Editie lente 2015
1
Foto Rob ten Broek
2
Karen Neervoort nieuwe directeur Fontys Hogeschool voor de Kunsten
‘ Er is ongelofelijk veel kwaliteit, die moet de school meer zichtbaar maken’ Het is een ‘ze’ geworden en ze heet Karen. De dit voorjaar aangestelde nieuwe algemeen directeur van Fontys Hogeschool voor de Kunsten Karen Neervoort is in alles een ‘kunstmens’. “Kunst verruimt je blik, je mogelijkheden, je visie.” Met de komst van Karen Neervoort als de
vind ik. Het spannende is de vraag waarin we
maar niets is minder waar! Juist als je het vak
nieuwe algemeen directeur deed zich eerder
dan excellent willen zijn: in onderzoek, in de
van kunst en podiumkunst in wil, is scholing
dit jaar voor Fontys Hogeschool voor de
praktijkgelieerde projecten, in het niveau
de basis. Dat vond ik een heel fascinerende
Kunsten (FHK) een buitenkansje voor. Zij
van onze afstudeerders, in de uitvoerende
ontdekking.”
heeft al de nodige ervaring op het gebied
kant of de educatiekant? Je kan nooit de
van scholing in kunsten en was daarvóór
beste in alles zijn. Dat moet je ook niet
twee decennia actief in ‘schouwburgland’.
willen, want dan word je middelmaat.”
Neervoort kan dus prima aangeven hoe er van buitenaf tegen de Tilburgse opleiding aan wordt gekeken. “FHK wordt landelijk gezien als een heel goede generale hogeschool voor de kunsten, met een groot accent op de docentenopleidingen. Nu ik inmiddels meer heb gezien, denk ik dat de positie van de autonome kunsten of de makers scherper kan. Daar zit veel meer kwaliteit dan je aan de buitenkant zou denken. We hebben heel veel parels en ongelofelijk veel kwaliteit. Dat
Neervoort geeft aan geen jobhopper te zijn, of een ‘interimmer’ die is gekomen om een probleem op te lossen. Loyaliteit, dat is de rode draad die haar carrière tot nu toe kenmerkt. In de theaterwereld werkte ze aan de programmering, marketing en educatie, om uiteindelijk directeur te worden van De Agnietenhof in Tiel. “Ik begon als theaterwetenschapper met een, achteraf, semi-intellectuele bril op. Bij Tineke Schouten
Acht jaar later ging ze zich herbezinnen. “Voor mij was duidelijk dat ik verder in het kunstonderwijs wilde. Als er één plek is waar je ontwikkeling ziet, waar je heel actief nadenkt over wat het vak, het werkveld en de student nodig heeft, dan is dit het wel.” Toen was daar die vacature van algemeen directeur bij FHK, als opvolger van Rien van der Vleuten. En de twijfel. Neervoort hoefde niet weg bij ArtEZ. Maar de lokroep om de scepter te zwaaien over een ‘hele’ hogeschool voor de kunsten in plaats van alleen theater en dans, was sterk. “Na de eerste gesprekken ben ik gevallen voor de
moet de school veel meer zichtbaar maken.”
of Rob de Nijs zou je mij niet vinden. Maar
Neervoort is een gedreven directeur die
heb ontmoet en ook hun publiek, heb ik een
haar ambities niet onder stoelen of banken
veel bredere scope gekregen en waardering
steekt. Al benadrukt ze tijdens het gesprek
voor de functie van kunst. Het verruimt je
dat haar agenda in samenspraak met alle
blik, je mogelijkheden, je visie.”
de eigen opleiding of sector heen wordt
zal komen. Die behoefte aan profilering
Na twintig jaar maakte Neervoort een switch
best vaker zou mogen gebeuren. Op de
van de school bijvoorbeeld, is volgens de
in haar loopbaan die ze vooraf nooit voor
snijvlakken van de ontmoeting van de
56-jarige Tielse vanuit de organisatie zelf
mogelijk had gehouden: ze werd directeur
disciplines, van de theorie en praktijk, begint
gekomen. Niettemin heeft Neervoort ook
van de faculteit Theater & Dans bij de hoger
de innovatie en ontwikkeling. Daar wordt
haar eigen stip aan de horizon al bepaald.
beroepsopleiding ArtEZ. “Ik had namelijk
het spannend!”
“We moeten voor excellent onderwijs staan,
gedacht dat ik dan ‘het vak uit’ zou gaan,
doordat ik als theaterdirecteur al die mensen
afdelingen binnen de opleiding tot stand
sfeer. Heel toegankelijk en collegiaal. Ik ontmoet ook bij veel mensen een enorme passie. Wat ik heel bijzonder vind is dat hier toch regelmatig over de grenzen van gedacht. Al heb ik ook gehoord dat dat
3
Belangstelling voor muziekeducatie weer in de lift Een docent muziek moet er vandaag de dag rekening mee houden dat het werkveld breder is geworden. De Academie voor Muziekeducatie van Fontys laat deze studie daarom op die praktijk aansluiten.
Muziekeducatie heeft het niet gemakkelijk
Ook volgt de HBO-opleiding tot docent
bekwaamheden.” Boontjes merkt dat zijn
in Nederland, vooral in het voortgezet
muziek de ontwikkelingen op digitaal
inspanningen om de studie meer zichtbaar
onderwijs. In tijden van bezuinigingen
gebied. Boontjes: “Het is onze taak ervoor
en onderscheidend te maken, vruchten
sneuvelt dit vak eerder dan bijvoorbeeld
te zorgen dat studenten hier kennis van
beginnen af te afwerpen. Een PR-
Frans of biologie. De Fontys Academie voor
nemen; het proeven eraan en er iets van
campagne
Muziekeducatie speelt op die realiteit in.
vinden, zodat ze er in hun praktijk op
is inmiddels opgestart om
“Wij moeten studenten voorbereiden op
voorbereid zijn”.
ervoor
een bestaan met meerdere bronnen van inkomsten: lesgeven op een school of privé, het leiden van een koor of orkest, zelf spelen. Maar vooral de creatieve docent muziek die hiernaast eigen producten ontwikkelt, heeft kansen”, geeft studieleider Gerard Boontjes
Dit alles betekent dat het werkveld breder is geworden. “We zijn daarom op weg naar
de
te
in
heel
zorgen
opleiding
Nederland dat
meer
bekendheid krijgt.
een portfoliodiploma, waarmee we een ongegradeerd
bevoegd
docent
kunnen
afleveren met een aantal specifiek gekozen
aan. Eigenlijk maken ze van de nood een deugd in Tilburg, want er is in deze sector best wel werk te vinden. Vooral het primair onderwijs staat meer in de belangstelling. Eigen producties met een overzichtelijke looptijd van zo’n zes tot tien weken zijn interessant voor scholen. “Een mooi voorbeeld is het gitaarprogramma Magische Snaren van Marcel la Haye. Hij gaat aan de hand van een verhaal en eigen liedjes met de leerlingen aan de slag en werkt naar een voorstelling toe.” Voor scholen is dat interessant, want die hoeven geen mensen in vaste dienst te nemen.
Foto Wilco Smith
4
Master Kunsteducatie ruimte om passie te ontwikkelen Kunstvakdocenten zijn zeker welkom bij de Master Kunsteducatie van de Alliantie Kunsten Fontys en Zuyd in Tilburg. Maar de opleiding stelt zich steeds meer open voor andere doelgroepen. Fontys
Wat dat laatste betreft leven er nog
alliantie met hogeschool Zuyd in Maastricht
Hogeschool voor de Kunsten is bijna toe aan
vooroordelen, weet De Groot. “Sommige
wordt gegeven, kan men ook daar van
het 10-jarig jubileum. Volgens studieleider
mensen
start.
Renske de Groot was deze van oudsher
Kunsteducatie: o jee, dan eindig ik met lesjes
nieuw netwerk op en kunnen rekenen op
specifiek bedoeld voor kunstvakdocenten.
geven op een middelbare school. Ik chargeer
“Maar we zien in toenemende mate
verdieping en verbreding. Met didactische
nu, maar kunsteducatie is veel breder. Een
dat het werkveld verschuift en dat onze
hulpmiddelen als designthinking, dat veel
heleboel kunstenaars werken in community
master ook interessant is voor HBO- en VO-
door ontwerpers en sociale innovators
art-projecten. Zij leggen een verbinding
docenten in aanverwante vakgebieden.
met maatschappelijke ontwikkelingen en
wordt
De
Master
Bijvoorbeeld
Kunsteducatie
van
cultuurwetenschappen
of
talen.” Ze kondigt aan dat er meer ruimte komt voor nieuwe studenten die een sterke
denken
bij
een
Master
sociale innovatie. Dat kan ook elementen van kunsteducatie bevatten.” tweejarige
Deelnemers
toegepast,
doen
leren
een
ze
compleet
complexe
vraagstukken te lijf te gaan. “De meeste studenten komen bij ons met een specifieke leervraag of onderwerp waarin ze zich willen specialiseren. Vrijwel het gehele
een
tweede jaar is gereserveerd voor een eigen
band hebben met kunsteducatie, maar geen docentenopleiding hebben gevolgd.
colleges
“Of voor mensen die juist vanuit hun passie
studiebelasting van tweeënhalve dag. In
onderzoek”, schetst De Groot. “Studenten
voor kunsten de overstap willen maken naar
Tilburg bestaat de groep uit zo’n achttien
krijgen bij ons de ruimte om hun passie te
educatie in de brede zin.”
personen. Maar omdat de master in een
ontwikkelen.”
op
deeltijdopleiding
bevat
De
maandag
en
heeft
5
Nienke Lohuis
‘een toffe achtbaan’
Foto’s Rosie Zopfi & Britt van Kruchten
Een toffe achtbaan, zo noemt Nienke
Winnaars Jacques de Leeuw Prijs 2014
Lohuis haar afstudeerjaar 2014 aan Fontys Rockacademie. De zangeres won namelijk de Jacques de Leeuw Prijs (10.000 euro) in haar woonplaats Tilburg en tevens de Entreeprijs (7.500 euro) van Festival Boulevard in ‘s-Hertogenbosch.
De
band
Inlakech,
waarvan ze zichzelf de aanstichter noemt,
Hoe is het de winnaars van de Jacques de
bracht bovendien de eerste EP uit. “Het was echt een ontwikkelingsjaar voor mij.”
Leeuw Prijs 2014 vergaan? FHK Magazine kijkt
De 24-jarige, oorspronkelijk uit Twente
met beiden terug op een uitzonderlijk jaar.
songwriter van beroep noemen. Ze geeft
afkomstige Lohuis mag zich nu singerook privé-zanglessen en loopt stage bij de performancelessen binnen de Rockacademie. De nominatie voor de Jacques de Leeuw Prijs (uitvoerende richting) had de Tilburgse vorig jaar totaal niet zien aankomen. Ze dacht aan een grap, maar ontdekte al snel dat het allesbehalve dat was. De jury noemde haar ‘een opvallende podiumverschijning’ die ‘altijd op zoek is naar manieren om mensen
6
Jorg van de Kieboom
‘bizarre zomer’
muziek zo intens mogelijk te laten ervaren’.
Jorg van den Kieboom (24) en Fontys
Het geld van de Jacques de Leeuw Prijs,
Lohuis heeft al vier jaar haar eigen band. De
Hogeschool
leek
10.000 euro, staat nog altijd op de bank. Hij
overige leden daarvan, vier mannen, had ze
aanvankelijk geen goed huwelijk. Tijdens
denkt er goed over na hoe die te besteden.
zelf in het tweede jaar van haar opleiding bij
de eerste twee jaar aan de Academie
“Niet aan een eenmalige voorstelling. Het
elkaar gezocht als uitvloeisel van haar studie
voor Theater werd hem ‘nonchalance’
moet iets zijn waar ik als theatermaker
‘Eigen act’. Inmiddels zijn zij ook allemaal
verweten. In het derde jaar kwam de
langere tijd mee vooruit kan. Misschien ga
oud-studenten van de Rockacademie.
omslag. “Toen kreeg ik veel meer vrijheid
ik stage lopen bij een gezelschap. Of toch
om te onderzoeken en te maken wat
een vervolgopleiding doen.”
Met de jury van de Jacques de Leeuw Prijs had de zangeres afgesproken de helft van het prijzengeld in Inlakech te steken. “Muziek is een uitdagend vak en de opbrengsten van de prijzen zijn een welkome zet in de rug.” Zo was de release van de EP ‘Elephants’ niet goedkoop. Voor zichzelf kocht ze professionele, op maat gegoten ‘oortjes’. Het geld is nog niet op. “Ik denk na over een vervolgstudie. Ik ben erg theatraal ingesteld en wil graag met regisseurs werken.”
voor
de
Kunsten
ik wilde.” Hij voltooide vorig jaar niet alleen
de
studierichting
Theaterdocent
en Theatermaker, hij won net als Nienke Lohuis de Jacques de Leeuwprijs (docerende richting) én de Entreeprijs op Festival Boulevard. Ineens werd hij gekroond tot meest
getalenteerde
student
van
zijn
studierichting: “Het was inderdaad een bizarre zomer”. Van den Kieboom won de prijzen met zijn afstudeervoorstelling ‘Kees
was
hier’.
Die
is
daadwerkelijk
gespeeld door Het Zunderts Toneel, onder
Terugkijkend zegt Lohuis dat de Jacques de
meer op Boulevard. Alleen al om daarvan
Leeuw Prijs haar heeft laten ervaren wie ze
een onderdeel te zijn, was voor de jonge
is en waar ze staat als artiest.
theatermaker ‘heel erg tof’.
Hij heeft geen haast. Van den Kieboom schrijft
en
regisseert
momenteel.
De
Tilburger werkt aan een nieuwe voorstelling voor Festival Boulevard, als onderdeel van het winnen van de Entreeprijs. Ook geeft hij les aan centrum voor de kunsten De Nieuwe Veste in Breda. Niet geheel toevallig, want dat is ook de plek waar hij zelf vanaf zijn twaalfde jaar theatercursussen ging volgen. “Die fascinatie is eigenlijk nooit meer weggegaan.” Door de behaalde prijzen kreeg de jonge theatermaker bovendien de erkenning op de goede weg te zijn.
7
Jacques de leeuw
‘ Ik hoop dat ze hierdoor aan de slag gaan’ De Jacques de Leeuw Prijs is vernoemd
Audax is het Latijnse woord voor durf en lef.
naar en gefinancierd door de oprichter en
‘Vir audax vir beatus est’ (de stoutmoedige
eigenaar van uitgeversconcern Audax in
leeft gelukkig) is de huisspreuk van het
Gilze: mediamagnaat Jacques de Leeuw
bedrijf dat De Leeuw oprichtte in 1958. “Een
(1933). Een selfmade man die bij de keuze
mens moet durven en een onderneming ook.
van wat hij sponsort zijn emoties laat
Ten opzichte van de heersende zakelijke
spreken.
mores moet je als bedrijf altijd iets slimmer
De keuze om met zijn Stichting Jacques de
en revolutionairder proberen te zijn.”
Leeuw jaarlijks twee prijzen van 10.000 euro
Jacques de Leeuw vindt het belangrijk
ter beschikking te stellen voor toptalent dat
dat talent in de kunsten, dat volgens
afstudeert aan Fontys Hogeschool voor de
hem helemaal op zichzelf en zijn eigen
Kunsten - en de genomineerden ook nog
originaliteit is aangewezen, een steuntje in
een envelop toe te stoppen - is ingegeven
de rug krijgt. “Ik hoop dat ze hierdoor zelf
door een toevalligheid: “Mijn geboortehuis
aan de slag gaan. Al mijn voorouders waren
grenst exact aan de achteruitgang van het
zelfstandige ondernemers. Dat gun ik deze
Fontysgebouw in Tilburg. Ik heb dus iets met
studenten ook.”
die plek. Daar liggen mijn roots”. Bron: deel van het interview met Jacques de Leeuw in 2011 door Annette Embrechts ter gelegenheid van 10 jaar Jacques de Leeuw Prijs. Lees het gehele interview en meer informatie over de genomineerden van 2015 op fontys.nl/jacquesdeleeuwprijs
8
Foto Coen van Tartwijk / portretten Rob ten Broek
Nominaties jacques de leeuwprijs 2015
Camille Paycha
Davey Schoute
Bie Van Landeghem
Jasper van Oerle
Iris Heuschen
Tom Sanderman
Nele Vandeneede
Nemo Oeghoede
Moyra Besjes
Matthijs van der Meer
9
Tilburg en Terschelling basis voor het moderne circus
Alles wat studenten in hun eerste jaar leren op de Academy for Circus and Performance Art, mogen zij in de praktijk brengen bij theaterfestival Oerol op Terschelling. Een betere basis voor de rest van hun opleiding is nauwelijks denkbaar. ACaPA, de Academy for Circus and Performance Art in Tilburg staat internationaal goed aangeschreven. Het trekt ook de nodige buitenlandse studenten. Maar opmerkelijk genoeg is de opleiding van Fontys Hogeschool voor de Kunsten in eigen land nog relatief onbekend. Dat bleek vorig jaar ook tijdens Oerol, het theaterfestival op Terschelling. ACaPA gaf daar voor het eerst acte de présence, met 25 studenten. “Bezoekers reageerden verbaasd en enthousiast tegelijk. Ze wisten niet dat er een internationale opleiding voor circus in Nederland zit”, vertelt docent Heleen de Hoon, tevens begeleider van de Oerolgroep. “We zijn natuurlijk nog een kleine opleiding die pas sinds 2007 bestaat”, verklaart studieleider John van Riemsdijk. “In het begin is bijna alle energie gestoken in de organisatie en het verzorgen van het onderwijs. Pas sinds een jaar zijn we bezig om meer naar buiten te treden.” Van Riemsdijk vindt het geweldig dat dit soort festivals deel uitmaakt van het studieprogramma. Studenten krijgen op die manier de kans om hun vaardigheden om te zetten naar voorstellingen. Zo gaan de
10
Voorstellingen ACaPA 1 op Oerol 12 - 17 juni Meer informatie en tickets oerol.nl gaan met contracten, maken van de artiest-
Studenten moeten minstens één keer per
afwisselend naar circusfestival Circo Circolo,
in-spé ook een zelfstandig ondernemer. “Ze
jaar onderdeel zijn van zo’n groepsshow.
bij Boxtel, en Theater op de Markt in
hebben dan hun eigen ideeën, visie en stijl
Die lenen zich er volgens Van Riemsdijk
Neerpelt. Dat ACaPA een strakke uitvoering
ontwikkeld”, geeft De Hoon aan, “maar ook
bovendien uitstekend voor om ook wat
neer kan zetten die ook technisch dik in
een afstudeeract die ze kunnen verkopen.”
minder
orde is, was niet onopgemerkt gebleven bij programmeur Wendy Moonen van Circo Circolo. Zij haalde de Tilburgse opleiding naar Oerol, waar Moonen eveneens de programmering doet van het circus- en straattheaterdeel.
Minstens zo belangrijk is volgens de docent de group performance, die tegenover het personal project staat. Later zal namelijk blijken dat er in de praktijk veel met grote shows wordt gewerkt, waarbij je je moet aanpassen aan het verhaal of concept van
bekende
onderdelen
van
de
opleiding te laten zien, zoals dans. “Ik vind Oerol gewoon een geweldig project, omdat alle elementen uit zo’n eerste jaar bij elkaar komen. Het is een mooie opstap en je ziet zo’n groep naar elkaar toe groeien. Dat is uitermate belangrijk, want het zorgt ook voor een goede sfeer in de jaren erna”,
Op de academie worden de studenten
iemand anders. De Hoon: “Je leert hoe
opgeleid tot professionele artiesten. Twee
je daarmee om moet gaan. Om samen
maal per leerjaar voeren ze verplicht een
te werken in een groep en mee te gaan
Dit jaar is ACaPA opnieuw te zien met een
personal project uit, een individuele act.
in de visie van een regisseur. Vorig jaar is
voorstelling tijdens Oerol. Een groep van
Daar is ook een onderzoek aan gekoppeld,
er bijvoorbeeld een combinatie gemaakt
twaalf studenten speelt dan van vrijdag
waarin de student duidelijk maakt hoe
tussen een acrodanser, een jongleur en
12 tot en met woensdag 17 juni op het
de voorstelling in elkaar steekt en welke
iemand in straps (met je handen hangend
Waddeneiland. Van Riemsdijk zegt geleerd
impact die moet hebben. Vanaf het derde
aan twee koorden, red). Dan gaat het erom
te hebben van de verraste reacties uit het
jaar
management-
hoe je jouw specialisme aan kunt passen
publiek na het optreden in 2014: “We
en organisatietaken bij. Zaken als een
aan dat van een ander. Daarin worden vaak
nemen dit jaar meer promotiemateriaal
businessplan, PR, factureren en hoe om te
innovatieve vormen gevonden.”
voor de opleiding mee”.
komen
daar
ook
aldus de studieleider.
11
Foto Elspeth Diederix
eerstejaars naar Oerol en de tweedejaars
Hogeschool maakt met ELIA werk van internationalisering Internationalisering moet worden ingebed in de gehele hogeschool, vindt Henriëtte Wiessing, verantwoordelijk coördinator binnen FHK. Het binnenhalen van een internationale conferentie voor docenten van kunsthogescholen kan daarbij als katalysator werken. Fontys Hogeschool voor de Kunsten
is
thema ENACT: Learning in/through the Arts.
geleden
van zondag 10 tot en met dinsdag 12 mei
Aan de ene kant brengen kunstdocenten
werd aangesteld, was er hier en daar wel
het decor van de zevende internationale
artistieke strategieën het onderwijs in. Aan
sprake van internationalisering, maar het
ELIA-conferentie,
de andere kant integreren kunstenaars de
bevond zich voornamelijk op het niveau van
educatieve praktijk in hun werk.
studentenuitwisseling met partnerscholen.
voor
docenten
van
kunsthogescholen. Met het binnenhalen van de ELIA Teachers’ Academy maakt de opleiding werk van het zo gewenste internationaliseringsbeleid.
Dat
moet
uiteindelijk leiden tot meer kwaliteit in het onderwijs en een grotere aantrekkingskracht op studenten.
Coördinator internationalisering Henriëtte Wiessing kan zich helemaal vinden in het thema van deze Teachers’ Academy. “Dit sluit aan bij de vraag: hoe léér je in het kunstonderwijs en hoe onderwijs je daarin. Beide strategieën, de artistieke en de
als
algemene
FHK-coördinator
Die kwamen vaak voort uit persoonlijke contacten van docenten, in Europa en daarbuiten. De ene sector had relatief meer contacten dan de andere of was actiever in het zoeken. Soms gingen studenten zelf op zoek, maar dat gebeurde incidenteel.”
Tilburg kan zich opmaken voor de ontvangst
didactische, dragen bij aan de zogenoemde
Wiessing geeft aan dat FHK zich in de
van vele buitenlandse gasten. De vorige
totale docent.” In voorgaande afleveringen
toekomst vooral wil richten op mobiliteit
conferentie
122
was de thematiek volgens haar vooral
van
deelnemers uit 21 landen. Herma Tuunter,
gericht op ‘kunstonderwijs als opleiding van
instituten en het gezamenlijk uitzetten
sectorleider Dans van de hogeschool, steekt
kunstenaars’. Nu komt niet alleen dat aspect
van leerlijnen. Dat laatste kan een deels
niet onder stoelen of banken trots te zijn
aan bod, maar de volledige integratie van
gemeenschappelijk curriculum zijn, maar
werd
bezocht
door
docenten,
projecten
met
andere
ook gecombineerde stages. “De Academie voor Beeldende Vorming wil studenten bijvoorbeeld niet alleen laten studeren op een partnerinstituut, maar ook met de studenten daar mee laten gaan op stage in het reguliere onderwijs. Zo krijgen ze leservaring in totaal verschillende culturen.” Wiessing zegt studentenmobiliteit belangrijk te vinden, maar niet zaligmakend. Het uitgangspunt
moet voor de hogeschool
worden dat iedere student tijdens de studie een internationale ervaring opdoet. Dat wil niet altijd zeggen dat dit in het buitenland moet gebeuren. “Een virtuele samenwerking met andere studenten kan óók leiden tot die internationale ervaring.” Bovenal hoopt ze dat docenten het belang gaan inzien van internationalisering
als
vanzelfsprekend
dat het na jaren van lobbyen is gelukt om
de docent in de kunstenaar en andersom:
dit evenement naar haar stad te halen. Zij
“Dat zich kwaliteiten uit beide disciplines
onderdeel van het kunstonderwijs.
en FHK-lector Pascal Gielen zitten in de
verenigen in één persoon, maar niet meer los van elkaar kunnen worden gezien”.
Dat Fontys Hogeschool voor de Kunsten
stuurgroep van ELIA, voluit de European League of Institutes of the Arts, die het
Wiessing bezocht eind vorig jaar nog een
studenten,
congres heeft voorbereid. Beiden hebben
ELIA-bijeenkomst in het Schotse Glasgow. Ze
ELIA-conferentie.
zich er sterk voor gemaakt dat bij deze
weet dat één van de spin-offs daarvan is dat
vormgegeven door projectstudio Cornelis
conferentie de nadruk ligt op de kunst- en
internationalisering meer wordt ingebed
Serveert, van de twee alumni Sophie van
cultuureducatie. Het heeft geleid tot het
in de hogeschool. “Toen ik tweeënhalf jaar
Rijswijk en Veerle Devreese.
12
een warme band onderhoudt met oudblijkt
ook Deze
weer wordt
bij
deze
creatief
Het complete programma van de ELIA Teachers’ Academy is te vinden op elia-artschools.org
13
Foto Shutterstock
Kruisbestuiving binnen Fontys waait over naar Texas Profiteren van elkaars expertise en het resultaat daarvan ook uitdragen. Binnen Fontys doen de Hogeschool voor de Kunsten en Academy for Creative Industries dat op het gebied van creativiteit. In de Verenigde Staten viel hun boodschap in de smaak. “Je leest vaak dat de beroepen waarvoor
op Fontys Academy for Creative Industries
De module is ontstaan uit een combinatie
we nu mensen opleiden, straks niet meer
(ACI). Gribling, docent creativiteit van die
van het vak Concept Ontwikkelen, dat Zijp
bestaan.” Het lijkt een schrikbeeld dat
academie, vroeg haar hiervoor. Samen
eerder voor FHK-studenten ontwikkelde,
Monique Zijp hier schetst, maar dat hoeft
brengen ze in zes weken tijd twee werelden,
en de kennis van Gribling over creativiteit.
het niet te zijn. Tenminste, als je beschikt
die van de artistieke en de toegepaste
Die deed hij met name op tijdens de Master
over de juiste creatieve technieken en
creativiteit, bij elkaar.
Kunsteducatie van FHK. De kruisbestuiving
daarbij je eigen interesses en fascinaties als uitgangspunt neemt. “We moeten mensen een opleiding geven waar ze straks mee verder kunnen. Dan is het belangrijk dat ze weten wie ze zijn en waar ze voor staan. Zo kunnen ze zich steeds opnieuw, met hun
“Het idee erachter is dat studenten bij ACI gewend zijn om altijd problemen van een opdrachtgever op te lossen”, legt Gribling uit. “Ze hebben weinig kans gehad om vanuit hun eigen fascinatie dingen te doen of
zou naar het idee van beiden compleet zijn als hun aanbod ook de kunststudenten zou bereiken. Zij kunnen hun creatieve processen ermee aanscherpen en meer onderscheidend maken.
vanuit hun eigen, intrinsieke motivatie. Als
Zijp en Gribling geven deze module nu
ze daar gebruik van kunnen maken, geven
vier jaar. Op 10 maart jongstleden grepen
ze straks op hun eigen manier invulling
ze de gelegenheid aan om te peilen hoe
In een notendop is dat de module Creativity
aan het vak van conceptontwikkelaar.”
hun werkwijze in de Verenigde Staten zou
& Personality die Zijp aanbiedt, samen met
Het inzetten van je eigen persoonlijkheid
vallen. Ze schreven zich in als spreker tijdens
haar Fontys-collega Chris Gribling. Zijp doet
is volgens Gribling wat iemand uiteindelijk
het congres SXSWedu in het Texaanse
dat niet op Fontys Hogeschool voor de
onderscheidend maakt ten opzichte van
Austin. “Het is een belangrijk congres over
Kunsten (FHK), waar ze coördinator is van
anderen. “Op die manier zet je later jouw
creativiteit. Begonnen als music convention,
twee kunstminors, maar elders in Tilburg:
handtekening in het werkveld.”
is het later uitgebreid met film en sinds vijf
creatieve drive, thuis voelen op de plek waar ze dan weer gaan werken.”
14
Chris Gribling
“Het is een belangrijk congres over creativiteit. Begonnen als music convention, is het later uitgebreid met film en sinds vijf jaar met onderwijs”,
Monique Zijp
“Mijn persoonlijke drive is bruggen bouwen. Ik heb bij ACI de kans gekregen om studenten de meerwaarde van artistieke creativiteit te laten ontdekken.”
jaar met onderwijs”, weet de ACI-docent. “Er gaan docenten en studenten naartoe, maar wij zijn de eersten van onze opleiding die daar hebben kunnen spreken.” In Austin zorgde alleen de vraag of er genoeg belangstellenden op af zouden komen voor spanning bij Zijp en Gribling. Met steeds 54 mensen in de zaal hadden ze echter de volledige twee uur een ‘volle bak’. Onder hen waren docenten, van primair tot
universitair
onderwijs,
schoolleiders,
vakbondsleiders,
kunstenaars en ook mensen van technische bedrijven als NASA en Dell. De toehoorders kregen stukjes uit de module Creativity & Personality voorgeschoteld. “We hadden een aantal interactieve opdrachten. De aanwezigen gingen daar enthousiast mee aan de slag”, licht Zijp toe. “Dat interactieve was voor die mensen vrij nieuw”, vult Gribling aan. “Dat zijn ze daar niet zo gewend.” Beiden waren verheugd over de open houding waarmee hun verhaal werd ontvangen. De twee docenten durven niet te zeggen of er binnen Fontys meer voorbeelden zijn van deze samenwerking tussen opleidingen. Zijp vindt het inspirerend om ook colleges te geven bij ACI. “Mijn persoonlijke drive is bruggen bouwen. Ik heb bij ACI de kans gekregen om studenten de meerwaarde van artistieke creativiteit te laten ontdekken.”
15
Grensoverschrijdend leren en professionaliseren
Foto Anna van Kooij
Yvonne Neven, Academie voor Danseducatie
�Een inspirerend docententeam dat je bijstaat op alle fronten en altijd bereid is je te helpen waar mogelijk�.
16
Ruim twee jaar werkt de sector Dans van Fontys Hogeschool voor de Kunsten samen met dansacademies in Antwerpen, Praag en Leeds. Die toenadering is nu beloond met een mooie subsidie uit het Europese fonds Erasmus+. Het ‘samen leren en verder professionaliseren’ wordt flink uitgebreid.
Hoe kunnen we onze studenten zodanig
tegemoet zien. Dat heeft tot gevolg dat
opleiden, dat zij beter zijn voorbereid op
het samenwerkingsprogramma verder kan
het steeds veranderende werkveld waarin
worden uitgebreid. “Er gaat nu niet af
zij straks terechtkomen? Het is een vraag die
en toe één persoon op uitwisseling, maar
mensen binnen meerdere studierichtingen
een substantieel deel van de docenten,
van Fontys Hogeschool voor de Kunsten
studenten en alumni”, legt sectorleider Dans
(FHK) bezighoudt. Sla er de verhalen in dit
Herma Tuunter uit. “Afgesproken is om drie
magazine maar op na; in toenemende mate
keer een week lang bij elkaar te komen voor
wordt een beroep gedaan op de creativiteit
activiteiten, workshops en discussie.” In april
en flexibiliteit van studenten. Wat vandaag
is dat gebeurd in Antwerpen (Rethinking
hip and happening is, kan morgen alweer
Bodies), in oktober is Tilburg aan de beurt
achterhaald zijn.
(Redesigning spaces) en in het voorjaar van
Bij de Academie voor Danseducatie en
2016 Praag (Redefining careers). ‘Leeds’ kan
Dance Academy wordt dit vraagstuk in
maar in beperkte mate aan het programma
internationaal
meedoen, omdat deze school nog geen
verband
opgepakt.
Al
tweeënhalf jaar werken zij samen met drie buitenlandse dansacademies: Artesis Plantijn Hogeschool Antwerpen, Duncan Centre Conservatory Praag en de Northern School of Contemporary Dance in het Engelse Leeds. Al deze partneracademies worden op dit moment geconfronteerd met vernieuwingen in de danswereld.
Erasmus-status heeft. Afgesproken
is
dat
de
internationale
partners rondom één thematiek samen gaan professionaliseren. Dat thema is het project INCLUSIVE; Inclusive Dance and Movement practice, the transferable skills of the dance artist. Tuunter: “Hoe kunnen wij dansers zodanig opleiden dat ze hun
Met succes hebben de betrokken opleidingen
kwaliteiten ook op andere terreinen in
onlangs een beroep gedaan op het Europese
kunnen zetten dan alleen op het podium.
onderwijsprogramma Erasmus+. Zij kunnen
Om daarmee later hun eigen mogelijkheden
een subsidie van in totaal 379.000 euro
te vergroten.”
iNcorporeality door Katja Heitmann tijdens Oktober Dansmaand 2014 17
Grensoverschrijdend leren en professionaliseren
18
De Amerikaanse choreograaf Sarah Wookey
Antwerpen koos uit die stad DEMOS. Dat
heeft dit al in de praktijk gebracht. In
heeft expertise op het sociale, artistieke en
Los Angeles voerde zij een opdracht uit
interculturele gebied van cultuur, sport en
voor de metro. Wellicht vertelt Wookey
jeugdwerk. Duncan Centre Conservatory
(sarawookey.com) hier op 10 mei in Tilburg
in Praag ging in die stad de verbinding
zelf over, als ze bij de FHK een lezing verzorgt
aan met het Jana Deyla Conservatorium.
in het kader van de ELIA-Teachers’ Academy.
Dit biedt muziekonderwijs aan blinden en
“Zelf denk ik dat complexe problemen die
verstandelijk
in de huidige maatschappij spelen vaak niet
Fontys Hogeschool voor de Kunsten werd
met één techniek kunnen worden opgelost,
het de netwerkorganisatie Tilburg Dansstad.
maar juist met meerdere disciplines”, vindt
Daarin
Tuunter. “Het gaat om meervoudig kijken.
Tilburg, Theater De NWE Vorst, DansBrabant,
Daar kunnen dansers ook een rol in spelen.”
Factorium en FHK zelf. Tilburg Dansstad
De samenwerkende dansacademies hebben zich rond dit project meer doelen gesteld. Wie zei bijvoorbeeld dat dans enkel is voorbehouden aan mensen met perfecte lichamen. Het thema van Antwerpen gaat
zijn
beperkte
studenten.
vertegenwoordigd
Voor
Theaters
ontwikkelt integraal beleid op het gebied van talentontwikkeling, programmering en marketing voor dans in Zuid-Nederland. Het heeft een bijzondere expertise als het gaat om dans in de openbare ruimte.
over inclusiedans. Dat houdt in dat ook de
Simultaan aan het programma dat deze zes
verstandelijk of lichamelijk beperkte danser
partners uitvoeren, loopt de ontwikkeling
op een bepaald moment een performer kan
van online open courseware. De Tilburgse
zijn. In België zijn verschillende choreografen
hogeschool huurt daarvoor het systeem
daar al mee bezig, evenals in Engeland:
Mediasite in. Hiermee kunnen met meerdere
Adam Benjamin, de medeoprichter van
camera’s opnames van lessen en workshops
het gezelschap voor inclusiedans Candoco
worden gemaakt en gestreamd. Vervolgens
Dance Company en Lloyd Newson met zijn
zijn ze te bewaren als lesmateriaal. Grote
gezelschap DV8. Tijdens de bijeenkomst
delen van het Antwerpse programma in
eind vorige maand in Antwerpen heeft
april waren eveneens via een livestream
de Candoco Dance Company workshops
te volgen. Door op deze manier het
verzorgd. Er waren uitvoeringen te zien van
nieuwe
professionele dansers en studenten met en
komen de resultaten beschikbaar voor
zonder handicap.
alumni, professionals in het werkveld en
Engeland kent ook al ‘Dance on recipe’. Een dokter kan voorschrijven dat een patiënt moet gaan dansen, omdat het artistieke proces van dans genezend werkt. Ook dat
curriculum
te
verspreiden,
gerelateerde economische sectoren zoals de gezondheidszorg, architectuur en human resources. Het digitale platform wordt gelanceerd in het voorjaar van 2017.
is weer zo’n nieuw inzicht waarmee het
Erasmus+ biedt Fontys-studenten de moge-
dansvakonderwijs zijn voordeel kan doen.
lijkheid om studieprogramma’s te volgen
De organisatie achter Erasmus+ wil dat meerdere
partijen
profiteren
van
het
geld dat zij in dit soort internationale samenwerkingen stopt. Daarom heeft het de scholen verplicht om bij hun project
in Antwerpen en Praag. Op hun beurt kunnen studenten van de dansacademies in die steden dat in Tilburg gaan doen. Dit Europese onderwijsprogramma loopt nog tot en met 31 augustus 2017.
Foto Amat Bolsius
een ‘strategische partner uit het werkveld’ te zoeken. Artesis Plantijn Hogeschool
19
Cultlab brengt kunst en cultuur terug in de klas Cultlab is een uitstekend voorbeeld van hoe studenten en alumni van Fontys Hogeschool voor de Kunsten van elkaars expertise kunnen profiteren. Ook na hun opleiding laat Fontys Hogeschool
willen graag weten hoe zij hun expertise
gaf een leerling aan last te hebben van
voor de Kunsten (FHK) oud-studenten niet
zoals dans, beeldend of muziek het beste
zijn dyslexie tijdens de taallessen. Een
los. Neem Annelijn Smulders (27), nu als
kunnen
stellen
rapper van Rockacademie van FHK heeft
freelancer aan de school verbonden. Zij en
volgens de projectleider de vraag hoe ze
de leerlingen tijdens zijn stage raplessen
Hilde Peters studeerden in 2012 af aan de
kunst en cultuur op hun eigen manier
gegeven en is met ze gaan schrijven. “Zo
Academie voor Beeldende Vorming. Samen
kunnen beleven en onderzoeken. Experts
was de klas op een andere manier bezig
met Robin Brugman van Fontys Hogeschool
van buitenaf zorgen met hun vakkennis
met taal en kreeg de leerkracht handvatten
Kind en Educatie (FHKE, pabo) zijn ze
voor verdieping.
om creatief schrijven anders aan te bieden”,
nu projectleider van Cultlab in Tilburg. Door culturele leervragen, onderzoek en experiment centraal te stellen, willen ze kunst en cultuur weer een stabiele plek geven binnen het basisonderwijs. “Want door de prestatiegerichte maatschappij plus het verdwijnen van de vakdocent, hebben
aanbieden.
Leerlingen
De Tilburgse basisschool De Borne fungeert
schetst Smulders.
hierbij dit jaar als ‘laboratorium’. Een mooi
Uiteindelijk moet Cultlab wat haar betreft
voorbeeld van zo’n traject rond de eigen
leiden tot een expertisecentrum op een
culturele leervragen. De school kwam met
centrale plek in Tilburg. “Waar iedereen van
het verzoek om de lessen creatief schrijven
en met elkaar kan leren in een inspirerende
in groep 4 een impuls te geven. Tegelijkertijd
omgeving.”
kunst en cultuur niet meer zo veel prioriteit als rekenen en taal”, weet Smulders. Terwijl het volgens haar een belangrijke bijdrage levert aan de vorming van je eigen identiteit. Cultlab verbindt vier doelgroepen aan elkaar: naast leerlingen en leerkrachten zijn dat culturele experts uit het werkveld en studenten van FHK en FHKE. Daarbij wordt niet vanuit een vaststaand programma gewerkt, zoals een lesmethode. “Waar wij naar op zoek zijn, is hoe jouw kijk op cultuur wordt gedragen vanuit je eigen vraag.
Daarmee
creëer
je
draagvlak”,
legt Smulders uit. Leerkrachten vragen bijvoorbeeld
hoe
ze
cultuur
kunnen
inbedden in hun lesprogramma. Studenten
Foto’s Renee Tilkin
20
Foto Shutterstock
Studenten Music Production leren ook een ‘Plan B’ De opleiding tot Music Producer binnen de Rockacademie in Tilburg wordt steeds professioneler. Verbreding is volgens de vakgroepleider een noodzaak, want als dj alleen is je toekomst niet verzekerd. Achter de naam van dj Benjamin Bates,
mixt op een feestavond muziekwerken
vijf mensen de studie Music Production
generatiegenoot van toppers als Armin van
van iemand anders aan elkaar. Maar een
- tijdens hun carrière ook over een ‘Plan
Buuren en Fedde le Grand, gaat Benjamin
producer is degene die deze werken maakt.
B’ beschikken. “We weten niet hoe lang
Kuijten schuil. Misschien struinde hij nou nog dancefeesten over de hele wereld af als hij dit werk, na de geboorte van zijn eerste kind in 2007, niet bewust op een lager pitje
de huidige dance-scene in stand blijft.
“Omdat Nederland zo’n goede naam heeft op dit gebied, zien wij kansen
had gezet. “Daardoor heb ik nu ook tijd
voor een internationale dance-
om les te geven”, geeft Kuijten (39) aan.
opleiding.”
Hij doet dat aan Fontys Rockacademie en is daar tevens hoofd van de vakgroep Music Production.
We
brengen
studenten
daarom
ook
opnametechnieken bij zodat ze in een studio kunnen werken. Ze moeten eveneens over muziek kunnen communiceren met zangeressen, bassisten of drummers.” Dat die ook bij de Rockacademie rondlopen,
De opleiding in Tilburg wordt steeds professioneler. Sinds december beschikt de
onderscheidt deze opleiding volgens hem van soortgelijke.
Die startte zo’n tien jaar geleden als dj/
Rockacademie over vier productie-units.
Wensen
houdt
producer-opleiding, maar is volgens hem
“Nu kunnen studenten onafhankelijk van
toelating
van
inmiddels breder geworden. “Al snel werd
elkaar aan hun eigen producties werken. Er
“Omdat Nederland zo’n goede naam heeft
duidelijk dat je voor het beroep dj geen
is ook budget vrijgekomen voor modernere
op dit gebied, zien wij kansen voor een
hele HBO-studie kunt maken. De techniek
apparatuur.” Maar ook door beleidszaken,
internationale dance-opleiding.”
daarvoor moet je binnen een paar weken
zoals de aannameprocedure van nieuwe
onder de knie kunnen krijgen. Het is steeds
studenten, is volgens hem de stofkam
meer een producer-opleiding geworden.”
gegaan. Dit alles moet ertoe leiden dat
Kuijten legt het verschil graag uit: een dj
afstudeerders - jaarlijks voltooien zo’n
Kuijten
nog
buitenlandse
wel:
de
studenten.
21
Verplichte studiekost werd boeiende lezingenreeks Duurzaamheid speelt steeds nadrukkelijker een rol in de wereld van architectuur en stedenbouw. Daarom rechtvaardigt dit thema voor het tweede jaar op rij een reeks lezingen door de Fontys Masters Architecture and Urbanism. Eigenlijk zijn de lezingen een onderdeel
binnen de energie. We willen toch langzaam
meter aan kantoren leeg in Nederland.
van het studieprogramma. Maar omdat
af van de afhankelijkheid van fossiele
“Gedachten over onze manier van werken
de reeks met binnen- en buitenlandse
brandstoffen. Ook op het economische,
zijn gewijzigd”, weet de lector. “Heel veel
sprekers wederom zo divers van aard is,
politieke en maatschappelijke vlak is er het
mensen willen niet meer naar grote kantoren
is die opnieuw openbaar gemaakt. “Wij
nodige gaande. Bovendien willen wij graag
op perifere locaties. Bedrijven geloven
vinden het ook interessant voor het niet-
onze studenten erop voorbereiden om in
nu veel meer in een soort netwerkmodel,
vakpubliek”, zegt Marc Glaudemans, lector
die veranderende wereld te opereren.”
waarin hun werknemers vaker buiten het
Stedelijke Strategieën bij Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Hij is tevens studieleider van beide masters.
En er staat hen wat dat betreft het nodige te wachten. Studenten die deze
kantoor zijn. Dat soort veranderingen heeft vaak een ruimtelijke impact.”
masters architectuur en stedenbouwkunde
Ook de woningmarkt is aan het veranderen.
Thema is net als bij de première in 2014
gedurende vier jaar in deeltijd volgen,
Een nieuwbouwwijk uit de grond stampen is
‘sustainable design’. Duurzaamheid is gezien
werken nu veelal bij een architectenbureau.
niet meer van deze tijd. Herbestemming van
de vraagstukken waar de samenleving deze
Maar de bouw heeft de afgelopen jaren
vrijkomende locaties in steden is in de ogen
eeuw voor staat zo belangrijk, dat het
enorme klappen gekregen. Werd er tien
van Glaudemans veel interessanter. “Veel
volgens Glaudemans gerechtvaardigd is om
jaar geleden nog verkocht wat er werd
industriële gebouwen in een stad zijn in
daar in een aantal lezingen aandacht voor te
gebouwd, heden ten dage is dat totaal
onbruik geraakt, zoals de Spoorzone hier in
vragen. “Kijk bijvoorbeeld naar de transitie
omgekeerd: er staat acht miljoen vierkante
Tilburg maar ook in Eindhoven en Den Bosch.
Tokyo Yoyogi park: voorbeeld van hoe uitbundig de komst van de lente wordt gevierd in Tokyo en hoe een park op zo’n moment uitgroeit tot de meest belangrijke openbare ruimte in de stad. Het belang van kleine en grote groene ruimtes in een stad als Tokyo kan nauwelijks overschat worden.
22
Hetzelfde geldt voor havens. Die trekken
de ontwerper. Die wordt tegenwoordig
steeds meer richting de zee. In de stad
niet meer aan het eind van het proces
blijven daardoor gebieden achter die om
gevraagd om vorm te geven, maar denkt al
een nieuwe invulling vragen. Dat vraagt
veel eerder mee over het inkaderen van de
ook om andere vaardigheden van onze
opdracht en het organiseren van draagvlak”,
studenten, want het is veel ingewikkelder
schetst
dan een nieuwe woonwijk tekenen in een
stedenbouwkundige houdt een voordracht
weiland.”
over de relatie tussen stedenbouw en
Dan zijn er nog vraagstukken van meteorologische aard. We krijgen steeds meer te maken met hevige regenbuien. Dus moet je water in de stad misschien een tijdje kunnen bergen, voordat het wordt afgevoerd. Hoe richt je dan een wijk in waarbij het regenwater er langer over doet om vanaf het dak uiteindelijk in het kanaal te belanden? De eerste lezing op dinsdag 12 mei gaat ook over de wateropgave waarvoor de provincie Noord-Brabant zich gesteld ziet. De directeur van Architecture Workroom Brussels doet daarover een boekje open. Een
hoogleraar
uit
Wageningen
komt
vertellen over alle innovaties op het gebied van voedselproductie in de stad, zoals urban farming. “We hebben ook een spreker uit Engeland die ingaat op de nieuwe rol van
Glaudemans.
Een
Italiaanse
territorium. Zij deed daarvoor onderzoek in onder meer Milaan, Venetië en Parijs. In het verleden zijn er vaak fouten gemaakt door geen rekening te houden met de ondergrond, waardoor er nu problemen zijn
met
overstromingen
of
droogte.
Tenslotte vertelt de voorzitter van Stichting IJssellandschap over de ingrepen die zij in het Overijsselse landschap heeft gedaan.
De gratis toegankelijke, Engelstalige lezingen zijn op de dinsdagen 12 mei tot en met 16 juni (behalve 2 juni). Ze beginnen om 19.30 uur in De Refter van het FHK-gebouw. Meer informatie over de sprekers en hun bijdrage is te vinden op www.fontys.edu/architecture of www.fontys.edu/urbanism of Facebook (MA+U Master of Architecture // Master of Urbanism).
Foto’s van linksboven naar rechtsonder Marc Glaudemans tijdens de officiële start van de Master Class Eindhoven 2050, waarin 24 internationale deelnemers samen met masterstudenten van FHK MA+U werkten aan toekomstscenario’s voor de stad Eindhoven. Lyon Confluence: een ander voorbeeld van herbestemming van industrieel erfgoed in de Franse stad Lyon, waar deze fabriek is getransformeerd tot een levendig cultureel centrum. ACROS Building Fukuoka: voorbeeld van architectuur die bijna versmelt met de natuur. Het betreft een overheidskantoor, concerthal, shopping mall en metrostation waarvan het terrasvormige dak helemaal begroeid is toegankelijk is. Het dak loopt over in een openbaar park. Door het groen op het dak verbruikt het gebouw aanzienlijk minder energie voor koeling in de warme Japanse zomers. LocHal spoorzone Tilburg: treffend voorbeeld van herbestemming van industrieel erfgoed. Deze lochal wordt straks omgevormd tot een openbare Stadshal waarin de nieuwe stadsbibliotheek zal worden gevestigd, samen met talloze kleinere programma’s. Werk tijdens Eindhoven 2050 Master Class: een groepje deelnemers van de Eindhoven 2050 Master Class aan het werk. Deze foto toont ook hoe tegenwoordig werkomgevingen in de creatieve industrie eruit kunnen zien. Een voormalige autoshowroom in het centrum van Eindhoven, nu in gebruik als ontmoetingsruimte voor expats en tijdens de master Class in mei 2014 ons atelier.
23
Speciale gelegenheid, officiële opening of cultureel evenement? Maak kennis met de talenten van het Impresariaat Kunsten Het Impresariaat Kunsten verzorgt avondvullende programma’s en u kunt er terecht voor een muzikale omlijsting, circus- of theateract, tegen een zeer voordelig tarief. De talentvolle (afgestudeerde) studenten van Fontys Hogeschool voor de Kunsten doen op deze manier - als cultureel ondernemer - presentatie- en podiumervaring op en leren de ins en outs van het werkveld kennen. Zo verzorgen zij ook al enkele jaren concerten in zorgcentra door heel Brabant voor het project ‘Muziek Jong voor Oud’.
Bekijk en beluister de artiesten op fontys.nl/impresariaat of neem vrijblijvend contact op voor meer informatie e-mail fhkik@fontys.nl tel
24
08850 - 79155
vr 22 mei, vr 12 juni za 13 juni, di 23 juni
Dance Academy 3 Parktheater, De NWE Vorst, Verkadefabriek
wo 3 juni t/m 1 juli
Graduation Showcases Rockacademie Diverse locaties o.a. De NWE Vorst, Hall of Fame, Paradox, Epic
Meer dan 100 optredens en eindvoorstellingen
ma 15 t/m za 20 juni
STORM Theaterfestival
Studenten beeldend, dans, theater en muziek presenteren zich op diverse
Diverse locaties o.a. De NWE Vorst, Studiozaal Theaters Tilburg
locaties in Tilburg en omgeving.
fontys.nl/fhkagenda
do 18 t/m za 20 juni
zo 21 t/m di 23 juni
vr 26 & za 27 juni
Vooropleiding Dans
Into The Woods Muziektheater 2 & 3
Jan van Besouw, Goirle
Schouwburg Theaters Tilburg
Academy for Circus & Performance Art 2&4 Concertzaal Theaters Tilburg
do 2 t/m zo 5 juli
vr 3 & za 4 juli
vr 3 t/m ma 6 juli
Black Box // White Cube graduation show Beeldende opleidingen FHK
Fame Musicaltheater 3
La Vie Parisienne (Offenbach) Muziektheater Klassiek 2 & 3
Jan van Besouw, Goirle
Midi Tilburg
BKKC & Ateliers Rozenstraat
25
fontys hogeschool voor de Kunsten
FHK magazine Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Beeldend
Postbus 90907 5000 GJ Tilburg
Academie voor Beeldende Vorming
www.fontys/nl/kunsten
Academy for Art, Communication and Design Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Academie voor Architectuur en Stedenbouw
FHKTilburg
Master Kunsteducatie
FHKTilburg
Dans
Fontys Hogeschool voor de Kunsten houdt u met dit magazine graag op de hoogte
Dance Academy
van de laatste ontwikkelingen. Lees FHK Magazine online op issuu.com/fhktilburg
Academie voor Danseducatie
Eindredactie: Suzanne van Bilsen
Muziek
Copywriter: Tim Durlinger
Academie voor Muziekeducatie
Fotografie: Wilco Smith (foto cover), Rob ten Broek, Rosie Zopfi, Britt van Kruchten, Coen van Tartwijk, Rob ten Broek,
Conservatorium
Elspeth Diederix, Sophie van Rijswijk, Veerle Devreese, Anna van Kooij,
Rockacademie
Amat Bolsius, Renee Tilkin Vormgeving: www.blendblink.nl
Master of Music
Druk: mei 2015
Theater Academie voor Theater Academy for Circus and Performance Art Academie voor Muziek- en Musicaltheater
Voorstellingen en concerten Regelmatig geven studenten van FHK concerten of voorstellingen. Je bent van harte welkom. Kijk op fontys.nl/fhkagenda
26