Boeken

Groene Groei

Door Hans Amesz

Een economische groei van zo’n 3% per jaar is volgens Barbara Baarsma, Chief Executive Officer van Rabo Carbon Bank en Hoogleraar Toegepaste Economie aan de Universiteit van Amsterdam, noodzakelijk als we willen dat toekomstige generaties op hetzelfde welvaartsniveau kunnen leven als wij. Het klopt dat er belangrijke nadelen verbonden zijn aan economische groei en dat de manier waarop we economische groei meten belangrijke zaken buiten beschouwing laat. Desalniettemin zijn er, aldus Baarsma, ten minste vijf redenen waarom economische groei nodig is: menselijke driften en behoeften, de kosten van de vergrijzing, de relatief steeds duurder wordende zorg (de ziekte van Baumol), de schuldafbouw en de kosten van herverdeling. Zolang zaken als onderwijs, zorg, rechtspraak en vele andere uit collectieve middelen worden betaald, is economische groei nodig. Maar, vraagt Baarsma zich af, hoe creëren we groei binnen ecologische grenzen en bieden we gelijke kansen aan iedereen? Zij beschrijft vijf paden op weg naar groene groei, getiteld: stabiele economische groei, structureel groeivermogen, internationale handel en samenwerking, toekomstige generaties en groei binnen de planetaire grenzen. Zij vindt dat beprijzing met een regulerende heffing het meest efficiënte instrument is om de economie richting vergroening te sturen. Die heffing moet hoog genoeg zijn om aan te zetten tot forse reductie van broeikasgassen, biodiversiteit en meer recycling van schaarse grondstoffen. Een heffing op EU-niveau heeft de voorkeur, maar als die te lang op zich laat wachten, dan moeten heffingen alvast in Nederland worden ingevoerd. Het ziet er volgens Baarsma helaas niet naar uit dat de overheid zal overgaan tot uniforme en economie-brede beprijzing van bijvoorbeeld broeikasgassen, stikstof of andere schadelijke uitstoot. Dat betekent niet dat bedrijven zelf niks kunnen doen. Zij kunnen hun eigen beprijzing vergroenen door met interne prijzen voor schadelijke uitstoot te werken. Uit voorlopig onderzoek van Rabobank blijkt dat agrarische klanten die hoger scoren op een duurzame bedrijfsvoering waarschijnlijk een lagere kans op wanbetaling hebben. Dit voordeel van een lager kredietrisico kan via bijvoorbeeld een lagere rente gedeeld worden met boeren met een duurzame bedrijfsvoering.

Barbara Baarsma

Groene groei Pluim ISBN: 9789493256828

Macht

Door Hans Amesz

Waarom krijgen slechte mensen zo vaak de macht in handen? Waarom laten we dat toe? En kan er iets worden gedaan om ervoor te zorgen dat leiders betere mensen worden? Dit soort vragen probeert Brian Klaas, Hoogleraar Mondiale Politiek aan het University College London, te beantwoorden in zijn boek ‘Macht’, dat als ondertitel heeft: Waarom de verkeerde mensen het vaak voor het zeggen hebben en hoe dat anders kan.

Klaas heeft honderden mensen met macht gesproken, van de meest integere tot de meest omstreden, onder wie dictators, coupplegers, rebellen, sekteleiders, CEO’s, en politici. Een groot deel van de wereld wordt tegenwoordig gedomineerd door systemen die corrumpeerbare mensen voortbrengen en aantrekken. Democratieën zijn de laatste twee decennia – grotendeels door toedoen van hun eigen gekozen leiders –aan het uitsterven. Neem Narendi Modi, die in 2019 werd herkozen als premier van India, om vervolgens politici in heel Kasjmir te laten arresteren, de onafhankelijkheid van rechtbanken en bedrijven aan banden te leggen en het staatsburgerschap van veel Indiase moslims in twijfel te trekken. Leiders die gezalfd zijn als hervormers beginnen vaak goed, maar eindigen slecht. De vraag is dus hoe ervoor kan worden gezorgd dat meer goede mensen macht gaan ambiëren, macht gaan verwerven en integer blijven. Dat kan door slimmer te recruteren, willekeurig mensen te selecteren om toezicht te houden, werknemers meer te laten rouleren en het besluitvormingsproces te evalueren, niet alleen het resultaat. Als je deze vier strategieën toepast, ben je, aldus Klaas, een aardig eind op weg naar betere machthebbers. Vervolgens moet worden geprobeerd om ervoor te zorgen dat mensen, als ze het eenmaal voor het zeggen hebben, niet worden aangetast door de ondermijnende, corrumperende effecten van de macht.

Brian Klaas

Macht Nieuw Amsterdam ISBN: 9789046828168

The Man who Broke Capitalism

Door Joost van Mierlo

Jarenlang kon Jack Welch, de voormalige Bestuursvoorzitter van het Amerikaanse General Electric (GE), ogenschijnlijk geen kwaad doen. Hij bestuurde het bedrijf met ijzeren hand, zorgde ervoor dat het concern de onderneming met de hoogste marktwaarde ter wereld werd en leidde en passant een groep bestuurders op die, als hun carrière bij GE stokte, elders in het Amerikaanse bedrijfsleven furore maakten.

Als we David Gelles, journalist bij The New York Times en auteur van het boek ‘The Man who Broke Capitalism’, moeten geloven, was het allemaal een illusie. Welch staarde zich blind op het kortetermijnsucces van de aandelenkoers, bekommerde zich niet om de langere termijn, zag werknemers niet als een waardevol onderdeel van ondernemingen, maar als pure kostenpost en vernietigde op deze manier de ziel van het Amerikaanse bedrijfsleven.

Het is duidelijk waar Gelles zijn verontwaardiging vandaan heeft. Als onderzoeksjournalist verzorgde hij jarenlang de berichtgeving over de problemen bij Boeing. In de poging van de vliegtuigbouwer om in de kosten te snijden, werd de aandacht voor de veiligheid van de vliegtuigen verminderd. Dit leidde tot twee vliegtuigongelukken met honderden doden als gevolg van problemen met het splinternieuwe vliegtuig 737 Max.

De maniakale manier om in kosten te snijden was overgewaaid van GE, zo tracht Gelles te bewijzen. En daar was het weer het gevolg van het doordrammen van zijn eigen gelijk door Welch. Daarmee heeft Welch de teloorgang van het Amerikaanse bedrijfsleven op zijn geweten.

Maar het was ook de periode van Milton Friedman, de Nobelprijswinnaar die winst maken verheerlijkte, en van Ronald Reagan, de Amerikaanse president die overheden als het probleem beschouwde. Welch was daarmee feitelijk een epigoon van zijn tijd.

Boeing was natuurlijk een rampverhaal en GE op de langere termijn geen onverdeeld succes, maar tegelijkertijd was Microsoft in opkomst, werd Apple een succesverhaal en als je Gelles zou moeten geloven, zou het in de watten leggen van werknemers door bedrijven als Google nooit zijn gebeurd.

Het Amerikaanse kapitalisme is nog altijd niet gebroken. De gepassioneerde manier waarop Gelles pleit voor een stakeholder-benadering klinkt voor de meeste Nederlandse lezers waarschijnlijk als vanzelfsprekend.

David Gelles

The Man who Broke Capitalism Simon & Schuster ISBN: 9781982176440

Money Men

Door Joost van Mierlo

De groei van Wirecard, het Duitse antwoord op PayPal, was te mooi om waar te zijn. Er was niemand die dit beter wist dan Dan McCrum, die als journalist van de Financial Times jarenlang onderzoek deed naar de duistere gang van zaken bij de onderneming. Zijn boek ‘Money Men’ is het fascinerende verslag van zijn bevindingen en een bewijs dat, ook in de journalistiek, de aanhouder wint.

Binnen nauwelijks tien jaar tijd groeide Wirecard uit van een kleine Duitse tech-startup die betalingen verrichtte voor gokkantoren en pornowebsites, tot een onderneming die in beurswaarde Deutsche Bank en de meeste andere Duitse topbedrijven achter zich liet. Het was allemaal het gevolg van een geraffineerd frauduleuze manier van boekhouden waar zelfs de accountants van Ernst & Young geen vinger achter wisten te krijgen. Bijgestaan door een groep van vroege whistleblowers, ex-medewerkers die vol afschuw ontslag hadden genomen, probeert McCrum het raadsel dat Wirecard in zijn ogen is te ontrafelen. Het levert onthutsende verhalen op met tal van bedreigingen en pogingen om de criticasters, waaronder een aanzienlijke groep shortsellers, met flinke geldbedragen om te praten.

Het eindigt, zoals bekend, met het faillissement van Wirecard. Naast dat dit boek als een fascinerende detective leest, levert het ook een onthutsend beeld op van falend toezicht en een Duits bedrijfsklimaat, waarbij nieuwkomers te lang de hand boven het hoofd werd gehouden.

Dan McCrum

Money Men Bantam Press ISBN: 9781787635043