Varlık felsefesi sunu by Fedai Ceviren

TEMEL SORULAR

(1998 - ÖYS) Aşağıdakilerden hangisi varlık felsefesinde ele alınan sorulardan biri değildir? a)Var olan tanımlanabilir mi? b)Maddenin temelini ne oluşturur? c)Evren sonlu mudur? d)Vicdan güvenilir bir yol gösterici midir? e)Evrende nasıl bir düzen vardır?

[Paul Auster]

Fark, birileri farklı olmaya çalışırken, kendin olmaktır hayatta. Bil ki seçici olmamak, geçici olmaya mahkum kalmaktır aslında…

Geride bıraktıklarım hesap sormaya kalkmasın. 'Farkınızda olduğum için varoldunuz, Vazgeçtiğim için artık yoksunuz'. [Paul Auster]

VARLIK FELSEFESİ (ONTOLOJİ) TEMEL KAVRAMLAR: Metafizik:Olgusal olmayan,doğa ötesi konuları inceleyen felsefe disiplinidir. Arkhe:İlk neden,ilk varlık İdeal Varlık:İnsan bilincine bağlı olarak var olanlar. İdea’da (zihinde, düşünsel) olarak var olanlar. Matematik ,mantık zihnin ürünü müdür? Gerçek Varlık(Reel varlık) insan bilincinin dışında ondan bağımsız olarak var olanlardır. . Örneğin, ağaç, kalem, ev gibi nesneler insan Bu tür (gerçek) varlıklar zamana ve mekana bağlı olarak değişir, gelişir ve yok olabilirler. İdea:Platon’da duyularla algılanmayan Dualizm(ikicilik)Birbirine indirgenemeyen iki karşıt ilkenin varlığı

ONTOLOJÄ°:

Metafizik tarihsel gelişim sürecinde varlığa, bilgiye, insana;Tanrı ve ruh gibi doğa üstü kavramlarla yaklaşmış duyu organlarının kavradığı nesnel gerçekliği dışlamıştır. (

(1990 - ÖYS)

İnsan aklı öyle sorular tarafından rahatsız edilmektedir ki akıl onları ne çözebiliyor, ne de yadsıyabiliyor...sözü edilen problemlere örnek olarak bilginin,evrenin,devletin,hak ve adaletin kaynağını araştıran problemler gösterilebilir.Bilim bu problemlere bir varsayımdan hareket ederek yaklaşabilir.Fakat varsayımdan hareket etmek problemi çözmek demek değildir. Bu tür problemlerle hangi felsefi disiplin ilgilenir? a)Metafizik b)Etik(ahlak felsefesi) c)Felsefi antropoloji d)Epistomoloji e)Doğa felsefesi

(1994 - ÖYS) Aşağıdakilerden hangisi metafizik bilginin özelliklerinden biri değildir? a)Bilimin sunduğu bilgilerin sınırı içinde kalması b)Soyut kavramlara dayanması c)Evreni bir bütün halinde ele alan açıklamalara dayanması d)Mantık ilkelerine uygun olması e)Çözülmemiş sorunlarla ilgili olması

(2007 - ÖSS)

Immanuel Kant "Gelecekte Bilim Olarak Ortaya Çıkabilecek Her Metafiziğe Önsöz" adlı yapıtında,metafiziği uğraşmaya değer bulan herkesi "Acaba metafizik gibi bir şey hiç olanaklı mıdır?"sorusunu sormasının zorunlu olduğuna ikna etmeyi amaçladığını söyler."Eğer metafizik bir bilimse,nasıl oluyor da diğer bilimler gibi genel ve sürekli onay kazanmıyor?Yok değilse,nasıl oluyor da bilim kisvesi altında,durmadan böbürlenerek insanın anlama yetisini oyalıyor?Ayrıca diğer bilimler ilerlediği halde o hep aynı yerde dönüp duruyor."diye devam eder. Parçaya göre,Kant'ın metafiziğe yaklaşımının aşağıdakilerden hangisi olduğu söylenebilir? a)Bilimle eş değer görme b)Reddetme c)Sorgusuz sualsiz benimseme d)Eleştirel olma e)Sistemli olmasını sağlama

Küçük Prens’i Okudunuz mu? Eğer büyüklere, “Güzel bir ev gördüm, kırmızı tuğlalı; pencerelerinden sardunyalar sarkıyor, damında ise kumrular var,” derseniz, nasıl bir evden sözetmekte olduğunuzu bir türlü anlayamazlar. Ne zaman ki onlara, “yüz milyonluk bir ev gördüm.” Dersiniz, işte o zaman size, “Oo, ne kadar güzel bir evmiş!” derler gözlerini koca koca açıp. “Eğer büyüklere ,birisi bir koyun istiyorsa, bu onun varlığının kanıtıdır,” derseniz size inanmazlar dalga, geçerler. Ama onlara, “Küçük prensin geldiği gezegenin adı Asteroid B-612’dir,” derseniz, işte o zaman size inanıverirler ve sıkıcı sorular sormazlar.” Küçük Prens /Antoine de Saint Exupéry / Çev: F.Erdoğan / Mavibulut yay.

(2004-ÖSS)

Varlıklar, sizin onlar karşısında duruşlarınıza göre gösteriyorlar kendilerini. Önümdeki bir demet gül, ona bir botanik uzmanı olarak yaklaştığımda kendini botanik biliminin kavramlarıyla sunar. Bir teorik fizikçi olarak atomlardan, fotonlardan, kuarklardan oluşan bir madde olarak verir kendini. Öte yandan, bir ressam ya da bir şairsem ne denli farklı “yüzleriyle” sunacaktır kendini. Bu parçadan aşağıdaki yargıların hangisine ulaşılabilir? A) Her varlık kendini diğer varlıklardan farklı gösterir. B) Doğru bilgi, varlığı yansıtan bilgidir. C) Bilimler, varlığın özünü anlamamızı kolaylaştırır. D) Varlığın algılanışı, algılayana bağlıdır. E) Kişisel tutumlar varlığın özünü değiştirir.

Milet felsefe okulu düşünürlerinden , -Thales yeryüzü ve gökyüzü her şeyin ‘su’dan dan türediğini

-Anaksimandros doğada varolanların Apeirondan meydana geldiğini

-Anaksimenes var olan her şeyin sıcak nefes adını verdiği havadan oluştuğunu ileri sürmüştür. Bu görüşler,Milet felsefe okulunda aşağıdaki sorulardan hangisine yanıt arandığını gösterir? a)Evren değişebilir mi? b)Bilgimiz ne ile başlar? c)İnsan,aklıyla evreni kavrayabilir mi? d)Sonsuz olan nedir? (1991 - ÖYS) e)Evrenin ilk ögesi nedir?

İnsanoğluönceleri,doğadaolup bitenlerin kendinden daha güçlü olduğuna inandığı bazı varlıklardan kaynaklandığını düşünmüş,bu varlıkların yardımını sağlamak için büyüye başvurmuşlardır.Daha sonra doğada olup bitenlerin kaynakları olarak Thales suyu,

Anaksimenes

Herakletios

havayı,

ateşi göstermiştir.

Buna göre,doğada olup bitenleri açıklamada Thales,Anaksimenes ve Herakleitos un yaklaşımını öncekilerden ayıran temel fark hangisidir? a)Gözlem ve deney sonuçlarından yararlanma b)Doğadaki varlık ve olaylara anlam verme c)Olup bitenleri birden çok nedene bağlama (1994 - ÖYS) d)Doğada olup bitenleri doğal güçlerle açıklama e)Düşünmede sonuçtan çok sürece önem verme

Thales'e göre evrendeki herşey tek bir ana maddeden türemiştir.Anaksimenes ve Anaksimandros,Thales'in bu görüşünü paylaşmakla birlikte,ana maddenin niteliği konusunda onunkinden çok farklı görüşler ortaya atmışlardır.Burada asıl önemli olan,Anaksimenes ve Anaksimandros'un Thales'in savını herhangibir otoriteye ters düştüğü gerekçesiyle reddetmek yerine,mantık ve deneyimlere aykırı olduğunu göstererek çürütmeye çalışmalarıdır. Bu tavır o dönem için çok yenidir.Çünkü o güne kadar,evrenle ilgili herşey doğaüstü güçlere bağlanarak inanç konusu kabul edilmiş ve hiçbir zaman tartışılmamıştır. Bu parçaya göre,Anaksimenes ve Anaksimandros aşağıdakilerden hangisine öncülük etmişlerdir? a)Akılcı gerekçelere ve olgulara dayalı eleştiriye b)Deneysel yöntemle yapılan araştırmalara c)Bilgiye değer veren toplum düzeni arayışlarına d)Devlet otoritesine karşı çıkan görüşlere e)Meslektaşlar arasında dayanışmaya

(1999 - ÖSS)

Ontoloji açısından Varlık Ontolojik problemler:

1-Varlığın var olup olmadığı problemi:

2-Varlığın ne olduğu problemi:

1-Varlığın var olup olmadığı problemi Varlığın var olup olmadığı ilk çağlardan bugüne ontolojinin tartıştığı temel problemdir. Bu probleme genelde iki bakış açısıyla yaklaşılmıştır.

a-Nihilizm(hiçcilik) : Gorgias: Varlık yoktur.

b-Realizm (gerçekçilik): Varlık vardır. Varolan nesnel olan, duyularla algılanabilir olandır.

-ORTAÇAĞDA REALİZM: Ortaçağ filozoflarının üzerinde tartışığı bir konudur. Ortaçağın en önemli tartışması olan TÜMELLER TARTIŞMASINA verilen cevaplardan biridir Tümeller tartışması tümel kavramların gerçek birer varlık olarak varolup olmadıkları sorunudur Bu konuda üç görüş vardır: a-Realizm:Tümel kavramlar bilincin dışında vardırOrtaçağda realizm demek idealizm demektirPlaton’un idealar öğretisine bağlı olanlar savunur b-Konseptualizm(Kavramcılık)Tüme l kavramlar yalnızca düşünsel varlıklardır c-Nominalizm(Adçılık)Tümel kavramlar birbirine benzeyen varlıklara insanlar tarafından verilmiş adlardır ORTAÇAĞIN İLK DÖNEMİNDE REALİZM,12YY’DA KONSEPTUALİZM,14YY DAN SONRA NOMİNALİZMETKİN OLMUŞTUR

Lao-Tse

İlk çağda Çin’de görülen taoizmdir. Lao-Tse ‘nin kurduğu taoculuk gerçeğin tüm çeşitliliğine karşın “bir”(tao) olduğunu ve bunun adının,biçiminin, maddesinin, görüntüsünün olmadığını savunur. Aldatıcı olan dünya, varlıktan yoksundur.

a-Nihilizm(hiçcilik) : 1-Nihilizm’e göre hiçbir varlık gerçekten var değildir ve varlığı var olan olarak kabul eden görüşlere karşı çıkar. 2-Nihilizm hiçbir değer ve kural tanımayan bir görüştür ve toplumda düzeni sağlayan tüm otoriteleri reddeder. 3-Nihilizm bu biçimiyle siyasal anlamda anarşizme temel oluşturur. Temsilcileri: Gorgias, Nihilizmin ilk temsilcilerinden, ilkçağ sofist filozoflarındandır., Gorgias, ”varlık var mıdır?”sorusuna “yoktur” cevabını verir. Ona göre;”varlık yoktur.Olsa bile bilinemez.Bilinse bile bildirilemez.”

NİETZSCHE Toplumsal değer ve normları tümüyle inkar eden nihilizmin 19.yy.daki önemli temsilcisidir Güçlü insanların egemenliğinde, çoğunluktan ibaret olan ve sürü olarak nitelendirdiği insanlıkta ilerlemenin mümkün olduğunu ileri sürmüştür. Sürü kendini feda ederek üst insanı belirleyecektir. Üst insan benim diyebilen, kendi gözleriyle gördüğü gerçekliği belirleyen insan olarak görülmektedir.

Nietzsche Ağladığında Irvin D. Yalom tarafından yazılmış bir romandır

‘İçine doldurulacak çok şey olduğu zaman, günün yüzlerce cebi vardır.’

Düşünceler, duygularımızın gölgesidir;

..." Beni öldürmeyen şey, beni güçlendirir !. NİETZSCHE

ONTOLOJİ AÇISINDAN VARLIK “Varlığı "oluş" olarak kabul edenler  (Herakleitos- Ana madde ateştir. 

-Bir nehirde iki kez yıkanamazsınız. -Her şey her an değişir.Herşey akar,(Panta Rei) -Değişim karşıta doğru olur -Gece gündüze,doğum ölüme gider -Bu karşıtların savaşını meydana getirir -Karşıtların savaşı varlığı meydana getirir -Savaş her şeyin babasıdır -O halde varlık bir oluştur

-Logos (akıl)bunu düzenleyen yasadır

(1997 - ÖYS) Herakletios'a göre; - Gölge ve ışık,kötülük ve iyilik birbirinden ayrılmaz;onların doğası bir ve aynıdır. - Heran bir şeyin ölümü ya da doğumu evreni var eder ve güçlü kılar. - Tanrı,gün ve gecedir,kış ve yazdır,savaş ve barıştır,verimlilik ve kıtlıktır. Herakletios,bu örneklerle hangi kavramı açıklamaktadır? a)Evrensel dönüşüm b)Karşıtların birliği c)Paradigma d)Kaos e)Töz

VARLIĞIN NE OLDUĞU PROBLEMİ

H__________

A__________

W_ _ _ _ _ _ _ _

F _____

E______

H____

1-(M.Ö 535.475)Parmenides'in durağan ve değişmez varlığına karşı, niteliksel değişme olarak oluşun gerçekliğini öne süren Yunan filozofudur.sözü:

Doğanlar hem yaşamayı hem de ölümü kabullenirler ve arkalarında çocuklar bırakırlar; böylece ölüm yeniden doğar’ Herşey her an değişir Aynı ırmakta iki kez yıkanılmaz 2-(1861-1917) İngiliz matematikçi ve filozoftur. Mantıksal pozitivizm felsefi akımının temsilcisidir.Ona göre ,varlığın ne olduğunu anlamak için ‘doğaya yönelmek’gerekir.Doğa dinamik bir ‘oluş’tur. 3- M.Ö-427-347)Sokrates’in öğrencisidir.Var olanı iki ayrı dünyayla açıklar.’Duyalar dünyası’ve ‘İdealar dünyası’Gerçek ,mükemmel ve değişmez olan ‘idealar dünyasıdır.Akılla kavranır.İçinde bulunduğumuz görünüşler dünyası ise duyularla kavranılır.Mükemmel değildir.Gerçek olan güzel kadın değil,güzelliktir.Güzel kadın ölür ama,güzellik ölmez 4- (M.Ö.384-322) Rasyonalist filozoftur.Hocası platon’un idealar görüşüne karşıdır.’Gerçekten varolan’tek tek şeylerdir.İnsan’dır.Agaç’tır.Bilgiye ancak tümel önermelerle ulaşılabilir. 5-(870-950) İslam felsefecisidir.Aristo’nun görüşlerini İslam inancıyla uzlaştırmaya çalışmıştır.En üstün varlık ve akıl Tanrı’dır.’Erdemli Şehir’ütopik yapıttır. 6- 1770-1831)İdealist Alman filozoftur.Ona göre,Felsefi düşünme evrenin ne olduğunu kavramadır.Diyalektik yöntemle..Diyalektiğin bütün basamakları aşılmadan,gerçeğe ulaşılamaz.Diyalektik,karşıtlıkların uzlaşmasıyla ilerleyen bir düşünme ve ‘oluş’yöntemidir.Tez,antitez ve sentezdir.Eser: Tinin Fenomenolojisi

Paradigma: Bilinen kesin anlamına ve bilim felsefesindeki konumuna Kuhn ile ulaşmıştır. Bir bilim çevresine belli bir süre için egemen olan model, anlamını içerir. Kabul görülmeye öncelikle hakim olan bir düşüncenin belli bir zaman dilimi içindeki ilk örneğidir. Karşıtların birliği: Evren zıt unsurlardan meydana gelmiştir .İnen ve çıkan yol ,iyi ile kötü,güzelve çirkin,savaş ve barış birlikte vardırlar. Kozmos karşıtlıklarınsavaşının meydana getirdiği bir uyum harmonia dır Kaos Evrenin, düzene girmeden önceki karışık durumu. Kaynaklarda "kaos" sözcüğüne ilk kez, felsefe öncesi Yunanlı ozan Heseidos'ta rastlanır. Heseidos evrenin oluşumunu anlattığı eseri Thegonia'da ( Tanrıların Doğuşu) kaosu, bütün var olanların biricik kökeni olarak anlatır: "" Töz Değişen durumlara karşı kalıcı olan; kendi kendisiyle, kendi kendisinde var olan. Var oluşu için başka bir şeye ihtiyacı olmayan.

Whitehead)

-Evrende mekanik bir düzen yoktur -Evren sürekli bir oluş halindedir -Bu oluş canlı bir oluştur -Her şey birbirine bağımlıdır -Her varlık varolmak için bir diğerine muhtaçtır -Evrende iki karşıt güç bunu sağlar a-Yaratıcılık olanağı sağlayan güç b-Süreklilik olanağı sağlayan güç

Varlık İdea Olarak Kabul Eden Görüş: İdealizm :Varlık zlhlnseldir Platon(eflatun) Aristoteles Farabi Hegel

Platon,

Sokrates’in öğrencisidir. Var olanı iki ayrı dünyayla açıklar.’ Duyular dünyası İçinde bulunduğumuz görünüşler dünyasıdır. duyularla kavranır. Güvenilir değildir.Mükemmel değildir.Varlıkların yansıması burada bulunur. ‘İdealar dünyası’Gerçek ,mükemmel ve değişmez olan ‘idealar dünyasıdır.Akılla ise duyularla kavranılır.Mükemmel değildir.Gerçek olan papatya değil,papatyanın zihindeki bilgisidir.

Aristoteles

-Varlığın özü tek tek varlıkların içindedir -Bütün varlıklar madde ve formdan(Biçim) meydana gelir -Madde hava,su,toprak,ateş -Form ruhtur -Gerçek varlığı oluşturan 4 neden vardır 1-Maddesel Neden:Varlığın oluştuğu madde 2-Formel neden :Varlığa biçim veren 3-Yapıcı neden:Yapıldığı araç,Meydana getiren 4-Ereksel neden:Amaç Bir şey hem madde hem form olabilir mi?

Farabi

İslam felsefecisidir.Aristo’nun görüşlerini İslam inancıyla uzlaştırmaya çalışmıştır. En üstün varlık ve akıl Tanrı’dır.’Erdemli Şehir’ütopik yapıt -Vacib’ül Vücud=Zorunlu Varlık=Tanrı -Varolmak için başkasına muhtaç değildir -Diğer bütün varlıklar varolmak için muhtaçtır -Varlığın özü Tanrıdadır -Tanrı saf akıldır,saf iyiliktir ve bu bütün varlıkların oluş nedenidir

Hegel

İdealist Alman filozoftur. Ona göre,Felsefi düşünme evrenin ne olduğunu kavramadır.Diyalektik yöntemle. Diyalektiğin bütün basamakları aşılmadan,gerçeğe ulaşılamaz. Diyalektik,karşıtlıkların uzlaşmasıyla ilerleyen bir düşünme ve ‘oluş’yöntemidir.Tez,antitez ve sentezdir Salt düşünceyle doğruya ulaşılır -Düşünce tez-antitez-sentez diyalektik süreci ile sürekli gelişir -İdea hiçbir zaman kaybolmaz -Tüm varlıklar evrensel ideanın ürünüdür

Varlığı “MADDE" olarak kabul edenler (Materyalistler) (Demokritos,

Hobbes,

La Mettrie,

K. Marx

DEMOKRİTOS:

Evrenin ana maddesi(arkhe) ATOMDUR -Varlık atomlardan meydana gelir -Atomlar renk ve biçimdedir -Nesnenin varolması ;atomların birleşmesi,yok olması atomların ayrılmasıdır -Atomlar yok olmaz -‘Hiçbir şey yoktan var olmaz ,varolan bir şeyde yok olmaz -Mekanik materyalisttir -Mekanik materyalizm:Nesneler kendi başlarına ve değişmez özelliklere sahip varlıklardırEvren değişmeyen bu parçalardan meydana gelir

THOMAS HOBBES

HOMO HOMINI LUPUS ( İnsan insanın kurdudur) -Çıkış noktası Bacon emprizmidir -Dünya mekanik hareket kanunları tarafından yönetilen cisimler bütünüdür -İnsan ve hayvan bu bütünün parçasıdır Hobbes'a göre evrende TÖZ(cevher) olarak yalnızca madde vardır -Varlık maddedir ve madde cisimlerden ibarettir. -Cisimler ; a-Doğal Cisimler :Doğadaki tek tek nesneler b-Yapma Cisimler;Doğal cisimlerden yapılanlar c-Ahlaki Cisimler:Anlaşmalar,sözleşmelerle oluşan (devlet,ahlak,hukuk) -Devlet anlayışını anlattığı kitabının adı Leviathan’dır.

(d. 1709 - ö. 1751), . Fransız materyalist(maddeci) filozof,hekimdir. İnsanı makine olarak görür. Evrendeki bütün varlıklar ,madde ile onun hareketlerinden oluşur. Ona göre ruhta bulunan herşey bedenden geçmiştir. Ruh da bedenin bir parçasıdır. Duyumcudur. Eser;Makine insan

K.MARX (1818-1883) Alman filozoftur. Hegel felsefesinden büyük ölçüde etkilenmiş,onun diyalektik görüşünü maddeye ve topluma uygulamıştır. -Ona göre evrenin yapısı maddeseldir.(Materyalist yaklaşım.) Madde insan zihninden bağımsız bir gerçekliktir. Maddenin gelişmesi düşünceyi geliştirir.Düşünme beynin ürünüdür. Evren tez antitez ve sentez şeklinde diyalektik bir şekilde sürekli gelişir.( (Diyalektik Materyalizm) Tarihteki toplumsal ,ekonomik ,siyasal olayları da maddeci bir anlayışla açıklamıştır.(Tarihi materyalizm) Emek-değer kuramına bağlı olarak tarihin sınıf mücadelelerinin özeti olduğunu söylemiştir. (örn.Kapitalist toplum burjuva-işçi sınıfı) Ona göre insanlık tarihinin aşamaları ilkel,köleci ,feodal, kapitalist ve komünist toplumdur. Eserleri:Komünist Manifesto,Das Kapital

Felsefi görüşlerinde otobüsü bir düşünceden ibaret sayanlar,otobüsün altında ezilmemek için hızla karşı kaldırıma koşarken onun düşünceden ibaret olmadığını çok iyi anlarlar. Bu cümlede eleştirilen görüş hangisidir? a)Bilginin tek kaynağı duyumdur,duyumlardan geçmeyen bilgi düşüncede var olamaz b)Bilinebilir olan yalnızca olgudur c)Varlıkları yaratan düşüncedir,düşüncenin dışında nesnel bir dünya yoktur d)Bilgi ancak gözlem yoluyla elde edilebilir. e)Bilgi,gözlem ve düşünmenin belli bir birikimi sonunda birdenbire gerçekleşir.

-Var olan herşey maddedir. - Duyum ve düşünce insan organizmasının bir hareketidir. - Evrende hiçbir rastlantı yoktur.Herşey mekanik bir nedensellik sonucunda ortaya çıkar. Bu görüşler felsefe akımlarından hangisine aittir? -a)Pozitivizm b)İdealizm c)Materyalizm d)Emprisizm e)Rasyonalizm

(1995 - ÖYS)

" Varlığı hem "madde" hem de "düşünce" olarak kabul eden (DUALİZM-İKİCİLİK) Descartes 1596-1650) Fransız matematikçi, bilim adamı filozoftur.Rasyonalisttir. Güvenilir bilgiye ulaşmak için şüpheye başvurur(metodik kuşkuculuk) ‘Düşünüyorum o halde varım’ Evreni ,farklı niteliklere sahip iki töz oluşturur(ruh-madde) Ruhun temel niteliği,düşünmek; maddenin ki ise yer kaplamaktır.(düalizm-ikicilik) Eser: Ruhun Tutkuları

Varlığı "fenomen" olarak kabul eden E. Husserl 1859-1938)

Alman filozoftur.

Fenomenoloji’nin temsilcisidir. Ona göre “Fenomen bilincin kavradığı kadarıyla , bilinç için ve bilince göre varlıktır. Bilinç , bilginin oluşumunda nesnel olana yönelir ve nesneyle aramızda duygu,önyargı vb. bulunur.”

1-(M.Ö.535-475)Parmenides'in durağan ve değişmez varlığına karşı, niteliksel değişme olarak oluşun gerçekliğini öne süren Yunan filozofudur.sözü: Doğanlar hem yaşamayı hem de ölümü kabullenirler ve arkalarında çocuklar bırakırlar; böylece ölüm yeniden doğar’ Herşey her an değişir Aynı ırmakta iki kez yıkanılmaz 2-(1861–1947) İngiliz matematikçi ve filozoftur. Mantıksal pozitivizm felsefi akımının temsilcisidir.Ona göre ,varlığın ne olduğunu anlamak için ‘doğaya yönelmek’gerekir.Doğa dinamik bir ‘oluş’tur.3-(M.Ö-427-347)Sokrates’in öğrencisidir.Var olanı iki ayrı dünyayla açıklar.’Duyalar dünyası’ve ‘İdealar dünyası’Gerçek ,mükemmel ve değişmez olan ‘idealar dünyasıdır.Akılla kavranır.İçinde bulunduğumuz görünüşler dünyası ise duyularla kavranılır.Mükemmel değildir.Gerçek olan güzel kadın platon’un idealar değil,güzelliktir.Güzel kadın ölür ama,güzellik ölmez.4-(M.Ö.384-322) Rasyonalist filozoftur.Hocası görüşüne karşıdır.’Gerçekten varolan’tek tek şeylerdir.İnsan’dır.Agaç’tır.Bilgiye ancak tümel önermelerle ulaşılabilir.5-(870950) İslam felsefecisidir.Aristo’nun görüşlerini İslam inancıyla uzlaştırmaya çalışmıştır.En üstün varlık ve akıl Tanrı’dır.’Erdemli Şehir’ütopik yapıttır.6-1770-1831)İdealist Alman filozoftur.Ona göre,Felsefi düşünme evrenin ne olduğunu kavramadır.Diyalektik yöntemle..Diyalektiğin bütün basamakları aşılmadan,gerçeğe ulaşılamaz.Diyalektik,karşıtlıkların uzlaşmasıyla ilerleyen bir düşünme ve ‘oluş’yöntemidir.Tez,antitez ve sentezdir.Eser: Tinin Fenomenolojisi 7-(M.Ö460-370)Varlığın temelinde ‘atom’vardır.Atomlar sonsuz sayıda,kimyasal olarak aynı,şekilbüyüklükleri farklı olan ,bölünemeyen küçük parçacıklardır.Çarpışarak nesneleri oluştururlar.Evrendeki bütün eylem ve devinimler mekanik bir zorunlulukla oluşurlar.8-(1723-1789)18.yy.fransız materyalizmini sistemleştiren filozoftur.Gerçekten var olan canlı ve hareket halindeki maddedir.Madde ve ruh aynı şeylerdir.Ruh ,beynin bir niteliğidir.Eser:Doğa sistemi 9-(1709-1751) Fransız materyalist filozof,hekimdir.İnsanı makine olarak görür.Ona göre ruh;bedenin sadece bir işlevidir.Bu işlevin organı da beyindir.Duyumcudur.Eser;Makine insan 10-1818-1883) Alman filozoftur.Emek-değer kuramına bağlı olarak tarihin sınıf mücadelelerinin özeti olduğunu söylemiştir. Ona göre insanlık tarihinin aşamaları ilkel,köleci ,feodal, kapitalist ve komünist toplumdur.Eserleri:Komünist Manifesto, Das Kapital 11-( 1596-1650)Fransız matematikçi, bilim adamı ve filozoftur.Rasyonalisttir.Güvenilir bilgiye ulaşmak için şüpheye başvurur(metodik kuşkuculuk)Evreni ,farklı niteliklere sahip iki töz oluşturur(ruh-madde)Ruhun temel niteliği,düşünmek;maddenin ki ise yer kaplamaktır.(düalizm-ikicilik)Eser: Ruhun Tutkuları 12-(1859-1938)Alman filozoftur.Fenomenoloji’nin temsilcisidir.Ona göre “Fenomen bilincin kavradığı kadarıyla , bilinç için ve bilince göre varlıktır.Bilinç , bilginin oluşumunda nesnel olana yönelir ve nesneyle aramızda duygu,önyargı vb. bulunur.” Hazırlayan:Mürgan ÖLMEZ

Ben olmayınca bu güller,bu serviler yok Güzel gözler,tatlı diller yok Sabahlar,akşamlar,sevinçler,ta salar yok Ben düşündükçe var dünya,ben yoksam o da yok

Bu dörtlük,varlık felsefesinde öne sürülen aşağıdaki görüşlerden hangisini desteklemektedir? a)Dış dünya bireyden bağımsız olarak vardır b)"Varlık"ın varlığı onu düşünen bireye bağlıdır. c)Bazı şeylerin varlığı somuttur d)Soyut varlıklar düşünebilir varlıklardır e)Sevgi her şeyi var kılar

2007 - ÖSS

Güzelliğin on par'etmez şu bendeki aşk olmasa diyen Aşık Veysel ile -Varolmak algılanmış olmaktır diyen Berkeley'in -bu görüşlerinin ortak yönü aşağıdakilerden hangisinin vurgulanmasıdır? a)Soyut olanın önemsiz olduğu b)Somut olanın önemsiz olduğu c)Asıl olanın nesne olduğu d)Asıl olanın özne olduğu e)Değerlerin belirsiz olduğu (2006 - ÖSS)

1-(M.Ö 625-545)Felsefe tarihinin ilk filozofu olarak kabul edilir.Evrenin oluşumunu tanrısal,doğaüstü güçlerle değil doğal bir güçle(su) açıklamıştır.Evrenin ana maddesi(arkhe)sudur..Her şey sudan türer ve yine suya döner. demiştirDoğa filozoflarının ilkidir.2-(M.Ö 610-547)Ona göre sonsuz,sınırsız bir varlık içinde yaşamaktayız.Bu nedenle ilk varlığın da sınırsız olması gerekir.Sonsuz olan bu madde aperion dur.Doğayı soyut bir temele dayandırmıştır.3-(M.Ö550-480)Bireysel ruhlar bizi nasıl ayakta tutuyorsa;evreni de ayakta tutan,canlı bir soluktur,havadır.(pneuma)Ana madde’hava’dır. 4-(M.Ö 580500)Ona göre nesnelerin özü,gerçeği,ana maddesi sayılardır.Bir ,sayıların temelidir.Tek ve çift,uyum içinde ve bir arada bulunur iyi ve kötüyü yansıtırlar.5-(M.Ö 540-480)Evrende durağanlık yoktur.Her şey her an değişir,her şey akar(phanta rei).Evrenin ana maddesi ‘ateş’tir.Evrendeki değişim ,oluş bir ilke ve düzene bağlıdır.Bu ilke ‘logos’tur.Her şey zıtların savaşımı ile açıklanır.6(-M.Ö 540-450)Evrende değişen hiçbir şey yoktur. Gerçeklik, yani Varlık, mutlak anlamda Bir'dir, kalıcıdır, süreklidir, yaratılmamıştır, yok edilemez; o ezeli ve ebedidir; onda hareket ve değişme yoktur.7-(M.Ö492432)Arkhe olarak dört cevherden söz eder.Hava ,ateş,su ve topraktır.Ayrıca sevgi ve nefret ilkesi vardır.Sevgi bu cevherleri bir araya getirerek oluşu sağlar,nefret ise parçalanmayı,yok oluşu..8-(M.Ö 500-428)Evrene ilkeli olarak hükmeden bir ruh vardır.(Nous)Bir de küçük parçacıklar(spermatalar) vardır.Evrenin ana maddesidirler.Evrenin belli bir amaçla kurulup işlediği fikrini(teleolojik görüş)oluşturandır.9-(M.Ö460-370)Varlığın temelinde ‘atom’vardır.Atomlar sonsuz sayıda,kimyasal olarak aynı,şekil-büyüklükleri farklı olan ,bölünemeyen küçük parçacıklardır.Çarpışarak nesneleri oluştururlar.Evrendeki bütün eylem ve devinimler mekanik bir zorunlulukla oluşurlar.10-(M.Ö.490-430) Değişmeyen ve tek olan varlığı göstermek için çokluğun ve hareketin olmadığını göstermeye çalışmıştır.Kanıtlar ileri sürmüştür.Paradoks adını alan mantık oyunlarıdır.Hareketin imkansızlığını kanıtlamaya çalıştığı’ok’kanıtı ile mekanın olamayacağını ileri sürdüğü ‘mekan kanıtı’ vardır.11-(M.Ö 480-410)Ona göre ‘İnsan her şeyin ölçüsüdür.’Genel geçer ,doğru yargıların varlığı söz konusu değildir.Sofistlerin temsilcilerindendir.Tüm bilgilerimiz duyumlardan gelir ve duyu organlarının verdiği bilgiler bireylere göre değişir.Algılar algılayanın içinde bulunduğu koşullara göre değişir.’Rüzgar üşüyen için soğuk,üşümeyen için değildir.’ 12(D.M.Ö 483-375)Varlık üzerine bir bilginin imkansız olduğunu savunur.Gerçeği bilemiyeceğimizi 3 tezle kanıtlamaya çalışmıştır..Ona göre Varlık yoktur’ ‘Var olsaydı da bilinemezdi’ ‘Varlık bilinseydi de başkalarına bildirilemezdi’ Hazırlayan:Mürgan Ölmez

1-(M.Ö.535-475)Parmenides'in durağan ve değişmez varlığına karşı, niteliksel değişme olarak oluşun gerçekliğini öne süren Yunan filozofudur.sözü: Doğanlar hem yaşamayı hem de ölümü kabullenirler ve arkalarında çocuklar bırakırlar; böylece ölüm yeniden doğar’ Herşey her an değişir Aynı ırmakta iki kez yıkanılmaz 2-(1861–1947) İngiliz matematikçi ve filozoftur. Mantıksal pozitivizm felsefi akımının temsilcisidir.Ona göre ,varlığın ne olduğunu anlamak için ‘doğaya yönelmek’gerekir.Doğa dinamik bir ‘oluş’tur.3-(M.Ö-427-347)Sokrates’in öğrencisidir.Var olanı iki ayrı dünyayla açıklar.’Duyalar dünyası’ve ‘İdealar dünyası’Gerçek ,mükemmel ve değişmez olan ‘idealar dünyasıdır.Akılla kavranır.İçinde bulunduğumuz görünüşler dünyası ise duyularla kavranılır.Mükemmel değildir.Gerçek olan güzel kadın değil,güzelliktir.Güzel kadın ölür ama,güzellik ölmez.4-(M.Ö.384-322) Rasyonalist filozoftur.Hocası platon’un idealar görüşüne karşıdır.’Gerçekten varolan’tek tek şeylerdir.İnsan’dır.Agaç’tır.Bilgiye ancak tümel önermelerle ulaşılabilir.5-(870950) İslam felsefecisidir.Aristo’nun görüşlerini İslam inancıyla uzlaştırmaya çalışmıştır.En üstün varlık ve akıl Tanrı’dır.’Erdemli Şehir’ütopik yapıttır.6-1770-1831)İdealist Alman filozoftur.Ona göre,Felsefi düşünme evrenin ne olduğunu kavramadır.Diyalektik yöntemle..Diyalektiğin bütün basamakları aşılmadan,gerçeğe ulaşılamaz.Diyalektik,karşıtlıkların uzlaşmasıyla ilerleyen bir düşünme ve ‘oluş’yöntemidir.Tez,antitez ve sentezdir.Eser: Tinin Fenomenolojisi 7-(M.Ö460-370)Varlığın temelinde ‘atom’vardır.Atomlar sonsuz sayıda,kimyasal olarak aynı,şekilbüyüklükleri farklı olan ,bölünemeyen küçük parçacıklardır.Çarpışarak nesneleri oluştururlar.Evrendeki bütün eylem ve devinimler mekanik bir zorunlulukla oluşurlar.8-(1723-1789)18.yy.fransız materyalizmini sistemleştiren filozoftur.Gerçekten var olan canlı ve hareket halindeki maddedir.Madde ve ruh aynı şeylerdir.Ruh ,beynin bir niteliğidir.Eser:Doğa sistemi 9-(1709-1751) Fransız materyalist filozof,hekimdir.İnsanı makine olarak görür.Ona göre ruh;bedenin sadece bir işlevidir.Bu işlevin organı da beyindir.Duyumcudur.Eser;Makine insan 10-1818-1883) Alman filozoftur.Emek-değer kuramına bağlı olarak tarihin sınıf mücadelelerinin özeti olduğunu söylemiştir. Ona göre insanlık tarihinin aşamaları ilkel,köleci ,feodal, kapitalist ve komünist toplumdur.Eserleri:Komünist Manifesto, Das Kapital 11-( 1596-1650)Fransız matematikçi, bilim adamı ve filozoftur.Rasyonalisttir.Güvenilir bilgiye ulaşmak için şüpheye başvurur(metodik kuşkuculuk)Evreni ,farklı niteliklere sahip iki töz oluşturur(ruh-madde)Ruhun temel niteliği,düşünmek;maddenin ki ise yer kaplamaktır.(düalizm-ikicilik)Eser: Ruhun Tutkuları 12-(1859-1938)Alman filozoftur.Fenomenoloji’nin temsilcisidir.Ona göre “Fenomen bilincin kavradığı kadarıyla , bilinç için ve bilince göre varlıktır.Bilinç , bilginin oluşumunda nesnel olana yönelir ve nesneyle aramızda duygu,önyargı vb. bulunur.” Hazırlayan:Mürgan ÖLMEZ