1
gazon
‘niet alleen wij zijn anders gaan denken, de albert heijn ook’
gazon
editorial duurzaamheid als standaard Voor ons is duurzaamheid een standaard. Als wij bewust keuzes maken in ons dagelijks leven dan gaan wij er eigenlijk vanuit dat duurzaamheid hierin is meegenomen. Dit is namelijk waar onze toekomst om draait. We kunnen er niet meer omheen: zodra men een nieuwe organisatie, bedrijf of onderneming start moet duurzaamheid de standaard zijn. Dit moet doorgevoerd worden in de bedrijfsstrategie, de plannen en de uitvoering. Waarom draait onze toekomst hier eigenlijk om? Dat is niet lastig: de aarde moet blijven bestaan. Hiervoor is het nodig aanpassingen te maken in onze dagelijkse leefwijze. Dit is waar het op neerkomt. Als we denken aan vernieuwende, interessante projecten op het gebied van duurzaamheid denken we nu nog gelijk aan een stereotiep. We denken namelijk aan mensen die op het platteland tergend langzaam gewassen verbouwen. De gemakkelijke, dagelijkse dingen komen niet ter sprake. Terwijl duurzaamheid in een stad als Amsterdam eigenlijk de orde van de dag is.
Neem bijvoorbeeld je lokale Albert Heijn. In Amsterdam kan je deze supermarktketen op elke hoek van de straat vinden. Op het eerste gezicht zou je Albert Heijn niet opnoemen als je denkt aan een duurzaam bedrijf. Maar ook de Albert Heijn is druk bezig haar assortiment aan te passen aan onze toekomst. Zo was er tien jaar geleden nog geen vegetarische of biologische afdeling te vinden in de supermarkt, maar nu wordt langzamerhand alles biologisch verkocht. Niet alleen wij zijn anders gaan denken, maar de Albert Heijn ook. En hiermee nog vele andere bedrijven met ons. Deze eerste uitgave van Gazon gaat over stabiliteit vinden in een onvoorspelbare wereld. Zorg dat je je steentje bijdraagt en hou je oren altijd open. Weet dat verandering altijd begint bij jezelf en jij bent hier verantwoordelijk voor. Florien Mes en Seline Verloop
gazon
Eetbare insecten die al jaren te vinden zijn op straatmarkten in Zuidoost-Azië en Afrika.
‘wil je frietjes bij je krekels?’ 32
Geschreven door Florien Mes
Deze vraag zullen we in de toekomst vaker gaan horen. Op een bepaald moment zal het gewone vlees namelijk op raken. Om hierop voorbereid te zijn moeten er oplossingen bedacht worden. Een van die oplossingen is het opnemen van insecten in de voedselindustrie. We kunnen er niet meer omheen: de wereld wordt te klein. De welvaart in onze wereld is enorm vooruit gegaan en dit heeft geleid tot een grote bevolkingsgroei. De reacties hierop zijn verontrustend en we krijgen dan ook op korte termijn in de toekomst grote uitdagingen voor onze kiezen. Een uitdaging hiervan is het voedseltekort. En wat gaan we dan eten? Insecten. Een ander woord voor het eten van insecten is etnomofagie. In niet-westerse landen eten mensen al jaren insecten en hier wordt dit voedsel dan ook erg gewaardeerd. Hoewel wij het in ons land erg normaal vinden om garnalen, kreeften en andere schaaldieren te eten is het eten van insecten eigenlijk nog altijd taboe.
Geleidelijk aan is deze houding tegenover etnomofagie dus aan het veranderen. Het is namelijk nodig dat we op zoek gaan naar nieuwe oplossingen als het gaat om ons eten. Insecten kan een goede oplossing zijn. Als we de landbouwuniversiteit van Wageningen mogen geloven zijn insecten erg gezond om op te nemen in je voedingspatroon. Het vlees van insecten is namelijk rijk aan eiwitten en dit is precies wat wij in de toekomst steeds meer nodig gaan hebben. Ook het voedingscentrum zegt dat insecten prima passen in een gezond en gevarieerd eetpatroon. Het is slim om al zo ver in de toekomst te kijken. We kunnen nu alles eten wat we willen maar die toevoer zal op een dag stil staan. Hiernaast zal er op een dag ook geen ruimte meer zijn om veel vee te houden en dus vlees te telen. Dit heeft ook weer te maken met de bevolkingsgroei. Koeien kunnen dan niet meer met zijn alle in de wei staan omdat daar simpelweg het oppervlak niet meer voor zal zijn.
gazon
houden en dus vlees te produceren. Dit heeft ook weer te maken met de bevolkingsgroei. Koeien kunnen dan niet meer met zijn alle in de wei staan omdat daar simpelweg het oppervlak niet meer voor zal zijn. Ook de klimaatopwarming zal ervoor zorgen dat koeien en varkens minder productief zullen zijn. Insectenvlees voldoet volgens de ‘Food and Agriculture Organisation’ van de United Nations uitstekend als vleesvervanger en is daarnaast ook nog minder belastend voor onze aarde. Dit laat dus zien dat insectenvlees beter is voor het milieu dan ander vlees. Het voedselcentrum laat weten dat dit komt omdat insecten hun voeding twee tot drie keer efficiënter omzetten in vlees dan varkens en kippen. Dit betekent dat je dus voor hetzelfde geld meer vlees kan produceren. Wat hier nog bij komt is dat 90% van het gehele insect gebruikt kan worden als vlees.
‘insecten zijn rijk aan eiwitten en daarmee erg gezond’
Bij een koe of varken is dit slechts 50%. Dit maakt dus dat een insect meer vlees opbrengt en hierdoor voordeel wordt behaald. Ook kan er worden bespaard op water en ruimte. Duurzaamheid is dus zeker aan de orde en dit is ook een belangrijk punt voor de toekomst van onze wereld. Er zijn partijen die vinden dat je insectenvlees geen ‘vleesvervanger’ mag noemen omdat insectenvlees gewoon vlees is. Hier ben ik het mee eens. Het is wel zo dat insecten zich veel sneller en gemakkelijker voortplanten dan bijvoorbeeld koeien. Dit maakt het nog niet minder erg, maar dit zorgt wel voor oplossingen als we kijken naar de uitdagingen die we in de toekomst tegen zullen komen als het gaat om het voedseltekort. 33
De oplossing voor het voedseltekort leidt ons naar andere vormen van gezond, eiwitrijk eten.
gazon
34
‘de consument moet insecten gaan zien als gezonde voedingsbron en een duurzaam alternatief’
Gebakken krekels zullen helpen de voedseltekorten van de toekomst te minimaliseren.
De vraag is natuurlijk wanneer we dan moeten beginnen met het opnemen van insecten in de voedselindustrie en nog belangrijker: hoe. Allereerst is het belangrijk dat insecten worden geaccepteerd als eten. Het is nodig dat de consument insecten gaat zien als een gezonde voedselbron en een duurzaam alternatief in plaats van het taboe wat er nu op rust. Om dit bekend te maken zullen bedrijven hun assortiment aan moeten passen. Dit gaan ze echter niet doen als ze weten dat de consument dit niet wil: de klant is immers koning. Daarom is het belangrijk dat er aandacht word besteed aan de reputatie van insecten eten. Hierna zullen bedrijven het roer pas om gaan gooien.
Supermarkten en lokale bedrijven in en rondom Amsterdam zijn al bezig insecten aan hun assortiment toe te voegen. Zo kan je bij de Jumbo al meelwormen en insectenballetjes verkrijgen. Hiernaast zijn er diverse foodtrucks die op festivals hun producten aanbieden. Een van deze trucks is de microbar in Amsterdam. De microbar biedt onder andere loempia’s aan die zijn gemaakt van meelwormen of geroosterde krekels aan een stokje. Een andere truck die inspeelt op entomofagie is ‘Bugzz insecuisine’. Ze waren aanwezig op de Rollende Keukens afgelopen maand en zullen steeds vaker in beeld komen. Ze verkopen onder andere bitterballen en hamburgers gemaakt van insecten. Met zekerheid durf ik te zeggen dat je deze twee concepten tegen zal komen op de meeste lokale food-festivals aankomende zomer.
Foodtruck de ‘Microbar’ in Amsterdam.
35
gazon
‘de bewustwording van mijn eigen lichaam en de wereld om mij heen’ Geschreven door Seline Verloop
16 Stephanie Man in haar huis in Rotterdam.
Als je onderzoek doet naar jong Nederlands grafische designer Stephanie Man en haar werk dan kan je maar beter zorgen voor genoeg database op je computer. Haar karakteristieke beelden zijn elegant, geestig en bovenal groen: of ze nu haar werk creëert voor hoge geprofileerde bedrijven zoals A.P.C., Surface to Air en Hussein Chalayan of kunstwerken maakt voor muziekanten zoals The Underground Elephants. Ze is niet zomaar een standaard grafische designer, alles wat ze creëert is gemaakt van natuurlijke materialen of op een duurzame manier tot stand gekomen.
gazon
Stephanie ontmoet mij in haar kleine studio in Rotterdam, met een lach die mij de hele middag is bijgebleven.Die middag spendeerden we samen met een stel anekdotes en veel gelach. Stephanie Man laat je liefdevol binnen in haar universum en deelt haar manier van leven die ze beschrijft als ‘instinctief’. Haar stijl kleurt niet binnen de lijntjes. Al snel na haar studie werd ze een freelancer, hierdoor kreeg ze de mogelijkheid om haar eigen keuzes te maken en zelfstandig te zijn. Het was haar al snel duidelijk dat dat meer bij haar past. Met een Clipper thee en een zelfgemaakt stuk chocoladetaart praat ze over haar verlangen om te blijven werken met dezelfde aanpak van een vernieuwende weg als grafische designer. Hiernaast wil ze haarzelf verbeteren in duurzame product design. Op de weg van de studio naar haar huis praten we over hoe haar werkwijze is ontstaan. Een drastische omslag in haar leven heeft haar positief beïnvloed.
‘de chronische infectie heeft een positief effect op mijn leven’
Een van haar inspiratiebronnen.
“Zeven jaar geleden kreeg ik opeens heftige buikpijn, na vele onderzoeken wisten de dokters geen raad meer met mij. Het werd hen maar niet duidelijk wat er met mij aan de hand was. Uiteindelijk na bleek het na een jaar een chronische infectie te zijn. Ik moest mijn hele leven aanpassen en mijn dokter vertelde me dat ik een gezondere levensstijl aan moest nemen. Door zelf boeken te lezen over biologisch voedsel en gezond leven heb ik uiteindelijk een tegengif gevonden voor mijn infectie. Ik heb maanden op mijn eten moeten letten, het was niet zomaar even wat meer groente eten en minder suikers binnen krijgen, het was echt een drastische verandering in mijn eetpatroon. Het eten veranderde van kipfilet bij de Albert Heijn naar scharrelkippen van de lokale boer. Van slamelange in een verpakking in de koeling naar zelf geteelde sla plantjes uit eigen tuin. Het was een verademing en een redding van mijn eigen lichaam. Maar het allerbelangrijkste wat deze omslag in mijn leven heeft gedaan, was de bewustwording van het eigen lichaam en wat voor een groot invloed voedsel op het fragiele lichaam heeft. Het kost allemaal even wat meer moeite, maar het is het allemaal zo erg waard. Ik kan zeggen dat de chronische infectie die ik voor altijd zal hebben een positief effect heeft op mijn leven.”
17
gazon
Stephanie kijkt positief naar de toekomst.
gazon
“Deze omslag heeft veel invloed gehad op zowel privé als werkvlak. Ik ben tijdens dit proces van gezonder leven gaan nadenken over de wereld om mij heen. Vroeger was duurzaamheid een term die er was, maar niet toegepast werd. Het was een leeg omhulsel, iets zonder inhoud dus. Ik raste er stapels papier doorheen wanneer ik weer een opdracht had en ik gebruikte verf die zeer schadelijk was voor het milieu. Nu hou ik daar allemaal rekening mee, tot in de puntjes. Van hoe en waar het geproduceerd is tot hoe het weer afgebroken kan worden. Ik gebruik nu duurzaam materiaal, verantwoord naar de wereld toe. Maar het is ook een verantwoording naar mij zelf toe. Het geeft mij een gerust hart dat ik niet degene ben die meer van moeder natuur vraagt dan nodig is. We kunnen als mens blijven zeggen dat één persoon in de wereld niets gaat kunnen veranderen. Maar ik geloof er heilig in dat wanneer al deze individuele personen bij elkaar zeker wel een verschil kunnen maken.”
“Naast mijn verbetering van mijn levensstijl voor mijn lichaam en in mijn vakgebied grafische vormgeving, wil ik mij ook verbeteren op een vrij nieuw gebied: product design. Na mijn studie Lifestyle & Design bij Willem de Kooning te hebben afgerond, heeft dat altijd aan mij zitten knagen. Ik voel dat ik daar nu veel meer klaar voor ben na alles wat ik de laatste jaren heb geleerd. Mijn doel is om alle producten geheel duurzaam te maken door middel van eerlijke productie en gebruik van duurzame materialen. Progressie is de laatste jaren bij mij een heel belangrijk begrip geworden. Probeer je op elk vlak te verbeteren, ook al doe je het voor jezelf of juist voor de hele wereld, probeer een stijgende lijn te zijn.” Na dit gezegd te hebben valt haar op dat de thee op is, “wil je er nog één?”. Na 4 kopjes thee op te hebben, twee taartpunten van de heerlijke chocolade taart en veel bruikbare quotes later sluiten we een gezellig maar bovenal inspirerend interview af met drie zoenen en een stevige groene hand.
‘probeer je op elk vlak te verbeteren, probeer een stijgende lijn te zijn’
19
gazon
trend
10
seizoenstrends De modetrends voor deze zomer in woord en beeld. toekomst Wil je frietjes bij je krekels? column Waarom alles al bedacht is.
duurzaamheid
20
mode 20 Handgeweven textiel geeft kwaliteit en zorgt voor rust in je hoofd.
inhoud
amsterdam 36 Opgem채rkt: een ontmoetingsplek voor jonge, creatieve, ondernemende en milieubewuste mensen.
ondernemerschap 16 interview Interview met Stephanie Man over grafisch vormgeven op biologische wijze.
mode
22
geordende kracht 22 Fotografie door Seline Verloop en Florien Mes.
food
40
kruiden 40 Uit welke kruiden kan je fysiek en emotioneel voordeel halen?