interne nieuwsbrief april 2017 Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Omslagmoment FHK:
‘ Nu visie in praktijk Brengen’ Ruim twee jaar geleden werd op het eerste FHK Event gesproken over een nieuwe visie voor onze hogeschool. “Dat proces is afgerond. We zitten nu met elkaar in een soort omslagmoment, om te bekijken hoe we deze visie binnen onze onderwijspraktijk gestalte geven”, zegt FHK-beleidsmedewerker communicatie Yvette Eshuis.
Met het aantreden van Karen Neervoort als nieuwe directeur, voorjaar 2015, is dat proces verder vormgegeven met het managementteam en de studieleiders. Het werd tijd om die nieuwe visie te delen: eerst met de interne stakeholders als docenten, studenten, medewerkers en Fontys-directie, later met externen in het werkveld. Op verschillende momenten zoals routebijeenkomsten, een arena en interactieve avond met studenten, werden belangrijke thema’s in de nieuwe visie getoetst. “Daar zijn drie strategische doelen uit naar voren gekomen,
met name bedoeld voor de studenten: internationalisering, interdisciplinariteit en co-creatie met het werkveld”, aldus Yvette. “Die doelen zijn ook getest en aangescherpt. Daarmee is het proces afgerond. We zitten nu met elkaar in een soort omslagmoment, om te bekijken hoe we deze visie binnen onze onderwijspraktijk gestalte geven.”
Beiden kijken terug op een geslaagde dag. “We hadden een goede keynote spreker met Frie Leysen, een Belgische festivaldirecteur en conservator met veel internationale ervaring. Die maakte heel wat los”, geeft Roy aan. Dat er eveneens optredens van studenten waren, maakte het in de ogen van Yvette ook voor docenten leuk om de vorderingen te tonen.
Dat gebeurt onder meer met het FHK Event voor docenten. Op 20 september 2016 was het eerste ‘nieuwe stijl’. “Het staat nu in het teken van de strategische doelen”, verklaart Roy Vinclair, projectleider vanuit het FHKProjectenbureau. “In september bleek dat ‘internationalisering’ een beetje achter was gebleven. Besloten werd om hierop de focus te leggen in het event van 26 januari 2017.” Volgens Yvette is er die dag bewust voor gekozen om in het middagprogramma de studieleiders aan de slag te laten gaan met ‘hun’ docenten. “Die kregen de vraag hoe zij concreet aan de slag willen gaan met internationalisering. Het is ook de bedoeling dat dit nu verder uitgerold wordt.”
De belangrijkste doelen van FHK Event zijn ‘inspiratie en ontmoeting’. Roy: “We zitten hier met verschillende academies en willen juist die kruisbestuiving vergroten.” “Van dit en het vorige event hebben we teruggekregen dat de ontmoetingsfunctie zeer gewaardeerd wordt”, vult Yvette aan. “Ook om samen bepaalde vraagstukken te tackelen.” Volgend studiejaar zijn opnieuw twee FHK Events gepland. “Het zou mooi zijn als we het stokje over kunnen dragen en docenten verantwoordelijk kunnen maken voor één of meer onderdelen ervan”, besluit Yvette. “Het is tenslotte hun dag!”
Foto’s Lieselotte Pennings - Koektrommel
Zij heeft in kaart gebracht hoe het bepalen van de nieuwe koers is verlopen sinds februari 2011, toen het beleidsdocument Meer en Minder de profilering van FHK schetste. “Vanuit de centrale overheid kwam er daarna een sectorplan voor kunsten. Parallel hieraan heeft Fontys haar toekomstbeleid bepaald in Fontys Focus 2020. Maar FHK wilde dat niet zomaar op zich af laten komen en zelf ook bepalen wie we zijn en waar we voor staan.”
in dit nummer... 2
Xavier GEerman in het Concertgebouw
4
Mannetje van de praktijk Nieuwe masters
5
Crosslab
6
Fremdkörper
7
HBO-kunsthogeschool
8
inclusive dance
10
20 jaar muziek- en musicaltheater
11
Cultlab Blikwisseling
12
Academy of music and performing arts
14
Jazz choir
15
retourtje hong kong
16
3D-printen en -scannen FHK Pleisterplaats voor Talentontwikkeling
Impresariaat Kunsten presenteert eigen website
Impresariaat Kunsten (IK) van FHK is van oudsher dé plek waar studenten met
opdrachtgevers worden verbonden. FHK heeft enorm veel talent in huis maar wil dat
iedereen, die op zoek is naar dat talent, nog makkelijker bij IK uitkomt. Onze nieuwe website impresariaatkunsten.nl zorgt daarvoor!
Het concept hiervoor werd in samenwerking met Cristian Kiesling (Kiesling Media) een plan. Een plan dat nu is uitgevoerd. IK is nu te vinden via impresariaatkunsten.nl; een website waar wij niet alleen heel trots op zijn, maar waarmee we vol goede moed de toekomst én de markt gaan veroveren. Neem je ook een kijkje?
Een klein jaar geleden formuleerde het Impresariaat Kunsten de wens om zo’n website te ontwikkelen. Niet langer als een klein onderdeel van de Fontys-website, maar een op zichzelf staande site die volledig gericht zou zijn op (potentiële) opdrachtgevers. Zonder daarbij de kernwaarden uit het oog te verliezen natuurlijk: het koesteren van creativiteit, het waarborgen van kwaliteit en het bieden van ontwikkelingsmogelijkheden.
Samenwerking FHK project Verhaal Halen, Dansnest en Stadstraat013 is rond! Midden juni kan er een wandeling gemaakt worden door de Stadstraat waarop er op diverse punten een vertaling van verhalen uit de huizen te zien zal zijn. Je kan bij mensen binnen kijken, of een voorstelling bekijken in de tuin, maar ook aan de overkant bij het FHK gebouw komen verhalen tot leven.
Op dit moment zijn er studenten van danseducatie, drama en Artco (9 in totaal) die
zich hebben aangemeld. Mochten er nog meer studenten mee willen doen kunnen
Xavier Geerman (vooraan) naast de gevolmachtigde minister van Aruba Juan David Yrausquin voor de uitvoering van zijn compositie in het Concertgebouw.
zij een mail sturen naar Latoya D’Hollander (l.dhollander@fontys.nl). Dit geldt voor iedereen die zelf iets willen bedenken, maar ook als je wilt helpen bij de uitvoering.
Flink aandeel FHK in Koningsdag Tilburg
“ Première in Concertgebouw, hoe gaaf is dat” Wie kan zeggen dat hij als derdejaarsstudent compositie al een première heeft gehad in het Amsterdamse Concertgebouw. Het overkwam de zeer
Koning Willem-Alexander viert dit jaar zijn 50ste verjaardag en komt daarvoor
met een groot deel van zijn familie op Koningsdag naar Tilburg. FHK is uitgenodigd om een deel van het feestprogramma op 27 april te verzorgen en is maar liefst betrokken bij vier onderdelen. Xavier Geerman (links) met FHK-hoofdvakdocent klassiek saxofoon Andreas van Zoelen (midden) en de gevolmachtigde minister van Aruba Juan David Yrausquin.
talentvolle FHK-student Xavier Geerman. Xavier werd geboren op Aruba en woonde er 20 jaar, voordat hij naar Nederland kwam. Met zijn talent had hij overal kunnen gaan studeren, maar Xavier koos bewust voor Tilburg - ‘niet te rustig, niet te druk en FHK had een mooie ligging’. “Ook de school zelf vond ik erg bijzonder. Het was vooral leuk om te zien dat de muzikanten en dansers er gemixt zijn. Daarnaast vond ik het ook mooi om te zien dat de jazz- en klassieke afdeling zo dicht bij elkaar liggen. Dit gaf mij een gevoel van thuiskomen, omdat dit op Aruba ook zo is.” FHK-docent compositie Kees van den Bergh noemt hem ‘een zeer talentvolle student’:
Genomineerden Jacques de Leeuw Prijs 2017 bekend Ook voor 2017 stelt de stichting Jacques de Leeuw weer twee prijzen van 10.000 euro beschikbaar voor twee veelbelovende studenten van FHK. Woensdag 28 juni om 20.00 uur is de gratis toegankelijke prijsuitreiking in de schouwburgzaal van Theater Tilburg tijdens een feestelijke avond met verschillende performances.
2
“In zijn muziek vind je invloeden van zowel Barokmuziek als Caribische ritmiek en minimal music.” Andreas van Zoelen zei na afloop in het Concertgebouw de komende jaren veel van Xavier te verwachten. “Het was leuk om te horen wat Andreas van mijn compositievaardigheden vindt. Ik had zo’n compliment op dat moment niet verwacht”, klinkt het bescheiden. Dat de gevolmachtigde minister van Aruba eveneens bij de uitvoering in Amsterdam aanwezig was, noemt Xavier ‘een enorme eer’: “Dankzij hem stonden we in de kranten op Aruba.” Met de compositie Ashes to Ashes probeerde de FHK-student het publiek in het Concertgebouw
De genomineerden in de categorie Uitvoerend zijn: Academie voor Art Communication and Design: Rosie Zopfi; Academy for Circus and Performance Art: Josse De Broeck, Hendrik VanMaele, Petra Steindl en Felix Zech; Conservatorium: Sanne Rambags; Dance Academy: Liza Wallerbosch; Academie voor Muziek- en Musicaltheater: Fientje Hoogstad; Rockacademie: Laura Beekman. In de categorie Docerend zijn de genomineerden: Academie voor Beeldende Vorming: Juul van Stokkum; Academie voor Danseducatie: Charlotte Thyssen; Academie voor Muziekeducatie: Esther Brouwer de Koning; Academie voor Theater: Esther de Bruijn.
de levenscyclus van de mens te vertellen, door middel van klanken. Één groot voorbeeld als componist heeft hij niet. Xavier noemt Vivaldi, Bach, Mozart, Beethoven, Stravinsky, Penderecky, Steve Reich, John Adams en Michel van der Aa. Inmiddels is hij door een gitaardocent van het conservatorium in Puerto Rico gevraagd om een stuk te schrijven voor een klassiek muziekfestival, deze zomer op Aruba. Maar eerst zijn studie maar eens afronden en daarna wellicht een master volgen. Alleen al in februari heeft Xavier vijf composities gemaakt voor een tentamen, examens en ensembles: “Ja, ik heb het behoorlijk druk gehad.”
Op donderdag 13 april presenteren ze zich om 16.00 uur in het openbaar aan de jury in de Muziekzaal. Om dit zo goed mogelijk te kunnen doen, krijgen deze talenten een portfolio- en presentatietraining. De Jacques de Leeuw Prijs is vernoemd naar Tilburger Jacques de Leeuw. Hij richtte in 1958 mediaconcern Audax op en heeft altijd een grote interesse getoond in de kunsten in het algemeen en FHK in het bijzonder.
1. Koningsdagconcert Voorafgaand aan Koningsdag wordt traditiegetrouw het Koningsdagconcert gehouden. Dat vindt dit jaar op 3 april plaats in de Concertzaal van Theaters Tilburg en wordt op Koningsdag ‘s avonds op tv uitgezonden. AMPA (Academy for Music and Performing Arts) levert onder leiding van Andreas van Zoelen met het saxofoonensemble en de slagwerkers van de slagwerkklas een bijdrage aan dit concert. Studenten van Dance Academy dansen bij dit concert in een choreografie van Ed Wubbe, de artistiek leider van het Scapino Ballet. 2. Welkomstlied De koninklijke familie komt op 27 april met de trein aan op station Tilburg en krijgt op het Burgemeester Stekelenburgplein een groots welkom met een welkomstlied. Het Euregio Jeugdorkest, waarin ook studenten van AMPA zitten, voert dit samen met een groot koor uit. Docent Marc van Loon van Dance Academy verzorgt hierbij een choreografie, gedanst door onze studenten. 3. 50 voor 50: 50 piano’s, circus en dans FHK neemt deel aan het project 50 voor 50. Dit vindt plaats in de Koepelhal. Ter gelegenheid van het feit dat de koning 50 wordt, is een speciale compositie geschreven door Marcel Cuypers voor 50 piano’s. Naast een aantal prominente Tilburgse pianisten leveren AMPA en de Young Musicians Academy van FHK en Factorium de overige pianisten. Dit wordt omlijst met circus door studenten van ACaPA en dans met leerlingen van de Vooropleiding en Factorium. 4. Fremdkörper In de route bij de Heuvelpoort wordt een scene uitgevoerd uit het clubevent Fremdkörper. De art directors Alan Boom (ArtCoDe) en Marc van Loon geven hier invulling aan.
‘België’, ‘Vriendschap’ en ‘O was ik maar een gijzelaar’. Nummers waar Het Goede Doel in de jaren ‘80 dikke hits mee scoorde. Met de aanstelling van zanger-componist Henk
Westbroek van deze band als docent muziekgeschiedenis bij Rockacademie, haalt FHK dus een brok popervaring in huis.
Henk (65) is overigens van meer markten
thuis. Hij is ook radiopresentator en tvprogrammamaker geweest en was politiek
actief voor Leefbaar Utrecht en Leefbaar
Nederland. De zanger gaat de eerstejaars-
studenten onderwijzen over de ontstaansgeschiedenis
van
de
Nederlandse
en
mondiale popmuziek. Als artiest heeft hij
duizenden concerten op zijn conto staan. Door
Kijk voor meer informatie op fontys.nl/kunsten Kaarten reserveren voor de prijsuitreiking kan via fontys.nl/jdl
Foto De Boeker
De link werd gelegd door Andreas van Zoelen, hoofdvakdocent klassiek saxofoon aan FHK die met zijn Raschèr Saxophone Quartet thuis is in het Concertgebouw. Xavier legt uit: “Studenten gebruiken mijn composities voor hun tentamens kamermuziek. Andreas is één van de examinatoren bij deze tentamens. Hij vertelde me achteraf vaak dat hij het leuk vond hoe ik de Arubaanse ritmes in mijn composities verwerkte en dat ik vooral in die richting moet blijven componeren.” In september 2016 kwam de vraag van Andreas om een stuk voor diens saxofoonensemble te componeren. Op 11 januari was de uitvoering in het Concertgebouw.
Even voorstellen Henk Westbroek docent Rockacademie
zijn werkzaamheden voor onder meer BV
werken vanuit het boek van dr. Gert Keunen ‘Een eeuw popmuziek’. Naast
de
lessen
muziekgeschiedenis
gaat Westbroek de propedeusestudenten
begeleiden bij het onderzoek ‘Roots en Visie’. Daarbij leert de student om de
eigen muzikale interesse te verbinden met
muziekstromingen en de geschiedenis van de muziek.
Pop, de belangenorganisatie voor popmusici,
Het contact met Rockacademie werd min
Buma heeft hij een uitgebreid netwerk van
Chrissie. Die vertelde daar dat ‘haar vader de
en
het
bestuur
van
rechtenorganisatie
professionals in de popsector. Henk zal gaan
of meer bij toeval gelegd door zijn dochter ideale verhalenverteller’ is.
3 3
Foto: Riet Pijnappels Daar zaten ze dan. Een beetje onwennig te wiebelen in een spellokaal dat hen anders zo vertrouwd is. Politiek Kaffee. Huh? Of ze wel een boterhammetje mochten eten, intussen, het was tenslotte hun pauze, op die bewuste woensdag.
Ik had zo’n donkerbruin vermoeden. Thuis heb ik vergelijkbaar spul rondlopen, weliswaar
wat bovenmatig in politiek geïnteresseerd (tja, je krijgt de kinderen die je verdient), maar
evenmin ervaren met het uitbundig discussiëren (of gewoon door elkaar schreeuwen) over
partijpolitiek in groepsverband. Niet noodzakelijk
om de inhoud, maar vooral om de sport. En dan geheel in de geest van die goeie ouwe tijd stevig gelardeerd met dienbladen pelpinda’s, overvolle
asbakken en consumptiebonnen van de lokale
partij in kwestie. Ik legde het ze uit, het verschil. Papa vertelt. Dat ik in de jaren zeventig les kreeg
van ouwe hippies. Dat wij als kritiese studenten
aksie voerden, dat wij buttons droegen, de straat
opgingen, ons solidair verklaarden met stakende buschauffeurs en dan heus niet opnieuw om het
gratis bier van de vakbond. Ik zag hun glazige blikken en toen moesten we nog beginnen.
Geleidelijk kwam het goed. Zeker omdat één van onze vierdejaars als enige van de hele
opleiding lid is van een politiek partij (D66) en
in hem een geboren debater schuilt – Jeroen lult
de veters uit je schoenen. Hij kreeg de ruimte om een andere student van diens SP-geloof af te helpen en daar ging hij eens goed voor staan. Ergens diep in zijn betoog over de zinloosheid
van het terugdraaien van de pensioenleeftijd – het knikkebollen was massaal ingezet – greep
ik in. Zijn tegenstander was murw maar niet verslagen.
Daarna ging een eerstejaars en tevens kersvers
stemgerechtigde ten overstaan van de hele groep de stemwijzer invullen. We konden haar
voorzichtige overwegingen amper volgen, het
publiek greep elke stelling aan om zelf luidkeels meningen te debiteren. Kijk, nu leek het ergens
Nieuwe masters Performing Public Space en Choreography Fontys Hogeschool voor de Kunsten start in september twee nieuwe masterprogramma’s: Performing Public Space (PPS) en Choreography Master Performing Public Space is een voltijd master en richt zich op kunstenaars die werk creëren in de openbare ruimte. Zij kunnen een achtergrond hebben in theater, dans, muziek, beeldende kunst, architectuur, digitale kunstvormen en grafisch ontwerp. In een intensief studieprogramma dat één studiejaar duurt, onderzoeken deelnemers de complexiteit van verschillende openbare ruimtes en verkrijgen zij inzicht in filosofische, sociaalpolitieke en ondernemersproblematieken die daar spelen. Het doel van de opleiding is het onderzoeken van een potentieel eigen artistiek project. Studenten komen binnen met een eigen plan, het onderwijs wordt thematisch afgestemd op deze projecten en de behoeften. In de onderwijsvormen is altijd een relatie tussen theorie en praktijk, met een continue focus op het artistieke onderzoek ter ontwikkeling van de ambitieuze en geëngageerde projecten in de publieke ruimte. De master bestaat onder meer uit drie bootcamps in oktober 2017, januari en mei 2018, een tweeweeks intensief cursusprogramma met een combinatie van theoretische colleges, Co-Creative LAB en Best Practice Dialogues. Tevens is er een samenwerking en uitwisseling met internationale kunstenaars. Waarin deze master zich bovendien onderscheidt is de uitgebreide online leeromgeving. Er wordt
een online onderwijscommunity gecreëerd om op afstand aan een onderzoeksportfolio assessment te werken gedurende het jaar. Hier wordt de student uiteindelijk op beoordeeld. Het docententeam van de master PPS bestaat uit Heleen de Hoon, Paul de Bruyne, Aart Strootman en Anne-Marije van den Bersselaar. Zij vertegenwoordigen ieder een andere kunstdiscipline en dragen zorg voor het onderwijs, de leeromgeving en onderzoeksbegeleiding. Gedurende het jaar worden gastcolleges verzorgd door diverse ervaringsdeskundigen. Aanmelden kan per e-mail via fhkpublicspace@fontys.nl meer informatie is te vinden op www.fontys.edu/publicspace Voor de nieuwe Master Choreography hebben FHK en Codarts in Rotterdam de handen ineengeslagen. Ook deze start in september en heeft een bijzonder vertrekpunt: choreografen die de opleiding voltooien, worden voortrekkers in een complexe en veranderende wereld. Het Engelstalige studieprogramma wil een breed scala aan choreografen bereiken: afkomstig uit zowel dans, circus als community arts. Beoogd wordt om nieuwe perspectieven te bieden en
wellicht versmeltingen te bewerkstelligen. Dialoog is in deze learning community van groot belang. Naast co-creatie en praktijkgestuurd leren is de relatie met het werkveld een derde pijler waarop de opleiding is gebouwd. Rode draad is de onderzoeksvraag die de student bij de toelating formuleert. Aan het eind van het eerste jaar resulteert diens onderzoek bijvoorbeeld in een kleine voorstelling of bewegingsetudes. De choreograaf studeert na twee jaar af met een voorstelling en een geschreven document op masterniveau. Hoe het complete begeleidingsteam eruit ziet, is momenteel nog niet bekend. Wel is duidelijk dat iedere student intensief wordt begeleid, door coaches op zijn leerproces en door docenten en collega-choreografen op artistieke ontwikkeling. Deze begeleiding kan ook van buiten de opleidingen komen. Het programma is verdeeld in drie periodes van twee weken gedurende het studiejaar en vindt zowel bij Fontys in Tilburg plaats als bij Codarts in Rotterdam. De inschrijving is inmiddels gesloten. Uit de aanmelders worden uiteindelijk twaalf studenten geselecteerd die met de master gaan starten. Neem voor meer informatie over deze master contact op via e-mailadres fhkchoreography@fontys.nl of kijk op www.codarts.nl/master-choreography
Een reële opdracht vanuit het werkveld in teams van
vijftien
studenten
analyseren
en
ermee
experimenteren, hoe tof is dat? Met Crosslab laat de Academie voor Beeldende Vorming (ABV) haar studenten tien weken lang experimenteren en
begin van de opleiding vindt die stage plaats op een school, maar later kan dit ook in een museum of cultuurcentrum zijn.
“We zijn daarmee dit studiejaar van start gegaan voor de eerste-
Crosslab
en tweedejaars en zijn het nu aan het doorontwikkelen voor
uitstekend voorbeeld van co-creatie
leersituatie’: “Waar ze een echte casus uit het werkveld voorgelegd
leerjaar drie en vier. Een van de nieuwe programmaonderdelen
is Crosslab.” Naast de stage gaan studenten in teams van vijftien personen leerjaaroverstijgend aan de slag in een ‘authentieke
krijgen, in plaats van dat we hier bij ABV een opdracht bedenken
die daarmee te maken heeft. Wij denken dat dit motiverender is,
studenten een betere leerervaring oplevert én tevens een beter beeld geeft van hun latere beroepspraktijk”, aldus Heddy.
Samen met stagecoördinator Ilse Melis van ABV ging de studieleider de afgelopen twee jaar op bezoek bij verschillende
plekken in het werkveld: musea, onderwijs, stichtingen en festivals. Er moeten 80 eerste- en tweedejaars in een Crosslab
worden ondergebracht en komend studiejaar komen daar de studenten uit het derde jaar nog bij. De belangstelling om samen te werken met de academie was er zeker en daar zijn beiden
verbonden, allebei met een verschillende achtergrond. “Die brengen natuurlijk hun eigen expertise mee”, weet Heddy.
Opdrachtgevers zijn overigens niet verplicht om ook daadwerkelijk iets met de geboden ‘oplossingen’ te doen. Al zou het in de ogen van de studieleider interessant zijn om later nog eens
na te gaan wat er uiteindelijk mee is gebeurd. “Tevens lijkt het
me voor studenten heel zinvol om te horen of het inderdaad een bijdrage heeft geleverd.”
De resultaten van de eerste reeks Crosslabs smaken wat Ilse
betreft zeker naar meer. Zowel bij studenten als docenten spatte
het enthousiasme er volgens haar van af. “Onze studenten hebben vaak veel ideeën en willen vooral veel ‘doen’.” Met name
is interessant hoe de studenten zich verhouden tot een vraag of een gesteld kader vanuit het werkveld. Ze kunnen dan, bij het omgaan met een bepaalde doelgroep, onder andere een beroep
doen op Creative Problem Solving en Design Thinking. Ook de
docenten zijn bijgeschoold voordat de Crosslabs startten. Zij hebben begeleiding gehad van Chris Gribling, docent creativiteit
van Fontys ACI, over de verschillende fases in een creatief proces. “Voor docenten is projectbegeleiding ook een redelijk nieuw gegeven” aldus Heddy.
studenten zich heel breed kunnen oriënteren. Tegelijkertijd, als
dingen die beter kunnen, maar daar gaan we mee aan de slag.”
in twee periodes van tien weken. “Het mooie daarvan is dat
fijn is om aan een reële opdracht te werken. “Natuurlijk zijn er altijd
ze bijvoorbeeld al weten dat ze het primair onderwijs in willen,
Met Geert is Ilse onder meer bezig om opdrachten nog
is van Crosslab.
Ja, vonden diverse studenten. Nee, vond één
Bovendien zijn aan ieder Crosslab-project twee ABV-docenten
Projectleider Ilse is er daarbij van overtuigd dat het voor iedereen
Ilse, die samen met ABV-docent Geert van Coenen projectleider
dan niet bewuste discriminatie te voorkomen.
het interessant zijn om daarop vanuit een ander perspectief
erg tevreden over. Er worden nu vijf Crosslabs aangeboden
kunnen ze aan een Crosslab deelnemen ter verdieping”, schetst
van hun naam moet kunnen aannemen, om al
als partner aan een Crosslab deel te nemen. Vaak is er geen
antwoorden te krijgen, in dit geval van vijftien jonge studenten.
curriculum te ontwikkelen”, vertelt studieleider Heddy van Asten.
Of de overheid sollicitanten zonder kennis
Voor het werkveld is het in meerdere opzichten aantrekkelijk om
Leren op de werkplek is van belang voor toekomstige docenten
“Het afgelopen jaar zijn we bezig geweest om een nieuw
de pilsjes.
Interessant
tijd om met een vraagstelling aan de gang te gaan. Ook kan
kunnen ABV-studenten ieder studiejaar ervaring opdoen. In het
op. Toen vooral miste ik de pinda’s, de peuken,
onze studenten hierin kunnen betekenen.”
onderzoeken in de beroepspraktijk. beeldende kunst en vormgeving. Door middel van de stages ABV-studenten zijn tijdens een Crosslab druk aan het experimenteren bij Cultlab in Tilburg.
en welzijnsdomein. We voeren een gesprek om te kijken wat
spannender te maken en ervoor te zorgen dat studenten meer uit hun comfortzone worden gehaald. “Ze mogen zich minder snel voegen naar de ideeën van de opdrachtgever. Die hebben
van onze spaarzame exemplaren met een
Inmiddels is de eerste serie achter de rug. Er was onder meer
meestal zelf een sterk idee bij hun vraag. Het is een taak van
maakt deel uit van mijn identiteit, stelde Uriah
“Daar zijn ze druk bezig om bedrijven en organisaties om H19
gaan. Bij een aantal Crosslabs zou dat vaker mogen gebeuren.
Ze kwam met het idee om studenten van ABV te laten
Samenwerking
overduidelijk exotische achtergrond. Mijn naam klip en klaar. Hoogtepuntje.
We hebben het in dat hele uur overigens geen
We willen ze nu leren om echt een ander geluid te laten horen.”
aan te zwengelen, is er volop geëxperimenteerd met onder meer
met z’n allen gerust en wel een voorschotje op
kaarsvet, piepschuim en zand.”
de opluchting die later die dag zou ontstaan. Al
dan niet terecht: rechts regeert hier meer dan
De inzichten uit dit eerste Crosslab dienen als startpunt voor
ooit.
het tweede. Vanuit eigen experiment wordt een beeldende
Deelnemers aan Crosslab zijn dit studiejaar: H19 Oosterhout, CultLab Tilburg, MU Eindhoven, Textielmuseum Tilburg, Fontys Kunstcollectie en STRP Eindhoven.
4
heen te betrekken bij kunst en cultuur, maar ook jongeren.
daar staan, zodat nieuwe materialen ontstaan. Om innovatie
de Man met de Witte Kuif. Misschien namen we
www.peterdictus.nl
onze docenten om studenten écht het experiment aan te laten
experimenteren met verschillende materialen uit fabrieken die
seconde gehad over het mogelijke gevaar van
Peter Dictus studieleider Academie voor Theater
een Crosslab in het Oosterhoutse kunstencentrum H19. Ilse:
opdracht ontworpen voor leerlingen van het Frenkencollege in
Oosterhout. “Op die manier worden de inzichten en inspiratie van onze studenten overgedragen op leerlingen”, licht Ilse toe.
“Daarnaast heeft H19 vanuit de gemeente Oosterhout een opdracht om kunst en cultuur als middel in te zetten in het zorg-
Heddy vindt de samenwerking van studenten, docenten en het beroepenveld binnen Crosslab een uitstekend voorbeeld van co-
creatie. “Organisaties stellen ons niet alleen een vraag, studenten
gaan daar ook naartoe en houden interviews om die vraag nog helderder te krijgen. Halverwege en aan het einde van het project
is er een presentatie. Bij de beoordeling is de opdrachtgever
eveneens betrokken.” Ilse voegt daaraan toe: “Naast andere
nieuwe geïntegreerde vakken, willen we in Crosslabs juist de cross-overs tussen die vakken zoeken, omdat dit aansluit bij de hybride beroepspraktijk. We willen de studenten graag meegeven wat ze straks allemaal kunnen gaan doen.”
5
Promoveren aan hbo-kunsthogeschool komt eraan! FHK-directeur Karen Neervoort maakte eind september een driedaagse studiereis naar Stockholm en zag het daar met eigen ogen: een kunsthogeschool waaraan je kunt promoveren. De reis heeft tot het voornemen geleid om dit ook in Nederland mogelijk te maken. Wat Karen betreft moet FHK die plek voor Zuid-Nederland worden. Wie zaten er in het reisgezelschap? “De studiereis was opgezet vanuit de besturen van het kunstonderwijs in Nederland, die met elkaar in de Vereniging Hogescholen zitten. De bedoeling was om in Stockholm informatie te vergaren over de wijze waarop daar de PhDcyclus is georganiseerd, ook wel het ‘derde cyclusonderwijs’. Na bachelors en masters heb je de PhD: promovendi zoals universiteiten die hebben. Kijkend naar het aantal promovendi in de kunstenwereld en de voorwaarden om te kunnen promoveren, hebben we in Nederland namelijk nog wel een weg te gaan.” Heb je op FHK met promovendi te maken?
Foto’s Coen van Tartwijk
Compilatie Fremdkorper 2016
Fremdkörper:
smeltkroes van dans, visuals en muziek Aan de Tramkade in Den Bosch, in de oude fabriek van Koudijs waar de geur van veevoeder nog hangt, werken 39 FHK-studenten momenteel aan een bijzondere productie. De derde editie van het clubevent Fremdkörper beleeft hier in het WerkWarenHuis op vrijdag 14 april zijn première. Daarna verhuist het evenement naar Club Smederij in de Tilburgse Spoorzone, op 22 april. 6
Elf performers - tien van Dance Academy en één van ACaPA -, twintig VJ’s (video jockeys) van ArtCoDe en acht musicproducers van Rockacademie zijn hiermee bezig. Hoe interdisciplinair wil je het hebben? Een opzet die zich in de voorbije twee jaar heeft bewezen, vindt docent Alan Boom van ArtCoDe. Samen met Marc van Loon is hij art director van Fremdkörper. “Ik vind het supergeslaagd omdat ik zo veel heb geleerd van een andere discipline en daardoor weer van mijn eigen discipline. Juist door die chemie kunnen we tegenslagen, die er altijd zijn, makkelijker tackelen.” Marc, die docent is aan Dance Academy, herinnert zich nog de projecties van ArtCoDestudenten in de binnentuin, drie jaar geleden tijdens de Nacht van de Kunsten. “Ik had vaker dingen van ArtCoDe gezien en het leek me heel leuk om te gaan samenwerken. Ik deed zelf al veel in clubs. Dat is voor mij dé plek waar visuals en performances goed samen kunnen komen.” Hij stuurde een mailtje naar Alan en vervolgens ging alles heel snel. “Met Alan had ik meteen het gevoel dat we groter denken dan alleen het gebouw waarin we zitten.” Het bracht Fremdkörper onder meer in Paradiso in Amsterdam en het Tilburgse Museum De Pont. Weg uit de ‘veilige’ omgeving van FHK. Alan zegt dat daarmee een soort van vanzelfsprekendheid bij studenten wordt voorkomen dat mensen toch wel in hun werk geïnteresseerd zijn. “Op het moment dat je naar buiten toe gaat, krijg je met heel andere zaken te maken, zoals PR. Ook ontvang je ineens een golf aan andere
meningen, van mensen die geen drol te maken hebben met kunst. Daar moet je mee om kunnen gaan.” De studenten gaan in gemengde groepen aan de slag met acht choreografen, van wie Marc er zelf één is. Zowel hij als Alan benadrukt dat het hun taak is ervoor te waken dat de choreograaf een al te zwaar stempel drukt. Groepsleden moeten elkaar ‘voeden’. In de rauwe omgeving van het Werkwarenhuis wordt toegewerkt naar drie performances. Op 21 april is er namelijk nog één, speciaal voor festivalproducers en eventmanagers. Mogelijk is Fremdkörper later dus bij andere evenementen te zien. “Veel mensen gaan locaties aanbieden”, weet Alan uit ervaring. “Maar je hebt er helaas ook bij die alleen delen van het programma willen. Wij moeten ons concept echt verdedigen. Het gaat om de interactie tussen disciplines. Op het moment dat er één wegvalt, valt de gedachte achter Fremdkörper uit elkaar.” “We willen performances waarbij dans niet los kan worden gezien van de visuals en de muziek”, besluit Marc.
“We hebben mensen die gepromoveerd zijn en ook docenten die nu aan het promoveren zijn. Wij faciliteren dat in tijd en geld. En we hebben zelf ook lectoren. Als je dat en onze vijf masters bij elkaar optelt, heb je binnen FHK een behoorlijk onderzoeksrijke omgeving. Maar dat geldt ook voor andere hogescholen. Daarom was het een goed initiatief om samen in Zweden te gaan kijken. Het zijn typisch thema’s die je in je eentje niet voldoende van de grond kunt tillen.” Samenwerken op dit gebied moet?
En in ‘dialog-sessions’ hebben kunstenaars ons hun onderzoeken gepresenteerd.” Wat maakte de meeste indruk? “Stockholm University of the Arts heeft een soort accreditatie voorbereid waarin ze hebben aangetoond dat de onderzoeksomgeving binnen de school dermate rijk en gefaciliteerd is, dat zij in staat zijn om PhD’s op artistieke gronden toe te kennen. Dat waren heel interessante gesprekken, onder meer over de criteria waar-aan je dan moet voldoen. We hebben flink wat achtergrondinformatie gekregen. Ze zijn daar echt wel wat stappen verder dan wij.” Hebben ze daar meer geld voor? “Ze krijgen sowieso héél véél meer geld per student dan wij. Er melden zich daar ook gerust 25 mensen aan voor zo’n traject. Dan kun je in een groep met onderzoekers werken en elkaar ook als ‘peers’ gebruiken. In Nederland gebeurt dat ook in de bachelors en masters, maar van promovendi hoor je toch vaak dat het vrij eenzaam en knetterhard werken is. In Zweden hebben de PhD’s gedeeltelijk ook nog onderwijs en verzorgen ze presentaties op
school voor studenten, docenten en lectoren en krijgen daar feedback van. Een heel dynamische onderzoeksomgeving waar ik enorm door getriggerd ben.” Is door het reisgezelschap overlegd hoe je dit in Nederland aan kunt pakken? “We hebben het bezoek afgerond door in een kringgesprek uit te spreken of het streven naar een nationaal stelsel, waarin door het kunstonderwijs PhD’s kunnen worden toegewezen op artistieke gronden, een doelstelling is waaraan we ons willen conformeren. Daar is volmondig ‘ja’ tegen gezegd. Dat is bijzonder, omdat er in het gezelschap ook vertegenwoordigers zaten van de wetenschap. Ook zij waren overtuigd geraakt door alles wat ze hadden gezien en gehoord.” Wordt dat voornemen nu in Nederland verder uitgewerkt? “Ja. Het sluit ook goed aan op de KUO NEXT agenda, waarin het hbo kunstonderwijs gezamenlijk de ambities tot 2020 heeft geformuleerd. Daarin gaat het om zaken waarvan we hebben gezegd dat we die alleen maar in gezamenlijkheid kunnen oppakken, zoals
talentontwikkeling. Onderzoek is ook zo’n onderwerp. De visie dat je ook vanuit artistieke criteria en motivaties moet kunnen promoveren, omarmen we. Maar hoe we dat moeten doen, gaan we nog onderzoeken. Het moet een Nederlands model worden, want de infrastructuur en financiering in Zweden is heel anders. We hebben ook gezegd - dat is vrij uniek binnen het hbo-kunstonderwijs - dat we het samen gaan doen. Dat kan ertoe leiden dat niet iedere hogeschool dit gaat aanbieden. Je zult aan een aantal criteria moeten voldoen, zoals een vruchtbare onderzoeksomgeving.” Hoe staat FHK er wat dat betreft voor? “We halen op onderdelen een heel dikke plus maar moeten op andere onderdelen echt nog hard werken. Zo is het onderzoek dat we al doen, nog vrij weinig zichtbaar. Maar ik zou wel heel graag die vruchtbare onderzoeksomgeving willen worden. Ik vind dat FHK die plek voor Zuid-Nederland moet invullen. We hebben goede kaarten: Fontys werkt met lectoraten en heeft banden met kenniscentra. FHK zelf heeft vijf masters en drie lectoraten.” Aan welke termijn moeten we denken? “Ik zet in op tien jaar. Samenwerken kost tijd. Maar door deze studiereis is die samenwerking direct in een vorm gegoten. Laten we er nu voor zorgen dat we de boot niet missen.”
“Ja. Het goede aan deze reis was dat niet alleen directeuren en bestuurders van het kunstonderwijs waren uitgenodigd, maar eveneens de vereniging van Nederlandse universiteiten VSNU, de organisatie van onderzoeksinstituten KNAW, de Vereniging Hogescholen en SIA-RAAK, waar onderzoekers subsidie kunnen aanvragen. Dus eigenlijk zo’n beetje iedereen die zich in Nederland bezighoudt met (kunst)onderzoek.” Waarom specifiek Stockholm? “Het kunstonderwijs wordt in de Scandinavische landen behoorlijk gefaciliteerd. Het is heel toegankelijk en ze zijn er op het gebied van onderzoek vrij ver. Als je in Nederland wilt promoveren, moet je er een promotor uit het universitaire circuit bij zoeken en word je beoordeeld op wetenschappelijke gronden. Er is in ons land een aantal hbo-opleidingen dat een samenwerking heeft met universiteiten en promotoren op het gebied van kunstonderzoek. Wat ze in Stockholm geaccordeerd hebben gekregen, is dat ze als kunsthogeschool zelf promotietrajecten kunnen aanbieden en PhD’s mogen toekennen. Niet op wetenschappelijke, maar op artistieke gronden. Daarmee laat je de discussie achter je of het onderzoek wel wetenschappelijk of empirisch genoeg is.” Hoe zag het programma in Stockholm er uit?
Fremdkörper maakt deel uit van het internationale onderzoeksprogramma Performance art in public space zie www.inclusivedance.eu
“We hebben uitgebreide gesprekken gevoerd met de Swedish Research Council. Die regelt de subsidies voor (artistiek) onderzoek in Zweden. Daarnaast zijn we bij twee scholen op bezoek geweest: Stockholm University of the Arts en Konstfack. De eerste is een beetje vergelijkbaar met FHK, omdat ze ook verschillende disciplines aanbieden, maar wel in diverse gebouwen. Konstfack is min of meer een vormgevingsschool, een monodiscipline. Het reisgezelschap voor Stockholm University of the Arts, met Karen Neervoort (midden, roze jasje).
7
Online platform Inclusive Dance: breder perspectief van een danser
Guy Cools hield in het Academietheater één van de drie Inclusive Dance Dialogues. Guy Cools hield in het Academietheater één van de drie Inclusive Dance Dialogues, die live werden gestreamd.
FHK levert een belangrijke bijdrage aan het opzetten van een online platform, dat een nieuw licht werpt op overdraagbare vaardigheden van dans voor, in en met verschillende contexten, (maatschappelijke) domeinen en mensen. Samen met de internationale partners in Antwerpen en Praag wordt het platform inclusivedance.eu ontwikkeld rondom de drie thema’s over de werking van dans, namelijk publieke ruimte, participatie en well being. Dit driejarig Europese Erasmus+ project resulteert onder meer in vernieuwd onderwijs en een groeiende community. Op het platform vind de lezer onder EXPLORE gecureerde informatie over de drie thema’s en transferable skills, komend van het praktijkonderzoek en onderwijsontwikkeling van de afgelopen jaren. Onder SHARE deelt de brede community zijn best practices, performances en verhalen. Ook kan je via een gratis lidmaatschap in contact komen, vragen stellen en een samenwerking starten. Voor elk individu dat nieuwsgierig is naar mogelijkheden van dans, kan het iets te bieden hebben.
Professionaliseren Een korte terugblik. Drie jaar geleden sleepten de dansacademies van FHK, Royal Conservatoire Antwerpen en Duncan Centre Conservatory Praag een flinke Europese subsidie in de wacht. Startpunt was de wens om de betekenis van dans in een veranderde wereld en de beroepsperspectieven te onderzoeken, om zo onderwijs te ontwikkelen dat hierop aansluit. Zij spraken af om, samen met de drie werkveldpartners Tilburg Dansstad/DansBrabant, Demos en Parkinson-Help, te professionaliseren rondom één thema: Inclusive Dance and Movement practice, the transferable skills of the dance artist. Inclusive Dance is volgens sectorleider Dans van FHK Herma Tuunter een benadering, waarbij het gaat om de grote impact van dans op de hele maatschappij. “De eerste associatie bij inclusiedans is dans met doelgroepen, voor mensen met een beperking. Maar dat is een stukje ervan. ‘Antwerpen’ richt zich daarop en ‘Praag’ op een andere manier; die hadden een samenwerking met blinde musici
8
en werken nu samen met Parkinson-Help. Bij ons gaat het meer om dans in de openbare ruimte.” Het project bevat ook een onderzoekscomponent. Die zit ‘m met name in de opgezette dansprojecten, legt Herma uit. “Als je het hebt over transferable skills, willen we weten welke vaardigheden een danser specifiek in kan zetten op andere terreinen. Inmiddels hebben we drie focusgebieden geformuleerd: spatial awareness, body awareness en social skills. Die willen we in de diverse dansprojecten onder de loep nemen. Er zit een bepaalde lijn in: Making Space in het tweede jaar, Games of Sympathy voor de derdejaars studenten en in het vierde jaar Fremdkörper” (zie ook het artikel over Fremdkörper elders in deze nieuwsbrief). De sectorleider verwijst naar een onderzoekstraject dat in Rotterdam start. Dit is gericht op het verbeteren van de openbare ruimte voor mensen met dementie. “Daar willen ze een multidisciplinair team bij betrekken. Ik denk dat ook dansers daarbij van betekenis kunnen zijn. Omdat zij die zintuiglijkheid al in zich hebben.” Herma noemt in dit kader ook de klassieke danser en choreograaf Andrew Greenwood. Hij heeft gewerkt met patiënten die lijden aan de ziekte van Parkinson, met het doel hen in beweging te krijgen. “Daardoor werden ze minder stram, ervaren meer plezier en voelen zich meer deelgenoot van de maatschappij, omdat de nadruk veel meer komt te liggen op de dingen die ze wél kunnen. Het is Andrews droom om hiermee ook naar zorgverzekeringen en artsen te gaan; dans op recept.”
Dialogues Tijdens het project zijn drie intensive studieprogramma’s voor studenten en docenten gehouden. Ook is er getest met vormen van online leren en middelen als live streaming. De Inclusive Dance Dialogues zijn hier een van de uitkomsten van. Greenwood speelde ook een rol in één van de Engelstalige Inclusive Dance Dialogues. Op 16 maart bracht hij in het Academietheater over hoe dansers een duurzame carrière kunnen opbouwen en het meeste kunnen halen uit hun kennis op dit gebied. Hij benadrukte daarbij het effect van een ‘goed gevoel-ervaring’ bij ziekte of handicap. Een week eerder had Guy Cools, oud-associate lector Arts in Society van FHK, de eerste ‘Dialogue’ voor zijn rekening genomen. Hij wees zijn gehoor van met name studenten en docenten op het belang van de interdisciplinaire dialoog binnen het creatieve proces: tussen verschillende artistieke medewerkers, tussen choreograaf en dramaturg en die tussen het werk van de kunstenaar en de wereld. Via het nieuwe platform zijn de Inclusive Dance Dialogues wereldwijd te volgen. Deze worden namelijk live gestreamd, met de mogelijkheid om online te reageren. Herma: “Op deze manier bouw je aan een community of practice, met gemengde groepen van verschillende generaties, in- en externen. Dat is precies wat we willen zijn. Met zo’n livestream ervaar je dat. Je brengt ook de buitenwereld naar binnen.”
Vernieuwingsimpuls Herma geeft aan ervan overtuigd te zijn dat door het hele project rond de transferable skills van de danser het onderwijs een vernieuwingsimpuls krijgt. “We kunnen beter opleiden voor het beroepsprofiel van de danser van de toekomst. Die zien wij actief in verschillende werkvelden, binnen en buiten de kunsten.” Volgens Herma vinden studenten het heel interessant wat er op dit terrein gebeurt: “In voorbereiding op ons project Making Space, met voorstellingen in de Tilburgse openbare ruimte, organiseren we dit voorjaar samen met
onze werkveldpartner DansBrabant een dansdialoog. Hierbij betrekken we onze lector stedelijke strategieën Marc Glaudemans en maken daarmee een verbinding met stedenbouw en architectuur. Met een nieuwe discipline erbij krijg je een andere invalshoek. Het gaat erom dat we de studenten over hun eigen grens heen laten kijken.” Op 11 april vindt in samenwerking met DansBrabant de Dans Dialoog met Marc plaats, die ook voor een breed publiek toegankelijk is. Op 23 mei is er in FHK een interactief event waar het platform en de resultaten van het project met de groeiende community gedeeld worden. Studenten, docenten, het werkveld en geïnteresseerden zijn dan van harte welkom. Voortbouwen aan (kennis over) het onderwerp, voor, door en met de community is zo blijvend onderdeel van offline activiteiten en verbonden aan onderwijselementen. Het platform, de activiteiten, (werkveld)partners en deelnemers groeien door, dus houdt inclusivedance.eu in de gaten en participeer.
Wie onderdeel uit wil maken van de online community, kan snel en eenvoudig een profiel aanmaken via inclusivedance.eu/register Wil je meer informatie, neem dan contact op met het team (Herma Tuunter, Kim Lokers, Ulrika Kinn Svensson, Anne-Marije van den Bersselaar, Denise Bruens) via fhkdanceacademy@fontys.nl
9
Cultlab verzorgt samenwerking FHK en FHKE Op dinsdag 24 januari 2017 vond de onder-tekening plaats van een licentie
door Fontys Hogeschool voor de Kunsten (FHK),
Fontys
Hogeschool
Kind
en
Educatie (FHKE) en stichting Cultlab. Met de licentie is vastgelegd dat stichting
Cultlab de samen-werking tussen FHK en FHKE in de praktijk gaat uitvoeren.
Met trots tekenden Karen Neervoort (FHK), Astrid Venes (FHKE), Robin Brugman,
Annelijn Smulders en Hilde Peters (stichting Cultlab) deze overeenkomst. De stichting werkt aan het verstevigen van kunst- en cultuureducatie in het basisonderwijs en is werkzaam op verschillende basisscholen in Tilburg. Al heel wat studenten van zowel FHK als FHKE hebben via Cultlab bijgedragen aan de creativiteitsontwikkeling van basisschoolkinderen. Met de ondertekening van de licentie hoopt stichting Cultlab nog vele mooie leerprocessen op te starten.
g Ltd Dalton Maa Star House 9th Floor, Blue ell Road ckw 234-240 Sto 9 9SP, UK London, SW
d LA)
reference. ent for further e and n the License re tract betwee g Font Softwa binding con a es e is acquirin s om bec if the License Licensee doe or ent (“EULA”) the ad, If eem nlo ed. Agr tain r Licence t Software dow tware is con read all of the Use Fon sof a ase End s the Ple Ltd nce ch re. Maag kage in whi Font Softwa nsee comme pac the This Dalton Lice the ad the ns nlo n e ope or dow Ltd whe n the License access, use Dalton Maag t medium, whe A, the Licensee cannot on a permanen conditions. the EUL be bound by its terms and not wish to be bound by agreeing to ore bef A re EUL Font Softwa wing: herein) of the ees to the follo (as defined e hereby agr that all Use The License nowledges ack A. and EUL A the the EUL erned by poe is bound by Maag is gov affiliated cor The License d by Dalton , its parent and 1 of the herein) supplie and assignees Dalton Maag any or all (as defined successors to Maag Ltd, its has licensed ch ton whi Dal ty an par shall me any third “Dalton Maag” ized distributors, and nsee. User d to the Lice 2 hor ject to this End rations, its aut the Font Software supplie anization sub s of n, or other org component re. y, corporatio pan com Font Softwa ual, Dalton Maag of an the individ e Deme Use ll riat or sha on an approp “Licensee” to their access all when used 3 eement due re shall include Maag which, Licence Agr the s. Font Softwa d by Dalton tware provide ic designs and ornament or derived from sof by d the ate an cre s re” shall me mitted conver and typograph designs and ornament per ce ies, efa “Font Softwa cop typ mitted , generates 4 typographic ted files, per vice or Devices ations of typeface and updates, rela ent s upgrades, bitmap repres tware include comre. Font Sof n. is able to give Font Softwa documentatio an individual ch ted whi ice, or the rela to sions, and ual, the Dev component of the individ or firmware the locations re, software, of dwa less har a ard ll mean ise), reg “Device” sha rd or otherw 5 er by keyboa (whether commands mands (wheth able to give ations of re. individual is Font Softwa less of the loc ur when an alled, regard med to occ dee tware is inst tware shall be the Font Sof ch Sof t whi Fon on “Use” of the to a Device ise) erw re. which oth 6 twa or Sof a Device on by keyboard or the Font re. otherwise) to the Device, Font Softwa keyboard or the individual, Device, or the the (whether by commands individual, the and may be members of ng the givi of ual ns ivid of the locatio household, mean an ind or ll less n sha ard atio er” reg aniz “Us alled, 7 Licensee’s org tware is inst the Sof of t ers Fon mb the e need to be me . If the License Users do not by the Licence d by more Users rs permitted use public. ultaneous Use simultaneously d Unit of the correct number of sim re is installed should be nse the Lice an nal me itio ll t” sha an add Softwa “Licensed Uni ices on which the Font uld purchase 8 Licensee sho Dev intends that nsed Unit, the ted by the Lice of the Font than permit any portion ted to, the shortfall. t Software, or er Fon cov the to ng, but not limi size derived from pted, includi ed upon or rmed, or ada mean data bas a may be recast, transfo ll sha rk” verted. “Derivative Wo form in which such dat con be y ch is ma whi re 9 any Software Font Softwa Software, in of the Font by at into which ated by Use tration and not data in any form or data file cre By way of illus sidered Digital ic document household. tron or con n elec be atio an all ll ducts. A t” shall mean nsee’s organiz or computer game sha Pro duc Lice ital Pro the Dig ital of “Dig ine, side tware in ribution out 10 tronic magaz is unrelated ag Font Sof offered for dist an electronic book, elec use Dalton Ma which the consideration on, in is required to shall not be way of limitati arate OEM/ISV licence l transaction or a receipt a commercia for an event, an invoice, sep nection with et Products. A con tick a in er, ted lett ribu s document dist mple, a busines ument, for exa to such doc duct. a Digital Pro considered SG9 0ED ent (EU ence Agreem
End User Lic
e prints this
t the License
nd tha We recomme
‘ Twintig jaar topniveau bij Muziek- en Musicaltheater’ De opleiding MuziekTheater van het Fontys Conservatorium begon twintig jaar geleden met zes studenten uit ongeveer 40 auditanten. Inmiddels hebben tientallen oud-studenten van wat nu Fontys Academie voor Muziek- en Musicaltheater heet, hun weg gevonden in het werkveld. De opleiding wordt door alumni uitstekend beoordeeld en staat wereldwijd hoog aangeschreven. De Academie voor Muziek- en Musicaltheater bestaat uit drie afdelingen. Muziektheater Regulier is de opleiding voor zangers/acteurs. Bij Muziektheater Klassiek - deze richting bestaat nu vijf jaar - worden studenten opgeleid tot klassieke zangers/acteurs. Musicaltheater is de opleiding voor dansers/zangers/spelers. “Een interessante drie-eenheid”, vindt Edward Hoepelman. 22 jaar geleden werd hij gevraagd om in zijn geboortestad Tilburg deze academie mee op te zetten. Nu is Edward artistiek adviseur/leider van Muziektheater Regulier. In al die jaren zag hij de opleiding groeien. “Dit jaar kregen we bijna 400 auditanten uit landen als Nederland, België, Duitsland en Oostenrijk. Muziektheater wordt genoemd als één van de beste opleidingen ter wereld, vanwege het zeer hoge zang-technische niveau.” De studie heeft vier jaar lang een pittig curriculum. Er zijn vele contact- en zelfstudie-uren bij de vakken zang, drama, dans en diverse theoriedelen als repertoirekennis en ondernemerschap. Uit de honderden auditanten worden slechts tien à twaalf studenten aangenomen voor de
10
bacheloropleiding. De uitval is door de zware audities en intensieve begeleiding erg klein. Voor die begeleiding (groeps- en individuele coaching) tekenen docenten uit het internationale werkveld, die het klappen van de zweep kennen. Ze vormen volgens Edward het geheim van het succes: “Een geweldig vast team van coördinatoren en docenten, die supergoed zijn in hun vak en elkaar blindelings vertrouwen in hun vakmanschap. Ook hebben we regelmatig grote namen bij de masterclasses van regisseurs, zangers en acteurs.” De alumni hebben inmiddels zowat allemaal goede banen en bevolken bijna alle grote theaters van Europa,zegt de artistiek adviseur trots. “Ze leven hun droom. Vele nationale en internationale sterren zijn voortgekomen uit deze afdeling. Vaak word ik gebeld vanuit het buitenland of we nog kandidaten hebben voor de hoofdrollen, ongelofelijk eigenlijk. Uit Duitsland komen Stage Entertainment en het ZAV-Staatsagentur jaarlijks of tweejaarlijks naar Tilburg om audities af te nemen.” Ondertussen eisen oud-FHK’ers ook hoofdrollen op in musical-
en muziektheaterproducties in Shanghai, Seoul, Qatar, Dubai en zelfs op grote cruiseschepen. Veel alumni delen hun ervaring in het internationale werkveld met de huidige studenten, onder wie bekende namen als Freek Bartels, Brigitte Heitzer, Annemieke van Dam, Wietske van Tongeren en Celinde Schoenmaker. Laatstgenoemde kreeg zanglessen van Edward en studeerde in 2012 af in de richting Muziektheater. Momenteel speelt ze de hoofdrol van Christine Daaé in ‘The Phantom of the Opera’, op West End in Londen. Celinde koos destijds voor FHK omdat het in haar ogen de beste opleiding in Nederland was op het gebied van zang en acteren: “Niet alleen word je tijdens je opleiding heel erg individueel begeleid, maar er wordt ook hard aan je gewerkt als artiest. Na vier jaar opleiding staat er echt iemand op dat podium.” Later dit jaar staat Academie voor Muziek- en Musicaltheater stil bij het 20-jarig bestaan met een eindvoorstelling in Theaters Tilburg, in een bewerking van Titanic.
Wie wil weten waar studenten van deze academie zoal terecht zijn gekomen, kan klikken op ‘Successtories’ op fontys.nl/muziektheater fontys.nl/musicaltheater fontys.nl/muziektheaterklassiek
Derde- en vierdejaars Muziektheaterstudenten tijdens de voorstelling Anatevka: (van links naar rechts) Jessin Oulad-el-Hadj, Lesly van Eldijk, Jeroen Molenaar, Roy Goldman en Ronald Jorritsma.
3 20 7924 063 Phone +44 7738 6410 Fax +44 20 ag.com info@daltonma g.com maa lton ww w.da
nce Agreem
End User Lice
Buntingford, 603 0999 47 Hare Street, e: Mutfords, Registered GB Registered Offic and No. 3103619. VAT Engl Registered in
Blikwisseling: studenten tillen elkaar naar hoger niveau Negentien studenten, onder wie enkele van FHK, werkten onlangs bij Fontys
Hogeschool Engineering in Eindhoven
succesvol samen tijdens Blikwisseling 2017. Met verrassende resultaten!
De studenten namen deel vanuit een grote diversiteit aan disciplines: muziek, circus, beeldende kunst en vormgeving, architectuur, elektrotechniek, mechatronica, ict en toegepaste psychologie. “Een interessante groep van creatievelingen en techneuten”, aldus Ilse Maessen, docent elektrotechniek van ‘Engineering’. Onder leiding van Ilse, haar collega’s en Peter Torpey (Media Lab, MIT) werd één week lang intensief samengewerkt. Doel was om elkaar te inspireren, buiten de
comfortzone te treden, van elkaar te leren en bruggen te slaan tussen creativiteit en techniek. In het eerste gedeelte van de Blikwisseling wachtten de studenten discussies, praktische opdrachten, lezingen, een museum-bezoek en een aantal workshops over onder meer inspiratie en brainstormtechnieken. Op die manier werden handvatten geboden om tijdens het tweede deel, de hackathon, aan de slag te kunnen gaan. Opdracht van deze twee dagen durende hackathon was om een installatie te maken rondom het thema ‘ensemble’. De vier groepen werkten tot in de kleine uurtjes om hun prototypes werkend te krijgen.
Vol trots presenteerden ze aan het eind van de week de resultaten: een diabolo als muziekinstrument, waardoor een circusartiest een extra dimensie aan een show kan toevoegen; een minibioscoop, waarbij de hartslag van bezoekers tijdens hun ervaring gemeten en vergeleken wordt; een ruimte waarbij door samenwerking (fysieke aanraking) tussen verschillende personen muziek kon worden gemaakt; een interface waarbij gebruikers kleuren aan een gevoel bij muziek koppelen. Voor de deelnemende Engineering-studenten was de Blikwisseling de kick-off van de minor ‘Be Creative’. De overige studenten volgden deze week buiten hun reguliere curriculum om.
Dit jaar bleek wederom dat het laten samenwerken van studenten uit verschillende disciplines niet alleen leerzaam een inspirerend is, maar dat ze elkaar ook heel goed in kwaliteiten aanvullen en naar een hoger niveau kunnen tillen. Daarom wordt het succes van Blikwisseling volgend jaar voortgezet. Ook FHK-directeur Karen Neervoort is onder de indruk van de uitkomst: “Fascinerend om bij de presentaties te zien wat een interdisciplinair samengesteld team aan ideeën, alternatieven en oplossingen bij elkaar kan brengen. Engineering en kunst klinken werelden van elkaar verwijderd, maar kunnen samen prachtige oplossingen bedenken.”
11
Conservatorium is verleden tijd, Academy of Music and Performing Arts de toekomst De aanwezigheid op 10 oktober van de Brabantse cultuurgedeputeerde Henri Swinkels, Fontysbestuursvoorzitter Nienke Meijer en cultuurwethouder Marcelle Hendrickx van de gemeente Tilburg deed het al vermoeden: hier, in de Tilburgse Concertzaal, staat iets bijzonders te gebeuren. De kick-off van een gloednieuwe studie binnen de sector Muziek van FHK: Academy of Music and Performing Arts (AMPA). Hoewel het een herprofilering van het Conservatorium betreft, vindt sectorleider Muziek Raf de Keninck dit wel degelijk iets nieuws: de muziekopleiding van de toekomst!
De wereld verandert momenteel in een razend tempo. Nieuwe ontwikkelingen en inzichten volgen elkaar pijlsnel op. Ook binnen de kunsten, ervaart Raf. “Een conservatorium staat wereldwijd voor traditie en kwaliteit, maar het is ook stoffig. Het sluit eigenlijk niet meer aan op het werkveld, zoals het dat vroeger wel deed. Ik ben zelf opgeleid tot orkestmuzikant/solist op klarinet. Je deed auditie en ging in een orkest spelen. In dit traditionele veld is nu een aantal problemen ontstaan, met podia die afgeschaft zijn bij gebrek aan subsidie en orkesten die het moeilijk hebben. Als daarin een plaats vrijkomt, staan er 200 man te dringen. Een orkest is voor de happy few.” Binnen onze hogeschool stond het voorbije jaar met het programma FHK Kiest Samen in het teken van de profilering: wat moet je studenten bieden om ze naar FHK te krijgen? De sector Muziek is nadrukkelijk met die vraag aan de slag gegaan. “Musici hebben tegenwoordig veel meer een gemengde beroepspraktijk”, weet Raf. “Ze geven les, spelen in ensembles en voor specifieke projecten, die meestal gelinkt zijn aan subsidies: bijvoorbeeld voor kinderen, ouderen, stadsdelen, wijken, zorgorganisaties, samen met de muziekschool et cetera. Bovendien verandert de samenstelling van die beroepspraktijk om de vijf, zes jaar. De musicus moet zich in die periode dus steeds opnieuw uitvinden.” AMPA wil studenten de gereedschappen voor dat toekomstperspectief aanreiken en ze de juiste vaardigheden bijbrengen. Uitgangspunt daarbij zijn zes key skills:
1. Ensemblespel Dit staat centraal, zowel voor het profiel klassiek als jazz waar de student uit kan kiezen. “Interessant is dat ensemblespel dezelfde status krijgt als het hoofdvakinstrument. Als je de docenten van die twee hoofdvakken koppelt, krijg je een veel breder platform en betere begeleiding”, aldus Raf. “Daarnaast willen we ook veel inhoud verbinden aan een ensemble. Het zogezegde ‘on demand’ principe: het ensemble kan zelf aangeven dat de input van een bepaalde docent specifiek wordt toegepast op het repertoire.”
12
2. Zelfmanagement De student is zelfstandig, zelfverzekerd en meester van zijn eigen talent. Hij weet dit om te zetten in artistieke eindproducten die aanslaan. Raf: “Dat betekent reflecteren op zichzelf, op de buitenwereld en dan met de verworven inzichten een volgende stap maken.”
3. Interdisciplinariteit Binnen de hogeschool deelt AMPA een gebouw met andere kunstopleidingen. Door de deuren wijd open te zetten, kunnen studenten veel leren van de andere disciplines. “Om die bredere blik te kunnen bieden, vinden wij het binnen de sector Muziek erg belangrijk om een verbinding met heel FHK op te zetten”, geeft de sectorleider aan. “Ook het profileringsprogramma FHK Kiest Samen is hierin volledig geïntegreerd.”
4.Praktijkgericht onderzoek AMPA-studenten verkennen en herkennen hun vakgebied en verdiepen er zich in via praktijkgericht onderzoek. Niet enkel individueel; juist door als ensemble op onderzoek uit te gaan, kun je ook grotere thema’s aansnijden.
5. Collectief ondernemerschap Het verleden liet volgens Raf vaak zien dat een ensemble door één persoon werd geleid, waarbij de rest volgde tot die persoon wegviel. “Ik denk dat we er naartoe moeten dat iedereen, met een eigen taak, het ensemble vormt. Dan krijg je een veel sterker geheel, dat kansen heeft om zichzelf constant aan te passen en te veranderen.”
Van de AMPA-student wordt daarnaast verwacht dat-ie zijn gezicht veel in het werkveld laat zien. Hiervoor heeft de sector Muziek allereerst de banden aangehaald met bestaande partners. “Een mooi voorbeeld is de oprichting van Jazz Tilburg, een nieuw platform waarmee we de jazzscene in de stad willen opwaarderen, samen met alumni en zalen.” Een tweede pijler zijn de ensembles in residentie: acht (internationale) gezelschappen die voor AMPA projecten, lezingen en masterclasses verzorgen. Tevens is een serie van zes ‘eigen’ concertreeksen opgezet, op podia in Brabant en België. Raf: “Daarmee laten we zien hoe onze ensembles zich ontwikkelen. Een aantal ervan krijgt ook het hele jaar door vaste repetities, zoals FC Jongbloed.” Tenslotte wordt het aantal projectweken, waarin samen werken en ontwikkelen centraal staat, uitgebreid van twee naar vijf. Hoewel het Conservatorium als instituut bekendstaat, heeft Raf geen moeite met het verdwijnen van die naam. Volgens hem hebben de Royal Academy of Music en de Guildhall School of Music and Drama in Londen de stap naar een Academy of Music al gemaakt. “Academie zegt iets anders dan conservatorium. Ze heeft meer een hedendaagse kijk op de zaken. Als je naar de conservatoria kijkt, is er de laatste 50 jaar nergens iets veranderd; het gaat altijd om één-opéén-onderwijs, volgens het principe meester-gezel. Met het AMPA-concept doorbreken we dat heel stevig. Ik denk dat we daarmee in Nederland de eerste zijn. Natuurlijk zit dat één-op-één-onderwijs er nog wel in, maar we zetten de muziek in een breder kader. En dat is nu net de beweging die je ook buiten de schoolmuren ziet.”
6. Internationale verbondenheid De nieuwe opleiding is niet alleen Engelstalig, maar ook sterk internationaal georiënteerd. “We hebben grote projecten lopen met andere conservatoria en doen ook veel aan recruiting in het buitenland”, schetst Raf. “Het aantal studenten blijft bij de start in september 2017 hetzelfde, maar er zullen er meer van over de grens zijn. Je zult ook zien dat er uitwisselingsprogramma’s komen met studenten en docenten uit Salamanca, Porto, Brno en Londen.”
Meer informatie en video’s over AMPA zijn te vinden op fontys.nl/AMPA en facebook.com/AMPATilburg
13
Jazzchoir zingt zich naar de wereldtop Met het Fontys Jazz Choir heeft FHK een heuse wereldkampioen in huis. De voorbije zomer werd het koor onder leiding van docent Hans van den Brand van de Academie voor Muziekeducatie winnaar van de World Choir Games in het Russische Sochi. “Zoiets maak je misschien maar één keer in je leven mee.” Het klinkt Olympisch en de hele entourage doet er ook sterk aan denken: de World Choir Games kennen eveneens een openings- en sluitingsceremonie plus medaille-uitreiking. Voor de winnaars wordt, op het erepodium, het volkslied gespeeld. En in het Russische Sochi, waar de World Choir Games dit jaar van 6 tot 16 juli werden gehouden, vond dat allemaal plaats in het Bolshoy Ice Dome van de Olympische Winterspelen van 2014. Bovendien verbleef de delegatie van het Fontys Jazz Choir in het Olympisch dorp. Logisch dat het koor er een geweldige tijd had. Het had twee jaar geleden de smaak al te pakken gekregen, toen deze ‘Spelen’ in het Letse Riga werden bezocht. Ook de Olympische gedachte - in een sfeer van vriendschap anderen ontmoeten - kreeg daar volgens dirigent Hans van den Brand (59) al vorm: “Op elke hoek van de straat kun je met elkaar gaan staan zingen en je hebt ook meteen publiek.” Natuurlijk wilde het Fontys Jazz Choir ook zijn klasse tonen op dit internationale podium, met 350 deelnemers in 29 categorieën. Het koor heeft in veertien seizoenen Hans startte het zelf op in 2003 - een uitstekende reputatie opgebouwd. In de categorie Jazz/Pop ging het in Sochi de strijd aan met acht andere gezelschappen, waaronder nog een jazzkoor uit de Iraanse hoofdstad Teheran. De Tilburgers waren bovendien bijna de enige die een begeleidingsband hadden meegenomen. “Ons optreden was beperkt tot een kwartier”, schetst Hans. “Dus hadden we gekozen voor twee stukken met de band: Harold’s House of Jazz en Drive. Daarnaast hebben we nog twee a capella charts gezongen: Come Home en Pass Me the Jazz.” Songs waarin de vocal jazz optimaal tot zijn recht komt. Ook gingen het koor en het 400-koppige publiek helemaal uit hun dak tijdens Drive, dat een gospelachtige climax kent. Het optreden oogstte veel applaus. “We kregen naderhand nog een masterclass van één van de juryleden, de Engelsman Matthew Wright. Die liet al doorschemeren datie ons wel heel tof vond”, zegt Hans glunderend. “Leuk om dat te horen van zo’n vakman.” Bij de medaille-uitreiking hadden de leden van Fontys Jazz Choir dan ook een voorgevoel dat ze wel eens hoog zouden kunnen eindigen.
“En dan krijg je te horen dat je met 92 van de 100 punten met afstand de winnaar bent. Het was echt een ontlading. Je zit tenslotte met ruim 5.000 mensen in dat Ice Dome. Vervolgens mochten we op het erepodium en werd voor ons het Wilhelmus gespeeld en de Nederlandse vlag gehesen. Dat doet wel wat met je op zo’n moment.” Fontys Jazz Choir mag zich nu officieel twee jaar lang wereldkampioen Jazz noemen. Je zou verwachten dat de uitnodigingen dan binnenstromen. Volgens Hans kwamen er in Sochi zelf al invitaties, maar komt daar uiteindelijk niet zoveel van. Zelf kijkt hij ernaar uit om over twee jaar weer mee te doen aan de World Choir Games, dan in het ZuidAfrikaanse Tshwane. “Daar willen we als het even kan heel graag naartoe. Omdat we de winnaar van 2016 zijn, heb je kans dat we er een speciaal optreden mogen verzorgen.” In Sochi werd het koor al uitgenodigd om tijdens het Celebration Concert in de openlucht voor duizend bezoekers te zingen. Hiervoor had de organisatie opvallende koren geprogrammeerd. Verder mocht de Tilburgse afvaardiging ook optreden tijdens het Friendship Concert en tenslotte eveneens tijdens het Champions Concert. Zo werd het verblijf in Rusland er voor de elf koorleden één om nooit te vergeten. Hans: “Zoiets maak je misschien maar één keer in je leven mee. Het doet enorm veel met zo’n groep. We hechten er erg aan om goed met elkaar door één deur te kunnen. Ik vind dat toch wel kenmerkend voor deze club; we mogen eisen stellen en ook best een keer mauwen tegen elkaar. Maar over het algemeen gaat dat in goede harmonie.” Zelf zou Hans, die eveneens docent ensembleleiding is op het Conservatorium van Amsterdam, zijn koor nog eens willen zien optreden in de Verenigde Staten. Dat is tenslotte de bakermat van de jazz. Dit jaar is het Fontys Jazz Choir wat dichter bij huis nog te zien. Op zondag 17 december treedt het ensemble op tijdens de concertserie Noten op de Noen in Helvoirt, in de Oude Kerk aan de Torenstraat om 12.15 uur. En natuurlijk is de wereldkampioen ook te zien tijdens onze Nacht van de Kunsten, op vrijdag 22 december.
Fontys Jazz Choir De aanleiding voor dirigent Hans van den Brand om in 2003 het Fontys Jazz Choir op te richten, moet gezocht worden binnen het curriculum van
het
Conservatorium
en
de
opleiding
Docent Muziek: “Een bijzonder koor dat zich specialiseerde in de vocal jazz en aanverwante stijlen als pop en gospel. De opzet was dat het toegankelijk moest zijn voor studenten van
FHK bood Heleen van Geelen en Iris de Vries in de eerste twee weken van augustus 2016 de gelegenheid
meerdere opleidingen. Dat is al die jaren niet
om in Hong Kong deel te nemen aan het project ‘Colour the School’. Iris (23) volgt de studie Docent
veranderd.” Ook alumni mogen blijven meedoen.
beeldende kunst en vormgeving en Heleen (19) studeert Art Communication and Design (ArtCoDe). De
“Om de continuïteit en kwaliteit te waarborgen -
oproep vanuit China kwam bij hun studieleiders terecht, die dit duo selecteerden.
we wisselen nogal eens van samenstelling - is het belangrijk dat mensen er wat langer bij kunnen blijven. De huidige bezetting is een mix van bachelor- en masterstudenten en alumni, van vier verschillende opleidingen.” Harmonisch gezien is het een uitdagende manier van zingen, vaak vijf- of zesstemmig. De blending van complexe klanken, ritmiek en timing
Heleen: “Studenten van buiten China krijgen de kans om Hong Kong te bezoeken en zich door middel van dit educatieve project te laten onderdompelen in de Chinese kunst en cultuur. Het wordt georganiseerd door Hong Kong University of Education in Tai Po, buiten het centrum van de stad, tegenover een oude tempel met een prachtig uitzicht.” Iris: “Met dit project zoeken ze de samenwerking op met lokale basis- en middelbare scholen in Hong Kong.” Hoe was de kennismaking?
makkelijke muziek, misschien ook niet altijd om
Iris: “Op de eerste dag kwamen we, de groep internationale studenten én een aantal lokale studenten, bijeen op de campus in Hong Kong. We werden in groepen verdeeld en gekoppeld aan één van de participerende scholen. Daar gingen we met de leerlingen van de betreffende school aan de slag met muurschilderingen.”
je een heleboel stijlen aan.” Dat is meteen ook de meerwaarde voor studenten. “Een paar jaar geleden hadden we een reünie en dan hoor je dat terug van oud-koorleden.” In Sochi bestond het koor uit: Kelly van den Boogaard, Kikki Vanhautem, Jamie van den Hombergh, Elise Doorn, Willemien Dijkstra, Silke Jansen, Erwin Botteram, Sil van den Hout, Harm van Bennekom, Neil Foreman en Jasper van Oerle. De band werd gevormd door Daan van Schaik, Bente Jasmijn en Rob van Barschot. In de huidige bezetting hebben Willemien Dijkstra en Erwin Botteram plaatsgemaakt voor Janne Snellen en Bastiaan Sparnaaij.
Foto rechts: Heleen van Geelen helpt scholieren in Hong Kong met een opdracht.
Wat houdt het project in?
is erg belangrijk. Hans: “Het is niet de meest naar te luisteren. Maar als je dit beheerst, kun
14
Verliefd na een retourtje Tilburg - Tai Po
Foto links:Trots tonen de scholieren die Heleen van Geelen (achterste rij, tweede van links) in Hong Kong heeft geholpen hun certificaat.
Heleen: “Je werd ingedeeld in een groep van ongeveer vijf studenten met verschillende nationaliteiten en een student van de campus zelf. Samen met ongeveer twintig schoolkinderen, in de leeftijd van 8 tot 10 jaar, kregen wij een muur in hun school toegewezen die moest worden ingevuld met een eigen ontwerp.” Hoe reageerden de leerlingen? Heleen: “Allereerst was de samenwerking enorm leerzaam, omdat de kinderen een perfecte afspiegeling zijn van de Chinese cultuur. Ze zijn enorm respectvol en willen vooral erg graag veel leren. Verder zijn de kinderen ook erg snel; ze hadden een groot deel van hun opdrachten al binnen drie van de vijf ingeplande dagen af.” Iris: “Mij viel als eerste op dat hun gedrag in de klas weinig verschilt met dat van Nederlandse basisschoolleerlingen. Ik had me voorbereid op een zenuwslopende rust, orde en
prestatiedruk, maar dat viel erg mee. De leerlingen kwamen enthousiast en nieuwsgierig over. Waar ik verassend veel plezier uit haalde, was de omgang met de jongste kinderen. Ondanks dat communicatie met hen vrijwel volledig nonverbaal plaatsvond, hadden zij veel meer te ‘vertellen’ dan de hogere leeftijdsgroepen die al wel over een redelijke beheersing van de Engelse taal beschikten.” Welke blijvende herinneringen heb je? Iris: “De discrepantie tussen rijk en arm. Het ene moment loop je door de ‘PC-Hooftstraat’ van Hong Kong en het volgende tussen allerlei zelfgeknutselde winkelstalletjes, met bij elkaar verzamelde handelswaar. Nog vers in mijn geheugen ligt het bezoek aan een traditioneel vissersdorpje. Huisjes gebouwd op palen, gemaakt van bij elkaar geraapt plastic en andere ogenschijnlijk toevallig gevonden materiaal. In samenspel met de aanhoudende regen werd het een tragisch-idyllisch geheel, een tegenstrijdige ervaring die ik niet snel zal vergeten.” Heleen: “Hong Kong is heel modern, heel anders dan dat ik me op voorhand had voorgesteld van de Chinese cultuur. Het viel me op dat mensen onderling best hard voor elkaar zijn, maar naar buitenstaanders juist heel vriendelijk. Een andere blijvende herinnering is de architectuur. Wauw, haast niet te bevatten! Een klein stadje zoals Tai Po is al immens groot en laagbouw komt haast niet voor. Hoe hoger een gebouw, des te armer de bewoner. Het is een vreemd contrast, de enorme hoogbouw gecombineerd met de wilde natuur. Al met al ben ik absoluut verliefd geworden op de omgeving en natuurlijk de leergierige kids. Een zeer geslaagd project!”
Op heleenvgeelen.weebly.com/hong-kong-2016 is een reeks beelden te zien die Heleen maakte van haar trip.
15
3D-printen en -scannen voor iedereen bereikbaar Met de aanschaf van een 3D-printer kan FHK nu voorwerpen drie-dimensionaal in acrylaat printen. Door een samenwerking met Fontys Automotive in Eindhoven is bovendien 3D-printen in metaal en ook geavanceerd 3D-scannen voor studenten en medewerkers binnen handbereik gekomen. Laaiend enthousiast is Noesjka Klomberg over de Pro Jet 2500 SLS 3D-printer, die Canon in februari bij haar in de digitale werkplaats van FHK heeft geïnstalleerd. Een forse investering - een halve ton - maar daarmee is er volgens haar een behoorlijk uniek apparaat in huis gehaald. De voorbije periode is er al veel gebruik van gemaakt door studenten van architectuur, ArtCoDe en ABV en ook door alumni. “De printer print in twee materialen, een vloeibaar acrylaat en een support-was. Doordat de was uithardt en het acrylaat door middel van UV-licht wordt verhardt, is het mogelijk om elke denkbare vorm te maken. De printer kan bijvoorbeeld bewegende onderdelen in een keer vervaardigen, zoals een lager. Of flexibel textiel als een maliënkolder, gebreide structuur of zelfs een jurk met een werkende ritssluiting; de support-was smelt je met behulp van een stoominstallatie weg en wat overblijft is het stuk textiel. Een ABV-student die in opdracht verschillende kostuums produceert, heeft hierin details geprint die echt tot op de millimeter precies zijn uitgevoerd. Een student van ArtCoDe heeft zijn bestaande ontwerp van een knikkerbaan op een grootte van 1,5 cm uitgeprint.” Enig geduld moet je er wel voor hebben. Het printen duurt vaak uren, vandaar dat het apparaat ook in de nachtelijke uren zijn
werk doet. Wel kunnen meerdere ontwerpen tegelijk worden geprint. Alleen het gebruikte materiaal moet worden betaald: 30 cent per gram acrylaat en 20 cent per gram supportwas. Belangrijk is om de wensen en kosten vooraf te bespreken. Doordat FHK begin dit jaar een samenwerking is aangegaan met het Centre of Expertise HTSM, van Fontys Automotive in Eindhoven, worden ook andere 3D-printtechnieken en 3D-scannen bereikbaar. In het Objexlab, het 3D-printlab in Eindhoven, staan 3D-printers voor kunststoffen en metaal plus een 3D-scanner. “De techniek om metaal in 3D te printen wordt al gebruikt door bedrijven als KLM en ASML”, weet Noesjka. “Het is nu onder meer mogelijk om spiraalvormige koeltunnels te printen in plaats van rechte, die geboord worden. En een boor kan nooit een hoekje om.”
Enkele door de nieuwe 3D-printer geproduceerde voorwerpen.
De ‘supergeavanceerde’ 3D-scanner is volgens haar zo secuur, dat elk object tot op de micrometer nauwkeurig is in te scannen. Daarna kun je dit reproduceren, of aanpassen via de software. “Verder zijn er verschillende 3D-printtechnieken, waaronder een grote collectie Ultimakers, een poederprinter en verschillende Makerbots. Het is goed om als student ook die te bekijken en te vergelijken”, aldus Noesjka. De verwachting is dat het Centre of Expertise een verlengstuk wordt van de digitale werkplaats van FHK. Noesjka kan dan ook de gratis workshops 3D-printen in Eindhoven aanbevelen, op verschillende dagen van 15.00 tot 17.00 uur. “Alle studenten en medewerkers van Fontys kunnen deelnemen. Wie deze heeft gevolgd, mag gebruikmaken van de faciliteiten van Objexlab. De workshops zijn een fijne aanvulling op ons aanbod”, vindt Noesjka. Aanmelden kan via fontys.nl/3dprintworkshop
Noesjka Klomberg (links) legt een student de werking van de nieuwe 3D-printer uit. Op de voorgrond enkele door het apparaat geprinte voorwerpen.
FHK pleisterplaats voor talentontwikkeling Talentontwikkeling niet alleen voor onze studenten maar ook voor medewerkers! Vaak hoor je in de wandelgangen dat een collega een cursus of opleiding volgt, geslaagd is voor een cursus of een module of met het idee speelt “iets te gaan volgen”. Het lijkt ons goed als anderen dat weten. Een evaluatie over een opleiding door iemand die je kent, spreekt meer aan dan een evaluatie of recensie op een website. En misschien twijfel je over wat te gaan doen en kun je door met een collega te overleggen een betere keuze maken. Hieronder vind je een aanvulling op het overzicht uit de vorige nieuwsbrief. In de volgende nieuwsbrieven wordt deze lijst aangevuld!
Naam:
Naam: Sofie Dirkx, Academie Muziek Educatie
Naam: Alex van Breugel, Bureau Personeel & Financiën
Afgeronde scholing: Scope
Afgeronde scholing: Middle Management
Afgeronde scholing: Cursus Adobe Photoshop, inDesign en Illustrator
Bij:
Fontys Hogescholen
Bij:
Bij:
Naam:
Raf De Keninck, sectorleider Muziek
IMK Opleidingen
Toos de Wildt, ArtCoDe
Slim
Afgeronde scholing: Leadership Entrepreneurship Advancement Program
Naam: Franka van Dommelen, docent hoofdvak Zang, opleiding Solozang, FHK (AMPA).
Naam: Diana Bartelink, Muziek- en musicaltheater
Afgeronde scholing: Women Corporate Directors Program
Afgeronde scholing: Scope
Bij:
Bij:
Bij:
De Baak
Naam: Nicol Jacobs, teamleider Bureau Studentenadministratie Afgeronde scholing: Mastermodule Psychologie van mensen in Organisaties Bij:
Schouten en Nelissen
Afgeronde scholing: Cursus coördinator Internationalisering Bij:
Fontys Dienst O&O
TIAS Business School
Naam: Roy Vinclair, Rockacademie & FHK OD Afgeronde scholing: 4-jarige opleiding tot Hatha-Raja yogadocent –- officieel erkend door de Vereniging Yoga-leerkrachten Nederland (V.Y.N.) en door de Europese yogafederatie (U.E.Y.). Bij:
Naam: Onno Witte, coördinator FHK Minor Cultureel Ondernemerschap, sector Theater Afgeronde scholing: Middle Management Bij:
ICM
De Blikopener yoga opleidingen
Interne Nieuwsbrief april 2017 FHK Teksten Tim Durlinger / www.textim.nl
16
Fontys Hogescholen
Eindredactie Marleen de Broekert / Projectbureau FHK Grafisch ontwerp Merijn Klerx / www.blendblink.nl