72 BOEKEN
De slag om Europa Door Hans Amesz
Toen hij aan zijn boek begon, dacht Rob de Wijk, Hoogleraar Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Leiden en oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS), dat het met Europa nooit meer goed zou komen. China probeert Europa leeg te roven en de Russen zijn bezig het te ondermijnen, zo meende hij. Maar naarmate zijn onderzoek vorderde, werd De Wijk optimistischer. Wie op zich in laat werken hoe de met bloed doordrenkte geschiedenis is verlopen en hoe Europa zich uiteindelijk heeft ontwikkeld tot een welvarend en vreedzaam continent, kan volgens hem niet anders dan concluderen dat dit deel van de wereld veel weerbaarder is dan veel mensen denken. Zijn conclusie is dat Europa zichzelf dankzij Trump, Xi, Poetin, Brexit en COVID-19 opnieuw aan het uitvinden is. Hij haalt de gezaghebbende Max Bergmann aan, die na de EU-top in juli 2020 zelfs over ‘Europe’s Geopolitical Awakening’ sprak en van mening
De weder- opstanding van China Door Hans Amesz
De relatie tussen China en de grote mogendheden sinds 1840 staat centraal in ‘De wederopstanding van China’. Frans-Paul van der Putten, Coördinator van het Clingendael China Centre, vertelt het verhaal van China’s opkomst als nieuwe wereldmacht tegen de achtergrond van de confrontaties met andere machtige landen. Voor Europa leidt de expansie van China’s internationale invloed volgens hem tot drie belangrijke risico’s: het krimpen van de internationale ruimte voor de economische en politieke waarden die voor Europa van belang zijn, de erosie van het internationale concurrentievermogen van Europese bedrijven, en een verdere afname van het vermogen van de EU om een NUMMER 3 | 2021
was dat de 21ste eeuw weleens de eeuw van Europa zou kunnen worden. Mogelijk zou de EU geen klassieke supermacht worden, maar wel de belangrijkste speler van de wereld. De Wijk geeft Bergmann daarin voorzichtig gelijk. De Brusselse macht is nu al zichtbaar, door de wijze waarop de EU haar burgers tegen potentaten als Xi, Poetin en destijds Trump kan beschermen, namelijk door, in ruil voor toegang tot de Europese markt, overal ter wereld een gelijk speelveld af te dwingen en wereldwijd bedrijven te dwingen zich aan Europese standaarden te houden. Als Europa deze trend wil voortzetten, zullen gelijkgestemde landen de handen ineen moeten slaan. Dit zijn staten die elkaars waarden en opvattingen delen. Ze zullen het initiatief moeten nemen tot een fundamentele aanpassing van de wijze waarop Europa is georganiseerd. Dit vereist een andere mindset, aldus De Wijk. Zo zijn in zijn ogen afzonderlijke landen te klein om het geopolitieke spel te kunnen spelen en met veto’s te kunnen vertragen. Daarom moet in de EU een meerderheidsbesluitvorming de norm gaan worden, ook op het gebied van buitenland-, veiligheids- en defensiebeleid.’
Rob de Wijk De slag om Europa Balans ISBN 9789463821254
zelfstandige geopolitieke koers te varen met betrekking tot grote mogendheden. De Communistische Partij behartigt haar eigen belangen zonder daarbij per se die van Europa te willen schaden, maar dat maakt de uiteindelijke gevolgen voor Europa niet minder ernstig. Daarom is het van belang, schrijft Van der Putten, dat de Europese landen zich stevig opstellen. Zoals China vanaf 1870 zijn geopolitieke kracht gestaag heeft opgebouwd, is het voor Europa nodig een eigen langetermijnvisie te ontwikkelen. Voor een zelfbewust en sterk Europa is China eerder een partner dan een dreiging, maar voor een zwak Europa vormt China een aanzienlijke dreiging. Drie stappen die Europa (dat wil zeggen de Europese Unie, haar lidstaten en de overige Europese landen, waar mogelijk als collectief) zou moeten zetten, zijn: de invulling van de economische relatie met China grondig herzien, beter inspelen op de toenemende strategische rol van ontwikkelingslanden en besluiten hoe zich op te stellen tegenover de Amerikaans-Chinese rivaliteit.
Frans-Paul van der Putten De wederopstanding van China Prometheus ISBN 9789044641363
