IVBN: Een tweede coronagolf? Gevolgen voor commercieel vastgoed

Foto: Archief IVBN DOOR FRANK VAN BLOKLAND, DIRECTEUR VAN DE VERENIGING VAN INSTITUTIONELE BELEGGERS IN VASTGOED NEDERLAND (IVBN)

Een tweede coronagolf? Gevolgen voor commercieel vastgoed

De effecten van de medio oktober afgekondigde tweede (gedeeltelijke) lockdown zijn voor iedereen ernstig. Wat zijn de gevolgen voor commercieel vastgoed?

Het kabinet heeft halverwege oktober zeer strenge maatregelen getroffen om het veel te rap stijgende aantal besmettingen tegen te gaan: sluiting van de horeca, thuiswerken en verplichte mondkapjes.

De tijdelijke sluiting van de horeca heeft dramatische gevolgen voor een sector die het al moeilijk heeft gehad. In de horeca- en de retailsector was er in de zomermaanden, na de turbulente maanden maart-aprilmei, sprake van een herstel van de omzetten. De consument kwam weer terug naar de horeca en ging weer winkelen. Weliswaar niet in dezelfde aantallen als een jaar daarvoor, maar wél met meer bestedingen en dus kwam de omzet weer geleidelijk terug naar eerdere niveaus. Laten we niet vergeten dat bijvoorbeeld bij supermarkten en bouwmarkten tijdens de crisis ongekend hoge omzetten werden behaald. En de huurcontracten in de retail zijn echt niet zo dat de verhuurder ook maar enigszins in die ‘kerstomzetten’ meedeelt! De wél door de coronacrisis zwaar getroffen retailers zijn niet alleen door de overheid zo goed mogelijk door de eerste lockdown geholpen, met loonsubsidies en deels met hun vaste lasten, maar ook verhuurders hebben enorm veel liquiditeit in de retailmarkt gebracht en gehouden door huuruitstel en gedeeltelijke huurkorting. Verhuurders hebben miljoenen euro’s aan steun verleend aan de retail.

Aan het begin van een tweede lockdown zijn de zakken van veel retailers en horecaondernemers echter leeg en is het de vraag of zij door deze tweede golf heenkomen als de overheid niet opnieuw met een ruimhartig steunpakket komt. Ook de zakken van verhuurders zijn echter leeg aan het begin van deze tweede golf. Ze zijn immers volstrekt afhankelijk van hun huurinkomsten. Verhuurders hebben ook te maken met waardedalingen als gevolg van de structurele overcapaciteit in de winkelsector en het negatieve sentiment op de winkelmarkt. Institutionele winkelbeleggers dragen huurinkomsten af aan pensioenfondsen en levensverzekeraars, die deze inkomsten ook heel hard nodig hebben. De meeste particuliere beleggers hebben bancaire financiering. De banken hebben direct na de persconferentie al een schot voor de boeg gegeven dat er een einde zit aan hun mogelijkheden om verder uitstel van aflossing en rentebetalingen op financieringen te kunnen dragen.

In de kantorensector zal de gedeeltelijke lockdown zich uiten in weer minder kantoorbezoekers. Zolang er nog geen vaccin is, is thuiswerken een verstandige maatregel. Nederland was overigens al koploper in thuiswerken. In gesprekken met huurders merk je dat veel van de kantoorwerkers toch weer terugverlangen naar werken op kantoor. Het is natuurlijk prettig om je eigen tijden te kunnen bepalen en geen reistijd te hebben, maar het valt echt niet mee als je (in een krappe studio of met je partner en kinderen thuis) een goed plekje moet vinden om ongestoord te kunnen werken. De manier van werken op kantoor zal sterk veranderen naar een ontmoetingsplek voor onderling overleg, teamwork en inspiratie. Uitwerken en zelfstandig werken kan dan ook deels thuis. Laten we echter niet onderschatten dat voor veel kantoorwerk elkaars nabijheid nodig is! De kantoren van onze leden zijn goed voorbereid op de 1,5 meter en zijn praktisch en installatietechnisch goed in orde om straks iedereen veilig te laten werken. «