Han Dieperink: De kinderen van de crisis

Foto: Archief Han Dieperink DOOR HAN DIEPERINK, GESCHREVEN OP PERSOONLIJKE TITEL

De kinderen van de crisis

Elke generatie denkt anders over beleggen. Dat heeft te maken met ervaring, de levensfase waarin iemand zit, maar vooral met de omgeving waarin iemand opgroeit.

Nu zowel de beurs als de huizenmarkt regelmatig nieuwe records aantikken, lijkt de Grote Financiële Crisis ver achter ons te liggen. Maar voor de millennials, die tijdens de crisis volwassen werden, zit de herinnering aan deze periode nog altijd tussen de oren. Millennials werd voorgehouden dat ze het niet zo goed zouden krijgen als hun ouders en grootouders. Financieel werden ze gevormd door twee grote crashes op de aandelenmarkt: de dotcomcrash van 2000 en de grote recessie van 2008 en 2009.

De werkloosheid onder jongeren in de jaren na de crisis was extreem hoog. Omdat de banen niet voor het oprapen lagen en de lonen nauwelijks stegen, konden millennials niet beginnen met de opbouw van een pensioen. Het gemiddelde vermogen van deze generatie ligt dan ook veel lager dan van de generaties vóór hen in dezelfde levensfase. Uiteindelijk kwamen er wel banen, maar dat waren vooral flexibele banen zonder pensioen. De afkorting ZZP staat officieel wellicht voor ‘zelfstandige zonder personeel’, maar het grootste probleem is dat het een zelfstandige is ‘zonder pensioen’.

Door de financiële situatie en de bijbehorende onzekerheid belegt deze generatie veel defensiever. Wellicht ook omdat ze werd volgeladen met studieschulden. Voor de millennial is, zelfs na tien jaar bull-markt, kas het beste beleggingsalternatief voor geld dat ze de komende tien jaar niet nodig hebben. Door de crisis op de huizenmarkt zijn veel millennials terughoudend geweest met het aanschaffen van een huis. Wellicht wilden ze dat wel, maar door strengere hypotheekregels en de eis van meer eigen vermogen is het nog altijd niet eenvoudig om een huis te kopen. Dat betekent dat ze ook hier geen vermogen opbouwen.

De bredere economie heeft last van deze ontwikkeling. Door de financiële onzekerheid is deze generatie minder geneigd om een eigen bedrijf te starten. Millennials zullen ook langer moeten doorwerken. Economisch en politiek vormen ze daarmee een tikkende tijdbom. Economisch, omdat door gebrek aan financiële weerbaarheid bij een volgende recessie de klap bij deze groep groot zal zijn. Dat zal de recessie verdiepen, wat ook effect heeft op andere generaties. Politiek, omdat de ongelijke verdeling van vermogen en welvaart voor protesten zorgt. Dat is van alle tijden. Dat is wat de jaren 1789, 1848, 1917, 1968, 1989 en 2019 met elkaar gemeen hebben: wereldwijd betogingen op straat met mensen die verandering eisen.

De oplossing zit in het aanpassen van het verouderde systeem aan de nieuwe werkelijkheid. Wetgeving, instituties en het belastingstelsel moeten veranderen. Echte hervorming van het pensioenstelsel, vergroening van het belastingstelsel en een vlaktaks met een basisinkomen zijn voorbeelden van zinvolle aanpassingen. Financiële innovaties kunnen daarbij helpen en met de huidige lage rente zou de overheid toch volop interessante investeringsmogelijkheden moeten zien. Dat zorgt voor meer financiële stabiliteit en zekerheid, waarna millennials eindelijk ook eens kunnen gaan beleggen. «