Profilering FONTYS HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN februari 2011
INHOUDSOPGAVE Format Nulmeting Regieorgaan Sectorplan Kunstonderwijs
3
Inleiding
4
1. Missie Fontys Hogeschool voor de Kunsten
5
1.1 Uitgangspunten
5
1.2 Principes
5
2. Ambities Fontys Hogeschool voor de Kunsten
6
8
2.1.1 Conservatorium
2.1.2 Rockacademie
10
2.2 Ambities domein Theater
11
2.2.1 Academie voor Theater
2.2.2 Academy for Circus and Performance Art
8
11 12
2.2.3 Academie voor Muziek- en Musicaltheater
12
2.3 Ambities domein Dans
13
2.4 Ambities domein Beeldend/Architectuur en Stedenbouw
15
2.4.1 Academie voor Beeldende Vorming
15
2.4.2 Academy for Art, Communication and Design
15
2.4.3 Master Kunsteducatie
15
2.4.4 Lectoraat Media / Fontys FutureMediaLab
16
2.4.5 Academie voor Architectuur en Stedenbouw
16
3. Profilering Fontys Hogeschool voor de Kunsten
17
19
3.1 Profiel domein Muziek
3.1.1 Conservatorium
3.1.2 Rockacademie
2
2.1 Ambities domein Muziek
3.2 Profiel domein Theater
19 21 22
3.2.1 Academie voor Theater
22
3.2.2 Academy for Circus and Performance Art
23
3.3 Profiel domein Dans
24
3.4 Profiel domein Beeldend/Architectuur en Stedenbouw
27
3.4.1 Academie voor Beeldende Vorming
27
3.4.2 Academy for Art, Communication and Design
28
3.4.3 Academie voor Architectuur en Stedenbouw
28
4. Verbindingen Fontys Hogeschool voor de Kunsten
30
4.1 Overzicht verbindingen
32
4.2 Exemplarische voorbeelden
34
5. Innovatie Fontys Hogeschool voor de Kunsten
37
6. Meer, minder en houden zo
44
6.1 Overzicht Meer en Minder
44
6.2 Meer
45
6.3 Minder
45
6.4 Houden zo
46
6.5 Organisatiestructuur Fontys Hogeschool voor de Kunsten
46
6.6 Voorwaarden
46
6.7 Samenvattend
47
7. Overzicht huidig profiel Fontys Hogeschool voor de Kunsten
48
8. Overzicht toekomstig profiel Fontys Hogeschool voor de Kunsten
50
FORMAT NULMETING REGIEORGAAN SECTORPLAN KUNSTONDERWIJS Naam hogeschool
Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK)
Contactpersoon
algemeen directeur
Naam
Rien van der Vleuten
Telefoonnummer
0877 878100
E-mailadres
m.vandervleuten@fontys.nl
Disciplines waarop de uitwerking betrekking heeft: Muziek, Dans, Theater, Beeldend/Architectuur en Stedenbouw
Croho code
Bachelor Beeldende Kunst Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Vormgeving
39100 39111
Bachelor Dans
Docent Dans Dans
34940 34798
Bachelor Muziek
Docent Muziek Muziek
39112 34739
Bachelor Theater
Docent Drama Circus and Performance Art
34745 30014
Master Muziek
44739
Master Architectuur
44336
Master Stedenbouw
44338
Master Kunsteducatie
49117
Voor uitgebreide informatie over Fontys Hogeschool voor de Kunsten en haar opleidingen verwijzen wij u naar www.fontys.nl/kunsten
3
INLEIDING Deze profielbeschrijving van Fontys Hogeschool voor
De opdracht aan het regieorgaan is om voor juni 2011
de Kunsten (FHK) is tot stand gekomen op verzoek van
het concept-sectorplan Kunstonderwijs op te leveren.
de HBO-raad, in casu “het regieorgaan”onder leiding
Deze notitie draagt daar vanuit FHK aan bij.
van de heer Brinkman, met de bedoeling het totaal
Na analyse van alle reacties zal het regieorgaan ons
aanbod van HBO-kunstopleidingen in Nederland in
vragen of ons ambitiebeeld realistisch is gelet op de
beeld te krijgen en belangrijker, om inzicht te krijgen
feitelijke stand van zaken en of het totaal aan ambities
in ambities en positionering van de kunstopleidingen
van alle kunstopleidingen een samenhangend en
voor de toekomst.
gedifferentieerd beeld laat zien zonder teveel overlap
Hoewel het document in eerste aanleg geschreven
en/of witte vlekken.
is voor die inventarisatie, vinden wij dat de ambities
Omdat het niet aannemelijk is dat er op basis van
en het idee over positionering van FHK tegelijkertijd
de inventarisatie in één keer een voldoende samen-
breder moeten worden gedeeld met alle medewerkers van FHK en de partners met wie FHK samenwerkt.
FHK
Vandaar dat de rapportage de vorm
Een huis, een klooster haast, alles onder één dak
van een boekje heeft gekregen.
midden in de stad, midden tussen mensen
Uiteraard is de opbouw geheel in de
Een thuis, een warme cocon, veilig en verleidelijk,
vorm zoals de commissie Brinkman
waar talent groeien kan en de kunst
dat van ons verwacht.
Een tuin, bemeste grond, gemengd bedrijf,
Begin 2008 werd het kunstonderwijs
elkaar bestuivend, waar wortel schiet en rijp kan groeien
besproken in de Tweede Kamer.
Springplank ook, een brug, om nu en toekomst te verbinden
Aanvankelijk over
de
ging
de
discussie
arbeidsmarktrelevantie
Pleisterplaats waar men ontmoet, rust en vonken Kom er maar in
en kwaliteit van de opleidingen. Twijfels die daarover bestonden zijn door de commissie
hangend en gedifferentieerd totaalbeeld ontstaat, zal
Dijkgraaf en de NVAO aanmerkelijk genuanceerd.
het regieorgaan vragen om bijstelling van ambities. In
Daarmee is een reactieve oriëntatie verschoven naar
deze tweede fase zal een nadrukkelijke samenwerking
een meer proactieve oriëntatie, met de uitdaging om
en afstemming met andere hogescholen van ons
tot profilering en differentiatie te komen.
worden verwacht.
Met het huidige maatschappelijke debat over de
Uiterlijk 31 mei biedt het regieorgaan de HBO-raad een
toegevoegde waarde van kunst en cultuur ontstaat
concept-sectorplan aan.
nog meer behoefte aan een helder perspectief.
4
1 missie
FONTYS HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN Fontys Hogeschool voor de Kunsten staat voor scholing
Wanneer kunst tot in de verste vezels van het sociale
op hbo bachelor- en masterniveau op het gebied van
weefsel een rol speelt, kan ze ook vorm geven aan de
kunsteducatie en podiumkunsten.
samenleving en een belangrijke bijdrage leveren aan
Dit doen we vanuit authentieke ervaringen, in
sociale innovatie. Via kunst kan FHK haar studenten
wisselwerking met de beroepspraktijk en met veel
leren om de civiele maatschappij te versterken en bij te
aandacht voor persoonlijke keuzes.
dragen tot cultureel burgerschap. Kunst dynamiseert
Daarmee leiden we studenten op tot vakbekwame, zelfbewuste en ondernemende beroepsbeoefenaars.
cultuur en cultuur is de hoeksteen van de samenleving. Alleen cultuur maakt “samen-leven” mogelijk. Alles wat is, kan ook altijd anders zijn. Dat is de bood-
Wij ontwikkelen: creatief talent en een persoonlijke identiteit. Wij vinden: binding met de samenleving en samenwerken noodzakelijk.
schap die kunst heeft voor de samenleving. Kunst laat zien dat er altijd andere mogelijkheden zijn en genereert dus mogelijkheidszin. Kunst doet dat niet alleen op vormelijk of esthetisch vlak, maar ook op het terrein van de economie, de politiek, de ecologie,
Wij creëren: een verleidelijke leeromgeving en liefde voor het vak.
het onderwijs en het sociale. Wanneer kunst de
Wij verwachten: passie, inzet, discipline en een open houding.
op alternatieve mogelijkheden te wijzen, kan ze een
kracht heeft om ook op deze terreinen voortdurend cruciale bijdrage leveren aan sociale innovatie via inspiratie en verbeeldingkracht.
1.1 UITGANGSPUNTEN Fontys Hogeschool voor de Kunsten stelt vast dat kunst
1.2 PRINCIPES
en de afgeleiden daarvan tot in de kleinste vezels van
Innovatie vindt plaats op de randen van de disciplines:
de samenleving zijn doorgedrongen. Kunst en artistieke
“Creëer ontmoetingen”.
vormen treffen we niet alleen aan in musea of op
Robuust opleiden gebeurt in wisselwerking met de
professionele podia, maar ook in het verenigingsleven
praktijk: “Keer binnenste buiten”.
en de amateurkunsten, tot in de vormgeving van onze interface met nieuwe media of de performance van een bedrijfsleider voor zijn personeel. Kunst is tot in de verste vezels van de samenleving vertakt. Dat is een eerste belangrijk uitgangspunt van FHK.
Talent groeit in een verleidelijke omgeving: “Maak een FHK pleisterplaats”. Kaderstellingen zijn een gegeven door anderen of onszelf gesteld: “Act what you preach”.
5
2 AMBITIES
FONTYS HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN
1. FHK wil maatschappelijk verantwoorde kunstvakdocenten
en
uitvoerende
kunstenaars
opleiden
die een wezenlijke bijdrage leveren aan sociale
innovatie. FHK doet dat door niet alleen in te zetten op het overleveren van hoogstaande artistieke kennis en het aanleren van kunstpraktijken. De student krijgt ook inzicht in de beroepscontext waarin zij of hij later zal functioneren. FHK levert daarom ook economische, politieke en sociale context en pedagogische kennis. 2. Art as drive. FHK ziet hoogstaande kunst als finaliteit en als motor om een bijdrage te leveren aan kwaliteitsvolle en duurzame sociale relaties. De authentieke beleving van de creërende kunstenaar vormt de basis om kwaliteitsvolle en artistiek doorleefde kunstvakdocenten op te leiden èn om nieuw artistiek talent op de planken te krijgen. 3. FHK gelooft in het nut van een uitgekiend
“glokaal” beleid. FHK heeft de ambitie om lokale culturele praktijken en levensvormen van Tilburg, Brabant en de Euregio (met België als bevoorrechte partner) te verbinden met internationale artistieke bewegingen die er toe doen. De specifieke lokale setting en geschiedenis wordt ingezet om culturele homogenisering en blinde nationalisering tegen te gaan. 4. Omdat de samenleving voortdurend in beweging is, is het voor FHK noodzakelijk in te zetten op levenslang leren. Daarom werkt FHK in de toekomst als een
open source door het inrichten van werkplaatsen, open ateliers, residenties, summerschools en een kenniscentrum. Informatie over kunsteducatie en over het functioneren van kunst in de samenleving wordt op een toegankelijke manier aangereikt. 6
5. FHK huist vier verschillende domeinen en 17 opleidingen onder één dak. Dit biedt de optimale kans om interdisciplinair te werken. Het aanreiken van zowel economische en politieke aspecten als pedagogische kennis moet die interdisciplinariteit in de nabije toekomst ook buiten de strikt artistieke context leiden. Artistieke interdisciplinariteit verruimt FHK dus tot maatschappelijke interdisciplinariteit met kunst in het centrum. 6. FHK leidt op tot common artists omdat ze niet gelooft dat het romantische beeld van de kunstenaar als een geïsoleerd scheppend genie vandaag nog enige relevantie heeft. FHK leidt kunstvakdocenten en kunstenaars op die de nodige sociale, communicatieve, economische en pedagogische vaardigheden hebben én die de relatie met anderen erkennen als bron voor creativiteit. FHK vormt mensen die open staan voor de samenleving en maatschappelijke veranderingen. Daarom zijn afgestudeerden ook breed inzetbaar in de beroepspraktijk. 7. Voor FHK staat de artistieke praxis centraal. In een artistieke praxis staan theoretische inzichten en praktijkuitvoeringen op gelijke voet. De talentvolle student weet zowel de conceptuele als de historische kennis over zijn kunstdiscipline te incorporeren en zijn artistieke en educatieve praktijk performatief uit te dragen. Kortom, FHK leidt studenten op tot kunstenaars en reflectieve docenten die hun scheppende artistieke praktijk als basis hebben. 8. FHK leidt op tot cultureel ondernemerschap en helpt studenten, die vertrekken vanuit hun artistieke praktijk en affiniteit, een duurzame loopbaan te ontwikkelen. Daarom vertrekt FHK meer vanuit de
cultureel
entrepreneur: iemand die alle
kansen en inzichten heeft om zijn persoonlijk artistieke praktijk of affiniteit maatschappelijk door te zetten waardoor tevens sociale innovatie mogelijk wordt. Dat dit naast artistieke kennis zowel economische als politieke inzichten veronderstelt, spreekt voor zich. 7
2.1 AMBITIES DOMEIN MUZIEK
Voortrajecten Het Conservatorium kent zowel interne als externe
Het domein Muziek van FHK bestaat uit het
vooropleidingen alsook een afdeling ‘Young Musicians”
Conservatorium en de Rockacademie.
voor uitzonderlijk jong talent uit de regio. Zij handhaaft deze trajecten en waarborgt zo de kwaliteit van de
2.1.1 Ambities Conservatorium
instroom en continuïteit van de opleiding.
Het Conservatorium profileert zich als een op ZuidNederland
en
de
Vlaams-Nederlandse
Euregio
georiënteerde opleiding. Het overgrote deel van de studenten aan de bacheloropleidingen is uit deze regio afkomstig en vindt daar na de opleiding ook emplooi.
Bachelor Muziek differentiatie Instrumentaal/Vocaal De opleiding kenmerkt zich door een ontschotting van licht en klassiek en bouwt die verder uit. Het onderwijsprogramma is toegesneden op de actualiteit in de beroepspraktijk en kiest voor het meer present
Versterken en uitbouwen van de
laten zijn van de totale muzikale keten van creatie,
(eur)regionale kleur van de opleiding
uitvoering en “markt” in het onderwijsprogramma.
Het Conservatorium kent een sterke verankering in de regio op het terrein van de muzikale podia, onderwijs, kunsteducatie en amateurkunst. De opleiding sluit aan bij de belangstelling voor koren en “hafabra” in de
Studenten kunnen zich profileren op een bepaald aspect van de keten door het volgen van keuzevakken en een minor.
zuidelijke regio’s en spant zich in om talentvolle jonge
Bachelor Muziek differentiatie Muziektheater
musici uit de regio op te leiden.
De actualisering bij de differentiatie Muziektheater
De masteropleiding heeft een meer internationale
van de bachelor Muziek bestaat uit het ontwikkelen
kleur evenals de opleiding Muziektheater. “Think
van een uitstroomprofiel Muziektheater Klassiek.
global, act local” is de kenschets van de insteek van het Conservatorium m.b.t. internationalisering.
8
De opleiding kiest voor een verbreding van het aantal
Maastricht en kent een meer Europese oriëntatie.
beroepsprofielen met die van maker/docent, die
Er wordt regelmatig samengewerkt met conservatoria
ontwikkeld wordt vanuit de Academie voor Theater.
in Gent en Antwerpen en de kernteams van beide
Muziektheater
samenwerking
opleidingen hebben structureel contact. Een flink deel
aan met de afstudeerrichting Musicaltheater van
van de studentenpopulatie van de Master bestaat uit
de Dansacademie en de Academie voor Theater in
buitenlandse studenten en de voertaal is Engels.
een nieuw te vormen Academie voor Muziek- en
De opleiding kent een eigen signatuur en leidt op
Musicaltheater.
tot ondernemende musici die zelfstandig een positie
gaat
een
hechte
Bachelor Docent Muziek Voor de opleiding Docent Muziek betekent actualiseren allereerst een verbreding van de opleiding. Het aantal beroepsprofielen waarvoor wordt opgeleid is uitgebreid en er is naast de sector onderwijs aandacht voor de sector kunsteducatie. Studenten kunnen kiezen voor een bepaald uitstroomprofiel. De opleiding
in de maatschappij verwerven. Iedere student volgt een op maat toegesneden programma. De opleiding wil in samenwerking met het lectoraat Kunstpraktijk in de Samenleving (Arts in Society) van FHK het onderzoeksaspect nog verder uitbouwen en docenten daarin extra professionaliseren.
wordt toegankelijker voor pop musici. Ook hier krijgt
Uitbreiden van na- en bijscholing van professionals
het creërende aspect meer aandacht.
In het kader van “Life Long Learning” is er een
In het kader van “life long learning” start een deeltijd
groeiende noodzaak voor professionals om zich bij
opleiding Docent Muziek voor studenten met een
te scholen. Het Conservatorium kent een compact
bachelor Muziek als vooropleiding.
aanbod in na- en bijscholing, in het bijzonder voor de eigen alumni met wie een jarenlange opleidingsrelatie
Master Muziek
bestaat. Het aanbod wordt op vraag van de markt
De “Master of Music” wordt uitgevoerd door het
uitgebreid met een Summerschool en een cursus
Conservatorium samen met de Hogeschool Zuyd uit
Cultureel Ondernemerschap.
9
2.1.2 Ambities Rockacademie
muziek die sindsdien zijn ontwikkeld, worden als richtsnoer gebruikt bij het maken en uitvoeren van het
Leidend in Europa
onderwijsprogramma.
De ambitie van de Rockacademie is om in heel Europa leidend te worden in het opleiden van professionals die de muziekwereld mede gaan bepalen. De opleiding geeft zo een logisch gevolg op het succes van de opleiding in eigen land, alwaar zij een voortrekkersrol vervult als opleider voor popmuziek. In september 2012 start de Rockacademie met een Engelstalige propedeuse.
In
haar
artistieke
Rockacademie
elke
positionering
respecteert
muziekstroming
die
de
bewijst
publiek aan te spreken en die de potentie heeft zich in de toekomst te handhaven. In haar keuze van onderwijs en het ontwikkelen van onderwijs geeft de Rockacademie prioriteit aan de artistieke ambitie boven de consumptieve getallen die een stroming of stijl genereren. De Rockacademie ligt in de toekomst
De Rockacademie positioneert zich ten opzichte van de
dan ook aan de basis van nieuwe ontwikkelingen in de
beroepswereld als een actieve speler in de wereld van
internationale muziekwereld.
muziek, als een deelnemer in ontwikkelingen en als een medevormgever. Zij voert daartoe een actief beleid door
Bachelor Docent Muziek
het organiseren van ontmoetingen en confrontaties,
In samenwerking met het Conservatorium wordt
zowel binnen als buiten het lesprogramma, met alle
een nieuw onderwijsprogramma ontwikkeld voor de
geledingen binnen de industrie.
opleiding Docent Muziek gericht op het binnenschoolse
De opleiding handhaaft en verstevigt de verbinding met
en buitenschoolse werkveld.
de geledingen in de popmuziek (belangenbehartiging,
Master
performance en industrie, management en media etc.)
De “Master of Music� van het Conservatorium
Voortrajecten
wordt meer toegankelijk voor afgestudeerden van
Alumni van de opleiding treden op als licentiehouders
de Rockacademie. De confrontatie tussen klassiek
en begeleiden aspirant studenten van de Rockacademie
geschoolde studenten en die van de Rockacademie
op weg naar de audities van de opleiding.
mikt op een sterke broedplaats voor innovatie.
Bachelor Muziek differentiatie Popmuziek De
Rockacademie
positioneert
zich
als
Post-hbo een
De Rockacademie kent een samenwerking met een
muziekopleiding die opleidt voor de muziekwereld
extern commercieel bureau dat voor o.a. de eigen
zoals die is ontstaan na de uitvinding van elektriciteit.
alumni nascholing verzorgt op het zakelijke vlak.
Vormen van productie, distributie en consumptie van
Alumni bouwen zo een duurzame loopbaan uit in een hectische sector met snelle wisselingen.
10
2.2 AMBITIES DOMEIN THEATER Het domein Theater van FHK bestaat uit de Academie
buitenschools) waar studenten hun werk als startende Theaterdocent kunnen tonen.
voor Theater, de nieuwe Academie voor Muziek-
De academie creëert in haar onderwijs meer ruimte voor
en Musicaltheater en the Academy for Circus and
nieuwe tendensen in de theaterwereld (multimedia,
Performance Art.
locatietheater met aandacht voor ruimte, architectuur en object, gametheatre en andersoortige vormen die
2.2.1 Ambities Academie voor Theater
aansluiten bij de digitalisering). De theoretische diepgang van de opleiding wordt
Voortrajecten
vergroot door een nauwe aansluiting met het lectoraat
De academie kent een eigen voortraject voor de
Arts in Society van FHK dat zich specialiseert in de
opleiding Docent Theater en handhaaft dat.
theorieën rond productieprocessen en de verschuivende
Bachelor Docent Theater
positionering van de kunsten in de maatschappij.
zich in de wereld van de theatereducatie onderscheiden
Bachelor Docent Theater specialisatie Muziektheater
door hun kwaliteiten als docerende theatermakers.
Als nieuwe loot aan de stam ontwikkelt de academie
De academie levert startbekwame theaterdocenten die
De academie intensiveert de verbinding met de
een Specialisatie Docent Muziektheater.
amateurtheaterwereld door o.a. samen te werken met
In de beroepspraktijk van theatereducatie bestaat
Kunstfactor en Kunstbalie.
behoefte aan docenten Muziektheater. De specialisatie
De academie richt haar onderwijs meer in als theaterwerkplaats waar studenten nog meer de verbinding maken tussen technische en theoretische
sluit goed aan bij de traditie van de opleiding en de keuze van FHK voor brede docentopleidingen die in kunnen springen op de vragen van de beroepspraktijk.
aspecten van het theatervak en waar ruim aandacht
Post-hbo
is voor het totale (didactisch-, pedagogisch- en
De academie kent een compact nascholingsaanbod
artistieke) proces waar de docerende theatermaker
dat
leiding aan geeft. Ook ontstaat hier ruimte om de
academie handhaaft dit en kiest voor een flexibel
vormgevingskwaliteiten van de maker te ontwikkelen
vraaggericht aanbod dat afhangt van ontwikkelingen
(scenografie, theatertechniek, ICT).
in het beroepsveld en de bredere samenleving.
De academie draagt de kwaliteit van haar opleiding
Nascholingsprogramma’s worden vanaf 2011 ook
met meer overtuiging uit door o.a. veelvuldig gebruik
aangeboden
vooral
bedoeld
aan
is
voor
niet-alumni
eigen
van
alumni.
de
De
academie.
te maken van lokale en provinciale podia (binnen- en 11
2.2.2 Ambities Academy for Circus and Performance Art Bachelor Circus and Performance Art The Academy for Circus and Performance Art is een kleinschalige opleiding voor uitvoerende professionals op het terrein van circus en performance. De academie heeft een sterk internationaal karakter met veel buitenlandse studenten. De voertaal is Engels. De opleiding bestaat pas enkele jaren en is in die tijd uitgegroeid tot een hoogwaardige opleiding in circus and performance art en heeft de ambitie tot de 5 leidende circusopleidingen in Europa te behoren.
2.2.3 Ambities Academie voor Muziek- en Musicaltheater FHK kent in de toekomst een eigenstandige Academie voor Muziek- en Musicaltheater bestaande uit een samenwerking van de differentiatie Muziektheater van
de
bachelor
Muziek,
de
afstudeerrichting
Musicaltheater van de bachelor Dans en de specialisatie Muziektheater van de bachelor Docent Theater. De kwaliteit van de verschillende studierichtingen wordt verhoogd door het bundelen van krachten. Ook wordt de zichtbaarheid verbeterd voor de instroom van aspirant studenten en de uitstroom naar de beroepspraktijk. Het eigenstandig maken
De academie is via eigen alumni bepalend voor
van producties voor het kleinere podium hoort bij het
innovatie en ontwikkelingen binnen de circuswereld.
nieuwe aanbod.
Bachelor Docent Circus and Performance Art
In de nieuwe academie wordt de student opgeleid
De academie ontwikkelt momenteel een docenten-
aan podiumkunsten waarin zang, drama en dans
opleiding voor Circus and Performance Art. Hieraan is
samengaan en anderzijds als docent in de educatieve
behoefte binnen de sector onderwijs en kunsteducatie,
sector. Zowel voor de instroom van nieuwe studenten
met name op het gebied van het Jeugdcircus.
als de uitstroom van afgestudeerden richt deze
De academie wordt een leidend instituut op het gebied
academie zich naast Nederland op de grenslanden
van circuseducatie.
BelgiĂŤ en Duitsland (Euregio).
12
voor enerzijds een carrière binnen het brede scala
2.3 AMBITIES DOMEIN DANS Voortrajecten
het werkproces. De gekozen profilering brengt dansers voort die zelfvertrouwen hebben, die authentiek zijn en willen experimenteren met dans en/of theatraliteit.
De academie brengt de voortrajecten inhoudelijk in lijn met de vakopleiding. Ze nemen de kleur aan van de opleiding Theaterdans Uitvoerend. Onderzocht wordt
Ontwikkelen van een Engelstalige uitvoerende opleiding
welke kansen er zijn om de huidige vooropleiding te verbinden met de opleiding Musicaltheater.
Bachelor Dans afstudeerrichting theaterdans uitvoerend Tilburg onderscheidt zich in Nederland door een sterke Danstheatertraditie met eigenzinnige, onderzoekende
De academie is een belangrijke partner in het locale culturele veld (Tilburg Dansstad) en participeert actief met gebruikmaking van het internationale karakter van de danskunst en de regionale, Zuid-Nederlandse en Vlaamse dansinfrastructuur binnen de internationale danswereld.
bevlogenheid. Deze traditie verbindt de Dansacademie
Bachelor Dans afstudeerrichting Musicaltheater
met de hedendaagse theaterdans en zij levert een bijdrage
In samenwerking met het Conservatorium en de
aan de ontwikkeling van Urban-dans als podiumkunst.
Academie voor Theater wordt een opleiding ontwikkeld
dansers met lef, theatraal bewustzijn en artistieke
waarin
De opleiding profileert en actualiseert haar specifieke kleur.
de
beroepsprofielen
van
de
bestaande
opleidingen Muziektheater en Musicaltheater worden verbreed met dat van maker en docent. De Academie voor Muziek- en Musicaltheater levert
De Dansacademie bereidt studenten voor op de
een structurele bijdrage aan het te ontwikkelen
hedendaagse danswereld die bevolkt wordt door
Productiehuis Muziek- en Musicaltheater door het
polyglots die in staat zijn multidisciplinair te werken.
brengen van innovatieve voorstellingen van bestaand –
Iedere zichzelf respecterende danser kan acteren,
maar niet commercieel – repertoire en het ontwikkelen
improviseren en levert een conceptuele bijdrage aan
van nieuw werk, al dan niet van Nederlandse bodem.
13
Bachelor Dans afstudeerrichting choreografie Het leren vormgeven in dans met een brede opvatting over dans als artistieke kunstvorm staat centraal in de bacheloropleiding Choreografie. Het is een individuele studie die erop gericht is vanuit persoonlijke affiniteit en talent van iedere student een segment van de danskunst bewust te maken en vaktechnisch te ontwikkelen. Hierbij kiest de bachelor Choreografie voor een opleiding met een gedifferentieerd traject waarbij de persoonlijke artistieke mogelijkheden en talenten van iedere student optimaal tot ontwikkeling kunnen komen. De opleiding profileert zich als een op de beroepspraktijk georiënteerde makersopleiding die ingebed is in het (regionale) werkveld.
zij heeft behoefte aan een flexibel onderwijstraject en aan maatwerk leerproducten die zowel los kunnen worden aangeboden als gestapeld kunnen worden tot een individuele opleidingsroute die tot een
Bachelor Docent Dans
lesbevoegdheid leidt.
De opleiding Docent Dans richt zich op de praktijk van
Qua aanpak is gekozen voor “blended learning”. Het
dansdocenten in het onderwijs, de amateurkunst en de
gaat hier om een verkort opleidingstraject voor dansers
kunsteducatie en wordt gewaardeerd om zijn artistieke
en choreografen die al een uitvoerende opleiding
praxis, waarbij ontwikkelingen in de samenleving
hebben gevolgd. In de opleiding wordt rekening
gestalte krijgen in het onderwijs.
gehouden met EVC’s.
Er is aandacht voor de invloed van een multiculturele
Master Choreografie
samenleving op onderwijs. Zo werkt de academie aan de ontwikkeling van het ‘Twinning=Winning’ project waarin het aangaan van gelijkwaardige verbindingen, het vervlechten van vaardigheden en kennisdomeinen van mensen uit verschillende culturen centraal staat. ‘Twinning = Winning’ is een samenwerkingsproject tussen
FHK,
daCi
International,
VO-scholen
en
internationale partners. Dit dansproject levert een bijdrage aan de culturele, sociale en emotionele ontwikkeling
van
jongeren.
Leren
presenteren,
eigen kwaliteiten ontdekken en ontwikkelen via interdisciplinair werken en kennis opdoen in relatie tot het cultureel erfgoed zijn hier sleutelwoorden.
De master Choreografie voorziet in een niche in de markt en profileert zich als belangrijke bron van kennisontwikkeling binnen het beroepenveld. De het
Dansacademie choreografisch
kiest
de
brede
werkveld
als
context
van
uitgangspunt
voor de Master Choreografie en richt zich op choreografen die werkzaam zijn in het onderwijs en de amateurdanscommunity. Daarmee voorziet de opleiding in een leemte in de infrastructuur van masteropleidingen op het gebied van choreografie. Deze keuze past bij de educatieve en creërende uitgangspunten van de bachelor. Kennis en ervaring in het werkveld zijn de basis voor
Ontwikkelen deeltijdonderwijs voor de opleiding Docent Dans De
Dansacademie
krijgt
uit
artistiek/kunstzinnige situaties. Kennisontwikkeling op dit terrein is een impuls voor de ontwikkeling van het
de
beroepspraktijk
regelmatig vragen van dansers die zich, na een aantal jaren actief te zijn geweest in de uitvoeringspraktijk, meer willen richten op educatieve activiteiten. Een vierjarig voltijd traject past deze doelgroep niet, 14
projecten in educatieve, cultureel maatschappelijke en
artistieke klimaat en de kwaliteit van de Tilburgse en zuidelijke dans (relatie Tilburg Dansstad).
Post-hbo / nascholing De Dansacademie ontwikkelt op basis van vraag uit het werkveld flexibele leerproducten.
2.4 AMBITIES DOMEIN BEELDEND / ARCHITECTUUR EN STEDENBOUW Het domein Beeldend van FHK kent de Academie voor Beeldende Vorming en de Academy for Art, Communication
and
Design
(voorheen
Visuele
Communicatie). FHK rekent ook de Academie voor Architectuur en Stedenbouw tot dit domein.
2.4.1 Ambities Academie voor Beeldende Vorming Voortrajecten
Een allround ontwerper ontwikkelt een concept waarin het beeld en het medium in het teken staan van de boodschap, met de klemtoon op eigenzinnigheid en een potentieel maatschappijkritische houding. De opleiding is een exclusieve Engelstalige opleiding met een internationale uitstraling. Het vakgebied houdt niet op bij de grens. Tijdens de opleiding nemen studenten regelmatig kennis van andere kunstuitingen via samenwerkingsprojecten met andere kunstopleidingen van FHK.
De academie heeft een eigen oriĂŤntatiecursus en handhaaft deze. De cursus wordt inhoudelijk en fysiek gekoppeld aan
2.4.3 Ambities Master Kunsteducatie
scholen voor Voortgezet Onderwijs en mbo’s.
De Master Kunsteducatie richt zich op de volle
Bachelor Docent Beeldende Kunst en Vormgeving
breedte van diverse aspecten die de aard, vorm en kwaliteit van kunsteducatie bepalen: beleid (zowel
De opleiding tot docent Beeldende Kunst en Vormgeving
van de overheid als van instellingen), organisatie en
is een ongedeelde en ongegradeerde opleiding voor
management, invulling en uitvoering van onderwijs in
het totale educatieve terrein. De opleiding kent
kunst, uitvoering van kunsteducatie in buitenschoolse
zowel een voltijd opleiding als een deeltijd opleiding.
settings, ontwikkelingen in de diverse kunstensectoren
Daarnaast is er nog een duaal traject.
(met
De opleiding is een topinstituut als opleiding tot docent Beeldende Kunst en Vormgeving alsook een kenniscentrum op het terrein van Kunst- en Cultuureducatie.
name
interdisciplinaire
benaderingen)
en
onderzoek naar diverse kwesties die spelen in de wereld van kunsteducatie. De master is een samenwerkingsverband van FHK met de Hogeschool Zuyd.
2.4.2 Ambities Academy for Art, Communication and Design
De master versterkt haar centrale positie in het
Bachelor Art, Communication and Design
een stimulans voor de bacheloropleidingen door
De opleiding Art, Communication and Design is een vernieuwing van de vroegere opleiding Visuele
netwerk van partners die zich bezighouden met kunst- en cultuureducatie. Daarnaast is de opleiding aansluiting te zoeken met partners in kunsteducatie buiten FHK.
Communicatie en leidt op tot allround ontwerper.
15
Het “Fontys FutureMedialLab” richt zich op innovatie op het gebied van media, op het ontwikkelen van nieuwe concepten en formats die passen bij de 21ste eeuw en experimenteert met en geeft vorm aan conceptuele innovatie waarbij de mens, menselijke waardigheid, duurzaamheid en ethische en esthetische waarden centraal staan en gebruikt daarbij juist technologie als ‘enabler’ en inspiratiebron.
2.4.5 Ambities Academie voor Architectuur en Stedenbouw De Academie voor Architectuur en Stedenbouw bestaat uit de masteropleidingen Architectuur en Stedenbouw en kent een eigen lectoraat Stedenbouwkundige Strategieën. Onlangs is de Master Interieur ontwikkeld.
Masteropleidingen Architectuur en Stedenbouw De opleidingen zijn internationaal uniek en bieden een differentiatie t.o.v. de meer wetenschappelijke oriëntatie van universiteiten. De opleiding profileert zich met programma’s voor permanente beroepsontwikkeling zowel nationaal als internationaal. Verstedelijking is een van de belangrijkste ontwikkelingen wereldwijd en zorgt enerzijds voor nieuwe kansen en technologische innovaties maar leidt anderzijds ook tot nieuwe sociale en maatschappelijke spanningen. De academie leidt professionals op die werkzaam zijn in deze dynamiek en maatschappelijke constellatie
en
bereidt
hen
daarop
voor.
De
masteropleidingen hebben een regionale functie, die wil men behouden en verder versterken.
Lectoraat en Post-hbo
2.4.4
Het aan de masteropleidingen gekoppelde lectoraat
Ambities Lectoraat Media/ ”Fontys FutureMediaLab”
vormt een kenniscentrum voor Stedenbouwkundige strategieën dat voor een directe verbinding zorgt bij
Fontys kent een Lectoraat Media met het daaraan
actuele ontwikkelingen in het vakgebied. De academie
gekoppelde “Fontys FutureMediaLab” waar onderzoek
kent ook een postgraduate aanbod bestaande uit
en onderwijs plaatsvindt. Het betreft hier een nieuw
Masterclass programma’s onder de noemer Stadslab
interdisciplinair instituut voor media en innovatie,
European Urban Design Laboratory.
waarbinnen
verschillende
Fontys
Hogescholen
De academie bouwt de internationale component
ICT,
Hogeschool
middels het lectoraat en Stadslab verder uit en genereert
Journalistiek, Hogeschool Communicatie en Hogeschool
van daaruit meer spin-off voor de masteropleidingen.
voor de Kunsten.
Op termijn is het mogelijk om Stadslab meer als
samenwerken:
Hogeschool
zelfstandig kenniscentrum te positioneren.
16
3 profilering
fontys hogeschool voor de kunsten
Interdisciplinair en competentiegericht
worden gevoed. Voor muziek zijn dat de opleidingen
FHK verkeert in de unieke situatie dat zij alle
Instrumentale muziek, Vocale muziek en Popmuziek;
opleidingen onder één dak aanbiedt.
voor Dans Theaterdans/Modern en Jazz/Urban; voor
De ontmoeting van disciplines leidt tot innovatie.
Theater Muziek- en Musicaltheater en Circus and
Steeds vaker vinden die interacties spontaan plaats bij
Performance Art en voor Beeldend Art, Communication
zowel studenten als docenten. Het sterk producerende
and Design.
karakter van FHK draagt daar aan bij. Een hoge
Kenmerk van de uitvoerende opleidingen is dat zij
mate van vakbekwaamheid in de eigen discipline
artistieke ontwikkelingen in de beroepspraktijk op de
is
voet volgen. Daarom hebben deze opleidingen een
voorwaarde
om
een
echte
interdisciplinaire
meerwaarde te bereiken.
sterke internationale oriëntatie.
De specifieke organisatie en programmering helpen
Maar ook de regionale verankering heeft haar invloed
onderlinge verbindingen ontstaan en versterken.
op de opleiding instrumentale en vocale muziek.
Het onderwijs is competentiegericht. In de bachelor-
Harmonie, Fanfare, Brassband en Koorzang zijn
opleidingen is er naast het majorprogramma van
“producten van de streek”. De streekgebondenheid
210 EC een aanbod vanuit minoren (30 EC). Studenten
geldt voor het gehele palet aan opleidingen. Tilburg
kiezen hun minor uit het eigen aanbod van FHK
is bij uitstek de stad waar educatie haar wortels heeft.
(4 minoren) of uit het aanbod van Fontys Hogescholen
Maar ook de podia voor Dans, Muziek en Theater zijn
(15 minoren). De minor Media en Performance wordt
verankerd in de regio. Kleinschalig maken en creëren zit
interdisciplinair ontwikkeld samen met de Fontys
in het DNA van de stad en de regio. FHK sluit daarop aan
opleidingen ICT, Communicatie en Journalistiek. Naast
waardoor ze een glokale artistieke dynamiek genereert.
het eigen programma is er voor docentopleidingen een gemeenschappelijk programma Kunst en Cultuur in de eerste drie leerjaren.
Podiumkunsten en producerend leren FHK vormt met haar klemtoon op podiumkunsten
Themaweken waarin studenten en docenten vanuit
een complementair geheel binnen het palet aan
alle artistieke disciplines samenwerken aan een project
kunstopleidingen in Brabant. Naast de autonoom
versterken de interdisciplinaire insteek. Bovendien
Beeldende Opleiding en Vormgeving in Breda en
worden deze projecten uitgevoerd op locaties in de
’s-Hertogenbosch en Design in Eindhoven garandeert
stad waarmee aan een glokale verankering wordt
FHK
gewerkt. Jaarlijks produceert FHK ook een drietal grote
en
gemeenschappelijke
Stedenbouw een representatieve vertegenwoordiging
artistieke
werken.
Producties
met
opleidingen
podiumkunsten
voor
samen
kunstvakdocenten
met
Architectuur
en
van alle opleidingen worden aan het einde van het
van de verschillende kunstdisciplines.
studiejaar aan een breed publiek aangeboden in een
De kunstvakdocentopleidingen voor Muziek, Dans,
gezamenlijke programmering (Get Out). Een selectie uit de producties krijgt een plaats op regionale en nationale festivals.
Theater en Beeldend werk zijn de kern van het opleidingsaanbod van FHK. Voor deze opleidingen is “het maken” het centrale
Glokaal ‘maken’
uitgangspunt voor de docerende rol in de kunsten.
Omdat FHK vertrekt van “het maken” is het cruciaal dat
Producerend
de docentopleidingen door uitvoerende opleidingen
programmering in de hele Hogeschool.
leren
is
het
vertrekpunt
van
de
17
Cultureel Ondernemerschap
en Stedenbouw, wordt de master Interdisciplinair Creëren voorbereid.
FHK kiest voor de kunstenaar als entrepreneur FHK zet dit onderwerp stevig op de kaart en heeft
Verbonden aan de masteropleiding werken we met partijen van buiten FHK aan werkplaatsen en laboratoria waar beroepsbeoefenaars zich, al dan niet
daarvoor het Platform Cultureel Ondernemerschap
als post Graduate cursus, kunnen verdiepen en hun
opgericht. Het platform heeft als doel de belangstelling
inzichten kunnen vernieuwen. FHK groeit uit naar
voor Cultureel Ondernemerschap op de diverse
een artistieke pleisterplaats waar zowel kunstenaars
academies van FHK te bevorderen en te bewerkstelligen
als kunstvakdocenten geregeld terugkeren om een
zodat studenten voldoende geëquipeerd worden om
duurzame loopbaan uit te bouwen; het Stadslab is een
in de actuele wereld van kunst en educatie te kunnen
mooi voorbeeld hiervan.
optreden als cultureel entrepreneur.
Drie lectoraten en vijf promotietrajecten zijn direct
De eerste opdracht van het platform is het ontwikkelen
verbonden aan FHK. De lectoraten hebben de opdracht
van de minor Cultureel Ondernemerschap. Daarnaast
de identiteit en profilering van de (uitvoerende)
organiseert het platform kunstenbrede activiteiten
opleidingen scherp te houden en heel FHK te verbinden
voor docenten en studenten van FHK op het niveau van
aan
“awareness” (bewustwording) en het ondersteunt de
Zij voeden FHK door op internationaal topniveau
academies bij de ontwikkeling van discipline specifieke
artistieke
programma’s over cultureel ondernemerschap voor de
onderzoeken en hierover te publiceren. Daarmee
eigen opleiding.
geven ze geleidelijk vorm aan een platform dat als
Een werkplaats en kenniscentrum voor levenslang leren Een leven lang leren wordt door FHK niet alleen opgepakt als leren na het HBO maar ook als leren vóór de bachelor. Elke discipline kent haar vooropleiding. Bovendien geven onze afgestudeerde kunstvakdocenten zelf gestalte aan het begin van de keten van actieve kunstbeoefening en dit zowel binnen als buiten het regulier onderwijs. We vinden ze terug in het voorschools muziekonderwijs tot vooropleidingen al dan niet in cultuurprofielscholen - en centra voor de kunsten. Alle onderwijs in het HBO heeft een werkplaats
relevante
en
internationaal
maatschappelijke
maatschappelijke
ontwikkelingen.
verschuivingen
kenniscentrum
gaat
te
functioneren.
Daarin is sociale innovatie via artistieke productie en educatie een centraal onderwerp. Zowel de lectoraten Media, Stedenbouwkundige strategieën en Kunstpraktijk in de Samenleving zetten sterk in op onderzoek over sociale innovatie en publiceren hier internationaal over. Binnen de drie lectoraten staan
de
verbindingen
ontwikkelingen
en
tussen
artistieke
maatschappelijke
praktijken
centraal.
Het lectoraat Kunstpraktijk in de Samenleving geldt als paraplulectoraat voor heel FHK. Onderzoek en publicaties scherpen het profiel van FHK nationaal en internationaal aan en dienen tegelijkertijd als leidraad
nodig - zeker het Kunstonderwijs waarvoor in het WO
en visieontwikkeling binnen de schoolmuren. In de
feitelijk geen equivalent aanwezig is. Daarom zijn bij
toekomst werkt het nog meer aan de interne cohesie
elke discipline, naast de docentopleiding en de bachelor
en coherentie van docenten en programma’s. Daarbij
voor de uitvoerende opleiding, ook masteropleidingen
wordt vooral ingezet op de ondersteuning van theorie
noodzakelijk.
en onderzoekscultuur om de verhouding tussen theorie
Naast
bestaande
masteropleidingen
Muziek, Choreografie, Kunsteducatie en Architectuur
18
en praktijk meer in evenwicht te brengen.
3.1 PROFIEL DOMEIN MUZIEK Per domein worden de opleidingen omschreven op de noemers “kernkwaliteiten” en “kernactiviteiten”.
3.1.1 Profiel Conservatorium 3.1.1.1 Kernkwaliteiten Conservatorium
Bachelor Muziek differentiatie Instrumentaal/Vocaal Deze differentiatie leidt op voor het beroepsprofiel van uitvoerend musicus. De opleiding kent een ontschotting tussen licht en klassiek en onderscheidt zich daarin van andere conservatoria in het land. Het onderwijsprogramma van de opleiding laat studenten kennismaken met de
Met muzikale gedrevenheid als vertrekpunt onderscheiden
totale keten van:
de studenten van dit Conservatorium zich doordat ze
• creëren van muziek; studenten worden geschoold
verbindingen kunnen leggen tussen instrumentaal
in improviseren, arrangeren en componeren en er
en vocaal, tussen licht en klassiek, tussen creëren en uitvoerend musiceren, tussen musiceren en doceren en tussen de discipline muziek en andere kunstdisciplines.
wordt aandacht besteed aan conceptontwikkeling. • uitvoeren van muziek; studenten worden geschoold in zowel lichte als klassieke muziek en zij specialiseren
De bacheloropleidingen Muziek en Docent Muziek
zich in een van de twee richtingen. Er is een sterke
kenmerken zich door een breed aanbod waarin
focus op samenspel en ensembles.
studenten de ruimte krijgen voor individuele profilering
• het in de “markt” zetten van je zelf en je muzikale
en worden gestimuleerd tot het maken van cross-overs.
product; studenten oriënteren zich op cultureel
Het merendeel van de docenten van het Conservatorium
ondernemerschap, daarbij is veel aandacht voor
heeft een eigen beroepspraktijk en kent de actualiteit
podium presentatie.
van het werkveld. Vaak zijn zij initiator van nieuwe ontwikkelingen.
Bachelor Muziek differentiatie Muziektheater Deze differentiatie leidt op tot muziektheater: zanger
3.1.1.2 Kernactiviteiten Conservatorium Voortrajecten Er zijn éénjarige interne vooropleidingen voor de verschillende differentiaties van de bachelor Muziek en voor de bachelor Docent Muziek.
en performer. De differentiatie Muziektheater heeft een brede Europese oriëntatie en speelt een voortrekkersrol in Nederland en ver daarbuiten. Studenten leren zingen en acteren binnen verschillende muziektheatrale settings uitgebreid met klassieke dans en jazzdans,
Er is een bloeiende “Young Musicians Academy”
ensemblezang
(meerjarig) voor jong uitzonderlijk talent uit de regio.
differentiatie een of twee grote theaterproducties en
Er zijn externe vooropleidingen voor het voortgezet
een aantal vaste zang- en koorpresentaties.
onderwijs bij de raamregelingschool Willem II, het
De differentiatie Muziektheater van de bachelor
Factorium (centrum voor kunstzinnige vorming uit Tilburg) en het Pleincollege Sint Joris uit Eindhoven.
en
koor.
Jaarlijks
verzorgt
de
Muziek en de afstudeerrichting Musicaltheater van de bachelor Dans vormen in de toekomst bij FHK één
Door de vooropleidingen wordt de kwaliteit van de
academie en de opleiding wordt uitgebreid met een
instroom van de opleiding en het behoud van muzikaal
maker/docent profiel.
talent voor de regio gewaarborgd. 19
Bachelor Docent muziek De opleiding Docent Muziek leidt op tot goed gekwalificeerde
generalisten
met
een
stevige
vakinhoudelijke basis. Vertrekpunt van de opleiding is de combinatie van musiceren en doceren. Studenten hebben keuzemogelijkheden in stages, afstudeerprojecten en minoren. Ze maken kennis met diverse aspecten van het toekomstige beroep en ontwikkelen een ondernemende houding door projecten te organiseren en uit te voeren. De afgestudeerden komen in de beroepspraktijk terecht als docent in het basis- en voortgezet onderwijs, in het veld van de kunsteducatie en in de amateurkunst. Per 2011 kent de opleiding ook een deeltijdtraject dat speciaal is opgezet voor uitvoerende musici die de opleiding Muziek hebben gevolgd en zich in het kader van “life long learning” willen bekwamen tot een bevoegde docent.
Master of Music Elke
student
volgt
een
op
maat
gesneden
onderwijsprogramma met een artistiek-vaktechnische
een onderzoek naar Cultureel Ondernemerschap en
basis, waarbij vorm wordt gegeven aan de verbinding
het Kunstonderwijs, dat eerder is gedaan vanuit het
van traditie en innovatie op het terrein van de muziek.
lectoraat van FHK: Kunstpraktijk in de Samenleving
Dit in relatie tot veranderingen op het terrein van
(Arts in Society).
cultuur en maatschappij op zowel nationaal als internationaal niveau. Het opleidingsprogramma kent drie uitstroomprofielen: uitvoerend, uitvoerend met accent op onderzoek en
Reflectie op de balans tussen commercialiteit en artisticiteit en de positie die de studenten daarin wil innemen is een belangrijk item in de minor.
uitvoerend met accent op educatie.
Aanbod na- en bijscholing
Belangrijke uitgangspunten zijn:
In samenwerking met de stichting Kunstbalie en het
• zelfsturing binnen vastgestelde kaders, • de studieloopbaanbegeleider beoordeelt leeractiviteiten op relevantie en haalbaarheid en • toetsing: een onderzoekassessment levert het bewijs van bekwaamheid.
Factorium verzorgt het Conservatorium nascholing voor docenten van muziekscholen en alumni. Er is op maat aanbod op het terrein van artistieke verdieping in de vorm van individueel contractonderwijs. Vanaf juli 2010 wordt jaarlijks een Summerschool georganiseerd (afwisselend vocaal en instrumentaal)
Minor Cultureel Ondernemerschap
met als doelgroep een mix van professionals en goede
Het Conservatorium is huisbaas van de minor Cultureel
amateurs uit de wereld van koren en “Hafabra”.
Ondernemerschap die ze samen met de Rockacademie binnen FHK uitvoert. De kern van de minor ligt in het functioneren van de kunstenaar als zelfstandige ondernemer. Als vertrekpunt voor de definiëring van cultureel ondernemerschap en voor het bepalen van de daarbij behorende competenties, is uitgegaan van 20
Lectoraat Het Conservatorium participeert in de leerstoel Kerkmuziek van de Universiteit Tilburg en onderhoudt actieve contacten met het ISOK (Interkerkelijke stichting opleiding kerkmuziek). Onlangs is i.s.m. het ISOK een curriculum kerkmuziek ontwikkeld wat uitgevoerd wordt in samenwerking met de leerstoel Kerkmuziek.
3.1.2 Profiel Rockacademie
3.1.2.2 Kernactiviteiten Rockacademie
3.1.2.1 Kernkwaliteiten Rockacademie
Voortraject
De Rockacademie kent een internationale oriëntatie en is in verbinding met media, maatschappij en technische evolutie. De opleiding heeft een levendige relatie met grote spelers in de muziekwereld en kent een doorlopende sychronisering van het onderwijs met de ontwikkelingen buiten.
Het
voortraject
van
de
opleiding
bestaat
uit
ondersteuning en begeleiding van talentvolle aspirant studenten door alumni van de opleiding. Zij treden op als licentiehouders van de opleiding en worden gescreend en gecertificeerd door de Rockacademie.
Studenten nemen zelf verantwoordelijkheid voor
Bachelor Muziek differentiatie Popmuziek
hun carrière, ze kennen hun eigen kwaliteiten en zijn
De Rockacademie leidt muzikanten op tot professionals
vaardig in het creëren van netwerken.
die op creatieve wijze de muziekwereld mede gaan bepalen.
De opleiding is dynamisch en avontuurlijk.
Het onderwijsconcept is gebaseerd op twee pijlers: • confrontatie met de werkelijkheid,
De Rockacademie heeft de ambitie in Europa leidend te worden in het opleiden van professionals en ziet daarvoor de volgende kansen: • (internationale)
ontwikkelingen
op
het
gebied
van nieuwe promotie en distributievormen die de industrie en het beeld van het vak vernieuwen, • ontwikkelingen in communicatie (social communities, nieuwe technologische ontwikkelingen), • (internationale) ambities van de partners uit de (nationale) netwerken, • het gegeven dat zij opereert in een gebied van de
• samenwerken om tot een product te komen. De eigen praktijk van de student is vertrekpunt van het onderwijs. De student kiest bewust voor zijn eigen balans tussen creativiteit, ambacht en eigenheid. De student leert, in diverse rollen, sectoroverstijgende activiteiten
uitvoeren
en
kenmerkt
zich
door
flexibiliteit, professionaliteit en het vermogen tot inspelen op veranderingen.
Post -hbo aanbod
cultuur, dat elke dag verandert omdat het gevoed
De Rockacademie kent een samenwerking met een
wordt door opkomende jonge mensen.
extern commercieel bureau dat voor o.a. de eigen alumni nascholing verzorgt op het zakelijke vlak. 21
3.2 PROFIEL DOMEIN THEATER 3.2.1 Profiel Academie voor Theater 3.2.1.1 Kernkwaliteiten Academie voor Theater De academie levert startbekwame theaterdocenten af die zich in de wereld van theatereducatie onderscheiden door hun kwaliteiten als docerende theatermakers. Studenten leren het hart te openen en zonder oordeel contact maken met de wereld van de verbeelding. Zij durven een standpunt in te nemen en maken theater vanuit dat persoonlijke standpunt en maatschappelijke betrokkenheid.
3.2.1.2 Kernactiviteiten Academie voor Theater Voortraject De academie biedt een éénjarige vooropleiding aan.
Bachelor Docent Theater De docent Theater is een theatermaker met inzicht, kennis en vaardigheden op het gebied van acteren, doceren en regisseren. Hij biedt spelers/leerlingen theatrale middelen om hun “verhaal” te kunnen vertellen. De academie leidt op vanuit de overtuiging dat ambachtelijke en artistieke vaardigheden de basis zijn
voor
het
pedagogisch-didactisch
handelen.
Mogelijkheden en beperkingen, wensen, ambities en normen van spelers bepalen in belangrijke mate de repetitiewijze en de voorstelling. De academie kenmerkt zich in belangrijke mate door de esthetiek van het vlakke vloertheater dat zich in de jaren tachtig ontwikkeld heeft. Een succesvolle poot van het onderwijs is het (komische) vertellen. De academie leverde een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de “stand-up comedy” in Nederland. Zij leidt creërende docenten en docerende makers op die als theaterdocent met en voor kinderen, jongeren, volwassenen, kunst
De differentiatie Muziektheater van de bachelor
willen maken buiten en binnen het reguliere onderwijs.
Muziek en de afstudeerrichting Musicaltheater van de bachelor Dans vormen in de toekomst bij FHK samen
Bachelor Docent Theater specialisatie docent Muziektheater
een nieuwe academie.
Op het gebied van Muziek- en Musicaltheater wordt
Post –hbo aanbod
vanuit het domein Theater een nieuw profiel ontwik-
In het kader van Life Long Learning ontwikkelt de
keld voor de rol van maker/docent.
academie post-hbo cursussen op maat.
22
3.2.2 Profiel Academy for Circus and Performance Art 3.2.2.1 Kernkwaliteiten Academy for Circus and Performance Art De opleiding bestaat pas enkele jaren en is in die tijd uitgegroeid tot een hoogwaardige opleiding in circus en performance. De afgestudeerden van de opleiding zijn te herkennen aan een persoonlijk artistiek profiel en een hoog technisch niveau. Zij beschikken over een sterke affiniteit voor performance kunst en gaan graag de integratie aan met andere kunstvormen. De opleiding is sterk ingebed in het professionele werkveld.
3.2.2.2 Kernactiviteiten Academy for Circus and Performance Art Bachelor Circus and Performance Art De academie leidt op tot uitvoerende professionals in het domein van Circus and Performance Art. Het betreft hier een kleinschalige opleiding met een sterk internationaal karakter met een internationale staf en een internationale populatie van studenten. De academie heeft een artistiek ambachtelijk karakter. Zij legt een gedegen basis van theorie en vaardigheden die nodig is voor het vak van circusperformer en kent veel waarde toe aan het artistieke niveau van studenten. De ontwikkeling van studenten tot een authentieke circusartiest met een persoonlijke stijl waardoor hij zich onderscheidt van anderen, krijgt in de opleiding veel aandacht. Studenten leren reflecteren op Circus and Performance Art en op andere performance kunstvormen. De omgeving van de andere kunstopleidingen van FHK is een inspiratiebron voor de opleiding.
Docent Circus and Perfomance Art De academie wil naast de uitvoerende opleiding ook een docentopleiding aanbieden en is bezig met de ontwikkeling daarvan.
23
3.3 PROFIEL DOMEIN DANS
niet-gangbare en uitgaan van hun eigen artistieke visie. Het zijn performers die in staat zijn hun individuele
3.3.1 Kernkwaliteiten Dansacademie
ervaringswereld in te zetten voor de creatie van nieuw
Het leer- en werkklimaat op de Dansacademie is te
werk. Dansers die zelf vragen stellen, betrokken zijn,
typeren als open en onderzoekend ten aanzien van
die fysieke intelligentie bezitten, die conceptueel
het aangaan van verbindingen met de omgeving. In
willen meedenken met choreografen en die fysieke
het kader van Tilburg Dansstad krijgen inhoudelijke
expressie en (dramatische) emotionaliteit inzetten.
samenwerkingsvormen gestalte die de functie en
Binnen de uitvoerende opleiding profileert de student
het profiel van de partners versterken en de kwaliteit
zich in de richting van Danstheater/Modern of Jazz/Urban.
van dans ten goede komen. De talentontwikkeling van
de
student
is
het
aangrijpingspunt.
Het
competentiegerichte opleiden biedt de student ruimte voor individuele ontwikkeling en profilering.
Bachelor Dans afstudeerrichting Choreografie De
focus
van
de
afstudeerrichting
dansmaker/
choreograaf ligt op het onderzoeken en creëren van
Binnen de ‘bubbling world’ van FHK met vele kansen
dans waarbij ruimte is voor het maken van cross-overs
van interdisciplinaire samenwerking, uitdagingen en
tussen verschillende dansstijlen en kunstdisciplines. De
inspiratiebronnen, biedt de Dansacademie studenten
basis van deze afstudeerrichting ligt in de bachelor
qua omvang en manier van werken een herkenbare
Dans en stelt de student in staat zich na een start als
leeromgeving die zowel ambachtelijk/creërend, als
danser (twee jaar) in de daarop volgende twee jaar te
analytisch/conceptueel/theoretisch hoge eisen stelt.
ontwikkelen als maker/choreograaf.
De student wordt gekend.
3.3.2 Kernactiviteiten Dansacademie Voortrajecten In de Opstapcursus bereiden leerlingen uit de twee hoogste leerjaren van het voortgezet onderwijs zich voor op een auditie.
Het activiteitenaanbod is er op gericht de student een leeromgeving te bieden met opbouwende en samenhangende leerwegen waar de student enerzijds een eigen persoonlijke activiteitenkeuze kan maken en anderzijds een specifiek studieaanbod krijgt gericht op werkveldgerichte competenties.
Het dansonderwijs in de Vooropleiding is gericht op de
Bachelor Dans afstudeerrichting Musicaltheater
motivatie en het dansplezier van jong talent.
De opleiding focust op het opleiden van allround
De focus ligt op het vergroten van danstechnische
performers voor Musicaltheater en heeft als basis de
vaardigheden, creatieve ontplooiing, het ontwikkelen
Triple Threat: de combinatie van zang, dans én drama.
van inzicht in dans en kunst en het bewust worden van
Deze basis maakt dat de afgestudeerden vanwege hun
theatrale overdracht.
veelzijdigheid en brede inzetbaarheid emplooi vinden
De Vooropleiding kent twee fases:
in zowel zang- als dansmusicals.
Primair Onderwijs met een brede oriëntatie op dans,
De afstudeerrichting Musicaltheater van de bachelor
waarin danstalent en ontwikkelingsmogelijkheden
Dans en de differentiatie Muziektheater van de
ontdekt en gestimuleerd worden.
bachelor Muziek vormen in de toekomst bij FHK één
Voortgezet Onderwijs waarin een juiste startbekwaam-
academie en de opleiding wordt uitgebreid met een
heid wordt verkregen voor het hbo-dansvakonderwijs
maker/docent profiel dat mede ontwikkeld wordt
(samenwerking met het Willem II college in Tilburg).
vanuit de opleiding Docent Theater.
Bachelor Dans afstudeerrichting Danstheater/modern en Jazz/urban
Bachelor Docent Dans
De uitvoerende opleiding leidt dansers op die zich
dansdocenten met visie, die vanuit hun passie voor
weten te positioneren binnen dansgezelschappen en vrije producties en met eigen werk. Dansers met een antidogmatische danshouding, die openstaan voor het 24
De opleiding leidt op tot breed inzetbare creërende dans innovatief en ondernemend zijn en die hun expertise kunnen vertalen naar andere dansrichtingen, werkvelden en verschillende doelgroepen.
25
Het accent ligt op de combinatie van ontwikkeling
maatwerkaanvulling op de major. De minor bereidt
en onderzoek van de eigen techniek, creativiteit en
voor op het toekomstige werkveld van de student in de
methodiek/didactiek gericht op diverse doelgroepen
creatieve industrie (het onderwijs, instellingen of het
(primair onderwijs, voortgezet onderwijs, amateurkunst
bedrijfsleven), waar specifieke werk- en denkwijzen
en kunsteducatie).
uit de kunstpraktijk noodzakelijk zijn. Ze bieden de
In het programma doet de student ervaring op in het
mogelijkheid voor een innovatieve en eigentijdse mix
werken in interdisciplinaire teams en wordt een appèl
van relaties met andere domeinen.
gedaan op het actief anticiperen op maatschappelijke
De minor is gericht op een internationaal speelveld.
en culturele ontwikkelingen.
Studenten met verschillende achtergronden verrijken
De startbekwame dansdocent kan zijn expertise op het
met hun specifieke inbreng deze minor.
terrein van CKV en Kunst Algemeen inzetten in zowel het binnen- als buitenschoolse werkgebied.
Minor Kunst en Cultuur De minor Kunst en Cultuur houdt zich bezig met het interessante terrein waar kunst actief gebruikt
Master Choreografie op
wordt om maatschappelijke en universele dilemma’s
kunstvakopleidingen, in het amateurdanscircuit en
te onderzoeken en hiermee een publiek gericht
in de community (community-art) is er plaats voor
te stimuleren om tot nieuwe gezichtspunten te
choreografen als kunstenaar. In het programma worden
komen. Dit krijgt vorm in alle vormen van kunst- en
vanuit een onderzoekende grondhouding nieuwe
cultuureducatie, ‘community art’, kunst als commentaar
samenhangen tussen choreografie en maatschappij en
op de werkelijkheid etc.
kunstzinnige en creatieve processen geëxploreerd.
De dilemma’s worden experimenteel en pionierend
Kwesties die in brede kring van het choreografisch
onderzocht.
werkveld leven vormen hierbij het uitgangspunt. De in
De student Kunst en Cultuur ontmoet zijn doelgroep
de opleiding aangereikte informatie spitst de student in
in onderwijs, educatie, projecten, op een podium of op
zijn persoonlijk onderzoek toe. De student maakt daarbij
internet. Hij is later de professional, die de dilemma’s
altijd een vertaalslag naar zijn specifieke werkveld. De
met publiek, leerlingen of consumenten op een
Master Choreografie is positief geaccrediteerd en het
artistieke werkwijze onderzoekt en daarbij vorm geeft
doelmatigheidsrapport is ingeleverd. De academie is in
aan identiteit, waarden en ideeën.
Naast
choreografen
die
werkzaam
zijn
afwachting van uitsluitsel over bekostiging.
Post–hbo aanbod
Minor Kunst, cultuur en onderzoek
De academie heeft op dit moment nog een post-hbo
Deze minor biedt studenten de mogelijkheid om hun
bewegingsexpressietherapie. Omwille van economische
kennis en vaardigheden te verbreden of verdiepen
redenen wordt deze opleiding de komende 2 jaar
op het gebied van kunst en cultuur. De minor is een
afgebouwd.
26
3.4.1.2 Kernactiviteiten Academie voor Beeldende Vorming Voortraject De academie kent een Oriëntatiecursus Beeldende Kunst en Vormgeving. De cursus heeft een oriënterend en selecterend karakter, cursisten onderzoeken hun beeldend talent. Het toegekende certificaat geeft toegang tot de opleiding. De cursus is een goede afspiegeling van de opleiding en zorgt voor kwaliteitsverhoging aan de poort.
Bachelor Docent Beeldende Kunst en Vormgeving De opleiding tot docent Beeldende Kunst en Vormgeving is een opleiding voor het totale educatieve terrein van basisschool tot en met hoger onderwijs, zowel binnen- als buitenschools en van museumeducatie tot kunstzinnige cursussen voor volwassenen. De opleiding leidt niet op tot enge vakdocenten maar tot culturele ondernemers die projecten ontwikkelen in een weerbarstige omgeving. Studenten leren ideeën om te zetten in beelden en beelden onder woorden te brengen en aan anderen over te dragen. De grondslag hiervoor ligt in het zelf maken van beelden. De opleiding is gericht op het beeld i.p.v. op onderliggende disciplines. Studenten ontwikkelen een eigen beeldende visie en ontdekken op welke principes een goed beeld berust en leren gebruikmaken van verschillende media en technieken. Samenwerking binnen en buiten de academie en met
3.4
PROFIEL DOMEIN BEELDEND/ ARCHITECTUUR EN STEDENBOUW
partners in de buitenwereld staat centraal in de visie van de academie.
3.4.1 Profiel Academie voor Beeldende Vorming
Master Kunsteducatie
3.4.1.1 Kernkwaliteiten Academie voor Beeldende Vorming
kwaliteit van kunsteducatie bepalen. De opleiding is
De academie kent het hele scala van oriëntatie en bacheloropleidingen in voltijd, deeltijd en duaal tot een master en nascholingscursussen. De academie ontwikkelt zich tot een kenniscentrum voor het beroepenveld. De master van de opleiding koppelt de theoretische onderzoekscomponent aan samenwerking met het werkveld.
Het programma van de Master Kunsteducatie richt zich op de diverse aspecten die aard, vorm en vooral gericht op het zoeken naar verbindingen en samenwerkingsmogelijkheden
van
alle
betrokken
partners en versterkt de educatieve potentie van de partners. De opleiding onderzoekt problematische situaties en omstandigheden op een relevante en doelgerichte manier
en
komt
tot
effectieve
aanbevelingen,
methoden of producten.
27
Minor Interdiscipline
worden vanuit het werkveld. Er wordt samengewerkt met
De minor Interdiscipline legt verbindingen tussen
andere academies van FHK en met het lectoraat Media.
disciplines vanuit het besef van de rijkdom van de disciplines. Interdiscipline is geen doel op zich maar een attitude om een beter product te realiseren en te positioneren in de samenleving. De minor bestaat uit een op de praktijk gericht aanbod van projecten met een multidisciplinair karakter en is vooral van praktische aard: onderzoek door productie en leren door te doen. De theoretische component richt zich op de samenhang van begrippen en fenomenen in de kunsten. Naast groepsprojecten zijn er individuele trajecten. Het onderwijs vindt voor een groot deel plaats bij organisaties en podia met een multidisciplinair karakter, de zogenaamde coproducenten.
3.4.2 Profiel Academy for Art, Communication and Design
Minoren Media, Minds en Matters en Inside Media Fontys kent een lectoraat Media dat onderzoek verricht en onderwijs verzorgt in het Fontys FutureMediaLab, een interdisciplinair instituut voor media en innovatie waarin FHK samenwerkt met de hogescholen ICT, Journalistiek en Communicatie. Excellente studenten van deze hogescholen kunnen de minor Media, Minds and Matters volgen. Deze minor bestaat uit een interdisciplinair project dat gericht is op conceptuele innovatie op het gebied van media. De minor kent begeleiding van de lector Media. De minor Inside Media heeft het karakter van een differentiatieprogramma en bevat een interdisciplinaire theoretische inleiding in Media Studies vanuit een “maakperspectief� en een concreet project.
3.4.2.1 Kernkwaliteiten Academy for Art, Communication and Design De opleiding maakt het mogelijk als een spin in het web op ontwerpbureaus te functioneren omdat een maker binnen verschillende disciplines experimenteert. De student weet hoe hij naar beelden kan kijken, hij heeft kennis en inzicht in werk van andere ontwerpers en is zelf actief als ontwerper. De student benut het gebouw van FHK, de stad en zijn omgeving.
3.4.2.2 Kernactiviteiten Academy for Art, Communication and Design Bachelor Art, Communication and Design De student van the Academy for Art, Communication
Het project is meerdisciplinair en kent een keuze voor de
and Design (voorheen Visuele Communicatie) ontwikkelt
relatie tussen media, visuele kunsten en ontwerp ofwel
een eigen beeldende visie, leert conceptueel denken en
voor de relatie tussen media, performance arts en ruimte;
het concept om te zetten in visueel sprekende beelden.
er wordt gezocht naar nieuwe beelden en concepten.
De student leert op welke principes een goed beeld of afbeelding berust, leert gebruik maken van verschillende media en technieken. Daarnaast ontwikkelt de student competenties waarmee hij grondig wordt voorbereid op het beroep van allround ontwerper. Het onderwijs wordt grotendeels gegeven door middel
3.4.3 Profiel Academie voor Architectuur en Stedenbouw 3.4.3.1 Kernkwaliteiten Academie voor Architectuur en Stedenbouw
van projecten ondersteund door verschillende vakken
De academie is goed in het synthetiseren van complexe
waarbij de thematieken beroepsgericht zijn en gevoed
informatie, slaat een brug tussen technologie en
28
maatschappelijke ontwikkelingen en sluit aan bij de
te versterken en in te spelen op de nieuwe titelwet die
vraag naar nieuwe oplossingsrichting voor maatschap-
registratie in het register organiseert (masterniveau
pelijke vraagstukken.
verplicht). De master kent een sterke link met
De academie is internationaal georiënteerd, toekomst-
architectuur en een oriëntatie op maatschappelijke,
gericht
technologische en culturele innovaties.
en
verbonden
aan
andere
disciplines.
Kansen voor de toekomst liggen in demografische
De master wordt ontwikkeld en uitgevoerd i.s.m.
ontwikkelingen en duurzaamheidvraagstukken die
AKV | St.Joost (Avans Hogeschool).
nopen tot een nieuwe oriëntatie op mobiliteit, ruimtegebruik en ruimtelijke inrichting.
Post–hbo aanbod De academie kent een compact post–hbo aanbod voor
3.4.3.2 Kernactiviteiten Academie voor Architectuur en Stedenbouw
professionals dat inspeelt op “life long learning” en permanente beroepsontwikkeling. De cursus “Stadslab European Urban Design Laboratory”
Masters Architectuur en Stedenbouw
bestaat uit een aantal korte Masterclasses en heeft
De masters bestaan uit vierjarige programma’s en kiezen
een denktankfunctie voor de disciplines architectuur
voor Concurrency-onderwijs (combinatie van leren en
en stedenbouw. Steden fungeren als opdrachtgevers,
werken). De opleidingen zijn sterk op de beroepspraktijk
de deelnemers zijn internationaal en er worden
georiënteerd en ingebed in het (regionale) werkveld.
toonaangevende experts ingezet. Het programma
De academie leidt op tot een beroep en na diplomering
heeft een platformfunctie, verbreedt het vakgebied en
volgt directe registratie in het Architectenregister.
promoot dit richting lokale overheden.
De academie kent een flexibele organisatievorm en
werkt
met
gastdocenten
die
de
opleiding
verzekeren van de actuele werk- en leerpraktijk. Door samenwerking met aanpalende disciplines vindt brede oriëntatie plaats op het vakdomein. Door het stimuleren van ondernemerschap en samenwerking met sociale, technische en culturele domeinen t.b.v. innovaties,
De cursus “Stedenbouw voor Architecten” bestaat uit modulair onderwijs met een flexibele programmering en toonaangevende gastdocenten. De programma’s kennen een sterke oriëntatie op de actuele beroepspraktijk en op maatschappelijke ontwikkelingen.
vindt brede oriëntatie plaats op beroepspraktijk.
Lectoraat
Master Interieur
Het aan de masteropleidingen gekoppelde lectoraat
Deze nieuwe master bestaat uit een tweejarig voltijd programma en heeft als doel de onderzoekscomponent
vormt een kenniscentrum voor stedenbouwkundige strategieën. 29
4 verbindingen
fontys hogeschool voor de kunsten
FHK staat letterlijk en figuurlijk midden in de
FHK valt op door haar nauwe banden met de
samenleving. Vanuit het centrum van Tilburg staat
beroepspraktijk in de regio en wordt met haar
FHK in contact met tal van instellingen en initiatieven.
activiteiten en opvattingen in veel segmenten van
Samenwerking en partnerschap zit in de aard van de
de samenleving gezien als een belangrijke speler.
Brabantse omgeving. Gemeenschapszin en coรถperatie
FHK levert een bijdrage aan het culturele leven
wordt in het wezen van FHK volledig doorgetrokken.
van de regio met voorstellingen, exposities en
Samenwerkingsrelaties
lange
evenementen in de domeinen Muziek, Dans, Theater
historie; nieuwe vormen van samenwerking kunnen
en Beeldend. De opleidingen van FHK werken
daardoor snel tot stand komen.
samen met grote en kleine podia in de regio, met
30
hebben
vaak
een
instellingen voor kunsteducatie en amateurkunst en
zal een beter zicht bieden op de beroepspraktijk
met onderwijsinstellingen. Met een aantal van deze
waarna het lectoraat een concreet advies formuleert
partijen zijn samenwerkingsovereenkomsten.
voor beleidsmakers en kunstopleidingen.
Als FHK het heeft over de regio bedoelt zij nadrukkelijk
De academies van FHK hebben nauw contact met
ook delen van Limburg, Zeeland en Vlaanderen,
de alumni van de opleidingen die als professionals
FHK is in de hele zuidelijke regio. De verbindingen
actief zijn in de beroepspraktijk. Er zijn bloeiende
houden niet op bij de grens, een aantal opleidingen
alumniverenigingen, er vinden alumnidagen plaats en
is nadrukkelijk aanwezig in het Vlaamse deel van
afgestudeerden worden betrokken bij het onderwijs.
België. Dat geldt zeker voor de masterprogramma’s
Met de actualiteit als invalshoek verzorgen de
van Beeldend en Muziek, er zijn convenanten met de
opleidingen van FHK ook nascholing aan alumni die
Hogeschool Zuyd en samenwerkingsprojecten met
hun kennis op peil willen houden. Na een aantal jaren
de hogescholen van Antwerpen en Gent. Ook vanuit
worden alumni regelmatig ingezet als docent.
Dans is er veel contact met het Belgische.
FHK staat voor actueel onderwijs. Dat maakt de
Een aantal opleidingen van FHK kent een meer
relatie met de uitvoeringspraktijk noodzakelijk.
Europese internationale oriëntatie en heeft van
In die relatie beperkt de rol van FHK zich niet tot
daaruit partnerships met collega hogescholen in
louter toeleverancier. FHK is meer dan de brug tussen
Frankrijk, Italië, Duitsland, Zwitserland en Engeland
voortgezet onderwijs en een baan. FHK profileert
en in Scandinavische landen. Het gaat hier vooral
zich in toenemende mate als een ontwikkelplaats
om
en onderzoekt nieuwe vormen van performance
exchange
van
docenten
en
studenten
en
samenwerkingsprojecten. Vertegenwoordigers van
en
de academies bezoeken internationale congressen
podiumdisciplines onder één dak” draagt bij aan die
en
ontwikkelende rol.
docenten
van
internationale
allure
geven
gebruik
van
de
openbare
ruimte.
“Alle
masterclasses en workshops op de opleidingen
De opleidingsprogramma’s worden deels uitgevoerd
van FHK. De lectoraten verrichten internationaal
bij partners van FHK. Projecten zijn altijd geënt op de
onderzoek en leveren publicaties die ook ver buiten
beroepspraktijk en worden uitgevoerd met instellingen
Europa (New York, Seoul) worden geconsulteerd en in
in het werkveld. Ontwikkelingen in het naschoolse
het kunstonderwijs worden gebruikt.
traject vinden altijd plaats in samenwerking met
De banden met de actuele beroepspraktijk worden
externe partners. Wederzijds belang is de drijfveer
allereerst onderhouden door de docenten van de
van het tot stand komen en het in stand houden van
opleidingen die voor een groot deel actief zijn in de
die verbindingen.
beroepspraktijk.
FHK laat in de toekomst haar verbindingen met
Werkveldvertegenwoordigers
worden
ingezet
andere
professionele
spelers
sturen
door
de
als klankbord bij ontwikkeling van beleid, bij
vooropgestelde ambities. Dat wil zeggen dat FHK niet
kwaliteitszorg en bij het bepalen van eindkwalificaties
zomaar verbindt om te verbinden, maar strategische
en adviseren over curricula van de opleidingen. De
bondgenootschappen
opleidingen kennen actieve werkveldcommissies en
partners die de ambities van FHK helpen realiseren
bij eindexamens worden externe gecommitteerden
of versterken. De exemplarische voorbeelden tonen
ingezet. Werkveldvertegenwoordigers participeren
binnen de contouren van de ambities concrete
ook in ontwikkelgroepen. Samen met het lectoraat
projecten waarop FHK in de nabije toekomst
Beeldende Kunst van Avans heeft het lectoraat
voortbouwt en ook strategische budgetten voor vrij
Kunstpraktijk in de Samenleving een grootschalig
maakt.
Europees onderzoek opgezet over de hybridisering
In het overzicht op de volgende pagina wordt het
van de beroepspraktijk bij kunstenaars. Dat onderzoek
merendeel van de relaties van FHK benoemd.
aangaat
met
alleen
die
31
4.1 OVERZICHT VERBINDINGEN
013 POPCENTR
ERASMUSUNIVERSITEIT ROTTERDAM
THEATERS TILBUR RIjKSUNIVERSITEIT GRONINGEN KATHOLIEKE UNIVERSITEIT LEUVEN
TU EINDHOVEN
MANNHEIM
INDUSTRIAL DESIGN
SCRIPTION
NIAF
THEATER D
DE NIEUWE VESTE
AUDAx TExTIEL MUSEUM
PARADOx
FACT
CHASSé THEATER
DE VERKADEFAB CONSERVATORIUM GENT
ESAC BRUSSEL
VAN ABBE MUSEUM
DESIGN ACADEMY
HOGESCHOOL VAN ANTWERPEN ARTESIS
HOGESCHOOL AVANS SINT MARTINS LONDON
SAC KUO HBO RAAD
THEATERFESTIVAL BO
ENTREPRE ARTISITIEKE PRAxIS
FONTYS HOGESCHOOL
FH
COMMON ARTIST
FACTORIUM KUNSTBALIE
KVDO KUNSTVAKDOCENTOVERLEG
INTERDISCIPLINAIR
OPEN S FH ICT
PLAYGROUNDS
STRP FESTIVAL ROC EINDHOVEN
jAN VAN BES
HOGESCHOOL ZUYD
DANS- EN MUZIEKSCHOLEN
ROC MIDDEN BRABANT
DE TOONZAAL
ST LUCAS GENT
UNIVERSITEIT VAN TILBURG
SINT LUKAS BRUSSEL
KONINKLIjKE ACADEMIE VOOR SCHONE KUNSTEN ANTWERPEN
TExTIELWEEKEND
FH jOURNALISTIEK
INCUBATE
PROV
FH COMMUNICATIE TILBURG STUDENTENSTAD BRABANT CULTURELE HOOFDSTAD
ROC WILLEM I DEN BOSCH
CULTUURNETWERK NEDERLAND
32
ST LUCAS BOxTEL WILLEM II COLLEGE
ARCHIT
BRAB DE IDEALE CONNECTIE
THERESIA LYCEUM
GEMEENT
CULTURELE SOCIETEIT
TILBU PLEINCOLLEGE ST jORIS NIEUWSTE SCHOOL
RUM TILIANDER
MUSEUM DE PONT
RG
MUZIEKCENTRUM FRITS PHILIPS
DE NWE VORST
FESTIVAL CEMENT FESTIVAL MUNDIAL
TORIUM
BRIEK
CIRCO CIRCOLO
DE WARANDE TURNHOUT
DE SINGEL ANTWERPEN
FILMFOYER TILBURG
PLAZA FUTURA
L
NATUURMUSEUM
MIDITHEATER
CKE EINDHOVEN
DE SCHALM
SOUWHUIS
OULEVARD
NOVEMBER MUSIC
GEMEENTE TILBURG
ENEUR SOCIALE INNOVATIE
WIjK EN BUURTWERK
WONINGBOUWVERENIGING TIWOS FACTORIUM
L VOOR DE KUNSTEN
HK
CULTUURKWARTIER TILBURG
BIBLIOTHEEK MIDDEN BRABANT
TILBURG DANSSTAD
ART AS DRIVE
KUNSTBALIE DANSHUIS STATION ZUID
GLOKAAL BRABANTS ORKEST
SOURCE
KAMERORKEST MAGOGO
IKV-PAx CRISTI
TE TILBURG
MUSICIANS WITHOUT BORDERS
VINCIE NOORD BRABANT
TECTENBUREAU
NS 16 BKKC
VILLA MEDIA
HET ZUIDELIjK TONEEL
MUZIEKLAB BRABANT STICHTING ATELIERS
BANT MODEL TALENTLAB
URG MODEL jEROEN BOSCH COLLEGE
EFTELING PROVINCIALE ZUSTERS VAN LIEFDE
INTERPOLIS
HALL OF FAME
KUNSTPODIUM T TIVOLIFONDS RABOBANK TILBURG STICHTING HET CENAKEL
STICHTING jACQUES DE LEEUW
33
4.2 EXEMPLARISCHE VOORBEELDEN 4.2.1 Exemplarisch voorbeeld Sociale Innovatie Stadsprojecten van het domein Beeldend De afgelopen jaren zijn binnen het derde studiejaar drie praktijkprojecten gerealiseerd. De projecten hebben als doelstelling het realiseren van artistiek werk geïnspireerd door de omgeving met, indien relevant, participatie van publiek. Bron is steeds de waarneembare omgeving met de bedoeling deze als beeld terug te geven aan de stad. De Buren had een afgebakend werkterrein, zowel bron als presentatie. De straten rondom FHK vormden de buren en de hal van FHK werd het buurthuis. Shoppen ging om de fysieke ruimte als de ruimte voor idee, dit project besloeg een groot gebied in het commerciële centrum. De Stad als School was een ambitieus Kunstenbreed project waar in principe de hele stad bij betrokken was. Om het beheersbaar te maken kozen we de wijk en daarbinnen de straat als kleinst denkbare eenheid van leven in een stad. Doel van deze projecten is de student confronteren met de inhoudelijk/beeldende mogelijkheden van de stad en tegelijkertijd de stad wijzen op mogelijkheden van de kunsten in sociale innovatie. De stad als werkterrein en podium, een werkproces waarin de authenticiteit van de student geconfronteerd wordt met de weerbarstigheid van de praktijk van alledag. Samenwerking met niet-kunsten en nieuwe bronnen en werkwijzen bij de observatie van de omringende werkelijkheid is daarbij vertrekpunt, zaken als financiering en planning zijn belangrijke leerervaringen. Partners: Gemeente Tilburg, wijk en buurtwerk, Woning-
disciplines (van beeldende kunst tot psychologie) om
bouwvereniging Tiwos, Bibliotheek Midden Brabant.
in artistieke projecten theorie en praktijk te koppelen.
De website www.makingthecity.nl visualiseert dit
Naast de ontwikkeling van het individuele talent
voorbeeld.
staat de transformatie van het maatschappelijke en stedelijke landschap centraal. Daarbij worden urban stories ingezet, maar creëert men ook voor de publieke
4.2.2 Exemplarisch voorbeeld Art as Drive
ruimte in brede zin zoals in nieuwe social media. Partners: Tilburg Dansstad, danshuis Station Zuid, Kunstbalie, Factorium.
Talentweek ‘Public space’ Public Space is een pilot waarin dertig talentvolle
De website www.tilburgdansstad.nl visualiseert dit
dansers
voorbeeld.
34
samenwerken
met
experts
uit
andere
4.2.3 Exemplarisch voorbeeld Glokaal internationaliseren het om complexe stedelijke vraagstukken waarbij
Kosovoproject
ervaring en nieuwe inzichten elkaar versterken.
Serven en Albanezen leven in Kosovo-Mitrovica
Onderzoek en analyse vinden ter plekke en op de
gescheiden door de rivier Ibar bij- en uiteen. Studenten
basis in Tilburg plaats. Per sessie wordt een architect
en docenten van de Rockacademie hebben aan
van naam aangetrokken. Aan de projecten is ook een
weerszijden van de rivier een school opgericht met
promotieonderzoek verbonden. De werkwijze heeft
twee dependances en één onderwijsprogramma: the
door de inhoud en door betrokken personen zijn
Mitrovica Rockschool. Het project heeft het bij elkaar
invloed op de masteropleidingen.
brengen van studenten die op twee locaties van de
Partners: Gemeente Tilburg, Provincie Noord Brabant,
school studeren als doel. Het formeren van gemixte
particulier partners en architectenbureaus.
bands is daarbij de drager. Het project verzorgt in Tilburg voor
gemeenschappelijke
studenten
en
docenten.
bandcoachtraining Er
worden
ook
gemeenschappelijke bandweken georganiseerd in het nabij gelegen Macedonië, begeleid door studenten en docenten van de Rockacademie. Partners: IKV-Pax Cristi, Musicians without Borders.
De website www.stadslab.com visualiseert dit voorbeeld.
4.2.5 Exemplarisch voorbeeld Interdisciplinariteit Fontys FutureMedialab Interdisciplinair
samenwerken
binnen
FHK
ligt
De website www.musicianswithoutborders.nl
voor de hand en wordt steeds meer gemeengoed.
visualiseert dit voorbeeld.
Interdisciplinariteit gaat verder in het project Fontys FutureMediaLab. Studenten en docenten van Fontys
4.2.4 Exemplarisch voorbeeld Open Source
Hogescholen ICT, Journalistiek, Communicatie en Kunsten werken samen rond het gebruik en de ontwikkeling van Nieuwe Media. Een lector vormt
Stadslab
de spil in het creëren van een werkplaats voor
Stadslab is een project dat verbonden is aan de
Blended Communication. Partners stellen zich op als
Academie voor Architectuur en Stedenbouw. Het
complementaire
project brengt beroepsbeoefenaars bij elkaar rond
en artistieke kwaliteit wordt gebundeld, evenals de
opdrachten die worden verstrekt door steden in de
voorzieningen die de vier hogescholen inbrengen.
nieuwe landen van Europa en daarbuiten. Vaak gaat
Komend jaar wordt een minor ontwikkeld vanuit dit
makers.
Technische,
inhoudelijke
35
initiatief. Een enorme impuls in nieuwe faciliteiten
samenwerking met de Conservatoria van Gent en
afgelopen najaar bracht de ontwikkelingen in een
Antwerpen. Jaarlijks is er een tournee van een
stroomversnelling.
gemeenschappelijk orkest van Gent-Maastricht-Tilburg.
Partners: Fontys Hogescholen ICT, Journalistiek en
Dit orkest heeft verbindingen met het Brabants Orkest
Communicatie.
en Magogo. Leden van die orkesten worden betrokken
De website www.fontys.nl/futuremedialab visualiseert dit voorbeeld.
bij repetities en later worden studenten daardoor als remplaçant ingezet bij betreffende orkesten. Met Avans wordt de nieuwe masteropleiding Interieur uitgevoerd. Daarnaast voeren lectoren van Avans
4.2.6 Exemplarisch voorbeeld Common Artists
en FHK een onderzoek uit naar de Hybridisering van de Beroepspraktijk van kunstenaars. Omdat dit een internationaal onderzoek betreft is er contact met
Korenplein Brabant kent in het amateurveld talloze koren. In samenwerking met Kunstbalie is het initiatief ontstaan om twee projecten uit te voeren. “Uit volle borst” schoolt docenten uit het primair onderwijs en van muziekscholen om de Kinderzang in en buiten school
hogescholen in België, Finland en Engeland. Partners:
Hogeschool
Zuyd,
Hogeschool
Avans,
Universiteit van Tilburg, St.Lucas Gent, Sint-Lukas Brussel, Koninklijke Academie voor Schone Kunsten Antwerpen, Sint-Martins London, Design Academy
te stimuleren. Het ontwikkelen van curricula hoort daar
Eindhoven.
bij. “Ook jouw stem telt” gaat over professionalisering
De website www.fontys.nl/kunsten visualiseert dit
van dirigenten van koren in de regio. Daarbij is het
voorbeeld.
uiteindelijke doel de optredende vergrijzing bij koren het hoofd te bieden.
4.2.8 Exemplarisch voorbeeld Entrepreneur
Het Conservatorium is convenantpartner in de projecten. Partners: Kunstbalie, Factorium, dans- en
Binnenste buiten
muziekscholen, primair onderwijs.
Jaarlijks vindt er op het einde van het studiejaar een presentatie van producties plaats van alle opleidingen.
De website www.kunstbalie.nl visualiseert dit
Dat gebeurt de laatste jaren onder de naam Get Out.
voorbeeld.
Zo’n 130 voorstellingen vinden een plaats in de stad of de regio. Vrijwel alle plaatselijke podia zijn betrokken
4.2.7 Exemplarisch voorbeeld Artistieke Praxis
bij de uitvoeringen en exposities. Alle voorstellingen zijn toegankelijk voor publiek. Bij een aantal voorstellingen nodigen we speciale bezoekers uit, bijvoorbeeld van
Lectoraten en masters
toeleverende scholen of aspirantstudenten.
FHK werkt samen met de kunstopleidingen van Hogeschool Zuyd en Hogeschool Avans. Het betreft samenwerking ten behoeve van masteropleidingen en lectoraatsonderzoek. Concreet werkt FHK voor de
masteropleidingen
Architectuur
samen
masteropleiding
Muziek, met
Kunsteducatie
Hogeschool
Kunsteducatie
is
een
Zuyd.
en De
volledig
gemeenschappelijke productie. En succesvol. Door de samenwerking is het aantal partners uit de praktijk voor deze opleiding groot en zijn de uitwisselingen van
Een
aantal
voorstellingen
uit
Get
Out
wordt
voorgedragen om te participeren in festivals in de regio al dan niet als nominatie voor een prijs. Theaterfestival Boulevard, Mundial, festival Cement en Circo Circolo rekenen op onze komst en deelname. Partners: 013 Popcentrum, Theaters Tilburg, De NWE Vorst, Paradox, Factorium, Verkadefabriek, Plaza Futura, De Toonzaal, Jan van Besouwhuis, Theaterfestival Boulevard, festival Mundial,
studenten en docenten stimulerend en inspirerend. De
festival Cement, Circo Circolo, November Muziek e.a.
master Muziek is de basis voor verdere euregionale
De website www.circocircolo.nl visualiseert dit voorbeeld.
36
innovatie
5
fontys hogeschool voor de kunsten
FHK heeft projecten geformuleerd die gericht zijn op
aan een herdefiniëring van het artistieke profiel
het herprofileren van opleidingen, de ontwikkeling
(Danstheater/modern, Jazz/Urban). Om de artistieke
van
voor
vernieuwing verder gestalte te geven wordt een
verbreding en verdieping en het verstevigen van de
nieuwe
opleidingen,
mogelijkheden
artistiek adviseur aangetrokken. Ter oriëntatie worden
brug tussen opleiding en werkpraktijk met projecten en
en zijn er gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers
werkplaatsen. Deze projecten zijn opgenomen in het
uit het werkveld waaronder P.A.R.T.S. in Brussel.
managementcontract van FHK met haar College van
Het lectoraat ondersteunt de herdefiniëring met
Bestuur. Daarbij zijn alle projecten gepland, begroot
onderzoek naar de ontwikkelingen op Europees
en van budget voorzien.
niveau, wat binnenkort zal leiden tot de publicatie
Voor de uitvoerende opleiding Dans wordt gewerkt
‘Moving Together’. 37
Docenten worden door het lectoraat betrokken in
De Rockacademie start in september 2012 met een
de ontwikkeling van het discours. De bestaande
Engelstalige propedeuse. De Rockacademie volgt in
uitvoerende opleiding Dans bestaat nu al voor 30%
de toekomst niet alleen het beroepveld, bepaalt het
uit buitenlandse studenten. Ook lokaal gevestigde
toekomstig muziekaanbod en garandeert vooral de
instellingen als Danshuis Station Zuid en dansgezelschap
diversiteit ervan. Omdat popmuziek het alledaagse
Trash hebben een internationale reputatie. Door een
leven van jongeren, maar ook alsmaar meer dat van
goede wisselwerking tussen internationale stromen en
volwassenen, vorm geeft door de grote invloed van
het Nederlandse achterland zet de Dansacademie in op
massamedia, kan innovatieve muziek hier ook tot
een sterke glokale vernetwerking.
sociale innovatie leiden.
De Rockacademie buigt de komende twee jaar haar
De
huidige profiel om naar een profiel dat past bij de
(Conservatorium) en Musicaltheater (Dans) werken aan
Europese markt. Popmuziek is een internationale
een gemeenschappelijke opzet van een opleiding met
aangelegenheid die verbinding heeft over geheel
meerdere differentiaties waarbij naast specialisatie in
Europa. Er is een projectgroep geformeerd om
zang en dans ook de theatrale richting ontstaat, die
daarvoor onderzoek te doen. Zij ontwikkelt een gepast
aandacht schenkt aan het eigenstandig maken van
programma en treft voorbereidingen voor werving en
producties. Tevens wordt onderzocht of het mogelijk
uitvoering. De ontwikkeling van de Circusopleiding
is een aparte afstudeervariant Docent Muziek- en
kan daarbij model staan.
Musicaltheater te ontwikkelen. Met name in het
90% van de studenten van die opleiding komt uit
buitenschoolse werkveld van centra voor de kunsten
negen verschillende europese landen. Deze opleiding
zou die variant voorzien in een grote behoefte. Er wordt
is in al haar facetten Engelstalig.
gezocht naar mogelijkheden om een productiehuis
bestaande
studierichtingen
Muziektheater
op te richten waar kleinschalige producties kunnen 38
Samen met de drie genoemde hogescholen wordt ook gewerkt in een gemeenschappelijke werkplaats onder de naam Fontys FutureMedialab. Vanuit de experimenten in deze proeftuin wordt een minor ontwikkeld die jaarlijks door het FutureMediaLab van opdrachten wordt voorzien. Een lector Media vormt de spil in het ontwikkelen van deze activiteiten. De eerste ervaringen zijn zeer positief. De resultaten van de experimenten van het afgelopen jaar hebben een tijdelijke plaats gekregen in het Van Abbe Museum. Zodra de minor voldoende is doorontwikkeld, wordt ze aangeboden aan alle opleidingen van Fontys Hogescholen; zowel bij het educatieve als bij het sociale en economische domein is grote belangstelling. Ook hier wordt dus weer aan een brede maatschappelijke interdisciplinering gewerkt. De docentopleiding Muziek wordt qua omvang uitgebreid en tevens heringericht. Zoals bij alle docentopleidingen van FHK ligt de focus op zowel de binnenschoolse als de buitenschoolse educatie. Met name bij dans- en muziekscholen en bij centra voor de kunsten is grote behoefte aan docenten die naast het instrument goed zijn in het begeleiden van groepen. Een werkgroep met vertegenwoordigers worden ontwikkeld. Door de samenwerking met
van het Conservatorium en de Rockacademie werkt
theater komt er meer aandacht voor dramaturgie en
een plan uit. De uitbreiding van de capaciteit van de
theorie. Daarmee moet ook het muziektheater meer
docentopleiding Muziek vormt een compensatie voor
richting artistieke praxis evolueren.
de krimp bij de uitvoerende opleidingen. De docent
De bestaande “kop-opleiding” Visuele Communicatie
wordt door FHK gezien als een sleutelfiguur die tussen
wordt omgebouwd naar een eigenstandige opleiding
kunst en maatschappij bemiddelt en is daardoor een
onder de naam Art, Communication and Design. Het
belangrijke mediator voor sociale innovatie.
vernieuwde programma gaat in op actueel gebruik
Naast de deeltijdopleiding Docent Beeldende Kunst
van media en belicht daarin het artistieke aspect. De
en Vormgeving wordt ook voor de docentenopleiding
opleiding krijgt gestalte door nauwe samenwerking
Muziek en Dans een deeltijdopleiding ontwikkeld.
met de opleidingen ICT, Journalistiek en Communicatie
Met deze opleidingen voorzien we in de behoefte van
van Fontys en door inrichting van een adequate
uitvoerende vakgenoten die de uitvoeringspraktijk
werkomgeving. De beschikbare voorzieningen van
willen verrijken met een docerende rol. Bij de
de vier opleidingen wordt voor de gehele groep
uitvoering van deze opleidingen wordt gekeken naar
toegankelijk gemaakt. De nieuwe opleiding wordt
elders verworven competenties (EVC’s) van studenten
verbonden aan de overige opleidingen van FHK door
waardoor de studieduur efficiënt kan worden. Daar waar
o.a. de inrichting van een minor. Daarmee zet deze
mogelijk worden programmaonderdelen gekoppeld
opleiding in de toekomst sterk in op maatschappelijke
aan de voltijdse opleiding waardoor het aanbod
interdisciplinariteit. De invloed van de vormgeving van
ook voor kleinere studentgroepen mogelijk blijft.
nieuwe media is ook onderwerp van onderzoek van het
Samenwerking tussen de docentenopleidingen maakt
lectoraat Kunstpraktijk in de Samenleving, omdat de
werving en uitvoering efficiënt en aantrekkelijk.
invloed op sociale innovatie bijzonder groot kan zijn. 39
In 2011 studeren de eerste studenten van onze
We oriënteren ons op de ontwikkeling van een
internationale opleiding Circus and Performance Art af.
masteropleiding Interdisciplinair Creëren.
Door haar sterke internationale karakter is de
Deze opleiding moet aansluiten bij de ontwikkelingen
Circusopleiding momenteel zelf een platform voor
op en rond het podium. Bij vrijwel alle podiumproducties
glokalisering. Ze vertegenwoordigt het nomadisch
is sprake van samenwerking tussen disciplines (cross-
bestaan dat kunstenaars en alsmaar meer Europese
overs). Naast de kunstdisciplines opent deze master
burgers in de toekomst zullen leiden. Hier krijgen de
vooral ook deuren naar andere domeinen. Nieuwe
nieuwe levensmodellen binnen een intercultureel
media horen daar zeker bij maar ook het commerciële
Europa concreet vorm. De Circusopleiding is met andere
en het sociale domein moet met creatieprocessen
woorden een laboratorium voor sociale innovatie.
worden verbonden. Na een eerste onderzoek naar
We oriënteren ons op de mogelijkheden van een
de belangstelling van de potentiële doelgroep, wordt
opleiding voor docent Circus and Performance Art.
voor de zomer van 2011 besloten of de ontwikkeling
In Nederland is daarvoor behoefte bij een groeiend
van de opleiding wordt ingezet. Het spreekt voor zich
aantal jeugdcircussen en in België is het vak “circus”
dat deze nieuwe masteropleiding sterk inzet op de
opgenomen in het primair onderwijs.
ambitie maatschappelijke interdisciplinariteit.
Voor de ontwikkeling van talent in deze nieuwe
In 2005 heeft Fontys haar onderwijsprogrammering
kunstvorm moet de gehele infrastructuur in Nederland
ingericht volgens een competentie gericht model. Naast
nog ontwikkeld worden. Voor de ontwikkeling van
het opzetten van een systeem voor studieloopbaan-
deze docentvariant wordt nadrukkelijk samengewerkt
begeleiding, portfolio’s en assessments voor een totale
met de opleiding docent Theater. Later in 2011 wordt
toetsing, is de opleidingsstructuur verdeeld in een major
besloten of deze opleiding gaat starten.
en een minor deel (respectievelijk 210 EC en 30 EC).
40
Na vijf jaar zijn de minoren toe aan actualisatie. Binnen
gemeenschappelijke programma Kunst en Cultuur
FHK is opdracht gegeven vier minoren te ontwikkelen
voor de docentopleidingen. Met het aanbod van de
of te reviseren. Alle nieuwe minoren hebben in de lijn
minor wordt het kunsttheoretisch profiel versterkt.
van FHK een producerend karakter, dat wil zeggen dat
Theorie en praktijk grijpen hier nauw op elkaar in
er producten uit komen: “we maken iets”. De minoren
waardoor een artistieke praxis tot stand komt die de
moedigen het interdisciplinair werken structureel aan.
basis vormt voor de kunstdocent: Art as drive.
•C ultureel ondernemerschap wordt ontwikkeld op
• I nterdisciplinariteit
vervangt
de
minoren
Niet
basis van de sterke elementen uit de minor Creatief
Westerse Podiumkunsten en Ruimte en Enscenering.
Management. Bij de ontwikkeling van deze minor
Deze
worden partners uit het werkveld betrokken maar
projecten (Themaweek), producties (FHK on Tour) en
ook deskundigen van andere Fontysopleidingen zoals
presentaties (GET OUT). De minor maakt verbinding
Financieel Management en Marketing Management.
met de stad door projecten op locatie en met andere,
Voor
aansluiting
buitenschoolse partijen uit te voeren. Samenwerking,
gezocht bij het IK (Impresariaat Kunsten, onderdeel
verkenning en erkenning van andere paradigma’s is
van het projectenbureau van FHK). Zoals bij Ambities
een wezenlijk onderdeel van deze minor. Daarmee
aangegeven is dit een concrete invulling van de
wordt bijzonder sterk ingezet op glokalisering én
artistiek entrepreneur.
sociale innovatie.
de
praktijkcomponent
wordt
minor
sluit
aan
bij
gemeenschappelijke
• De bestaande Minor Kunst Cultuur en Onderzoek
•N ieuwe Media werd al genoemd als resultaat
blijft een blokminor (aaneengesloten gedurende een
van samenwerking van de Fontys Hogescholen
halfjaar) voor de hele Fontys populatie. FHK richt de
ICT, Journalistiek en Communicatie met FHK. ICT
minor op Kunsteducatie en sluit daarmee aan op het
vertegenwoordigt daarbij de technische component,
41
Journalistiek en Communicatie de inhoudelijke en Kunsten de artistieke. Samen vormen zij de makerskant van nieuwe media daar waar de overige domeinen (economisch, educatie, sociaal en technisch) de gebruikers zijn. Het leren communiceren met de verschillende velden en disciplines is een belangrijk onderdeel van het programma. Zoals aangegeven moet deze minor via een sterke maatschappelijke interdisciplinaire werking de ambitie van sociale innovatie waarmaken. • Nieuw te ontwikkelen Minoren Media, Minds and Matters en Inside Media De minor Media, Minds and Matters bestaat uit een interdisciplinair project dat zich richt op conceptuele innovatie op het gebied van media. De minor kent begeleiding van de lector Media. De Minor Inside Media heeft het karakter van een differentiatieprogramma en bevat een interdisciplinaire theoretische inleiding in Media Studies vanuit een “maakperspectief” en een concreet project. Het project is meerdisciplinair en kent een keuze voor de relatie tussen media, visuele kunsten en ontwerp, ofwel voor de relatie tussen media, performance arts en ruimte. FHK richt op korte termijn een tweetal productiewerkplaatsen in; één voor Muziek- en Musicaltheater en één voor Circus and Performance Art. Op beide gebieden is behoefte aan een werkplaats waar kleinschalige en vernieuwende projecten en producties kunnen worden ontwikkeld. De brug tussen het einde van de opleiding en het begin van werk dreigt met de bezuinigingen op de cultuurbudgetten weg te zakken. Met name de initiatieven van culturele instellingen om starters en kleine producties een kans te geven, lopen snel terug. Met het ontwikkelen van werkplaatsen komt het perspectief van de opleidingen meer te liggen bij een medeverantwoordelijkheid op het beïnvloeden van het speelveld. Bij het uitproberen van nieuwe mogelijkheden, de publieke ruimte, andere publieksgroepen en een andere rol of functie met je productie. Met het inrichten van deze werkplaatsen wordt een begin gemaakt voor verder praktijkgericht onderzoek.
42
Deels kan de ontwikkeling aansluiten bij ervaringen van productiehuizen die al partner zijn (Productiehuis Brabant; Muzieklab). Deels wordt ook aansluiting gezocht bij de werkwijze zoals die gehanteerd wordt bij Stadslab van onze opleiding Architectuur en Stedenbouw. De participatie van beroepsbeoefenaren uit het werkveld is daarbij typerend. In die constructie verwachten we tegelijkertijd aanknoping te vinden met potentiële docenten voor de reguliere programma’s. Er wordt gezocht naar financiële middelen om deze werkplaatsen van de grond te krijgen. Daarvoor zijn er contacten en is er belangstelling van particulieren en de plaatselijke en provinciale overheid. Begin 2011 wordt uitsluitsel verwacht of tenminste één van de twee werkplaatsen van start kan gaan. Door deze ontwikkelingen groeit FHK uit tot een knooppunt in een netwerkwerk dat als een open source toegankelijk is; alumni keren met regelmaat terug naar dit knooppunt. Ook het komende jaar wordt een tiental externe projecten uitgevoerd in samenwerking met partners uit het werkveld: Tilburg Dansstad met daarin een Talentweek,
Theaterfestival
Boulevard
met
een
eigen Fontys Podium, FHK on Tour, Concert GentMaastricht-Tilburg, Speciale Gast bij Incubate, Jacques de Leeuwprijs, Themaweek rond Bauhaus, Get Out eindpresentaties op 20 plaatsen, Stad en School met gemeentelijke instanties en verrassende zondagen met de partners van het Cultuurkwartier. Daarnaast komen er jaarlijks meer voorstellingen van individuele en groepen studenten via het Impresariaat Kunsten (IK) (465 in 2010).
De kunst van FHK vertakt zo steeds meer tot in de verste vezels van de samenleving. FHK levert studenten met hoogstaande artistieke, sociale, politieke en economisch-kritische inzichten. Zij draagt mede bij aan de vormgeving van de maatschappij en schetst mogelijkheden voor nieuwe samenlevingsmodellen. FHK heeft massa, want ze leidt bijzonder veel talenten op. Daardoor weegt ze performatief op de samenleving en geeft ze haar ambitie als sociale innovator daadwerkelijk gestalte.
43
6.1 Meer en Minder
6 meer minder en houden zo
Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Disciplines
Muziek Dans Theater Beeldend/Architectuur & Stedenbouw
Docentopleidingen Docent Muziek Docent Theater Docent Muziek- en Musicaltheater Docent Circus and performance art Docent Dans Docent Beeldende Kunst
Uitvoerende
Muziek Instrumentaal/vocaal
opleidingen
Muziek Popmuziek Muziek- en Musicaltheater Circus and Performance art Danstheater/modern jazz/urban Choreografie Art, communication and design
Masteropleidingen Muziek Interdisciplinair creĂŤren Choreografie Kunsteducatie Architectuur Stedenbouw Interieurarchitectuur
44
6.2 Meer
als het buitenschoolse werkveld (groei respectievelijk
Fontys Hogeschool voor de Kunsten richt haar aandacht
75% en 15%).
meer op de ontwikkeling van de bovenkant van haar
De opleidingen Muziek- en Musicaltheater en Circus
opleidingen.
and Performance Art worden voorzien van een
Elk domein moet voorzien zijn van een Masteropleiding.
docentvariant (groei theaterdocent 20%).
positief
Bij- en nascholing wordt nadrukkelijk ontwikkeld met
geaccrediteerd en het verzoek tot bekostiging loopt.
meer programma’s op maat. Daarbij wordt verbinding
De ontwikkeling van een masteropleiding Interdisciplinair
gemaakt met de werkplaatsen (1% van budget FHK).
De
masteropleiding
Choreografie
is
Creëren is ingezet (0,5% van budget FHK). Bij de masteropleidingen horen werkplaatsen om de brug tussen opleiding en werk te slaan. De aanvraag voor medefinanciering van een productiehuis voor ”Muziek- en Musicaltheater” en een voor een productiehuis “Circus and Performance Art” (2% van budget FHK) loopt. Minoren worden ontwikkeld en aangepast om de dwarsverbinding tussen opleidingen te bevorderen (0,5% van budget FHK). De docentopleidingen krijgen allemaal een deeltijdvariant. De docentopleidingen Muziek en Dans worden inhoudelijk aangepast en gericht op zowel het binnenschoolse
6.3 Minder Fontys Hogeschool voor de Kunsten brengt, gelet op de beroepsmogelijkheden, een correctie en verschuiving aan in kwantitatieve zin. In zekere zin is er sprake van communicerende vaten. Daarbij daalt vooral het aantal studenten bij uitvoerende muziekopleidingen, zowel bij de instrumentale en vocale opleiding als bij de popopleiding (totaal 30% krimp). De stijging van het aantal opleidingsplaatsen bij de docentopleiding zorgt hier voor enige compensatie. Het aantal studenten van de uitvoerende opleiding Dans daalt (30% krimp).
45
6.4 Houden zo Fontys Hogeschool voor de Kunsten garandeert met de veranderingen de continuĂŻteit als geheel. Het totale budget van FHK dient gegarandeerd te blijven om nieuwe initiatieven te kunnen ontplooien en garantie voor kwaliteit te behouden. Het totale palet van kunstopleidingen maakt het aanbod in Brabant compleet en is complementair. De focus van de drie hogescholen (Fontys, Avans/ St. Joost, Design Academy) is gelijkgericht en past bij de profilering van Hogeschool Zuyd.
6.5 Organisatiestructuur De ontwikkelingen bij FHK vragen om een aanpassing van
de
organisatiestructuur:
de
organisatie
wordt opgebouwd vanuit de vier domeinen of kunstdisciplines. Per domein wordt de hele keten van vooropleiding tot post graduate georganiseerd. Bij alle domeinen worden specifieke kwaliteiten ingezet om dwarsverbindingen tussen de opleidingen te stimuleren o.a met minoren. In alle opleidingsprogramma’s wordt ruimte gemaakt voor minoren, projecten en gemeenschappelijke presentaties. Bijzondere aandacht gaat uit naar de ontwikkeling van de werkplaatsen en een kenniscentrum. Lectoraten en promotieplaatsen zijn daar een onderdeel van inclusief het Projectenbureau en Impresariaat Kunsten (IK). Werkplaatsen worden georganiseerd vanuit de centrale regie van FHK.
6.6 Voorwaarden FHK maakt een nadrukkelijkere keuze voor haar profiel. Om het Kunstonderwijs echt een kwalitatieve impuls te geven is het wenselijk over te gaan naar de mogelijkheid van vijfjarige trajecten (vergelijkbaar met
46
het wetenschappelijk onderwijs). Het vakmanschap van een docent vraagt om die tijd. Niet alleen vanwege de zwaarte van de huidige programma’s waarin studenten gemiddeld meer dan 45 uur per week actief zijn, maar ook vanwege de nieuwe rol die het kunstonderwijs als katalysator voor culturele ontwikkelingen moet gaan innemen. Voor de ontwikkeling en uitbreiding van professionele masters dient een soepele weg gebaand te worden in het toekenningtraject. Datzelfde geldt ook voor de toekenning of erkenning van varianten voor de docentopleidingen. Scholing van medewerkers is gezien de ambitie noodzakelijk (meer masters en doctorandi). Hiervoor moet
facilitaire
en
financiële
ruimte
gevonden
worden. Het grote aantal relatief kleine opleidingen binnen een grote instelling als FHK is zeer gediend met een accreditatie op instituutsniveau.
6.7 Samenvattend FHK wil ruimte geven aan versterking van het niveau aan de bovenkant van haar opleidingen door de inrichting van werkplaatsen ondersteund door en ondersteunend aan masteropleidingen, lectoraten en promotietrajecten. FHK profileert zich vooral vanwege haar docentopleidingen in alle disciplines. Het producerend leren is daarbij kenmerkend. Docentopleidingen dienen gepaard te gaan met uitvoerende opleidingen. Uitvoerende opleidingen hebben “een specifieke kleur”. De uitvoerende opleidingen van FHK zijn georiënteerd en georganiseerd op het Euregionale werkveld en dan vooral op Vlaanderen. Plaats het kunstonderwijs in een vijfjarig traject met een verkorte bachelor en een verlengde master. Behoud het Brabantse palet aan kunstopleidingen als een compleet palet dat in het aanbod van de verschillende hogescholen complementair is.
47
7 OVERZICHT huidig profiel FHK DOMEIN (aantal studenten per nov 2010)
MUZIEK
Voortrajecten
Vooropleiding Muziek
74
Variant Voortraject Theater
12
Young Musicians
23
Centra voor de Kunsten
39
Willem-II College
32
CKE Eindhoven
12
Vooropleiding Muziektheater (Factorium)
14
TOTAAL VOORTRAJECTEN Bachelor Docent
WAARVAN buitenland
Docent Muziek voltijd
AANTAL STUDENTEN
WAARVAN buitenland
51
52
0
52
0
Muziek Instrumentaal/ vocaal
177
28
Muziektheater
55
8
Popmuziek
199
12
431
48
subtotaal Bach.Uitv. Minor Master
THEATER
155
subtotaal Bach.Doc. Bachelor Uitvoerend
AANTAL STUDENTEN
Docent Theater voltijd
Circus and Performance Art
112
12
112
12
48
41
48
41
Cultureel Ondernemerschap / Interdisciplinariteit / Kunst 87
37
subtotaal Master
87
37
0
0
TOTAAL BACH/MASTER
570
85
160
53
PostGraduate/ overig
Muziek
Contractonderwijs
17
Artistieke verdieping
12
Werken met groepen subtotaal Lectoraat Promotie Werkplaats
48
29
0
Kunstpraktijk in de Samenleving Soundscape / Selectiemechanismen in het popmuziekcircuit / Het ontwerpen
VAN uitenland
2
DANS
Willem-II College AVO
65
Opstapcursus
36
Basisschool Dans
10
Docent Dans voltijd
Oriëntatiecursus ABV
78
19
19
Dans
146
49
Musicaltheater
73
19
Choreografie
7
5
226
73
%
WAARVAN buitenland
357
Docent Beeldende Kunst en Vormgeving voltijd
219
19
Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Deeltijd
138
4
Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Duaal
12
1
369
24
88
7
88
7
Kunsteducatie
47
5
Architectuur
69
10
Stedenbouw
16
1
Academy for Art, Communication & Design
AANTAL
40
40
78
1
Kunst
AANTAL WAARVAN STUDENTEN buitenland
111
2
1
AANTAL WAARVAN BEELDEND/ STUDENTEN buitenland ARCHITECTUUR
611
38%
55
793
49%
169
en Cultuur / Kunst, Cultuur en Onderzoek / Media en Performance
0
0
0
132
16
219
13%
53
3
304
92
589
47
1623
100%
277
Bewegings expressietherapie
28
28
0
57
amenleving / Nieuwe Media / Kerkmuziek / Stedenbouwkundige Strategieën
ontwerpen van een theatervoorstelling / Creative class / stedenbouwkundige strategieën Stadslab Fontys FutureMediaLab
49
8 OVERZICHT toekomstig profiel FHK DOMEIN
MUZIEK
AANTAL WAARVAN THEATER STUDENTEN buitenland
AANTAL WAARVAN STUDENTEN buitenland
Voortrajecten
Vooropleiding Muziek
Variant Voortraject Theater
Young Musicians
Centra voor de Kunsten
Willem-II College CKE Eindhoven Vooropleiding Muziektheater (Factorium) TOTAAL VOORTRAJECTEN Bachelor Docent
Docent Muziek voltijd
60
20
Docent Theater voltijd
90
10
Docent Muziek deeltijd
30
10
Docent Theater deeltijd
15
10
Docent Muziektheater
15
5
Docent Circus and Performance Art
15
5
135
30
subtotaal Bach.Doc. Bachelor Uitvoerend
90
30
Muziek Instrumentaal/ vocaal
125
30
Muziek- en Musicaltheater
90
40
Popmuziek
115
60
Circus and Performance Art
60
40
240
90
150
80
subtotaal Bach.Uitv. Minor Master
Cultureel Ondernemerschap / Interdisciplinariteit 75
20
subtotaal Master
75
totaal bach/Master
405
post Graduate / overig
Muziek
Interdisciplinair creĂŤren
25
10
20
25
10
140
310
120
Contractonderwijs
Artistieke verdieping Werken met groepen subtotaal
Kunstpraktijk in de Samenleving
Lectoraat Promotie Werkplaats
50
Muzieklab
Productiehuis Muziektheater Productiehuis Circus & Performance Art Productiehuis Brabant
DANS
AANTAL WAARVAN BEELDEND/ STUDENTEN buitenland ARCHITECTUUR
Willem-II College AVO
AANTAL WAARVAN STUDENTEN buitenland
AANTAL STUDENTEN
%
WAARVAN buitenland
Oriëntatiecursus ABV
Opstapcursus Basisschool Dans
Docent Dans voltijd
75
25
Docent Beeldende Kunst en Vormgeving voltijd
150
30
Docent Dans deeltijd
15
0
Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Deeltijd
120
40
Docent Beeldende Kunst en Vormgeving Duaal
30
0
300
70
90
40
90
40
Kunsteducatie
60
10
Architectuur
70
15
Stedenbouw
20
5
Interieur Architectuur
10
0
Danstheater/Choreografie/ Jazz Urban
90
25
110
40
110
40
Academy for Art, Communication and Design
610
42%
155
590
40%
250
/ Kunst en Cultuur / Kunst, Cultuur en Onderzoek / Media en Performance Choreografie
15
5
15
5
160
30
275
18%
65
215
70
550
140
1480
100%
470
Bewegingsexpressietherapie
/ Nieuwe Media / Stedenbouwkundige Strategieën nader te bepalen Danshuis Station Zuid
Stadslab Fontys FutureMediaLab
51
FONTYS HOGESCHOOL VOOR DE KUNSTEN Onder één dak alle podiumkunstopleidingen alle kunstvakdocentopleidingen een inspirerende leeromgeving een ambitieuze sfeer een prachtig gebouw
Grafisch ontwerp: Blend & Blink (www.blendblink.nl) Drukwerk: Verhagen Grafische Media. Samenstelling: Fontys Hogeschool voor de Kunsten Eindredactie: Mariëlle Hulshoff Aan de inhoud van deze brochure kunnen geen rechten worden ontleend.
excelleren in je eigen discipline HBO-opleidingen dicht bij je passie
Fontys Hogeschool voor de Kunsten Zwijsenplein 1
|
5038 TZ Tilburg
Postbus 90907
|
5000 GJ Tilburg
fhk@fontys.nl
|
www.fontys.nl/kunsten
Tel. +31 (0)877 878 100
FHKTilburg
FHK Tilburg
Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK) bestaat uit de Academie voor Architectuur en Stedenbouw, de Academie voor Beeldende Vorming, the Academy for Art, Communication and Design, de Academie voor Theater, the Academy for Circus and Performance Art, het Conservatorium, de Dansacademie en de Rockacademie.