Ruim. Ruimer. Verruim je horizon

Patriarch Kyrill, je ontgoochelt ons

De Patriarch van de Russisch Orthodoxe Kerk van Moskou KYRILL steunt volop de oorlog van Poetin tegen een broedervolk In Oekraïne en noemt deze “actie” – van oorlog riskeert men niet te spreken - een gerechtvaardigde zaak, en “heilig”. Daardoor heeft het patriarchaat van Moskou zich wereldwijd geïsoleerd. De patriarch van Constantinopel, Bartholomeus, een belangrijk moreel gezag binnen de hele orthodoxie zegt duidelijk dat de orthodoxe Kerken niet anders kunnen dan dit geweld en deze oorlog te veroordelen. De Russische Kerk heeft ons teleurgesteld. Ik weet niet hoe onze broeder patriarch Kirill zichzelf in geweten kan rechtvaardigen. De oecumenische patriarch voegt eraan toe dat Kirill als leider van naar schatting 100 miljoen orthodoxen in Rusland beter zijn troon had opgegeven. Hij had de moed moeten hebben om tegen Poetin te zeggen: Ik kan het niet met u eens zijn, ik neem ontslag.

Kerknet 25/5/22 Ook Paus Franciscus is zwaar ontgoocheld in Kyrill. In een interview met een Italiaanse krant zei hij: ”Ik heb veertig minuten via zoom met Kirill gesproken. De eerste twintig minuten las hij me alle rechtvaardigingen voor de oorlog voor. Ik luisterde en zei: ‘Ik begrijp hier niets van. Broeder, wij zijn geen staatsklerken, wij mogen de taal van de politiek niet gebruiken, maar die van Jezus. Wij zijn herders van hetzelfde heilige volk van God. Daarom moeten we de weg van de vrede zoeken, het wapenvuur stoppen.’ De patriarch kan niet de misdienaar van Poetin worden. Ik had een afspraak met hem in Jeruzalem op 14 juni. Het zou onze tweede persoonlijke ontmoeting zijn geweest, die niets met de oorlog te maken had. Maar nu is zelfs hij het ermee eens: laten we stoppen, het zou een dubbelzinnig signaal kunnen zijn.”

Kerknet 3 mei 2022.

LAMPEN VAN HOOP. Gelovigen zullen lampen van hoop zijn die het pad naar de mensheid verlichten opdat er een einde kan komen aan het lijden. schreef de Pauselijke Raad van interreligieuze dialoog tot boeddhisten n.a.v. Boeddhadag op 2 mei 2022.

Bisschop John Stowe: “De kerk moet politiek zijn” John Stowe is franciscaan en sinds 2015 bisschop van Lexington in Kentucky. Hij schuwt politieke uitspraken niet. “Ik kom zonder enige terughoudendheid op voor sociale rechtvaardigheid, want dat was en is de missie van Jezus.”

U was een van de weinige bisschoppen die Donald Trump al tijdens de verkiezingen uitdaagde en zelfs zei: “Dat deze president zichzelf pro-life noemt en dat iemand hem steunt omdat hij beweert pro-life te zijn, is bijna moedwillige onwetendheid”.

“Ik heb altijd geloofd dat de Kerk politiek moet zijn; paus Franciscus spreekt over de politiek van de liefde en over het “nobele beroep” van politici en publieke dienstverleners. We bewijzen onze kerkleden een slechte dienst als we pleiten voor een niet-politieke Kerk, want dat zou een Kerk zijn die zich afzijdig houdt van de zorgen van de mensen, wat precies het tegenovergestelde is van de kerk zoals die door het Tweede Vaticaans Concilie is beschreven in het document Gaudium et Spes. De kerk moet politiek zijn maar tegelijkertijd niet partijgebonden. De katholieke theologie en de katholieke sociale leer sluiten niet naadloos aan bij de ene of de andere politieke partij.” “De Kerk is conservatief in de zin dat zij doordrenkt is van traditie en gelooft in het doorgeven van haar aloude boodschap aan nieuwe generaties in nieuwe omstandigheden. Maar ze is ook liberaal in de zin dat Christus ons bevrijdt van beperkingen en de mens in staat stelt zich te ontplooien en vooruit te komen. Maar

de Kerk kan zich niet opsluiten binnen een bepaalde partij en zich vereenzelvigen met haar streven naar macht of haar ideologie.” Ik voelde mij gedwongen erop te wijzen dat deze woorden en daden volledig in strijd waren met het “prolife” zijn zoals de Kerk dat verstaat. “Vanwege deze afzijdigheid tegenover partijpolitiek was het moeilijk mij duidelijk uit te spreken over de voormalige president van de Verenigde Staten. Maar alleen in algemeenheden spreken zou op een kritiek moment een gebrek aan communicatie zijn geweest. Toen hij als kandidaat of later als president onbeschaamd zijn minachting voor de waarheid demonstreerde, over immigranten sprak in ontmenselijkende taal, vrouwen behandelde als objecten voor seksueel genot en hun gelijke waardigheid negeerde, suggereerde dat blanke supremacisten die in haat marcheerden ook heel goede mensen waren, er geen moeite mee had op te scheppen dat hij nooit vergeving nodig had, het gebruik van de doodstraf uitbreidde, tientallen jaren van vooruitgang op het gebied van de zorg voor het milieu ongedaan maakte, de zorgen van de arbeiders van de hand wees en zich gedroeg op zoveel andere manieren die in strijd zijn met wat de Kerk leert over de waardigheid van de menselijke persoon en de heiligheid van het menselijk leven, toen voelde ik mij gedwongen erop te wijzen dat deze woorden en daden volledig in strijd waren met het “pro-life” zijn zoals de Kerk dat verstaat.” “Het katholicisme bloeit in de Verenigde Staten met zijn krachtige vorm van democratie. Wanneer die democratie wordt aangevallen en geweld wordt bevorderd, heeft de Kerk de verantwoordelijkheid zich uit te spreken ten bate van het algemeen welzijn.”

Uw staat, Kentucky, stemde in grote meerderheid voor Trump. Is het niet lastig hier bisschop te zijn, gezien uw nadruk op de katholieke sociale rechtvaardigheidsleer die meer conservatieve katholieken afwijzen?

“Ik kom zonder enige terughoudendheid op voor sociale rechtvaardigheid, want dat was en is de missie van Jezus. Kentucky stemt inderdaad traditioneel op de Republikeinse Partij, maar het is een staat waar grote armoede heerst, waar onvoldoende toegang is tot gezondheidszorg, waar steeds op het onderwijs wordt bezuinigd, waar drugsmisbruik welig tiert – het is een staat waar de radicale boodschap van Jezus echt nodig is.” “Toen Jezus aandacht had voor de armen en barmhartigheid bewees aan zondaars, verwierpen de machtigen hem en smeedden ze plannen om hem te vernietigen. Er zal altijd een spanning zijn tussen enerzijds degenen die bezorgd zijn over de stemmen die niet worden gehoord, de rechten die niet worden gerespecteerd, de waardigheid die niet wordt gehandhaafd en anderzijds degenen die tevreden zijn wanneer zij maar winst maken, comfortabel leven en onverschillig kunnen zijn voor de behoeften van de meerderheid van de mensen.” Hoe kun je Jezus volgen en tegelijkertijd geen berouw tonen over systematisch racisme? “Ik weet niet of ik ooit begrip zal hebben voor degenen die denken dat ze de leer van Jezus kunnen volgen en tegelijk Donald Trump kunnen verafgoden; dat is een fundamentele tegenstrijdigheid. Hoe kun je Jezus volgen en tegelijkertijd geen berouw tonen over systematisch racisme, de vreemdeling niet verwelkomen, niet begaan zijn met de noden van de armen of niet geïnteresseerd zijn in het algemeen welzijn? Zelfs het argument dat Trump tegen abortus was, gaat voorbij aan zijn houding tegenover en zijn behandeling van seksualiteit en vrouwen, die een wereldbeeld onthullen dat maar al te vaak tot abortus leidt.”

U bent franciscaan; wat denkt u dat Franciscus tegen de bisschoppen zou zeggen als hij als spreker in hun vergadering zou verschijnen?

“Hij zou ons zeggen dat we elkaar als broeders moeten liefhebben. Hij zou ons zeggen dat we het evangelie vreugdevol moeten delen. Hij zou ons aanmoedigen de straat op te gaan en tussen de armen te leven. Hij zou ons zeggen de wonderen van de schepping te vieren en iedereen te leren ze te waarderen. Hij zou heel erg klinken als zijn naamgenoot op de stoel van Petrus.” Dit interview werd afgenomen per e-mail door John Gehring en verscheen in Commonweal. Vertaling en bewerking door Jan Peters SJ.16 feb 2022 Redactie - Interview - Kerk

Luk Vanmaercke

Een scène uit een televisieprogramma leert ons dat religie voor de hele samenleving van belang is. Arnout Hauben is een opmerkelijke televisiemaker. Al jarenlang maakt hij reportages over zijn bijzondere voettochten. Het begon in 2013, toen hij dwars door Europa langs de frontlijn van de Eerste Wereldoorlog trok. Dit jaar kon je op één kijken naar Dwars door de Lage Landen, waarin Hauben met klankman Ruben Callens en cameraman Philippe Niclaes door Vlaanderen en Nederland stapt. Wie dit heeft gemist, kan ze herbekijken op vrt.nu. Het meest bijzondere moment tot nu toe zat in aflevering zes. De drie kompanen doorkruisen Nederlands Limburg en bereiken het kerkdorpje Smakt. Het gehucht is bekend als bedevaartsoord van de heilige Jozef. Arnout Hauben vertelt dat Sint-Jozef onder meer wordt aangeroepen door stervenden. In de stemmige kapel zitten twee mannen van middelbare leeftijd. De ene zit ingetogen te bidden, de andere kijkt stil voor zich uit. „Het is een bijzondere plaats hier. Het spreekt”, fluistert Hauben tegen de tweede man. „Wat doet u hier vandaag?” Het antwoord gaat door merg en been: „Een vriend heeft mij meegenomen. Hij gelooft heel erg. Ik geloof niet zo. Maar ik ben ongeneeslijk ziek. Ik zal binnenkort sterven. Hij wilde me graag hiernaartoe meenemen. Dus, hier ben ik.” Een ongelovige en een gelovige zitten samen in een kapel. De ene gaat sterven (en is inmiddels overleden), de andere wil voor hem bidden. Voorbij de grens van geloven voel je de vriendschap. Zich samen onderdompelen in de stilte van de kapel doet beide mannen deugd. Ogenschijnlijk gebeurt er niets, tegelijk is het verpletterend. Hopelijk zag ook minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) de scène. Het zou voor hem zeer leerrijk zijn. Naar aanleiding van een arrest van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens wil hij de financiering van de religies in ons land herzien (zie het artikel hiernaast). Hij wil de Belgen zelf laten beslissen of ze nog langer belastingen betalen aan godsdiensten. Daartoe wil hij de Grondwet wijzigen, laat hij aan Kerk & Leven weten. Het is een oude droom van de liberalen. In hun redenering moeten enkel (praktiserende) gelovigen betalen voor religie. In die visie is religie iets strikt privé, niet iets van de gemeenschap. Zou het echt? Stel je voor dat we die redenering elders toepassen. Wie niet naar het theater of naar musea gaat, hoeft niet meer mee te betalen aan het cultuurbeleid. Wie nooit de trein of de bus neemt, betaalt niet meer voor het openbaar vervoer. Wie geen kinderen heeft, kan zijn belastingen onttrekken aan ons onderwijs. Voortaan dragen we enkel nog bij aan maatschappelijke doelen waarvan we zelf gebruikmaken. Zou dat werken? Natuurlijk niet. Zo organiseren we het ultieme egoïsme. De hele idee achter belastingen en sociale zekerheidsbijdragen is juist dat we met z’n allen bijdragen aan het geheel, ook al maakt niet ieder individu gebruik van elke dienst. Religie is veel meer dan een persoonlijke overtuiging, ze is een deel van het maatschappelijke weefsel. Religies organiseren onderwijs, gezondheidszorg en bijstand aan mensen in nood. Religies helpen mensen in armoede, maken uitstappen met zieken, vangen vluchtelingen uit verre gebieden op. Religie is een bron van zingeving en geluk. Niet iedereen drinkt van die bron. Sommigen zijn zeer religieus, anderen af en toe, nog anderen nooit. Belangrijk is dat religie voor elke mens bereikbaar en beschikbaar is. Altijd zijn er gelovigen die zich onvoorwaardelijk inzetten voor de hele samenleving, beroepshalve of vrijwillig. De vraag of iemand gelooft, is ondergeschikt aan de belofte dat iedereen die daaraan behoefte heeft, een kapel, kerk, moskee, tempel of synagoge kan binnenlopen. Dat ondervond ook die stervende man in de SintJozefskapel van Smakt. We weten niet of hij die dag God heeft gevonden, maar het was overduidelijk dat het moment ook voor hem van grote betekenis was.

Kerknet, 3 mei 2022