Υπομνημα

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ (ΟΧΕ) ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΜΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ

Στο πλαίσιο της συνεργασίας των κάτωθι φορέων:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΔΗΜΟΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΣΧΟΛΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΕΘΝΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2016

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΔΙΕΘΝΩΝ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΑΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ (ΟΧΕ) ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

Περιεχόμενα 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ .......................................................................................................... 4

2. Η ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ: ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ...................... 5

3. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΟΧΕ ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ...................... 18 3.1 Οι βασικές αρχές της ΟΧΕ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ................................................................ 18 3.2 Η περιοχή εφαρμογής της στρατηγικής της ΟΧΕ και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζονται ..................................................................................................... 19 3.3 Ο κεντρικός στρατηγικός στόχος και οι προτεραιότητες της ΟΧΕ ..................... 22 3.4 Οι ειδικοί στόχοι της ΟΧΕ ................................................................................... 23

4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Ο.Χ.Ε., ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΩΝ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΕΕ .................................................................. 25 4.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις ............................................................................... 25 4.2 Η επιλεξιμότητα της χωρικής ενότητας Δήμου Λευκάδας σύμφωνα με το ΠΕΠ της ΠΙΝ 2014-2020 ................................................................................................... 26 4.3Επιλεξιμότητα της χωρικής ενότητας του Δήμου Λευκάδας με βάση τα Χωροταξικά Σχέδια ................................................................................................... 30 4.4 Επιλεξιμότητα της χωρικής ενότητας Δήμου Λευκάδας με βάση την Εγκύκλιο Σχεδιασμού, Υλοποίησης και Παρακολούθησης των ΟΧΕ ...................................... 33

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ........................................................................... 46

Σελίδα 2 από 48

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Εργαστήριο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Πολιτικών και Προγραμμάτων Ανάπτυξης

Επιστημονικός υπεύθυνος: Καθηγητής Άγγελος Κότιος Οικονομολόγος, Διευθυντής Εργαστηρίου Διεθνών και Ευρωπαϊκών Πολιτικών και Προγραμμάτων Ανάπτυξης Συντονιστής έργου: Μανώλης Κουτουλάκης, Ερευνητής Δρ. Μηχανικός Χωροταξίας Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, MSc

Σημαντική Σημείωση – επισήμανση Η παρούσα έκθεση, σκοπό έχει τη διερεύνηση και στοιχειοθέτηση μιας Ολοκληρωμένης Χωρικής Στρατηγικής για τη χωρική ενότητα του Δήμου Λευκάδας, που θα αξιοποιεί τις σχετικές διατάξεις και χρηματοδοτικές δυνατότητες του ΠΕΠ Ιονίων Νήσων 2014-2020 και του ΕΣΠΑ 2014-2020 συνολικότερα. Παράλληλα η έκθεση αυτή αποτελεί υποστηρικτικό υλικό στο πλαίσιο της διαβούλευσης. Το παρόν δεν αντικατοπτρίζει – απαραιτήτως - τις απόψεις των δημοτικών αρχών και υποβάλλεται από ανεξάρτητο εξωτερικό επιστημονικό σύμβουλο προς υποβοήθηση της προετοιμασίας χάραξης χωρικής στρατηγικής ενόψει εξειδίκευσης του ΕΣΠΑ 2014-2020. Τυχόν λάθη και παραλείψεις βαρύνουν τους συντάκτες της παρούσας έκθεσης.

Σελίδα 3 από 48

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ενόψει της κατάρτισης του Εγγράφου Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, για τη διαδικασία υλοποίησης των σχεδίων Ο.Χ.Ε. και Β.Α.Α, και στη βάση των προτάσεων του Σχεδίου της Εγκυκλίου Σχεδιασμού, Υλοποίησης και Παρακολουθούσης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, ως Εργαλείων Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης, ο Δήμος Λευκάδας εκκινεί τις διαδικασίες προετοιμασίας μιας τοπικής σύμπραξης, με σκοπό την προετοιμασία ενός Σχεδίου Ολοκληρωμένης Χωρικής Επένδυσης στη Χωρική Ενότητα Δήμου Λευκάδας. Στόχος του παρόντος υπομνήματος, το οποίο απευθύνεται στις Αρχές Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης της Περιφέρειας Ιόνιων Νήσων, είναι αφενός, να αναδείξει τη διακριτή ταυτότητα και τη χωρική-λειτουργική υφή της περιοχής αναφοράς κι αφετέρου, να συνθέσει όλα εκείνα τα στοιχεία (θεσμικά και πραγματικά) που καθιστούν την εν λόγω περιοχή επιλέξιμη, για την εφαρμογή μιας Ολοκληρωμένης, Πολυθεματικής, Πολυταμειακής και Βιώσιμης Παρέμβασης σε υπο-περιφερειακό επίπεδο. Στην επόμενη ενότητα παρατίθενται τα βασικά χαρακτηριστικά της περιοχής αναφοράς, με ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνα που τεκμαίρουν την διακριτή ταυτότητα, λειτουργικότητα και συνοχή της, καθώς και την ένταξή της στο συνολικό χώρο της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (ΠΙΝ). Εν συνεχεία, επιχειρείται η τεκμηρίωση της επιλεξιμότητας της περιοχής, βάσει των υπερκείμενων κειμένων σχεδιασμού και προγραμματισμού. Στο τέλος του Υπομνήματος, συνοψίζονται τα βασικά συμπεράσματα της παρουσίασης και διατυπώνεται η κεντρική επιδίωξη του κειμένου.

Σελίδα 4 από 48

2. Η ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ: ΚΥΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Μετά την εφαρμογή του «Προγράμματος Καλλικράτης» (Νόμος 3852/2010), ο Δήμος Λευκάδας αποτελείται από το νησί της Λευκάδας και τα μικρότερα νησιά Καλάμου και Καστού. Μαζί με το Δήμο Μεγανησίου συγκροτούν την Περιφερειακή Ενότητα (ΠΕ) Λευκάδας, μία από τις έξι της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Ο νέος Δήμος Λευκάδας συγκροτείται, πλέον, από 4 Δημοτικές Κοινότητες, 38 Τοπικές Κοινότητες και συνολικά από 65 οικισμούς, με την πόλη της Λευκάδας να συγκεντρώνει σχεδόν το 1/3 των κατοίκων του Δήμου. Με έκταση 355,936 τ.χλμ. το νησί της Λευκάδας είναι το τέταρτο σε μέγεθος νησί της ΠΙΝ. Η πόλη της Λευκάδας αποτελεί την πύλη εισόδου στο νησί, διαμέσου της πλωτής γέφυρας συνεχούς ροής που την ενώνει με την Αιτωλοακαρνανία και, παράλληλα, το οικονομικό και διοικητικό κέντρο της Π.Ε. Λευκάδας.

Χάρτης: Περιφερειακές Ενότητες της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων

Πηγή: Ιδία επεξεργασία

H Π.Ε. Λευκάδας καταλαμβάνει περίπου το 15% της συνολικής έκτασης της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων, η οποία έχει συνολική έκταση 2.307 τ.χλμ. και καλύπτει Σελίδα 5 από 48

το 1,8% της συνολικής έκτασης της χώρας. Από πληθυσμιακής απόψεως, η Π.Ε. Λευκάδας είναι η δεύτερη μικρότερη της Περιφέρειας. Με 26.796 κατοίκους το 2011, συγκεντρώνει το 13,9% (11,5% το 2001) του συνολικού πληθυσμού της ΠΙΝ. Κατά το διάστημα 1991-2011 η ΠΕ Λευκάδας σημείωσε τη μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού στην ΠΙΝ (27,54%). Στο Δήμο Λευκάδας αντιστοιχεί το 94,3% του συνολικού πληθυσμού της ΠΕ Λευκάδας, ενώ το υπόλοιπο 5,7% στο Δήμο Μεγανησίου. Η Δημοτική Κοινότητα Λευκάδας συγκεντρώνει περ. το 58 % του πληθυσμού του Δήμου Λευκάδας (25.229), ενώ η πόλη της Λευκάδας με 8.673 κατοίκους διαθέτει το 38,2 του Δήμου. Η θετική εξέλιξη του μόνιμου πληθυσμού αποδίδεται τόσο στο φυσικό ισοζύγιο όσο και στην εισροή μεταναστών. Στο Δήμο Λευκάδας το ποσοστό των αλλοδαπών επί του μόνιμου πληθυσμού ανέρχεται σε περ. 8%. Η εξέλιξη των ηλικιακών ομάδων στην Λευκάδα παραμένει ανησυχητική, δεδομένου ότι το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 60 ετών ανέρχεται σε περ. 30% του συνολικού πληθυσμού, έναντι 17% για τη χώρα. Το στοιχείο αυτό υποδηλώνει ότι ο πληθυσμός του Δήμου εμφανίζει ανησυχητική τάση ραγδαίας γήρανσης του πληθυσμού του. Σε σύγκριση με τις άλλες ΠΕ της ΠΙΝ η ΠΕ Λευκάδας εμφανίζει το υψηλότερο δείκτη γήρανσης (176,05 το 2011 στη Λευκάδα, μ.ο. ΠΙΝ 154,34). Το ποσοστό του «οικονομικά ενεργού πληθυσμού» (πληθυσμός ηλικίας 15-65 ετών) του Δήμου Λευκάδας ανέρχεται σε περίπου 41,3%, έναντι 42,4% για τη χώρα, ενώ του πληθυσμού μέχρι 19 ετών στο 19,0% για το Δήμο, έναντι 19,6% για τη χώρα. Το ποσοστό του «παραγωγικού πληθυσμού» του Δήμου Λευκάδας ανέρχεται σε περ. 50%, έναντι 68% για τη χώρα, ενώ του «παιδικού/νεανικού» πληθυσμού στο 20% για το Δήμο, έναντι 15% για τη χώρα. Αυτό έχει ως συνέπεια η ΠΕ Λευκάδας να εμφανίζει το υψηλότερο δείκτη εξάρτησης, ήτοι 62,8, όταν ο μ.ο. της ΠΙΝ ανήρχετο σε 57,0 και της χώρας σε 53,1. Αυτό σημαίνει ότι στη Λευκάδα ιδιαίτερα δυσμενής είναι η αναλογία μεταξύ εξαρτώμενων ατόμων, δηλαδή αυτών που δεν μπορούν να συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία προς τα άτομα που θεωρείται ότι συμμετέχουν στην παραγωγική διαδικασία. Όσον αφορά στο επίπεδο εκπαίδευσης, οι πτυχιούχοι ανώτατης φοίτησης αντιπροσωπεύουν ποσοστό μόνο 6,6% του πληθυσμού και της ανώτερης και μεταδευτεροβάθμιας φοίτησης ποσοστό 4,8%. Αντίθετα, σημαντική μερίδα του πληθυσμού (17,3%), είτε εγκατέλειψε, είτε δεν έχει ποτέ μαθητεύσει στο δημοτικό σχολείο. Με βάση τα στοιχεία αυτά διαπιστώνεται ότι ο πληθυσμός του Δήμου εμφανίζει, συγκριτικά, υψηλά ποσοστά αναλφάβητων, καθώς και χαμηλά ποσοστά πληθυσμού με ανώτατη ή ανώτερη εκπαίδευση.

Σελίδα 6 από 48

Από γεωμορφολογικής απόψεως, το έδαφος της Λευκάδας είναι περ. κατά 70% ορεινό. Σημειώνεται ότι αυτό το ποσοστό ορεινότητας είναι το υψηλότερο της ΠΙΝ.Τα κυριότερα βουνά του νησιού είναι το Μέγα Όρος με υψόμετρο 1012 μ., ο Άγιος Ηλίας με υψόμετρο 1014 μ., το όρος Σταυρωτά με υψόμετρο 1182 μ., η Ελάτη με ύψος 1126 μ..Στη δυτική πλευρά της νήσου, που είναι απόκρημνη, βρίσκονται πολλές εκτεταμένες παραλίες με άμμο. Διαθέτει, επίσης στενά οροπέδια, εύφορες κοιλάδες και φαράγγια με πλούσια βλάστηση, ενώ έχει αξιόλογη χλωρίδα που περιλαμβάνει ελιές, κυπαρίσσια, ποικιλία πεύκων, μια ειδική ποικιλία δρυός, αρωματικά βότανα και σπάνια λουλούδια. Οι γεωργικές εκτάσεις καλύπτουν το 56% της συνολικής επιφάνειας του νησιού, οι μόνιμες καλλιεργήσιμες εκτάσεις ανέρχονται στο 17% (61.700 στρέμματα) και οι βοσκότοποι αποτελούν το 8,5% του νησιού. Οι τεχνητές εκτάσεις του νησιού καταλαμβάνουν 7.700 στρέμματα με 6.700 στρέμματα να καλύπτονται από την αστική ανοικοδόμηση του νησιού και μεγαλύτερο αστικό κέντρο την πόλη της Λευκάδας. Η Λευκάδα, όπως και η συνολική περιοχή της ΠΙΝ, εμφανίζει ιδιαίτερα υψηλή σεισμικότητα. Ο Δήμος Λευκάδας διαθέτει σημαντικές και ευαίσθητες οικολογικά περιοχές ή περιοχές ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, οι οποίες πιέζονται από την τουριστική και οικιστική ανάπτυξη και στις οποίες, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνονται:  Οι Λιμνοθάλασσες Στενών Λευκάδας (Παλιώνης-Αβλίμων) και Αλυκές Λευκάδας, οι οποίες είναι ενταγμένες στο δίκτυο ΝΑTURA 2000 ως προστατευόμενες περιοχές με ιδιαίτερηοικολογική σημασία. Η περιοχή της Λιμνοθάλασσας στην πόλη της Λευκάδας παρουσιάζει επίσης ενδιαφέρον ως μεταναστευτικός σταθμός πουλιών,χαρακτηρισμένος από τη συνθήκη RAMSAR ως υδροβιότοπος διεθνούς σημασίας.  Η Γύρα, στενή λωρίδα λευκής αμμουδιάς μήκους 7 χλμ., που περιβάλλει τηλιμνοθάλασσα στο βόρειο σημείο του νησιού.  O ελαιώνας, στα βόρεια της πόλης της Λευκάδας, με υπεραιωνόβιες ελιές.  Τα Πευκούλια: Πευκόδασος μετά το χωριό Τσουκαλάδες, στο δρόμο προς τον ΆγιοΝικήτα. Καλύπτουν μεγάλη έκταση και φτάνουν έως τη θάλασσα.  Οι Αλυκές: Στην ανατολική πλευρά του νησιού, κοντά στην πόλη της Λευκάδας (ηλειτουργία τους έχει σταματήσει από το 1947) και οι αλυκές Αλέξανδρου κοντά στονόρμο και το λιμάνι Δρέπανο.  Το Δάσος των Σκάρων: ένα σημαντικό μνημείο της φύσης αφού διαθέτει σπάνιαχλωρίδα με ένα δυσεύρετο είδος δρυός.  Το Λιβάδι της Καρυάς, ένα μεγάλο πλάτωμα κοντά στους Πηγαδησάνους, με εξαιρετικά εύφορο έδαφος για καλλιέργειες.

Σελίδα 7 από 48



Ο Κάμπος της Βασιλικής στη Νότια πλευρά της Λευκάδας. Η Βασιλική κατοικήθηκεαπό κατοίκους των γύρω ορεινών χωριών και θεωρείται πλέον το τρίτο σημαντικότουριστικό θέρετρο του νησιού.

Επίσης, σημαντικό στοιχείο του φυσικού περιβάλλοντος του Δήμου αποτελούν οι δεκάδες παραλίες πουβρίσκονται διάσπαρτες περιμετρικά του νησιού της Λευκάδας. Χάρτης: Περιοχές περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος Δήμου Λευκάδας

Πηγή: ΕΠ Δήμου Λευκάδας 2012-2014

Όσον αφορά στην χωροταξική οργάνωση, στη Λευκάδα υπάρχει μία ΖΟΕ που εμπεριέχει 2 περιοχές. Ένα τμήμα στην περιοχή «Γύρας» δυτικά της πόλης της Λευκάδας και την περιοχή «Δημοσάρι». Οι περιοχές αυτές χαρακτηρίζονται ως περιοχές προστασίας και απαγορεύεται η δόμηση και η αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος. Επίσης, ορίζεται κατώτατο όριο κατάτμησης και λοιποί όροι και περιορισμοί δόμησης. Γενικό πολεοδομικό σχέδιο διαθέτει ο οικισμός της Λευκάδας, ενώ έχει ολοκληρωθεί και κατατεθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες το ΣΧΟΟΑΠ του τέως Δήμου Απολλωνίων που ενσωματώθηκε στο Δήμο Λευκάδας και βρίσκεται στο στάδιο της έγκρισης. Συνολικά, από χωροταξικής-πολεοδομικής απόψεως, η περιοχή χαρακτηρίζεται απότην έλλειψη κρίσιμων εργαλείων για την οργάνωση, διαχείριση και αξιοποίηση του αστικού, περιαστικού και εξωαστικού χώρου.Αυτό, σε συνδυασμό με την οικιστική και τουριστική ανάπτυξη των τελευταίων δεκαετιών, προκάλεσε τη συσσώρευση σημαντικών προβλημάτων στη Λευκάδα, όπως περιβαλλοντική υποβάθμιση, ελλιπείς υποδομές, άναρχη δόμηση, Σελίδα 8 από 48

συγκρούσεις χρήσεως γης, κυκλοφοριακή συμφόρηση κατά την τουριστική περίοδο, κλπ. Κατά συνέπεια, η εκπόνηση ΓΠΣ για το νέο Δήμο Λευκάδας είναι ζωτικής σημασίας προκειμένου να οριοθετηθεί η χωρική οργάνωση του Δήμου, να παρασχεθούν οι κατευθύνσεις οικιστικής ανάπτυξης και πολεοδόμησης, με βάση τις αρχές της αειφορίας και τις τοπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες, να καθοριστούν οι ζώνες παραγωγικών δραστηριοτήτων, να υποδειχθούν οι περιοχές που χρήζουν ειδικής προστασίας, να διαφυλαχθεί η ισόρροπη ανάπτυξη του Δήμου, αμβλύνοντας τις εσωτερικές γεωγραφικές ανισότητες (ορεινές/παράκτιες περιοχές, μικρά νησιά κοκ). Όσον αφορά στο οικιστικό σύστημα του Δήμου, σημειώνεται ότι κυρίαρχη θέση κατέχει η πόλη της Λευκάδας, η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα μεσαιωνικής πολεοδομίας. Η πλατεία, μαζί με το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα και τον κύριο εμπορικό δρόμο, συνθέτουν το κέντρο του οικισμού. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι χαρακτηρισμένοι ως παραδοσιακοί οικισμοί του Δήμου, όπως είναι τα Σύβοτα στα νοτιοανατολικά και ο Aγιος Νικήτας στα δυτικά του νησιού. Υπάρχουν, επίσης πολλά ακόμα χωριά και οικισμοί, κυρίως στα ορεινά της Λευκάδας, που έχουν διατηρήσει παραδοσιακά στοιχεία στη μορφή και την κατασκευή των κτισμάτων (π.χ. τα χωριά Κατούνα, Καρυά, Βαυκερή, Νιοχώρι, Aλατρο, Κατωχώρι, Πόρος, Δράγανος, Καλαμίτσι, Εξάνθεια, Δρυμώνας, Ρουπακιάς κ.α.). Αξιόλογα δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής υπάρχουν και στα μικρά νησιά του Δήμου. Έτσι, στον Κάλαμο έντονη είναι η παρουσία των λιθόκτιστων κεραμόσκεπων σπιτιών, τα οποία είναιπυκνοχτισμένα πάνω από το λιμάνι, αφήνοντας ανάμεσά τους να σχηματιστούν μικρά σοκάκια. Ομοίως, ο οικισμός του Καστού διαθέτει παραδοσιακά χαρακτηριστικά. Τόσο για τους μόνιμους κατοίκους της περιοχής, όσο και για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών κατά την τουριστική περίοδο, ζωτικής σημασίας είναι ο εφοδιασμός του Δήμου με νερό, καθώς και οι πάσης φύσεως περιβαλλοντικές και τεχνικές υποδομές. Όσον αφορά στους υδάτινους πόρους, τονίζεται ότι παρά τον υψηλό δείκτη βροχοπτώσεων η περιοχή του Δήμου παρουσιάζει σοβαρή ανεπάρκεια στην υδατική προσφορά, η οποία οφείλεται σε γεωλογικά, κυρίως, αίτια και στη μη συγκράτηση των όμβριων υδάτων. Αυτό έχει ως συνέπεια, η Λευκάδας να καλύπτει τις ανάγκες της από τοπικές γεωτρήσεις και κυρίως από το υδατικό δυναμικό της γειτονικής περιοχής του Λούρου και συγκεκριμένα από τις πηγές του Αγίου Γεωργίου Φιλλιπιάδας. Το πρόβλημα της κάλυψης της ζήτησης σε νερό οξύνεται κατά τους καλοκαιρινούς, τουριστικούς μήνες. Για την επεξεργασία των λυμάτων στη Λευκάδα λειτουργούν οι ΒΙΟΚΑ Λευκάδας, Βασιλικής και Αγίου Νικήτα. Παρά την αύξηση των Μονάδων Βιολογικού Σελίδα 9 από 48

Καθαρισμού και την επέκταση των δικτύων υπάρχουν ακόμη προβλήματα ρύπανσης από τις τουριστικές εγκαταστάσεις, τα ελαιουργεία, τα λιμάσματα και φυτοφάρμακα, την κτηνοτροφική δραστηριότητα, τα οικιακά απόβλητα, τις θαλάσσιες μεταφορές κ.α. Άλυτα προβλήματα υπάρχουν ακόμη και στη διαχείριση απορριμμάτων. Ενδεικτικό αυτού είναι ότι στην Λευκάδα εξακολουθεί να λειτουργεί προσωρινός χώρος αποθήκευσης απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), ενώ υπάρχουν αντιδράσεις ως προς τη διάθεση απορριμμάτων στον ΧΥΤΑ Παλαίρου, έως ότου ολοκληρωθεί η Μονάδα Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) στο νησί. Με την ολοκλήρωση της μονάδας αυτής και των προβλεπόμενων ΣΜΑ, καθώς και το κλείσιμο των ενεργών ΧΑΔΑ και η αποκατάσταση των ενεργών και μη ΧΑΔΑ που δεν έχουν αποκατασταθεί αναμένεται ουσιαστική επίλυση του προβλήματος.

Τα μεγάλα έργα μεταφορικών υποδομών είχαν θετικό αντίκτυπο στην προσπελασιμότητα της περιοχής του Δήμου. Για παράδειγμα, η λειτουργία της γέφυρας Ρίου‐Αντιρρίου διευκολύνει σημαντικά τη σύνδεση του νησιού με την υπόλοιπη Ελλάδα, καθώς και με το λιμάνι της Πάτρας που απέχει 170 χλμ. Η υποθαλάσσια σήραγγα Πρεβέζης‐Ακτίου καθιστά ευκολότερη την πρόσβαση στο νησί από τη βορειοδυτική Ελλάδα, αλλά και από το λιμάνι της Ηγουμενίτσας, που απέχει 100 χλμ. Η προσπελασιμότυητα της περιοχής θα βελτιωθεί σημαντικά μετά το πέρας της κατασκευής της Ιονίας Οδού.Επίσης, μικρότερης κλίμακας έργα, τα οποία βρίσκονται στη φάση υλοποίησης, ένταξης ή σχεδιασμού, ευνοούν την πρόσβαση στην περιοχή αναφοράς, όπως π.χ. η κατασκευή του δρόμου σύνδεσης της Λευκάδας με τον αυτοκινητόδρομο Αμβρακία –Άκτιο, η υποθαλάσσια ζεύξη της Λευκάδας με την Ακαρνανία, η διεύρυνση του λιμανιού της Λευκάδας, η κατασκευή προβλήτας για την εξυπηρέτησημεσαίου μεγέθους κρουαζιερόπλοιου και η δημιουργία μαρίνας για μεγάλα σκάφη (έργαπου συνδυάζονται με την υποθαλάσσια ζεύξη), η διαπλάτυνση του διαύλου Λευκάδας, ο περιφερειακός δρόμος της πόλης της Λευκάδας, το τουριστικό αγκυροβόλιο της Βασιλικής, ο εγκάρσιος οδικός άξονας, ο οποίος θα συνδέσει κάθετα τα ανατολικά και δυτικά παράλια του νησιού, ο δρόμος Άγιος Νικήτας‐ Καλαμίτσι κλπ. Το νησί της Λευκάδας, σε αντίθεση με τις Κέρκυρα, Κεφαλονιά και Ζάκυνθο, δεν διαθέτει αεροδρόμιο και εξυπηρετείται από το διεθνές αεροδρόμιο του Ακτίου, που απέχει μόλις 18 χλμ. από την πόλη της Λευκάδας. Σε αυτό πραγματοποιούνται πτήσεις από και προς Κέρκυρα, Ζάκυνθο/Κεφαλλονιά και Σητεία, ενώτους καλοκαιρινούς μήνες χρησιμοποιείται συστηματικά για τη φιλοξενία πτήσεων charter. Σημειώνεται ακόμα πως η αερολέσχη που έχει την έδρα της στην πόλη της Λευκάδας έχει κατασκευάσει για την απογείωση και προσγείωση των αεροσκαφών της, διάδρομο μήκους 400 και πλάτους 20 μέτρων. Με βάση αυτό το διάδρομο και με ενέργειες της αερολέσχης γίνονται στη Λευκάδα συχνές επισκέψεις αεροσκαφών Σελίδα 10 από 48

από χώρες του εξωτερικού, οι οποίες συμβάλλουν στη διεθνή τουριστική προβολή του νησιού. Η θαλάσσια σύνδεση της Λευκάδας με τα γύρω νησιά πραγματοποιείται από το Νυδρί και τη Βασιλική με καθημερινά δρομολόγια για Μεγανήσι, Κεφαλονιά (Φισκάρδο), και Ιθάκη (Φρίκες). Η πρόσβαση των κατοίκων των δύο άλλων νησιών του Δήμου (Κάλαμος και Καστός) με τη Λευκάδα, γίνεται οδικώς (μέσω Μύτικα). Σημαντική υποδομή για το θαλάσσιο τουρισμό, αποτελεί η μαρίνα της Λευκάδας, μία από τις πιο σύγχρονες της χώρας, η οποία διαθέτει 620 θέσεις ελλιμενισμού, έργα υποδομής και εγκαταστάσεις, που εκτείνονται σε 70.000 τ.μ. Συνολικά, η Λευκάδα διαθέτει 2 λιμένες αμιγώς για τουριστικά σκάφη, ενώ από έναν αντίστοιχο λιμένα διαθέτουν οι νήσοι Κάλαμος και Καστός. Για την παροχή υπηρεσιών υγείας, η περιοχή διαθέτει ένα νοσοκομείο (Νοσοκομείο Λευκάδας), ένα Κέντρο Υγείας (Βασιλική) και τα Περιφερειακά Ιατρεία Κατωμερίου, Αγ. Πέτρου, Βλαχού, Καρυάς, Λαζαράτων, Νικιάνας, Εξάνθειας, Σύβρου. Το Νοσοκομείο Λευκάδας έχει δυναμικότητα 100 κλινών, η οποία προσφέρει ιατρική φροντίδα και υπηρεσίες υγείας σε χιλιάδες πολίτες της περιοχής. Στις εγκαταστάσεις του αναπτύσσονται κλινικές και εξωτερικά ιατρεία όλων των ειδικοτήτων. Σήμερα, αποτελείται από 13 τμήματα, εκ των οποίων 4 εργαστηριακά, και η Μονάδα Τεχνητού Νεφρού βρίσκεται στα πρώτα της βήματα. Ως προς τις υποδομές εκπαίδευσης, σημειώνεται ότι στη Λευκάδα υπάρχουν 12 δημοτικά και 13 Γυμνάσια-Λύκεια. Επίσης, στη Λευκάδα είναι εγκατεστημένη η Σχολή Διοίκησης και Οικονομίας του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, με το Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων να προσφέρει δύο κατευθύνσεις: Εισαγωγική Κατεύθυνση Διοίκησης Επιχειρήσεων και Εισαγωγική Κατεύθυνση Διοίκησης Τουριστικών Επιχειρήσεων & Επιχειρήσεων Φιλοξενίας. Η Λευκάδα διαθέτει άφθονους και ποιοτικούς οικολογικούς πόρους. ‘Έτσι, όπως ήδη αναφέρθηκε, στην περιοχή απαντώνται 3 λιμνοθάλασσες (Στενού ή Γύρας Λευκάδας, Αλυκών Αλεξάνδρου, Βλυχού), 7 τοπία ιδιαίτερου φυσικού κάλλους (τα 4 θεσμοθετημένα), το καταφύγιο θηραμάτων στην περιοχή Χορτάτων, κ.α. Οι λιμνοθάλασσες Στενών και Αλυκών Λευκάδας, όπως και περιοχή Χορτάτων είναι ενταγμένες στο Δίκτυο NATURA. Τέλος, η Λευκάδα διαθέτει σημαντικό αριθμό ακτών με γαλάζια σημαία. Εκτός από το πλούσιο οικολογικό απόθεμα, η Λευκάδα διαθέτει πολυποίκιλη πολιτιστική κληρονομιά. Ειδικότερα, διαθέτει πολιτιστικά τεκμήρια και μνημεία που χρονολογούνται από τη παλαιολιθική εποχή, την κλασσική αρχαιότητα, τα Σελίδα 11 από 48

ρωμαϊκά χρόνια και το μεσαίωνα, μέχρι τις ημέρες μας με υποδομές και δραστηριότητες που προάγουν το σύγχρονο πολιτισμό.Η ιστορική και πολιτιστική εξέλιξη της περιοχής έχει αφήσει τα ίχνη της σε πλήθος αξιοθέατων. Έτσι, έξω απ' την πόλη της Λευκάδας και απέναντι ακριβώς απ' την πλωτή γέφυρα βρίσκεται το ενετικό κάστρο της Αγίας Μαύρας. Το κάστρο αποτελεί πρότυπο οχυρωματικής τέχνης. Μέσα στην πόλη υπάρχει το αρχαιολογικό μουσείο, το οποίο στεγάζει έργα τέχνης, καθώς κι ευρήματα απ' την παλαιολιθική εποχή, μέχρι τους ρωμαϊκούς χρόνους και η Μαρίνα Λευκάδας, η οποία θεωρείται απ' τις μεγαλύτερες και απ' τις πιο οργανωμένες στη Μεσόγειο. Στην είσοδο της πόλης της Λευκάδας, δίπλα στο λιμάνι βρίσκεται το περίφημο πάρκο των ποιητών, το οποίο φιλοξενεί τις προτομές σπουδαίων προσωπικοτήτων του νησιού. Στην παραλία της Γύρας, κοντά στην πόλη, βρίσκονται οι τέσσερις ανεμόμυλοι απ' τους δώδεκα που υπήρχαν παλιά, οι οποίοι μέχρι και τα τέλη του 20ου αιώνα άλεθαν μεγάλες ποσότητες σιτηρών. Κοντά στο χωριό Φρύνι, λίγο έξω απ' την πόλη βρίσκεται η Ιερά Μονή Φανερωμένης, που αποτελεί μουσείο Εκκλησιαστικής Τέχνης. Νότια της πόλης υπάρχει η περιοχή του Καλλιγονίου, η οποία περιλαμβάνει τα ερείπια που σώζονται απ' την προϊστορική πόλη Νήρικος. Ο συγκεκριμένος τόπος έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος. Εκτός απ' αυτά όμως, ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει και τα πανέμορφα φυσικά τοπία που διαθέτει το νησί. Η Λευκάδα διαθέτει και μοναδικές παραλίες, που έχουν ψηφιστεί επανειλημμένα από τουριστικούς οδηγούς ως οι καλύτερες της Μεσογείου, με πιο γνωστές το Πόρτο Κατσίκι και τους Εγκρεμνούς. Υπάρχουν επίσης και οι καταρράκτες στο Δημοσάρι, λίγο έξω απ' το Νυδρί, καθώς και το Φαράγγι της Μέλισσας στο δήμο Σφακιωτών.Το ακρωτήριο Λευκάτα, που βρίσκεται στο νοτιότερο άκρο του νησιού, είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία του και αποτελεί πόλο έλξης. Η Λευκάδα διαθέτει ιδιαίτερα σημαντικά μουσεία, όπως είναι το Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας, το Λαογραφικό Μουσείο του Μουσικοφιλολογικού Ομίλου «Ορφεύς» «Πανταζής Κοντομίχης», το Εκκλησιαστικό Μουσείο Ι.Μ.Φανερωμένης, το Κοντομίχειο Λαογραφικό Μουσείο Σφακιωτών, τοΛαογραφικό Μουσείο Λευκαδίτικου Κεντήματος «Μαρία Κουτσοχέρω» και τοΜουσείο Φωνόγραφου. Επίσης, η περιοχή διατηρεί ζωντανά τα μοναδικά ήθη και έθιμά της, τα οποία αναβιώνει κάθε έτος. Για την εξυπηρέτηση των αθλητικών δραστηριοτήτων του πληθυσμού λειτουργεί στηΛευκάδα κλειστό γυμναστήριο, ενώ διατίθενται ακόμα 3 γήπεδα ποδοσφαίρου, 8 γήπεδαμπάσκετ, καθώς και 3 γήπεδα τένις. Γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ υπάρχουν επίσης στοΝυδρί, τη Καρυά (γήπεδο 5*5)κ.α. Η Λευκάδα προσφέρει σε κατοίκους και επισκέπτες τη δυνατότατα για μια σειρά απόαθλητικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν την ιστιοπλοΐα, wind surf και kite surf,καταδύσεις, ποδηλασία, ιππασία, πεζοπορία κλπ. Στην πόλη της Λευκάδας Σελίδα 12 από 48

λειτουργεί επίσηςαπό το 1999 αερολέσχη, η οποία παίρνει μέρος ανελλιπώς σε όλους τους αγώνες τουπρωταθλήματος, που διοργανώνονται κάθε χρόνο από την Ελληνική ΑεραθλητικήΟμοσπονδία.

Η τοπική οικονομία στηρίζεται κατά βάση στον τουρισμό. Σημειώνεται ότι τατελευταία χρόνια έχει αυξηθεί σημαντικά η συμμετοχή του τομέα αυτού στο συνολικό ΑΕΠτου Δήμου και στο εισοδηματικό επίπεδο των κατοίκων της περιοχής, ενώ αντίστοιχα έχει μειωθεί η συμμετοχή του πρωτογενή και του δευτερογενή τομέα παραγωγής. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι, βάσει των στοιχείων του ΚΕΠΥΟ, για το έτος 2012 στην περιοχή του Δήμου Λευκάδας το μέσο φορολογούμενο εισόδημα κυμαίνεται μεταξύ 11.800 και 15.500 ευρώ, αναλόγως της επιμέρους περιοχής που εξετάζεται (ανά ταχυδρομικό κωδικό). Μάλιστα, εκτός των περιοχών Κάλαμου και Λευκάδας, οι υπόλοιπες περιοχές (Βασιλική και Καρυά) εμφανίζουν μέσο εισόδημα μικρότερο από αυτό της Περιφέρειας (το τελευταίο ανέρχεται για το 2012 στα 13.894 ευρώ). Ωστόσο, παρατηρείται ότι οι περιοχές που εμφανίστηκαν να έχουν τα μεγαλύτερα εισοδήματα και βρέθηκαν πάνω από τα επίπεδα της Περιφέρειας το έτος 2012, παρουσίασαν την περίοδο 2009-2012 μείωση του υπολογιζόμενου μέσου φορολογούμενου εισοδήματος (Κάλαμος μείωση κατά 3,5% και Λευκάδα μείωση 0,9%). Σε γενικές γραμμές, εξάγεται το συμπέρασμα ότι το εισοδηματικό επίπεδο των κατοίκων του Δήμου εμφανίζεται σχετικά ικανοποιητικό, παρόλο που στο μεγαλύτερο τμήμα του παρουσιάζεται χαμηλότερο εισοδηματικό επίπεδο σε σχέση με τα ανώτερα επίπεδα. Σε ότι αφορά την απασχόληση ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, η υποχώρηση του ποσοστού των εργαζόμενων στον πρωτογενή τομέα στη Λευκάδα, ήταν εντονότερη συγκριτικά με την μείωση του αντίστοιχου ποσοστού στην Π.Ι.Ν. και το σύνολο της χώρας. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, το ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού του Δήμου Λευκάδας, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ και την απογραφή του 2011, ανέρχεται σε περίπου41,3% (9.346 άτομα). Η μεγαλύτερη συγκέντρωση του οικονομικά ενεργού πληθυσμού εντοπίζεται στην πόλη της Λευκάδας, που αποτελεί το διοικητικό, οικονομικό και εμπορικό κέντρο του Δήμου. Εκτιμάται, ότι περίπου 7 στους 10 ενεργούς οικονομικά πολίτες (71,8%), το 2011 απασχολούντο στον τριτογενή τομέα. Αντίστοιχα η απασχόληση στους υπόλοιπους δύο τομείς ανέρχεται στο 9,8% για τον πρωτογενή και 18,4% για το δευτερογενή τομέα. Παρατηρείται, ότι ο Δήμος εμφανίζει σχετικά παρόμοια εικόνα με την Περιφέρεια ΙΝ, η οποία συγκεντρώνει ανά τομέα 9,4% της απασχόλησης στον πρωτογενή, 14,4% στο δευτερογενή και 76,2% στον τριτογενή. Η μόνη αξιοσημείωτη διαφορά σημειώνεται στη μεγαλύτερη συγκέντρωση απασχόλησης στον Σελίδα 13 από 48

δευτερογενή τομέα του Δήμου σε σχέση με την Περιφέρεια, ενώ επίσης παρατηρείται μικρή διαφορά όσον αφορά τον πρωτογενή τομέα.

Χάρτης: Τομεακή Διάρθρωση Απασχόλησης πληθυσμού Δήμων Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (απογραφή 2011)

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Ιδία επεξεργασία

Όσον αφορά πιο συγκεκριμένα στον τουριστικό κλάδο (καταλύματα – εστίαση),σημειώνεται ότι αυτός συγκεντρώνει το 16,6% των απασχολουμένων του Δήμου Λευκάδας, με το αντίστοιχο ποσοστό της Περιφέρειας να ανέρχεται στο 21,8%. Επίσης, σε επίπεδο Περιφέρειας και συγκριτικά με τους υπόλοιπους Δήμους, τα μεγαλύτερα ποσοστά απασχόλησης στον τουριστικό κλάδο παρουσιάζονται στους Δήμους Μεγανησίου (27,7%), Ζακύνθου (24,4%), Κέρκυρας (23,5%) και Παξών (21,9%). Διαχρονικά η Λευκάδα αντιμετώπιζε χαμηλά ποσοστά ανεργίας, χάρη στη διάρθρωση της παραγωγικής της οικονομίας (μικρές οικογενειακές εκμεταλλεύσεις), την κυρίαρχη θέση του τουρισμού (παρά τον εποχικό του χαρακτήρα), την έντονη κατασκευαστική δραστηριότητα κλπ. Μάλιστα την περίοδο της απογραφής του 2011 η ΕΛΣΤΑΤ κατέγραψε ότι ο αριθμός των ανέργων στο Δήμο Σελίδα 14 από 48

ανερχόταν στους 1.483, διαμορφώνοντας το ποσοστό της ανεργίας στο 15,9% όταν το αντίστοιχο ποσοστό της Περιφέρειας ανερχόταν στο 17,3%. Λόγω της παρατεταμένης ύφεσης που αντιμετωπίζει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια, η ανεργία έχει αυξηθεί σημαντικά, αποτελώντας το σημαντικότερο πρόβλημα της περιοχής. Η διάρθρωση του πρωτογενούς τομέα χαρακτηρίζεται από την επικράτηση της φυτικής παραγωγής έναντι της ζωικής και την κυριαρχία της ελαιοκαλλιέργειας στο σύνολο της φυτικής παραγωγής. Η στασιμότητα της ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα, παρά το γεγονός ότι πρόκειται για το δεύτερο παραγωγικότομέα στο Δήμο, μετά τον τουρισμό, συνδυάζεται με έλλειψη εύφορων πεδινών εδαφών,καθώς και υδάτινων πόρων για αρδεύσεις. Έτσι, η μέχρι σήμερα εξέλιξή του βασίστηκε στη βελτίωση και στη σχετική ανάπτυξη ορισμένων κυρίαρχων παραδοσιακών ξηρικώνκαλλιεργειών.Οι προοπτικές ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα στο μέλλον συναρτώνται αφ’ ενός από τις δυνατότητες επίλυσης των διαφόρων διαρθρωτικών προβλημάτων του τομέα (αρδεύσεις, εκμηχάνιση, εκσυγχρονισμός παραγωγικής διαδικασίας, προσπελασιμότητα αγροτικών περιοχών, κ.α.), όσο και από τη δυσκολία προσέλκυσης νέων και δυναμικών ατόμων.Στα βασικά προβλήματα του πρωτογενούς τομέα συμπεριλαμβάνονται,επίσης, η έλλειψη τυποποίησης, η απουσία μηχανισμών και εργαλείων ανάδειξης, προώθησης και διάθεσης των αγροτικών προϊόντων, η μειωμένη ζήτηση από τοπικές και γειτονικές αγορές (π.χ. μεταποιητικές μονάδες) κλπ. Αξίζει πάντως να επισημανθεί, ότι η Λευκάδα διαθέτει μια σειρά από τοπικά – παραδοσιακά αγροτικά προϊόντα, όπως το θυμαρίσιο μέλι, οι φακές της Εγκλουβής, το αβγοτάραχο από το ιβάρι της λιμνοθάλασσας και οι αμπελοοινικές καλλιέργειες με την ποικιλία «Βερτζαμί» ή barzamino, (που έφεραν στο νησί οι Βενετσάνοι το 1684), η οποία καλλιεργείται στις Τοπικές Κοινότητες Σφακιωτών, Καρυάς, Απολλωνίων και Ελλομένου σε υψόμετρα από 200 μ. έως 700 μ. και θεωρείται από τις καλύτερες ποικιλίες που διαθέτει η χώρα μας. Αξιόλογη,επίσης,είναι η παραγωγή σε αλιεύματα ανοιχτής θάλασσας,καθώς και γάλα. Ο δευτερογενής τομέας έχει μειωμένη συμμετοχή στην οικονομική ζωή της περιοχής, παρόλο που κατατάσσεται δεύτερος σε όρους απασχόλησης. Η εξέλιξη στη μεταποίηση τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει φθίνουσα πορεία, αποτελώντας σήμερα αντικείμενο για λιγότερο από 200 επιχειρήσεις. Μάλιστα, άνω του 50% αυτών συγκεντρώνεται στην πόλη της Λευκάδας. Σχετικά αξιόλογη μεταποιητική δραστηριότητα στο νησί εμφανίζει ο οινοποιητικός τομέας και η ελαιουργία. Στη Λευκάδα δραστηριοποιείται η Ένωση Αγροτικών ΣυνεταιρισμώνΛευκάδας, που ιδρύθηκε το 1915 με την επωνυμία «ΤΑΟΛ» και προσφέρει προϊόντααποκλειστικά Σελίδα 15 από 48

από τη Λευκάδα, όπως λευκά και κόκκινα κρασιά που παράγονται κύρια απότις ποικιλίες σταφυλιών «Βαρδέα» και «Βερτζαμί» αντίστοιχα, καθώς και έξτρα παρθένοελαιόλαδο.Αρκετές οικοτεχνίες ή μικρές βιοτεχνίες παρασκευάζουν τοπικά παραδοσιακά προϊόντα όπως παστέλια και μαντολάτα, σουμάδα (αναψυκτικό από πικραμύγδαλο), λικέρ (όπως το ροζολί, η μέντα και το τριαντάφυλλο), λαδοκούλουρα, σαλάμι αέρος και λουκάνικα. Ονομαστά είναι επίσης τα τοπικά χειροτεχνήματα, τα υφαντά και τα λευκαδίτικα κεντήματα, όπως της Καρυάς (η γνωστή «Καρσάνικη βελονιά», μια ιδιαίτερη τεχνική κεντήματος που δεν απαντάται σε άλλη περιοχή της Ελλάδας). Ο τουρισμός κατέχει δεσπόζουσα θέση στην παραγωγή του τοπικού εισοδήματος, με όλα τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα που αυτό συνεπάγεται για μια νησιώτικη οικονομία (π.χ. διακυμάνσεις ζήτησης, εποχικότητα κλπ.). Ωστόσο και το εμπόριο είναι αρκετά ανεπτυγμένο, ενώ τα τελευταία χρόνια υπήρξε αύξηση των δραστηριοποιούμενων στις λοιπές υπηρεσίες (εκπαίδευση, μεταφορές, δημόσια διοίκηση, χρηματοοικονομικά κλπ.) Σύμφωνα με τα στοιχεία του Επιμελητηρίου Λευκάδας, σχεδόν το 95% των εγγεγραμμένων επιχειρήσεων που έχουν έδρα το Δήμο Λευκάδας ανήκουν στον τριτογενή τομέα,ενώ οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται άμεσα ή έμμεσα στοντουρισμό φθάνουν το 30% του συνόλου. Σε ότι αφορά την χωρική κατανομή των εμπορικών επιχειρήσεων στα όρια του Δήμου, το 60% βρίσκονται στην πόλη της Λευκάδας, με το Νυδρί να παρουσιάζει αξιόλογη επιχειρηματική δραστηριότητα στον τομέα του εμπορίου. Υψηλότερα (αναλογικά με τη μεταποίηση και το εμπόριο) είναι τα ποσοστά των επιχειρήσεων εκτός της πόλης της Λευκάδας, που δραστηριοποιούνται σε υπηρεσίες γύρω από τον τουρισμό, με το Νυδρί, τη Βασιλική και τη Νικιάνα να φιλοξενούν το 20% των σχετικών επιχειρήσεων που λειτουργούν στα όρια του Δήμου. Το 2013 η Λευκάδα διέθετε το 10,5% των ξενοδοχειακών μονάδων της ΠΙΝ, ενώ χαμηλότερο είναι το ποσοστό των κλινών στο σύνολο των κλινών της ΠΙΝ, παρόλο που σημείωσε αύξηση κατά 20% στο διάστημα 2007-2013. Επίσης, ιδιαίτερα αρνητικό είναι το γεγονός ότι η Λευκάδα διαθέτει πολύ λίγες κλίνες σε ξενοδοχεία τεσσάρων και πέντε αστέρων. Η έλλειψη υποδομών αντανακλά και στις αφίξεις επισκεπτών, όπου το 2013 στη Λευκάδα αντιστοιχούσε μόλις το 4,2% των συνολικών διανυκτερεύσεων της Περιφέρειας. Ο χαμηλός βαθμός τουριστικής υποδομής βρίσκεται σε αναντιστοιχία με τους πλούσιους τουριστικούς πόρους του νησιού. Συνεπώς, προκειμένου η περιοχή να αξιοποιήσει πλήρως τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα θα πρέπει να προωθήσει περαιτέρω τις τουριστικές επενδύσεις. Πίνακας: Αφίξεις και Διανυκτερεύσεις (σε ξενοδοχειακά καταλύματα και campings) για το 2013 Σελίδα 16 από 48

ΑΦΙΞΕΙΣ

ΔΙΑΝΥΚΤΕΡΕΥΣΕΙΣ

Π.Ε.

ΗΜΕΔΑΠΟΙ

ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ

ΣΥΝΟΛΟ

ΗΜΕΔΑΠΟΙ

ΑΛΛΟΔΑΠΟΙ

ΣΥΝΟΛΟ

Ζακύνθου

43.747

329.687

373.434

146.227

2.486.149

2.632.376

Κέρκυρας

79.567

509.711

589.278

272.685

3.827.367

4.100.052

ΚεφαλληνίαςΙθάκης

35.007

88.547

123.554

125.939

627.297

753.236

Λευκάδας

45.558

35.018

80.576

124.492

207.527

332.019

ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΟΝΙΩΝ ΝΗΣΩΝ

203.879

962.963

1.166.842

669.343

7.148.340

7.817.683

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Ιδία επεξεργασία

Χάρτης: Αριθμός κλινών ξενοδοχειακών καταλυμάτων στην Περιφέρεια Ιονίων Νήσων για το έτος 2013

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ, Ιδία επεξεργασία

Σελίδα 17 από 48

3. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΟΧΕ ΣΤΗ ΧΩΡΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ 3.1 Οι βασικές αρχές της ΟΧΕ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

Σύμφωνα με τις κατευθύνσεις του Άρθρου 36 του Κανονισμού 1303/2013 (Κοινές Διατάξεις), και του Άρθρου 7 του ΕΤΠΑ, αλλά και των εθνικών και περιφερειακών οδηγιών, η ολοκληρωμένη στρατηγική της ΟΧΕ ΛΕΥΚΑΔΑΣ οφείλει να βασίζεται στις κάτωθι αρχές: 

Να προσδιορίζει επακριβώς την περιοχή ολοκληρωμένης χωρικής παρέμβασης και να περιγράφει αναλυτικά τα προβλήματα, τις αναπτυξιακές ευκαιρίες και τις προσκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν.



Να είναι μια μακροχρόνια συνολική και εξελισσόμενη στρατηγική, απολύτως ευθυγραμμισμένη στην αντιμετώπιση των καίριων προκλήσεων και στην αξιοποίηση των ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Με άλλα λόγια θα πρέπει να διέπεται από μια λογική παρέμβασης, η οποία να είναι προσανατολισμένη στα αποτελέσματα.



Να περιγράφει με σαφήνεια το στρατηγικό στόχο, τις προτεραιότητες, τους ειδικούς στόχους και τις δράσεις της ολοκληρωμένης παρέμβασης.



Οι παραπάνω στόχοι και δράσεις θα πρέπει να είναι απολύτως εναρμονισμένοι με τους αντίστοιχους στόχους και δράσεις των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του Δήμου Λευκάδας και της ΠΙΝ, του ΠΕΠ 2014-2020 της ΠΙΝ, καθώς και του ΕΣΠΑ 2014-2020.



Να απαρτίζεται από ένα σύστημα αλληλένδετων δράσεων που επιδιώκουν την επίτευξη μακροχρόνιας βελτίωσης των οικονομικών, περιβαλλοντικών, κλιματικών, κοινωνικών και δημογραφικών συνθηκών της υποπεριφερειακής περιοχής που συνθέτουν οι νήσοι του Δήμου. Αλληλένδετες ή αλληλοσχετιζόμενες είναι οι δράσεις όταν δεν προτείνονται και δεν χρηματοδοτούνται εντελώς ανεξάρτητα η μία από την άλλη, αλλά αναπτύσσονται στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ολοκληρωμένης στρατηγικής με σαφή στόχο τη δημιουργία μιας συνεκτικής και ολοκληρωμένης απάντησης στα προβλήματα της περιοχής αναφοράς.



Να είναι ρεαλιστική από την άποψη της ικανότητας υλοποίησής της και αναλογική προς το ποσό της συναφούς χρηματοδότησης. Σελίδα 18 από 48



Να συνεισφέρει στην επίτευξη των δεικτών αποτελέσματος και εκροών του ΠΕΠ της ΠΙΝ, από όπου προέρχονται τα κεφάλαια υλοποίησης της ΟΧΕ και να προωθεί τις αναπτυξιακές προτεραιότητες της RIS της ΠΙΝ.



Να περιγράφει με σαφήνεια τους τρόπους συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων και των πολιτών της περιοχής, της κοινωνίας των πολιτών και άλλων επιπέδων διακυβέρνησης στo σχεδιασμό και στην υλοποίηση της στρατηγικής.



Να αναφέρεται σε περιοχή παρέμβασης που ανταποκρίνεται στα κριτήρια επιλεξιμότητας της σχετικής Εγκυκλίου του Υπουργείου Ανάπτυξης.

3.2 Η περιοχή εφαρμογής της στρατηγικής της ΟΧΕ και οι προκλήσεις που αντιμετωπίζονται

Η περιοχή του Δήμου Λευκάδας, στην οποία επιδιώκεται να εφαρμοστεί η στρατηγική της ΟΧΕ είναι πρόσφορη, δεδομένου ότι: 

Πρόκειται για μία διαφοροποιημένη και χωρο-λειτουργικά οριοθετημένη υπο-περιφερειακή περιοχή με διακριτή ταυτότητα, η οποία διαθέτει τις απαραίτητες προϋποθέσεις για παραγωγική ανασυγκρότηση, με στοιχεία «Έξυπνης Εξειδίκευσης» και για δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.



Η περιοχή συνιστά έναν υποσχόμενο πόλο τουριστικής ανάπτυξης, διαθέτοντας όχι μόνον ήλιο και θάλασσα και σημαντικές παράκτιες τουριστικές υποδομές και επιχειρηματικότητα, αλλά και πόρους με διαχρονική αξία όπως είναι τα τοπία, οι παραδοσιακοί οικισμοί, οι ορεινοί όγκοι, το οικολογικό απόθεμα, μνημεία, αρχαιολογικοί χώροι, εκκλησιές και μοναστήρια, ποιοτική αγρο-κτηνοτροφική παραγωγή κ.α.



Η παράκτια ζώνη της περιοχής αναφοράς έχει εξελιχθεί σε θύλακα με υψηλή συγκέντρωση τουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων, οι οποίες ασκούν πιέσεις στο περιβάλλον, εγείρουν απαιτήσεις αυξημένης περιβαλλοντικής διαχείρισης και αποδοτικότερης χρήσης των πόρων, έχουν επιφέρει «αταξία» στην οργάνωση και λειτουργία του χώρου, προκαλούν συχνά συγκρούσεις χρήσεων γης και αισθητική υποβάθμιση, με αποτέλεσμα να απαιτείται άμεση ανασυγκρότηση της περιοχής στην κατεύθυνση της αειφορίας.

Σελίδα 19 από 48



Η μεσαία και ορεινή ζώνη της περιοχής εμφανίζει σημαντικά περιθώρια υποδοχής τουριστικής διάχυσης και ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων, σε διασύνδεση με την περαιτέρω προώθηση της ποιοτικής και βιώσιμης τουριστικής δραστηριότητας της παράκτιας ζώνης, και ιδιαίτερα δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού (π.χ. πολιτιστικού, οικολογικού, ορειβατικού, θρησκευτικού, γαστρονομικού, εμπειρίας), παραγωγής λευκαδίτικων αγροδιατροφικών και άλλων παραδοσιακών βιοτεχνικών προϊόντων, κ.α.

Συμπερασματικά, η περιοχή αναφοράς χαρακτηρίζεται από ένα αναπτυξιακό δυισμό: Από τη μια διαθέτει μία παράκτια ζώνη με έντονη τουριστική ανάπτυξη, η βιωσιμότητα της οποίας επιτάσσει την εφαρμογή μιας ολοκληρωμένης χωροοικονομικής και περιβαλλοντικής ανασυγκρότησης και από την άλλη, μία ημιορεινή και ορεινή «ενδοχώρα» με σημαντικό αναπτυξιακό δυναμικό, συμπληρωματικό της παράκτιας τουριστικής ανάπτυξης, αλλά και αυτοδύναμο έως ένα βαθμό. Η ισόρροπη ανάπτυξη του χώρου της περιοχής αναφοράς προϋποθέτει, μεταξύ άλλων, τη διάχυση της παράκτιας τουριστικής ανάπτυξης στην «ενδοχώρα» μέσω της δημιουργίας τουριστικών υποδομών, της ανάδειξης νέων εσωτερικών τουριστικών προορισμών, της ουσιαστικής λειτουργικής ενοποίησης του χώρου, καθώς και μέσω της διασύνδεσης του παράκτιου τουριστικού συστήματος με το ημιορεινό και ορεινό αγροδιατροφικό σύστημα. Μέσω της εφαρμογής της ΟΧΕ επιδιώκεται, αφενός η διασφάλιση της τουριστικής αειφορίας της παράκτιας ζώνης και η ενίσχυση της λειτουργίας της ως σημαντικού αναπτυξιακού πόλου για το σύνολο της ΠΙΝ και αφετέρου η ενδυνάμωση και αναδιάταξη του παραγωγικού συστήματος και η επιτάχυνση της ανάπτυξης της ημιορεινής και ορεινής περιοχής, η οποία παρά τις παραγωγικές δυνατότητές της χαρακτηρίζεται από δημογραφική και οικονομική συρρίκνωση, εγκατάλειψη και κοινωνική υποβάθμιση. Πιο συγκεκριμένα, η συγκεκριμένη περιοχή αντιμετωπίζει μια σειρά από προβλήματα και προκλήσεις, όπως: 

Προβλήματα οργάνωσης και χρήσης του χώρου στην παράκτια τουριστική ζώνη –άναρχη δόμηση, αισθητική υποβάθμιση.



Περιβαλλοντικές πιέσεις και αυξημένες ανάγκες για περιβαλλοντικές υποδομές και αποτελεσματικότερα συστήματα περιβαλλοντικής διαχείρισης.



Αυξανόμενη ζήτηση για την κατανάλωση υδάτινων και ενεργειακών πόρων.



Υψηλή συγκέντρωση τουριστικών δραστηριοτήτων στον παράκτιο χώρο, χαμηλός βαθμός διάχυσης των επισκεπτών στην «ενδοχώρα».

Σελίδα 20 από 48



Χαμηλό βαθμό διασύνδεσης της παραγωγής της ημιορεινής και ορεινής περιοχής με το παράκτιο τουριστικό κύκλωμα.



Ανάγκη για αναδιάταξη του τοπικού παραγωγικού συστήματος στην κατεύθυνση τρων προτεραιοτήτων της RIS της ΠΙΝ.



Περιορισμένη και μη συστηματική ανάδειξη και ανάπτυξη των τουριστικών πόρων της «ενδοχώρας» και μη πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων διασύνδεσης του τουρισμού με τον πολιτισμό.



Ύπαρξη κινδύνων λόγω της κλιματικής αλλαγής και της σεισμικότητας της περιοχής (π.χ. διάβρωση ακτών, πλημύρες, πυρκαγιές, κατολισθήσεις).



Ελλείψεις σημαντικών δομών και υποδομών γενικού ενδιαφέροντος στις ορεινές περιοχές (π.χ. υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης κ.α.).



Χωρικές ασυνέχειες και ελλείψεις στις εσωτερικές οδικές υποδομές, με αποτέλεσμα να διασπάται η συνοχή της περιοχής και να προκαλούνται προβλήματα στη βιώσιμη κινητικότητα και στην προσβασιμότητα των ορεινών περιοχών.



Οικονομική υποβάθμιση λόγω της οικονομικής κρίσης (π.χ. μείωση παραγωγικής δραστηριότητας, μείωση ζήτησης για προϊόντα και υπηρεσίες, μείωση εισοδημάτων).



Επιδείνωση των κοινωνικών προβλημάτων και διαταραχή της κοινωνικής συνοχής (π.χ. ανεργία, νέα φτώχεια, κοινωνική περιθωριοποίηση, κοινωνικός διαχωρισμός, πτώση της προσφοράς κοινωνικών υπηρεσιών κ.α.).

Συνεπώς, λόγω των παραπάνω προκλήσεων, η λογική της παρέμβασης επιτάσσει την υλοποίηση δράσεων, στο πλαίσιο της στρατηγικής της ΟΧΕ, οι οποίες θα στοχεύουν, αφενός, στην αντιμετώπιση των παραπάνω κοινωνικοοικονομικών, χωρικών και περιβαλλοντικών προβλημάτων / προκλήσεων και, αφετέρου, στην χωρική και οικονομική αναδιάταξη της περιοχής παρέμβασης, ώστε να αποτελέσει το μοχλό μιας νέας αναπτυξιακής δυναμικής της ευρύτερης περιοχής και της ΠΙΝ. Η Στρατηγική της Ο.Χ.Ε. συνιστά ένα ενιαίο όλο και συναπαρτίζεται από τον κεντρικό Στρατηγικό Στόχο, τις κύριες αναπτυξιακές προτεραιότητες, τους Ειδικούς Στόχους, τις Δράσεις και τα συγκεκριμένα έργα καθώς και τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Επίσης, συμπεριλαμβάνει τις διαδικασίες διαβούλευσης και συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας, καθώς και τις ειδικές ρυθμίσεις διακυβέρνησης.

Σελίδα 21 από 48

3.3 Ο κεντρικός στρατηγικός στόχος και οι προτεραιότητες της ΟΧΕ

Ο κεντρικός στρατηγικός στόχος (όραμα) της ΟΧΕ για την περιοχή παρέμβασης είναι: «Η δημιουργία ενός ενιαίου ισχυρού βιώσιμου αναπτυξιακού πόλου, με εσωτερική συνοχή, χωρική οργάνωση, ισόρροπη πολυλειτουργική ανάπτυξη και η διαμόρφωση ενός συμπαγούς υποπεριφερειακού πλέγματος τουριστικών προορισμών, διακλαδικών συνδέσεων και ολοκληρωμένης αλυσίδας αξίας στους τομείς του τουρισμού, του πολιτισμού και της αγροδιατροφής, με απώτερο σκοπό την ανάδειξη της περιοχής σε διακριτό, διεθνές τουριστικό προορισμό βασιζόμενου στην ποιότητα και στην αριστεία, ώστε να συμβάλει διαχρονικά στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής του Δήμου Λευκάδας και στην ανάπτυξη της συνόλου της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων». Σύμφωνα με τον παραπάνω κεντρικό στρατηγικό στόχο (όραμα) της στρατηγικής ΟΧΕ, οι οριζόντιες (γενικές) προτεραιότητες της ολοκληρωμένης αναπτυξιακής στρατηγικής είναι: 

 



Η δημιουργία μιας ενιαίας και διακριτής τουριστικής ταυτότητας μέσω της ανάδειξης, αναδιάταξης και αξιοποίησης του συνόλου των τουριστικών προϊόντων της. Η διαμόρφωση ενός ενιαίου πυκνού δικτύου διασυνδέσεων μεταξύ των προορισμών για την αύξηση και διάχυση των επισκεπτών. Η ενίσχυση της ανάπτυξης άλλων τομέων της τοπικής οικονομίας (π.χ. της πρωτογενούς και μεταποιητικής παραγωγής) και η αποτελεσματική ένταξή τους στο τουριστικό κύκλωμα. Η χωρική ανασυγκρότηση μέσω χωροταξικών παρεμβάσεων, προστασίας και βελτίωσης του περιβάλλοντος, αναβάθμισης των υποδομών προσβασιμότητας, καθώς και ενδυνάμωσης των γενικών και των κοινωνικών υπηρεσιών εξυπηρέτησης κατοίκων και επισκεπτών. Η άμβλυνση των εσωτερικών αναπτυξιακών αποκλίσεων και η βελτίωση της εσωτερικής χωρο-οικονομικής και κοινωνικής συνοχής της περιοχής του Δήμου.

Σύμφωνα με τη στρατηγική του ΠΕΠ της ΠΙΝ οι αναπτυξιακές προτεραιότητες της ολοκληρωμένης παρέμβασης ανά χωρικό τύπο, στη βάση των συγκριτικών τους πλεονεκτημάτων, είναι:

Σελίδα 22 από 48



Στις παράκτιες περιοχές, με αναπτυξιακή δυναμική στη θαλάσσια οικονομία, δίδεται προτεραιότητα σε δράσεις που άπτονται της θαλάσσιας οικονομίας (θαλάσσιος και παράκτιος τουρισμός, περιβάλλον και πολιτισμός κ.λπ.). Στις παράκτιες περιοχές με επέκταση στην ενδοχώρα, με προοπτικές οικολογικού -τουριστικού ενδιαφέροντος, η παρέμβαση εστιάζει στη διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος και στην προώθηση του θεματικού ποιοτικού τουρισμού. Στις αστικές περιοχές (κυρίως σε μεγαλύτερες αστικές συγκεντρώσεις) με πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα, θα προταχθεί η εμβάθυνση στο πλαίσιο της δημιουργικής και πολιτιστικής οικονομίας, δηλαδή η διασύνδεση του πολιτιστικού αποθέματος και της ιδιαίτερης ταυτότητας με την επιχειρηματική αξιοποίηση. Στις αστικές περιοχές (κυρίως σε ημιαστικές, μικρότερης κλίμακας συγκεντρώσεις), που αντιμετωπίζουν την πρόκληση της παραγωγικής ανασύνταξης, που ενδεχομένως επιβαρύνονται από ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά που εγκυμονούν κινδύνους (π.χ. σεισμοί), η ανασυγκρότησή τους θα εστιάσει στο εγχείρημα της ανάδειξης του φυσικού κινδύνου σε «πλεονέκτημα».

Σε επίπεδο σχεδιασμού και υλοποίησης, η στρατηγική της ΟΧΕ του Δήμου Λευκάδας, σύμφωνα και με τις σχετικές κατευθύνσεις του ΠΕΠ της ΠΙΝ, αναπτύσσεται με πολυεπίπεδη και πολυθεματική δυναμική, μέσω τριών κεντρικών αξόνων προτεραιότητας, όπως: 1. ΑΠ1: Ενίσχυση της περιφερειακής ανταγωνιστικότητας με ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας & των ΤΠΕ. 2. ΑΠ2: Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη. 3. ΑΠ3: Κοινωνική ένταξη, ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού και καταπολέμηση της φτώχειας και των διακρίσεων.

3.4 Οι ειδικοί στόχοι της ΟΧΕ

Για την προώθηση των αξόνων Προτεραιότητας θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν δράσεις από τους παρακάτω ειδικούς στόχους του ΠΕΠ της ΠΙΝ 2014-2020: ΕΣ 1: Αύξηση της χρήσης ΤΠΕ από τις επιχειρήσεις στους τομείς προτεραιότητας της RIS 3.

Σελίδα 23 από 48

ΕΣ 2: Αύξηση των παρεχόμενων πληροφοριών και υπηρεσιών που προσφέρονται ψηφιακά στους τομείς του πολιτισμού και του τουρισμού. ΕΣ3: Αύξηση παραγωγικών επενδύσεων σε τομείς περιφερειακής εξειδίκευσης και επιχειρήσεων που εισάγουν καινοτομίες. ΕΣ 4: Εξοικονόμηση ενεργειακών πόρων & περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας σε δημόσιες υποδομές και κατοικίες. ΕΣ 5: Πρόληψη και μείωση κινδύνων. ΕΣ 6: Αξιοποίηση της πολιτιστικής ταυτότητας της Περιφέρειας ως πόρου. ΕΣ 7: Αξιοποίηση οικοσυστημάτων και περιοχών ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας και φυσικού κάλλους. ΕΣ 8: Αύξηση της ελκυστικότητας των αστικών περιοχών. ΕΣ 9: Αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης και αυτοαπασχόλησης και αύξηση των ευκαιριών πρόσβασης των ανέργων στην απασχόληση. ΕΣ 10: Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και ενίσχυση της απασχολησιμότητας ευπαθών και λοιπών ομάδων του πληθυσμού που βιώνουν ή κινδυνεύουν από φτώχεια και κοινωνικό αποκλεισμό. ΕΣ 11: Προώθηση της κοινωνικής οικονομίας.

Σελίδα 24 από 48

4. ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΙΚΗΣ ΕΝΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ, ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗ Ο.Χ.Ε., ΔΥΝΑΜΕΙ ΤΩΝ ΕΓΚΕΚΡΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΣΜΩΝ ΤΗΣ ΕΕ

4.1 Εισαγωγικές παρατηρήσεις

Η χωρική ενότητα Δήμου Λευκάδας επιδιώκει την εφαρμογή σχεδίου ΟΧΕ, προκειμένου να αντιμετωπίσει σφαιρικά τα οικονομικά, κοινωνικά, δημογραφικά, χωρικά, μεταφορικά και περιβαλλοντικά ζητήματα που αντιμετωπίζει, αλλά και για να διαμορφώσει ευνοϊκές συνθήκες, που θα υποστηρίξουν την περαιτέρω ενδυνάμωση της εξωστρέφειας και της ανταγωνιστικότητάς της τοπικής οικονομίας στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης βιώσιμης ανάπτυξης, συμβάλλοντας παράλληλα στην προαγωγή των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων του ΠΕΠ της ΠΙΝ 2014-2020 και της στρατηγικής RIS3, δεδομένου ότι δίδεται έμφαση στην προώθηση της αγροδιατροφικής αλυσίδας, της θαλάσσιας οικονομίας, της δημιουργικής οικονομίας και του ποιοτικού τουρισμού, καθώς και στην προστασία και ανάδειξη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς, της κοινωνικής συνοχής και της πρόληψης καταστροφών. Όπως θα αναλυθεί ακολούθως, η περιοχή ανταποκρίνεται πλήρως στα κριτήρια επιλεξιμότητας, που τίθενται από την Εγκύκλιο Σχεδιασμού, Υλοποίησης και Παρακολούθησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων ως εργαλείων Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης για την προγραμματική περίοδο 2014-2020, αλλά και, γενικότερα, από τα υπερκείμενα επιχειρησιακά κείμενα (Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης – ΕΣΠΑ 2014-2020, ΠΕΠ ΠΙΝ 2014-2020, Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια, Χωροταξικό ΠΙΝ κ.α.). Έτσι, το Εταιρικό Σύμφωνο για το Πλαίσιο Ανάπτυξης - ΕΣΠΑ 2014-2020 ορίζει ότι: «Προκρίνεται κατ’ αρχάς η εφαρμογή των "Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων" σε τρεις κατηγορίες χωρικών τύπων:  Υποπεριφερειακές περιοχές με ειδικά χαρακτηριστικά και προκλήσεις, όπου την πρωτοβουλία του σχεδιασμού αναλαμβάνει η Περιφέρεια,  Δια-περιφερειακές περιοχές με ομοιογενή χαρακτηριστικά και κοινές προκλήσεις, αλλά και προβλήματα που απαντώνται στις μειονεκτικές γεωγραφικές περιοχές του ελληνικού χώρου, όπου το σχεδιασμό αναλαμβάνει κεντρικός φορέας ή διαπεριφερειακό συντονιστικό όργανο, Σελίδα 25 από 48



Περιοχές επιρροής τομεακών παρεμβάσεων και δράσεων που όμως εντάσσονται σε ολοκληρωμένη τοπική στρατηγική/ σχέδιο, όπου το σχεδιασμό αναλαμβάνει κεντρικός φορέας».

Η χωρική ενότητα Δήμου Λευκάδας ανήκει στην πρώτη κατηγορία, δηλαδή συνιστά σαφώς προσδιορισμένη «υποπεριφερειακή περιοχή», με ειδικά χαρακτηριστικά και προκλήσεις και, συνεπώς, υπό αυτήν την έννοια είναι απολύτως επιλέξιμη για εφαρμογή ΟΧΕ. Παράλληλα, μέσω της συγκεκριμένης ΟΧΕ στην περιοχή αναφοράς επιδιώκεται να δοθεί απάντηση στις προκλήσεις που ορίζονται στο κείμενο του ΕΣΠΑ 2014-2020 για τις ΟΧΕ, ήτοι:  Στην προώθηση της ανταγωνιστικότητας, της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας μετελικό στόχο την επίτευξη απασχόλησης, κοινωνικής συνοχής και διατήρησης τωνπόρων.  Στην παραγωγική ανασύνταξη στις ζώνες εκτεταμένης αποδιάρθρωσης των τοπικών ήπεριφερειακών παραγωγικών συστημάτων.  Στην εξισορρόπηση των ενδο-περιφερειακών ανισοτήτων τουοικονομικού και κοινωνικού χώρου, στην καταπολέμηση της ανοργάνωτηςαστικής διάχυσης και των παραδοσιακών ανισοτήτων που σχετίζονται με τα ειδικάγεωγραφικά χαρακτηριστικά/ μειονεκτήματα, αντιμετώπιση των δημογραφικώνπροκλήσεων και των ειδικών προκλήσεων σε ειδικές ομάδες πληθυσμού, ανάσχεσηστην καταλληλότερη κλίμακα των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. 4.2 Η επιλεξιμότητα της χωρικής ενότητας Δήμου Λευκάδας σύμφωνα με το ΠΕΠ της ΠΙΝ 2014-2020 Στο ΠΕΠ της ΠΙΝ 2014-2020 προβλέπεται η εφαρμογή των ΟΧΕ να λάβει χώρα στο γενικό χωρικό τύπο «υπο-περιφερειακές περιοχές με ειδικά χαρακτηριστικά και προκλήσεις, όπου την πρωτοβουλία του σχεδιασμού αναλαμβάνει η Περιφέρεια». Εξειδικεύεται κατά περίπτωση σε επιμέρους χωρικές ενότητες και εκτός του ΠΕΠ προβλέπεται να χρηματοδοτηθούν και μέσω πόρων Τομεακών Προγραμμάτων (ΤΠ). Επίσης, το ΠΕΠ της ΠΙΝ 2014-2020 ορίζει ως κύριες προκλήσεις των επί μέρους χωρικών ενοτήτων των νήσων της ΠΙΝ, τις εξής:  Για τις αστικές περιοχές, που αποτελούν εν δυνάμει πόλους ανάπτυξης, οι προκλήσεις αφορούν στην αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των πόλεων και στην αντιμετώπιση των κοινωνικών συνεπειών της κρίσης. Σελίδα 26 από 48



Για τον παράκτιο χώρο, που συγκεντρώνει τις δραστηριότητες που συνδέονται με τη θάλασσα (π.χ. παράκτιος και θαλάσσιος τουρισμός, αλιεία, ιχθυοκαλλιέργεια) η πρόκληση συνίσταται, κυρίως, στην αειφόρο αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει η θάλασσα. Για την ενδοχώρα (ορεινές και ενδιάμεσες πεδινές αγροτικές περιοχές), στην οποία κυριαρχεί ο πρωτογενής τομέας παραγωγής, η πρόκληση συνίσταται στην αντιμετώπιση των προβλημάτων απομόνωσης, των αρνητικών δημογραφικών τάσεων και γενικά των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η ελληνική ύπαιθρος, κυρίως μέσω της βιώσιμης αξιοποίησης των συγκριτικών πλεονεκτημάτων (φυσικό και πολιτιστικό απόθεμα, ποικιλομορφία και περιοχές ιδιαίτερου κάλλους, μακρόχρονη αγροτική παράδοση και οικοτεχνική εξειδίκευση, τοπική γαστρονομία κ.ά.). Για τα μικρά νησιά, τα οποία έχουν τους περισσότερους περιορισμούς ανάπτυξης, πρόκληση αποτελεί η ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων με όρους ποιότητας και αειφορίας και η διαμόρφωση ελκυστικών συνθηκών διαβίωσης, με έμφαση στην απασχόληση.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι στόχος της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων RIS3 είναι «η Περιφέρεια να αποτελέσει έναν από τους κορυφαίους προορισμούς της βιομηχανίας της εμπειρίας (τουρισμός, πολιτισμός, δημιουργική βιομηχανία) παγκοσμίως μέσα από την υιοθέτηση μίας στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης, διαφοροποίησης του προϊόντος και δημιουργίας ταυτότητας προορισμού». Στο παρακάτω διάγραμμα αποτυπώνονται οι κλάδοι προτεραιότητας της RIS3.

Σελίδα 27 από 48

Σχέδιο Έξυπνης Εξειδίκευσης της Περιφέρειας Ιονίων Νήσων ΠρωτογενήςΜεταποίηση Γαστρονομία

Θαλάσσια Τουρισμός – Οικονομία Πολιτισμός ΑλιείαΔημιουργική ΠράσινηΥδατοκαλλιέργεια Οικονομία (Καθαρές Βιομηχανία Τεχνολογίες) Τεχνολογίες Πληροφορικής και Θαλάσσιος Τουρισμός Επικοινωνιών Μεταφορές

Λιανεμπόριο - Χονδρεμπόριο Ανθρώπινο Δυναμικό – Νέα Επιχειρηματικότητα Διεθνείς και Διασυνοριακές Συνεργασίες

Κατά συνέπεια, το ΠΕΠ της ΠΙΝ, στη βάση της στρατηγικής RIS3, προσδιορίζει και τις ακόλουθες ενδεικτικές δράσεις: 



Για τις παράκτιες περιοχές, με αναπτυξιακή δυναμική στη θαλάσσια οικονομία, θεωρείται ότι η ΟΧΕ δύναται να αφορά σε δράσεις που άπτονται της θαλάσσιας οικονομίας (θαλάσσιος και παράκτιος τουρισμός, περιβάλλον & πολιτισμός κλπ). Στο πλαίσιο μιας ΟΧΕ θα χρηματοδοτηθούν παρεμβάσεις ενίσχυσης του θαλάσσιου τουρισμού (ιστιοπλοϊκός, καταδυτικός, κτλ.), κυρίως με δράσεις προβολής και δικτύωσης, διάσωσης και ανάδειξης της παράκτιας και υποθαλάσσιας πολιτιστικής κληρονομιάς και κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού (RIS3). Τα ΤΠ προτείνεται να χρηματοδοτήσουν δράσεις (ΕΤΠΑ & ΕΤΘΑ) ενίσχυσης του αλιευτικού τουρισμού και ποιοτικού εκσυγχρονισμού των τουριστικών κυρίως ΜΜΕ. Τέλος, τα Προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας θα επιδιωχθεί να συμβάλουν μέσω δράσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης της παράκτιας ζώνης. Για τις παράκτιες περιοχές με επέκταση στην ενδοχώρα, με προοπτικές οικολογικού - τουριστικού ενδιαφέροντος, μέσω της ΟΧΕ προκύπτουν σημαντικές δυνατότητες διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος και Σελίδα 28 από 48



προώθησης του θεματικού ποιοτικού τουρισμού (π.χ. οικολογικός).Το ΠΕΠ θα χρηματοδοτήσει παρεμβάσεις ανάδειξης και ήπιας αξιοποίησης σημαντικών περιβαλλοντικών πόρων και υποδομών μικρής κλίμακας, δικτύωσης και ψηφιακής προβολής για την υποστήριξη του οικολογικού τουρισμού, ενθάρρυνσης της κοινωνικής οικονομίας και κατάρτισης (RIS3), καθώς και εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσιες υποδομές. Τα ΤΠ προτείνεται να χρηματοδοτήσουν δράσεις (ΕΤΠΑ & ΕΓΤΑΑ) εξοικονόμησης ενέργειας και οικολογικής πιστοποίησης ΜΜΕ, βελτίωσης της προστιθέμενης αξίας των τοπικών προϊόντων και ανάπτυξης μη γεωργικών δραστηριοτήτων από ΜΜΕ. Για τις αστικές περιοχές (κυρίως σε μεγαλύτερες αστικές συγκεντρώσεις) με πλούσιο πολιτιστικό απόθεμα, μέσω της ΟΧΕ προτείνεται η εμβάθυνση στο πλαίσιο της δημιουργικής και πολιτιστικής οικονομίας, δηλαδή η διασύνδεση του πολιτιστικού αποθέματος και της ιδιαίτερης ταυτότητας με την επιχειρηματική αξιοποίηση. Το ΠΕΠ θα χρηματοδοτήσει δράσεις δημιουργίας εκκολαπτηρίου πολιτιστικών και δημιουργικών επιχειρήσεων, δικτύων και ψηφιακής προβολής, αποκατάστασης και ανάδειξης στοιχείων της ιστορικής κληρονομιάς και σύγχρονης δημιουργίας σε ιστορικά κέντρα, ενθάρρυνσης της κοινωνικής οικονομίας και κατάρτισης (RIS3). Τα ΤΠ θα συμβάλουν καθοριστικά μέσω Δράσεων (ΕΤΠΑ ) αποκατάστασης και ανάδειξης στοιχείων μνημείων μείζονος σημασίας, ανάπτυξης ψηφιακών εφαρμογών σε «δημιουργικούς» τομείς, (εικονική αναπαράσταση γεγονότων, εξειδικευμένες εφαρμογές ήχου και εικόνας κλπ) και συναφών ΜΜΕ. Σε αστικές περιοχές (κυρίως σε ημιαστικές, μικρότερης κλίμακας συγκεντρώσεις), που αντιμετωπίζουν την πρόκληση της παραγωγικής ανασύνταξης, που ενδεχομένως επιβαρύνονται από ιδιαίτερα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά που εγκυμονούν κινδύνους (π.χ. σεισμοί), μέσω της ΟΧΕ προτείνεται η ανασυγκρότησή τους να εστιάσει στο εγχείρημα ανάδειξης του φυσικού κινδύνου σε «πλεονέκτημα».Το ΠΕΠ θα χρηματοδοτήσει δράσεις δημιουργίας επιστημονικού κέντρουπαρατηρητηρίου φυσικών κινδύνων διεθνούς εμβέλειας, εκπόνησης σχεδίων διαχείρισης φυσικών κινδύνων, αποκατάστασης του αστικού περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με την ανάδειξη του πολιτιστικού και φυσικού αποθέματος (γεωλογικές ιδιαιτερότητες), ενθάρρυνσης της κοινωνικής οικονομίας και κατάρτισης. Τα ΤΠ θα συμβάλουν καθοριστικά μέσω Δράσεων (ΕΤΠΑ ) ποιοτικού εκσυγχρονισμού των ΜΜΕ, ενεργειακής εξοικονόμηση κατοικιών και αποκατάστασης μεταφορικών και περιβαλλοντικών υποδομών. Τέλος τα Προγράμματα Εδαφικής Συνεργασίας

Σελίδα 29 από 48

θα επιδιωχθεί να συμβάλουν μέσω Δράσεων που αφορούν στη δημιουργία διεθνούς δικτύου συναφών επιστημονικών κέντρων και ΑΕΙ. Μέσω της προτεινόμενης ΟΧΕ στην περιοχή Δήμου Λευκάδας αντιμετωπίζονται όλες οι παραπάνω προκλήσεις, δεδομένου ότι: 



Προωθούνται οι κλάδοι προτεραιότητας της RIS3, ήτοι ο αγροδιατροφικός, οι θαλάσσιες δραστηριότητες, ο τουρισμός-πολιτισμός και η δημιουργική βιομηχανία. Αντιμετωπίζονται οι αναπτυξιακές ανισότητες μεταξύ του παράκτιου χώρου και της ενδοχώρας, καθώς και τα προβλήματα που προκάλεσε στην περιοχή αναφοράς η αστική διάχυση, η διείσδυση του αστικού στον αγροτικό χώρο, τα περιβαλλοντικά ζητήματα που προκάλεσε η υπερσυγκέντρωση της τουριστικής δραστηριότητας στον παράκτιο χώρο, κ.α. Προάγεται η προστασία οικολογικά αξιόλογων περιοχών, προωθείται η αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων και αντιμετωπίζονται κίνδυνοι για την περιοχή που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή.

Συμπερασματικά, η χωρική ενότητα Δήμου Λευκάδας μέσω της εφαρμογής ΟΧΕ αντιμετωπίζει το σύνολο των προκλήσεων που θέτει για τις ΟΧΕ το ΠΕΠ της ΠΙΝ, προωθεί αναπτυξιακές δράσεις στους κλάδους προτεραιότητας της RIS3 και κατά συνέπεια, υπ’ αυτό το πρίσμα, είναι επιλέξιμη περιοχή. 4.3Επιλεξιμότητα της χωρικής ενότητας του Δήμου Λευκάδας με βάση τα Χωροταξικά Σχέδια Στο ΠΕΠ της ΠΙΝ 2014-2020 αναφέρεται ότι η επιλογή των περιοχών θα πρέπει να υπακούει και στις γενικές χωροταξικές κατευθύνσεις και θα γίνει με κριτήρια χωροταξικά, λαμβάνοντας υπόψη τις ειδικές προβλέψεις θεσμοθετημένων χωρικών ρυθμίσεων (όπως Τομεακά Χωροταξικά, Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια, Ειδικά Σχέδια Ανάπτυξης Περιοχών), κοινωνικά – οικονομικά, περιβαλλοντικά και οργάνωσης χρήσεων και λειτουργίας του χώρου. Οι κύριες προβλέψεις των βασικών Χωροταξικών Σχεδίων για την περιοχή του Δήμου Λευκάδας είναι: 

ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού (ΦΕΚ 3155/Β/12-12-2013)

Το ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού (ΦΕΚ 3155/Β/12-12-2013) για το Δήμο Λευκάδας προτείνει: Σελίδα 30 από 48



 

    

  

 



Την ανάπτυξη μικρών τουριστικών καταλυμάτων, της παραθεριστικής κατοικίας και του θαλάσσιου τουρισμού σε όλες τις μορφές του (κρουαζιερόπλοια, σκάφη αναψυχής, ιστιοπλοΐα, καταδυτικά πάρκα). Την προώθηση του παραθαλάσσιου μαζικού τουρισμού στις χωρικές ενότητες: Βασιλική – Πόντη, Σύβοτα – Μικρός Γιαλός και Βλυχό – Νυδρί – Νικιάνα –Καριώτες. Την ανάπτυξη ήπιου και ειδικών – εναλλακτικών μορφών τουρισμού σε παραλιακές περιοχές εκτός των Χωρικών Ενοτήτων του παραθαλάσσιου μαζικού τουρισμού, στην ενδοχώρα, εκτός των Χωρικών Ενοτήτων κτηνοτροφίας και δευτερογενούς τομέα και στα μικρά κατοικημένα νησιά Κάλαμο και Καστό. Η προαγωγή ήπιας τουριστικής ανάπτυξης στις περιοχές Νεοχώρι και Παλαιοκατούνα. Η ανάπτυξη του αγροτουρισμού στις περιοχές Σφακιώτες μέχρι Τσουκαλάδες (χωριά Σφακιωτών), στην ορεινή Λευκάδα και στην περιοχή Δρυμώνας – Χορτάτα. Η ανάπτυξη αγροτουρισμού, ποδηλασίας βουνού, ορειβασία, κτλ.. Η ανάπτυξη θαλάσσιου τουρισμού σκαφών αναψυχής στα μικρά νησιά Κάλαμος και Καστός. Η ανάπτυξη του τουρισμού κρουαζιέρας στη Λευκάδα με τη δημιουργία νέου λιμένα. Η κατασκευή γηπέδου γκολφ στη θέση της παλιάς χωματερής Λευκάδας. Η προώθηση θρησκευτικού τουρισμού (μοναστήρια και εκκλησιαστικά μνημεία του Δήμου) και η αξιοποίηση μελετών αναστήλωσης παλαιών μοναστηριών και εκπόνηση νέων μελετών. Η ενίσχυση της χειροτεχνίας και οικοτεχνίας. Η δημιουργία καταδυτικού πάρκου Ο περιορισμός της δόμησης τουριστικών καταλυμάτων στη γεωργική γη και στις κτηνοτροφικές ζώνες – Επιτρέπονται αγροτουριστικά καταλύματα υπό προϋποθέσεις ένταξης στο τοπίο. Για τα υπόλοιπα μικρά νησιά και βραχονησίδες προτείνεται η απόλυτη προστασία και η απαγόρευση οποιασδήποτε τουριστικής αξιοποίησης Η σύνταξη Πολεοδομικής μελέτης ειδικών προδιαγραφών για τη β΄ κατοικία για τις περιοχές Άγιος Νικήτας, Νικιάνα, Αμούσω και Τσουκαλάδες.

Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης περιφέρειας Ιονίων Νήσων -ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ (ΦΕΚ 56/19.01.2004) Σελίδα 31 από 48

Σύμφωνα με το ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ (ΦΕΚ 56/19.01.2004) οι στρατηγικοί στόχοι της Περιφέρειας έχουν ως εξής:     



Άρση της απομόνωσης και βελτίωση της αναπτυξιακής θέσης της Περιφέρειας στον εθνικό χώρο. Αναβάθμιση του ρόλου της ΠΙΝ με την ανάδειξή της σε κόμβο-κέντρο μεταξύ των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων. Ανάπτυξη συνεργασιών με περιφέρειες νησιωτικού χαρακτήρα και ανάλογη πολιτιστική σημαντικότητα στην περιοχή της Μεσογείου. Ενδυνάμωση των σχέσεων με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Η δημιουργία σχέσεων συνεργασίας και συμπληρωματικότητας με τους τουριστικούς προορισμούς των απέναντι ακτών και της ενδοχώρας της ηπειρωτικής Ελλάδας με περιηγήσεις σε σημαντικούς πολιτιστικούς προορισμούς κλπ. Προστασία και εξορθολογισμένη διαχείριση του φυσικού, πολιτιστικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, με σκοπό τη διαφύλαξη της αειφορίας, την τόνωση της πολιτισμικής ταυτότητας και την ενίσχυση της ελκυστικότητας της Περιφέρειας ως τουριστικού προορισμού, προώθηση ειδικού προγράμματος για την αναβάθμιση του ρόλου των παραδοσιακών οικισμών. Τη μεγιστοποίηση της ενδοπεριφερειακής συνοχής με την ενίσχυση της ανάπτυξης των μειονεκτικότερων περιοχών και την ανάσχεση της μετακίνησης του πληθυσμού προς τις ανεπτυγμένες τουριστικές ζώνες. Την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του τουρισμού στο νέο περιβάλλον της διευρυμένης Ευρώπης (π.χ. συμπλήρωση υποδομών και θεσμοθέτηση κινήτρων για την ανάπτυξη ποιοτικού και ειδικών μορφών τουρισμού), με παράλληλη αποθάρρυνση της «μονοκαλλιέργειας» του κλάδου μέσω της ενίσχυσης της ανάπτυξης και των άλλων παραγωγικών τομέων.Συνεπώς, το ζητούμενο είναι η διαφοροποίηση του τουριστικού προϊόντος με την ανάπτυξη ποιοτικού και εναλλακτικών μορφών τουρισμού κατά προτεραιότητα στις λιγότερο αναπτυγμένες εσωτερικές ζώνες σε σύνδεση με τις αναπτυγμένες τουριστικά παράκτιες ζώνες, με στόχο την αξιοποίηση του πλούτου του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς των Ιονίων Νήσων στα πλαίσια της βιώσιμης ανάπτυξης. Στις ειδικές μορφές τουρισμού περιλαμβάνονται ενδεικτικά ο θαλάσσιος τουρισμός, ο οικολογικός τουρισμός (περιπατητικός, καταδυτικός κλπ.), ο πολιτιστικός τουρισμός (αρχαιολογικός, θρησκευτικός κλπ.), ο συνεδριακός τουρισμός, ο αγροτουρισμός κλπ. Σελίδα 32 από 48

   

Βελτίωση της ποιότητας ζωής και αντιμετώπιση των ενδονομαρχιακών και διανομαρχιακών ανισοτήτων. Διασύνδεση της παραγωγικής βάσης της ΠΙΝ με κέντρα έρευνας και εκπαίδευσης, με ενεργοποίηση του Ιονίου πανεπιστημίου. Αντιμετώπιση των οξυμένων προβλημάτων στον κρίσιμο τομέα της διαχείρισης του υδάτινου δυναμικού. Διαμόρφωση ιδιαίτερης πολιτικής για τα μικρά νησιά και κινήτρων για περιορισμό του μεταφορικού κόστους, χρήση νέων τεχνολογιών, σύνδεση του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα με την τουριστική αγορά, ενίσχυσηεπιχειρήσεων που θα στηρίξουν την ενδογενή ανάπτυξη, με στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

Οι παράκτιες ανεπτυγμένες περιοχές προτείνεται να αποτελέσουν κέντρα ανάπτυξης της ενδοχώρας των νησιών με αξιοποίηση των πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων που μπορεί να επιφέρει ο τουρισμός στη γεωργία, την κτηνοτροφία και τη βιοτεχνία. Η βελτίωση της ποιότητας των προϊόντων και η δημιουργίακέντρων πιστοποίησης θα δράσουν θετικά προς την κατεύθυνση αυτή.Τα οικιστικά κέντρα τρίτου επιπέδου στις εσωτερικές ζώνες των νησιών και στα πολύ μικρά νησιά, προτείνεται να λειτουργήσουν ως κέντρα ανάπτυξης του αγροτικού χώρου, αναλαμβάνοντας ένα ρόλο «κόμβου» στο δίκτυο των αγροτικών οικισμών. Για τις περιαστικές ζώνες προτείνεται ο έλεγχος χρήσεων γης, η βελτίωση εισόδων πόλεων, η προστασία και ανάδειξη φυσικών και πολιτιστικών πόρων, για τις παράκτιες ζώνες ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός της διαχείρισης των ακτών και για τα πολύ μικρά νησιά η βελτίωση της προσβασιμότητας, η αξιοποίηση των τηλευπηρεσιών, η ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού κ.α. Συνεπώς, οι στοχεύσεις της προτεινόμενης ΟΧΕ του Δήμου Λευκάδας υπακούει και στις γενικές κατευθύνσεις του ΠΠΧΣΑΑ ΠΙΝ, αλλά και ΕΠΧΣΑΑ Τουρισμού.

4.4 Επιλεξιμότητα της χωρικής ενότητας Δήμου Λευκάδας με βάση την Εγκύκλιο Σχεδιασμού, Υλοποίησης και Παρακολούθησης των ΟΧΕ Η Εγκύκλιος Σχεδιασμού, Υλοποίησης και Παρακολούθησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, ως Εργαλείων Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης, στην ενότητα κριτήρια επιλογής Ο.Χ.Ε, μεταξύ άλλων αναφέρει ότι, οι στρατηγικές Ο.Χ.Ε. ενδείκνυνται, μεταξύ άλλων, για:  Α.1 Περιοχές με ιδιαίτερα οξυμένα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, στα οποία έχει συμβάλλει η οικονομική κρίση.  Α.2 Περιοχές αυξημένης ανεργίας, χαμηλού εισοδήματος των κατοίκων, αστικής φτώχειας. Σελίδα 33 από 48

  



 

Α.3 Περιοχές υποβαθμισμένου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, αλλαγών χρήσεων γης, αστικής διάχυσης. Α.4 Περιοχές αστικής ή βιομηχανικής ρύπανσης, προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Α.5 Περιοχές περιβαλλοντικής υποβάθμισης, έλλειψης ή υποβάθμισης πρασίνου και ελεύθερων χώρων για τους πολίτες (κοινόχρηστοι και κοινωφελείς). Α.7 Περιοχές αποβιομηχάνισης, εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών/ βιοτεχνικών ζωνών, στο κέντρο ή στις παρυφές των πόλεων, εξαφάνισης παραγωγικών τομέων και δραστηριοτήτων, ή σε αυτές που φιλοξενούν φθίνουσες οικονομικές δραστηριότητες. Α.8 Περιοχές όπου παρατηρούνται ελλείψεις κοινωνικών υποδομών, καθώς και δομών / υπηρεσιών, περιοχές συγκέντρωσης μειονεκτικών κοινωνικών ομάδων και φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Α.9 Περιοχές ιδιαίτερου πολιτισμικού χαρακτήρα. Α.10 Περιοχές που χαρακτηρίζονται από προβλήματα οργανικής σύνδεσης, προσβασιμότητας και εξυπηρέτησης των παραγωγικών δραστηριοτήτων και του τοπικού πληθυσμού, του περιαστικού ή ευρύτερου αγροτικού χώρου.

Στα παρακάτω επιχειρείται μια πρώτη διερεύνηση της ανταπόκρισης της περιοχής αναφοράς στα παραπάνω κριτήρια. Κριτήριο Α.1 Περιοχές με ιδιαίτερα οξυμένα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, στα οποία έχει συμβάλλει η οικονομική κρίση. Κριτήριο Α.2 Περιοχές αυξημένης ανεργίας, χαμηλού εισοδήματος των κατοίκων, αστικής φτώχειας. Σύμφωνα με τα στατιστικά δεδομένα της απογραφής της ΕΛΣΤΑΤ ο αριθμός των ανέργων του Δήμου Λευκάδας για το 2011 ανερχόταν στους 1.483, διαμορφώνοντας το ποσοστό της ανεργίας στο 15,9% όταν το αντίστοιχο ποσοστό της Περιφέρειας ανερχόταν στο 17,3%. Ταυτόχρονα, τα στοιχεία του ΟΑΕΔ, τα οποία φανερώνουν το ποσοστό των εγγεγραμμένων στα μητρώα ανέργων, διαμορφώνουν το ποσοστό της εγγεγραμμένης ανεργίας για το Μάρτιο του 2016 στο 15,0% (συνολικά 1.403 άτομα), όταν το αντίστοιχο ποσοστό στην Περιφέρεια είναι 17,8%. Επίσης, από τους συνολικά εγγεγραμμένους στα μητρώα του ΟΑΕΔ για το Δήμο Λευκάδας, το 34,8% των συνολικά εγγεγραμμένων είναι άνεργοι για διάστημα μεγαλύτερο των 12 μηνών (μακροχρόνια ανεργία), με το αντίστοιχο ποσοστό στην Περιφέρεια να είναι 23,8%.

Σελίδα 34 από 48

Από τα παραπάνω στοιχεία συμπεραίνεται ότι η οικονομική κρίση προκάλεσε μετά το 2009 αύξηση της ανεργίας και ειδικότερα της μακροχρόνιας ανεργίας στην περιοχή αναφοράς, για την οποία σημειώνεται σημαντική διαφορά σε σχέση με την Περιφέρεια, οξύνοντας έτσι τα κοινωνικά προβλήματα. Όσον αφορά το επίπεδο του εισοδήματος των κατοίκων της περιοχής του Δήμου Λευκάδας, σύμφωνα με το ΚΕΠΥΟ και με στοιχεία των οικονομικών ετών 2009 και 2012, υπολογίζεται ότι για το έτος 2012 το μέσο φορολογούμενο εισόδημα της περιοχής κυμάνθηκε μεταξύ 11.800 και 15.500 ευρώ, αναλόγως της επιμέρους περιοχής που εξετάζεται (ανά ταχυδρομικό κωδικό). Μάλιστα, εκτός των περιοχών Κάλαμος και Λευκάδα, οι υπόλοιπες περιοχές (Βασιλική και Καρυά) εμφανίζουν μέσο εισόδημα μικρότερο από αυτό της Περιφέρειας (το τελευταίο ανέρχεται για το 2012 στα 13.894 ευρώ). Ωστόσο, παρατηρείται ότι οι περιοχές που εμφανίστηκαν να έχουν τα μεγαλύτερα εισοδήματα και βρέθηκαν πάνω από τα επίπεδα της Περιφέρειας το έτος 2012, παρουσίασαν την περίοδο 2009-2012 μείωση του υπολογιζόμενου μέσου φορολογούμενου εισοδήματος. Πιο συγκεκριμένα, η περιοχή του Καλάμου παρουσίασε μείωση κατά 3,5%, ενώ η περιοχή της Λευκάδας παρουσίασε αντίστοιχα μείωση 0,9%. Όσον αφορά στο κκ ΑΕΠ της ΠΕ Λευκάδας, διαπιστώνεται μία συνεχής πτωτική πορεία μετά το 2009. Το ίδιο ισχύει και για το ΑΕΠ του Δήμου. Όμοιες πτωτικές τάσεις εμφάνισαν και οι λοιπές περιοχές της ΠΙΝ. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονιστεί ότι η Λευκάδα είναι η φτωχότερη περιοχή της ΠΙΝ, με 13.493 ευρώ κκ ΑΕΠ, όταν ο μ.ο. της ΠΙΝ ανέρχονταν το 2012 σε 16.100 Ευρώ. Όπως φαίνεται και από τον παρακάτω πίνακα, παρά την αύξηση του κκ ΑΕΠ της Λευκάδας μετά το 2002 (και μέχρι το 2008), η Λευκάδα είναι διαχρονικά η φτωχότερη περιοχή της ΠΙΝ. Προκειμένου να μειωθούν οι ενδοπεριφερειακές ανισότητες κρίνεται σκόπιμο να επιδιωχθεί η αναπτυξιακή σύγκλιση, μεταξύ άλλων, και μέσω της εφαρμογής μιας ΟΧΕ στην περιοχή του Δήμου.

Χωρική ενότητα

2002 (€, τρέχουσες τιμές)

Ζάκυνθος Κέρκυρα Κεφαλληνία Λευκάδα ΠΙΝ Σύνολο χώρας

17.019 14.075 14.859 10.051 14.337 14.774

118,70% 98,17% 103,64% 70,10% 97,05% 100,00%

2012* (€, τρέχουσες τιμές) 18.501 15.601 16.501 13.493 16.100 17.507

114,91% 89,11% 102,49% 83,81% 91,96% 100,00%

Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιφέρειας Ιονίων Νήσων 2014-2019 Σελίδα 35 από 48

Τέλος, συσχετίζοντας το εισοδηματικό επίπεδο της περιοχής με το όριο τηςφτώχειας (όπως αυτό έχει διαμορφωθεί για το 2012 στα 11.982 ευρώ), φαίνεται ότι οι περισσότερες περιοχές της χωρικής ενότητας βρίσκονται πάνω από αυτό. Πιο συγκεκριμένα, μόνο η περιοχή της Βασιλικής εμφανίζεται να είναι οριακά κάτω από το όριο της φτώχειας για το συγκεκριμένο έτος (τιμή δείκτη 0,99), με τις υπόλοιπες περιοχές να βρίσκονται πάνω από αυτό και φυσικά την περιοχή της Λευκάδας να εμφανίζει σημαντική θετική διαφορά σε σχέση με αυτό (τιμή δείκτη 1,3). Επίσης, συγκρίνοντας την περιοχή αναφοράς με το σύνολο της Περιφέρειας (1,16), σημειώνεται ότι οι περιοχές της Λευκάδας (1,3) και του Καλάμου (1,19) βρίσκονται πάνω από το επίπεδο της Περιφέρειας, ενώ αντιθέτως η Καρυά (1,07) και η Βασιλική (0,99) κάτω από αυτό. Συνεπώς, η περιοχή αναφοράς εμφανίζει σαφή εισοδηματική απόκλιση από το μ.ο. της ΠΙΝ.Μέσω της προτεινόμενης ΟΧΕ επιδιώκεται η άμβλυνση της εν λόγω αναπτυξιακής απόκλισης. Χάρτης: Μέσο φορολογούμενο εισόδημα Περιφέρειας Ιονίων Νήσων (2012)

Πηγή: ΚΕΠΥΟ, Ιδία επεξεργασία

Σελίδα 36 από 48

Χάρτης: Συσχέτιση μέσου φορολογούμενου εισοδήματος με το όριο φτώχειας για το έτος 2012 για την Περιφέρεια Ιονίων Νήσων

Πηγή: ΚΕΠΥΟ, Ιδία επεξεργασία Χάρτης: Εγγεγραμμένη ανεργία (ΟΑΕΔ 2016) Δήμων Περιφέρειας Ιονίων Νήσων

Σελίδα 37 από 48

Πηγή: ΟΑΕΔ, Ιδία επεξεργασία

Κριτήριο Α.3 Περιοχές υποβαθμισμένου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, αλλαγών χρήσεων γης, αστικής διάχυσης. Κριτήριο Α.4 Περιοχές αστικής ή βιομηχανικής ρύπανσης, προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή. Κριτήριο Α.5 Περιοχές περιβαλλοντικής υποβάθμισης, έλλειψης ή υποβάθμισης πρασίνου και ελεύθερων χώρων για τους πολίτες (κοινόχρηστοι και κοινωφελείς). Στην παράκτια ζώνη της περιοχής αναφοράς παρατηρείται μια έντονη αστική διάχυση με διάσπαρτη δόμηση και έλλειψη ελεύθερων ανοιχτών κοινόχρηστων χώρων. Επίσης, παρατηρούνται πιέσεις για οργάνωση των χρήσεων γης και ειδικότερα έντονες πιέσεις μεταξύ οικιστικής και τουριστικής λειτουργίας. Ιδιαίτερα έντονες είναι οι πιέσεις στον παράκτιο και στον περιαστικό χώρο. Ωστόσο, σημειώνεται ότι η κατακόρυφη ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου έχει οδηγήσει σε σημαντικά προβλήματα περιβαλλοντικών επιπτώσεων, όπως αυθαίρετης δόμησης και διαφοροποίησης των χρήσεων γης, εγκατάλειψης της καλλιεργήσιμης γης και της γεωργίας, εξάρτιση από μια πηγή εισοδήματος και εποχικότητα απασχόλησης (η δραστηριότητα εντείνεται την περίοδο Ιουνίου- Αυγούστου). Γίνεται φανερό ότι η τουριστική δραστηριότητα στην περιοχή, είναι αρκετά ανεπτυγμένη και στα πλαίσια της περαιτέρω ανάπτυξής της θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην διασφάλιση της ποιότητας του περιβάλλοντος. Παράλληλα, η συνεχής αύξηση των Σελίδα 38 από 48

τουριστών στην περιοχή αυξάνει τις απαιτήσεις για σύγχρονες και αποτελεσματικές περιβαλλοντικές υποδομές και τεχνολογίες, ειδικά για τη διαχείριση των λυμάτων και των στερεών αποβλήτων. Επιπροσθέτως, παρουσιάζονται ζητήματα ύδρευσης σε συγκεκριμένες περιοχές του Δήμου και πιέσεις κατά την θερινή περίοδο. Οι προστατευόμενες περιοχές που αναφέρονται σε παραπάνω ενότητα χρήζουν κατάλληλων ενεργειών ειδικής προστασίας. Κριτήριο Α.7 Περιοχές αποβιομηχάνισης, εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών/ βιοτεχνικών ζωνών, στο κέντρο ή στις παρυφές των πόλεων, εξαφάνισης παραγωγικών τομέων και δραστηριοτήτων, ή σε αυτές που φιλοξενούν φθίνουσες οικονομικές δραστηριότητες. Ο δευτερογενής τομέας στο σύνολο της περιοχής παρουσιάζει διαχρονικά ιδιαίτερα χαμηλή δυναμική, αποτελώντας συμπληρωματικό τομέα οικονομικής δραστηριότητας για την περιοχή. Μάλιστα την περίοδο 2009-2015 σημειώθηκε σημαντική πτώση του αριθμού των επιχειρήσεων των κλάδων της μεταποίησης και των κατασκευών. Φθίνουσα πορεία εμφανίζει,επίσης, ο πρωτογενής τομέας της περιοχής του Δήμου, ο οποίος αντιμετωπίζει μειωμένη ανταγωνιστικότητακαι παραγόμενα εισοδήματα, με αποτέλεσμα τη φυγή απασχολούμενων και την μετακίνησή τους προς τον τριτογενή τομέα και τον τουρισμό. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το ποσοστό απασχόλησης στον τομέα το 2001 ανερχόταν στο 20,8%, σημειώνοντας σημαντική μείωση τα επόμενα χρόνια καθώς το 2011 το αντίστοιχο ποσοστό ανήλθε στο 9,8%. Επίσης,το μέσο φορολογούμενο εισόδημά των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα (Γεωργοί-Κτηνοτρόφοι-Αλιείς-Εκμεταλλευτές Δασών)ανερχόταν το 2009 στα 8.934 ευρώ σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΠΥΟ, επίπεδο το οποίο κρίνεται ιδιαίτερα χαμηλό λαμβανομένων υπόψη των δυνατοτήτων. Παρά το γεγονός, ότι το μέσο φορολογούμενο εισόδημα της επαγγελματικής ομάδας σημείωσε διαχρονική αύξηση της τάξης του 22,2%για την περίοδο2003-2009, τα τελευταία χρόνια σημειώνεται σημαντική συμπίεση του παραγόμενου εισοδήματος. Άλλα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η τοπική οικονομία είναι ο μικρός πολυτεμαχισμένος αγροτικός κλήρος, η γήρανση και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο του αγροτικού πληθυσμού, η μειωμένη ανταγωνιστικότητα των τοπικά παραγόμενων προϊόντων, το χαμηλό ποσοστό αρδευόμενων εκτάσεων κλπ. Η οικονομική ύφεση των τελευταίων ετών έχει σαφώς επηρεάσει και τη δραστηριότητα των ενεργών επιχειρήσεων της περιοχής, οι οποίες αντιμετωπίζουν εντεινόμενες τάσεις εποχικότητας της δραστηριότητάς τους και ολοένα Σελίδα 39 από 48

αυξανόμενης εξάρτησης από τον τουρισμό.Σύμφωνα με τα στοιχεία του Επιμελητηρίου Λευκάδας ο αριθμός των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν στην περιοχή το 2012 ανερχόταν στις 3.503, εκ των οποίων 210 (6%) ήταν μεταποιητικές, 1.009 (28,8%) εμπορικές και 1.025 (29,3%) τουριστικές, με τις υπόλοιπες 1.259 (35,9%) να ανήκουν στις λοιπές υπηρεσίες. Συμπερασματικά, μετά την έναρξη της κρίσης έλαβε χώρα σημαντική μείωση της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή αναφοράς. Επίσης σημαντική φθίνουσα τάση εμφανίζει ο πρωτογενής τομέας, όπου η περιοχή διαθέτει συγκριτικό πλεονέκτημα και χρήζει παραγωγικής αναδιάταξης. Κριτήριο Α.8 Περιοχές όπου παρατηρούνται ελλείψεις κοινωνικών υποδομών, καθώς και δομών / υπηρεσιών, περιοχές συγκέντρωσης μειονεκτικών κοινωνικών ομάδων και φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού. Η εξυπηρέτηση των αναγκών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας των πολιτών του Δήμου και πιο συγκεκριμένα των απομακρυσμένων οικισμών γίνεται από το Κέντρο Υγείας της Βασιλικής και 10 Περιφερειακά Ιατρεία (Καρυάς, Σύβρου, Αγ.Πέτρου, Λαζαράτα, Εξάνθειας, Νικιάνας, Βλυχού, Καλάμου και Καστού), τα οποία είναι στελεχωμένα με συνολικά 20 άτομα προσωπικού (13 ιατρούς και 7 νοσηλευτές). Σε αυτό το σημείο σημειώνεται ότι το Κέντρο Υγείας Βασιλικής υπολογίζεται ότι εξυπηρετεί περί τους 20.000 ασθενείς ετησίως. Στα 10 ΠΙ υπάρχει γιατρός, σε 6 από αυτά δεν υπάρχει νοσηλευτικό προσωπικό. Επίσης σημειώνεται ότι στα ΠΙ των μικρών νησιών του Δήμου (Κάλαμος και Καστός) η χρονοαπόσταση με τη Λευκάδα κρίνεται κρίσιμη για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την ενίσχυση και συμπλήρωση των συγκεκριμένων ΠΙ. Συμπληρωματικά, στην πόλη της Λευκάδας προσφέρουν τις υπηρεσίες τους ιδιώτες γιατροί καθώς και μικρός αριθμός ιδιωτικών διαγνωστικώνκέντρων. Σε γενικές γραμμές, η κάλυψη των αναγκών είναι ικανοποιητική. Ωστόσο, σημειώνονται επιμέρους ελλείψεις εξοπλισμού και υποδομής, ενώ κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντική η υποστήριξη της συνέχισης της λειτουργίας του συνόλου των υποδομών υγείας του Δήμου. Πίνακας: Αποτύπωση κατάστασης Περιφερειακών Ιατρείων Δήμου Λευκάδας Ονομασία

Καρυάς Σύβρου Αγ.Πέτρου Λαζαράτα Εξάνθειας

Χρόνος πρόσβασης στο κοντινότερο Κέντρο Υγείας ή Νοσοκομείο 20’ 20’ 20’ 20’ 15’ Σελίδα 40 από 48

Αριθμός Προσωπικού Ιατρικό Νοσηλευτικό 1 1 1 1 1

2 0 0 2 0

Νικιάνας Βλυχού Καλάμου Καστού

15’ 20’ 75’ 125’ Σύνολο Προσωπικού

1 2 1 1 13

1 2 0 0 7

Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Λευκάδας

Όσον αφορά τις εκπαιδευτικές υποδομές της περιοχής του Δήμου, οι ανάγκες πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης του Δήμου Λευκάδας καλύπτονται από 20 νηπιαγωγεία και 12 δημοτικά σχολεία, τα μισά εκ των οποίων βρίσκονται στην πόλη της Λευκάδας. Αντίστοιχα στο επίπεδο της δευτεροβάθμιας και επαγγελματικής εκπαίδευσης λειτουργούν 6 Γυμνάσια (ένα εκ των οποίων είναι Μουσικό Γυμνάσιο), 3 Λύκεια, 2 Λυκειακές τάξεις (η μια Μουσική), 1 ΕΠΑΛ και 1 ΕΠΑΣ. Ο αριθμός των μαθητών του συγκειμένου επιπέδου είναι περίπου 1.400, ενώ ο συνολικός αριθμός των καθηγητών των Γυμνασίων και Λυκείων της περιοχής είναι 270. Στο Δήμο οι υποδομές εκπαίδευσης κρίνονται σε γενικές γραμμές επαρκείς. Ωστόσο σημειώνεται ότι υφίσταται ζήτημα με τις μετακινήσεις των μαθητών ιδιαίτερα κατά τη χειμερινή περίοδο, ενώ μετά το πέρας του σχολικού ωραρίου δεν υπάρχουν δρομολόγια σύνδεσης (παρά μόνο με τα ιδιωτικά οχήματα), γεγονός που καθιστά τη διοργάνωση εξωσχολικών δραστηριοτήτων ιδιαίτερα δυσχερή.

Πίνακας: Εκπαιδευτικές υποδομές Δήμου Λευκάδας Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Νηπιαγωγεία

ΔΚ/ΤΚ Αγ.Πέτρος Βασιλική Βλυχό Κάλαμος Καρυά Λευκάδα Λυγιά Νικιάνα Νυδρί Σύβρος Σφακιώτες Μαραντοχώρι Σύνολο

1 1 1 1 1 8 1 1 2 1 1 1 20

ΔΚ/ΤΚ

Γυμνάσια

Βασιλική Καρυά Λευκαδα Νυδρί Σύνολο

1 1 3 1 6

Δημοτικά Σχολεία 0 1 0 1 0 5 1 0 1 1 1 1 12

Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Λύκεια Λυκειακές Τάξεις 0 1 1 0 2 1 1 0 4 2

Πηγή: Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Δήμου Λευκάδας

Σελίδα 41 από 48

ΕΠΑΛ

ΕΠΑΣ

0 0 1 0 1

Σε γενικές γραμμές η εξυπηρέτηση των κατοίκων από τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης κρίνεται ικανοποιητική. Ωστόσο παρατηρούνται κατά τόπους ελλείψεις και δυσχέρειες, οι οποίες ωστόσο κρίνονται αντιμετωπίσιμες με την προώθηση κατάλληλων ενεργειών. Κριτήριο Α.9 Περιοχές ιδιαίτερου πολιτισμικού χαρακτήρα. Η περιοχή μελέτης είναι ιδιαίτερα γνωστή, καθότι παρουσιάζει σημαντική ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά, με την ύπαρξη ενός σημαντικού αριθμού μνημείων και αρχαιολογικών χώρων που συμπληρώνονται με σύγχρονες υποδομές πολιτισμού, συνθέτοντας ένα ολοκληρωμένο δίκτυο πολιτισμού. Το πολιτιστικό απόθεμα της περιοχής μελέτης αντανακλά την πνευματικότητα του τόπου, τη δυναμικότητα της κοινωνίας, της οικονομίας και της παραγωγής της περιοχής και αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ιστορίας του τόπου και των ανθρώπων του, της φυσιογνωμίας και της ταυτότητας του.Μεταξύ των πολιτιστικών πόρων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος περιλαμβάνονται το κάστρο της Αγίας Μαύρας, ο αρχαιολογικός χώρος Νήρικος και το Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκάδας. Εκτός αυτών στην περιοχή συναντάται πλήθος και άλλων αρχαιολογικών χώρων, αλλά και εκκλησιών, μουσείων, βιβλιοθηκών, νερόμυλων κλπ. Ο παρακάτω πίνακας παραθέτει ενδεικτικά ορισμένα κηρυγμένα μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους της περιοχής του Δήμου Λευκάδας.

Σελίδα 42 από 48

Πίνακας: Αποσπασματικός κατάλογος κηρυγμένων μνημείων και αρχαιολογικών χώρων Δήμου Λευκάδας Α/Α

Ονομασία Μνημείου

Δήμος

Τύπος Κήρυξης

Είδος μνημείου

"Μπρούζι" ή "Σπίτι του Τούρκου" ή "Σπίτι των Φλογαϊτών" Νερόμυλος, ιδ. Δημ. Κακαβούλη

Μαραντοχωρίου

Αρχαίο Μνημείο

Απολλωνίων

Σύβρου

Νεώτερο Μνημείο

Αμυντικά Συγκροτήματα, Πύργοι Αγροτική Οικονομία, Μύλοι

Λευκάδας

Ελλομένων

Βλυχού

Αρχαιολογικός Χώρος

Φυσικοί Χώροι, Αρχαιολογικές Θέσεις

Αρχαιολογικός χώρος στην πεδιάδα Νυδρίου, τους πρόποδες τους όρους Σκάρος και ως τη θέση "Μαγεμένος" Λείψανα οικοδομήματος

Λευκάδας

Ελλομένων

Βαυκερής

Κολώνιο

Αρχαιολογικός Χώρος

Αρχαιολογικές Θέσεις

Λευκάδας

Ελλομένων

Νυδρίου

Στενό

Οικιστικά Σύνολα

Έπαυλη Αριστοτέλους Βαλαωρίτου

Λευκάδας

Ελλομένων

Νεοχωρίου

Μαδουρή

Αρχαίο Μνημείο Νεώτερο Μνημείο

Νησίς Μαδουρή

Λευκάδας

Ελλομένων

Νεοχωρίου

Δυτικά του Νυδρίου

Ιστορικός Τόπος

Φρούριο Καλάμου

Λευκάδας

Καλάμου

Βρίσκεται κοντά στον οικισμό Επισκοπής

Αποδέσμευση θαλάσσιας περιοχής στη νήσο Κάλαμος, νότια του όρμου Βαθύ Λιμιόνι Λευκάδος Συγκρότημα αλωνιών και πηγαδιών (συγκρότημα "Βόλτων") Νερόμυλος στη θέση

Λευκάδας

Καλάμου

Αρχαιολογικός Χώρος, αρχαίο μνημείο Αποδέσμευση θαλάσσιας περιοχής

Φυσικοί Χώροι, Ιστορικοί Τόποι Αμυντικά Συγκροτήματα, Κάστρα / Φρούρια Ενάλιοι Χώροι, Ενάλιοι Χώροι

Λευκάδας

Καρυάς

Εγκλουβής

Άγιος Δονάτος

Νεώτερο Μνημείο

Συστήματα Ύδρευσης. Αγροτική Οικονομία

Νεοελληνική

Λευκάδας

Καρυάς

Εγκλουβής

Σκούπα

Νεώτερο

Αγροτική Οικονομία,

Νεοελληνική

Οικισμός

Λευκάδας

Δημοτική Ενότητα Απολλωνίων

Λευκάδας

Περιοχή Νυδρίου Βλυχού

Θέση

Σελίδα 43 από 48

Αστικά κτίρια

Χρονική περίοδος Βυζαντινή/Με ταβυζαντινή

Φορέας Προστασίας 22η ΕΒΑ

Νεοελληνική

ΥΝΜΤΕ Ιονίων Νήσων ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ

Χαλκοκρατία Μέση, Ελληνιστική Προϊστορική, Αρχαιοελληνι κή, Ρωμαϊκή

ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ

Βυζαντινή/Με ταβυζαντινή Νεοελληνική

22η ΕΒΑ

Βυζαντινή/Με ταβυζαντινή

22η ΕΒΑ

ΥΝΜΤΕ Ιονίων Νήσων ΥΠΠΟ

ΕΕΑ

ΥΝΜΤΕ Ιονίων Νήσων ΥΝΜΤΕ

"Σκούπα" 12

Μνημείο

Μύλοι

Αρχαιολογικός Χώρος

Αρχαιολογικές Θέσεις

Παλαιολιθική

Αρχαίο Μνημείο Αρχαιολογικός Χώρος

Αγροτική Οικονομία, Μύλοι Αρχαιολογικές Θέσεις

Βυζαντινή/Με ταβυζαντινή Παλαιολιθική

22η ΕΒΑ

Αρχαιολογικός Χώρος

Αρχαιολογικές Θέσεις, Οικιστικά Σύνολα Εγκαταστάσεις Υποδομής/Παραγωγή ς Ιστορικοί Τόποι, Αρχαιολογικές Θέσεις Αμυντικά Συγκροτήματα, Ιστορικοί Τόποι, Κάστρα / Φρούρια, Αμυντικά Συγκροτήματα

Αρχαίκη, Κλασσική, Ελληνιστική Βυζαντινή/Με ταβυζαντινή

ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ

Αρχαιότητα

ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ

Ενετοκρατία

22η ΕΒΑ

Λευκάδας

Γύρα

Λευκάδας

Λευκάτα

Λευκάδας

Τσεχλιμπού

Αρχαιολογικός χώρος της θέσης δυτικά της περιοχής Νηρά, στη Νήσο Λευκάδα Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Πέντε Ανεμόμυλοι στη Γύρα Αρχαιολογικός χώρος της χερσονήσου του Λευκάτα, στη Νήσο Λευκάδα Περιφέρειας Ιονίων Νήσων. Αρχαία Λευκάδα. Καθορισμός Ζωνών Προστασίας Α και Β. Αλυκές Αλεξάνδρου

Λευκάδας

Αλεξάνδρου

Αρχαίο Μνημείο

Πόλη της Λευκάδα

Λευκάδας

Ιστορικός Τόπος

Το φρούριο της Αγίας Μαύρας στη Λευκάδα.

Λευκάδας

Αρχαιολογικός χώρος, αρχαίο μνημείο, ιστορικός τόπος

13 14

Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού

Σελίδα 44 από 48

Ιονίων Νήσων ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ

ΛΣΤ΄ ΕΠΚΑ

22η ΕΒΑ

Από τα παράπνω συμπεραίνεται ότι η περιοχή του Δήμου Λευκάδας αποτελεί τόπο με ιδιαίτερη πολιτιστική κληρονομιά, η προστασία και ανάδειξη της οποίας δύναται να συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη του τουρισμού και ειδικότερα του πολιτιστικού τουρισμού. Κριτήριο Α.10 Περιοχές που χαρακτηρίζονται από προβλήματα οργανικής σύνδεσης, προσβασιμότητας και εξυπηρέτησης των παραγωγικών δραστηριοτήτων και του τοπικού πληθυσμού, του περιαστικού ή ευρύτερου αγροτικού χώρου. Η περιοχή του Δήμου, λόγω της νησιωτικότητας, της ύπαρξης 3 νησιών, του μεγάλου αριθμού οικισμών, των ορεινών όγκων και άλλων χωρικών ασυνεχειών (π.χ. φαράγγια, ρέματα), αλλά και λόγω της ραγδαίας οικιστικής και τουριστικής ανάπτυξης εμφανίζει προβλήματα οργανικής σύνδεσης, προσβασιμότητας και «βίαιης» διείσδυσης του αστικού στον αγροτικό χώρο, ενώ ταυτόχρονα ο παράκτιος χώρος του Δήμου αντιμετωπίζει εστιασμένες πιέσεις από την έλλειψη ή περιορισμό της πρόσβασης στην ακτή και το χαμηλό βαθμό/ ποιότητα κοινοχρήστων χώρων και οργανωμένου δημοσίου χώρου. Παράλληλα, πρέπει να αναφερθεί, ότι η υψηλή ζήτηση κατανάλωσης προϊόντων στην περιοχή λόγω της αυξημένης τουριστικής δραστηριότητας και της λειτουργίας ξενοδοχειακών μονάδων δεν καλύπτεται από τα τοπικά παραγόμενα προϊόντα. Οι μονάδες της περιοχής αναγκάζονται να τροφοδοτούνται από άλλες περιοχές, αρκετές φορές με εισαγωγή προϊόντων, και σε αυτό το σημείο κρίνεται ιδιαίτερα κρίσιμη η επίτευξη μόνιμης συνεργασίας τροφοδότησης και κάλυψης της επιπλέον ζήτησης από τους παραγωγούς του Δήμου, στο πλαίσιο αμοιβαίας επωφελούς συνεργασίας, αλλά και παροχής ενός ολοκληρωμένου ποιοτικού τουριστικού πακέτου. Οι αδυναμίες ποιοτικής λειτουργικής σύνδεσης, σε συνδυασμό από την ανύπαρκτη ή μέτρια οργανωμένη σύνδεση του πρωτογενή με τον τριτογενή τομέα, δημιουργούν συνθήκες πίεσης και μείωσης της προστιθέμενης αξίας στο τοπικό ΑΕΠ. Συμπερασματικά, η χωρική ενότητα Δήμου Λευκάδας εντάσσεται στα κριτήρια επιλεξιμότητας για υλοποίηση σχεδίου ΟΧΕ της Εγκυκλίου Σχεδιασμού, Υλοποίησης και Παρακολούθησης των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων, ως Εργαλείων Ολοκληρωμένης Χωρικής Ανάπτυξης.

Σελίδα 45 από 48

5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ

Με βάση την ανωτέρω συνοπτική παράθεση της συνάφειας της σχεδιαζόμενης στρατηγικής για την Ολοκληρωμένη Χωρική Ανάπτυξη της περιοχής του Δήμου Λευκάδας, η εφαρμογή μιας ΟΧΕ θα συμβάλλει ουσιαστικά και καθοριστικά στην Αναπτυξιακή Στρατηγική της ΠΙΝ για την Προγραμματική Περίοδο 2014-2020, καθώς και στην επίτευξη των στόχων και δεικτών της στρατηγικής RIS3 και, συνεπώς, βάσιμα και τεκμηριωμένα θα διεκδικήσει την έγκριση και υλοποίησή της. Όπως τεκμηριώνεται στα ανωτέρω, έστω και συνοπτικά, η λειτουργική υποπεριφερειακή ενότητα Δήμου Λευκάδας καλύπτει πλήρως τα περισσότερα κριτήρια που έχουν τεθεί σε συνέχεια της σχετικής Εγκυκλίου (ΑΠ 81168/ΕΥΣΣΑ1796/30-7-2015) του Υπ. Οικονομία-Ανάπτυξης και Τουρισμού, μεμονωμένα και συνδυαστικά. Ο βαθμός εκπλήρωσης αποτυπώνεται στον πίνακα που ακολουθεί. Πίνακας: Συνοπτική παρουσίαση κριτηρίων επιλεξιμότητας και βαθμός εκπλήρωσης από την υπο-περιφερειακή ενότητα Δήμου Λευκάδας

ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ ΧΩΡΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ Ο.Χ.Ε.

Α.1

Α.2

Α.3

Βαθμός εκπλήρωσης ΟΧΕ ΛΕΥΚΑΔΑΣ

Υψηλός (οι αναπτυξιακοί και κοινωνικοί δείκτες τεκμηριώνουν ότι η περιοχή παρέμβασης αντιμετωπίζει προβλήματα Περιοχές με ιδιαίτερα οξυμένα οικονομικά κοινωνικής συνοχής και και κοινωνικά προβλήματα στα οποία έχει αστικής/περιβαλλοντικής συμβάλλει η οικονομική κρίση υποβάθμισης που προϋπήρχαν της υφιστάμενης περιόδου έξαρσης της δημοσιονομικής κρίσης της χώρας και τείνουν να ενταθούν τα τελευταία 6 χρόνια) Περιοχές αυξημένης ανεργίας, χαμηλού εισοδήματος των κατοίκων, αστικής Μεσαίος φτώχειας Περιοχές υποβαθμισμένου φυσικού και δομημένου περιβάλλοντος, αλλαγών Υψηλός χρήσεων γης, αστικής διάχυσης Σελίδα 46 από 48

Α.4

Α.5

Α.6

Α.7

Α.8

Α.9

Α.10

Περιοχές αστικής ή βιομηχανικής ρύπανσης, προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή Περιοχές περιβαλλοντικής υποβάθμισης, έλλειψης ή υποβάθμισης πρασίνου και ελεύθερων χώρων για τους πολίτες (κοινόχρηστοι και κοινωφελείς) Περιοχές που παρατηρούνται ελλείψεις βασικών υποδομών καθώς και υποδομών/υπηρεσιών που διευκολύνουν την κινητικότητα και την ένταξη στις λειτουργίες της περιοχής των ατόμων με ειδικές ανάγκες Περιοχές αποβιομηχάνισης, εγκαταλελειμμένων βιομηχανικών/ βιοτεχνικών ζωνών στο κέντρο ή τις παρυφές των πόλεων, εξαφάνισης παραγωγικών τομέων και δραστηριοτήτων ή που φιλοξενούν φθίνουσες οικονομικές δραστηριότητες Περιοχές που παρατηρούνται ελλείψεις κοινωνικών υποδομών καθώς και δομών/υπηρεσιών, περιοχές συγκέντρωσης μειονεκτικών κοινωνικών ομάδων και φαινομένων κοινωνικού αποκλεισμού Περιοχές ιδιαίτερου πολιτισμικού χαρακτήρα Περιοχές που χαρακτηρίζονται από προβλήματα οργανικής σύνδεσης, προσβασιμότητας και εξυπηρέτησης των παραγωγικών δραστηριοτήτων και του τοπικού πληθυσμού, του περιαστικού ή ευρύτερου αγροτικού χώρου

Μεσαίος Μεσαίος και υψηλός σε εστιασμένες χωρικές (αστικές) υποενότητες του χώρου, κυρίως στον παράκτιο χώρο

Υψηλός

Μεσαίος και κατά περίπτωση υψηλός στις περιοχές αστικής διάχυσης/ αστικοποίησης λειτουργικών ζωνών

Μεσαίος

Υψηλός

Από όλα τα παραπάνω, καθίσταται σαφές ότι, η υποπεριφερειακή ενότητα Δήμου Λευκάδας, ως ενιαία διακριτή περιοχή, καλύπτει όλες τις προϋποθέσεις και όλα τα κριτήρια για την εφαρμογή σχεδίου ΟΧΕ. Εναπόκειται, επομένως, στις αρχές της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης αλλά και των επιτελικών μονάδων των εμπλεκομένων Υπουργείων που διαχειρίζονται πολιτικές ή Σελίδα 47 από 48

πόρους για αναγκαία έργα και παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν στην περιοχή και ορίζονται από την Κοινοτική νομοθεσία, το Ελληνικό θεσμικό πλαίσιο χωρικού σχεδιασμού και τις υπαρκτές κοινωνικο-πολιτικές ανάγκες, στο πλαίσιο της εκπόνησης του Εγγράφου Εξειδίκευσης, να προσδιορίσει το πλαίσιο της διαδικασίας συμμετοχής της περιοχής του Δήμου Λευκάδας, στην Περιφερειακή Στρατηγική της Ολοκληρωμένης Εδαφικής Ανάπτυξης, μέσω του εργαλείου της ΟΧΕ, με δεδομένο προϋπολογισμό και επενδυτικές προτεραιότητες που καλύπτουν τις ανάγκες του τοπικού αναπτυξιακού και χωροταξικού σχεδιασμού της ΠΙΝ.

Σελίδα 48 από 48