues, I feel like I’ve gotten younger, full of energy to do much more. Би 1984 оноос хойш 32 жил нисэхийн салбарт төлөвлөлтийн мэргэжилтэн, эдийн засагчаар ажиллаж байна. Залуу хүмүүстэй ажиллах их сайхан. Тэднээсээ сурах зүйл ч их байдаг. Шинэ мэдээлэл олох тал дээр манай залуус хэнээс ч илүү хурдтай. Өөрөө залуу болсон мэт, залуусынхаа дунд буцалж ажилладаг даа.

Z.Enkhbayar State-Honored Pilot, Flight Instructor of B737NG Aircraft The story how I became a pilot is quite interesting. I was about to become an automotive engineer, according to my father’s wishes. But since the course was already full that year, I had no choice but to enroll as an airplane pilot. Looking back, I think it was really fortunate. In my almost 30 years of work experience, I have spent a total of over 21 thousand hours, or three and a half years, in the sky. Now I am training a young generation of pilots. I am proud of our new pilots, who are skillful and diligent. Нисгэгч болсон түүх минь их сонин. Аавынхаа захиасаар автын инженер болох гэж байсан ч тэр жилийн хуваарь дууссан учраас анх нисгэгчийн ангид орж байлаа. Эргээд бодоход тэр явдал надад тохиосон том аз байжээ. Өнгөрсөн гучаад жил 21000 гаруй цаг буюу нийт 3 жил зургаан сарыг агаарт өнгөрөөжээ. Одоо харин шинэ нисгэгчдээ сургаж, дадлагажуулж байна. Нас залуу хэдий ч чадварлаг, чамбай шинэ үеийнхнээ хараад бахархаж суух сайхан байдаг.

EZNIS WELCOMES YOU

ТЕХНИК ҮЙЛЧИЛГЭЭ ХАРИУЦСАН МЕНЕЖЕР Д.БОЛДХУЯГ

ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ АЖИЛТАН Д.ОЮУНТҮЛХҮҮР

D.Oyuntulkhuur Aircraft Cabin Cleaner I never dreamt I would be working for an airline. I am really happy to be a part of a big friendly, skillful, and creative family. Creating a clean and comfortable environment for passengers to travel is our duty. I love my job, so I never feel tired or upset; I work with great enthusiasm. It takes us only 20 minutes to clean up a passenger section for over 140 people.

D.Boldkhuyag Technical Service Manager Our division is mainly responsible for ensuring airworthiness. It is a serious responsibility, because the safety of the flight and its passengers depends on our work. The most exciting moment for us is when we receive new aircrafts. I have many happy memories of these occasions, its a marvelous part of the job. The more I learn about technological developments in aviation, the more enthusiastic and energetic I get about my work. Манай хэлтсийнхэн агаарын хөлгийн нислэгт тэнцэх чадварыг хангах, хөлгийг нислэгт бэлэн байлгах үндсэн үүрэгтэй. Нислэгийн аюулгүй байдал бидний ажлаас шууд хамааралтай учир маш хариуцлагатай ажил. Шинээр онгоц хүлээж авах үе хамгийн сэтгэл догдлуулсан, баяр жаргалтай дурсамж болж үлддэг. Миний хувьд ажлын минь хамгийн сайхан хэсэг нь энэ мөч. Агаарын тээврийн салбарын техник технологийн хөгжил дэвшлийг гүн гүнзгий судалж, их зүйл мэдэж авах тусам улам эрч хүч, урам зориг орж ажилладаг.

Саяхныг болтол өөрийгөө нисэхийн компанид ажиллана гэж төсөөлж ч байгаагүй. Санаа нэгтэй, чадварлаг, шинийг санаачлагч хамт олны нэг хэсэг болж ажиллаж байгаадаа баяртай байгаа. Зорчигчдыг цэвэр цэмцгэр орчинд, тав тухтай аялуулах нь бидний үүрэг. Бид 140 гаруй хүн зорчсон хэсгийг ердөө 20 минутад багтааж шинэ юм шиг цэвэр цэмцгэр болгодог. Хүсэж байж орсон ажил болохоор ядрах, шантрах үе гэж огт байдаггүй, дандаа л урамтай ажилладаг.

EZNIS WELCOMES YOU

АГААРЫН ХӨЛГИЙН АХЛАХ ҮЙЛЧЛЭГЧ Б.ГАНГАМАА

B.Gangamaa Senior Flight Attendant I have been working as flight attendant for the tenth year. I still feel curious and amazed as I always work with people who are feeling strong emotions, such as travelers seeking big adventures and passengers excited to see their beloved ones and hurrying back home. We have to be able to feel what passengers feel and need, and to have cultural sensitivity. Би 10 дахь жилдээ агаарын хөлгийн үйлчлэгчээр ажиллаж байна. Адал явдалд тэмүүлсэн аялагчид, гэртээ, хайртай хүмүүстээ очихоор яарч яваа зорчигчид гээд үргэлж сэтгэл нь догдолж, гэгэлзсэн хүмүүстэй ажилладаг нь надад одоо ч сонин, сайхан мэдрэмж төрүүлдэг. Зорчигч болгоны сэтгэлзүйг мэдрэх, гаднын зорчигчдын соёлын онцлогийг мэдэх нь агаарын хөлгийн үйлчлэгч хүнд нэн тэргүүнд байх ёстой ур чадвар.

НИСЛЭГ ЗОХИЦУУЛАЛТ ХЯНАЛТЫН ХЭЛТСИЙН ДАРГА, БОИНГ 737-700 АГААРЫН ХӨЛГИЙН НИСГЭГЧ Б.БЕК

B.Bek Director of Operations Control, B737-700 first officer The Flight Regulation and Control Department oversees the entire flight process, managing all logistics to ensure flight safety. Even though the probability is minuscule, our pilots have been trained at Boeing and Airbus in emergency responses and procedures. Moreover, we host emergency response trainings every six months. We abide by a truly golden rule in our company: we can save cost on everything, but not on safety. Нислэг зохицуулалт, хяналтын албыг газар дахь нисэх баг гэж ойлгож болно. Нислэгийн үйл явцыг бүрэн урьдчилан тооцоолж, аюулгүй байдлыг хангах нь бидний ажил үүрэг. Нислэгийн үеийн онцгой тохиолдол гарах магадлал хэдийгээр маш бага ч, гарсан үед ямар арга хэмжээ авах талаар 'Боинг' болон 'Эйрбус' компанийн нэмэлт сургалтуудад манай нисгэгчид хамрагдсан. Мөн бид зургаан сар тутам онцгой тохиолдлын дадлагыг зохион байгуулдаг. Манай компанид аюулгүй байдлаас бусад зүйлд л хэмнэлт хийж болно гэсэн алтан дүрэм бий.

EZNIS WELCOMES YOU

ГАЗРЫН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ МЕНЕЖЕР Б.БАТЦЭЦЭГ

МЭДЭЭЛЭЛ ТЕХНОЛОГИЙН МЕНЕЖЕР Б.БААТАРСҮХ

B.Baatarsukh Chief Information Officer I was one of the very first employees at EZNIS Airways. In this era where the impact of IT continues to grow in every industry, we can open up enormous opportunities with the effective application of technological advancements. Our main task is to realize these opportunities for the company and our passengers. Би “Изинис Эйрвэйз”-ийн хамгийн анхны ажилчдын нэг. Бүх л салбарт мэдээлэл технологийн нөлөө гүнзгийрч байгаа энэ үед үүнийг үр дүнтэй ашиглаж чадвал асар их боломж нээгдэнэ. Энэхүү боломжуудыг хэрэгжүүлж, компанид ч, зорчигчдод ч үр өгөөж авчрах нь бидний үндсэн ажил.

B.Battsetseg Ground Operations Manager I joined EZNIS Airways as a flight attendant when it was founded. I fell in love with my job even more once I learned that aviation sector affords you a lot of opportunities to grow if you are consistent, hardworking, and responsible. I am happy that I started my career at a company with the good corporate culture and a great positive attitude. I also always make an effort to support younger generations in their development. “Изинис Эйрвэйз”-ийг анх байгуулагдаж байхад нь агаарын хөлгийн үйлчлэгчээр ажиллаж эхэлсэн. Тууштай, хичээл зүтгэлтэй, хариуцлагатай ажиллавал өсөж дэвших боломж манай нисэхийн салбарт үргэлж нээлттэй байдгийг мэдрээд ажилдаа улам дурлах болсон. Мөн би залуу үеийнхнээ хөгжүүлж, дэмжиж ажилладаг, зөв соёл, эерэг уур амьсгалтай энэ байгууллагаас ажлын гараагаа эхэлснээ үнэхээр азтай хэрэгт тооцдог.

EZNIS WELCOMES YOU

НИСЛЭГИЙН ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЧАНАР БАТАЛГААЖУУЛАЛТЫН АУДИТОР Ц.ДЭЛГЭРСАЙХАН

Ts. Delgersaikhan Flight Operation Quality Assurance Auditor My father worked in aviation, so I grew up near airports and airplanes and worked in this profession for my whole life. I had been retired for 4 years when I started my work at EZNIS Airways. As a son of an aviation engineer, and as someone who worked in aviation all his life, I used to miss the airports and my aviation colleagues a lot. It was a really wonderful moment in my life to resume doing what I love to do, especially to have my part in building a new aviation company. Аав минь нисэхийн салбарын хүн байсан болохоор багаасаа нисэх буудал, онгоцтой ойр өсөж, насаараа л энэ мэргэжлээрээ ажиллаж байна. Анх “Изинис Эйрвэйз”-т ажиллаж эхлэх үедээ тэтгэвэрт гараад дөрвөн жил болчихсон байлаа. Нисэхийн инженерийн хүү, насаараа энэ мэргэжлээрээ ажилласан хүний хувьд нисэх буудлаа, онгоцнуудаа, хамт олноо маш их үгүйлдэг юм билээ. Эргэж ажилдаа орсон, тэр тусмаа нислэгийн шинэ компанийг босголцох их үйлсэд хөл тавьсан тэр мөч хамгийн сайхан байсан.

ТЕХНИК ҮЙЛЧИЛГЭЭНИЙ АЛБАНЫ СИСТЕМИЙН ИНЖЕНЕР С.ШИЙРЭВ

S.Shiirev System Engineer, Technical Service Department Engineering Division It is impossible to express in words what I felt when I was admitted to aviation school in Moscow. Throughout my student years, “responsibility” was the most frequently used word. Even after graduation, you have to keep learning to keep abreast, observing new instructions, rules, and regulations released by aircraft manufactures. I thank all my colleagues—experienced engineers—for their sincere support and valuable advice. Нисэхийн сургуульд тэнцээд, Москва руу явах хуваариа авах тэр үеийн баярласан сэтгэлийг үгээр илэрхийлэхийн аргагүй. Анх очсон өдрөөсөө төгсөн төгстлөө хариуцлагатай байх ёстой гэсэн багш нарынхаа захиасыг сонссоор ирсэн дээ. Их сургуулиа дүүргэсэн хэдий ч сурахаа зогсоолгүй, онгоц үйлдвэрлэгчээс гаргасан шинэ заавар, дүрэм журмыг судалж, хэрэгжүүлж, цаг үетэйгээ уралдан, ямагт өөрийгөө хөгжүүлж байдаг нь бидний ажлын онцлог. Үргэлж зөвлөж, дэмжиж байдаг туршлагатай инженерүүддээ баярлалаа.

EZNIS WELCOMES YOU

E Z N I S A I R W A Y S I 19

OYUNDELGER DAGVA, CCO OF EZNIS AIRWAYS:

We Aim to Make Air Travel More Accessible and Affordable for Everyone “ИЗИНИС ЭЙРВЭЙЗ” ХХК-ИЙН КОММЕР ХАРИУЦСАН ДЭД ЗАХИРАЛ Д.ОЮУНДЭЛГЭР: БИД АГААРЫН ТЭЭВРИЙГ ХҮН БҮХЭНД ХҮРТЭЭМЖТЭЙ БОЛГОХ ЗОРИЛГОТОЙ.

You’ve just attended CAPA’s international summit for LCCs (low cost carriers) in Cebu, Philippines. Could you share more about it? Mr. Tamir, CEO of EZNIS Airways, and myself have attended CAPA’s LCCs in North Asia Summit last month. I have participated as a panelist for the “Start Up Studio: LCCS in North Asia”, because North Asia is the least penetrated LCC market versus its peers in other Asian markets. It was an insightful and fruitful discussion on challenges that start-up LCCs are facing in North Asia and possible solutions on how to tackle present challenges. What are the challenges of operating a budget airline? How compatible is the model for Mongolia? I think leveraging on smart technology and smart management is crucial for budget airlines to save time, cost and labor. As for your question how compatible Mongolia is in terms of operating budget airlines business model, I would say it is a great challenge. Market density is an important factor for LCCs to enter a certain market,

Та саяхан Филиппинийн Себу аралд болсон бага өртгийн агаарын тээвэрлэгчдийн олон улсын хуралд оролцоод ирсэн. Энэ талаар сонирхуулахгүй юу? “Хойд Азийн бүс нутаг дахь бага өртгийн агаарын тээвэрлэгчид” сэдэвт олон улсын хуралд Гүйцэтгэх захирал Т.Тамирын хамт оролцоод ирлээ. “Старт ап студи: Хойд Азийн бага өртгийн агаарын тээвэрлэгчид” сэдэвт хэлэлцүүлгийн панелистаар оролцсон. Хойд Ази бол бага өртгийн агаарын тээвэр хамгийн бага хөгжсөн бүс нутаг. Энэ бүс нутагт шинээр баджет нислэгийн компанийн үйл ажиллагааг эхлүүлж, хөгжүүлэхэд тулгардаг сорилтууд, түүнийг хэрхэн шийдэж байгаа талаар туршлага, боломжит гарц шийдлүүдийн талаар ярилцсан үр дүнтэй хэлэлцүүлэг болсон. Баджет нислэгийн буюу бага өртгийн агаарын тээврийн үйл ажиллагаа эрхлэхэд ямар сорилтууд

20 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

as it enables low unit costs to operate profitable low cost routes. Mongolia is anything else but a dense air transport hub, but certainly it is an emerging market that has great perspectives for growth in economic sense. In regards to the network strategy we look at both domestic and international routes, taking advantage of Mongolia’s geographical location. I am confident that EZNIS Airways will grow along with New Ulaanbaatar International Airport builds its shape as a regional international hub. What is the importance and advantage of developing budget air services? Perhaps the major contribution that air services can make is to contribute to the economic development in Mongolia through developing and promoting international tourism. I think we should take account on the evidence from other countries that the broader economic benefits of affordable, convenient air travel far exceed the direct revenue and employment generated by a country’s dominant airline. Cebu is the most recent success story on developing tourism

sector through granting air access to budget airlines and as a result passenger traffic numbers to Mactan airport has quadrupled within four years. It is estimated that tourism by air transport has contributed $287.8 billion in GDP and supported 30.2 million jobs in the Asia-Pacific region in 2016 alone. Air transport industry is very much business and labor intensive, hence providing a range of employment opportunities having a multiplier effect through other sectors of the economy. Another intangible value that we as budget airline offer is an affordable air travel opportunity. I agree that “The world is a book and those who do not travel read only one page.” We give opportunity to travel to those who often can’t afford it. You travel, so that you can come back and can see the place you came from with new eyes and extra colors. Coming back to where you started is not the same as never leaving. Travel is the best upbringing, hence has positive impacts on nation's mentality. Thus, it is our vision to make travel by air accessible and affordable to more people.

EZNIS WELCOMES YOU

I AGREE THAT “THE WORLD IS A BOOK AND THOSE WHO DO NOT TRAVEL READ ONLY ONE PAGE.”

“АЯЛДАГГҮЙ ХҮН ДЭЛХИЙ ЕРТӨНЦ ХЭМЭЭХ НОМЫН ГАНЦХАН ХУУДСЫГ Л УНШДАГ” ГЭДЭГ ҮГТЭЙ БИ ХУВЬДАА САНАЛ НИЙЛДЭГ ЮМ

тулгардаг вэ? Энэ загвар Монгол Улсад хэр тохиромжтой вэ? Цаг хугацаа, зардал, хөдөлмөр хэмнэсэн ухаалаг менежмент, ухаалаг технологийн давуу талыг ашиглах нь баджет нислэгийн компанид хамгийн чухал. Баджет агаарын тээврийн үйл ажиллагаа явуулахад Монгол Улсад хэр тохиромжтой тухайд, бидний өмнө маш том сорилтууд бий гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Эрэлт өндөртэй зах зээлд олон чиглэлд, олон тооны зорчигч тээвэрлэж байж нэг нислэгт, нэг зорчигчид оногдох зардал буурдаг учир LCC буюу бага өртгийн агаарын тээвэрлэгчийн хувьд зах зээлийн нягтаршил маш чухал байдаг. Харин манай орны хувьд агаарын тээврийн хөдөлгөөн харьцангуй бага. Гэсэн хэдий ч Монгол Улсын агаарын тээврийн салбар бол хурдтай хөгжиж буй, эдийн засгийн хувьд өсөх төлөвтэй зах зээл. Тиймээс бид цаашид зөвхөн дотоодын зах зээлдээ тулгуурлах биш, бүс нутгийн зах зээлийг харж, Монгол Улсын газарзүйн байршлын давуу талд суурилсан стратеги баримтлан ажиллана. “Изинис Эйрвэйз” ХХК Улаанбаатарын олон улсын шинэ нисэх буудлыг зангилаа цэг болгоход хувь нэмрээ оруулан, хамтдаа өсөж дэвжин ажиллаж чадна гэдэгт итгэлтэй байна. Тэгвэл энэ төрлийн агаарын тээврийг хөгжүүлэхийн ач холбогдол, давуу тал нь юу вэ?  Агаарын тээврийн салбарын хувьд Монгол Улсын эдийн засагт өгч чадах хамгийн том өгөөж нь аялал жуулчлалыг дэмжих явдал болов уу. Агаарын тээвэр өөрөө боломжийн үнэтэй, хүртээмжтэй байхын ашиг тус нь зөвхөн тухайн орны томоохон агаарын тээврийн компаниудын орлого, бий болгож буй ажлын байраар хязгаарлагддаггүйг бид бусад улс орны жишээнээс тод томруун харж болно. Баджет нислэгийн компаниудад зах зээлд оролцох боломж олгосноор аялал жуулчлалыг хөгжүүлсэн хамгийн ойрын амжилттай жишээ бол Филиппиний Себу арал. Уг арлын Мактан нисэх буудлаар дамжин өнгөрөх зорчигчдын тоо сүүлийн дөрвөн жилд л гэхэд дөрөв дахин өсөөд байна. Мөн зөвхөн 2016 онд Ази, Номхон далайн бүсийн орнуудад агаараар ирсэн аялал жуулчлалын урсгал нийт 287.8 тэрбум ам.долларын ДНБ-ийг бий болгож, 30,2 сая хүн ажил, орлоготой байх боломжоор хангагдсан гэсэн тооцоо бий. Агаарын тээврийн салбарт хүний нөөц их хэмжээгээр шаардагддагаас гадна бусад бизнесүүдийг ихээр дэмждэг учир энэ салбар дахь өсөлт эдийн засгийн бусад секторуудад ч эергээр нөлөөлдөг. Үүнээс гадна хүмүүст санхүүгийн хүндрэл багатай аялах боломж олгож буй нь мөнгөөр хэмжигдэхгүй үнэ цэнэ. “Аялдаггүй хүн дэлхий ертөнц хэмээх номын ганцхан хуудсыг л уншдаг” гэдэг үгтэй би хувьдаа санал нийлдэг юм. Тэр болгон аялах боломж, бололцоо нь хүрдэггүй хүмүүст бид аялах боломж олгодог. Хүн аялж ирээд эх орноо өөр нүдээр, өөр өнгөөр харж эхэлдэг. Аялал хүнийг төлөвшүүлж, харах өнцгийг нь тэлж, өөрчилдөг гэж би боддог. Энэ нь эргээд улс үндэстний төлөвшилд нөлөөлж, цаашдын хөгжил дэвшилд нь чухал үүрэг гүйцэтгэдэг болов уу. Тиймээс л бид агаарын тээврийг хүн бүхэнд хүртээмжтэй болгож, хүн бүхэн аялах боломжтой байгаасай гэсэн хүсэл эрмэлзэлтэй ажилладаг юм.

E Z N I S A I R W A Y S I 21

ЭГШИН ШYYРЭГЧИД

Capturing Mementos Photography is one of the biggest gifts humanity has discovered for itself. Despite the fact that tools of photography are developing toward perfection and becoming more accessible to everyone with development of technology, a true artist and the talent to make art are still rare and precious as ever. Millions of artists around the world, with their cameras in their hands, are seeking to catch moments passing by, collecting them one by one, to write history and create a treasury of memories that will last forever.

Гэрэл зураг бол хүн төрөлхтний өөрсдөдөө олж нээсэн нэгэн том бэлэг. Техник технологи хөгжихийн хэрээр гэрэл зургийн хэрэгсэл улам төгөлдөржиж, гэрэл зураг авах нь хэн бүхэнд нээлттэй болсон ч, жинхэнэ уран бүтээлч болон урлаг бүтээх авьяас нь хэзээ хэзээнийхтэй ижил ховор нандин хэвээр. Дэлхий даяар камераа барьсан сая сая уран бүтээлчид дэргэдүүр нь урсан өнгөрөх эгшин бүрийг шүүрэн нэгжиж, хором хормоор нь нандигнан цуглуулсаар түүх бүтээж, дурсамж мөнхөлнө....

22 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

ДYРСНИЙ ШИНЭ ХЭЛ

ROAR OF LOVE

Incantation /Khentii, Murun/ B.Bat-Orgil is better known for his project “MetroMetropolis-Metrosexual”, which started in 2017 in Ulaanbaatar and continued through Moscow and a few cities throughout China. He is planning to take the project to many other major cities around the world. The photo, awarded with the “UNESCO Cultural Heritage Award,” can be called a “performance autoportrait.” The photographer himself portrayed in the photo seems as if he is asking for mercy for all those who destroy the environment with their blind worshipping of technological development and materialism. Facebook: Bat-Orgil Battulga Instagram: batorgilbbb Website: www.batorgilb.com ХАЙРЛАХ ДУУН

Шившлэг /Хэнтий аймаг, Мөрөн сум/ Б.Бат-Оргил 2017 онд эхлүүлж, Улаанбаатар, Москва, Хятадын зарим хотуудаар үргэлжилсэн “Метро-Метрополис-Метросексуаль” төслөөрөө илүү танигдсан бөгөөд төсөл цаашид дэлхийн олон хотуудаар үргэлжилнэ. Харин түүний “Юнескогийн Соёлын өвийн шагнал” авч байсан тус бүтээлийг “Performance Autoportrait” гэж болно. Зурагт буусан гэрэл зурагчин өөрөө хөгжил дэвшил, материаллаг сэтгэлгээг шүтэж, хүрээлэн буй орчныхоо тэнцвэрийг алдагдуулж, эвдэн сүйтгэгч бүхний өмнөөс уучлал эрэх мэт. THE NEW LANGUAGE OF SHAPES

Portrait of ANU /Ulaanbaatar, Mongolia/ The main quality that makes Yo.Chantsaldulam unique from others lies in her ability to bring out the personal characters of the people, their inner conflict, connection with nature, and their psychological energy of liberating themselves from the pressures of everyday life, through her photographs. In reality, there is only one Anu /the model portrayed/. But the inner world of a person has many rooms inside, and the character can change at any moment. It is one thing to have a camera in one’s hand and show the surroundings as it is, but it is another thing to express the emotions of a sentient being in harmony with surrounding objects. This demands high skills and talent from a photographer. Facebook: chayodu Instagram: chayodu

by Altankhuyag Baldorj. Contributor at “Montsame” agency and “Interview” magazine. One of the top ten nominees of 2018 “Baldorj” Award. Балдоржийн Алтанхуяг.

“Монцамэ” агентлаг, “Interview” сэтгүүлийн тоймч. 2018 оны “Балдорж” шагналын шилдэг арвын нэг.

Анугийн хөрөг /Улаанбаатар, Монгол улс/ Ё.Чанцалдулам Хувь хүний зан чанар, дотоод сэтгэлийн зөрчил, байгальтай холбогдох чанар, ахуйн дарамтнаас чөлөөлөгдөх сэтгэл зүйн эрчим хүчийг гэрэл зурагт тод томруунаар харуулж чаддаг нь түүний бусдаас ялгарах онцлог шинж. Бодит байдал дээр ганцхан Ану /зурагт дүрслэгдсэн модель/ бий. Харин хүний дотоод ертөнц магадгүй олон өрөө тасалгаатай, зан аашийн төлөв ч өөрчлөгдөх магадлал их. Камер бариад оршин буй ертөнцийг байгаагаар нь буулгах нэг хэрэг, харин сэтгэл хөдлөлийг эд юмсын байршилтай нэвт холбож илэрхийлнэ гэдэг бүр ч өөр хэрэг, жинхэнэ ур чадвар билээ.

A NATION IN PICTURES

Eagle Hunter Under the Full Moon /Altantsugts, Bayan-Ulgii/ Ya.Erdenebulgan There isn’t many Mongolians who haven’t seen at least one of Erdenebulgan’s photos of majestic Mongolian landscape, even if they’ve never heard his name. He brings the images of natural wonders that are not easily accessible by many right before our eyes. About the photograph: In these times when literature is weary of meta-modernism and fine art is weary of contemporary art, photography is also in a state of transition from one type to another. But the main thing is, every country’s history, tradition, customs, and culture have always been a consistent theme in photography and will always be that way. The Kazakh people’s custom of eagle hunting is now considered one of the most unique traditions preserved on the Earth, attracting travelers from all over the world. Facebook: Erdenebulgan Photography Instagram: erdenebulgan_photographer

YНДЭСТЭН

Тэргэл сар ургах үеэр бүргэдтэй анчин, /Баян-Өлгий аймаг, Алтанцөгц сум/ Я.Эрдэнэбулган гэдэг нэрийг мэдэхгүй байж болох ч, түүний авсан Монгол орны сүрлэг сайхан байгалийн зургуудын нэгийг ч харж байгаагүй хүн Монголчууд дунд ховор болов уу. Тэр болгон хүрч очоод байдаггүй байгаль эхийн гайхамшгуудыг бидэнд харуулдаг. Бүтээлийн тухайд: Мета-модернизмоос уран зохиол, контемпорари артаас дүрслэх урлаг нь уйдаж эхлээд буй ертөнцөд гэрэл зураг ч бас нэг төрлөөс нөгөөд шилжих нөхцөл байдалд оршиж буй. Гэвч гэрэл зураг нь нь аливаа улс гүрний үүх түүх, ёс заншил, уламжлалт ахуйн сэдэвтэй хэзээд нягт уялдаатай байж ирсэн нь өнөд тасалдашгүй хэлхээ билээ. Казах түмний бүргэдээр авлах нь дэлхийд ховорт тооцогдох, дэлхийн өнцөг булан бүрээс аялагчид сонирхон ирдэг уламжлал билээ.

24 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

УРЛАГААС ХАРИУЛТ ЭРЭХ НЬ: БИД ХЭН БЭ, ХААШАА ЯВЖ БАЙНА ВЭ?

Searching for an Answer from Art Who Are We and Where Are We Going? B. Egshiglen | Б.Эгшиглэн

All artwork expresses not only its creator’s inner world and ideologies, but also writes a history as it reflects the particular era in which it is made. If you want to understand the identity of a nation, have an attentive look at it's creative minds. Their work will make you question and ponder who we are and where we are going. The answer will probably be only found in the questioner’s mind. We are featuring prominent artists to help you get to know present day’s Mongolians, while being a bridge to deeper introspection.

OUR TRUE APPEARANCE Orkhontuul Banzragch Most often, Orkhontuul draws himself. But one would not digress too far to assume that the figures in his works are actually us. He has shown originality as an artist with his surreal paintings of Mongolia ever since his artworks were exhibited in Mongolian National Modern Art Gallery in 2014. Weak people hiding behind the bravado of the past, confusion caused by misguided priorities and beliefs, and social injustice are commonly featured in his work. Orkhontuul’s work, full of deduction, will without mercy reveal a part of you that you did not wish to be exposed, the parts of society, and version of yourself that you choose not to notice.

Аливаа бүтээл туурвигчийнхаа ертөнц, үзэл санааг агуулаад зогсохгүй цаг үеийнхээ тусгал болдгоороо түүхийг бичдэг. Тиймээс тухайн улс үндэстнийг ойлгож мэдэхийг хүсвэл бүтээлч оюунуудыг нь тольдох нь зүй. Шүүмжлэлт сэтгэлгээгээр эрэлхийлсэн тэдний илэрхийллүүд "Бид хэн бэ, хаашаа явж байна вэ" гэх асуултуудыг төрүүлж, бодол эргэцүүлэл рүү хөтөлнө. Харин хариулт нь гагцхүү хүртэгчийн дотор байж мэдэх юм. Тиймээс бид энэ буландаа дотогш алсрахад тань гүүр болохын сацуу өнөө цагийн монголчуудын тухай ойлголтыг тэлэх тэргүүн уран бүтээлчдээс онцоллоо. БИДНИЙ ЖИНХЭНЭ ТӨРХ Банзрагчийн Орхонтуул Тэр зургууддаа ихэвчлэн өөрийгөө зурдаг. Эсвэл түүний бүтээлүүд дэх тэр бол бид юм гэж тодорхойлсон ч хол зөрөхгүй. 2014 онд Монголын уран зургийн галерейн сан хөмрөгт өөрийн бүтээлүүдийг багтааж чадсан цагаасаа өнөөдрийн Монголын тухай сюрреалист хэв маягтай зургуудаараа онцгойрсоор байна. Өнгөрсөнд үлдсэн бахархал, омогшлын цаана нуугдсан дорой хүмүүс, үнэт зүйл, итгэл үнэмшлээс үүдсэн эргэлзээ, нийгмийн шударга бус байдал түүний бүтээлүүдэд тод илэрдэг. Мэргэн ажиглалтуудаар дүүрэн тэрхүү зургууд харахыг хүсээгүй "би"-г тань, нүүр буруулахыг хичээдэг нийгмийн төрх, араншингуудыг хайр найргүй илчилж орхих нь дамжиггүй.

E Z N I S A I R W A Y S I 25

26 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

SEARCHING FOR AN ANSWER FROM ART

PUPPET’S CONFESSION Nomin Bold You will see people with multiple masks covering their faces, overindulgent people, people chasing after luxury, and people who are lost in Nomin’s works. She represented Mongolia in 2017 at Documenta, an exhibition of contemporary art held in Kassel, Germany every five years. Nomin also recreated a modern version of the famous painting “One Day in Mongolia” by Marzan Sharav. Her artworks with entangled people from which you cannot distinguish their arms and legs, futile noises and annoyance, all depicted on one canvas, displays characteristics of traditional Mongolian paintings. She usually chooses traditional warm and bright colors. We can see the problems arising with globalization, the mistakes we are encountering along the path we have chosen, traditions we are gradually losing, and countries that are becoming more homogenous from her works.

MIXED IMMUNITY Jantsankhorol Erdenebayar Artist Jantsankhorol’s first exhibition “Mixed Immunity” was presented in Ulaanbaatar in 2015, having made its author one of the favorites in the art world ever since. His works, made from raw materials such as cardboard, construction foam, bricks, asphalt, chipboard, sand, and glass, express the finality of existence, the relationship between humans and nature, which is the essence about of nomadic life in the steppes, and question space and balance. Jantsankhorol graduated from Hunter College in New York City and is now pursuing his Master’s degree in Arts at the University of California. He lives and works in Los Angeles. ХОЛИМОГ ДАРХЛАА Эрдэнэбаярын Жанцанхорол Уран бүтээлч Э.Жанцанхорол анх 2015 онд "Холимог дархлаа" үзэсгэлэнгээ Улаанбаатар хотод толилуулснаас хойш дүрслэх урлагт шимтэгчдийн анхаарлыг татсаар ирсэн. Хатуу цаас, барилгын дулаалгад ашигладаг хөөс, тоосго, асфальт, панель, элс, шил зэрэг түр зуурын хаягдал гэмээр түүхий эдийг ашиглаж хийсэн түүний бүтээлүүд оршихуйн түр зуурын шинж, тал нутгийн амьдралын амин чухал чанар болох байгаль, хүн хоёрын харилцаа, орон зай, тэнцвэрийн тухай асуудлыг хөнддөг. Нью-Йоркийн их сургуулийн Хантер коллежийг төгссөн тэрбээр өдгөө Калифорнийн их сургуулийн дүрслэх урлагийн мастерын хөтөлбөрт суралцаж, Лос Анжелес хотод суурьшин уран бүтээлээ туурвидаг.

УТСАН ХҮҮХЭЛДЭЙНҮҮДИЙН ӨЧИЛ Болдын Номин Б.Номингийн бүтээлүүдээс олон давхар баг, хавтгайрсан халамж, тансаглалын хөөцөлдөөн, төөрөлдсөн хүмүүсийг олж харна. Германы Кассел хотод таван жил тутам нэг удаа зохион байгуулагддаг Документа олон улсын үзэсгэлэнд 2017 онд Монголыг төлөөлж, Марзан Б.Шаравын "Монголын нэг өдөр" зургийн орчин үеийн хувилбарыг бүтээсэн уран бүтээлч. Тэрбээр бүтээлдээ хөл толгой нь үл олдом орооцолдсон хүмүүс, утга учиргүй шуугиан, цухалдааныг дүрсэлсэн байх нь хэлбэрийн хувьд нэг хавтгайд олон үйл явдлыг орон зайд баригдалгүйгээр буулгадаг монгол зургийн онцлогийг бүрнээ гаргадаг. Өнгөний хувьд ч голдуу уламжлалт дулаан, хурц өнгийг ашиглана. Ерөнхийдөө түүний бүтээлүүдээс бидний сонгон авсан, алхаж буй тэр замын алдаа дутагдлууд, аажим аажмаар алдагдах зан заншил, хоорондоо ялгарах юмгүй болсон улс орнууд зэрэг даяарчлалаас үүдсэн асуудлуудын тухай шүүмжлэл илт ажиглагддаг.

УРЛАГААС ХАРИУЛТ ЭРЭХ НЬ

E Z N I S A I R W A Y S I 27

УУЛ, МОД ХОЁР Наранхүүгийн Сүхбүрэн, Хундмаагийн Энхномин

THE MOUNTAIN AND THE TREE Sukhburen Narankhuu, Enkhnomin Khundmaa Enkhnomin’s “City” does not have skyscrapers and busy streets full of people. But ger districts, where half of Ulaanbaatar City’s population resides, exists in its full glory in her paintings. The painting with ger district shown inside the figure of a shapely woman in a short-sleeved dress emanates pride, but her eyes seemingly can't hide a longing for something from someone at the same time. It might be representing the soul of the capital city as a whole. Her works are soft, fragile, and magnificent. Her husband, Sukhburen’s works, have a similar atmosphere. It might sound clichéd to talk about mindfulness and introspection in the art world, but it is impossible not to mention these in both Sukhburen and Enkhnomin’s art. Sukhburen’s art pieces of women with long necks and small heads with closed eyes, and Enkhnomin’s paintings of contemplative women with a deep stare have introspective and reflective nature. It seems these works transfer their mood to the observer. Even though they are husband and wife, it is important to see them as separate artists with their own unique identities. Still, the husband’s sculptures and the wife’s paintings blend together perfectly as one piece, which is why it is the best to see them together.

Х.Энхномингийн “хот”-д өндөр шилэн барилга, завгүй гудамж, хүмүүс үгүй. Харин Улаанбаатар хотынхны талаас илүү хувь нь оршин суудаг гэр хороолол тэнд өнгө алаглан оршино. Богино ханцуйт даашинзтай гуалиг бүсгүйн бие, үсэн дотор гэр хорооллыг дүрсэлсэн уг зураг бүхэлдээ бардам ихэмсэг хэрнээ хэн нэгнээс юуг ч юм хүсэж, хүлээснийг харц нь нууж чадахгүй байгаа мэт сэтгэгдлийг төрүүлэх нь хотын маань сүнсийг бүхэлдээ илэрхийлэх мэт. Түүний бүтээлүүд зөөлөн, эмзэг турьхан агаад ихэмсэг. Тэгвэл түүний нөхөр, уран барималч Н.Сүхбүрэнгийн ажлууд ч бас ижилхэн уур амьсгалыг төрүүлдэг. Дотогш алсрахуй, бясалгалын тухай ярих нь урлагийн хүрээнд улиглалд тооцогдож болох юм. Гэсэн ч Н.Сүхбүрэн, Х.Энхномингийн бүтээлүүдэд энэ тухай ярихгүй байх боломж үгүй. Н.Сүхбүрэнгийн урт хүзүүтэй, жижигхэн толгойтой, нүдээ анин бясалгаж буй мэт шинжтэй эмэгтэйчүүдийн баримал, Х.Энхномингийн санааширсан, гүн харцтай бүсгүйчүүдийн зураг дотоод руугаа хандсан, бодлогоширсон шинжтэй байдаг бөгөөд үзэгч, хүртэгчийг ч мөн тийм төлөвт шилжүүлдэг шиг санагддаг. Хэдийгээр тэд нэг гэр бүл ч аль аль нь давтагдашгүй хувь уран бүтээлч тул тус тусад нь авч үзэх нь зүйтэй. Гэвч нөхрийнх нь баримал, эхнэрийнх нь зургууд хоорондоо уусан сүлэлдэж, бүхэллэг чанартай харагддаг учраас хамтад нь үзэх амттай байдаг юм.

28 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

DEFINING MONGOLIA'S TOMORROW These young Mongolians you’re about to meet have one thing in common: a passion for effecting change and a desire to benefit others. Let me introduce to you these representatives of Mongolia’s youth who are shaping the present and future of Mongolia.

D.BAT-OKTYABR APAC DIRECTOR, TECHSTARS

D.Bat-Oktyabri, known as “Start-Up Oko,” is director of APAC Techstars, a world-leading incubator and accelerator program. He is also one of the young leaders seeking to expand entrepreneurship and make innovation thrive in Mongolia. Supporting start-ups, creating a fertile business environment for them, and connecting them with financial resources and innovators are his primary goals. According to Oko, the greatest challenge of our time is “people-to-people connections, determining their mutual interest and harmony, and facilitating their exchange of knowledge.” That’s why he strives to connect all the dots: co-workers, younger generations, investors, governments, and all parties concerned.

СТАРТАП-ИЙН ОКО гэдгээрээ алдаршсан Д.Бат-Октябрь бол дэлхийн шилдэг инкубатор, хурдасгуур хөтөлбөрүүдийн нэг “Techstars” компанийн Ази Номхон Далай хариуцсан захирлаар ажиллаж, олон улсад төдийгүй Монголдоо энтрепренер сэтгэлгээг дэлгэрүүлж, инновацийг цэцэглүүлэхээр хичээж яваа залуу үеийн төлөөлөл, манлайлагчдын нэг. Тулгарах олон сорилтууд дундаас тэрбээр энэ цаг үеийн хамгийн том даалгавар, сорилтыг “хүн хоорондын харилцаа буюу талуудыг холбох, тэдний хоорондох зохицол, нийцэл юу байгааг тогтоох, харилцан мэдлэг боловсрол олгох, мөн солилцох” хэмээн тодорхойлов. Тиймдээ ч тэр энд тэнд буй “олон цэгийг холбож”, холбоос үүсгэн, нөгөө талдаа залуус, хөрөнгө оруулагчид, төр засгийнхантай мэдлэг, мэдээлэл хуваалцахаар шаргуу хөдөлмөрлөж яваа ажээ.

, DEFINING MONGOLIA S TOMORROW

МАРГААШИЙН МОНГОЛЫГ БҮТЭЭГЧИД ТАНЫ ТАНИЛЦАХ ГЭЖ БУЙ ЭДГЭЭР МОНГОЛ ЗАЛУУСТ БҮГДЭД НЬ НЭГЭН НИЙТЛЭГ ШИНЖ БИЙ. ӨӨРЧЛӨХ ХҮСЭЛ, НИЙГЭМД ТУСТАЙ ЗОРИЛГО. ИНГЭЭД МОНГОЛЫН ОДОО БОЛОН ИРЭЭДҮЙГ БҮТЭЭЖ БУЙ ЗАЛУУСЫН ТӨЛӨӨЛӨЛТЭЙ ТАНИЛЦЪЯ.

МАРГААШИЙН МОНГОЛЫГ БYТЭЭГЧИД

E Z N I S A I R W A Y S I 29

T.TSENGUUN, N.ENKHZUL CO-CREATORS, THE SUSTAINABLE MONGOL PODCAST

Sustainable Mongol offers environmental information and advice in simple and engaging ways. Its aim is to create awareness and correct the misconception that one person’s decisions don’t matter much for environmental problems. “Environmental issues are the most pressing concern for all sectors of society, even in our daily lives. Therefore, we talk about environmental problems relating to people’s daily lives and especially consumer goods on our podcast. Impact of our effort is seen in the comments of our listeners, such as about them changing to organic cosmetics, starting to charge their phones fully. When one person changes, it can cause a ripple effect of change in those around them” they explained.

SUSTAINABLE MONGOL подкаст байгаль орчны асуудлуудын талаар мэдээлэл, зөвлөгөөг сонирхолтой, энгийн байдлаар хүргэснээр байгаль орчны асуудлыг өөртөө хамаатуулж үздэггүй, өөрийнхөө хэрэглээ, хийж буй сонголтуудын үр дүнг мэддэггүй тогтсон хандлагыг өөрчлөх зорилготой. “Байгаль орчны асуудал бол зөвхөн ганц салбарын асуудал биш. Бусад салбарууд, тэр ч байтугай бидний өдөр тутмын амьдралтай маш нарийн уялдаж байдаг. Тиймээс бид байгаль орчны асуудлыг хүмүүсийн өдөр тутмын амьдрал, өргөн хэрэглээний зүйлстэй нь холбож ярьдаг. Сонсогчдод нөлөөлж байгаа нь танай подкастыг сонсоод органик гоо сайхны бүтээгдэхүүн хэрэглэж эхэллээ, утсаа бүрэн цэнэглэж байж ашигладаг болсон гэх мэт сэтгэгдлүүдээс харагддаг. Нэг хүн л өөрчлөгдөхөд эргэн тойрныхон нь дагаад өөрчлөгдөх боломжтой” хэмээн тэд өөрсдийн зорилгоо тайлбарласан юм.

E-COMMERCE GIVES MORE CHOICE TO CUSTOMERS, GIVES A BOOST TO COMPETITION AND SAVES TONS OF TIME AND RESOURCES ОНЛАЙН ХУДАЛДАА ХӨГЖСӨНӨӨР ХЭРЭГЛЭГЧИД ИЛҮҮ СОНГОЛТ ӨГЧ, КОМПАНИУДЫН ӨРСӨЛДӨӨНИЙГ ИДЭВХИЖҮҮЛЖ, МАШ ИХ ЦАГ ЗАВ, ЗАРДАЛ ХЭМНЭДЭГ

WHEN ONE PERSON CHANGES, IT CAN CAUSE A RIPPLE EFFECT OF CHANGE IN THOSE AROUND THEM НЭГ ХҮН Л ӨӨРЧЛӨГДӨХӨД ЭРГЭН ТОЙРНЫХОН НЬ ДАГААД ӨӨРЧЛӨГДӨХ БОЛОМЖТОЙ

TS. MENDBAYAR CO-FOUNDER & CEO, SHOPPY.MN

Mendbayar co-founded Shoppy.mn, an online shop with more than 200,000 products and more than 150,000 users. All this was achieved within only three years, with the help of cloud services and AI-truly a game changer in e-commerce of Mongolia. Shoppy.mn is the first Mongolian company to host 100% of their servers on a cloud service. “Our most important achievement is that we have been reversing the complete lack of trust in online commerce among Mongolian consumers. We’ve created a new e-commerce culture. If we look at the big picture, e-commerce gives more choice to customers, gives a boost to competition and saves tons of time and resources,” Mendbayar explains. Large scale online shops are not just a retail business anymore!

ТҮҮНИЙ ҮҮСГЭН БАЙГУУЛСАН Shoppy.mn cloud server болон хиймэл оюун ухаан ашиглан 200.000 гаруй бүтээгдэхүүн бүхий 150.000 гаруй хэрэглэгчтэй интернэт дэлгүүрийг гуравхан жилийн дотор хөгжүүлж, Монголын интернэт худалдааны салбарыг өөрчилж байна. Тэд л анх удаа AWS буюу Амазоны үүлэн технологийн үйлчилгээнд өөрсдийн платформыг 100 хувь байршуулсан. “Онлайн худалдаанд үл итгэх хандлага үгүй болж байгаа нь л бидний ажлын хамгийн том үр дүн. Том зургаар харвал онлайн худалдаа хөгжсөнөөр хэрэглэгчид илүү сонголт өгч, компаниудын өрсөлдөөнийг идэвхжүүлж, маш их цаг зав, зардал хэмнэдэг” хэмээн хийж буй ажлынхаа үр дүнг тайлбарласан нь том хэмжээний онлайн дэлгүүр ажиллуулна гэдэг бол зүгээр нэг худалдааны бизнес биш гэдгийг харуулна.

30 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

B. BAYASGALAN

CO-FOUNDER & TRANSLATOR, TAGTAA PUBLISHING B. Bayasgalan is committed to the important task of introducing Mongolians to the best of global contemporary literature— and the precious masterpieces of world literature that Mongolians overlooked in the twentieth century. She and her partner Tegshzaya are practically the tastemakers in literature in Mongolia. When asked about their future plans, they told us, “Our vision is to become an international agent representing Mongolian literature and authors around the world. Well-curated and anthologized books should not only be published in Mongolia; we should also promote Mongolian literature to the world in the future. We focus on supporting young artists in order to contribute to the reputation of Mongolian literature in the world and cultivate our mother tongue.”

ТАГТАА ПАБЛИШИНГИЙН үүсгэн байгуулагч, орчуулагч Б.Баясгалан бол дэлхийн нэн шинэ үеийн утга зохиол болон XX зуунд бидний танилцаж амжаагүй өнгөрөөсөн дэлхийн уран зохиолын чухал бүтээлүүдтэй Монголын уншигчдыг танилцуулах чухал үйлсэд өөрийгөө зориулж яваа хүн. Тагтаагийнхан өнөөгийн Монгол залуусын унших номын сонголтод хамгийн нөлөөтэй хүмүүсийн тоонд орно. “Бидний хэтийн зорилго бол Монгол зохиолчдын бүтээл туурвил, оюуны өмчийг дэлхийд төлөөлөх олон улсын агент болох юм. Бидний хичээнгүйлэн сонгож эмхэтгэсэн номууд зөвхөн Монголд биш, ирээдүйд олон улсад ч хэвлэгдэн Монголын уран зохиолыг сурталчлах учиртай. Түүнчлэн Монголын уран зохиолыг дэлхий дахинаа танигдахад нэмэр болох үүднээс залуу уран бүтээлчдийг дэмжихэд илүү анхаарч, мөн нэгэнтээ чанарын хувьд илт унаад байсан уран зохиолын орчуулгын чанарыг өргөж, залуу хүмүүсийн хувьд эх хэлээ яруу сайхан эзэмшин хөгжүүлэх, түгээхийн төлөө их хүч дайчилж байна” хэмээн хариулсан юм.

INSURANCE INDUSTRY IS BENEFICIAL FOR THE WHOLE COMMUNITY, NOT JUST THE INSURER AND THE CLIENT. ДААТГАЛЫН БИЗНЕС ЗӨВХӨН ДААТГУУЛАГЧ БОЛОН ДААТГАГЧИД БИШ, НИЙГЭМД АШИГ ТУСТАЙ БИЗНЕС.

B.BATZUL

CEO, AMAR DAATGAL LLC OUR VISION IS TO BECOME AN INTERNATIONAL AGENT REPRESENTING MONGOLIAN LITERATURE AND AUTHORS AROUND THE WORLD. МОНГОЛ ЗОХИОЛЧДЫН БҮТЭЭЛ ТУУРВИЛ, ОЮУНЫ ӨМЧИЙГ ДЭЛХИЙД ТӨЛӨӨЛӨХ ОЛОН УЛСЫН АГЕНТ БОЛОХ ЮМ.

Having led the biggest insurance company in Mongolia and worked on the largest insurance cases, Batzul is a young but experienced leader. Now he has built his team at a new insurance company and is working to develop insurtec, a technology-based insurance service. “The insurance industry is beneficial for the whole community, not just the insurer and the client. And advanced technologies always bring advantages. This is the time we Mongolians must start to leverage the benefits of insurance and technology. Our main goal is to make insurance more accessible for everyone, and raise awareness of importance of insurance” Batzul tells us.

Б.БАТЗУЛ БОЛ МОНГОЛЫН хамгийн том даатгалын компанийг удирдаж, хамгийн том даатгалын тохиолдлууд дээр ажиллаж байсан, туршлагатай, залуу удирдагч. Харин өнөөдөр тэр нөхдийн хамт шинэ даатгалын компани байгуулж, Монгол улсад иншүртек буюу технологид суурилсан даатгалын үйлчилгээг хөгжүүлэхээр ажиллаж байна. Зорьж, төлөвлөж буй ажлынхаа талаар тэрбээр “Даатгалын бизнес зөвхөн даатгуулагч, даатгагчид биш, нийгэмд ашиг тустай бизнес. Үүнээс гадна технологийн дэвшил үргэлж давуу тал авчирдаг. Монголчууд бидний хувьд одоо л даатгуулж хэвших, үүндээ технологийн давуу талыг ашиглах ёстой цаг нь. Даатгалыг хүн бүрд хүртээмжтэй болгож, даатгалын талаарх мэдлэг, мэдээллийг нэмэгдүүлэх нь бидний хамгийн эхний гол зорилтууд” гэсэн юм.

МАРГААШИЙН МОНГОЛЫГ БYТЭЭГЧИД

E Z N I S A I R W A Y S I 31

SH.IKHBAYAR

ORGANIZER, ALTAN KHALIS INTERNATIONAL FILM FESTIVAL What began as a friendship between a few art house film enthusiasts has developed into an international film festival. The festival has received 480 submissions from 64 countries and screened the best of contemporary world cinema—including “Synonyms”, the winner of Berlin International Film Festival. “We initiated the festival to encourage young people to become inspiring avant-garde film makers and to foster competition amongst them. Competitors have grown a lot since 2014. If they have the opportunity to make a full-length film, they can cover themselves with glory. I believe that the film festival will help the artists and the audience to grow” Ikhbayar told us.

АРТХАУС КИНО СОНИРХОГЧ хэсэг залуус цөөн

хэдэн үзэгчтэй кино үзвэрийн арга хэмжээ зохион байгуулах болсон нь өнөөдөр олон улсын кино наадам болтлоо өргөжсөн байна. Энэ жилийн наадамд нийт 64 орны 480 бүтээл ирж, Берлиний кино наадмын “Алтан баавгай” шагналт “Ойролцоо үгс” зэрэг дэлхийн шилдэг кинонууд дэлгэцнээ гарсан юм. Кино наадмын ач холбогдлын талаар тэр “Анх залуусыг экспериментал, авангард төрлийн кино хийхэд хөтлөх, урам өгөх, цаашлаад хооронд нь өрсөлдүүлэхийн тулд уг наадмаа зохион байгуулж эхэлсэн. 2014 оноос хойш оролцож байгаа залуусын бүтээлүүд нүдэн дээр өсөж, дэвжиж байна. Бүрэн хэмжээний кино хийх боломж нь бүрдвэл ямартай ч монголын нэрийг дуурсгах нь гарцаагүй гэж харж байгаа" гэлээ.

WE HAVE TO CHANGE THE WAY WE PRESENT OUR CULTURAL HERITAGE AND FOLK ARTS, WHICH RIGHT NOW ARE LIKE MUSEUM EXHIBITS OR JUST A PART OF THE TOUR ITINERARY. БИД СОЁЛЫН ӨВ, ЯЗГУУР УРЛАГАА МУЗЕЙН ҮЗМЭР, ЖУУЛЧДЫН АЯЛЛЫН НЭГ ХӨТӨЛБӨР ТӨДИЙХНӨӨР ҮЗҮҮЛЭХ НЬ ХАНГАЛТГҮЙ

I BELIEVE THAT THE FILM FESTIVAL WILL HELP THE ARTISTS AND THE AUDIENCE TO GROW КИНО НААДАМ ЗОХИОН БАЙГУУЛСНААР ҮЗЭГЧИД БОЛОН УРАН БҮТЭЭЛЧДИЙН ХЭМЖҮҮР, ЗОРИЛТ АРАЙ ӨНДӨР ТҮВШИНД ХҮРНЭ ГЭЖ ИТГЭЖ БАЙГАА

N.NARANBAATAR

GENERAL DIRECTOR, STATE ACADEMIC DRAMA THEATER The plays Naranbaatar directed in the early 2000’s ushered in a new era of popularity in Mongolian drama arts: they caught the attention of the public, which had nearly forgotten about theater. More recently, he directed the opening ceremony of Naadam festival, which Mongolians acclaimed for its novelty and innovation. Now he is plotting a new revolution with his creative partners: the LEGEND entertainment show. “We have to change the way we present our cultural heritage and folk arts, which right now are like museum exhibits or just a part of the tour itinerary. We have to add our talent and imagination, since we’re the heirs to this heritage: amplify it with powerful technology and make it a new masterpiece that will be seen and heard on a world stage,” he says of the project, with excitement and confidence.

ТҮҮНИЙ 2000-ААД ОНЫ эхээр найруулан тавьсан жүжгүүд драмын урлагийг бараг мартаад байсан олны анхаарлыг татаж, нэгэн шинэ үеийг эхлүүлж байлаа. Харин 2016-2018 оны Улсын баяр наадмын нээлтийн ёслолыг найруулахдаа мөн л шинэчлэл хийж, олны хайр талархлыг хүлээсэн. Тэр энэ удаа нөхдийн хамт дахин нэг шинэчлэл хийхээр ажиллаж буй нь ДОМОГ энтертайнмент шоу. Энэ төслийнхөө талаар тэрбээр “Бид соёлын өв, язгуур урлагаа музейн үзмэр, жуулчдын аяллын нэг хөтөлбөр төдийхнөөр үзүүлэх нь хангалтгүй. Харин өвлөж авсан эздийн хувиар өөрсдийн авьяас, уран сэтгэмжээр баяжуулж, орчин үеийн техник технологийн хүчийг ашиглан дэлхийд өрсөлдөхүйц урлагийн бүтээл болгон хүргэх ёстой” хэмээн сэтгэл догдлонгуй, итгэл дүүрэн ярилаа.

32 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

SIX PIECES OF MONGOLIAN LITERATURE

ГАДААД ХЭЛЭЭР УНШИХ БОЛОМЖТОЙ ЗУРГААН МОНГОЛ ЗОХИОЛ

Six Pieces of Mongolian Literature Available in Foreign Languages Mongolian literature, which has a rich history that dates back centuries with the“Mongolian Secret History” and “A Sad Song for Huns” has not been recognized internationally. This is possibly due to the Mongolian language being rarely used abroad, as well as its linguistic complexity. We are featuring six Mongolian works of literature that have been published in foreign languages. “Монголын Нууц Товчоо”, “Хүннүгийн гунигт дуу”-наас эхлээд хэдэн зуунаар хэмжигдэх бичгийн уран зохиолын баялаг сантай Монголын уран зохиол гадаад ертөнцөд харьцангуй бага танигдсан нь хэлний түгээмэл бус байдал, Монгол хэлний найруулгын онцлогоос болсон биз ээ. Тиймээс бид энэ удаа Монголын орчин үеийн уран зохиолоос гадаад хэлээр хэвлэгдэж, гаднын уншигчдын хүртээл болсон ЗУРГААН монгол зохиолыг танилцуулахаар бэлтгэлээ.

by U.Byambanyam literary critic, journalist Утга зохиол судлаач, сэтгүүлч У.Бямбаням

L.ULZIITUGS

Aquarium

“Aquarium”, a short story collection by Mongolian writer and poet Ulziitugs, was published in 2002 in Mongolian. Later it was published in French by Borealia Publishing Company. Л.Өлзийтөгс “Аквариум” Францын “Бореалия” хэвлэлийн газраас эрхлэн гаргасан нэгэн бүтээл. Зохиолч, яруу найрагч Л.Өлзийтөгсийн 2002 онд Монгол хэлээр хэвлүүлсэн “Аквариум” өгүүллэгийн түүвэр ийнхүү франц хэлт уншигчдын хүртээл болсон билээ.

CH.GALSAN

The Blue Sky Galsan’s novel “The Blue Sky” was chosen as a representative example of Mongolian literature in a Reddit survey earlier this year. He was the first writer to write in a foreign language, and 20 of his books are published in German and English. His novel “The Blue Sky” was translated into German in 1994 and was highly praised by German readers. He currently lives in Mongolia and Germany and writes his books in German. Ч.Галсан “Хөх тэнгэр” Өнгөрсөн оны эхээр Америкийн Reddit цахим хуудаснаас дэлхийн уран зохиолд улс орноо төлөөлж буй зохиолын судалгааг гаргахад Ч.Галсангийн “Хөх тэнгэр” роман Монголын нэрийн хуудас болсон юм. Монгол зохиолчдоос хамгийн анх гадаад хэлээр зохиол бүтээлээ туурвисан түүний 20 орчим ном англи, герман хэлээр хэвлэгджээ. Анх 1994 онд герман хэлээр орчуулсан “Хөх тэнгэр” романыг Германы уран зохиолын хүрээнийхэн өндрөөр үнэлэн хүлээж авсан гэдэг. Өдгөө тэрбээр Монгол, Германд амьдарч, герман хэлээр бүтээлээ туурвиж байна.

МОНГОЛЫН УРАН ЗОХИОЛООС

E Z N I S A I R W A Y S I 33

D.ENKHBOLD

Paanan Enkhbold is a prominent writer of the 1980s, whose novel “Paanan” was translated into German by Dr. Renate Bauwe, a professor of Mongolian language and literature at Humboldt University.

J.DASHDONDOG

Mongolian legends

There aren't many writers like Dashdondog, who dedicated his life to writing children’s books. Dashdondog won the Golden Foal Award by the International Association of Children’s Writers and was twice a candidate for the Hans Christian Andersen Award. He wrote approximately 100 books, 30 of which were published in foreign languages. His “Esugchin” fairytale is featured in a UK textbook. Ж.Дашдондог “Монгол домгууд” Түүн шиг нэг насаа хүүхдийн зохиолд зориулсан зохиолч тийм ч олон биш. Тиймээс ч “Олон улсын хүүхдийн номын зөвлөл”-ийн шагналыг хүртэж, хүүхдийн зохиолын Нобель гэгдэх Ханс Кристиан Андерсоны шагналд хоёронтоо нэр дэвшээд амжжээ. Зохиолч 100 орчим ном бичиж, 30 орчмыг нь гадаад хэлээр хэвлүүлсэн байна. Английн сурах бичигт түүний “Есөгчин” хэмээх үлгэр багтсан юм.

Д.Энхболд “Паанан” Монголын уран зохиолын 1980-аад оны содон төлөөлөгч, зохиолч Д.Энхболдын “Паанан“ туужийг Берлины Хумбольдтийн Их сургуулийн орчин үеийн Монгол хэл, уран зохиолын багш, монголч эрдэмтэн Ренатэ Бауве өнгөрсөн онд герман хэлнээ орчуулжээ.

L.TUDEV

Discovering the World “Discovering the World,” a novel by prominent writer Tudev, was translated into French and published by Borealia Publishing House. The novel is acknowledged as one of the best children’s literature works of Mongolia and is about a child’s curious young mind becoming acquainted with the world. Borealia Publishing House is planning to publish a collection of Mongolian short stories in French. Л.Түдэв “Хорвоотой танилцсан түүх” Нэрт зохиолч Л.Түдэвийн “Хорвоотой танилцсан түүх” туужийг Францын “Бореалия” хэвлэлийн газраас хэвлэн, франц хэлт улс түмний хүртээл болгосон билээ. Монголын хүүхдийн зохиолын шилээвэр бүтээлүүдийн нэг болох энэхүү тууж нь хорвоо дэлхийг танин мэдэж буй хүүхдийн сэтгэхүй, өгүүлэмжээр хүүрнэсэн бүтээл юм. Тус хэвлэлийн газраас “Монголын сонгомол өгүүллэг” антологийг франц хэлээр хэвлэхээр төлөвлөөд буй аж.

G.AYURZANA

The Legend of the Shaman The novel, which was published in Korean and Russian languages, was translated into French last year by Munkhzul, a master’s student at the French National Institute of Oriental Languages and Civilizations (INALCO). The novel is about Mongolian shamanism, which is a subject of interest for many. Ayurzana’s short story “Snow Romance” was featured in a biannual magazine “Japan and Mongolia” and edited the “Mongolian Short Stories Collection,” which was translated into Japanese.

Г.Аюурзана “Бөөгийн домог” Урьд нь Орос, Солонгос хэлнээ орчуулагдсан эл романыг Парисын Дорно дахины хэл иргэншлийн үндэсний дээд сургууль (INALCO)-ийн магистрын оюутан Р.Мөнхзул өнгөрөгч онд франц хэлнээ буулгажээ. Дэлхий дахины анхаарлыг хамгийн их татдаг Монгол угсаатны бөө мөргөлийн талаар өгүүлэх түүний роман одоогийн байдлаар орос, франц, солонгос хэлээр хэвлэгдээд байгаа. Мөн зохиолчийн “Цасны роман” жилд хоёр удаа хэвлэгддэг “Япон ба Монгол” сэтгүүлд гарсан бол өөрийнх нь эрхлэн хэвлүүлсэн “Монголын сонгомол өгүүллэг” антологи япон хэлээр орчуулагдаад байна.

34â&#x20AC;&#x192; Iâ&#x20AC;&#x192; I N F L I G H T M A G A Z I N E

20 Facts About Mongolia 1. The Land of the Blue Sky Mongolia is called The Land of the Blue Sky for 260 days of the year are clear, sunny days on average. Most of the visitors are amazed by the spotless blue sky in Mongolia.

20 FACTS ABOUT MONGOLIA

E Z N I S A I R W A Y S I 35

4. Wilderness everywhere Only after Greenland and Falkland Islands, Mongolia is the 3rd most sparsely populated countries in the world. In other words, you can expect complete wilderness pretty much everywhere you go once you get out of the capital city. 5. Always ready for a guest

It might be one of the first things you’ve heard about Mongolia, but just to be sure, let me mention that you can just go and visit any family you see when you are traveling across the vast lands of Mongolia and it’s not considered rude or anything. Sometimes they even come to say hello and treat you with some refreshments while you’re camping or just resting along the road.

2. Elusive animals

Mazaalai bear, the world’s rarest bear species and the only one to Dwell the deserts, is only found in Mongolian Gobi desert. Mongolia is also a home to 3/1 of the population of elusive snow leopards. You can go on a journey to witness their elusive beauty, but it takes a lot of determination and luck to actually find them. Another rare animal to watch in Mongolia is przewalski’s horse, but unlike mazaalai bear and snow leopard, you can be sure you’ll be able to see them at Khustai National Park near Ulaanbaatar, which inhabits the only wild population of them in the world.

3. Dragon eggs

In the early 1920’s, on just another day of uninterrupted tranquility and blazing hot sun in Mongolian Gobi Desert, one of the greatest discoveries of Paleontological science was made by Roy Chapman Andrews, a prominent explorer. He finally got the reward for all the years he spent digging through dirt and books he discovered the first scientifically recognized dinosaur eggs. This being the most notable achievement, Andrews’ team unearthed over 100 dinosaurs fossils, including Protoceratips Andrewsi, over a period of two years.

36 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

20 FACTS ABOUT MONGOLIA

11. The Northernmost desert The Gobi desert is unlike any other deserts in the world. Besides being known as the northernmost desert region in the world, the largest dinosaur fossil reservoir, its sand dunes are sometimes covered with snow in winter, and the Gobi is rich with wildlife and vegetation, including the two humped wild Bactrian camels.

6. Medal for moms

Mongolian government acknowledges all the hard work every mother does by awarding “Glorious Mother” order to every mother who has four or more children. This unique way of celebrating and paying respect to mothers was imported from Soviet Russia, but is still in practice even after the Russia abolished the same practice in 1991. But, what could go wrong with celebrating everything our mothers do for us?

7. 80°C difference in temperature

Air temperature can reach +40°C in summer and drop down to -40°C at the peak days of winter in a same place. On top of that, Ulaanbaatar is on average the coldest capital city in the world.

8. The 10th country to send an astronaut into space

March 22 of 1981, will forever go down in history of our country as one of the most memorable and glorious dates. On that day, J.Gurragchaa, the first Mongolian researcher-cosmonaut, later a member of Mongolian Parliament, set off on a space mission with Russian cosmonaut Vladimir Dzhanibekov aboard the "Soyuz-39" spaceship. Thus, Mongolia has become the 10th country to send an astronaut into space and J. Gurragchaa - the hundredth cosmonaut of the world.

9. The Red Hero

The name of the capital city, Ulaanbaatar, means “Red Hero” in Mongolian. The government gave its name in 1924, as a homage to triumph of socialism in Mongolia. Another fun fact is that Mongolia became the second socialist country in the world, only after Russia.

10. Shaking hands is not only for greetings

If you accidentally step on or touch someone’s foot, or vice versa, don’t be surprised when they reach out to touch or shake hands. A remnant of a superstitious belief that this petty “accident” will have bad effect on the subjects’ relationship if they don’t shake hands, it is more of a habit and a way of apologizing for the mistake nowadays. It’s funny how much we confuse people with this strange habit of ours when we are abroad, before we can realize what we are doing.

20 FACTS ABOUT MONGOLIA

E Z N I S A I R W A Y S I 37

13. Fat Cat jazz club

One can surely say that it’s the best jazz bar in capital Ulaanbaatar. Not only the music and interior is excellent, the crowd that frequents the bar is awesome. You can easily meet and engage in an eye-opening, pleasant conversation with English speaking, nice and welcoming expats and locals here, if humans are one of your favorite things about traveling.

14. The oldest national park in the world

Established in 1783, Bogd Khan Uul National Park is the oldest national park in the world. It predates the Yellowstone, which is commonly thought to be the oldest, by over 100 years. And the national park is not even an hour’s drive away from the center of Ulaanbaatar.

15. Young & proud Mongols

12. Little melting pot of cuisines

Many visitors are astonished by variety of cuisines available in Ulaanbaatar for a small town of 1,5 million at the edge of the world. You can find almost 20 different nation’s cuisine in Ulaanbaatar, as Korean, Chinese and Indian (no need to mention French and Italian) being the most popular, to at least one or two little pieces of Peru, Singapore or Vietnam for the food lovers. There are also a fair number of options for those who are vegan or the ones who only eat halal meat.

After 70 years of dominant Russian influence during Communism, and two decades (until 2010’s) of hungrily soaking in cultural influence from everywhere around the world following the democratic revolution, majority of the youth of Mongolia started to look back to their roots, to embrace their cultural heritage with strong passion and utmost respect, and has been fusing it together with everything good from around the world in a very tasteful manner. And the result is quite awe-inspiring. You can feel the trend everywhere, from independent designer brands like "Michelle & Amazonka" or "Uuruuruu", from emerging artists in music industry, from street art to the exhibitions at art museums and galleries.

38 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

20 FACTS ABOUT MONGOLIA

17. A mobile town

How many cities do you know of that keeps moving around all the time? How about it being a capital city of a whole nation? Since being founded in 1639 as a mobile monastery-town for High Saint Zanabazar, a religious and political leader, eminent artist and scholar, the city changed its location 29 times. The city started to move less and less before finally settling down at its current location in 1778.

18. Nomadic herder origins

Almost half of the population still lives as nomads, making a living with free range husbandry. In Mongolia, there are 13 times more horses than humans, and sheep outnumber humans 35 to 1. Herding played the main role in economy for thousands of years, no wonder why significant amount of Mongolia’s cultural heritage is related to herding.

19. The warrior roots

Looking at sports statistics, one would assume their warrior ancestors’ strength is still present in today's Mongolians. Mongolia has 26 Olympic medals, 8 in judo, 9 in freestyle wrestling, 7 in boxing, and 2 of it is in shooting. And also, Mongolian sumo wrestlers hold many of the records in history of the sport. Isn’t it pretty self-explanatory? We also have to note that Mongolians have been incredibly successful in memory sports lately.

16. Born on horseback Mongolians were always inseparable from their beloved horses and had very unique, strong bond with them. But Mongolian horses are half wild, they are not kept in barns or tied anywhere for most of the year, except very few ones that are helping with chores around the house. Yet Mongolian kids in the countryside would be riding at ease by the age of four and start to compete in races by the age of six.

20. 70% solar powered

I assume by now you already know that almost half of the population lives as nomads, completely off the grid. According to a survey conducted six years ago (no large scale data since then), over 70% of those nomads were already producing all the power they need with solar panels. Quite advanced, isn’t it?

E Z N I S A I R W A Y S I 39

THE CELEBRATION OF MONGOLIA

40 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

THE CELEBRATION

OF MONG

E Z N I S A I R W A Y S â&#x20AC;&#x192; Iâ&#x20AC;&#x192; 41

OLIA

A BRIEF BUT COMPLETE GUIDE TO NAADAM From July 11th to July 15th, the whole country celebrates its biggest national holiday: the festival of Naadam. Mongolians love their country, but during Naadam, national pride is even more evident: you can see it in the excitement over the traditional Three Games of Men competitions (wrestling, archery, horseracing), in the happy faces dressed up in beautiful traditional costumes (some even with Mongolian flags painted on their faces), and in the traditional festive greetings everyone exchanges (Saikhan Naadaj baina uu? Are you having a nice Naadam?).

42 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

THE CELEBRATION OF MONGOLIA

HOW AND WHEN DID IT START? Mongolians have a thousands-of-years-old tradition of playing the Three Games of Men, which are traditional wrestling, horseracing, and archery. Ancient Mongolians would often hold competitions in these sports as celebrations. The word Naadam means “festival,” “festivities,” or “game” in Mongolian. On July 11th, 1921, the People’s Revolution of Mongolia triumphed after two centuries of tyranny under the Qing dynasty, and months of bitter fighting between the Russian White Guard and the Red Army for control. July 11th was then declared a national holiday, the anniversary of the People’s Revolution, and was to be celebrated with the traditional Three Games of Men. Mongolians continued to celebrate the holiday even after the fall of Socialism; no longer as just the anniversary of the People’s Revolution, but also as a celebration of our independence, national pride and cultural heritage.

WHAT HAPPENS DURING THE FESTIVAL? The first few events of Naadam, including some archery competitions, start as early as July 6th, and the first horse races start on July 10th. But the celebration officially starts on July 11th, when The Nine White Banners, ancient symbols of national peace and prosperity, are brought into The National Stadium for the opening ceremony.

THREE GAMES OF MEN

Traditional Wrestling The Mongolian word for wrestling – Bökh – also means “durable.” The sport has always been an important part of Mongolian culture, and is one of the most popular pastimes. Traditionally, the wrestler embodies Mongolian ideals as a kind of moral compass for the people. The game is won when your opponent touches the ground with anything other than his hands or feet. If you ask any Mongolian man or boy for a wrestling match, he’ll almost certainly accept, and more likely to win. Horse Racing There are 6 separate races, for horses of different ages. This is perhaps the only horse race in the world in which the riders are all children under 12 (because they are light weight). It’s not just the winner who is acknowledged; the announcer also reads a blessing to cheer up the young rider who finishes last: “In the last to finish this year, and the winner of the next year...” You can watch the race a few kilometers outside of Ulaanbaatar. Archery During Naadam, men, women, and children compete in three different categories of Mongolian traditional archery: Khalkh, Buryat, and Uriankhai. Khalkh is the

NAADAM

majority ethnic group, while Buryat and Uriankhai are two of the 20 minority ethnic groups in Mongolia. According to respective local traditions, the bow, arrow, and distance to the target vary between categories.

HOW TO "NAADAM"? Taste Khuushuur The celebratory food of Naadam is a kind of meat pastry called “khuushuur.” If you missed it during Naadam, don’t worry: it’s a popular food all year round. Experience Local Naadams There are more than 330 soums in Mongolia, administrative units into which the 21 provinces are divided. Although the nationwide Naadam days are from the 11th to the 15th of July, the whole of July is a Naadam month. Every province and every soum celebrate their own Naadam festival, complete with local Three Games of Men, opening ceremonies, and everything else. There’s one condition, though: the dates don’t usually overlap with the national Naadam festival so that the best of the wrestlers, archers and horse racers can compete in both local and national competitions. So if you travel around Mongolia in July, there’s a good chance you can celebrate Naadam more than once. Some people like local Naadams

E Z N I S A I R W A Y S I 43

more than the grand ceremony of the nationwide festival because of their idiosyncrasies and their relaxed, intimate atmospheres. Enjoy the Nature Hitting the road and enjoying nature is what many Mongolians do to make the most out of Naadam holidays. Even though some of the nicest places in the country might seem a little more touristy during Naadam, they are also more joyful and lively! More than one visit to Sukhbaatar Square There is so much to see during Naadam evenings in the central square of Ulaanbaatar. The program varies year to year, from Mongolian opera to folk dance to jazz to a gala concert of the greatest rock bands in Mongolia. But one event is always consistent: the Deeltei Mongol Festival, in which everyone wears the traditional Mongolian “deel” coat to celebrate Mongolia’s cultural heritage. Watch the Games If you’re not feeling too energetic during Naadam days, or can’t make it out for any reason, don’t worry! Just buy some airag (fermented horse milk), order some khuushuur, and watch the wrestling competition on TV! It’s how many Mongolians celebrate the festival.

44 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

INTERVIEW

ALL THIS STARTED IN FAR WESTERN CORNER OF MONGOLIA

THE HU

E Z N I S A I R W A Y S I 45

"ХҮ" ХАМТЛАГИЙН ПРОДЮСЕР Б.ДАШДОНДОГ: ЭНЭ БҮХЭН МОНГОЛЫН БАРУУН ХЯЗГААРААС ЭХЛЭЛТЭЙ

MONGOLIAN folk metal, which blends traditional Mongolian instruments and vocal techniques with rock and metal, has been around for almost two decades, beginning with genre pioneers Altan Urag in 2002. But no one expected the next world music sensation would arise from far-flung Mongolia—that is, until last January. The Hu released their first single, “Yu ve Yu ve Yu,” in September 2018 and their second single, “Wolf Totem,” in November. Both songs eventually caught the attention of hundreds of thousands of fans around the world, as well as many major media outlets. What started with a viral video led to “Wolf Totem” topping Billboard’s Hard Rock Digital Song Sales chart and “Yu ve Yu ve Yu” at No. 7 at the same time in April. At the time of writing, these sons of the steppes are on a European tour, performing at the biggest music festivals around the world and on the same stages as the metal legends they grew up listening to, while they were still busy preparing for their tour and fresh off their first ever concert in Ulaanbaatar, we spoke to B. Dashdondog, the producer who started it all.

Photo by Zazaa

Congratulations on your first concert! How do you think it went? It was an amazing concert. Even though our band members had performed on stage in some way or another prior to this, it was our first stage performance as The Hu. Everyone jumped out of their seats as soon as the concert began. The venue was full of people with tears in their eyes, people overwhelmed by pride, people having goose bumps. I heard that The Hu started with your idea for a single song, which eventually led to this whole project. What exactly is the origin story? It all started in the Chandmani soum of Khovd province, where my father is from. Even though I was born and raised in Ulaanbaatar, I visit my father’s homeland often. So after my father passed away, I wanted to dedicate a song to him, to the people who live in Chandmani, and to all my forefathers. I tried many different ideas, but I just couldn’t

2002 ОНД байгуулагдсан “Алтан ураг” тэргүүтэй монгол фолк метал хамтлагууд үндэсний хөгжим, дуулах арга барилыг рок, метал хөгжимтэй хослуулан тоглоод бараг 20 жил болжээ. Гэсэн хэдий ч өнгөрсөн нэгдүгээр сарыг хүртэл дэлхийн метал хөгжмийн ертөнцийг шуугиулах дараагийн хамтлаг алс холын Монголоос төрөх юм гэж хэн ч санасангүй. 2018 оны есдүгээр сард гаргасан “Юу вэ, юу вэ, юу”, 11 дүгээр сард гаргасан “Чонон сүлд” хэмээх хоёр дуу нь нэг л мэдэхэд дэлхий даяар олон зуун мянган хөгжим сонирхогчдын анхаарлыг татаж, томоохон хэвлэл мэдээллийн сувгуудаар тэдний тухай мэдээлэл нийтлэгдэж эхлэв. Интернэтийн шуугианаар эхэлсэн тэдний амжилт улам тэлж, өнгөрсөн дөрөвдүгээр сард “Чонон сүлд” дуу нь биллбоардын Хард рок дууны борлуулалтын жагсаалтыг тэргүүлж, үүнтэй зэрэгцэн “Юу вэ, юу вэ, юу” нь долоодугаар байранд бичигдсэн юм. Харин яг одоо уншигч та үүнийг унших зуур тал нутгийн хөвгүүд өөрсдийн сонсон биширч өссөн домгуудтайгаа цуг нэг тайзан дээр тоглож, дэлхийн хамгийн том хөгжмийн наадмуудад оролцон Монгол хөгжмийн зэмсгээрээ Европыг байлдан дагуулж яваа. Тэднийг анхны тоглолтоо Улаанбаатарт хоёр өдөр тоглож дуусаад, аялан тоглолтдоо бэлдээд завгүй байх зуур бид хамтлагийг үүсгэн байгуулагч, продюсер Б.Дашдондогтой ярилцсан юм.

46 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

INTERVIEW

Анхны тоглолтоо хийсэнд баяр хүргэе. Тоглолтын талаар сэтгэгдлээ хуваалцаач? Тоглолт гайхалтай болсон. Хамтлагийн гишүүд маань өмнө нь хувь хувьдаа янз бүрийн байдлаар тайзан дээр гарч байсан боловч, "Хү" хамтлаг байгуулагдсанаасаа хойш анх удаа тайзан дээр тоглолоо. Тоглолт эхлээд л бүх хүмүүс суудлаасаа босчихсон. Огшсон, уйлсан, шар үс нь боссон хүмүүсээр дүүрэн тоглолт байлаа даа. Танд анх нэг дуу л зохиох санаа төрснөөс бүх зүйл эхэлж, түүнээс цааш бүхэл бүтэн төсөл болж өргөжсөн гэж сонссон. Энэ бүхэн яг хаанаас эхлэлтэй вэ? Энэ бол Ховд аймгийн Чандмань сумаас эхлэлтэй. Аав минь тэндхийн хүн. Хэдийгээр би Улаанбаатарт төрж өссөн ч аавынхаа нутгаар байнга очдог. Тэгээд, аав маань бурхан болсны дараа аавдаа, нутгийнхандаа, өвөг дээдэстээ зориулаад нэг сайхан дуу хийе гэж бодлоо. Олон янзаар туршиж үзсэн ч нэг л болж өгөхгүй байсан юм. Олон ч жил өнгөрсөн. Харин дараа нь нэг удаа Чандмань суманд оччихсон байж байгаад “Энэ чинь хөөмийн эх нутаг шүү дээ! Ийм нутгийн өвөг дээдсийн үр сад байж би юу бодоод яваад байж вэ!?” гэж бодсон. Ингээд л хөөмийтэй, хархирааг рок урсгалтай хослуулсан нэг дуу хийж үзэх хүсэл төрсөн. Энэ маань л явсаар байгаад “Хүннү рок” болсон доо.

What is that initial song called? Is it performed by The Hu? The song is called “This is Mongol.” The song will be included in the next studio album, not on our upcoming album Gereg. Of the 13 songs performed at the first concert, 9 of them are on Gereg and the other four on the next album. When is the next album coming out? It’s not yet scheduled. Right now, we can only say that Gereg will be released in September. Please tell us more about how an idea for a song became a new band—and a whole new genre called Hunnu Rock! To compose the song, I had to develop new tunings for the guitar and other instruments—to suit the traditional style I wanted. Then I had to come up with different techniques and styles to play the new tunings. It took a long time to develop the sound and style we wanted and to adjust ourselves to these new techniques. It would’ve been easier to just go with conventional western tuning scales, but we wanted something different. The first member I met was Gala, the leader of the band. It takes a strong sense of rhythm to be a rock musician, and I worked long and hard scouting for members. I think I did a very good job in recruiting. And then, as I mentioned before, there was a lot of work involving music theory and sound development.

“THIS IS THE CRADLE OF KHUUMII! WHAT I WAS THINKING! I’M A SON OF A LAND WHERE KHUUMII WAS BORN!”

Таны зохиосон тэр анхны дуу ямар дуу вэ? Тэр дууг "Хү" хамтлаг тоглосон уу? “Монгол билээ” гэдэг дуу байгаа. Одоо гарах гэж байгаа “Гэрэг” цомогт багтаагүй, харин дараагийн

Photo by Juliette Savey

get it right. Years passed… And then, on one of my trips to Chandmani, I suddenly thought to myself, “This is the cradle of throat singing! What have I been thinking? I’m a son of the land of throat singing!” So I wanted to write a song that merged rock with throat singing and other traditional techniques. And this idea went on to become what we’re now calling “Hunnu Rock.”

THE HU

E Z N I S A I R W A Y S I 47

Why did you call it Hunnu Rock? The “tovshuur” is a two-stringed instrument first played during the reign of the Hunnu Empire (300-100 B.C.). The music of that era was probably based around a quint scale, which is the main scale used in rock music. The contemporary Mongolian “morin khuur” (horsehead fiddle) is based on the “tovshuur.” So, the reason we call it Hunnu Rock goes back to the origin of the instruments and the techniques we’re using. Since our music has its own unique sound, scale, techniques, instruments and style, it deserves its own genre. We could’ve called it Chinggis Rock or Mongol Rock for marketing purposes, but Hunnu Rock has real meaning to it. Why do you think The Hu have been as successful as they are? I think it’s related to the profoundly spiritual nature of our ancestors’ music. There is something divine and farreaching about Mongolian music, which makes it powerful, but at the same time it’s also calm and soothing. And when all this is combined with the explosive energy of rock music, it sounds like a thunderclap—or like a great force deep inside the soul. I think that’s why everyone likes it, not just fans of rock and metal. Considering you’ve only released two singles, what you’ve achieved is extraordinary you’re signed with a major label and are performing shoulder to shoulder with some of the biggest names in rock music at huge concerts and festivals across the world. How excited are you? Yes, everything is going very fast. There are around 27 shows booked in Europe alone, and then there’s the American

цомогт багтсан байгаа. Саяын тоглолт дээр тоглогдсон 13 дууны 9 нь “Гэрэг” цомгийнх, харин үлдсэн дөрөв нь дараагийн цомогт орох дуунууд байгаа. Дараагийн цомог хэзээ гарах вэ? Хоёр дахь цомог хэзээ гарах нь тодорхойгүй байна. Одоогийн байдлаар “Гэрэг” цомог есдүгээр сард гарна л гэж хэлэх байна даа.

“ЭНЭ ЧИНЬ ХӨӨМИЙНИЙ ЭХ НУТАГ ШҮҮ ДЭЭ! ИЙМ НУТГИЙН ӨВӨГ ДЭЭДСИЙН ҮР САД БАЙЖ БИ ЮУ БОДООД ЯВААД БАЙЖ ВЭ!?” ГЭЖ БОДСОН.

Нэгэн дууны санаа хөгжсөөр шинэ хамтлаг, Хүннү рок урсгал болсон түүхийг дэлгэрэнгүй ярьж өгөөч? Тэр дууг зохиохын тулд гитар болон бусад хөгжмийн зэмсгүүдээ өөрийн хүссэн үндэсний хэв маягтай зохицуулж гаргаж ирэхийн тулд өөр хөг гаргаж ирэх хэрэгтэй байсан. Гитар дээр тусад нь өөр хөг гаргасны дараа тэр хөг дээр тоглох арга барилууд нь мөн өөр байх хэрэгтэй болсон. Яг өөрийн хүссэн хэв маяг, дуугаралтыг бүтээх, тэгээд энэ шинэ арга барилдаа өөрөө суралцаж, дасаж, хөгжим дээрээ зөв дуугаргахад бас их цаг зарцуулсан даа. Зүгээр Европ хөг дээр тоглоод явсан бол амархан л даа, гэхдээ хүссэн зүйл маань өөр байсан юм. Хамтлагийн гишүүдээсээ хамгийн түрүүнд Галаатай танилцсан. Хамтлагийн маань ахлагч шүү дээ. Рок хөгжим бол тэр чигтээ хэмнэл. Тоглоход хэмнэлийн онцгой мэдрэмж хэрэгтэй байдаг. Хамтлагийн гишүүдээ бас их шаргуу, удаан хайж байж олж авсан шүү. Би бол хамтлагаа бүрдүүлэх тал дээрээ маш сайн ажилласан гэж бодож байгаа. Мөн түрүүн хэлсэнчлэн хөгжмийн онолтой холбоотой, шинэ дуугаралт хөгжүүлэхтэй холбоотой их ажил явсан даа. Яагаад Хүннү рок гэж нэрлэсэн бэ? Бидний хэрэглэж буй товшуур хөгжим маань өөрөө Хүннүгийн үеэс үүсэл гаралтай. Миний таамгаар бол тухайн үед товшуур хөгжмийн хөг нь кварт квинт хөг байсан болов уу. Энэ чинь өөрөө рок хөгжмийн үндсэн хөг шүү дээ. Харин товшуур хөгжмөөс улбаалаад морин хуур үүссэн гэж таамагладаг. Тиймээс бидний энэ бүхнийг Хүннү рок гэж нэрлэсэн шалтгаан нь хөгжмийн зэмсгүүдийн маань үүсэл гаралтай л холбоотой. Бидний хөгжим өөрийн гэсэн өвөрмөц дуугаралт, хөг, арга барил, хөгжмийн зэмсэг болон хэв маягтай учраас тусдаа урсгал болгон нэрлэх нь зүйтэй гэж үзсэн. Бид маркетингаа бодоод Чингис рок, Монгол рок гэж нэрлэж болох байсан л даа. Гэхдээ бидний энэ нэр маань цаанаа тодорхой утга учиртай юм л даа. Энэ их амжилтын нууц нь юунд байна вэ? Өвөг дээдсийн маань хөгжмийн сүнслэг шинж чанартай холбоотой болов уу. Монгол хөгжим маань цаанаасаа л тэнгэрлэг сонсогдоод байдаг. Намбалаг, талбиун өнгө аястай. Үүнийг рок хөгжмийн тэсэрч оргилсон их эрч хүчтэй нэгтгэхээр тэнгэр нүргэлээд ч байгаа юм шиг, ямар нэгэн хөшигний ард агуу хүч нуугдаж байгаа ч юм шиг өвөрмөц сонсогдоод байна л даа. Зөвхөн

48 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

INTERVIEW

рок, метал хөгжим сонирхогчид ч бус, янз бүрийн л хүмүүст таалагдаж байх шиг байна.

Do you think the band members ever imagined themselves as rock stars like they are now? No, I don’t think so. They are very humble and don’t care much about fame. How about you? I intended the project to be a worldwide thing, for a wider audience than just Mongolians. But it’s happening faster than I imagined. My goal was to share this great cultural heritage with the world so that everyone could enjoy it; and I guess it’s starting to happen. And it’s not just about promoting Mongolian culture, it’s about spreading love and helping people to love each other—to love mother nature, to encourage people to take pride in their own cultures and to respect others’ cultures too. What’s the plan for the future? Where do you see the band in five years? At this point, there’s no way of telling. We’ll keep working hard and keep developing our music. And we have a contract to record five albums with the label Eleven Seven, the first of which is Gereg. That’s all I can say for the time being.

Хамтлагийнхан маань өөрсдийгөө ингээд л рок одод болчихно гэж төсөөлж байсан болов уу? Тэгж бодохгүй байна. Их даруухан, нэр алдар мэтийг тоодоггүй залуус шүү дээ. Харин таны тухайд? Би энэ төслөө дэлхийн хэмжээний төсөл болгохыг, зөвхөн Монголчууддаа биш, илүү өргөн хүрээнд хүргэхээр зорьж байсан. Гэхдээ миний бодсоноос илүү хурдан явж байна. Миний зорилго бол энэ сайхан соёлын өвөө бусад ард түмэнд хүргэж, сайн сайхныг нь мэдэрч баясах боломж олгох явдал байсан. Тэр зорилго маань ч биелж байх шиг байна. Бас бидний хувьд зөвхөн Монголынхоо соёлыг сурталчлахаас гадна, хүмүүст бие биенээ, байгаль эхээ хайрлах хайрыг түгээж, өөрсдийнхөө өв соёлоор бахархаж, бусдынхаа өв соёлыг хүндлэх сэдэл төрүүлэх нь чухал. Цаашдын төлөвлөгөө юу вэ? Таван жилийн дараахыг хэрхэн харж байна? Яг одоогийн байдлаар таамаглах арга алга даа. Ямартай ч бид шаргуу хөдөлмөрлөж, энэ бүтээсэн хөгжмөө улам цааш нь хөгжүүлнэ. Бид Севен Элевэн Лейбл Групп гэдэг компанитай таван цомог гаргах гэрээ байгуулсан байгаагийн эхнийх нь “Гэрэг”. Одоогийн байдлаар үүнийг л баттай хэлж чадах байна.

Photo by Juliette Savey

tour. Some shows are already sold out and are moving to bigger venues. There’s a lot of demand somehow. And the label is playing an important role in organizing all these— almost all the shows have been scheduled on unusually short notice. There are even talks about collaborating with some of the most prominent artists. We’re very excited about everything, but we can’t forget that more exposure means more responsibility. We can’t let the excitement distract us from focusing on our craft.

Болох гэж буй тоглолтуудын тоо, далайц, оролцож буй фестивалуудыг ч харсан, дөнгөж хоёрхон дуугаа цацаад байгаа хамтлагийн хувьд санаанд оромгүй амжилттай байна. Мөн та бүхэн томоохон хөгжмийн компанитай гэрээ хийж, рок хөгжмийн хамгийн алдартай уран бүтээлчидтэй зэрэгцэн тоглож байна. Хэр их догдолж байна даа? Тийм ээ, юм бүхэн их хурдан өрнөж байна. Европт л гэхэд ойролцоогоор 27 тоглолт хийх байгаа. Түүний дараа бас Америк руу аялан тоглолт бий. Зарим тоглолтуудын маань тасалбар аль хэдийн зарагдаж дуусаад, өөр том танхим руу нүүж байгаа нь ч байна. Яагаад ч юм их эрэлттэй байна. Энэ бүхнийг зохион байгуулахад бидний гэрээ байгуулсан компани маань их үүрэг гүйцэтгэж байгаа. Бараг бүх л тоглолт маань зохион байгуулагчдын хувьд урьд хожид байгаагүй богино хугацаанд захиалга авч, төлөвлөсөн. Бас маш том уран бүтээлчидтэй хамтрах талаар ч яриа хөөрөө үүсэж байгаа. Бид хэдий баяртай байгаа ч, энэ бүхний ард бидэнд улам л их хариуцлага ирж байгаа гэдгийг мартаж чадахгүй. Хөөрч баярлахаасаа илүү хийж байгаа зүйл дээрээ хэзээ хэзээнээс илүүгээр төвлөрөх хэрэгтэй байгаа.

E Z N I S A I R W A Y S I 49

50 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

HISTORY AROUND A SQUARE

History Around a Square ТӨВ ТАЛБАЙН ЭРГЭН ТОЙРОНД If there’s one place in Mongolia every visitor sees, but does not give the attention it deserves, it’s Sukhbaatar Square—Ulaanbaatar’s central square. If you’re on your way to Mongolia, stop for a moment and take a look around; you’re standing at the center of many stories.

Монголд ирсэн хүн бүр очдог ч, анхааран сонирхолгүй өнгөрөх нь элбэг газар бол нийслэл Улаанбаатар хотын төв Сүхбаатарын талбай. Хэрвээ та Монголыг зорьж яваа бол, төв талбай дээр очоод хэсэг азнасхийн, эргэн тойрноо сайн ажиглаарай. Учир нь та олон олон түүхийн тэг дунд нь зогсож байх болно.

HISTORY AROUND A SQUARE

E Z N I S A I R W A Y S I 51

The National History Museum On the northwestern corner of the square, there’s The National History Museum, waiting to take you on a journey through Mongolian history. It has six halls full of interesting artefacts, from the Stone Age to the Democratic Revolution of Mongolia in 1991.

Chinggis Khaan Statue While it’s clear to everyone that the statue in the center is Chinggis Khaan himself, the story of the other 4 smaller statues are often overlooked. The rider immediately to his right is Boorchi, one of his Nine Great Knights and his childhood friend. The rider immediately to his left is Mukhulai, also one of his Nine Great Knights who were loyal to him until death. Mukhulai continued on to fight for his son King Ogodei, whose statue is on the far right side of the complex. The statue on the far left is Khubilai, Chinggis Khaan’s grandson and the founder of the great Yuan Dynasty. He is depicted holding a roll of paper to demonstrate he was a wise king and a man of letters.

The National Academic Theater of Opera and Ballet of Mongolia Thanks to Russia’s rich heritage and their strong cultural influence during the Soviet era, Mongolia quickly caught up with classical performance arts. The theater held its debut performance in 1963 with Eugene Onegin, making it one of the very first classical opera theaters in Asia. Now the theater hosts world-class opera singers and ballerinas and performs a rich repertoire of world and Mongolian classics.

The Lenin Club The club was founded by the Russians who were living in Mongolia in 1921. When Mongolians put up gers, or build anything really, tradition dictates the door should always face south. The Lenin Club was the very first building in Mongolia that faced north. Ironically, this building dedicated to spreading communist ideology housed the first rock bar, pizza restaurant, and coffee shop just after The Democratic Revolution in Mongolia.

Үндэсний түүхийн музей Төв талбайн баруун хойд үзүүрт Монголын Үндэсний Түүхийн Музей бий. Чулуун зэвсгийн үеэс эхлээд тун саяхан буюу 1990 оны Монголын ардчилсан хувьсгал хүртэлх үеийг хамрах сонирхолтой үзмэрүүдээр дүүрэн 9 танхим таныг Монголын түүхийн бүхий л цаг үеэр аялуулахад бэлхэн хүлээж байгаа.

Чингис Хааны хөшөө Талбайн хойморт заларч буй сүрлэг хөшөө бол Чингис хааны хөшөө гэдэг нь хэн бүхэнд тодорхой ч, дэргэд нь байх хэмжээгээр арай бага дөрвөн хөшөөний утга учрыг ихэнх хүмүүс мэдэлгүй өнгөрдөг. Түүний баруун гар талд байх Боорчи бол есөн өрлөгийнх нь нэг, багын найз нь . Харин түүний зүүн талд залрах морьтон бол их хааныг насан эцэслэтэл үнэнчээр зүтгэж, хаан сэнтийг залгамжилсан, сүүлд Өгөдэй хүүд нь ч хүчээ өргөж явсан үнэнч баатар Мухулай. Өгөдэйн хөшөө байгууламжийн хамгийн баруун талд заларч байдаг бол, ордны зүүн талд буй нь Чингис хааны ач, Их Юань гүрнийг үндэслэгч Хубилай хаан. Түүнийг эрдэм номд нэвтэрсэн мэргэн хаан байсныг илэрхийлэн гартаа хуйлмал цаас барьснаар дүрсэлжээ.

Улсын дуурь бүжгийн Эрдмийн театр Оросын сонгодог урлагийн баялаг уламжлалын ачаар социализмын үед Монголын сонгодог урлаг хурдацтай хөгжсөн. Дуурийн театрыг анх 1963 онд бие даасан байгууллага болгож, Евгений Онегиноор нээлтээ хийсэн нь Ази тивийн анхны сонгодог дуурийн театруудын нэгд тооцогддог.

Ленин клуб Монголд амьдарч байсан Орос иргэд хувьсгалч үзэл санаагаараа нэгдэн 1921 онд уг клубийг байгуулсан гэдэг. Монголчууд гэрээ барьж, аливаа барилга байгууламж босгохдоо үүдийг нь өмнө зүгт харуулдаг уламжлалтай. Харин Ленин клубийн энэ барилга Монголд баригдсан хамгийн анхны хойшоо харсан хаалгатай барилга байжээ. Коммунист үзэл санааг түгээх төв болж байсан энэ барилгад Ардчилсан хувьсгалын дараа анхны рок бар, пиццаны газар, кофе шоп гээд барууны гэгдэх бүхэн байрлах болсон нь егөөтэй.

52 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

HISTORY AROUND A SQUARE

“Please sit down if you support us!”

Биднийг дэмжиж байгаа нь суугаарай

Democracy arrived in Mongolia right on this square, ushered in by a series of demonstrations and hunger strikes in 1990. When violence seemed imminent between the tens of thousands of demonstrators and law enforcement, the young revolutionary leader S. Zorig managed to calm down the crowd by shouting the now famous phrase, “Please sit down if you support us!” Those few words, shouted by a 27 year-old, likely saved countless lives.

Яг энэ талбайд болсон жагсаал цуглаан, өлсгөлөнгүүд Монголд ардчиллыг авчирсан юм. Хэдэн арван мянган хүн цугласан жагсаалын үеэр уур амьсгал ширүүсч, хүч хэрэглэсэн тэмцэлд хүрч болохуйц нөхцөл үүсэхэд хувьсгалын удирдагчдын нэг С.Зориг “Биднийг дэмжиж байгаа нь суугаарай” гэж зарласнаар зөрчлийг намжааж чадсан нь түүхэнд тэмдэглэгдэн үлджээ. 27 настай хувьсгалчийн хэлсэн хэдхэн үг хэчнээн хүний амь эрсдэхээс сэргийлснийг таашгүй.

Where everything happens

“Бүх зүйл болж өнгөрдөг” газар

The square has always been a very important place for Mongolians: we come here for photos even on our wedding days and our graduation ceremonies. But taking a photo is not only reserved for major celebrations; I bet you can’t find a single Mongolian who doesn’t have at least one childhood photo on the square. We protest for our rights here, we rejoice in celebration as a nation here, we walk through it to our operas and movies, on our way to the stock exchange and to parliament; this is truly where “everything happens.”

Энэ талбай Монголчуудын хувьд хэзээнээс чухал газар байв. Хуримаа хийж буй хос бүр, мөнгөн хонхны баяраа хийж буй төгсөгч бүр заавал энд ирж зургаа авахуулдаг. Ер талбай дээр зургаа авахуулах нь зөвхөн баяр ёслолд зориулагдсан зүйл ч биш. Та хүүхэд байхдаа энэ талбай дээр авахуулсан ядаж ганц зураггүй Монгол хүнийг хайгаад ч олохгүй гэж мөрийцөхөд ч бэлэн байна. Энэ бол бидний эрхээ хамгаалан тэмцэж, хотол олноороо цуглан цэнгэдэг, “бүх зүйл болж өнгөрдөг” эрхэм газар маань.

The First Cinema If you look to the west, you’ll see the Mongolian Stock Exchange (red letters reading: “МОНГОЛЫН ХӨРӨНГИЙН БИРЖ”). The very first cinema in Mongolian history was opened here in 1948. The building was turned into Mongolian Stock Exchange in 1991, which was then the smallest stock exchange in the world.

Анхны кино театр Талбайн баруун зүгт та дээрээ улаан өнгөөр бичсэн хаягтай Монголын хөрөнгийн биржийн барилгыг олж хараарай. Яг энэ барилгад Монголын хамгийн анхны кино театр 1948 онд байгуулагдаж байжээ. Харин хожим нь 1991 онд Монголын хөрөнгийн биржийг байгуулж, энэ барилгад оруулж байсан нь тухайн үедээ дэлхийн хамгийн жижиг хөрөнгийн бирж байв.

HISTORY AROUND A SQUARE

E Z N I S A I R W A Y S I 53

The Works of High Saint Zanabazar Among the most important artefacts in Choijin Lama Temple are the works of High Saint Zanabazar, a political and religious leader, enlightener, revered artist and sculptor from the 16th and 17th centuries. In fact, our capital city originated as a nomadic monastery and the settlements of his followers.

Өндөр гэгээн Занабазарын бүтээлүүд Чойжин ламын сүм музейд хадгалагдаж буй хамгийн чухал үзмэрүүдийн тоонд Монголын төр-нийгэм, шашин-соёлын нэрт зүтгэлтэн, соён гэгээрүүлэгч, уран барималч Өндөр гэгээн Занабазарын бүтээлүүд орно. Нийслэл хотын маань үүссэн түүх ч, түүнийг балчир ахуйд Өндөр гэгээнд өргөмжлөн, хүрээ хийд байгуулж өгсөнтэй холбоотой билээ.

Choijin Lama Temple Museum

Not far south of the square, Choijin Lama Temple is a blast from the past so well preserved, it’s as if its doors keep out the passage of time. The temple was built between 1904 and 1908 for Choijin Lama, younger brother of Bogd Khan, the last king of Mongolia. Choijin means “Guardian of the Teaching” in Tibetan. This title is given to monks who can perform a special ritual called “Choijin,” which is unique in Buddhism for bearing a close resemblance to shamanic rituals. It was believed that Choijin lamas could summon and embody guardians’ spirits into their bodies, which is standard shamanic practice.

Чойжин ламын сүм музей

Талбайн урд зүгт холгүйхэн орших Чойжин ламын сүм музейн хаалга цагийн аяс, орчин цагийн шуугиан дуулианыг огт нэвтрүүлдэггүй гэлтэй амгалан тайван. Уг сүмийг 1904-1908 онд Монголын сүүлчийн эзэн хаан Богд гэгээнтний төрсөн дүү Чойжин ламд зориулан барьсан юм. Чойжин гэдэг нь Түвд хэлээр “Номын сахиус” гэсэн утгатай (Чойжин хэмээх тусгай ёсыг үйлдэх эрдэм, чадалтай ламд олгодог цол хэргэм). Энэхүү ёслол нь Бөө мөргөлийн ёстой тун ч ижил төстэйгөөрөө Буддын шашны ёс уламжлал дундаа өвөрмөц. Өөрөөр хэлбэл, Чойжин лам догшин сахиусыг буулган биедээ оршоох чадалтай гэгддэг байсан нь бүхэлдээ бөө мөргөлийн шинж чанарыг тээсэн гэж хэлж болохуйц ойлголт билээ.

54 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Herding Songs МАЛЧДЫН ДУУН

BY DIMITRI STASZEWSKI

A SHORT five-hour bus ride southeast of Ulaanbaatar, Mongolia’s capital, I found myself ten kilometers outside of Delgerkhaan—a small town of a few thousand people, placed in the middle of a seemingly never-ending swath of steppe. This region was the birthplace of Ghengis Khan (Chinggis in Mongolia) and is famous for its large collection of archeological sites and healing mud baths. I had come for something different. Having traveled throughout much of Mongolia, I assumed I had already seen the country’s notorious grasslands. I was wrong. Waking up early, I made myself a small pot of coffee before walking outside. Taking in my surroundings, I saw a small cluster of mountains to the south. North, there was nothing but white horizon. Most pronounced was a deep quiet I had never experienced. I heard and felt the absence of sound. Taking off my gloves to clasp my metal coffee mug, I warmed my hands as I took in deep breaths of the crisp, cold air. I closed my eyes and

МОНГОЛЫН нийслэл Улаанбаатараас зүүн өмнө зүгийг барин автобусаар таван цаг явсны эцэст хязгааргүй үргэлжлэн цэлийх тэгш талын тэхий дунд оршин буй Дэлгэрхаан хэмээх нэртэй, хэдхэн мянган хүнтэй жижиг сууринд хүрч очлоо. Чингис хааны мэндэлсэн газар хэмээгддэг энэ бүс нутаг анагаах увдистай шавар, археологийн олон дурсгалаараа алдартай. Гэвч миний ирсэн зорилго өөр билээ. Монголоор хөндлөн гулд аялж үзсэн хүний хувьд өөрийгөө Монголын тал нутгийг хэдийн үзсэнд тооцож явлаа. Гэтэл буруу боджээ. Өглөө эртлэн босоод замд гарахын өмнө жижиг савандаа кофе чаналаа. Эргэн тойрныг ажиглахуй урд зүгт багашаархан нурууд харагдах бол хойд зүгт тэнгэрийн цагаан хаяанаас өөр юу ч үгүй. Тэр дундаа өмнө нь хэзээ ч анирлаж үзээгүй гүн аниргүй илт ялгарна. Дуу чимээний оргүйг би сонсож бас мэдэрч байлаа. Кофены төмөр аягаа атгахаар бээлийгээ тайлж, гараа дулаацуулах зуураа жавар хайрсан хүйтэн агаараар

HERDING SONGS

DIMITRI STASZEWSKI

is a recording engineer, producer, and adventurer who enjoys merging his passions for creating multimedia content and exploration. That mindset has led him to work in the Mongolian steppe, renowned recording studios in New York, San Francisco, and New Orleans, a dude ranch in Colorado, and as an intern and Outfitting Assistant at NOLS Rocky Mountain. He participated in a 2011 NOLS Semester in the Southwest and aims to become an instructor in the near future. Thinking about his own temporary nomadism during and after his NOLS semester, Staszewski wanted to meet and live with people whose lifestyle and culture revolved around nomadism. He made it to the Mongolian countryside for the first time in 2013. Leaving inspired and feeling like his project was left unfinished, Staszewski returned to Mongolia on a Fulbright-mtvU scholarship. He is adding to his online archive of traditional Mongolian music, www.mongolmusicarchive. com. The website’s goal is to capture and preserve uses of traditional music in the daily lives of herders. To see Staszewski’s full project visit www.mongolmusicarchive.com. To get in touch with Stazewski, feel free to email him at dimitri260@ gmail.com or visit his personal website itsdimitri.com. For frequent updates on his project follow him on Instagram @dimitri.photo.

E Z N I S A I R W A Y S I 55

listened to the open steppe. Hearing the door of the circular tent creak open, Davlaa, my host, came outside with what I saw as a strange collection of items. Taking a blowtorch, he bent down to light a small pan of twigs and wood chips. I watched as he edged the pan beneath his battered Toyota hatchback to heat the oil. Letting the car heat up, he went back inside to fetch the car’s battery, having kept it there to keep it from freezing during the night. Davlaa stepped into the car and coaxed the engine to light. The car’s tires crunched through the snow as we made our way across the white landscape. We were going to visit Tsendsuren, an old Mongolian herder, and record her performances of Mongolian long song—a traditional singing style that is becoming harder to find in herder communities. Entering a Mongolian ger, I have done everything from joining a group of Buddhist monks in feasting on boiled sheep, to watching a dubbed version of Quentin Tarantino’s Pulp Fiction. While I have learned to set my expectations aside, I am still continually surprised by what I experience as I travel across Mongolia, recording music in herders’ homes. Driving up to Tsendsuren’s ger, her family’s dog barked loudly, signaling my arrival. Batsaikan, her son-in-law, came out to hold the dog back. I entered the circular home, bending low to make sure my head didn’t hit the top of the short threshold. Tsendsuren’s daughter, Narantuya, and Batsaikan looked at me curiously. Tsendsuren, small, quiet, and smiling, sat opposite me as Narantuya handed me a bowl of warm milk tea. Batsaikan placed his left hand under his right elbow. Extending his right hand, he offered me his snuff bottle. I reciprocated his actions, accepting the bottle with my right hand. Opening the bottle slightly, I touched the opening to each nostril and inhaled gently before handing it back in the same formal manner. I felt the familiar tingling sensation run up my nostrils as I caught glimpses of Batsaikan’s conversation with my translator. He was surprised by how comfortable I appeared as I accepted his snuff bottle. They laughed; usually foreigners start

ханатал амьсгалав. Нүдээ аниад цэлгэр уудам талыг анирдлаа. Дугуй гэрийн үүд хяхтнан нээгдэх сонсогдож, миний хөтөч болох Давлаа тун ч хачин жигтэй эд зүйлийг барьсаар гарч ирлээ. Очлуураа аваад жижигхэн хайруулын тавган доторх модны зомгол, мөчир сэлтийг асааж байх юм. Тоёота загварын хуучирч элэгдсэн суудлын тэрэгнийхээ тосыг халаахаар төмөр тавгаа элгэн доор нь тавих үед ч би түүнийг нүд салгалгүй ажиж байв. Машин ийн халах зуур мань эр шөнө царцахаас нь сэргийлж дотор хадгалсан аккумуляторыг авахаар буцаж орлоо. Удалгүй машиндаа суугаад хөдөлгүүрээ асаан зугуухан хөдлөв. Биднийг цав цагаан харгуйгаар хурдлахад машины дугуй цасан дундуур чихран өнхөрнө. Ахмад малчин Цэндсүрэн гуайнд зочилж, уртын дуу дуулахыг нь дүрсжүүлэн бичихээр зорьж яваа минь энэ. Монголын уламжлалт дууны уг төрөл малчин түмний дунд ховордож эхэлж буй. Миний хувьд, монгол гэрт ороод хонины чанасан махан дээр найрлаж буй буддын лам нартай нийлэхээс эхлээд Квентин Тарантиногийн "Pulp Fiction"-ын аман орчуулгатай хувилбарыг үзэх хүртэл юу эсийг хийж үзсэн гэх вэ. Хэдийгээр би хүлээлтээ хойш тавьж сурсан ч малчдын гэрт хөгжим бичиж авахаар Монгол орноор хөндлөн гулд аялахад үзэж туулсан бүхэн минь ямагт намайг гайхшруулсан хэвээр. Цэндсүрэн гуайн гэрийн гадаа очиход нохой нь биднийг ирснийг зарлан чанга борголоо. Хүргэн Батсайхан нь нохой хорихоор гарч ирэв. Би гэрийн босгыг давахдаа намхан хаалганд нь толгойгоо цохихгүйн тулд бөгтийж орлоо. Цэндсүрэн гуайн охин Нарантуяа, хүргэн Батсайхан хоёр намайг сониучирхан харна. Нарантуяа надад аяга халуун сүүтэй цай барих үед, жижигхэн биетэй, намуухан, инээмсэглэсэн төрхтэй Цэндсүрэн гуай өөдөөс харан сууж байлаа. Батсайхан зүүн гараараа баруун тохойгоо түшээд, миний зүг гараа сунган хамрын тамхиар мэндчилнэ. Би түүний үйлдлийг дуурайн баруун гараараа хөөргийг авлаа. Толгойг нь үл мэдэг онгойлгоод хамрын нүх тус бүрдээ аажуухан хүргэн үнэрлээд ном журмаар нь буцаан өгөв. Манай орчуулагч, Батсайхан хоёрын ярилцахыг сонсохтой зэрэгцэн хамар даган өнөөх танил цоргисон мэдрэмж өгсөх нь тэр. Хөөргийг нь хэзээ язааны сурамгай янзаар авсан минь түүнийг гайхшруулсан гэнэ. Гадаад хүмүүс хамрын нунтаг тамхи татаад ихэвчлэн найтаалгадаг гэж тэд хөхрөлдөнө. Наргиа наадам, энэ тэрхэн ярианаас ирсэн гол шалтгаан руугаа шилжих зуур Цэндсүрэн гуай тэвчээртэй суусаар л байлаа. Айлд орж ирмэгцээ дуу дуулж өгөхийг асуух нь зохимжгүй төдийгүй бүдүүлэг явдал болно шүү дээ. Бүрэг, даруухан Цэндсүрэн гуай хүсэлтийг минь анх сонсоод гагц настай хүмүүсээс л гарах элбэрэлт төрхөөр инээлээ. Аажимдаа түүнд эл санаа нийцсэн ч дуу дуулахдаа заавал сайхан дээл өмсөнө хэмээн зүтгэж, ач хүүгээрээ авчруулав. Урт дээлээ товчлоход нь хүү эмээдээ туслав. Дараа нь торгон бүсээр бэлхүүсээ ороож, цэцэгтэй өнгөлөг алчуурыг толгойдоо зангидлаа. Бид Цэндсүрэн гуайг түшиж босголоо. Түүнд зориулан бурхантай авдрын

56 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

sneezing from the powdered tobacco. Tsendsuren sat patiently as we politely shifted the conversation from pleasantries and small talk to the reason why we had come. It would be jarring, and rude, to walk into someone’s home and immediately ask them to sing. Shy and humble, Tsendsuren initially laughed off my request in a loving manner only older people can muster. Slowly, she warmed to the idea, but insisted her grandson bring her nice deel to wear during the performance. He helped her button the long overcoat before she tied its silk sash around her waist and wrapped a colorfully decorated bandana around her head. We helped Tsendsuren stand up. Her back arched forward as she took small steps toward a seat in front of the altar where she would perform. I attached a small microphone to Tsendsuren’s collar and positioned her in front of my camera. Her eyes were bright and smiling as the atmosphere shifted to focus completely on her. I motioned for her to begin, and her soft but powerful voice filled the ger. I’ve grown familiar with my process. Several weeks of planned, or often chance, meetings lead to phone calls, which leads to brainstorming, research, and note scribbling. As everything starts falling into place, there’s itinerary building. To-do lists lead to ticket buying, supply gathering, equipment checking, battery charging, and eventually bag packing. When the day finally arrives and the trip begins, the journey has already been long underway. For those of us drawn to exploring the outdoors, this type of process is welcome and routine. We find comfort in it. It provides focus. The details might differ slightly, camp stoves and rations replaced with cameras and memory cards, but the feeling of growing anticipation as the expedition approaches is the same.

HERDING SONGS

өмнө тавьсан сандал тийш зугуухан дөхөхийг харвал нуруу нь бөгтийжээ. Би дээлийнх нь захан дээр жижиг микрофон тогтоогоод камерын урд байхаар тааруулан суулгалаа. Түүний харц гялалзан мишээх агаад анхаарал бүхэлдээ түүн рүү чиглэснээр гэр доторх уур амьсгал ч өөрчлөгджээ. Намайг эхлэхийг дохиход зөөлөн хэр нь хүчирхэг хоолой гэрийг дүүргэлээ. Энэхүү үйл явц хэдийн дасал болжээ. Төлөвлөсөн, эс бөгөөс санаандгүй учралаас үүдсэн хэдэн долоо хоногийн уулзалтууд, утасны дуудлагууд хөтөлж, тэр нь мэргэн санааны эрэл, судалгаа, эрээчсэн тэмдэглэлүүд рүү хүргэнэ. Бүх зүйл жигдэрч, цэгцэрч эхлэх үед явах чиглэлээ тодорхойлно. Хийх зүйлсийн жагсаалт тийз худалдаж авах, нөөц базаах, тоног төхөөрөмжөө шалгах, зай цэнэглэх хийгээд ачаа тээшээ зэхэхэд хөтөлнө. Эцэст нь замд гарах өдөр ирж, аялал эхлэхэд аян аль хэдийн өрнөл хэсэгтээ орсон байдаг нь тэр. Зэлүүд байгальд адал явдал эрэлхийлэхэд татагдсан бидэн шиг хүмүүс энэ төрлийн үйл явцыг халуун дотноор хүлээн авдаг агаад нэгэнт дадал болж тогтжээ. Энэ бүхэн бидэнд амар тайвныг, бас зорих зорилгыг өгдөг. Нарийн ширийн нь үл мэдэг ялгаатай байж мэдэх л юм. Аяны зуух, хоол хүнсний оронд камер, санах ойн карт базаах нь өөр хэдий ч аялал ойртох тусам айсуй баяр улам бүр төрдөг нь адилхан. Адал явдлын тасралтгүй үргэлжлэх энэ мэдрэмж намайг Монголд дахин авчирсан юм. Бичих явц сая нэг эхлэхэд би дуу хураагуур, камер хоёроо хурдхан л урьдаас тооцсон янзаараа барилаа. Өөрийн тоног төхөөрөмжийг танин мэдэж, сайн ашиглаж чаддаг байх нь амин чухал. Би ямагт аль болох ихийг бичиж авах сонирхолтой байдаг ч дуучны маань надтай хамтрах уриалгахан зан цааш үргэлжлүүлээд байх

ДИМИТРИЙ СТАЧЕВСКИЙ

Мультимедиа агуулга бүтээх хүсэл сонирхлоо эрэл хайгуултай сүлэх дуртай хөгжмийн инженер, продюсер, адал явдлын эрэлчин. Хойд Америкийн баруун хэсгийн Хадат уулсын дунд байрлах NOLS сургуулийн дадлагажигч, хөтчийн туслахаар ажиллаж цаашлаад энэ хүсэл сонирхол нь түүнийг Монголын тал нутаг хийгээд Нью-Йорк, Сан Франциско, НьюОрлеансын нэр хүндтэй бичлэгийн студиуд, Колорадо дахь аянчны ферм хүртэлх замд хөтөлжээ. Тэрбээр NOLS сургуулийн 2011 оны семестрт суралцсан бөгөөд ойрын ирээдүйд сургагч багш болох зорилготой. Стачевский NOLS-ын семестрийн үеэр нүүдэлчин аж амьдралын хэмнэл, соёл урлаг нь түүнд тун сонирхолтой санагдажээ. Монголд амьдарч илүү ихийг

HERDING SONGS

мэдэх хүслээр 2013 онд Монголын хөдөө нутагт анх хөл тавьсан. Тэрбээр буцахдаа санаа сэдлээр дүүрэн байсны сацуу төсөл нь дуусаагүй мэт санагдаж байсан учраас Fulbright-mtvU тэтгэлгийн шугамаар Монголд дахин иржээ. Өөрийн эрхлэн хөтөлдөг Монголын уламжлалт хөгжмийн цахим архив www.mongolmusicarchive.com-ыг баяжуулсаар байна. Малчдын өдөр тутмын амьдрал дахь уламжлалт дуу хөгжмийн хэрэглээг тэмдэглэн авч, хадгалан үлдээх нь тус сайтын гол зорилго юм. Түүний төсөлтэй бүрэн танилцахыг хүсвэл уг сайтад зочлоорой. Стачевскийтэй холбоо барих бол dimitri260@gmail.com хаяг руу захиа бичих,түүний хувийн сайт болох itsdimitri.com-д зочлох боломжтой. Мөн төслийн тухай шинэ мэдээллийг цаг алдалгүй авах бол @dimitri.photo инстаграм хаягийг дагана уу.

E Z N I S A I R W A Y S I 57

ЦЭНДСҮРЭН ГУАЙН ХООЛОЙ ҮНЭХЭЭР САЙХАН АЖ. ТЭРБЭЭР СУНАГАР УРТ ЭГШГҮҮДЭЭР УРТЫН ДУУГАА БҮТЭЭН, ХҮЧИРХЭГ ЧИЧИРГЭЭНЭЭС ЭХЛЭЭД ЗӨӨЛӨН ШИВНЭЭ ХҮРТЭЛ ШИЛЖИНЭ. ДУУЛАХ НЬ ОНЦГОЙ АГААД ӨӨРИЙНХ НЬ АМЬДРАЛЫН ТҮҮХ ДУУГ УЛАМ Ч ОНЦГОЙ БОЛГОНО.

It was this ongoing sense of adventure that brought me back to Mongolia. When the recording process finally begins, I hurriedly but purposefully set up my audio recorder and camera. Familiarity and facility with my equipment are essential. Always keen to record as much as possible, I know my performer’s interest and willingness to collaborate will, most likely, fade sooner than my willingness to keep rolling. I’ll press “record” on my camera, then on my audio recorder, walk in front of my setup to make a loud “CLAP” before walking back and motioning to the performer to begin singing. Mongolian herders have no trouble finding reasons to sing; often they don’t need a reason. Yet, as I arrive, set up my equipment, and hit “record,” they are indisputably singing for me. For me. Really think about that. How many times in your life have you sat back and listened as someone sang just for you? Part of my process is to revel, to continually be astounded by this honor. I would be foolish to take any performance for granted, or to act like I deserve or am entitled to it. As a performer begins to sing for me, while I am there to record, preserve, and share their performance with the world, I must also set aside those more grand imperatives and simply appreciate the single performance I am witnessing. Tsendsuren’s voice was beautiful. She transitioned from powerful vibrato to soft whispers as elongated syllables formed her long song. While her singing was special, her performance was elevated by her story. Tsendsuren is 79 years old and represents a group of herders who have seen the world change drastically in front of their eyes. Her mother gave birth to her in the field outside their ger. She remembers fishing next to Soviet soldiers when she was little. When she caught a fish, she would always run home right away because she was so excited. “The lake used to be rich with fish,” she said, “but now it’s getting scarce.” At the same time, herders with Tsendsuren’s musical experience are dwindling. When Tsendsuren was young, an old woman would sing with her. They never had formal lessons. Tsendsuren learned by listening and singing along with her mentor. When her informal teacher died, Tsendsuren stopped learning new songs. She used to sing all the time when she was young. Now she says, “I am forgetting some of the songs.” She never had the

гэсэн хүслээс минь түрүүлж замхрах магадлал өндөр. Би камер дээрх "бичих" гэсэн товчлуурыг дарна, дараа нь дуу хураагуураа асаана, тэгээд төхөөрөмжүүдийнхээ урд гарч "CLAP"-ыг тасхийлгэн татаад буцаж ардаа гарч, дуучиндаа эхлэх дохио өгнө. Дуулах шалтгаан олох нь монгол малчдад асуудал биш; тэдэнд ер нь шалтгаан хэрэггүй. Гэсэн ч намайг зочлон очиж, тоног төхөөрөмжөө байрлуулж, "бичих" товчийг дармагц тэд яах аргагүй надад зориулан дуулдаг. Зөвхөн надад. Чинхүү бодоод үз л дээ. Гагцхүү танд зориулан дуулж буй хүнийг сонсоод суусан мөч амьдралд тань хэдэн удаа тохиосон бэ? Ажлын маань нэг хэсэг нь энэхүү хүндэтгэлийг гайхан бишрэхийн сацуу хөгжилдөн цэнгэхэд оршдог. Ямар ч тоглолтыг зүйн хэрэг гэж хүлээн авч, эсвэл тэд надад зориулан дуулах ёстой, үүнийг би хүртэх эрхтэй мэтээр аашлах нь тэнэг явдал. Аливаа дуучин надад хандан дуулж эхлэхэд би түүнийг нь хадгалж үлдээгээд, дэлхий ертөнцтэй хуваалцахаар бичиж авдаг. Ингэхдээ элдэв сүртэй хүсэлт шаардлагуудыг хойш тавьж, тухайн мөчид гэрчлэн харж буй ганц тоглолтоо талархан хүлээн авах ёстой. Цэндсүрэн гуайн хоолой үнэхээр сайхан аж. Тэрбээр уртын дуугаа бүтээн, хүчирхэг чичиргээнээс эхлээд зөөлөн шивнээ хүртэл шилжинэ. Дуулах нь онцгой агаад өөрийнх нь амьдралын түүх дууг улам ч онцгой болгоно. Өдгөө 79 настай Цэндсүрэн гуай дэлхий ертөнц нүдэн дээр нь хувьсан өөрчлөгдөхийг үзэж, амьдралыг туулж буй малчин ардын төлөөлөл. Ээж нь түүнийг гэрийнхээ гадаа төрүүлжээ. Багадаа Зөвлөлтийн цэргүүдийн ойролцоо загасчилж байснаа одоо ч тэр дурсдаг. Хэрвээ загас баригдвал хөөрч баярлан гэр лүүгээ хар хурдаараа гүйнэ. "Тэр үед гол ус, загас жараахайгаар баялаг байсан. Гэтэл одоо улам ховордож байна" гэж тэр өгүүллээ. Цэндсүрэн гуайн дуу хуурыг өвлөж үлдэх залуу малчдын тоо цөөрсөөр буй. Түүний багад нэгэн эгч хамт дуулдаг байсан гэнэ. Тэд албан ёсоор хичээллэж байсан нь үгүй. Харин багшаа сонсож, хамт дуулж байж суралцсан аж. Түүнд дуу хуур заадаг байсан тэр хүн таалал төгсөхөд Цэндсүрэн гуай шинэ дуу сурахаа больжээ. Бага залуудаа үргэлжийн мөнх дуулж явдаг байсан тэрбээр "Би зарим дуунуудаа мартаж байна" хэмээн өгүүлнэ. Мэддэг бүх дуунуудаа залуу хүнд зааж өгөх боломж хэзээ ч тохиосонгүй. Хэдийгээр энэ нь харамсалтай зүйл ч миний тэнд дууг нь бичиж зогсохын

58 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

opportunity to teach a young person the songs she knows. While this was sad to hear, it validated being there to record. Traditional music will remain part of Mongolian culture with or without the existence of nomadic herding. New generations of aspiring Mongolian musicians still learn traditional singing styles, and professional musicians continue to perform in front of large audiences. Yet performances by herders exhibit something staged performances by professional musicians cannot. Herders sing about actions they carry out on a daily basis, the environment they inhabit, and use songs as tools to calm and train their animals. Performers like Tsendsuren represent a dwindling oral tradition. At the same time, they are not teaching young people in the way that Tsendsuren was mentored. When I talk with older herders, many repeat the sentiment less people sing in the countryside now than when they were growing up. Most herders I speak with attribute this change to access to new forms of media. With solarpowered television sets in most countryside gers, and an ever-growing data network, singing after a long day of herding doesn’t carry the same entertainment value it once did. Instead, young herders catch the most recent episodes of Mongolia’s Got Talent and will check their Facebook pages when they go into the nearby towns. After recording one song, Narantuya persuaded her shy husband to perform a song all together. Putting on matching formal deel, they joined Tsendsuren by the altar. As they began to sing, their performance took on an elevated significance. Individually, we came to the unspoken understanding Tsendsuren would not be around much longer. While Tsendsuren may regret not mentoring a young singer, she has clearly passed along some of her musical knowledge to her daughter. As I listened as their family sang together, I was honored to help capture the moment. I felt proud as I left Tsendsuren’s ger. Not only had I preserved performances by an amazing singer, I had given her family an opportunity to sing together and to capture a moment they would cherish forever. I will send them a copy of their performance. I ask a lot as I enter a stranger’s home and ask them to sing for me. While I bring tokens of my appreciation, I do not feel it is always possible to return the favor. Leaving Tsendsuren’s ger, I felt as if we had both been able to give each other something precious. In November, I rode two days on horseback to a group of reindeer herders. There, I found myself participating in a shamanic ritual. My next trip will take me to western Mongolia where I will record Kazakh herders who use golden eagles to hunt fox and marmot during the winter. The stories that come from those trips will make far better campfire stories than my hour-long visit to Tsendsuren’s ger. By immersing myself in my process, I have come to appreciate small details in my ongoing journey alongside the larger-than-life types of moments that take months

HERDING SONGS

шалтгаан чухам энэ. Нүүдэлчдийн оршихуйгаас эс хамааран үндэсний уламжлалт хөгжим Монгол соёлын нэгээхэн хэсэг хэвээр үлдэх билээ. Уран бүтээлч болох хүсэл сонирхолтой шинэ үеийнхэн уламжлалт дууны урлагт суралцсаар байгаа бол мэргэжлийн хөгжимчид танхим дүүрэн үзэгчдийн өмнө тоглолтоо толилуулсаар буй. Гэхдээ тайзан дээр дуулж буй мэргэжлийн уран бүтээлчдийн харуулж чаддаггүй нэг зүйл эгэл малчдын дуунд бий. Малчид өөрсдийн өдөр тутмын аж амьдрал, оршин суудаг нутаг орныхоо тухай дуулахаас гадна, дуу хөгжмөөрөө мал амьтдаа аргадан тайвшруулж, гаршуулан сургаж чаддаг. Цэндсүрэн гуай бол улам бүр ховордож буй ардын уламжлалын төлөөлөл.Бусад ахмад малчидтай ярилцахад тэдний олонх нь залуу цагтай харьцуулахад сайхан дуулдаг хүмүүс хөдөөд ховордсонд харамсаж явдгаа илэрхийлж байсан билээ. Миний ярилцсан хүмүүсийн дийлэнх нь эл өөрчлөлтийг мэдээллийн хэрэгслийн шинэ хэлбэрүүд хүртээмжтэй болсонтой холбоотой гэж боддог гэсэн юм. Хөдөө орон нутгийн ихэнх айл нарны эрчим хүчээр цэнэглэдэг зурагттай болсон төдийгүй дата сүлжээ тасралтгүй хүрээгээ тэлж буй учраас мал аж ахуй эрхлэх урт өдрийн дараа дуу дуулж суух нь урьдынхтай адил хамгийн зугаатай зүйл байхаа нэгэнт больжээ. Харин үүний оронд залуу малчид "Авьяаслаг монголчууд" шоуны хамгийн сүүлд гарсан дугааруудыг үзэж, ойрхон суманд очихдоо фэйсбүүк хуудсаа шалгах аж.

HERDING SONGS

E Z N I S A I R W A Y S I 59

IT HAS BECOME SO EASY TO SHARE OUR EXPERIENCES WITH FRIENDS, FAMILY, AND STRANGERS AS WE POST PICTURES OF OUR PEAK ASCENTS AND SUNSET HIKES. I FALL INTO THE TRAP MYSELF. to plan. Both have come to leave me in awe, force me to question what I know, and inform how I act moving forward. I am still learning how to tell both types of stories well, but think both are equally important to share. It has become so easy to share our experiences with friends, family, and strangers as we post pictures of our peak ascents and sunset hikes. I fall into the trap myself. As we explore the wild parts of the world, paddling rapids, braving thunderstorms, or recording music in the Mongolian countryside, it is important to remember our journeys do not begin or end with those moments. By making time to search for and appreciate each step in our process, we can gain a greater appreciation for the places we’re exploring and the people who are a part of those journeys.

Нэг дуу бичиж дууссаны дараа Нарантуяа гэр бүлээрээ хамт дуулахаар бүрэг ичимхий нөхрөө ятгаж чадлаа. Эхнэр нөхөр хоёр ёслолын хос дээлээ өмсөөд бурхантай авдрын өмнө Цэндсүрэн гуайтай зэрэгцэн суулаа. Тэд гурвуул дуулж эхлэхэд бид дор бүрнээ нэгэн зүйлийг чимээгүйхэн ухамсарлаж байлаа. Цэндсүрэн гуайд бидэнтэй хамт байх хугацаа багахан үлджээ. Магад Цэндсүрэн гуай олон залуу дуучдад зааж сурагаж чадаагүйдээ харамсдаг ч охиндоо хөгжмийн мэдлэгээ өвлүүлсэн нь илт. Тэдний гэр бүлийн хамт дуулахыг сонсон, энэ мөчийг хадгалан үлдээж буй минь нэр төрийн хэрэг байлаа. Цэндсүрэн гуайн гэрээс гарахдаа би баяртай байв. Эл гайхамшигтай дуучны тоглолтыг хадгалан үлдээгээд зогсохгүй түүний гэр бүлд хамтдаа дуулах аян шалтаг болж, насан туршдаа санан дурсах мөчийг нь мөнхөллөө. Би бичлэгийг нь тэдэн рүү илгээх болно. Танихгүй хүний гэрт очиж, надад зориулан дуулж өгөхийг асууснаараа би дэндүү ихийг хэдийн гуйсан. Хэдий би талархсаны илэрхийлэл болгон гар цайлгах жижиг дурсгалын зүйл өгдөг ч сайхан сэтгэлийг бүрэн хариулах боломжгүй мэт санагддаг. Харин Цэндсүрэн гуайнхаас гарч явахад хэн хэндээ үнэтэй нэгэн зүйлийг өгч чадсан мэт мэдрэмж төрж билээ. Арван нэгдүгээр сард цаатангуудыг зорин хоёр өдрийн турш мориор явлаа. Тэнд хүрээд би бөөгийн ёслолд оролцсон юм. Дараагийн аялал минь намайг Монголын баруун хязгаарт аваачиж, өвлийн цагт цармын бүргэдээр үнэг, тарвага агнуулдаг Казак малчдын дуу хуурыг бичиж авах юм. Цэндсүрэн гуайн гэрт цаг хэртэй зочилсонтой харьцуулахад энэ аяллууд түүдэг гал тойрч суугаад бусдад гайхуулахад илүү адал явдалтай сонсогдох байх л даа. Гэвч энэхүү үйл бүхэнд өөрийгөө шингээн, хэдэн сарын турш төлөвлөж, энэ насандаа мартамгүй мөчүүдтэй учирсандаа талархаж явахдаа би аяллынхаа үл анзаарагдам нарийн бүхнийг анзаарч, биширдэг болжээ. Аль аль нь намайг алмайруулж, юу мэддэгээ эргэцүүлэхэд хүргэж, хэрхэн урагшлахыг минь ойлгуулдаг. Ийм хоёр өөр төрлийн түүхийг хэрхэн сайн өгүүлэхийг би суралцсаар л явна, гэхдээ аль алиныг нь хуваалцах ялгаагүй надад чухал. Нар жаргах үед уулаар алхсан, эсвэл оргил дээр хөл тавьсан зургаа интернетэд нийтэлж, найз нөхөд, гэр бүл, үл таних хүмүүстэй өөрийн үзэж туулсан туршлагыг хуваалцах улам амархан болж байна. Би ч бас энэ занганд унасан. Бид хорвоо ертөнцийн аглаг зэлүүд хэсгүүдийг нээн илрүүлж, ширүүн урсгалаар сэлүүрдэн, аянга цахилгааныг аймшиггүй зоригтойгоор тэсвэрлэж, үгүй бол Монголын хөдөө нутагт хөгжмийн бичлэг хийх үедээ бидний аялал бусдад гайхуулах мөчүүд төдийхнөөр хязгаарлагддаггүй гэдгийг санаж байх нь чухал. Харин аяллынхаа алхам бүрийн үнэ цэнийг ойлгож, бодож эргэцүүлэх, эрж хайх цаг гаргаснаар очсон газар орон, тэрхүү аяллуудын салшгүй нэг хэсэг болсон хүн зоных нь үнэ цэнийг гүнээ ухаарч чадна.

60 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

ШИЛЭН ЦАМХГИЙН ХОТООС НҮҮДЭЛЧДИЙН НУТАГТ

From the City of Skyscrapers to the Land of Nomads

E Z N I S A I R W A Y S I 61

We talked to travelers from Hong Kong about their trip in Mongolia. Special thanks to Buje of Meg Guesthouse & Tours for inviting her friends to share their experiences.

Бид Хонконгийн аялагчидтай Монголд хийсэн аяллынх нь талаар ярилцсан юм. Тэдэнтэй танилцах боломж олгосон “Meg Guesthouse & Tours”-ийн хөтөч Бүжиндээ баярлалаа.

AROUND THE GOBI DESERT Hoi Ki Cheung Our main destination was the Gobi Desert. This is where you will feel like an explorer, not a tourist. Landscape of the Gobi was truly amazing and fascinating, we have camped at spots with spectacular views, under the sky full of stars. It’s hard to express it with words. But If you ask me what was the best thing about Mongolia, I would say it’s the people, for they are one of the most genuine, hospitable and kind people I’ve ever met in my life. THE SIMPLE THINGS Pok Ho Cheung My trip to Mongolia was a true “luxury” one, but not in monetary terms. It was a luxury in life experiences. In wilderness of Mongolia, when staying with nomadic families, everything seems to slow down and you can feel that you are a world away from the problems and worries of the mundane. Instead of being rushed and distracted by landmarks, tourist attractions and other entertainment, we took a break and enjoyed the beauty of the nature with nomadic families. While it may sound like it's so simple and there isn’t anything special, city people like us haven’t got much chance to enjoy this kind of simple happiness. ЭГЭЛ, ЭНГИЙН БҮХЭН Пок Хо Чеун Монголд хийсэн аялал маань жинхэнэ “тансаг” аялал байв. Үнэ мөнгөний хувьд биш, харин тийм мэдрэмж төрүүлсэн хэрэг. Монголын онгон зэрлэг байгальд, малчин айлынд хоноход бүх зүйл түр амсхийж, өдөр тутмын асуудал, санаа зовоосон зүйлсээ ардаа орхиод өөр ертөнцөд ирчихсэн юм шиг л санагдсан. Аяллынхаа талаар яривал онц гойд зүйл үгүй мэт сонсогдож болох боловч, хот газар амьдардаг бидэнд тийм эгэл, энгийн аз жаргалыг мэдрэх боломж тэр бүр олддоггүй шүү дээ.

THE SLOW ADVENTURE Alan Cheung Traditional, natural, adventurous – these were the first impression that Mongolia gave to us. Driving to the beautiful Khogno Khan Mountain and visiting nomadic families was the perfect way to experience the culture. Sleeping in a ger in the middle of nowhere, seeing how the family herd their livestock, having a long, pleasant conversation with them, just lying down on grass and watching the sky, everything was very different from Hong Kong, a busy city crowded with skyscrapers and hustle bustle. In short, Mongolia gives you an amazing combination of relaxation and adventure at the same time. АМАР ТАЙВАН АДАЛ ЯВДАЛ Алан Чеун Өв уламжлалаа хадгалсан, байгальдаа ойр, адал явдлаар дүүрэн. Монголын талаар анхны сэтгэгдэл маань ийм байв. Байгалийн сайхан цогцолсон Хөгнө Хан уулын хормойд малчин айлд зочилж, Монголын соёлтой танилцах хамгийн сайхан байсан. Хөдөө хээр гэрт хонож, малчин айлынхан малаа хэрхэн хариулж байгааг харах, тэдэнтэй тааваараа яриа хөөрөө дэлгэж, зүгээр л тэнгэр ширтэн зүлгэн дээр хэвтэх, энэ бүхэн чимээ шуугиантай, өндөр шилэн барилгаар дүүрсэн Хонконгоос тэс ондоо байлаа. Товчхон хэлэхэд, Монгол чамд амралт тайвшрал, адал явдлын төгс зохицлыг мэдрүүлэх болно.

ГОВИЙН АЯЛАЛ Хой Ки Чеун Аяллын маань гол маршрут Монголын говь байлаа. Говь чамд жуулчин биш, харин жинхэнэ аялагч, хайгуулчин болсон мэт мэдрэмж төрүүлнэ. Говийн үзэмж үнэхээр гайхамшигтай, бас сонирхолтой. Бид байгалийн сайханд, түг түмэн одод түгсэн тэнгэрийн доор хээр хоноглож явсан. Ямар сайхан байсныг үгээр илэрхийлж чадашгүй нь. Гэсэн хэдий ч, “Монголын хамгийн сайхан нь юу вэ?” гэж асуувал би ард иргэд нь гэж хариулна. Монголчууд шиг үнэн сэтгэлээсээ, зочломтгой сайхан сэтгэлтэй хүмүүстэй энэ амьдралдаа олон таарахгүй шүү.

62 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

E Z N I S A I R W A Y S I 63

64 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

E Z N I S A I R W A Y S I 65

WONG KAR-WAI ON CHUNGKING EXPRESS:

Those Two Characters are There, Forever Young ВОН КАР-ВАЙ "ЧУНКИН ЭКСПРЕСС"-ИЙН ТУХАЙ: ТЭР ХОЁР ДҮР ТЭНД ҮҮРД ЗАЛУУГААРАА ҮЛДЖЭЭ

66 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

CHUNGKING EXPRESS

САЯХАН БОЛЖ ӨНГӨРСӨН ХАВАЙН ОЛОН УЛСЫН КИНО НААДМЫН ҮЕЭР НАЙРУУЛАГЧ ВОН КАР-ВАЙ 1994 ОНЫ "ЧУНКИН ЭКСРЕСС" КИНОГ НЬ ҮЗЭХЭЭР ТАНХИМЫГ ДҮҮРГЭСЭН ҮЗЭГЧИДТЭЙ УРАН БҮТЭЭЛИЙНХЭЭ ТАЛААРХИ СОНИН САЙХАН ДУРСАМЖАА ХУВААЛЦСАНЫГ ХҮРГЭЖ БАЙНА.

“Every film [has] their luck,” Wong began. “Certain films, the process is really difficult: the weather is not right, the cast is not right, the place is not right. So, there is a lot happening during the production. But for Chungking Express, it was the opposite. I would say it was a very lucky film. Why? Well, we shot the film in six weeks. Relatively, it was the shortest production time of all my films. Basically, we shot the whole film in just two locations, one in Chungking Mansions. For those of you who’ve never been to Hong Kong, next time you should go there, because I think it’s a landmark. It’s a huge mansion with hundreds of hostels, so people from different parts of the world, especially backpackers, go there. It used to be very different; it was apartments for movie stars in the 1950s, but later on it became like guesthouses. “This is also the area where I grew up. I know this area

“Кино бүрт өөрийн гэсэн аз заяа бий” хэмээн Вон яриагаа эхлүүллээ. “Зарим киног бүтээх явц тун бэрх байх нь бий: цаг агаар тохиромжгүй, жүжигчид тохиромжгүй, байршил тохиромжгүй болчихно. Үүнээс улбаалж кино хийх үеэр маш олон зүйл тохиолддог. Харин "Чункин Экспресс"ийн хувьд яг эсрэгээрээ байсан. Би үүнийг маш азтай кино гэж хэлнэ. Яагаад гэж үү? За тэгэхээр, бид зургаан долоо хоногийн дотор кино зургаа авсан юм. Миний кинонуудаас хамгийн богино хугацаанд бүтсэн нь энэ. Үндсэндээ ердөө хоёрхон байршилд киноныхоо бүх зургийг авсны нэг нь Чункин мэншион. Хонконгод хөл тавьж үзээгүй хүмүүст зөвлөхөд, дараа ирэхээр бол тэнд очиж үзээрэй. Учир нь Чункин мэншион Хонконгийн дурсгалт газар гэж би боддог. Хэдэн зуун дэн буудлаас бүрдсэн үлэмж том барилга тул дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирсэн хүмүүс, ялангуяа үүргэвчтэй аялагчдын цуглах газар болдог. Хуучин цагт одоогийнхоос шал ондоо байсан юм билээ. 1950-иад оны үед голдуу кино оддын амьдардаг орон сууц байсан ч сүүлд дэн буудал маягтай болж эхэлсэн гэдэг.” “Тэр бол миний өссөн газар юм. Би тэр хавийг маш сайн мэдэх учраас киноныхоо тал зургийг тэнд авсан хэрэг. Миний хувьд, "Чункин Экспресс" бол Хонконгийн өдөр, шөнө гэсэн үг. Уг киног тэр эсвэл энэ дүрийн тухай гэж тайлбарладаг хүмүүс мэр сэр бий ч хариуд нь би “Үгүй ээ, энэ чинь Хонконгийн тухай кино, Хонконгод зориулсан миний хайрын захиа” гэж хэлдэг. Би өөрийнхөө өссөн хэсэгт кино зургаа авсан. Хүүхэд байхдаа би ер гадуур явдаггүй байсан чамьдардаг хэсэг маань [Цим Ша Цуй] зугаа цэнгээн, үдэш оройн амьдралын төв цэг, Чункин мэншион шөнийн клубүүдийн үүр байлаа. “Beatles” хамтлагийнхан Хонконгод ирэхдээ хэвлэлийн хурлаа тэнд хийж байсан гээд бод. Тэгэхээр яалт ч үгүй түүхэн дурсгалт газар мөн.” “Өдрийн хэсгийн зургийг төв дүүрэгт авсан юм. Тухайн үед тэнд нэг цахилгаан шат байдаг байв. Манай ерөнхий зураглаач Кристофер Дойл яг тэр шатны хажууд амьдардаг байж таарсан. Тэдний гэрт нь зураг авах сайхан санаа олоод би шуудхан л Крист хандаж, “Танай гэр энэ түүхтэй яг зохицох юм байна” гэж хэлсэн. Ингэж бид түүний сууцыг эзлээд буулгаж тавьсан даа. Бид бүр зориуд ус алдуулсан. Хамгийн инээдтэй нь, биднийг

E Z N I S A I R W A Y S I 67

so well, so I shot half the film there. To me Chungking Express, it’s like the night and day of Hong Kong. Some people say the film is about this or that character, but I say, ‘No, this film is about Hong Kong, it is my love letter to Hong Kong.’ This is the area that I know. I shot in an area that I grew up. I never went out as a kid, though the area [Tsim Tsa Tsui] is a place for entertainment, for late nights, and Chungking Mansions was the place for nightclubs. It had one of the best ones in Hong Kong called Bayside. [This is also the club where Wong’s father worked.] When the Beatles came to Hong Kong, they had their press conference there. So this is a landmark. “I shot in the central area also for some day shots. At the time it had an escalator, and our director of photography, Christopher Doyle, lived just next to this elevator. And I thought, ‘This is a good idea.’ I told Chris, ‘Your apartment is the best place for this story.’ So we took it over, and of course we made a mess out of it. We flooded it. Funnily, he’s actually holding the camera and shooting when we flooded his very apartment. ‘What?’ he said. ‘Okay, let’s do it.’” “You know, though, he got rewarded at the end,” Wong joked. “After Chungking Express, there’s many film fans, especially girls, from Japan—they all came from Japan.

WONG KAR-WAI SHARES SOME REMARKABLE STORYTELLING REMINISCES WITH A SOLDOUT CROWD ASSEMBLED FOR A SCREENING OF 1994’S CHUNGKING EXPRESS AT HAWAI INTERNATIONAL FILM FESTIVAL.

гэрийг нь усанд автуулах зуур тэр камераа бариад ажлаа хийж байлаа. “Юу вэ? За за, тэгье дээ” гэж тэр хэлж билээ.” “Гэхдээ үүнийхээ төлөө тэр овоо шагнуулсныг дурдах хэрэгтэй” гэж Вон хошигнов. "Чункин Экспресс" гарснаасаа хойш олон фэнтэй болсон. Ялангуяа, Японы үзэгч охид. Түүнийг орой харих бүрт фэнүүд хүлээж зогсох бөгөөд “Та ноён Дойл уу? Энэ таны гэр үү?” гэж асуухад нь мань эр “Тийм тийм, чи орж хармаар байна уу?” гэх зэргээр хариулна. Тэгэхээр тэр гэрээ ашиглуулсныхаа төлөө өчнөөн олон найз охинтой болсон гэсэн үг.” “Бид тун ч багахан төсөв, хязгаарлагдмал цагтай байлаа. Түүнчлэн Хонконгийн кино ертөнцийн дива гэж хэлж болохуйц Бригитте Лингийн хэзээ ч хөдөлгөөнгүй зогсдоггүй камертай ажиллаж буй анхны тохиолдол байв. Камер тувтан хөдөлж, тэр өөрөө хэдэн сонирхон тоглогчидтой зогсож байдаг сан. Тэд нар бол ерөөсөө л Хонконг руу ирсэн жуулчид бөгөөд биднийг “Кинонд тоглохыг хүсэж байна уу?” гэж асуухад “Тэгэлгүй яахав” гэж зөвшөөрсөн улс. Үнэхээр азтай хэрэг шүү. Цаг агаар ч сайхан таарсан. Бид зохих зөвшөөрлийг нь авалгүйгээр зураг авсан учраас үргэлжийн мөнх цагдаа нарт хөөгддөг байсан ч бүхэлдээ ая эв нь зохицож, зургаан долоо хоногийн дотор зургаа авч дууссан.” Чункин мэншионд хэрхэн зураг авсан тухайд Киноны хувьд гэвэл, Чункин мэншионы 1960-аад оны үеийн янз төрх дээр үндэслэсэн. Тэнд байдаг “The Bayside” нэртэй шөнийн клубт аав маань ажилладагсан. Намайг жааханд аав маань ээжийг тийшээ хамт бүжигт явахыг гуйдаг ч намайг орохыг огт зөвшөөрөхгүй. Миний хувьд тэр бол адал сонин бүхнээр дүүрэн газар байв. “Манай багийнхан Чункин мэншионд зураг

68 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Every night he told me, whenever he went back to his apartment, there’s always a few fans there, who say, ‘Ah are you Mr. Doyle, is this your apartment?’ ‘Well yes, do you want to come in to take a look, etc?’ So, he got many girlfriends out of it.” “We had a very limited budget and limited time. Also, this is the first time someone like Brigitte Lin, who is something like the diva of Hong Kong cinema—this is the first time someone like her worked with a camera that never stands still. It’s always moving, and she’s always standing there with a bunch of amateur players. They were basically travelers who came to Hong Kong, and we asked them, ‘Do you want to be in a film?’ They said, ‘Of course.’ It truly takes a lot of luck. The weather was right. We shot without permits, we were always hassled by the police, but it was a very smooth process, and we finished in six weeks.” On shooting in Chungking Mansions itself I based it off Chungking Mansions in the 1960s. There was a nightclub there [the Bayside] and my father worked there. When I was a kid, sometimes my father would ask my mom to go there to dance, but I was never allowed to go to Chungking Mansions. For me it was a place filled with curiosity. “By the time we decided to shoot there, I sent my A.D.

CHUNGKING EXPRESS

авахаар шийдсэний дараа би туслах найруулагчдаа тэнд нэг сарыг өнгөрүүлэх даалгавар өгөөд явууллаа. “Үүргэвчтэй аялагч юм шиг дүр эсгэхэд л хангалттай. Тэнд амьдарч, бүх гарц, хонгил хийгээд давхар хоорондыг холбосон хэсгүүдийг өдөр бүр надад мэдээлээрэй” гэж даалгасан. Ингээд эцэст нь зураг авалтаа эхлэхэд ямар ч зөвшөөрөлгүй учраас сайтар төлөвлөсөн дээрэм хийж буй мэт санагдсан шүү. Чункин мэншион маш олон хаалгатай тул бидэнд барилгын газрын зураг хүртэл байлаа. “Бригитте, дотогшоо ороорой, камер араас чинь дагана. Хамгаалагчид хөөхөөр ирэхэд бид энэ хаалгаар гадагш гарна шүү” гэх мэтээр ярилцана. Үргэлж л хамгаалагчдаас зугтаах хэрэг гардаг байлаа. Харин "Чункин Экспресс" Чункин мэншионыг дэлхий даяар алдаршуулсан учраас сүүлд "Унасан сахиусан тэнгэрүүд" киног хийх үед бид тусгай зочид шиг хүндлүүлж байж билээ. Чункин мэншион алдартай болсноор нэр хүнд нь өсөж, жуулчид улам ихээр зорьж очиж, тэнд үйлчилгээ

НАМАЙГ ЖААХАНД ААВ МААНЬ ЭЭЖИЙГ ТИЙШЭЭ ХАМТ БҮЖИГТ ЯВАХЫГ ГУЙДАГ Ч НАМАЙГ ОРОХЫГ ОГТ ЗӨВШӨӨРӨХГҮЙ. МИНИЙ ХУВЬД ТЭР БОЛ АДАЛ СОНИН БҮХНЭЭР ДҮҮРЭН ГАЗАР БАЙВ.

E Z N I S A I R W A Y S I 69

явуулдаг хүмүүст чашигтай байсан тул бидэнд гэнэтхэн л сайхан хандаж эхэлсэн дээ.”

WHEN I WAS A KID, SOMETIMES MY FATHER WOULD ASK MY MOM TO GO THERE TO DANCE, BUT I WAS NEVER ALLOWED TO GO TO CHUNGKING MANSIONS. FOR ME IT WAS A PLACE FILLED WITH CURIOSITY. there to spend a month. ‘Just pretend to be a backpacker,’ I said, ‘and live there and give me notes every day, on all the routines, and all the routes between each floor to that floor etc.” When we finally shot the film, basically because we didn’t have any permits, it’s like we were actually staging a robbery. We had a map, since Chungking Mansions has different entrances. ‘Brigitte,’ we’d say, “go inside, and the camera will follow. Security will come, so we will pick this entrance to go out.’ We always had to escape from the security. Later on, when we did Fallen Angels, we became like VIPs, as Chungking Express had made the Mansions very famous worldwide. It’s good for the tourists, it’s good for their business, their reputation, so we suddenly had better treatment.” How Brigitte Lin became involved Brigitte before Ashes of Time had done 10+ costume/ martial arts films over the course of two years. You get tired of costumes and martial arts films, because each time it would take her 2-3 hours for makeup and costuming. At the end of Ashes, I asked her, ‘Don’t you get tired of this?’ She said, ‘Yes, I am tired of this, I would love to do a contemporary film.’ I said, “I happen to have one. You want to be a part of it? “She said ‘Sure, of course.’ So it’s also about timing, if you find the right actress at the right time of her career, it will make the process easier. But as I said, Chungking

Бригитте Линийг элсүүлсэн тухайд Бригитте “Цаг хугацааны нурам“-аас өмнөх хоёр жилийн хугацаанд тусгай хувцас хэрэгсэлтэй тулааны урлагийн 10 гаруй кинонд тоглосон байсан. Энэ төрлийн киноны зураг авалт бүрийн өмнө хувцас өмсөх, нүүр будахад 2-3 цаг зарцуулагддаг учраас ядарч залхах үе тохиолдох нь бий. Нурмын зураг авах ажил дууссан хойно би түүнээс “Чи энэ бүхнээс залхахгүй байна уу?” гэж асуутал “Тийм ээ, залхаж байна. Орчин үеийн кинонд тоглохсон” гэдэг байгаа. Би ч нэг орчин үеийн кино хийж буйгаа хэлж түүнээс тоглох эсэхийг нь асуухад “Мэдээж хэрэг, тэгэлгүй яахав” гэсэн. Тэгэхээр энэ бүхэн тохироо бүрдэх тухай асуудал юм. Хэрвээ замналынхаа зөв цагт яваа зөв жүжигчнийг олж чадвал үйл явц хамаагүй хялбар болно. Өмнө дурдсанчлан, "Чункин Экспресс" өөрөө тун ч азтай одтой бүтээл.” Бүхий л төрлийн кинонд тоглож ирсэн түүнийг энэ кино аюулгүйн бүсээс нь үнэхээр гаргаж чадсан. Жишээ нь тэр анх удаа киноны турш нарны шил зүүсэн байсан. Хонконгийн хамгийн том одыг яагаад хар нүдний шилтэй тоглуулсан юм бэ гэж надаас асуудаг. Бригитте дунджаар хоёр цаг нүүрээ будуулна. Тэгэхээр түүнийг хүлээж таарна. Гэтэл гудамжинд зураг авч буй тохиолдолд бүтэн хоёр цаг хүлээх аргагүй. Тиймээс хамгийн зөв гарц бол “Тэр нарны шил зүүнэ. Тэгээд л боллоо” гэж хэлэх байсан. Түүнд хар шил бас хиймэл үс зүүлгээд “За, явж киногоо хийцгээе” гэсэн. Яг тэр дүрийн хувьд ямар ч сургуулилт, хяналт байгаагүй. Түүний хувьд цоо шинэ, сэтгэл хөдөлгөм ажил байсныг та кинон дээрээс харж болно. Тэр өөр харагдаж байсан, нэг л өөр тоглож байсан, түүний хэмнэл өөр байсан. Тони Люнтай ажиллах тухайд “Бригиттетай харьцуулахад Тони тухайн үед нэрд гарч амжаагүй байв. Үүнээс улбаалаад тэр илүү уян хатан байсан төдийгүй миний хоёр дахь киноноос хойш хамтран ажиллаж эхэлсэн тул нэг нэгнээ сайн мэддэг болсон үе. Яагаад гэдгийг нь сайн мэдэхгүй ч бидний хооронд нэг тийм ойлголцол байдаг юм. Дараагийн кино ямар байх тухай, бүр юуны тухай өгүүлэх нь түүний сонирхлыг тийм ч их татдаггүй. Тэр ердөө л “За за, хамтдаа хийцгээе. Тоглож байтал болох биз. Угаасаа чи дундаас нь өөрчилж таарах юм чинь эхэлж байя” гэдэг юм. Тони Люн, Такэши Канэширо хоёрыг цагдаагийн дүрд тоглуулсан шийдвэрийн тухайд Хонконгод кинондоо санхүүжилт татахын тулд ихэнх тохиолдолд ерөнхий зургийг нь танилцуулдаг байв. Бас зохиол бүрэн гараагүй байж таарах ч жүжигчдийн баг бэлэн байх агаад дистрибьюторуудад киноны гол санааг тайлбарлах ёстой. Тэдэнд "Чункин Экспресс"-ийг “Хонконгийн тухай түүх”, эс бөгөөс “Хөгжмийн тухай

70 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Express had a lot of luck. She had tried all kinds of characters, but this is something that really took her off her safety net, because, first of all, she was wearing sunglasses. Why would you want her, the biggest superstar in Hong Kong film, to be wearing sunglasses? For Brigitte, she would spend two hours doing makeup. So you have to wait there. But on the street, you cannot wait two hours. So the best way is to say, ‘Well, she’s wearing sunglasses, then I’m fine.’ So we put sunglasses on her, then a wig, so we could say, ‘Okay Let’s go.’ There’s no rehearsal, no control. For her this was a very fresh experience, something very exciting, and you can see it: she looks different, she plays different, her rhythm is different.

CHUNGKING EXPRESS

“IT’S NOT BECAUSE OF HONG KONG THAT I MAKE FILMS; I MAKE FILMS ABOUT HONG KONG BECAUSE I WAS BORN IN HONG KONG.

On working with Tony Leung “Compared to Brigitte, Tony was not as established. That meant he was more flexible; we had worked together since our second film, so we knew each other very well. I don’t know why, there’s this understanding between us. He’s not very curious about what the next film is going to be about, or even what this film was about; he just said, ‘Okay. Let’s do it. Let’s play around, because I know you’re going to change it during the shooting anyway, so let’s just start it.’” On the decision to make both tony leung and Takeshi Kaneshiro’s characters policemen “In the 90s the way to get financing in Hong Kong, in most instances, [is by] first presenting the pictures. In most cases you won’t have a script yet, but you’ll have a cast, and you’ll have to tell the distributors what is the premise of the film. For Chunking Express, it’s very hard to explain to them, ‘This is a story about Hong Kong,’ or ‘This is a film about music,’ etc etc. Forget it, they won’t take it or be interested. So you have explain to them that, ‘This is a story about a very dangerous woman in Tsim Tsa Tsui, and detectives are trying to get near her!’ They’ll then jump to say, “Ah, this is a cop story!” So they will take it. That’s why they’re cops.” On the inspiration to make films “It’s not because of Hong Kong that I make films; I make films about Hong Kong because I was born in Hong Kong. When I was very young, my mom was a big fan of films, we spent almost every day in the cinema. I love being in the cinema, and in this kind of world. This is the reason that I love making films.” After seeing the film again over 20 years later “I would give advice to actors and actresses to make more films when you are starting, because it will be there forever. When I look at Chunking Express now, I still feel amazed, like, ‘Wow, how fresh Tony and Faye look like. Those two characters are there, forever young.’”

БИ ХОНКОНГООС БОЛЖ КИНО ХИЙДЭГ ЮМ БИШ ХАРИН ХОНКОНГОД ТӨРСӨН УЧРААС ХОНКОНГИЙН ТУХАЙ КИНО ХИЙДЭГ. хүүрнэл” гэх мэтээр тайлбарлах хэцүү байлаа. Мартаж үз, ийм янзтай хэлвэл тэд угаас сонирхохгүй. “Энэ бол Цим Ша Цуй дахь нэгэн ноцтой аюултай хүүхэн болон түүнийг хөөх мөрдөгч нарын тухай түүх” гэж тэдэнд танилцуулсны учир энэ. Ингэвэл тэд шууд л “Аан, цагдаагийн тухай түүх байх нь!” гэх болно. Тэр хоёрыг цагдаа болгосон нь ийм л учиртай эд. Кино бүтээх санаа сэдлийн тухайд “Би Хонконгоос болж кино хийдэг юм биш харин Хонконгод төрсөн учраас Хонконгийн тухай кино хийдэг. Намайг ухаан орсон цагаас ээж киноны хорхойтон байсан бөгөөд бид бараг өдөр бүр кино театр руу явдаг байв. Би кино театрт, кино ертөнцөд байх дуртай. Кино хийх дуртай байдаг минь ийм учиртай. ” 20 жилийн дараа киногоо дахин үзсэний дараа “Кино урлагт хөл тавьсан цагаасаа аль болох олон кинонд тоглохыг эрэгтэй, эмэгтэй бүх жүжигчдэд зөвлөе. "Чункин Экспресс"-ийг сая дахин үзэхэд, “Хөөх, Тони, Фэй хоёр хэчнээн залуу, шинэ соргог харагдаж байна вэ” гэх бахадсан мэдрэмж минь хэвээр байна. Тэр хоёр дүр тэнд үүрд залуугаараа үлджээ.”

LOCAL GUIDE

E Z N I S A I R W A Y LSO CI A L71 G U I D E

ХҮҮХДҮҮДДЭЭ ДИСНЕЙЛЭНДЭЭС ӨӨР ЮУ ҮЗҮҮЛЭХ ВЭ?

72 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

LOCAL GUIDE

МАНАЙ ГАРАГ ДЭЭРХ ХҮН АМЫН НЯГТАРШИЛ ХАМГИЙН ӨНДӨРТЭЙ ГАЗРУУДЫН НЭГ 1100 КМ ТАЛБАЙД 7 САЯ ХҮН АМЬДАРДАГ ХОНКОНГ ШИГ ГАЗАР НУТГИЙН ХУВЬД ЖИЖИГХЭН Ч ХҮҮХДЭД СОНИРХОЛТОЙ, ҮЗЭЖ ХАРАХ ЗҮЙЛ ИХТЭЙ. БУМ БУЖИГНАЖ, ТҮМ ТҮЖИГНЭСЭН ГАЗАР ГАЗРЫН ХҮМҮҮС ЦУГЛАСАН, ЭЦЭЖ ЦУЦАШГҮЙ ӨӨРЧЛӨГДӨН ХӨГЖИЖ БАЙГАА ХОНКОНГ НЬ ХАМГИЙН ОРЧИН ҮЕИЙН, ХАМГИЙН ХУРДАН ХЭМНЭЛТЭЙ ХОТУУДЫН НЭГ ХЭДИЙ Ч ЭНДЭЭС ТОСГОД, УУЛ ХАД, ДАЛАЙН ЭРЭГ ГЭЭД БҮГДИЙГ ҮЗЭХ БОЛОМЖТОЙ. ХОНКОНГИЙН БООМТ 263 АРАЛТАЙ, ЦЭЦЭРЛЭГТ ХҮРЭЭЛЭН, ДАРХАН ЦААЗАТ ГАЗРУУД НИЙТ ГАЗАР НУТГИЙНХ НЬ 40 ГАРУЙ ХУВИЙГ ЭЗЭЛДЭГ.

Өндөр барилга, цамхаг, олны хөлөөр дүүрэн гудамжуудтай Хонконг эртнээс олон улсын хот гэгдсээр иржээ. Зохиолч Жэн Моррис энэ хотын тухай “Энэ бол мэдрэх газар. Европчууд байгуулж, азиуд хөгжүүлж, хятадууд захирч, энтерпренерууд, уран барилгачид, эдийн засагчид, дэлхийн өнцөг булан бүрээс ирэх адал явдал эрэлхийлэгчид ‘амьдруулж’ буй энэ хотын дундуур зурайх гудамж, урсах голуудаас та бүх дэлхийн эрч хүчийг мэдэрнэ” гэж бичсэн байдаг. Хонконг бол сонин содон зүйлсээр дүүрэн газар. Хүүхдүүдийн сонирхлыг татах сонирхолтой баримтууд дуусашгүй олон бий. Жишээлбэл, дэлхий дээр үнэрээрээ нэрлэгдсэн цорын ганц хот гэдгийг та мэдэх үү? Хятад загасчид Хюн Гонг хэмээн нэрлэдэг байсан нь “анхилуун боомт” гэсэн утгатай аж. Түүнчлэн Хонконг нь дэлхийн

LOCAL GUIDE

E Z N I S A I R W A Y S I 73

хамгийн “босоо хот” гэдгийг та мэдэх үү? Арван дөрвөөс дээш давхарт хамгийн олон хүн амьдардаг хот гэдгийг мэдэх үү? Бас гэрээсээ ажил руугаа явж буй Хонконгчууд дэлхийн хамгийн урт урсдаг шатаар явж байгаа гэдгийг мэдсэн үү? Дэлхийн хамгийн том усан онгоцны ресторан Хонконгийн Абэрдин эрэгт байрладгийг та мэдэх үү? Эндхийн хүмүүс төрсөн өдрөөрөө гоймон идвэл урт удаан насална гэдэгт итгэдгийг та мэдэх үү? Мөн шүлсээ хаях нь хууль бус гэдгийг мэдэх үү? Дэлхийн өөр аль ч хотоос илүү олон өндөр барилгатай (7651) гэдгийг мэдэх үү? Мөн Хонконгод яаж төөрөхгүй байхыг мэдэх үү? Хамгийн сайн туслах бол англи хэлтэй нутгийн иргэн байх болно. Дурсгалт газрууд үзэхэд бус харин тэндхийн соёлыг ойлгох, жинхэнэ Хонконгийн уур амьсгалыг мэдрэхэд тэр шүү дээ. Хонконгийн Олон Улсын Сургуулийн бага ангийн багш, энд найман жилийн турш амьдарч буй Мэри Эллэн Бэйли “Хотын амьдралын хамгийн сайхныг нарийн гудамжуудаас харах боломжтой бол уул өөд хөтлөх жимүүд нь онгон байгаль, Өмнөд Хятадын далайн үзэсгэлэнт байдлыг харуулж чадна” гэсэн юм. Бэйли Ших сүмээс Ван Чай зах руу алхангаа хүмүүсийг ажих дуртай гэнэ. “Ялангуяа амралтын өдрүүдээр иргэд нь явган хүний нарийн замуудаар гэртээ байгаа мэт алхдаг нь” дотно мэдрэмжийг төрүүлдэг аж. Ван Чай захын ногоо, жимс, хүүхдүүдийн тань өмнө нь хэзээ ч харж байгаагүй өөр олон зүйлсийг багтааж ядан өрсөн олон лангуун дундуур хэсэх сонирхолтой байх болно. Кантон хоолонд улирлын чанартай орцууд шаардлагатай байдаг бөгөөд Хонконгчууд ч шинэхэн орцтой хоолонд дуртай. Тиймээс энд хүүхдүүд тань торх дүүрэн амьд загас, торонд хийсэн тахиатай тааралдана. Харин тэднийг гэрийн тэжээвэр амьтад биш гэдгийг хүүхдүүддээ анхааруулах хэрэгтэй шүү. Эндээс холгүй 1920-оод оноос үлдсэн цөөн барилгуудын нэг Хөх байшин бий. Эндхийн оршин суугчид Буддын шашин, Таоизм болон үндэсний шашинг ихээр шүтнэ. Хот дундуур явахдаа Хонконгийн уламжлалт соёлыг илтгэх бэлгэ тэмдгүүдийг ажиглаарай. Үзмэрч нарын гудамжинд байршуулсан хаяг, цонхны доор хэцэнд хатаахаар өлгөсөн хувцаснууд, ‘эрхү’ нэртэй хоёр утастай уламжлалт хөгжмийн зэмсгийг тоглож буй хөгжимчид, элэгдэж хуучирсан гудамжны хоолны газрууд, шатар тоглож буй хөгшчүүл, амтат төмс эсвэл галууны өндөг зарж буй худалдаачид, гутлын ул янзлан гудамжинд суух гутал засварчид гээд эгэл жирийн Хонконгчуудын

ХЯТАД ХЭЛЭНД “ЗАГАС” НЬ “ЭЛБЭГ ДЭЛБЭГ” ГЭСЭН ҮГТЭЙ ИЖИЛ ДУУДЛАГАТАЙ УЧИР ТЭЖЭЭВЭР МӨРӨГ ЗАГАСЫГ ЭД БАЯЛГИЙГ БЭЛГЭДЭЖ ТЭЖЭЭХ НЬ ОЛОНТAA.

амьдралын сонирхолтой мөчүүдийг эндээс харж болно. Хятад эмийн ургамлын дэлгүүрээр орж, орчин үеийн барууны анагаах ухаанаас өөр ямар аргаар хүмүүс өөрсдийгөө эмчилж, анагааж болдгийг хүүхдүүддээ сонирхуулсан ч болно шүү дээ. Иймэрхүү дэлгүүрүүд ихэнхдээ эмийн ургамал, бусад ховор зүйлсийг агуулсан лонх, ваар саваар дүүрэн байдаг. Үйлчлүүлэгчид урт эгнээнд дугаарлан зогсож байгаад мэргэжилтнүүдийн өөрсдөд нь зориулж нямбайлан хэрчиж, хэмжиж, найруулсан эм болох гашуун цайг газар дээр нь ууна. Хоолны тухайд гэвэл Хонконгийн хаа сайгүй байх гоймонгийн мухлагуудын гоймонг амталж, дим самыг нь амсахаа мартуузай. Харин савх хэрэглэж чаддаг байх хэрэг гарна шүү. Өглөө долоон цагт босвол Хонконг түр зуур ч гэсэн амсхийж, оршин суугчдын тай чи хийж эсвэл нохойгоо салхилуулж буйг харах боломжтой. Зарим цэцэрлэгт хүрээлэнд тай чи, тулааны урлагийн хөдөлгөөнүүдийг үнэ төлбөргүй заах нь ч бий. Монг Кокийн Алтан загасны зах бол өнгөлөг, мөн бэлгэдлээр дүүрэн газар. Нутгийнхны дуртай энэ зах чухамдаа далайн морь, цагаан яст мэлхий, мөгөөрс, хамгийн түгээмэл гэгддэг алтан загас зардаг олон дэлгүүрийн бөөгнөрөл юм. Хятад хэлэнд “загас” нь “элбэг дэлбэг” гэсэн үгтэй ижил дуудлагатай учир мөрөг загасыг эд баялгийг бэлгэдэж тэжээх нь олонтоо.

Хонконгод 600 гаруй сүм хийд байдаг. Гэхдээ хүүхдүүдэд жаахан уйтгартай санагдаж магадгүй. Тиймээс Хонконгийн Литтл Адвенчюрс аяллын компанийн гүйцэтгэх захирал Дэйсан МакЛейн хүүхдүүдээ Ша Тин дахь 10000 Буддагийн сүмд аваачихыг санал болгож байна. Сүм рүү өгсөх шатыг дагасан тоо томшгүй олон Буддагийн алтан баримлуудын зарим нь бүдүүн, зарим нь туранхай,

74 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

дэргэдээ ямар нэг амьтантай, зарим нь инээд хүрмээр, зарим нь өхөөрдөм төрхтэй. Хөшөөнүүдийг тоолж, эсвэл тэднийг дуурайн зургаа авахуулж хүүхдүүдээ хөгжөөж болох юм. Дээш өгсөхөд дунджаар хагас цаг зарцуулах боловч замд вандан байрлуулсан байдаг тул хүүхдүүд амарч амжина. Хотын үзэсгэлэнг бүхэлд нь харахын тулд Цим Ша Цуй хүртэл алдарт Стар Ферри усан онгоцоор нар жаргасны дараа аялаарай. “Хонконг бол хамгийн үзэсгэлэнтэй эргийн хотуудын нэг. Чимээ шуугиантай, оргилж даргилсан, түм түжигэнэж, бум бужигнасан, эрч хүчээр дүүрэн газар даа” гэж Хонконг хотын захирагч асан Кристофер Пэттон хэлжээ. Харин буцахдаа усан онгоцны доод тавцан руу бууж хүүхдүүддээ хөлөг онгоцны хөдөлгүүрийг ойроос үзүүлж болно. Мөн усан онгоцны аялал орой бүр найман цагт эхэлдэг Хонконгийн алдарт гэрлийн үзүүлбэрийг хамгийн тохиромжтой цэгт зогсож үзүүлдэг. Хотыг бүхэлд нь өндөрлөгөөс харъя гэвэл Хонконг арлын хамгийн өндөр цэг болох 550 метрийн өндөртэй Викториа оргил өөд трамвайгаар явж, буцах замдаа Централ Грийн Трэйл замаар алхан Хонконг паркад очоорой. Хотын чимээ шуугианаас түр холдож, амсхийх сайхан боломж шүү. Хонконгийн сэтгэл татах нэгэн увдис нь далайн эргийн амьдралдаа байдаг. Хамгийн том арал Лантау дээр очихдоо Нгон Пин 360 нэртэй тунгалаг дүүжин бүхээгээр Буддагийн аварга том хүрэл хөшөө хүртэл явах нь хүүхдүүдэд их зугаатай байх болно. Бас далайд сэлэхийг хүсвэл Лантау арлын Чюнг Ша эргийн усанд сэлж, усан онгоцны аялалд дуртай бол Чюнг Чау арал хүртэлх 20 минутын аялал хийж болно. Энд арал дээр унадаг дугуй түрээсэлж, зайрмагны оронд хөлдөөсөн жимстэй хуймаг идэн зугаалвал сайхан. Үдшийн цагаар Хонконгийн шөнийн худалдааны төвүүдээр зочилбол ашигтай худалдаа хийж, нутгийн хүмүүсийн амьдралыг ажиж болно. Тэмпл Стрийт болон Лэйдиз Маркет бол хувцас, гоёл чимэглэл, электрон хэрэгслүүдийг тун боломжийн үнээр авахад тохиромжтой газар. Гол нь худалдаачидтай сайн үнэ хаялцах хэрэгтэй шүү. Хүүхдүүд чинь өвөрмөц хоол амталж үзэхийг хүсвэл махтай кебаб, хясааны омлет, өмхий дүпү зэргийг туршиж үзсэн ч болно. Хонконг бол баяр ёслолын хот. Хонконгчууд дэлхийд ховорхон үзэсгэлэнтэй галын наадам хийдгээрээ алдартай. Зул сарын баярын үдэш, Хятадын цагаан сар, Хонконгийг Хятадын харьяанд шилжүүлсэн өдөр буюу долоодугаар сарын 1, БНХАУ-ын Үндэсний баяр аравдугаар сарын 1-ий үеэр хамгийн сүрлэг сайхан галын наадмыг үзэж болно. Энэ тухай Английн яруу найрагч Жэймс Киркап “Гэрэл цацруулсан эрдэнэсийн дэлбээтэй, үлэмж том цэцэг шөнийн тэнгэрт дэлбээлэн асах мэт” хэмээн бичсэн байдаг.

E Z N I S A I R W A Y S I 75

LOCAL GUIDE TIPS

PEAK TRAM Peak tram services will be temporarily suspended for renovation until midsummer 2019. During the improvement works, tram car will be replaced with new cars which will service 210 passenger limit. For updates visit thepeak.com.hk ПИЙК ТРАМВАЙ 210 зорчигчдод үйлчлэх боломжтой шинэ трамвай суурилуулах засварын ажлын улмаас 2019 оны зуны дунд сар хүртэл трамвай үйлчилгээ түр зогссон бөгөөд тун удахгүй дахин нээгдэнэ. Мэдээллийг thepeak.com.hk-ээс.

TRAM Hong Kong's cheapest mode of transport, the trams run between Kennedy Town in the west and Shau Kei Wan in the east every day from 6 am till midnight. Board the trams at the rear ends; get off at the front. Pay by cash or Octopus on exiting the tram.No change is given. ТРАМВАЙ Хотын баруун зах болох Кеннеди тосгоноос хотын зүүн хэсгийн Шау Кэй Ван хүртэл 6 цагаас шөнө дунд хүртэл явдаг Хонконгийн хамгийн хямд нийтийн тээвэр юм. Трамвайн урд талаар буухдаа мөнгөөр эсвэл Октопус картаар тооцоогоо хийнэ. Хариулт өгдөггүй.

TAXIS Taxis relativity in an expensive way of point-to-point travel throughout Hong Kong Taxi Cantonese Joon Jaw = Turn left Joon Yau = Turn right Chek Hoy = Go straight Lee Dou Thing = Stop here ТАКСИ Хонконгод хүссэн газартаа түргэн хүрэхэд туслах ч харьцангуй үнэтэй тээвэрт тооцогдоно. Таксинд хэрэглэх Кантон үг Joon Jaw = Зүүн эргээрэй Joon Yau = Баруун эргээрэй Chek Hoy = Чигээрээ яваарай Lee Dou Thing = Энд зогсоорой

STAR FERRY The Star Ferry is a great way to enjoy iconic Hong Kong city skyline. Founded in 1888, it is a city treasure and must-do on every tourist's list. A trip across the harbor costs just $2.7 on weekdays and $3.7 at weekendsjust swipe your Octobus card СТАР ФЕРРИ Стар гатлага онгоцоор аялж Хонконгийн тэнгэр баганадсан үзэмжийг тольдоорой. 1888 онд байгуулагдсан цагаасаа эхлээд л Стар Ферри жуулчдын хийж үзэх ёстой, хотын чимэг болсон зүйлсийн нэг болжээ. Боомтыг тойрон аялах зардал нь 7200 орчим төгрөг, амралтын өдрүүдэд 10,000 орчим төгрөг байдаг. Мөн Октопус картаар тооцоо хийж болно.

E Z N I S A I R W A Y S I 77

78 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Dreamy Wedding Spots in Asia МӨРӨӨДЛИЙН ХУРИМ БЭЛЭГЛЭХ АЗИ

DREAMY WEDDING SPOTS IN ASIA

WITH A WARM PALETTE OF PINKS AND REDS, A DREAM WEDDING IN ROMANTIC SPRING IS MEANT TO BE TREASURED FOR A LIFETIME WITH ENDLESS SURPRISES. COME WITH YOUR LOVED ONE AND DISCOVER THE INCOMPARABLY BEAUTIFUL WEDDING SPOTS IN ASIA! ЗУНЫ ДУЛААН УУР АМЬСГАЛТАЙ МӨРӨӨДЛИЙН ХУРИМ МАШ ОЛОН ГЭНЭТИЙН БЭЛГЭЭР ДҮҮРЭН БАЙЖ, ХОСУУДАД НАСАН ТУРШИД НЬ МАРТАГДАХГҮЙ ДУРСАМЖИЙГ БҮТЭЭНЭ. ХАЙРТАЙ ХҮНТЭЙГЭЭ АЗИЙН ХАМГИЙН ҮЗЭСГЭЛЭНТЭЙ ХУРИМЫН БАЙРШЛУУДЫГ СОНИРХООРОЙ!

E Z N I S A I R W A Y S I 79

Mongolian Wedding Most brides in Mongolia are also choosing white dresses for their wedding, although some couples are choosing to wear traditional Mongolian gowns called ‘deel’ with matching colours. In the recent years, many couples are going not far out of the city to have their wedding pictures taken in the wild nature. This is a wonderful opportunity to escape the prewedding stress and spend time with their loved ones, taking a mini budget vacation in the nature. Which is why more and more couples from Singapore, Korea, Hong Kong etc. are choosing Mongolia for the most beautiful, nature-surrounded wedding photo shoots.

Монгол хуримын ёслол

Japanese Wedding In Japan, weddings may be Christian, Buddhist, Shinto or secular, where couples choose their own style of ceremony. While the white wedding gown has become increasingly popular around the world, most Japanese brides lean towards to wearing a traditional pure white kimono for the formal ceremony, symbolizing purity and maidenhood. Grooms on the other hand, usually wear montsuki, which is a formal kimono in black. Items with strong symbolic meaning are often present in the wedding, including bamboo (prosperity and purity), origami cranes (good fortune and peace in marriage) and strings of beautiful beads (union of two into one).

Япон хуримын ёслол Япончууд хуримын ёслолыг Христийн, Буддын, Шинто шашны, эсвэл шашны бус маягаар ч зохион байгуулах бий. Дэлхий даяар хуримлаж буй сүйт бүсгүйчүүд цагаан өнгөтэй хуримын даашинз ихээр сонгодог болсон хэдий ч япон сүйт бүсгүйчүүд ихэвчлэн цэвэр ариуны бэлгэдэл болгож цагаан кимоног сонгосоор байна. Харин сүйт залуу нь ихэвчлэн монцуки буюу хар өнгөтэй ёслолын кимоног сонгодог. Хуримын ёслол болох газрыг сайн сайхны бэлгэдэл болгож хулс (чинээлэг байдал), оригами тогоруу шувуу (аз жаргал, амар амгалан) болон гоёмсог сүлжсэн шүрээр (хоёр зүйлийн нэг болж нэгдэх) чимэглэдэг.

Монгол сүйт бүсгүйчүүд сүүлийн үед цагаан даашинз ихээр сонгож байгаа хэдий ч сүйт залуутай ижил өнгийн дээлээр хослох уламжлалыг ч мөн дагадаг. Сүүлийн жилүүдэд хуримлаж буй хос хотоос холгүй байгальд очиж хуримын бэлтгэлийн ачааллаас нэг өдөр ч болов ангижран, хайртай хүнтэйгээ цагийг зугаатай өнгөрүүлж дурсамжаа хадгалж үлдэх хуримын зургаа авахуулдаг болсон. Монголын байгалийн үзэсгэлэнд хуримын зураг авахуулахаар Сингапур, Солонгос, Хонконг зэрэг улсын шинэхэн хосууд ч Монголыг зорин ирэх болжээ.

80 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

FEATURE

Chinese Wedding Since ancient times, wedding practices and rituals were considered one of the most important traditions in life. From marriage proposal to presence of betrothal gifts, then to picking the wedding date and welcoming the bride, Chinese weddings are nothing but fabulous and steeped in traditions. The red color scheme plays a vital role in the ceremony, in Chinese culture, represents luck, love, prosperity and joy. The combination of dragon and phoenix on the bride’s wedding gown also symbolizes the unity of the bride and the groom.

Хятад хуримын ёслол Хуримын ёс заншил эрт дээр үеэс уламжлагдаж ирсэн чухал уламжлалын нэг билээ. Хятад хурим нь гэрлэх санал тавихаас эхлээд сүйн бэлэг бэлэглэх, хуримын өдөр сонгох, сүйт бүсгүйг угтах нарийн дэг жаягтай. Хятадын соёл уламжлалд улаан өнгө чухал үүрэгтэй байдаг. Улаан өнгийг аз жаргал, хайр, эд баялаг, баяр хөөр авчирна гэж бэлэгшээж, сүйт бүсгүйн даашинз луу, галт шувууны хээг хослуулах нь хуримлагсдын эв нэгдлийг бэлгэддэг.

DISCOVERY BAY Framed by scenic mountains and beautiful South China Sea, along with the elegant White Chapel, Discovery Bay is one of the best shooting backdrops for your dream wedding. The White Chapel Address: 88 Siena Avenue, Discovery Bay, Lantau Island, Hong Kong ДИСКОВЭРИ БЭЙ Уайт Чапел буюу Цагаан сүм байрлах Дисковэри Бэй нь өндөр уулс, Өмнөд Хятадын тэнгисээр хүрээлэгддэг учир мөрөөдлийн хуримын зургууд тань үзэсгэлэнт байгалийн үзэмжтэй хослох болно. Уайт Чапел Хаяг: Хонконг, Лантау арал, Дисковэри Бэй, Сиена өргөн чөлөө - 88

Korean Wedding For over 2000 years, the traditional Korean dress specially designed for wedding ceremony, Hanbok, has been worn by both the bride and the groom. Hanbok is mainly made of white cotton and silk of red, blue and yellow. Recent years more modern designs emerged that incorporate the western feature of white is getting more popular as well. Traditionally, the Hanbok should be kept for decades and would be worn again for the husband and wife's 60th wedding anniversary ceremony.

Солонгос хуримын ёслол Солонгосын уламжлалт хуримын ёслолд 2000 гаруй жилийн өмнөөс сүйт бүсгүй, сүйт залуу хоёр өөрсдөд нь тусгайлан зориулж оёсон ‘ханбук’ нэртэй үндэсний хувцсыг өмсөх уламжлал тогтжээ. Ханбукийг голцуу цагаан хөвөн даавуун дээр улаан, хөх, шар өнгийн торгоор чимж хийдэг. Сүүлийн жилүүдэд орчин үеийн загварыг агуулсан хувцаснууд илүү давамгайлж байгаа төдийгүй барууны уламжлалаар цагаан даашинз өмсөх нь ч ихэсжээ. Хос хоёр уламжлалын дагуу хуримын ёслолоороо өмссөн ханбукийг хадгалж, хуримын 60 жилийн ой дээрээ дахин гаргаж өмсдөг.

DREAMY WEDDING SPOTS IN ASIA

E Z N I S A I R W A Y S I 81

Тайланд хуримын ёслол

JEJU ISLAND RAINBOW CHAPEL Located in the southern part of Jeju Island within Hyatt Hotel, Rainbow Chapel is the only sea-front chapel in Korea. Backed by the Jeju greens your wedding will have the best blessing from nature. JEJU ISLAND RAINBOW CHAPEL ADDRESS:114 Jungmungwangwangro,Jungmun-dong,Seogwipo, Jeju-do, Korea ЖЭЖҮ АРАЛ ДАХЬ СОЛОНГОН ХУРИМЫН ОРДОН Жэжү арлын өмнөд хэсгийн Хаятт зочид буудалд байх Солонгон ордон нь Солонгосын цорын ганц тэнгисийн эрэг дээрх хуримын ордон. Ард талаас нь Жэжү арлын ногоон байгаль чимж хуримын ёслолыг илүү үзэсгэлэнтэй харагдуулна. ЖЭЖҮ АРАЛ ДАХЬ СОЛОНГОН ХУРИМЫН ОРДОН ХАЯГ: Солонгос, Жэжү дү, Сеогвипү, Жунмун дүнг, Жунмунванван рү 114

Thai Wedding For Thai weddings, dowry payment, rings, bananas and traditional Thai Sweets are presented on site to represent important aspects of a marriage, such as health, prosperity, fertility, longevity and happiness. The main event of the wedding ceremony is held in the afternoon. Family members will pour blessed couple's hands, the water on followed by wishes of good luck. Senior members of the family will also anoint the couple's foreheads with three dots of white powder, meaning to bring good fortune to the newlyweds. PHUKET ANGSANA LAGUNA WEDDING CHAPEL Angsana Laguna Wedding Chapel in Phuket situates at a seaside lagoon overlooking with view panoramic the romantic lake. The white chapel incorporates Thai architectural style that adds a bit of exotic touch to your perfect island wedding. PHUKET ANGSANA LAGUNA WEDDING CHAPEL ADDRESS: 10 Moo 4 Srisoonthorn Road, Phuket 83110, Thailand

Тайланд хуримын ёслолд эрүүл энх, баян чинээлэг, өнөр өтгөн, урт удаан, аз жаргалтай амьдралыг бэлгэдэж сүйт бүсгүйн гэр бүлд өргөх бэлэг, бөгж, гадил жимс, тайланд амттанг дэлгэн тавьдаг. Хуримын ёслолын үндсэн арга хэмжээ нь өдөр зохиогдоно. Гэр бүлийн гишүүд нь гэрлэж буй хосын гар дээр ариун ус дусааж аз жаргалыг ерөөнө. Харин настнууд шинэхэн хосуудад сайхан амьдралыг ерөөж духан дээр нь цагаан нунтгаар гурван дугуй дүрс зурна. ПУКЕТ АНГСАНА ЛАГУНА ХУРИМЫН ОРДОН Пукет арлын Ангсана Лагуна хуримын ордон нь тэнгисийн эргийн тохойд, үзэсгэлэнт нуурын дээр байрладаг. Энэхүү цагаан ордон Тайландын уран барилгын хэв маягийг агуулах учир арал дээрх хуримд гайхалтай тохирдог. ПУКЕТ АНГСАНА ЛАГУНА ХУРИМЫН ОРДОН ХАЯГ: Тайланд, Пукет 83110, Сризонторн гудамж - 4, Мү – 10

82 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

FEATURE

1/F, FTLife Tower, 18 Sheung Yuet Rd, Kowloon Bay, Hong Kong Kowloon Bay MTR, Exit A, walk 10 minutes

Hong Kong for Art Lovers DO YOU LOVE ART AND ALWAYS PLAN TO SEE THE ART OF THE PLACES YOU TRAVEL TO? THEN DON’T MISS THESE HONG KONG SUMMER ART EVENTS.

HONG KONG FOR ART LOVERS

E Z N I S A I R W A Y S I 83

УРЛАГААР ДҮҮРЭН ХОНКОНГ

Van Gogh Alive Exhibition

Experience an art exhibition like no other. Transcend time and space as you accompany Vincent van Gogh on a journey through Arles, Saint Rémy and Auvers-surOise, locations where he created most of his timeless masterpieces. Set to an evocative classical music score, a thrilling display of over 3,000 inspirational images transforms every surface – walls, columns, ceilings and even floors. Adults and children alike will forge their own paths and find their own meaning as they wander through the galleries, exploring hidden nooks, viewing artworks from new angles and discovering unique perspectives.

ТА УРЛАГТ ХАЙРТАЙ, АЯЛЖ БАЙХДАА ЗААВАЛ УРЛАГИЙН ХӨТӨЛБӨРТ ОРОЛЦОХООР ТӨЛӨВЛӨДӨГ ҮҮ? ТЭГВЭЛ ЭНЭ ЗУН ХОНКОНГОД ЗОХИОГДОХ ДАРААХ АРГА ХЭМЖЭЭНҮҮДЭЭС БҮҮ ХОЦРООРОЙ.

The exhibition will be open till July 7th. You can find the details of the exhibition from the website https://www.vangoghalive.hk

1/F, FTLife Tower, 18 Sheung Yuet Rd, Kowloon Bay, Hong Kong Kowloon Bay MTR, Exit A, 10 минут алхах зайд

Ван Гогийн үзэсгэлэн Өөр хаана ч байхгүй энэ өвөрмөц үзэсгэлэн дэлхийн олон хотоор аялсан. Үзэсгэлэнд очвол Ван Гог амьд ахуйдаа мөнхийн шилдэг бүтээлүүдийнхээ ихэнхийг туурвисан Арль, Сен-Реми-де-Прованс, Овер-сюр-Уаз хотуудаар цаг хугацаа, орон зайн аялал хийх болно. Мэдрэмж хөглөсөн сонгодог хөгжмийн хэмнэлд Ван Гогийн 3000 гаруй бүтээл хана, тааз, багана, шаланд тусаж солигдох болно. Энэ галерейд уран зургийг өөр өнцгөөс харж, өөрийнхөөрөө тайлж ойлгох нь зочилсон хүн бүрт сонирхолтой байх нь гарцаагүй. Үзэсгэлэнгийн тухай дэлгэрэнгүйг https://www.vangoghalive.hk вебсайтаас хараарай.

Le French May Multiple exhibits held all over Hong Kong Established in 1993, Le French May is one of the largest cultural events in Asia. With more than 150 programmes presented over two months, it has become an iconic part of Hong Kong’s cultural scene and reaches over 1 million visitors each year. Le French May aims to appeal to everyone by hosting a wide variety of French art events throughout Hong Kong. The events showcase art forms from traditional to contemporary, painting to design, classical music to hip-hop dance and cinema to circus.

Франц тавдугаар сар Францын соёл урлагийг магтан дуулах наадам жил бүр тавдугаар сарын сүүлээс зургаадугаар сарыг дуустал үргэлжилнэ. Наадмын хүрээнд Францын орчин үеийн болон сонгодог урлагийн олон уран бүтээлчдийн тоглолт, үзэсгэлэн, франц кино, циркийн үзүүлбэр зэрэг олон сонирхолтой арга хэмжээ зохиогддог.

84 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Үзэсгэлэн 2019 оны тавдугаар сарын 31-ээс наймдугаар сарын 25 хүртэл үргэлжилнэ. The exhibition will be open from May 31st till August 25th.

FEATURE

The University Museum and Art Gallery (UMAG), The University of Hong Kong For photography lovers, world famous photographer Willy Ronis exhibition From Paris to Venice is a Le French May festival must-see. Many of Ronis’s best-known photographs are micro-narratives, portraying men and women, on the street, getting involved in the ordinary, everyday activities. Ronis also portrays social injustice and focuses on the underprivileged classes of society.

Find more information at frenchmay.com Наадмын талаарх дэлгэрэнгүйг frenchmay.com

Хонконгийн Их Сургуулийн Арт Галлерей Гэрэл зурагт дурлагсад тус наадмын хүрээнд зохиогдох олон улсад алдартай зурагчин Вилли Ронисын "Парисаас Венец" хүртэлх нэртэй гэрэл зургийн үзэсгэлэнг бүү алдаарай. Тэрбээр ихэнх зурагтаа эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүсийн өдөр тутмын амьдралын хөрөг, мөн нийгмийн доод давхаргын амьдрал шудрага бус байдлыг ойроос харуулдаг.

HONG KONG FOR ART LOVERS

E Z N I S A I R W A Y S I 85

Note: The museum is closed for refurbishment until November 2019.

Hong Kong Museum of Art Tsim Sha Tsui Established in 1962 as part of City Hall, the Hong Kong Museum of Art now houses over 16,000 artworks in its pink-tiled, multipurpose space. In addition to boasting one of the largest collections of Hong Kong art in the city, the museum is packed with Chinese paintings, calligraphy works and antiques. They regularly host themed exhibitions, attracting reputable names from overseas, while also promoting the work of local artists. For a break from art and culture, head next door to the Hong Kong Space Museum for an adventure that is worlds away.

Хонконгийн Уран Зургийн Музей Цим Ша Цуй 1962 онд Хотын захиргааны байрны нэгэн хэсэг болон сүндэрлэсэн Хонконгийн Уран зургийн музей нь 16000 гаруй уран бүтээлтэй. Хонконгийн уран зургийн хамгийн том цуглуулгаас гадна хятад уран зураг, каллиграфи, эртний эдлэлээр дүүрэн. Тус музей Хонконгийн уран бүтээлчдийг дэмжиж ажиллахаас гадна олон улсын уран бүтээлчдийн үзэсгэлэнг тогтмол гаргадаг. Уран зургаас өөр шинэ содон зүйл үзэхийг хүсвэл яг хажууд нь байрлах Хонконгийн Сансрын музейг сонирхоорой.

Tai Kwun Centre for Heritage and Art Central More than just a museum, Tai Kwun is one of Hong Kong’s biggest conservation projects to date and arguably the best art space in the city right now. Tai Kwun is a unique heritage site where visitors can stroll through the former Central Police Station, Central Magistracy and Victoria Prison and see well-preserved historic architecture up close. Inside, you can learn more about the role of law and order in Hong Kong and the site’s rich history. In addition to its historical significance, Tai Kwun is filled with excellent bars and restaurants, and regularly hosts world-class contemporary art exhibitions and theatre performances.

Тай Квун Урлаг, cоёлын өвийн төв Тай Квун бол музейгээс илүүтэй Хонконгийн хамгийн том соёлын өвийн нэг. Энд дэлхийн орчин үеийн урлагийн шилдэг үзэсгэлэнгүүд, театрын үзүүлбэрүүд тогтмол толилуулагдах бөгөөд тансаг ресторан, шөнийн цэнгээний газартай. Тай Квунаар зочлохдоо хуучин Төв цагдаагийн газар, Викториа шорон зэргийг сонирхох боломжтой. Эндээс та Хонконгийн шүүх засаглалын тухай, тэндхийн баялаг түүхийн талаар олон зүйлийг мэдэж авна.

86 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Foodguide ХОНКОНГИЙН АМТ

HONG KONG

HONG KONG HAS LONG BEEN FAMED AS A CITY WHERE ONE CAN FIND FOODS FROM ALL OVER THE WORLD. INTERNATIONAL DINING IS A FAVORITE PASTIME FOR MANY HONG KONG LOCALS. THE CITY IS FULL OF BRUNCH AND LUNCH RESTAURANTS THAT TRANSFORM INTO FINE-DINING DESTINATIONS AT NIGHT. WHETHER YOU LIKE CHINESE FOOD, OR YOU ARE WILLING TO TRY FUSION DIM SUM AND ITALIAN PASTA, THIS HONG KONG FOOD GUIDE IS HERE TO HELP! HERE ARE THE BEST RESTAURANTS TO VISIT IN HONG KONG

E Z N I S A I R W A Y S I 87

ХОНКОНГ ДЭЛХИЙН БҮХ ҮНДЭСТНИЙ ХООЛЫГ АМТЛАХ БОЛОМЖ ОЛГОДГООРОО АЛДАРТАЙ. ХОТЫН ОРШИН СУУГЧДЫН ХИЙХ ДУРТАЙ ЗҮЙЛСИЙН НЭГ НЬ ЯАХ АРГАГҮЙ ОЛОН ҮНДЭСТНИЙ ХООЛ ЗООГЛОХ. ТӨРӨЛ БҮРИЙН ҮДИЙН ЦАЙ, ҮДИЙН ЗООГООР ДАЙЛАХ ТОО ТОЙМГҮЙ ОЛОН РЕСТОРАН НЬ ҮДЭШ БОЛОХОД ХАМГИЙН ТАНСАГ ОРОЙН ЗООГИЙГ САНАЛ БОЛГОНО. ТА ЖИНХЭНЭ ХЯТАД ХООЛ ЗООГЛОХЫГ ХҮССЭН Ч БАЙ, ЭСВЭЛ ӨРНӨ, ДОРНЫН АМТЫГ ХОСЛУУЛСАН ДИМСАМ ЮМ УУ, ИТАЛИ ПАСТАНЫ АМТЫГ ҮЗЭХИЙГ ХҮССЭН Ч БАЙ, ТАНД ТУСЛАХ ХӨТӨЧ ЭНД БАЙНА. ХОНКОНГОД ОЧСОН ХЭН БҮХЭН ЭДГЭЭР РЕСТОРАНУУДАД ЗОЧИЛЖ ҮЗЭЭРЭЙ.

HEXA

TUK TUK THAI

( Shop OTE 101, G/F, Ocean Terminal, Harbour City, 3-27 Canton Road, Tsim Sha Tsui MTR station, exit L5).

( G/F, 30 Graham Street, Central, Sheung Wan MTR station, exit A2).

A blend of contemporary dim sum and traditional Cantonese dishes, Hexa serves modern and healthy food with a unique twist. The restaurant also has beautiful views of Victoria Harbour and a spacious outdoor garden. Орчин үеийн димсам иж бүрдлийг Кантоны уламжлалт хоолтой хослуулсан "Hexa" ресторан өвөрмөц маягаар бэлтгэсэн эрүүл хоолоор үйлчилнэ. Тус рестораны цонхоор Викториа боомт, цэлгэр том цэцэрлэгийнх нь үзэмж маш сайхан харагдана.

A simple, “not your fancy dining”, Thai restaurant popular among expats living in Central, Tuk Tuk Thai offers spicy Thai curries and other traditional Thai dishes. Тансаг гэх зүйлгүй энгийн атлаа тохилог Тайланд ресторан Хонконгийн Төв бизнес дүүрэгт амьдарч буй гаднын иргэд үйлчлүүлэх дуртай газрын нэг. Энд Тайландын халуун ногоотой карри болон Тай үндэсний бусад хоолоор үйлчилдэг.

88 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

NHA TRANG VIETNAMESE CUISINE (Shop 1303, 13/F, Times Square, 1 Matheson Street, Causeway Bay MTR station, exit A).

A Vietnamese restaurant that brings an authentic taste of Vietnamese cuisine to the heart of the Causeway Bay’s shopping street. You will be surprised to find French croissants are an essential part of Nha Trang culinary tradition and accompany most of the dishes.

Козвэй эрэг дэх худалдааны гудамжны төвд байрлах энэхүү ресторанд та жинхэнэ Вьетнам хоолны амтыг мэдэрнэ. Nha Trang гал тогооны уламжлалын салшгүй нэг хэсэг болсонФранц круассан ихэнх хоолыг дагаж ирдэг нь олон хүнийг гайхшруулдаг.

BEEF AND LIBERTY BURGERS ( 3/F California Tower, 30-32 D’Aguilar Street, Lan Kwai Fong, Central MTR station, exit D2). This restaurant specializes in making good quality beef burgers and fresh salads. Sichuan food lovers will enjoy the homemade Sichuan style spicy burger.

PARADISE DYNASTY ( Shop 203-205, 2/F, Grand Tower, 639 Nathan Road, Mong Kok MTR Station, exit E1) For all Shanghai food lovers, this restaurant makes Xiao Long Bao dumplings in 8 colors, served in beautifully carved large wooden bowls.

Шанхайн хоолонд дурлагсдын очих дуртай энэ ресторан гоёмсог сийлбэртэй модон жигнүүр бүхий найман өнгийн буузаар таныг дайлах болно.

Эл рестораныхан сайн чанарын үхрийн махан бургер, шинэ ногооны салатны мэргэжилтнүүд. Сычуань маягаар гэрийн аргаар бэлтгэсэн халуун ногоотой бургерт дуртай бол та заавал ийшээ очоорой.

E Z N I S A I R W A Y S I 89

90 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

10 Things to Do in Hong Kong ХОНКОНГОД ХИЙХ 10 ЗҮЙЛ

E Z N I S A I R W A Y S I 91

HONG KONG IS A SMALL BUT BUSTLING CITY OF OPPOSITES WHERE NATURE INTERTWINES WITH BREATHTAKING SKYSCRAPERS AND MODERN HIGH RISES. YOU CAN ALWAYS FIND SOMETHING EXCITING IN THE CITY THAT NEVER SLEEPS, TO START YOUR HONG KONG ADVENTURES. HERE ARE 10 OF THE BEST THINGS TO SEE AND DO: ХОНКОНГ ГАЗАР НУТГААР ЖИЖИГ ХЭДИЙ Ч ОЛОН ӨНГӨ СҮЛЭЛДСЭН ИХ ХӨЛИЙН ХОТ. ОНГОН ЗЭРЛЭГ БАЙГАЛЬ, ТЭНГЭР БАГАНАДСАН БАРИЛГУУД ХӨРШ ЗЭРГЭЛДЭЭ ОРШИНО. ҮЛ ЗОГСОХ ХОНКОНГИЙН ХЭМНЭЛД ТАНД ХИЙХ, СОНИРХОХ ЗҮЙЛС МУНДАХГҮЙ. АЛИЙГ НЬ СОНГОХОО МЭДЭХГҮЙ БАЙГАА БОЛ ТАНД ДАРААХ 10 ЗҮЙЛИЙГ САНАЛ БОЛГОЖ БАЙНА.

10 THINGS TO DO IN HONG KONG

92 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

CURRENCY Hong Kong Dollar

МӨНГӨН ТЭМДЭГТ Хонконг доллар

2 Rediscover the old West

Tai Kwun, a recently renovated former Police compound, is now a bustling center of cultural heritage and art. The small quartier européen is known as a foodie destination with sights that could just as easily be in the South of Europe.

Хуучин өрнийн ертөнцийг нээх Урлаг, соёлын төв болох Тай Квун танд Өмнөд Европын хаа нэгтээ ирсэн мэт сэтгэгдэл төрүүлнэ. Энд байх хуучин цагдаагийн газар өнөөдөр урлаг сонирхогчдын зорьдог соёл урлагийн төв болжээ.

3 Chill at Tamar Park

1 Conquer the Dragon

Dragon’s Back is a hike that lies within the Shek O country park and gives you an amazing view of Hong Kong island and Shek O beach. Challenging enough for beginners, it will reward you with spectacular nature and dazzling dragonflies.

Луугийн оройг эзлэх Шэк О хүрээлэнгийн Луугийн нуруугаар (Dragon’s back) аялахад үзэсгэлэнт Хонконг арал, Шэк О наран шарлагын газар таны нүдийг баясгана. Ууланд анх удаа авирч буй хүнийг багагүй сорих ч тийм сайхан байгалийн үзэмжийн дэргэд энүүхэн юу ч билээ.

LANGUAGES English and Cantonese; Mandarin is becoming more widely spoken ХЭЛ. Англи, Кантон хэл. Мандарин хэл сүүлийн үед илүү өргөн хэрэглэгдэх болсон. CANTONESE PHRASES КАНТОН МЭНДЧИЛГЭЭ “早晨”(jóu sân) = Good morning Өглөөний мэнд “早唞”(Jo tau) = Good night Сайхан амраарай

Verdant lawns cover this massive urban park located in the very centre of Hong Kong. Culture-hungry visitors can walk around the 17,000 square meter park to see a wide range of light installations and elaborate sculptures.

Тамар цэцэрлэгт хүрээлэнд сэрүүцэх Хонконгийн зүрхэнд орших 17 000 м2 ногоон талбай бүхий эл цэцэрлэгт хүрээлэн соёл урлагт хайртай жуулчдын сэтгэлийг гэрлийн инстоляц, уран хийцтэй баримлуудаараа үргэлж татдаг.

10 THINGS TO DO IN HONG KONG

4 Go shopping in Kowloon The best way to fully immerse yourself in the lifestyle of Hong Kong locals is to take the Star Ferry across the harbour to Tsim Sha Tsui – a shopping district in Kowloon. There you can find clothing stores for any price point, all within a 5 minute walk of one another.

Kоулуунд дэлгүүр хэсэх Хонконгийн оршин суугчдын өдөр тутмын амьдралыг хамгийн сайн мэдрүүлэх газар нь алдарт Стар Ферри завиар Коулууний Цим Ша Цуй дүүрэгт дэлгүүр хэсэх явдал. Тав алхах хооронд л та хамгийн үнэтэй, тансаг бараа, хамгийн хямд хувцасны дэлгүүрүүдтэй таарах ийм газар өөр байхгүй л болов уу.

5 Admire Hong Kong from Victoria Peak Admire Hong Kong from Victoria Peak. At 552 meters tall, “The Peak” is Hong Kong island’s highest point . Visitors from all over the world hike or take a tram to enjoy panoramic views of one of Asia’s most stunning skylines.

Викториа оргилоос Хонконгийг бишрэх

E Z N I S A I R W A Y S I 93

POPULATION More than 7million Хүн ам. 7 САЯ ГАРУЙ WEATHER Subtropical climate, with hot, humid summers and frequent rain. Winter is cool and dry Цаг агаар. Цаг агаар Зундаа чийглэг, халуун, хур тунадас ихтэй, өвөлдөө сэрүүн бөгөөд хуурай дулаан орны уур амьсгалтай. TIME GMT +7 (+8 in winter months) Цагийн бүс. GMT +7 (өвлийн сард +8 ) ELECTRICITY 220 volts 50hz. Three pin UK style plugs are most common

6 Hide from wild monkeys

Sometimes overlooked by tourists, Monkey Mountain is an incredible wildlife experience only 20 minutes from the city. The wild monkeys are a joy to watch as they freely roam around. Keep your belongings close though, the little monkeys have been known to steal tourists’ items!.

Зэрлэг сармагчингаас нуугдах Жуулчдын тэр бүр мэддэггүй Мичин аралд (Monkey Island) очиж зэрлэг онгон байгальд амарч болно. Хотоос 20 км зайд орших уулын эзэн сармагчингуудын хөгтэй амьдралыг ажих үнэхээр сонирхолтой. Сармагчингууд ч тантай танилцахдаа дуртай, заримдаа бүр таны эд хэрэглэлийг өөртөө дурсгал болгон авах гээд байдаг зуршилтай.

Цахилгаан. 220В 50Гц. Англи стандартын гурван сэрээт залгуур хамгийн түгээмэл. EMERGENCY NUMBER: 999 Яаралтай тусламжийн утас: 999 INTERNATIONAL DIALING CODE: +852 Олон улсын ярианы код: +852

Хонконгийг бүхэлд нь тольдох арлын хамгийн өндөр цэг (552 м) рүү явган алхаж, эсвэл трамвайгаар гарч болно. Ази дахь хамгийн үзэсгэлэнтэй тэнгэрийн хаяаг үзэх гэж, холын барааг харахаар дэлхийн өнцөг булан бүрээс жуулчид энд ирдэг.

7 Get tipsy in Lan Kwai Fong

Lan Kwai Fong has proved itself to be one of the most vibrant places in Asia when it comes to fine dining and cosmopolitan clubbing. With a wide variety of music options, visitors to the nightlife district can find their perfect nightclub.

Лан Квай Фонд очиж зугаацах Хамгийн тансаг оройн зоог, орчин үеийн том хотын шөнийн амьдралыг мэдэрмээр байгаа бол та Лан Квай Фонд очоорой. Азийн хамгийн шилдэг шөнийн цэнгээний газруудыг, хамгийн хөл хөдөлгөөнтэй энэ гудамжнаас л олох болно.

10 THINGS TO DO IN HONG KONG

94 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

10 Muse at The Giant Buddha

The Big Buddha is a gigantic monument built only 25 years ago. Since the statue’s completion, tourists have flocked to Lantau Island to enjoy the statue and surrounding monastery and mountains.

Бурхан багшийн аварга том сэрэг дүрийг бишрэх

Visit the hipster oasis

Close to the city but far enough to avoid the crowds, Lamma Island is a quiet countryside getaway and popular weekend destination. It is full of arty cafes and local restaurants with heaps of authentic island atmosphere.

Эрх чөлөөг мэдрэх Хотоос холгүй ч хотын хөл хөдөлгөөнөөс зайдуу орших Ламма арал бол амралтын өдрүүдээ нам жим өнгөрүүлэхэд хамгийн тохиромжтой газар. Энэ арал сонирхолтой жижиг кафе, нутгийн онцлогтой ресторануудаар дүүрэн, өвөрмөц, эрх чөлөөт мэдрэмж төрүүлэх уур амьсгалтай.

9 Get away from the hustle and bustle

After spending the day in the summer heat of concrete jungle, it is nice to find a tranquil spot to reconnect with nature. The most popular and accessible beach of Hong Kong, Repulse Bay, is a magic spot for dining, family picnics and sunbathing.

Их хотын хөл хөдөлгөөн, шуугианаас холдож амсхий Олны хөлд бүтэн өдрийг өнгөрүүлсний дараа зуны бүгчим халуунаас зугтан санаанд оромгүй байгалийн сайханд амсхийх шиг амралт үгүй. Хонконгийн хамгийн алдартай наран шарлагын газар бол Репьюлс хошуу. Гэр бүлээрээ зугаалах, тансаг зоог барих, наранд биеэ шарах үлгэрийн мэт орчинг энд бүрдүүлжээ.

OCTOPUS CARD This Hong Kong essential is a prepaid top up card that can be used for public transport, and other payments. Cards can be bought for and topped up (only with cash) at most 7-Eleven and Starbucks ОКТОПУС КАРТ Хонконгод аялж яваа хүн заавал хэрэг болох энэ картыг урьдчилан цэнэглээд нийтийн тээврээр зорчих болон бусад төлбөр тооцоонд ашиглаж болно. Энэ картыг “7-Элевен” болон “Старбакс”-ын ихэнхи салбараас авч, цэнэглэх боломжтой (зөвхөн бэлэн мөнгөөр).

Аварга Будда гэгддэг Бурхан багшийн сэрэг дүрийг 25 жилийн өмнө бүтээснээс хойш өнөөг хүртэл дэлхийн өнцөг булан бүрийн жуулчдын анхаарлыг татсан хэвээр. Лантау арал дээр сүндэрлэх энэ сүрлэг байгууламж уран сайхан хийцтэй сүм хийд, өндөр уулсаар хүрээлүүлжээ.

E Z N I S A I R W A Y S I 95

ЗУРХАЙ

96 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Where The Zodiac Signs Should Travel to... ЗУРХАЙН ОРДУУДЫН ОЧИЖ ҮЗЭХ ГАЗРУУД It’s a well-known fact that travel broadens the mind. Running away to an exotic location can be the perfect way to refresh and put your troubles behind you. If you’re hungering for a sweet vacation – fear not – because we may have just the suggestion you need. Here’s where each of the zodiac signs should escape to.

Аялал оюун ухааныг тэлж, мэдлэг нэмж байдгийг бид бүгд мэднэ. Шинэ сонирхолтой газар руу аялах нь асуудлуудаа ардаа орхиж, өөрийгөө шинээр цэнэглэх хамгийн сайхан арга. Хэрэв сайхан аялалд гарахыг тэсгэлгүй хүсэж байгаа бол яг танд хэрэгтэй зөвлөгөөг өгье. Өөрийн ордод ямар аялал тохирохыг эндээс уншаарай.

Taurus and luxury are a happy marriage and when they travel they like to indulge big time. To them a holiday is about relaxing and stopping to smell the roses – time to have someone else turn down the cover and bring food to the table. Often Taurus gets so relaxed they need to hit the gym hard on return to reality. Holiday hotspots: Tui Sensimar Village resort on the Greek coast.

Aries go so hard-core when it comes to their holidays that when they return home, they often need another break just to recuperate. High adrenaline and one step away from imminent danger is just the way they like it. They like to travel to places that will challenge their sense and make them feel alive. Holiday hotspots: Camping on the side of the Erta Ale Volcano in Ethiopia. Хонины ордны аялагчид адал явдлаар дүүрэн, идэвхитэй аялдаг учир гэртээ ирээд хэсэг амсхийх хэрэгтэй болдог. Амь өрссөн аюулыг сөрж, адреналин ялгаруулах зүйлс хийх дуртай. Хонины ордныхон мэдрэмжийг нь сорьж, амьдралын амтыг мэдрүүлэх газруудыг сонгодог. Онцлох газар: Этиопын галт уулын дэргэд байрлах бааз - Эрта Але

Үхрийн ордныхон аялахдаа хүртэл баян тансаг байдлыг эрхэмлэдэг. Сарнай цэцгийн үнэрт, ширээнд тухлан суугаад тансаг оройн зоог барих нь тэдний хувьд жинхэнэ амралт болдог. Маш тайван амралтыг илүүд үздэг үхрийн ордныхон өдөр тутмын амьдралын хэв маягтаа эргээд дасахын тулд багахан хэмжээний дасгал хөдөлгөөн хийх шаардлагатай болдог. Онцлох газар: Грекийн далайн эргийн Tui Sensimar Village амралтын газар.

Cancer loves to create memories with their friends and family and if the place is right they will return year after year. There is nothing that puts a smile on Cancers’ face more than knowing their nearest and dearest are loving every moments of holiday. Often spotted in groups with extended family, Cancer breaks are designed to light up young eyes and relax old weary bones. Holiday hotspots: Try a lakeside cabin in the Anirondack mountains in Canada – perfect for fishing, swimming, cycling and camp fire singalongs Мэлхийн ордныхон найз нөхөд, гэр бүлтэйгээ дурсамж дүүрэн амрах дуртай. Хэрэв нэг газар таалагдвал дахин дахин ирсээр л байдаг. Аяллын үеэр хайртай дотнын хүмүүс нь аз жаргалтай, баяр хөөр дүүрэн байхаас илүү сайхан зүйл гэж Мэлхийнхэнд үгүй. Ихэвчлэн өнөр өтгөн гэр бүлээрээ аялдаг Мэлхийн ордныхны аяллын төлөвлөгөө залуусыг

ZODIAC

E Z N I S A I R W A Y S I 97

Libra likes to meander and follow their curiosity. They want to meet the locals, breathe in history and discover hidden gems along the way – a 300 year old café with the best coffee in Europe or cobblestones where knights once rode on is their style. Throw in some music and happy hippy ambiance and they will be in holiday heaven. Holiday hotspots: A historic apartment in Budapest with the romance of bridges and ancient alleys.

догдлуулж, ахмадуудад сайхан амралт болдог. Онцлох газар: Нууранд загасчлах, сэлэх, дугуй унах, ил галын дэргэд хөгжилдөхөд тохиромжтой Канадын Анирондак (Anirondac) нуруун дахь нуурын эргийн байшин. Gemini love things that clash and ideas that turn conventional thinking in its head. They enjoy being bombarded by sensory overload and get bored easily when not challenged intellectually. Happy to holiday alone or with someone who can accept that the itinerary is always a movable feast, Gemini are serenely calm in the midst of chaos. Holiday hotspots: Tokyo – Shinto temples cosy up to Robot restaurants – the new and the old in one package. Ихрийн ордныхон эсрэг тэсрэг зүйлс, нэгэн хэвийн сэтгэлгээг эвдэх зүйлсэд дурладаг. Тэд мэдрэхүйгээ хэт ачаалуулах дуртай, оюун ухааныг нь сорихгүй зүйлээс амархан уйддаг. Ганцаараа юм уу эсвэл түүний хоёрдмол зан чанарыг ойлгож хамт аялах нэгэнтэй аялах дуртай бөгөөд хамгийн хэцүү үед ч амгалан тайван байдлаа хадгалж чаддаг. Онцлох газар: Токио - Шинто (Shinto) сүм болон ойролцоох Робот ресторан буюу орчин үе, хуучин цаг хоёрын хослол.

Арслангийн ордныхны хувьд амралт, аялал гэдэг рок одод шиг тансаг үдэшлэг хийж, зугаацах боломж гэсэн үг. Тэд өөрсөд шигээ цогтой сайхан хүмүүсээр хүрээлүүлж, бусад хүмүүс хэрхэн амьдарч буйг харахыг хүсдэг. Тэдний хувьд аялал нь бүхэлдээ хөгжилтэй, зугаатай, тансаг гэсэн гурван үгээр илэрхийлэгдэх ёстой. Онцлох газар: Рио де Жанейрод болдог дэлхийн хамгийн том үдэшлэг Марди Грас. Жинлүүрийн ордныхон сониуч зангаа даган эрх чөлөөтэй явах дуртай. Тэд 300 жилийн настай эртний кафед Европын хамгийн сайхан кофег амталж, хүлэг баатруудын явж байсан чулуун замаар алхах зэрэг нутгийнхантай танилцуулж, эртний түүхээр амьсгалуулж, нуугдсан эрдэнэстэй учруулах зүйлсэд дуртай. Энэ бүхнээс гадна тэдэнд сайхан хөгжим, баяр хөөртэй, амар тайван орчин байвал тэдний хувьд диваажин л гэсэн үг. Онцлох газар: Будапештийн түүхэн барилгууд, эртний гудамж болон түүхт гүүрнүүд. When Virgo takes a trip away they like to chill and seclude themselves from the rest of the world. They don’t want to over-schedule themselves or do anything overly draining. They like their vacations comfortable, relaxing and in places full of beauty. Holiday hotspots: Sweden – pristine, organised and well designed.

For Leo holidays equal a chance to par-tay and live life like a rockstar. They want to mingle with the beautiful – of which they are of course one – and see how the other half live. For them travel is all about the three Fs – fun, frivolity and fabulousness. Holiday hotspots: Mardi Gras in Rio – the worlds’ greatest party.

Охины ордныхон юм бүхнээс тусгаарлагдан амарч тайвшрахын тулд аялдаг. Тэд хэт их төлөвлөгөө, хуваарьт баригдаж, хүч тамир барсан зүйл хийхийг хүсдэггүй. Ая тухтай, тайван амгалан орчин бүхий байгалийн үзэсгэлэнт газраар аялах дуртай. Онцлох газар: Цэвэр цэнгэг, эмх цэгцтэй, тав тухтай бөгөөд үзэмжтэй Швед.

Scorpions enjoy melancholy and holidays that move them emotionally. Give them atmosphere and historical magnitude and their vacationing soul will be quenched. You need a strong

ЗУРХАЙ

98 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

stomach to travel with Scorpio – they like to peer into the dark side of the universe to search for meaning. Holiday hotspots: Cambodia – immense beauty and devastating horror – a visit to the Tuol Sleng genocide museum is a must. Хилэнцийн ордныхон сэтгэлийг нь хөдөлгөх аялал, тайван дүнсгэр байдлыг таашаадаг. Тэд өвөрмөц мэдрэмж төрүүлэх орчинг олж, ямар нэгэн түүхийн гэрч болвол л сэтгэл ханана. Тэд амьдралын утга учрийг хайн хорвоо дэлхийн хар бараан дундуур туучихад бэлэн учир Хилэнцийнхэнтэй хамт аялах хүн хэр баргийн зүйлд ажирдаггүй байх хэрэг гарна. Онцлох газар: Гайхалтай гоо үзэсгэлэн, айдас түгшүүр хослуулсан Камбож - Түпэн Слендийн музей

Sagittarians are gypsies at heart who enjoy the freedom of roaming wild without rules and restrictions. They’re big on adventure and probably have a world map on their bedroom wall with flags of countries so far visited. They are not particularly fussed if they sleep at Ritz or under the stars just as long as there is somewhere to explore. Some Sagittarians take a sabbatical and never come back. Holiday hotspots: Climbing the epic Mount Kilimanjaro in Tanzania. Нумын ордныхон дүрэм журмаас ангид, эрх чөлөөг зүрх сэтгэлдээ үргэлж тээж явдаг, туйлын адал явдал эрэлхийлэгч хүмүүс. Тэд өрөөнийхөө ханан дээр дэлхийн газрын зураг, аялж байсан улсуудынхаа туг далбааг өлгөсөн байх хамгийн магадлалтай хүмүүс. Шинэ сонин зүйлс үзэж л байвал тэдэнд тансаг буудалд, эсвэл оддын доор хонох нь нэг их ялгаагүй. Тэдний богино хугацааны аялал нь олон жил үргэлжилсэн адал явдал болж хувирах нь ч бий.

Онцлох газар: Танзани улсын домогт Килиманжаро уулын оргил. Capricorn plans their holiday meticulously – months, even years in advance. A perfect vacation has to be an equal ratio of rest and recreation. They want time to relax and catch up on those unread novels but also a chance to indulge in the finer things in life. Prestige matters and they love the best of everything – whether it’s the hotel, champagne or anything in between Holiday hotspots: The magnificent Baoase Luxury Resort in the Caribbean. амьтдын эрхийн төлөө цаг зав зарцуулж, сайн дурын үйл ажиллагаанд оролцох нь элбэг. Онцлох газар: Африкийн Угандад мөнгөн сэрвээт горилл харж байгаль орчинд ээлтэй аялал.

Матрын ордныхон амралт зугаалгаа хэдэн сарын өмнөөс, заримдаа бүр хэдэн жилийн өмнөөс ч нэгд нэгэнгүй урьдчилан төлөвлөдөг. Тэдний хувьд төгс аялал гэдэг нь амралт болоод адал явдал эн тэнцүү байхыг хэлдэг. Тэд тайван амарч, уншиж дуусаагүй ном зохиолуудаа дуусгахын зэрэгцээ илүү тансаг сайхан зүйлсээр өөрсдийгөө эрхлүүлэхийг хүсдэг. Зочид буудал, оргилуун дарснаас эхлээд бүх л зүйлсийн хамгийн сайныг л тэд хүснэ. Онцлох газар: Карибын тэнгисийн эргийн Баоаз тансаг амралтын газар. Aquarius are free-roamers at heart. They tend to be curious beings who enjoy a holiday where they can get close to nature and go exploring. They often feel a deep connection to animals and are likely to volunteer to hang out with endangered species in their down time. Holiday hotspots: An environmentally sensitive gorilla silverback trek in Uganda. Хумхын ордныхон бол эрх чөлөөтэй хэрэн хэсүүчлэгч зүрх сэтгэлтэй, сониуч улс. Тэд мөн байгаль дэлхийтэй ойр байж, эрэл хайгуул хийн, шинийг нээх дуртай. Амьтдыг ойлгож, хайрлах онцгой зөн совинтой тэд ховордсон

Pisces loves a good dose of cosmos. Their mental health is dependent on inner reflection and the search for spiritual calm. A complete recalibration of mind and body with a spa or lake nearby for primal re-birthing is holiday bliss to this fishy sign. Holiday hotspots: For inner and outer balance try an 8 day Yoga retreat in Sri Lanka.

Загас: Тэд орчлон ертөнцийн нууц, уялдаа холбоонд дурлагсад. Бие, сэтгэлээрээ эрүүл саруул байх нь тэдний дотоод амар амгаланг эрж хайдагтай нь холбоотой. Рашаан сувилал, нуурын эрэг гэх мэт газар амарч, бие сэтгэлээ бүрэн сэргээж, бодлоо цэгцэлж амрах нь тэдний хувьд хамгийн тааламжтай байдаг. Онцлох газар: Шри Ланка дахь найман өдрийн иогийн бясалгал.

E Z N I S A I R W A Y S I 99

100 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

fly easy fly smart

E Z N I S A I R W A Y S I 101

SEAT МAP СУУДЛЫН БАЙРШИЛ

BOEING 737-700 Aircraft seat map

G G T

Passenger door Зорчигчийн аалга

Galley

Toilet

Гал тогоо

Seat Number

Ариун цэврийн өрөө

Суудлын дугаар

FARE TYPE ТИЙЗИЙН ТӨРӨЛ

EZ PAY

EZ NIS

EZ FLEX

CABIN BAGGAGE ГАР ТЭЭШ

8 kg Complimentary

CHECKED BAGGAGE БҮРТГЭГДСЭН ТЭЭШ DATE CHANGE НИСЛЭГИЙН ӨДӨР ӨӨРЧЛӨХ REFUND ТӨЛБӨР БУЦААН ОЛГОХ

8кг Үнэгүй

Baggage fee

Up to 20kg free

Up to 25 kg free

Илүү тээшний төлбөр

20кг хүртэл үнэгүй

25кг хүртэл үнэгүй

N/A

Additional charge + Price difference

3 times free

Боломжгүй

Нэмэлт хураамж + Үнийн зөрүү

3 удаа үнэгүй

N/A

Additional charge

Боломжгүй

Нэмэлт хураамж

* If requesting a date change or refund within 24 hours of the flight, a late cancel fee is added * Нислэгийн өмнөх 24 цаг дотор өдөр өөрчлөх, захиалга цуцлах тохиолдолд хоцорсон цуцлалтын хураамж нэмэгдэхийг анхаарна уу

102 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

SUMMER 2019 FLIGHT SCHEDULE 2019 ОНЫ ЗУНЫ НИСЛЭГИЙН ЦАГИЙН ХУВААРЬ

DESTINATION ЧИГЛЭЛ

DEPARTURE TIME ХӨӨРӨХ ЦАГ

ARRIVAL TIME БУУХ ЦАГ

ULN-HKG

07:50

12:05

HKG-ULN

13:05

17:35

ULN-HKG

05:10

09:35

ПҮРЭВ

HKG-ULN

11:05

15:35

SUNDAY

ULN-HKG

04:20

08:35

HKG-ULN

09:35

14:05

MONDAY ДАВАА

THURSDAY

НЯМ

FLIGHT NUMBER НИСЛЭГИЙН ДУГААР VALID THRU ХҮЧИНТЭЙ ХУГАЦАА

ULN-HKG

MG231

HKG-ULN

MG232 2019.06.03 - 2019.10.24

Flight schedules are subject to government approval and are subject to change without prior notice.

E Z N I S A I R W A Y S I 103

Every passenger is allowed carry-on baggage up to 2 pieces, no more than 8 kg in total. EZ FLEX fare type passengers are allowed 1 piece of checked baggage up to 25 kg and EZ NIS passengers are allowed 1 piece of checked baggage up to 20 kg, If the baggage exceeds the allowed free baggage, the passenger can pay extra fee for the baggage.

FARE TYPE

BAGGAGE FEE

1st Checked Baggage

2nd Checked Baggage

3rd Checked Baggage

EZ PAY

EZ NIS

10kg

80HKD

15kg

160HKD

20kg

240HKD

25kg

320HKD

80HKD

30kg

400HKD

160HKD

Up to 20kg free

10kg

80HKD

15kg

160HKD

20kg

240HKD

25kg

320HKD

30kg

400HKD

10kg

160HKD

15kg

320HKD

20kg

480HKD

25kg

640HKD

30kg

800HKD

EZ FLEX Up to 25kg free

80HKD

Зорчигч нь биедээ 2 хүртэлх, нийтдээ 8 кг-аас хэтрэхгүй гар тээшийг авч явах боломжтой. EZ FLEX тарифын төрлөөр аялж байгаа зорчигчид 25 кг, EZ NIS тарифын төрлөөр зорчиж буй бол 20 кг-аас хэтрэхгүй 1 ширхэг тээшийг бүртгэгдсэн тээшинд үнэгүй тээвэрлүүлэх боломжтой. Зорчигчийн тээш зөвшөөрөгдсөн хэмжээнээс хэтэрсэн тохиолдолд нэмэлт төлбөр төлөн тээвэрлүүлэх боломжтой. НИСЛЭГИЙН ТИЙЗИЙН ТӨРӨЛ

ТЭЭШНИЙ YНЭ 1 дэх бүртгэгдсэн тээш

2 дахь бүртгэгдсэн тээш

3 дахь бүртгэгдсэн тээш

EZ PAY

EZ NIS

10кг

27,600

15кг

55,200

20кг

82,800

25кг

110,400

27,600

30кг

138,000

55,200

20кг хүртэл тээш үнэгүй

10кг

27,600

15кг

55,200

20кг

82,800

25кг

110,400

30кг

138,000

10кг

55,200

15кг

110,400

20кг

165,600

25кг

220,800

30кг

276,000

EZ FLEX 25кг хүртэл тээш үнэгүй 27,600

104 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

АГААРЫН ХӨЛГИЙН ЭНТЕРТАЙНМЕНТ СИСТЕМ

FLIGHT ENTERTAINMENT SYSTEM

What is EasyFi?

EasyFi гэж юу вэ?

EasyFi is an entertainment content library we are offering to improve your EZNIS Airways experience.

EasyFi бол нислэгийн үеэр зорчигчдынхоо ая тухыг хангах үүднээс бидний санал болгож буй төрөл бүрийн энтертайнмент контентын сан юм.

E Z N I S A I R W A Y S I 105

HOW TO USE EASYFI? ХЭРХЭН АШИГЛАХ ВЭ? You can access EasyFi with your cellphone, tablet, or laptop to enjoy any content in our library. Please follow these instructions to connect to EasyFi Network.

Та нислэгийн үеэр өөрийн гар утас, таблет, зөөврийн компьютерийг ашиглан сүлжээнд холбогдож, EasyFi-ийн сангаас хүссэн контентоо үзэж болно. Та дараах зааврын дагуу EasyFi сүлжээнд холбогдоорой

2 Turn on the flight mode on your device

Гар утсаа нислэгийн горимд буюу “flight mode”-д шилжүүлээрэй.

3 Turn on the WiFi and select the network EasyFi

When connected to the network, your browser will open automatically

WiFi-аа асааж, EasyFi сүлжээнд холбогдоорой.

Холбогдсоны дараа таны интернет хөтөч автоматаар нээгдэнэ.

5 In case this does not happen automatically, open your browser and enter airfi.aero in the navigation bar

Хэрэв интернет хөтөч нээгдээгүй бол та өөрөө нээж, хайлтын хэсэгт airfi.aero гэж бичээрэй.

Choose your language

Fill in the registration info

Ашиглах хэлээ сонгоно уу.

Бүртгэлийн мэдээллээ оруулна уу.

Enjoy your flight with EasyFi!

EasyFi-тай хамт тавтай зорчоорой!

106 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

COPPER TAGGED CHILE ЗЭСЭЭР ОВОГЛОСОН ЧИЛИ ОРОН G.Batsukh | Г.Батсүх Once you cross the border of Chile, you can smell copper and you can see the

Чили Улсын хилийн дээсийг алхмагц зэс үнэртэж, зэс харагдаж эхэлнэ.

copper. Plated with pure copper is the base and shelf of the border inspection

Хилийн шалган нэвтрүүлэх албаны түшмэлийн кабины суурь, тавиур хоёрыг

booth, with engravings that read: “copper can kill all kinds of germs.”

цэвэр зэсээр бүрж “Зэс бээр бүх төрлийн нянг устгана” гэж товойлгон

Items made of pure copper prevail, ranging from the handle of airport doors,

сийлжээ. Онгоцны буудлын хаалганы бариулаас эхлээд зоогийн газрын

restaurant pots, cups, plates, forks and spoons, to even earrings, rings, necklace

тогоо шанаг, аяга таваг, халбага сэрээ, цаашилбал үйлчлэгч охидын ээмэг,

and bracelets of waitresses, which seem to partly explain why the Global Copper

бөгж, хүзүүний зүүлт, гарын бугуйвч зэрэг цэвэр зэсэн эд зүйлс нүдэнд тусна.

Forum is organized annually in Santiago.

Дэлхийн Зэсийн Чуулган заавал Сантъяго хотод жил бүр хуралддагийн учир

In early April, global community of people in copper geology, exploration,

начир эндээс эхэлж тайлагдах шиг болно.

mining, construction, development, technology, exploitation, production, sales,

Энэ дөрөвдүгээр сарын эхээр тэнд зэсийн геологи хайгуул, уурхай,

transportation, research and studies gathered here in Santiago. Upon hearing

барилга, бүтээн байгуулалт, техник, технологи, олборлолт, үйлдвэрлэл,

the name of Mongolia, people start to talk about Oyu Tolgoi even before they ask

борлуулалт, тээвэр, судалгаа шинжилгээ зэрэгтэй холбогдох энэ дэлхийн

your name. From the keynote speakers of the forum we hear that Oyu Tolgoi is

түмэн амьтан хуран цугларчээ. Монгол гэж дуугармагц л нэр асуухаасаа

to become a key player in the global copper market but only when it starts the

өмнө Оюу Толгойг ярьж эхлэх. Чуулганы гол илтгэгчдийн амнаас дэлхийн

underground mine. As the name of Mongolia is being pronounced alongside the

зэсийн зах зээлд Оюу толгой жинтэй тоглогч болох тухай сонсдоно, гэхдээ

good examples, you can’t help feeling a glow of pride.

гүний уурхай ашиглалтанд орсны дараа гэсэн тодотголтой. Эс бахархахын

That aside, let me take you through a glimpse of Chile experience: how they “gave life to copper” and with copper they brought up the economy to take it to maturity and ensured the country to stand firmly on its feet.

THE ROAD TO “BREATHING LIFE” INTO COPPER

аргагүй, Монголын минь нэр сайны жишигт дуудагдаж буй юм чинь. Энэ тухай орхиж Чили “зэс амилуулж”, түүгээрээ эдийн засгаа угжиж, өсгөн торниулж, эрийн цээнд хүргэж, улс орноо хөл дээр нь баттай зогсоосон тухай сониноос цухас хуваалцъя.

“Ore is not wealth until it is turned into copper by human hands”

ЗЭС “АМИЛУУЛСАН” АЛХАМ

Pablo Neruda (Chilean poet)

“Хүдэр хүний гараар зэс болдог, эс тэгвэл тэр баялаг биш”

It is enviable to see the excessive generosity of the God as witnessed in rich

Пабло Неруда (Чилийн нэрт яруу найрагч)

copper ore endowment in Chile, but it is also calming to know the God was no less

Бурхан зэсийн хүдрийн нөөцийг хуваахдаа Чилид дэндүү өгөөмөр хандсанд

generous to Mongolia.

атаархах бодол төрөвч Монголыг минь огт хоосон үлдээгээгүйд сэтгэл өег.

Artifacts dating back to BC 500s demonstrate that the indigenous people

НТӨ 500-аад оны үед Чилийн уугуул иргэд зэс эдлэж хэрэглэж

of Chile used copper. Later, it is claimed that copper and gold was used during

байсантай холбогдох ул мөр цөөнгүй олджээ. Хожим нь Инка угшилтай соёл

the civilization descended from the Incas. And much later, the history registered

иргэншилийн үед Чилийн хойд нутгуудаар алт, зэс ашиглаж байсан гэх.

mining and use of gold, silver and copper under the Hispanic colonization.

Бүр хожим нь Испанийн колончлол дор алт, мөнгө, зэс олборлож, ашиглаж

Today, one third of copper produced globally has “Made in Chile” tag. So, this country is undeniably a “Copper Empire”. But the road to this standing wasn’t smooth.

байсан түүхтэй. Эдүгээ дэлхийд үйлдвэрлэгдэж буй 3 кг зэс тутмын 1 кг нь Чилийн тамгатай болжээ. Чингэхлээр энэ улс бээр “Зэсийн их гүрэн” хэмээн нэрлэгдэхээс өөр аргагүй. Гэхдээ энэ зиндаанд хүртэх зам нь тийм ч дардан байгаагүй аж. 1907 онд АНУ болбоос 399 тонн, Чили 27 тонн, бусад улс орон нийт 277 тонн зэс тус тус үйлдвэрлэж байжээ. Тэр үед Чилийн хувьд мөнгө санхүү, техникийн болоод хүн хүчний чадал чинээ, эрчим хүч, зам харгуй, ус цас хомс байж. Харин 1950-иад он гэхэд зэсийн хүдрийг тээрэмдэж боловсруулах технологи гарч ирсэн нь Чилийг зэс олборлолтоор дагнах үүдийг нээж өгчээ. Чухам тэр үед Чукикамата, Эль Сальвадор, Эль Тиниентэ хэмээх лунжгар ордуудыг илрүүлжээ. Эдгээр нь онцгой өндөр ашигтай уурхайнууд болж хувирсан бөгөөд 1950-1960-аад онд зэс дангаараа Чилийн нийт экспортын 80 хувийг эзэлж байв. Гэтэл 1960-аад оны эцсээр зэсийн уурхайнуудыг нийгэмчилж төрийн өмчинд авчихчээ. Энэ нь манайд нийт мал сүргийг орон даяар нийгэмчилсэнтэй ижил түүх. Тэгээд 1976 онд төрийн өмчтэй “Зэсийн үндэсний корпораци” буюу “Коделко” хэмээх

E Z N I S A I R W A Y S I 107

In 1907, the USA was producing 399 tons of copper, Chile 27 tons and the rest of

монополь эрхтэй компани байгуулж зонхилох том уурхайнуудыг атгуулжээ.

the world 277 tons in total. That time Chile didn’t have sufficient funding sources,

Сальвадор Альендэ гэгч социалист Ерөнхийлөгчийн хэрэгжүүлсэн тэрхүү

technical and labor capacities, power, roads, water and other resources. However,

нийгэмчлэл нь зэсийн салбарт үхлийн цохилт өгч Чилийн эдийн засгийг

thanks to introduction of a new technology to mill and process copper ore by

элгээр нь хэвтүүлсэн цадигтай. Генерал Пиночёт бээр цэргийн эргэлт хийж,

1950s, a door to specialize in copper production opened to Chile.

Альендэ нь амиа егүүтгэсэн түүхийг бид гадарлана, 1973 оны явдал. Тэр цаг

Coincided with this development was the discovery of major deposits such as

дор манайх Альендэг магтаж, Пиночётыг муулж байсан юм, бид социалист

Chuquicamata, El Salvador and El Teniente, which deposits turned out to be highly

ертөнцийн тасархай байсан учраас тэр. Алс далайн чанад дахь тэр хоёр

lucrative. And by 1950s and 1960s, copper alone accounted for 80% of Chile’s total

аваргын зодооны учрыг Зөвлөлтүүдийн амаар ойлгож байсан хэрэг шүүдээ.

export. However, by late 1960s, the copper mines were nationalized and seized as

Тэгэхэд интернетийн үнэр танар ч байгаагүй цаг. Үнэн бодит мэдээлэл нэн

state property – a story that resembles Mongolia nationalizing all livestock across

ховор байж.

the country. Then in 1976, a state owned monopoly company “Codelco”, also

Харин харгис гэгдэх тэр генерал агснаа чиличүүд ханцуйн дотроо магтах

known as National Copper Corporation, was established and the major mines were

шинжтэй. Тэр эрхэм Чилийн өдгөөгийн хөгжил дэвшлийн замын эхлэлийг

transferred to its control. The nationalization of major mines executed by then

тавьж өгсөн гэж тэд үздэг аж. Гэхдээ мань генерал улс даяараа цэргийн

socialist president Salvador Allende was a death blow to copper sector of Chile,

диктатур тогтоосон намтартай нэгэн билээ.

leading to deterioration of Chilean economy. We are familiar with the history of

Тэрхүү цэргийн эрхтэн бээр бүр 1975, дараа нь 1981 онд эдийн засгийн

the general Pinochet who assumed power following military coup d’etat which led

салбарт Нобелийн шагнал хүртсэн Милтон Фридманаас онол, практикийн

Allende to commit suicide, dating back to 1973. At that time the people of Mongolia

зөвөлгөө авч байснаас гадна “Чикагогийн баг” хэмээн алдаршсан

were praising Allende and disparaging Pinochet, that’s because we were a slice

Чикакогийн их сургуулийн хэсэг эдийн засагчдыг Чилид чөлөөт зах зээл

of socialist world. We saw the battle between the two giants far away across the

тогтооход чиглэсэн реформыг төлөвлөх, хэрэгжүүлэх явцад ашиглажээ.

ocean, through the eyes of the Soviets – a time when the Internet was something

Өөрөөр хэлбэл, мэдэхгүй “тоглоом”-доо мэргэдийн ухаан, чадварыг

unheard of and there was dearth of truth.

ашигласан санж. Пиночёт 1982 онд “Чилийн уул уурхайн концессийн хууль”,

Chileans surreptitiously praise their former general who claimed to have been cruel and despotic. They believe that he indeed laid the foundation for the current development and prosperity of Chile. But, the General had a bad reputation for establishing military junta in the country.

“Чилийн уул уурхайн хууль”-ийг батлуулсан нь хувийн секторийн хөрөнгө оруулагчдад эрх чөлөө олгож, эрх зүйн баталгаа бий болгожээ. Манай хувьд мэдэхгүй, чадахгүй юм энэ ертөнц огт байхгүй учраас тийм эрдэмтэн мэргэдэд үрэх илүү мөнгө одоо ч олдохгүй биз.

The Generalisimo, Pinochet, received theoretical and practical advices from

Нэг сонин түүх товч сөхье. Чили, Замби хоёр 1970 онд тус тус 680000

Milton Friedman, the recipient of Nobel Prize in Economic Sciences in 1975

тонн зэс үйлдвэрлэж байжээ. Гэтэл эдүгээ Чили нь Замбигаас 8 дахин их зэс

and later in 1981. In addition, he relied on a group of economists from Chicago

үйлдвэрлэж дэлхийг энэ металлын салбарт тэргүүлж байна. Замбичуудын

University, well known as “Chicago Boys” for planning and execution of reforms

зүгээс учрыг нь олох гэж ухаж төнхөсөн чинь Чили сүүлийн 10 жилд

to develop a free market economy in Chile. In other words, he utilized brains and

татварын хуульдаа хоёрхон өөрчлөлт оруулсан байхад Замби бол татварын

skills of wise people in the unknown “game”. Pinochet forced ratification of Mining

хуулиндаа 8 удаа томхон гар хүрчээ. Чилид мега төслүүдийн хөрөнгө

Concession Law of Chiled and Mining Law of Chile in 1982 which ensured freedom

оруулалтын гэрээнүүдийг анх байгуулахдаа татварын орчныг 20 хүртэлх

and mobility to private sector investors and provided legal guaranty.

жилээр тогтворжуулсан нөхцөл суулгаж, түүнийгээ яс хэрэгжүүлдэг байхад

As for Mongolia, it would be very hard to secure funding for such scientists

Замби нь төстэй нөхцөл оруулдаг ч гэсэн огт мөрддөггүй аж. Гадаадын

and sages for they believe there is nothing that they don’t know or cannot do

шууд хөрөнгө оруулалтын хувьд Чилийн хууль, эрх зүй, санхүүгийнн орчин,

themselves.

ялангуяа татварын нөхцөл нь үлэмж тогтвортойгоос гадна гадаадын

Let’s now touch on a very interesting story. In 1970, both Chile and Zambia

хуулийн этгээдийн өмчлөлийн хувь хэмжээг хязгаарладаггүй байна. Өмнөд

were producing ~680 thousand tons of copper. But now Chile produces 8 times

Америк авилгалд нэвт идэгдсэн тив гэх боловч Чили болбоос “Транспейрэнс

more copper than Zambia and is a global leader in this metal sector. Zambians tried

Интернационал”-ийн индексээр 168 орноос 23-т жагсаж байхад Замби нь

to understand the reasons only to find out that Chile had touched its tax law only

76-д зогсож байх жишээтэй байсан санж. Үүнээс гадна Чили нь эрсдлийн

twice in the last decade, meanwhile Zambia made 8 significant changes to its tax

сан байгуулж ашиг тусыг хүртсэн байхад Замби бараг хоосон сууж байж

legislation. Chile includes a clause in the investment agreements of mega projects

таарчээ. Чили, Замби хоёр нь нутаг дэвсгэрийн тогтоц байдал, хүн амын

to stabilize tax environment for up to 20 years and strictly ensure execution,

хувьд ойролцоо, эдийн засаг нь уул уурхайгаас ихээхэн хамааралтай,

while Zambia has similar clauses but never comply with it. Regarding the foreign

гадаад валютын орлогынхоо дийлэнх хувийг зэсийн экспортоос олдогоороо

investment, Chilean legal and financial environment, especially the tax rates are

хоорондоо төстэйг энд дурдъя.

very stable as well as they don’t restrict the ownership percentage of a foreign

Харин Чилид чөлөөт зах зээл амжилттай нутагшиж, уул уурхайн

entity. South America is claimed to be fully corrupt, however, Chile occupies 23rd

тогтвортой хөгжлийн бодлого тууштай хэрэгжиж, гадаадын хөрөнгө

108 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

place out of 168 countries on Transparency International index. Whereas, Zambia

оруулалтын тааламжтай орчин бүрэлдэн тогтворжсоны үр дүнд 1997 он

is listed 76th. In addition, Chile established risk fund and is reaping benefits from

гэхэд гадаадын шууд хөрөнгө оруулалт зэсийн геологи хайгуулын салбарт

it, while Zambia has almost nothing. Not to mention that Chile and Zambia are

цутгаж эхэлжээ. Ингээд л Чили бээр зэсийн олон орд илрүүлж, тэднээсээ

almost identical in a lot of areas: they have same territorial structure, have almost

хүдэр олборлож зэс амилуулах зам дээр гарч иржээ. Чили 1995 онд 2.5 сая

same population, and their economies are very dependent on mining, and copper

тонн зэс үйлдвэрлэж байсан бол 2015 онд 5.5 тоннд хүрсэн нь дээрхийг

export account for the bulk of their foreign currency inflow.

гэрчилнэ.

With stable policy on sustainable mining development, the free-market

Хөрөнгө санхүүгийн хомсдол, техник, технологийн хоцрогдлын асуудлыг

economy was successfully introduced to Chile. And as the result of the creation

үндэсний хэмжээний нэгдмэл үзэл санаа, дэлхийд нээлттэй эдийн засаг,

of favorable environment to foreign investment, FDIs started to flow into Chile’s

гадаадын шууд хөрөнгө оруулалтын бодлогоор тийнхүү амжилттай шийджээ.

copper geology exploration sector by 1997. It paved the way for discovery of many

Чингэснээр гадаадын хөрөнгө оруулагчидтай нэгэнт байгуулсан гэрээ,

copper deposits and the country was on the road to giving life to copper. And it

хэлэлцээнийхээ халдашгүй ариун байдал буюу sanctitas-ыг хангаж, хадгалж,

is evident from the fact that Chile produced 2.5 m tons of copper in 1995, and it

хэрэгжүүлэхийн амьд туршлага, жишиг нь Чили гэдгийг дэлхийд хүлээн

increased to 5.5 m tons in 2015.

зөвшөөрсөн санж.

Through employment of cohesive national policy, open economy, and foreign direct investment policies, Chile resolved its lack of resources and its outdated technologies. That’s why the world accepted Chile as a contemporary paragon of preserving and maintaining “sanctitas” of its agreements with foreign investors.

COPPER HOLDING PIONEER

ЗЭС АТГАСАН ТҮҮЧЭЭ “Айлаас эрэхийн оронд авдраа уудлах нь дээр” Монгол ардын зүйр үг Эдүгээ Чили нь дэлхийн зэсийн үйлдвэрлэлийг сүүлийн 30 гаруй тэргүүлж, түүний араас Хятад, Перу, АНУ, Австрали цохиж явна. Зуун жилийн өмнө нэг

“It is better to search from within rather than begging from others”

жилд 30000 тонн зэс үйлдвэрлэж байсан Чили улс өнөөдөр дээрх хэмжээний

Mongolian proverb

зэсийг хоёрхон өдөрт л бүтээж байгаа гэлцэнэ. Чили дангаараа дэлхийн

Today, Chile is the global leader in copper production as witnessed from the experience of last 30 years, followed by China, Peru, USA, and Australia. A year a hundred years ago, Chile was producing 30 thousand tons of copper, but today it is said to produce the same amount only within two days. Chile alone accounts for 28% of total global copper production, whereas its competitor Peru produces 12% of the global copper output. Whereas, China accounts for 7% of the global copper production; and Australia, 5%. As a key driver and pioneer of Chilean economy, copper acted as a catalyst for Chilean economic diversification and for other sectors to develop. Because, copper tradiationally accounted for 80% of the country’s exports; however since 2010, the copper share in the export declined to a low of 50% - a clear sign that other sectors of Chile are developing. The social wealth generated from the copper sector was cleverly used to develop the other industries of the country; and today, Chile has established itself as a wealthy country in Latin America. Escondida, Collahuasi and El Teniente deposits of Chile are among the top 6 mines in the world and Escondida produces over 1 million tons of copper per annum.Measured in terms of the free-economy benchmarks, Chile is holds 7th place in the world and 2nd place in the South America, and it is a leader in South America in terms of favorable environment to foreign investment. The state owned giant Codelco and foreign invested massive Escondida mines peacefully coexist in Chile, with numerous other mines competing tranquilly.I had a chance to visit, smell, touch and twist Chuquicamata mine owned by Codelco. The mine which has been operational since 1910 is located in Atacama Desert. The desert is the strip of land on the west of blue Andean mountains surrounding high mounts of Pacific Ocean. 15 mm precipitation is said to fall annually in this region, however, it was registered that in some parts there were no rains for 3-4 years. Compared to this area, our South Gobi can be considered as fertile pastures. This large mine is located 1600 km away from the capital city of Santiago and it was the first one to unveil the copper sector of Chile. It is an open cut mine 2870m above sea level with the shape of stretched oval, and it is 4.5 km long, 3.5 km wide and almost 1 km deep. As mentioned before, it was subjected to the nationalization process and since then maintained under Chilean state ownership. As the open-pit reserves are depleting this year, the authorities resolved to construct an underground mine to exploit its underground reserves.

зэсийн нийт үйлдвэрлэлийн 28 хувийг бүтээж байхад өрсөлдөгч Перу улс бол 12 хувийг л үйлдвэрлэж байна. Харин Хятад дөнгөж 7 хувийг, Австрали 5 хувийг л үйлдвэрлэж байх жишээтэй. Зэс он удаан жил Чилийн эдийн засгийн гол салбар болж түүчээлсний хувьд бусад салбарыг нь хөтөлж төрөлжин хөгжих үйл явцад хүчит хөдөлгүүрийн үүрэг гүйцэтгэж иржээ. Тус улсын экспортын 80 хувийг зэс олон жилийн турш бүрдүүлж байсан боловч 2010 оноос эхлэн 50 хувь хүртэл буурсан нь дээрхийг илтгэнэ. Зэсийн салбараас бүтээгдсэн нийгмийн баялагийг эдийн засгийн бусад салбарт чингэж ухаалаг ашигласны дүнд Чили нь эдүгээ Латин-Америкийн чинээлэг орон болж хувирчээ. Өнөөдөр Чилийн Эскондида, Коллахауса, Эль Тэньентэ гурав нь дэлхийн тэргүүлэгч 6 уурхайн тоонд багтаж буй бөгөөд Эскодида нь жилд 1 сая гаруй тонн зэс үйлдвэрлэдэг аж. Чили нь чөлөөт эдийн засгийн үзүүлэлтээр дэлхийд 7-д, Өмнөд Америкт 2-т ордог бөгөөд гадаадын хөрөнгө оруулалтад тааламжтай нөхцлийн хувьд Өмнөд Америкийг бараг тэргүүлдэг байна. Тэнд төрийн өмчтэй аварга Коделко, гадаадын хөрөнгө оруулалттай аварга Эскондида хоёртой адил энх тайвнаар зэрэгцэн оршиж, эв түнжинтэй өрсөлдөж буй уурхай цөөнгүй байна. Коделко компанийн Чукикамата уурхайд очиж үнэртэж, тэмтэрч, имэрч үзэх завшаан тохиосон юм. 1910 оноос хойш ашиглагдаж буй энэ уурхай нь Атакама хэмээх цөлд байрладаг. Уг цөл нь Андын цэнхэр нуруудын баруунтаа, Номхон далайн эргийн өндөр уулсыг эмжсэн зурвас газар аж. Жилдээ 15 мм тундас унадаг гэх боловч зарим газарт нь 3-4 жил бороо дусаагүй ч тохиолдол тэмдэглэгджээ. Манай Өмнөговь дэргэд нь хангай л гэсэн үг. Нийслэл Сантъяго хотоос 1600 км алсад орших энэ том уурхай нь Чилийн зэсийн салбарын анхны шанг татжээ. Далайн түвшнээс 2870 метр өндөрт оршдог энэ ил уурхай зууван таваг хэлбэртэй бөгөөд 4.5 км урт, 3.5 өргөн, бараг 1 км гүнзгий. Дээр дурдсан 1971 оны нийгэмчлэлд өртөж Чилийн төрийн өмчид орж ирсэн түүхтэй. Түүний ил уурхайн нөөц нь энэ онд дуусч байгаа учраас газар доорх ордуудыг ашиглахын тулд гүний уурхай барихаар шийдвэрлэжээ. Чингэхийн тулд 5.5 тэрбум ам.дол-ын хөрөнгө оруулалт хийж 2014 оноос эхлэсэн бүтээн байгуулалт нь 2019 оны 3-р сард дуусчээ. Чукикаматагийн нас тийнхүү 2058 хүртэл уртассан байна. Тэнд 181 км урт

E Z N I S A I R W A Y S I 109

туннель нэвт ухаж гүний уурхайн дэд бүтэц байгуулснаас гадна 1000 метр өндөр босоо ам барьжээ. Олборлолт, үйлдвэрлэл энэ 6-р сард эхэлж, тэр нь жигдрэхэд 7 жил шаардагдах бөгөөд блокчлон олборлох технологи ашиглаж өдөрт 140000 тонн хүдэр олборлох аж. Энэ зэс, моледины ордын нийт нөөц нь 1.7 тэрбум тонн гэнэ. Хүдэрт буй зэсийн агууламж нь 0.7 хувь боловч ил уурхайнхаасаа хавьгүй өндөр гэх. Коделко нь дэлхийн зэсийн үйлдвэрлэлийн бараг 10 хувийг эзлэдэг. Түүний мэдэлд Чукикаматагаас гадна Андина, Эль Тэньентэ, Министро Хэйлес, Сальвадор, Радомиро Томик ба Габриэла Мистраль уурхайнууд багтдаг бөгөөд эдгээрийн нийт нөөц нь 7.2 тэрбум тонн гэнэ. Эдгээр уурхай 2018 онд нийт 1.8 тэрбум зэс үйлдвэрлэсэн нь Чилийн зэсийн үйлдвэрлэлийн гуравны нэгийг эзэлсэн байна. Эль Тэньентэ бээр 100 гаруй настай бөгөөд эдүгээ бараг 2500 км урт туннельтэй дэлхийн хамгийн том гүний уурхай болжээ. Манай Эрдэнэс Монгол компани нь нүүрс, алт, зэс зэрэг олон уурхайг толгойлж буйн хувьд түүнийг Коделкотой төстэй сайхан ирээдүй хүлээж байгаа гэж найдна. Чилид хөрөнгө оруулах орчин нөхцөл тууштай бүрдсэний дүнд дэлхийн зэсийн томоохон аваргууд тэнд он удаан жил тогтвортой, амжилттай ажиллаж байгааг сонирхууштай. Нэг тод жишээ нь Эскодида юм. Түүний 57.5 хувийг BHP Billiton,30 хувийг Rio Tinto, 12.5 хувийг Japan Escondida тус тус өмчилдөг бөгөөд дэлхийн зэсийн үйлдвэрлэлийн 5 хувийг бүтээдэг байна. Өөр нэг нь Коллахуаси гэдэг зэсийн уурхай. Түүний 44 хувийг Anglo American, 44 хувийг Glencore, 12 хувийг нь Mitsui, Nippon хоёр тус тус өмчилдөг аж. Мөн Following an investment of $5.5 billion, the construction commenced in 2014 and

Лос Бронцэс хэмээх зэсийн уурхайг Anglo American (75.5 хувь),

completed in March of 2019, which extended the life of Chuquicamata until 2058.

Mitsubishi (24.5 хувь) хоёр хамтарч ашигладаг байна.

In addition to 181 km long tunnel, the underground mine infrastructure has been

Замаг сайтай усанд загас бүхэн хурдаг, зан сайтай айлд хүн бүр буудаг

built and there is a 1000-meter-deep shaft. Mining and production is expected

гэдэг. Чили ч аргагүй л зан сайтай, тулхтай, найдвартай бөгөөд хүн чанартай

to start in June 2019, with 7 years of ramp-up planned. Through employment of

айл юм даа. Олон аварга компаниуд суугуул болж суурьшсан нь дээрхийг

block caving technology, the mine will achieve a production of 140,000 tons per

нотлох ажгуу.

day. Total reserves of copper and molybdenum is 1.7 billion tons. Copper grade is 0.7%, higher than the open-pit grade. Codelco’s copper production accounts for almost 10% of global production. In addition to Chuquicamata they have Andina, El Teniente, Ministro Hales,

Дэлхийн зэсийн салбарын хөгжил, түүний өрсөлдөөнд Чили түүчээлж ирсэн замналтай холбогдох зарим нэг баримт дурдахад ийм байна. Гол нь айлаас эрэхгүйгээр авдраасаа зэс олж, түүнийгээ амилуулж, атган үржүүлсээр айл шиг айл болсон нь сургамжтай

Salvadore, Radomiro Tomic and Gabriela Mistral mines, with combined total reserves of 7.2 billion tons. These mines produced 1.8 billion tons of copper in 2018 which is 1/3 of total Chilean copper production. The life of El Teniente is almost 100 years and it is the largest underground mine in the world with approximately 2500 km tunnel development.

ЗЭС ЧИЛИЙН ИРЭЭДҮЙД “Зэс бол Чилийн талх” Сальвадор Альендэ (Ерөнхийлөгч агсан)

I presume Erdenes Mongol which manages many coal, gold and copper

АНУ-ын Геологийн судалгааны албаны мэдээнд дэлхийн зэсийн нөөцийн

mines, has as bright future as Codelco.It was worthwhile to see how the global

30 хувийг Чили эзэмшиж буй гэжээ. Хятад бол 3.1, Орос нь 7.3 хувь тус тус

copper giants continually and successfully operate in Chile as a result of Chilean

эзэлдэг байна. Чилийн Зэсийн Комисс(ЧЗК)-ийн судалгаанд ирэх жилүүдэд

investment environment. One of the illustrious examples is Escondida and 57.5%

дэлхийн зэсийн нийт хэрэгцээ жил тутам дундачаар 2.4 хувь өсөх тооцоо

of it is owned by BHP Billiton, 30% by Rio Tinto, 12.5% by Japan Escondida and

гарчээ. Түүний дотор Европын нийт хэрэгцээ 2025 хүртэл 3.8 сая тонноос 4.2

it generates 5% of global copper production. Another copper mine is Collahuasi,

сая тонн хүртэл нэмэгдэх аж. Харин БНХАУ нь өдгөө дэлхийн нийт зэсийн 43

44% of which is owned by Anglo American, 44% by Glencore and 12% by Mitsui

хувийг “залгидаг” хамгийн том хэрэглэгч бөгөөд 2025 он гэхэд тэн хагасыг нь

and Nippon. Furthermore, Anglo American (75.5%) and Mitsubishi (24.5%)

ч аваад эс ханах хэрэгцээтэй болох гэнэ. Чилийн хөрш Бразилийн хэрэгцээ

co-own and operate the Los Bronces copper mine.

жил тутам бараг 5 хувиар өсч 2025 он гэхэд 780000 тоннд хүрэх төлөвтэй аж.

There is a saying that “fish gather in good algae water, and people stay

Үүнээс гадна АНУ, Энэтхэг, Япон, Өмнөд Солонгос зэрэг зэс их хэмжээгээр

at hospitable families.” Hence, it is safe to presume that Chile is hospitable,

иддэг улс орнуудын хэрэгцээ ч бас нэмэгдэнэ. Чингэх олон шалтгааны

reliable and trustworthy family as demonstrated by the number of conglomerate

нэг нь цахилгаан автомашинтай холбоотой. Жирийн автомашинд 23 кг зэс

companies that reside there as residents.

ордог бол цахилгаан машинд 83 кг ордог гэнэ. Цахилгаан автобуст бол бүр

The foregoing are some of the facts that relate to how Chile pioneered in the global copper sector development and competition. And there is a key lesson to

369 кг зэс ордог аж. Дэлхийд 2027 он гэхэд 27 сая цахилгаан автомашин үйлдвэрлэдэг тооцоо гараад буй тухай яригдаж байна.

learn that the country has developed to become hospitable family, discovering

Гэтэл олон улсын зэсийн зах зээл дээр 2025 хүртэл 2.4 сая тонн зэсийн

the copper from within, rather than seeking from without and giving life to its

хомсдол үүсэх судалгаа гарчээ. Эрэлт хэрэгцээ өссөн ч нийлүүлэлт нь дутах

copper to cultivate it.

начиртай зах зээл тулгарах нь байна.

110 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

COPPER IN CHILEAN FUTURE “Copper is Chilean bread” Salvador Allende (ex-President) The USA Geological Survey Office data provides that 30% of global copper reserves

Чили энэ хосдмол дээр тоглох бэлтгэл хийж эхлэжээ. Уг улс 2021 он хүртэл уул уурхайн салбартаа 112 тэрбум ам.дол-ын хөрөнгө оруулалт хийхээс 86.7 тэрбум нь зэс, 21.7 тэрбум нь алт ба мөнгө, 3.6 тэрбум нь төмөр болоод бусад чиглэлд зарцуулах юм байна. Зэсийн холбогдолтой тоо нь хамгийн өндөр байгаа биз. Эдийн засгийнхаа тэргүүлэх салбарт чингэж анхаардаг аж.

is owned by Chile. Closely trailing are China and Russia with 3.1% and 7.3%

Улсынхаа хэмжээнд 2025 он гэхэд 8.0 сая тонн зэс үйлдвэрлэх нь

reserves, respectively. The Chilean Copper Commission study estimated the global

2010 оныхоос 2.4 сая тонноор нэмэгдэж аж. Үүнд Коделко ч чухал үүрэг

copper demand to grow by 2.4% annually on average for the coming years. This

гүйцэтгэх нь мэдээж. Уг компани бээр нийт уурхайгаа шинэчлэх, өргөжүүлэх,

includes European demand is to increase from 3.8 m tons up to 4.2 m tons until

автоматжуулах 10 жилийн төлөвлгөөнийхөө хүрээнд 39 тэрбум ам. дол

2025. The PRC (China) is the largest consumer which “gulps” 43% of total global

зарцуулах нь бүтээгдэхүүнийхээ хэмжээг цаашид тасралтгүй нэмэгдүүлэхэд

copper production and it is expected that by 2025 China won’t even be satisfied

чиглэжээ.

by consuming the half of global copper production. Brazil, the Chilean neighbor, is

“Чили уул уурхай, зэсийн эх орон, цаашид ч урт хугацаанд энэ нэрээ

increasing its demand by almost 5% annually and by 2025 it is expected to reach

хадгална” гэж Уул уурхайн сайд Балдо Прокурика дээрх чуулган дээр ам

780 thousand tons. In addition, demand in ‘copper earter’ countries such as USA,

бардам мэдэгдсэн юм. Өөртөө болоод улс орондоо итгэлтэй дуугарч байгаа

India, Japan, South Korea, shall increase as well. One of many reasons of such

хүмүүний цаана төр, засаг, улс төрийн хүрээнийнх нь алсын хараатай,

increase is the electric vehicles. To make a typical car, we need only 23 kgs of

нэгдмэл хатуу бодлого, мөн хууль, эрхзүйн баталгаатай хэрэгжилт, олон

copper, whereas electric cars will require 83 kgs of copper. Electric buses consume

нийтийн цул дэмжлэг баттай байгаа нь шууд мэдрэгдэж билээ.

even more, about 369 kgs of copper. There are talks that 27 million electric vehicles shall be produced by 2027 in the world.

Гэхдээ тэр эрхэм эгзэгтэй сорилт, сургамжийн тухайд ч нээлттэй ярьсан юм. Эрчим хүч, ус, хүний капиталын хангамж, үйлдвэрлэлийн бүтээмжийн

A study reveals that by 2025, an international copper market shall fall short

бууралт, орон нутгийн хөгжил, байгаль орчны сорилт, эдийн засгийн

of 2.4 million tons of copper. We will face the market with overdemand and

салбаруудын тэнцвэргүй байдал зэрэг цөөнгүй тулгамдсан асуудал Чили

undersupply

улсыг тойрч гараагүй санж. Улсын төсвийн орлогын 10 хувийг бүрдүүлдэг

Chile started preparations to play on this shortfall. The country’s investment

учраас зэсийн үнийг чиличүүд өглөөний цайтайгаа хамт “амталдаг” нь

is expected to be USD112 billion in mining sector until 2021, including USD86.7

манайхтай төстэй. Тус улсад зэсийн салбараас эдийн засагт оруулж буй 100

billion in copper, USD21.7 billion in gold and silver, USD3.6 billion in iron and others.

ам.дол тус бүр нь өөр салбарт 36 ам.дол нэмж бүтээх боломж бүрдүүлэхээс

The copper related numbers are significant and the highest. This is how they

гадна мөн салбарын нэг ажлын байр нь бусад салбарт 3.7 ажлын шинэ байр

pamper the leading sector of its economy.

бий болгодог гэсэн тооцоог “Олон улсын зэсийн холбоо”-ноос нийтэлжээ.

They will be producing 8.0 million tons of copper by 2025 at the country level

Үүнтэй холбогдуулж манай хувьд шууд хуулах туршлага бол “Зэсийн

which is 2.4-million-ton increase from 2010. And definitely Codelco shall play

тогтворжуулалтын сан”(1985 он) гэсэн нэртэй эхлээд эдүгээ “Нийгэм,

an important role. The company specified in their 10-year plan to spend USD39

эдийн засгийг тогтворжуулах сан”(2007) болж хувирсан төрийн нөөцийн сан

billion for renovation, expansion and automation of its mines to ensure continuous

юм. Зэсийн зах зээлийн үнийн хөдөлгөөнд эдийн засаг нь өртөж хямрал

increase of its products.

нүүрлэхийн цагт Засгийн газрын хувьд энэхүү сан л амин тариа болдог аж.

“Chile is the motherland of mining and copper, and we are intent on maintaining

Уг санд эдүгээ 20 гаруй тэрбум ам дол хуримтлагджээ. Зэсийн зах зээлийн

this status for long term” proudly stated Baldo Prokurica, Minister of Mining of

үнэ өсөх үед энэ санд төсвийн ашгийн нэг хувийг шууд шилжүүлдэг аж.

Chile, during the forum. I deeply felt the vision, cohesive strict policy of the state,

Үүнээс гадна “Тэтгэврийн нөөцийн сан” гэж бас байдаг гэнэ. Эдгээр нь

E Z N I S A I R W A Y S I 111

government and politicians, confirmed legal compliance, public support behind the

жинхэнэ ёсоор бие даасан, улс төрөөс “долоон уулын алс”-ад оршдог үйл

person who confidently said these words for himself and for the country.

ажиллагаатай байгууллагууд гэнэ.

He also openly acknowledged the challenges and lessons they learnt as well.

Нөгөө нэг туршлага нь гадаад худалдаа, түүний дотор экспортыг

Challenges such as power, water, human capital supply, production efficiency,

төрөлжүүлэх бодлоготой нь холбоотой. Эдийн засгийнхаа хөгжлийн ерөнхий

community development, environmental issues and inbalance in economic

стратегитэй уялдсан экспортын бодлого нь мөнөөх “голланд өвчин” гэгчээс

sectors did not go around Chile. As copper makes 10% of state budget revenue,

сэргийлэх вакцин болжээ. Чингэж дархлаа суулгаж эс чадсан бол зэсийн

Chileans “taste” copper price every morning with the breakfast which is same as

үнэ нэг америк центээр унамагц Чили улс шууд 120 сая ам. дол алддаг гэж

us. The International Copper Association published an estimate that each USD100

Уул уррхайн үндэсний холбооных нь судалгаанд тэмдэглэсэн байна. Мөн

invested in economy by the copper sector creates an opportunity to additionally

худалдааны түншүүдийн тэнцвэрийг хангахад чиглэсэн бодлогод Чили

create USD36 in other sectors; and, one job created in this sector creates 3.7 new

чухалчлан анхаардаг аж. Чилийн нийт экспортын 25 хувийг Хятад эзлэдэг.

jobs in other sectors. In relation to that the experience which we can directly copy

Үүний дийлэнх нь зэс. Энэ нь Чилийн эдийн засгийг Хятадын эдийн засгийн

is the state reserves fund which started as “Copper Stabilization Fund” (1985) and

өсөлт, бууралттай холбох болчихлоо гэж тэндэхийн Уул уурхайн зөвлөлийн

modified into “The Economic and Social Stabilization Fund (ESSF)” (2007). This

удирдлага ярьж суулаа. Хоёр тивийн зайтай орших боловч Чили, Монгол

fund becomes a life saving injection for the government when economy is hit by

хоёрт бас төстэй зүйлс энэ мэт байна шүү гэхэд инээлдсэн юм. Зэс бол

the copper market price fluctuation and the country face crisis. Over USD20 billion

манай хувьд ч “талх” шүүдээ.

is accumulated in this fund. When copper market price increases, one percent

Зэсийн салбарыг орчин цагийн уурхай, аж үйлдвэрийн түвшинд хөгжүүлж,

of the budget surplus is directly transferred to this fund. In addition to that there

түүнийг үндэсний хөгжлийнхөө гол хөдөлгүүр болгон ашиглаж эдийн засгаа

is also “Pension Reserve Fund”. These funds are completely independent and

төрөлжүүлэн чадавхжуулж чадсан Чили өнөөдөр чинээлэг үндэстний тоонд

operate “seven mountains” away from politics.

түрж оржээ. Тэд өөртөө заяасан, дэлхийд эрэлт хэрэгцээтэй ганц гол “талх”-

Another great experience is Chile’s foreign trade policy, particularly export diversification policy. The export policy tied up with its general economy

аа л донжийг нь тааруулж экспортлосоор өндийж, босч, бяр тэнхээ сууж, аваргуудын багт орж чаджээ.

development policy acted as a vaccine to prevent from “Dutch disease”. The

Эдүгээ уг улс нь уул уурхай, ялангуяа зэсийн олборлолт, боловсруулалт,

National Mining Association noted in their study that if Chile fails to immunize

техник болоод технологийн салбарт шинжилгээ судалгаа, автоматжуулалт,

themselves in this way, Chile would lose USD120 million when copper price

технологийн инновацийн дэлхийн хэмжээний төв болох стратеги зорилтоо

declines by 1 US cent. Chile also has focus to ensure balanced trade partners. 25%

хэрэгжүүлж эхэлжээ. Шинэ шатанд гарах зорилт.

of total exports of Chile goes to China, majority of it is copper. The management

Чили бээр бурханаас заяасан зэсийн баялагийг буян болгон хүртэж буй

of Chilean Mining Council said that Chilean economy is correlated with Chinese

нь бэлэн туршлага, Замби улсын хувьд хараал болгож хувиргасан нь гашуун

economic growth and decline. “Despite Chile and Mongolia are located on two

сургамж юм даа.

different continents, both countries share same problems” we said and laughed together. Copper is “bread” for us too.

Чили нь “зэс иддэг ч, бас тарьдаг” аж. Ухаалаг хэрэглээтэй гэх юм уу даа.

Chile – a country that managed to develop its copper sector to modern mining

Манайх ч гэсэн зэсийнхээ буян зөв хүртэхийн тулд дэлхийн нөгөө үзүүрт

and industrial level, utilized it as the key engine of national development, and

орших Чилиэс суралцах нь илүүдэхгүй бизээ. Наад зах нь бусдын алдааг эс

diversified its economy – is now joining the ranks of wealthy nations. They joined

давтах нь цаг, мөнгө, хүч хөдөлмөр ч хэмнэх сайн талтай.

the champians only by exporting its “bread” in a prudent manner, rose to its feet,

Эрдэнэт, Оюу толгой мэт дөрөв, тавхан уурхай чамбайхан босгочихвол

and gained strength from it – a bread that is naturally gifted to them and is highly

Чилиэс дутахгүй өндийх сайн цаг тийм ч хол биш болов уу. Эзэн хичээвэл,

in demand at world stage.

заяа хичээнэ гэдэг дээ.

Today, the country has started to execute its strategic goal to become global hub for mining, specifically copper mining, processing, research and study in

Монгол орон минь ч зэсийн хэрэглээний эртний үүх түүх, уламжлалтай. Тэгээд ч

technology, automation, and innovation – a new goal to ascend to a new stage

“Саалийн хувингийн бүс нь зэс,

of development.

Сайн гагнуурын оч нь зэс,

Chile is a paragon of by turning the God’s gift, copper endowments, into fortune; whereas Zambia is the bitter lesson that converted the gift into curse. Chile “eats copper but also grows it”. Kind of smart consumption. To properly benefit from copper fortunes it’s worthwhile for us to learn from

Онгон үүрийн туяа нь зэс, Оройн үүлсийн хаяа нь зэс, Миний эх орон зэс эрдэнийн билээ” гэж нэрт яруу найрагч П. Бадарч дуулсан билээ

Chile’s experience, a country on the other edge of the world. At least, it’s worthwhile

2019-04-28

not to repeat the mistakes of others in terms of saving time, money and efforts. If Mongolia manages to develop its four-five mines such as Erdenet and Oyu Tolgoi, it is not far away for Mongolia to rise like Chile. God helps only those who help themselves! Mongolia has an ancient history of copper use and consumption. And wellknown poet P.Badarch once had written “The strap of milking pail is copper, The spark of good welding is copper,

Монголын шилдэг нийтлэлчдийн клуб

The virgin dawn light is copper,

Нийтлэгч: Г.Батсүх

The evening cloud horizon is copper, My motherland country is copper wealthy”. April 28, 2019

112â&#x20AC;&#x192; Iâ&#x20AC;&#x192; I N F L I G H T M A G A Z I N E

For inquiries & reservations: (+976) 7702 9999 / reservations.slub@shangri-la.com www.shangri-la.com/ulaanbaatar

E Z N I S A I R W A Y S I 113

Open Everyday incl. Public Holidays Wed-Fri 12PM - 3AM Sat-Mon 12PM - 1AM

Level 2, Shangri-La Hotel, Ulaanbaatar Reservations: 7702 9999

114 I I N F L I G H T M A G A Z I N E

Get Social with Us БИДНИЙГ ДЭМЖЭЭРЭЙ.

Please support us by sharing your flight photos, valuable feedbacks on your experience with EZNIS Airways, or tell your travel stories with #eznisstories hashtag and by mentioning of our @EznisAirwaysOfficial facebook page. We would be happy to feature you through our social media. As an offer of our heartfelt gratitute, one lucky passenger will be gifted with free roundtrip ticket before the autumn ends.

“Изинис Эйрвэйз”-ээр үйлчлүүлсэн сэтгэгдэл, нислэгийн үеийн гэрэл зураг, аяллын түүхээ хуваалцахдаа #eznisstories хаштагийг ашиглаж, @EznisAirwaysOfficial фейсбүүк хуудсыг меншион хийж биднийг дэмжээрэй. Бид таны түүхийг өөрсдийн сошиал медиа хуудсуудад хуваалцахдаа баяртай байх болно. Мөн намар дуусахаас өрсөж нэг азтай дэмжигчдээ хоёр талын тийз бэлэглэнэ.

Mongolian traditional long-song singer Otgontsetseg blessed our first flight with her enchanting voice at 6 miles up in the air. /Jun 3rd/ Уртын дууч Отгонцэцэг 10 километрийн өндөрт уянгат сайхан дуугаа өргөж, бидний анхны нислэгийг мялаасан юм. /6-р сарын 3/

Ready to take off! Хөөрөхөд бэлэн!

www.eznis.com like us

USE THESE HASHTAGS TO CATCH US ON THIS PAGE!

#eznis #eznisairways #eznisstories Just landed at Hong Kong International Airport /June 27th/ Хонконгийн олон улсын нисэх буудалд дөнгөж газардаад буй нь /6-р сарын 27/

E Z N I S A I R W A Y S I 115

116 I I N F L I G H T M A G A Z I N E