MAART 2015 18E JAARGANG NUMMER 201
straatmagazine voor Noord-Nederland
Keuzes
Kim Holland
'Ik heb nooit iemand gehaat'
Op zoek naar een toekomst Jonge herkansers
Schrijfster tussen verdachten
PRIJS € 1, 80 waarvan 80 cent voor de verkoper alleen kopen van verkoper met badge
PROJECTBEGELEIDING WERKPRO Tjip Schotanus
PROJECTBEGELEIDING FOOLCOLOR MEDIA
We maken ze voortdurend. Niet altijd weloverwogen. Wel altijd in vrijheid. Dat is toch wat we denken, in ons hoekje van de wereld. Doe ik kaas op mijn brood of jam? Pak ik de auto of toch maar de fiets? Kies ik volledig voor mijn werk en carrière of voor mijn kinderen? Hoe ziet mijn oude dag eruit? Dan wil ik de zorg krijgen die ik nodig heb. Hoe regel ik dat? We kiezen en kiezen. Van onze vroegste ochtend tot onze laatste avond. Wie kan naar het leven kijken dat geleefd wordt – en denken: ‘Ja, zo. Precies zo heb ik het voor ogen?’. Ziekte, gebrek aan geld, misbruik of geweld, problemen op het werk, zorgen om de kinderen, geen dak boven je hoofd. ‘Niet alles is rozengeur en maneschijn,’ zeggen we. ‘Tegenslag hoort erbij.’ Maar is dat zo? We kunnen toch kiezen, in ons hoekje van de wereld, weloverwogen en in vrijheid? Nee dus, niet altijd. Misschien eigenlijk wel nooit? Is dat erg, ja of nee? Kies maar. Deze maand staan keuzes centraal in De Riepe. U kunt in een interview met Kim Holland lezen welke keuzes haar vormden tot wie ze nu is en in Mijn Stek de beweegredenen van Asen Hasiranov om De Riepe te verkopen. Verder een interview met een van onze auteurs van de column Recht & Krom, de strafrechtjuriste Fieke Gosselaar, over haar nieuwe boek, Margreeth Raavens gedicht over Flappie met zijn trekzak en natuurlijk nog veel meer!
Marianne de Lange Ine Paulien Weijer
REDACTIELEDEN Arjen Zijlstra Bert Jan Born Carin Roelofs Harm Havinga
COLOFON
Keuzes
Mieny Bierling Jantina Eppinga IJsbrand van Leeuwen Hein Tholen
EINDREDACTIE Grada Kos
FOTOGRAFIE
Miranda Naberman Suzanne Posthumus Kasper Grelling
Hein Tholen Mayke Zandstra
VORMGEVING & FOTOBEWERKING Paulien Stel
VASTE COLUMNISTEN
Janpieter Buskes Gerard Lohuis Jaap Krol Fieke Gosselaar Feikje Vellinga-Schootstra Eddie Sikma
Carlien Dubben Natalja Oosterbaan Gijs van Rhijn Fokko Oldenhuis Erik Bies en Atze van der Weij
FOTOGRAFIE COVER Suzanne Posthumus
STRIP
Ido Dijkhuis
PUZZEL
Grada Kos
IJsbrand van Leeuwen
DRUK
Van Liere Media, Emmen
MET DANK AAN
Leger des Heils, en Zienn voor het ter beschikking stellen van de distributiefaciliteiten, subsidiënten, donateurs en anderen die een bijdrage leveren aan de financiering van dit magazine. En niet te vergeten: de vele vrijwilligers en stagiaires zonder wie dit project niet draaiende kan worden gehouden.
SPECIALE DANK
Gaat uit naar alle verkopers, schrijvers, dichters, tekenaars en fotografen uit de groep van dak- en thuislozen.
Voorlichting de Riepe
BEGELEIDING VERKOPERS
Wij komen graag een keer langs op uw school of vereniging. Tijdens een
Eddy Posthumus Erik Dillewaard Kirsten Fortes Edmar Janga
voorlichting geven we informatie over het hoe en waarom van ons project.
De Riepe is een uitgave van WerkPro
Wist u dat De Riepe ook voorlichtingen kan verzorgen? Dit kan alleen overdag en in (of in de zeer directe omgeving) van de stad Groningen.
Aansluitend vertelt een van onze verkopers zijn levensverhaal. Waarom
REDACTIEADRES DE RIEPE
verkoopt hij/zij de Riepe en wat maakt hij/zij zoal mee op straat? Na afloop is er gelegenheid om uw vragen te stellen. Voor een voorlichting
De Riepe 2
CONCEPT
komt ten goede aan het project.
Assen Fotografie: Miranda Naberman
vragen wij een bijdrage van €60 om onze onkosten te dekken. Dit geld
De Riepe, Gronings voor Stoep, is het straatmagazine voor Noord-Nederland. De Riepe verschijnt eens per maand en is een initiatief van stichting WerkPro. Mensen die om uiteenlopende redenen dak- en thuisloos zijn, verkopen het magazine. Onder deze verkopers vallen ook mensen uit andere landen, mensen die in Nederland en in hun land van herkomst weinig tot geen perspectief hebben. Alle verkopers dragen als legitimatiebewijs een registratiepasje. U betaalt voor het magazine €1,80. Daarvan is 80 cent voor de verkoper, de rest gaat terug naar het project. De Riepe is geen commercieel magazine; naast inkomsten uit verkoop worden middelen verworven uit sponsoring, subsidiëring, fondsen en advertenties. Eventuele meeropbrengsten zullen worden aangewend in het circuit van dak- en thuislozen.
Ido Dijkhuis Andreja Jovanovic Lana Slaghekke
Zilverlaan 2 9743 RK Groningen 050-3175288 riepe@foolcolormedia.nl
DISTRIBUTIEADRES DE RIEPE
WerkPro Groningen Eemskanaal NZ 32a 9713 AB Groningen Tel: 050-5791818 e-mail: riepe@werkpro.nl website: www.deriepe.nl bankrek. NL38INGB0685757617 t.n.v. straatmagazine De Riepe Leeuwarden Tel. 058-2932670 email: riepe@werkpro.nl
04
Thuis in Muziek
07
Businessclub
08
Mijn Stek
09
Jonge herkansers
10
Bie Pad en Weg
12
Gekkenwerk
12
Kunst op straat
13
Recht & Krom
14
Riepepippine
15
De Lamme en de Blinde
15
Interview Fieke Gosselaar
16
De keuken van Carlien
18
Jaap Krol
18
Gijs van Rhijn
19
Straatklinkers
20
Horoscoop
21
Keuzes bij armoede Opvanginstellingen
deze maand in De Riepe
Interview Kim Holland
22 23
De volgende maand gaat De Riepe over Jong Deze zal verschijnen rond 1 april 2015. •DONATEUR WORDEN? Bel of mail naar het distributieadres voor meer informatie. •Heeft u klachten over een verkoper? Noteer het pasnummer en bel naar het distributieadres. •Niets uit deze uitgave mag worden gebruikt zonder toestemming vooraf van de redactie.
De Riepe 3
‘Ik heb nooit iemand gehaat’
De Riepe 4
Hart van Holland door Arjen Zijlstra Fotografie: Suzanne Posthumus
‘Hét is bedoeld als de meest ontspannen vorm van pret, maar voor de meesten is dit het zwaarste onderwerp. Ik wil mensen hierin vrijmaken, met een stukje liefde, intimiteit, seks en porno.’
‘Blond meisje verkoopt privévideo. Bel: 070…’ Het was de eerste stap in de pornowereld van Kim Holland. ‘Dat was gewoon mijn huistelefoonnummer. Ik beschreef dan wat op het bandje te zien was en zei: “als je hem wilt hebben dan kan ik hem afleveren bij Den Haag CS of bij een benzinepomp”. Ik vertelde dat ik bijvoorbeeld te herkennen was aan een rood jurkje met hoge hakjes. Het was speels. Ik wilde weten: wie koopt dat bandje? Hoe reageren mensen erop? Het bleken heel gewone jongens en mannen. Met de onbezorgdheid van een kind ben ik dat leven ingestapt.’ Nu, ruim twintig jaar later, heeft ze een website waar films met ‘amateurs’ te zien zijn. Ook is ze mede-eigenaar van de tv-zender Meiden van Holland. Regelmatig is ze te horen op de radio, waar ze antwoord geeft op seksvragen. Ze speelt niet meer in films, maar ze is nog wel actief als producent. De naam ‘Kim’ bedacht ze omdat het stoer en stout klinkt maar vooral omdat je in advertenties per letter betaalde. Haar achternaam Holland kwam er later bij toen ze ging schrijven voor verschillende bladen, zoals Panorama. En er verscheen een boek: Sexpower – seksueel zelfvertrouwen voor vrouwen.
aan een hersenbloeding. Iedereen in haar omgeving was enorm aangeslagen, maar haar oma vond vrij snel berusting. Zij putte troost uit haar geloof als Jehova’s Getuige. Dit idee dat ze ooit haar moeder terug kon zien, was voor Yvonne aanlokkelijk. ‘Toen ben ik heel enthousiast in het geloof gesprongen, terwijl mijn ouders niet eens gelovig waren. Mijn vader vond het oké omdat ik daar toch een beetje beschermd werd opgevoed.’ Op haar achttiende trouwde ze een Jehovajongen. ‘Het is leuk als je in je verkeringstijd op een speelse manier alles kunt ontdekken, maar als dat opeens in de huwelijksnacht moet… Het eerste wat ik toen dacht was: ik wil weer naar papa. We hadden elkaar van tevoren niet goed leren kennen en ik had nooit leren zeggen wat ik dacht of voelde.’ Na twee jaar huwelijk ging ze daarom op kamers wonen. In diezelfde tijd vonden de twee grootste omslagpunten in haar volwassen leven plaats: haar vader overleed en ze leerde haar huidige partner Ruud kennen.
‘Je hebt lef nodig’
Sekte Haar ouders noemden haar Yvonne. Ze woonde met een oudere broer en zus in een landelijke omgeving. Haar vader werkte als zilversmid. Het was een liefdevol gezin. Maar een schaduw viel over deze idylle toen een familielid buiten het gezin haar seksueel misbruikte. Vooral zijn dreigementen bezorgden haar buikpijn: ‘Nog erger dan wat ik meemaakte, was de angst dat als ik het ging vertellen aan iemand, het slecht zou aflopen met mijn ouders. Veiligheid heb ik dus maar ten dele kunnen ervaren. Het is op dat moment weggerukt. Maar ik heb nooit iemand gehaat, zelfs die persoon niet.’ Dit speelde zich af voor haar tiende, toen haar moeder stierf
Alien ‘Ironisch genoeg was ik Jehova’s Getuige geworden om mama terug te zien, maar toen papa overleed was die boodschap voor mij geen boodschap meer. En de Jehova’s die mij opvingen, vertelden me dat ik niet in het verdriet moest blijven hangen, ze bagatelliseerden het.’ Toen ze kort daarna Ruud ontmoette bij het bedrijf waar ze als receptioniste werkte, sloeg de vonk meteen over. Ze worstelde nog enorm met het geloof. ‘Hij heeft maanden met mij gedebatteerd zodat ik mijn hoofd vrij kon maken. Ik was toen beperkt in mijn ervaring, maar ook in hoe ik over dingen dacht. Een baas van mij zei: “Kim, je bent eigenlijk een soort alien. Je komt niet van deze planeet”.’ Dat bleek bijvoorbeeld ook bij een van de eerste afspraakjes met Ruud: ze las een zelfgeschreven kinderverhaal voor - over een boef die gevangen wordt genomen in de kelder. ‘Na drie maanden verkering nam Ruud me mee naar mijn ge-
De Riepe 5
>>
boortedorp, daar hebben we voor het eerst seks gehad. Hij liet mij ontdekken hoe lekker het is om daarvan te genieten. We experimenteerden volop; tegelijkertijd was er de verwerking van het geloof. Ik ontdekte al heel snel mijn ondeugende, exhibitionistische kant. Daarnaast wilde ik ook meer weten over de serieuzere kant van seks. Ik heb toen cursussen gevolgd bij de Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming en deed daar ook vrijwilligerswerk. Ik voelde voor het eerst dat ik zelf keuzes kon maken op seksueel gebied. Toen werd het mijn goal in life om mensen hierin vrij te maken.’
Spelregels Het verkopen van films voelde als een natuurlijke stap. ‘Ik ging zelf eens een filmpje maken om te kijken hoe het eruitziet en ik vond dat supercool, toen wilde ik weten hoe anderen erop zouden reageren.’ Ze erkent dat veel pornoacteurs problemen hebben in hun seksuele of emotionele ontwikkeling. ‘Je kunt liefde van lust scheiden als je bepaalde dingen in je leven hebt meegemaakt. Daardoor kan je makkelijker op verschillende manieren seks hebben en op een andere wijze daarmee omgaan.’ Ze is het er absoluut niet mee eens dat je daarom deze mensen niet in films moet laten spelen. ‘Want een meisje dat bewust voor de erotiek kiest, zal hoe dan ook voor erotiek kiezen, op welke manier dan ook. En als een meisje zich aanmeldt, hebben we een heel intens gesprek vooraf. Uiteraard weigeren we ook mensen.’ Terwijl ze een carrière opbouwde als sekssymbool, bleef ze doorgaan met het verwerken van haar verleden. Onder andere met behulp van SM. ‘Ik miste de regeltjes van het geloof. Want als je luistert dan is alles goed. In SM is dat ook zo. Met SM leer je op een speelse manier dat iemand de baas over je is, maar wel alleen op dat moment. Het kan een hele bijzondere uitwerking hebben, die eigenlijk nog veel intenser is dan seks
ooit zal kunnen zijn, omdat je jezelf zo expliciet bloot geeft. Ik voelde me dan als een pasgeboren baby en liep op wolkjes. Op een gegeven moment was ik zo sterk, toen had ik het niet meer nodig.’
Blokfluit ‘Je hebt zat mensen die robotachtig leven. Ze leven naar hun verjaardag of Kerst toe, maar ze beleven niks. Je maakt pas iets mee als je je hart openstelt. En dat doe je door passie te voelen. Of je nou voor blokfluit gaat of het maakt niet uit wat: doe iets wat je leuk vindt en dan is het een toegevoegde waarde in je leven.’ Volgens Holland kom je hierdoor dichter bij je gevoel, wat je seksuele beleving kan verbeteren. Om dergelijke inzichten over te brengen wil ze zich meer gaan richten op coaching. Want ze onderstreept dat je porno moet zien als een avonturenfilm: je kunt er best wat van opsteken, maar het is geen seksuele voorlichting. ‘Veel mensen vragen zich trouwens niet eens meer af wat goede seks is. Je moet jezelf blijven vernieuwen en uitdagen.’ Ze vindt het hierbij essentieel dat partners hun fantasieën durven te delen. ‘En daar heb je lef voor nodig. Het is niet erg leuk om achteraf te zeggen “dit had ik leuk gevonden” en dat die ander dan zegt “dat had ik óók leuk gevonden” maar dat je het nooit hebt durven zeggen.’ Wat volgens haar nog dieper gaat dan gevoel is intimiteit. ‘Als je bijvoorbeeld seks hebt met je ogen dicht, heb je geen intimiteit. Pas sinds een paar jaar heb ik ontdekt wat het is door middel van een vriendinnetje waarmee ik een hele mooie sekservaring had. Dat heeft dus niks te maken met lust. En het heeft zeker te maken met liefde. Maar intimiteit is nog een schakel daaronder. Een uitwisseling van de allerintiemste gevoelens met de ogen. Dan heb je al zoveel ervaringen op seksgebied en dan denk je opeens: wow, dit is intimiteit.’
‘Ik voelde me als een pasgeboren baby’
De Riepe 6
Thuis in muziek
J
ett Rebel hits for kids 01. pineapple morning 02. when she's older 03. sunshine 04. dance underneath the sheets 05. sister 06. mary ann 07. tyrannosaurus rex 08. secret 09. goosebumbs galore 10. baby 11. feels like loving to me 12. hold you 13. gwen 14. harmony
door Erik Bies en Atze van der Weij Op het debuutalbum Hits For Kids van Jett Rebel staan maar liefst veertien nummers. Veel nummers zijn kort: de helft van de pop- en rocksongs duurt korter dan drie minuten. ‘Toch staan er ook langere nummers op,‘ zegt Atze, ‘zoals het nummer Gwen dat meer dan vijf minuten duurt. Het is een opvallend lied dat zacht begint en eindigt met een mengelmoes van instrumenten. Je kunt aan dit nummer goed horen dat Rebel heel veelzijdig is. Zo bespeelt hij diverse instrumenten – hij wordt zelfs multi-instrumentalist genoemd- en hij is ook actief als producer.’ Pineapple Morning is een tijdje geleden als single uitgebracht. ‘Het is een lekker snel en vrolijk nummer,’ zegt Atze. ‘De achtergrondzang is erg mooi. Rebel is dan ook een goede componist en zanger. Dat kun je aan alle veertien songs horen. Er zit geen slecht nummer bij.’ De echte naam van Jett Rebel, die in 1991 geboren is, is Jelte Steven Tuinstra. Atze zegt: ‘Jett Rebel is het alter ego van Jelte Tuinstra. Hijzelf, Jelte dus, is nogal verlegen en ingetogen, maar als Jett Rebel is hij een extravagante rasartiest en ook een podiumbeest. Je ziet deze tweedeling wel vaker, zoals bij grote artiesten als David Bowie en Jacques Brel.’ Atze vindt op het nummer When She’s Older de stem van Rebel op Prince lijken.
‘Alleen op dit nummer vind ik zijn stem op Prince lijken en ook echt niet minder dan Prince. Ik heb op internet veel bekeken van Rebel en heel bijzonder is ook dat hij heel veel artiesten imiteren kan, niet alleen zangers maar ook zangeressen. Hij was live bij Giel Beelen ook erg goed.’ Baby is ook weer een bijzonder nummer. ‘De muziek van Rebel lijkt simpel, maar is het niet, het zit ingenieus in elkaar. Dance Underneath The Sheets is een dubbelzinnig nummer. Luisteraars moeten zelf maar bedenken waar het over gaat. Op een nummer als Sister lijkt zijn stem op die van Georgie Davis. Het is volgens mij ook weer een autobiografisch nummer.’ Atze is niet alleen enthousiast over de muziek van Rebel, maar ook over de mens Rebel. ‘Voor hem is muziek echt het allerbelangrijkste dat er is. Hij leeft er echt voor en ik vind hem wat dat betreft een groot artiest. Hij is ook zo veelzijdig en beheerst alle aspecten van de muziek, van teksten schrijven en zingen tot het produceren van muziek. Ook zonder microfoon heeft zijn stem een enorm bereik. Het laatste nummer van de cd, Harmony, is een a-cappela nummer dat hij dus ook zonder microfoon kan doen. Ik vind het hele album erg goed en het is wel duidelijk dat we meer van hem zullen horen. Het gebeurt niet zo vaak dat je een cd beluistert en denkt: dit is een groot artiest.’
Ne derk linker Conjo, van r adiozender Ne derk linker s ‘het mees t chau v inis tis che progr amma van je radio!’(w w w.nederklinker s.nl), stuur t ons iedere maand een cd van nieuw, opkomend, Nederlands talent. Deze wordt vervolgens gerecenseerd door Atze van der Weij, Riepeverkoper en Erik Bies, schrijver. links: Erik Bies, rechts: Atze van der Weij Fotografie: Janine Spoelman
De Riepe 7
Impuls geeft nieuwe zin
de riepe businessclub
door Carin Roelofs Fotografie: Hein Tholen
Impuls is een zelfstandige praktijk voor revalidatie en reïntegratie in de stad Groningen. Ook voor fysiotherapie kun je er terecht. Het grootste deel van de praktijk houdt zich echter bezig met het zogenaamde CIRAN-programma. Dit is een landelijke methodiek die het lichamelijke combineert met het mentale. Flor Hamelink (rechts op de foto) is een van de eigenaren. Hij vertelt waarin Impuls zich onderscheidt van veel andere, vergelijkbare aanbieders van zorg: ‘Wij bieden altijd een gecombineerd traject aan dat gericht is op zowel mentale als fysieke begeleiding. Zo’n traject is behoorlijk intensief en onze cliënten kunnen er veel in bereiken. Het gaat om twee dagdelen per week gedurende zestien weken. Cliënten kunnen individueel deelnemen en in groepen. Een keer per week fysieke indoortraining en outdoor in de omgeving. Je moet denken aan hardlopen, wandelen en fietsen. Gedurende de training leren patiënten veel van elkaar en ontstaan er vriendschappen. Het afgelopen jaar namen ongeveer 130 cliënten deel. Hamelink: ‘De tevredenheid blijkt erg groot en het aantal cliënten is dan
ook groeiende.’ De tevredenheid gaat niet alleen om goede begeleiding, maar ook om de doelen die bereikt worden. Impuls is niet alleen gericht op het verbeteren van de conditie en het vergroten van het zelfvertrouwen, maar kijkt ook naar zingeving en deelname aan de maatschappij. ‘Verder is er aandacht voor educatie,’ vertelt Hamelink. ‘Hoe ontstaat fysieke pijn? Waar liggen de grenzen en hoe ga je ermee om? Hoe kun je grenzen verleggen? Hoe werkt het menselijk lichaam?’ De cliënten die bij Impuls komen, hebben vaak al een heel traject achter de rug. De meesten van hen lijden aan een burnout of ze hebben langdurige rug- en/of nekklachten na bijvoorbeeld een whiplash. Vaak worden cliënten doorverwezen door huisartsen, bedrijfsartsen of specialisten. De behandeling valt onder de basiszorg. Wij hebben een samenwerkingsvorm met het Radboudziekenhuis te Nijmegen. Alle programma's zijn wetenschappelijk ontwikkeld, zegt Hamelink. Onze cliënten worden over het algemeen goed geholpen.
De bedrijven op deze pagina ondersteunen de Riepe. Eens per maand lichten we een bedrijf eruit, dat we aan u voorstellen. Wilt u als bedrijf ook bijdragen? Dat kan, neem gerust contact met ons op: 050 - 5791818 Algemeen belang, Groningen 't Oortje Sieraden Aksion Aly Pepping BNO Thesinge Apotheek Hanzeplein Groningen BAM Techniek regio Noordoost CDA Gemeenteraadsfractie Groningen Cojava / Conny van der vaart, Leeuwarden Counselingscentrum Stadskanaal Dagblad van het Noorden, stadsredactie De Haan Advocaten & Notarissen , Groningen De Huismeesters Groningen De Presentatie Stitswerd Digno BV, Haren Dik Bike Centre Doesburg autoverhuur Groningen Drukkerij van Liere, Emmen Elkien Friesland Gemeente Groningen SoZaWe Groninger Forum Groningen Seaports Groninger Kredietbank Harm Naaijer, ontwerper Groningen Impuls Groningen Kinderopvang Wolkewietje Kluzzenbedrief Jan Koffieshop De Vliegende Hollander Kompas Kringloopbedrijf GoudGoed
De Riepe 8
Uitvaartverzorging- en verzekering Voor als u uzelf of een ander wilt versieren Bewindvoering en inkomensbeheer Mooi te zien op www.alypepping.nl Medicijnen werken beter dankzij uw apotheker We maken samen "een fractie met hart voor de stad" Praktijk voor pedicure en massage Coaching & conflictsituatie www.counselingcentrum.nl Niet dakloos, wel altijd op straat Twintig jaar met recht de beste www.dehaanlaw.nl Woningcorporatie Presentatietrainingen, mediatrainingen en coaching Computerservice op maat: www digno.nl Dik Bike Centre Groningen Sinds 1955 www.doesburgautoverhuur.nl Kleurrijke communicatie Huren of kopen? Kijk www.elkien.nl Als het gaat om werk Multidisciplinaire culturele instelling www.groningen-seaports.com De sociale bank van Groningen www.harmnaaijer.nl Preventie fysieke klachten op het werk Vertrouwde en flexibele opvang in Groningen-Zuid Veur putjederij in en omt hoes Wat wil je nog meer Overzicht in financiën Goedkoop en milieuvriendelijk: een ruim assortiment
Kunstschilder Rein Pol, Stedum Lefier stadGroningen Liatelier Groningen Lievegoed Antroposofische Zorg Lotus uitvaartverzorging en -begeleiding Metaware Haren Nijestee Noback ingenieursbureau, Groningen Noorderlink Groningen Noorderpoortcollege Groningen Odditywear Old Burger Weeshuis Leeuwarden Patrimonium Pinkster schilderwerken , Assen Poldejong en partner, Glimmen Praktikos Reisbureau Internoord, Groningen Rottinghuis aanemingsbedrijf BV Schilders de Vries, Groningen Schone Zaken Seal Productions, Zoutkamp Simplon jongerenhotel, Groningen Sleepworld Groningen Stichting Terwille Tandartsenpraktijk De Verbetering Groningen Tekstlabel Verslavingszorg Noord Nederland Willem Rietman Interieur Tynaarlo
www.reinpol.nl figuratieve schilderkunst "wonen met karakter" Zilveren edelsteensieraden, beelden, miniralen, kleden www.lievegoed.nl Nellian Dijkema en medewerksters Innovators in teamwork Woningcorporatie Technisch- natuurkundige berekeningen en ontwerpen Makers van verbindingen Jouw carriére, ons vak Eigenwijze dameskleding: nieuw, eco en revive Old Burger Weeshuis in Leeuwarden Christelijke woningstichting Pinkster schilderwerken, Assen Vergroot je inzetbaarheid van mensen in organisaties Training en coaching www.praktikos.nl Het reisbureau voor u Maakt plaatjes van gebouwen Altijd een strak idee Specialist in bio- eco - en fairwearmode m/v www.lauwersmeerkoerier.nl Het low budgethotel voor toeristen en groepen Kwaliteit in slaapcomfort en garderobekasten www.terwille.nl de voorkeur voor Chr. verslavingszorg Kies voor gave tanden Bedrijfsjournalistiek Perspectief bieden op een ander leven Meubelmakerij
Mijn
stek
door Harm Havinga Fotografie: Miranda Naberman
We spreken af bij het distributiepunt van De Riepe. Daar staat hij, een vriendelijk ogende man van middelbare leeftijd. Samen gaan we in de auto naar zijn stek, aan de Rijksweg in Groningen. De Riepe spreekt met Asen Hasiranov. Zijn broer Mitko staat er bij en vertaalt. Waar kom je vandaan?
Maak je ook leuke dingen mee?
‘Ik kom uit Bulgarije. Vijf jaar geleden kwam ik naar Nederland. Het is moeilijk om werk te vinden hier. Ik wil alles wel doen: klussen, schoonmaken. Maar ik kom nergens aan de slag. Gelukkig kon ik De Riepe verkopen. In Bulgarije is er wel werk, maar krijg je amper betaald.’
‘Ik heb veel mensen die De Riepe kopen. Vooral in de eerste weken van de maand. Soms kopen de mensen voor mij een broodje.’
Hoe lang sta je hier al? ‘Ik sta hier nu drie maanden, twee dagen in de week. Ik sta ook in Aduard en Roden. Daar is het wel een stuk rustiger dan hier in Groningen. Ik ga altijd op de fiets.’
Wat zou je willen? ‘Mijn vrouw en ik zijn hier voor onze kinderen. Ze wonen nu bij mijn moeder in Bulgarije. Met het geld dat we hier verdienen kunnen zij naar school, kunnen we boeken voor hen kopen. Het liefst zou ik met mijn gezin in Nederland wonen.’
Maak je wel eens wat vervelends mee? ‘Ik mag eigenlijk niet bij de ingang staan. De eigenaar van de winkel wil dat ik aan de overkant van de weg ga staan.’ Hij dringt er bij ons op aan te gaan praten met ‘de baas’. Als we het er later met Eddy van De Riepe over hebben, vertelt hij dat het vaak een lastige kwestie is. Beide partijen moeten tevreden zijn; je wilt een winkeleigenaar niet dusdanig voor het hoofd stoten dat hij de verkoop verbiedt. Voor Asen Hasiranov betekent dit wel dat hij minder klandizie heeft.
De Riepe 9
Interview: Op zoek naar een toekomst
Kiezen voor een nieuw
leven
Door IJsbrand van Leeuwen Fotografie: Suzanne Posthumus
Aan de Neutronstraat in Groningen bevindt zich een aantal vestigingen van WerkPro. In het oog springen de metaalwerkplaats Stallingen en houtwerkplaats De Makers. Er werken mensen die om zeer uiteenlopende redenen niet meer aan het ‘normale’ arbeidsproces deelnemen. Hier krijgen zij een nieuwe kans om hun leven meer inhoud te geven. Op de houtwerkplaats ontmoet ik Edwin* (21). Waar kom je vandaan en hoe zag je vroeger je toekomst? 'Ik kom oorspronkelijk uit Utrecht, maar mijn ouders verhuisden rond mijn naar een kleine plaats in de provincie Groningen. Op mijn achttiende ging ik uit huis, en sindsdien woon ik in de stad. Na het vmbo ging ik naar Ubbo Emmius, mbo Sport en Dienstverlening. Ik wilde niets liever dan bezig zijn met sport. En daarin ook iets doen met jonge mensen.'
Hoewel ik een Wajong uitkering heb, wilde ik toch verder met iets wat mij leuk leek. Nog steeds wilde ik iets doen waarmee ik onder de mensen ben, nog steeds iets met jongeren. Ik heb ook nog wel andere dingen geprobeerd. Zo heb ik een tijd in een circus gewerkt. Als rekwisiteur en dierenverzorger. Een nieuwe opleiding was echter geen optie. Niet alleen vanwege mijn leeftijd, maar ook vanwege het geld. ‘Ik sta hier, waar moet ik heen?’ Dat gevoel had ik toen echt.'
Waarom ging je daar niet mee verder? 'Tussen mijn veertiende en mijn twintigste kwam ik in aanraking met de scene waarin veel geblowd werd. Ik gebruikte na verloop van tijd steeds meer. Gebruiken werd een steeds belangrijker deel van mijn leven. Ik heb ADHD en blowen gaf me wat rust. De sportopleiding heb ik wel afgemaakt. Maar omdat ik last kreeg van mijn meniscus én een holle rug heb, werd het duidelijk dat daar mijn toekomst niet meer lag. Toen raakte ik het zicht kwijt. Alles verwaterde. Ik blowde steeds meer, kon alleen nog maar veel slapen. Zeker na een glas whiskey.'
Maar daar kwam verandering in? 'Anderhalf jaar geleden kwam ik mijn huidige vriendin tegen. Zij volgt een opleiding in de verzorging. We zijn gaan samen wonen, op kamers. Ik besefte dat ik zo niet door kon gaan.
De Riepe 10
En hoe ging dat verder...? 'Vooral voelde ik dat ik eerst wat moest dóen. Ik kwam in contact met WerkPro. Eerst met onderhoudswerk, en wat later zag ik ook de houtwerkplaats bij De Makers. Daarvan wist ik meteen dat ik daar niet alleen bezig kon zijn, maar ook iets kon leren. En waar ik ervaring kon opdoen. Wat ik ook wel fijn vond, is dat je snel resultaat ziet. Dat de dingen die je maakt onder je handen groeien. Niet alles gaat natuurlijk meteen goed, maar meestal kun je het vrij eenvoudig aanpassen of desnoods opnieuw doen. Nu wil ik vooral verder leren, en nog meer vaardigheid opdoen. Verder vind ik het leuk om met andere mensen samen te werken, vooral omdat die hier ook verder willen.' >>
Over WerkPro WerkPro is een stichting die mensen begeleidt naar werk in Friesland, Groningen en Drenthe. Dit gebeurt via professioneel en bedrijfsmatig opgezette activiteiten. Een daarvan is de houtwerkplaats De Makers in Groningen. Er is een ruime keuze in dagbesteding, werkplaatsen en werkervaringsplekken. Wie ge誰nteresseerd is, kan een kijkje nemen op www.werkpro.nl of telefonisch contact opnemen met (050) 317 52 00.
En wat zijn nu je dromen, jouw plannen voor de toekomst? 'Meubels maken, en misschien ook scheepsinterieurs. Het liefst zelfstandig, maar het lijkt mij ook fijn om met andere mensen, vooral met jongeren, iets te doen. Als mijn vriendin met haar opleiding klaar is, en er wat meer geld is, willen we samen een woning zoeken buiten de stad. Uit de stad moet ik weg, die verleiding wil ik niet meer. Ik wil naar een plek waar geen coffeeshops zijn. Om vervolgens misschien toch nog een opleiding doen, Sociaal Pedagogische Hulpverlening bijvoorbeeld. En dan heb ik op de korte termijn hier ook een leuk ander plannetje... maar dat is voorlopig geheim.'
*Om redenen van privacy is de naam van de ge誰nterviewde gefingeerd.
Edwin aan het werk De Riepe 11
Dilemma of keuze
door Gerard Lohuis Fotografie: Janine Spoelman
De Riepe 12
opborgen, maar begrepen maar al te goed hoe onmogelijk dat was. Wat was er in vredesnaam met hun broer gebeurd? In zekere zin waren het ‘bevreemde gesprekken’. Ik zocht in zijn verhalen naar een manier om hem bij het leven aan te laten sluiten, alsof er ergens een knop in zijn denken omgezet kon worden waardoor hij het leven weer aan kon. Voor mij ging het om een dilemma, voor hem om een keuze. Een keuze maak je tussen twee of meer dingen die je wilt, een dilemma tussen wat je eigenlijk niet wilt. Tegelijkertijd ging het nergens anders over dan ophouden met leven. Zoals zijn relaties gestopt waren omdat hij zich niet kon en wilde binden en nu hij geen verplichting, naar wie dan ook, meer had, wilde hij met niemand meer een relatie onderhouden. Sterker nog, hij had geen verplichting als ouder of partner en wilde datzelfde ten aanzien van familie en vrienden. Ik moest hem niet als eenzaam beschouwen: het was zijn weloverwogen keuze. Het was goed geweest en door te stoppen, kon dat zo blijven. Angst voor aftakeling speelde niet, angst voor de dood kende hij niet maar bovenal speelde voor hem de vrijheid om zijn eigen keuze te maken. Hij is daarin geslaagd.
Gerard Lohuis is sociaal-psychiatrisch verpleegkundige bij Lentis
Gekkenwerk
Hij was klaar met zijn leven. Zestig jaar, succesvol makelaar en vier relaties achter de rug. Het was voor hem niet voldoende om te blijven leven. Zijn eerste welbewuste poging om ermee te stoppen, mislukte op miraculeuze wijze, waardoor ik met hem in aanraking kwam. Hij was er de man niet naar om meteen weer een poging te doen maar dat een volgende poging zou volgen, stond voor hem als een paal boven water. In psychiatrische zin waren er, volgens alle geraadpleegde deskundigen, onvoldoende redenen om een behandeling in te zetten. Ik sprak af om met hem in gesprek te blijven, zo lang hij dat op prijs stelde. Dan was hij minder alleen en had ik het gevoel om hem niet in de steek te laten. Het moesten gesprekken over stoppen met leven worden. Dat dit niet hetzelfde is als dood willen, begreep ik pas later. Een duivels dilemma want had ik het vak niet ooit gekozen om mensen te helpen bij hun leven? Het intrigeerde me waarom hij de keuze had gemaakt om zijn leven te beëindigen. Was het mogelijk om zo’n keuze te maken? Het werden indringende gesprekken bij hem aan de keukentafel. Zijn leven kwam voorbij, prachtige verhalen waarin hij vol liefde sprak over zijn broers en zussen, met wie hij nog steeds goed contact had. Verhalen over zijn werk en hoe tevreden hij kon zijn wanneer er een geslaagde aan- of verkoop van een woning had plaatsgevonden. Dezelfde broers en zussen die op kantoor langs kwamen en met wie ik sprak over zijn verlangen om zijn leven te beëindigen. Zij begrepen niet dat hij niet meer wilde leven, vroegen zich wanhopig af waarom we hem niet in een psychiatrisch ziekenhuis
Kunst op straat
In de nesten gewerkt bij Hommes door Natalja Oosterbaan Fotografie: Kasper Grelling
Wie in Groningen vanaf de Oostersingel voor het Damsterdiep rechtsaf slaat, komt uit bij het Poortersplein ofwel ‘De Tuin van Hommes’. De geschiedenis van dit bijzondere stukje Groningen voert terug naar 1852, toen de beroemde architect Lambertus Vlaskamp (1807-1854) voor zijn opdrachtgever Oncko de Marees van Swinderen een van de grootste particuliere tuinen van de stad Groningen aanlegde. De tuin was, volgens de mode in die tijd, op een natuurlijke manier ontworpen: glooiend en met een riante vijver met maar liefst twee bruggetjes. Er groeiden vruchtbomen en bijzondere bolgewassen, ook wel ‘stinzeplanten’ genoemd, zoals sneeuwklokjes, winterakonieten, krokussen en bosanemonen. Ook stonden er zonnewijzers en een charmant theekoepeltje. Toen later de koffie- en theehandelaar Hommes de nieuwe eigenaar werd van het huis aan de Nieuweweg 12 inclusief tuin, kreeg deze in de volksmond de naam: ‘De Tuin van Hommes’. In 1920 werd het huis echter afgebroken omwille van uitbreiding van de Rijksuniversiteit Groningen. Een deel van de tuin moest toen plaatsmaken voor het Groninger Transportbedrijf. En weer later voor nieuwbouwwoningen aan het Poortersplein. Slechts een klein stukje tuin bleef gespaard in deze voortschrijdende vaart der volkeren. Gelukkig werd daar later weer een stukje naastgelegen plantsoen, dat eens een onderdeel vormde van de Tuin van Hommes, aan toegevoegd. Er werden fruitbomen geplant, waaronder (kwee)peer, appel, pruim en kers en er werden weer verscheidene bolgewassen in de grond gepoot. Als een echo van het origineel ontstond er weer een nieuw paradijsje.
Wie er nu binnentreedt en zijn ogen goed de kost geeft, kan hoog in de boom een nest van goud zien liggen. En nog een, en nog een: zeven in totaal. Welke goudvink zou hier zijn neergestreken? Heeft hij ook gouden eieren gelegd? Nee, de maker van deze nesten is de Groningse kunstenares Margriet Diertens. Als een ware ekster verzamelde zij in 2009 kleine voorwerpen van grote (emotionele) waarde bij de omwonenden aan het Poortersplein. Dit kon van alles zijn. Van speelgoedautootje tot trouwring, van haarpluk tot beschreven papiertjes. Vervolgens vermengde Diertens dit bouwmateriaal met klei om er vogelnestjes van te maken en goot zij de vormen in goudkleurig brons. Hoog in de bomen plaatste zij ze. Diertens geeft alledaagse voorwerpen een nieuw leven in een andere vorm. Het is een greep die logisch voortrolt uit het werk van de Franse kunstenaar Marcel Duchamp (1887-1968). Jaren later deed de Amerikaanse kunstenaar Jeff Koons (1955) een duit in het zakje met onder andere een goudkleurige opblaashond van bijna twee meter hoog. Diertens’ vogelnestjes symboliseren een nieuw begin en de geborgenheid van de omliggende huizen met diens bewoners. Als kleine schatkamers beschermen zij de persoonlijke verhalen van omwonenden. Wie zich in dit thema laat meevoeren, kan ze natuurlijk ook zien als enorme, opgehoeste uilenballen. Wanneer je die uit elkaar pulkt, kun je ook een schat aan informatie ontdekken. De herinnering aan een heerlijk muizenmaal bijvoorbeeld. Zo bezien zijn de nestjes van Diertens de moderne geschiedenisboeken van de gewone man.
De Riepe 13
Recht & krom
De vrouw met de plastic tas door: Fieke Gosselaar
Fieke Gosselaar is juridisch medewerker strafrecht, Rechtbank Noord Nederland, locatie Leeuwarden
Toen je haar observeerde, terwijl je deed alsof je naar je nagels staarde, keek ze even op. Je stond maar een paar meter bij haar vandaan. Een andere vrouw had je op haar gewezen. ‘Die loert met de ogen van een ekster,' zei ze en je keek met haar mee naar de vrouw met de supermarkttas die tussen de schappen doorschuifelde. Ze gedroeg zich rustig, er was niks aan de hand, niemand lette op haar en zij wandelde door de winkel. Niet te traag, niet te vluchtig, maar net als het winkelend publiek struinde ze langs de vakken met honderd verschillende benodigdheden. Meestal stal ze meer dan dat ze nodig had, een voorraadje opbouwen noemde ze dat. Ze pakte tubes tandpasta of bussen haarlak, geen merknamen. Ze maalde niet om merken, elk huismerk voldeed prima. Vanachter de bewakingscamera’s kon je haar nog veel beter observeren. Als ze zich onbespied waande, durfde ze net iets meer en werd ze slordig met het wegstoppen van spullen onder haar jas of in haar tas. Je zag de vrouw op haar knieën zakken voor het schap met de shampoos en crèmespoelingen. Ze wachtte op een meisje dat niet kon kiezen tussen de verschillende soorten voor dun haar of licht haar. Toch gokte ze dat het meisje zo verdiept was in de shampoos dat haar niets opviel. De vrouw pakte een fles en liet deze onder haar arm de tas inglijden. Op de camerabeelden was zelfs te zien dat er iets in de tas viel, iets bewoog kort op de bodem. Je sprak alvast af met de beveiliging om te wachten tot ze voorbij de kassa was. Misschien had ze nog meer in haar tas gestopt. De vrouw keek tevreden om zich heen, ze had niemand ontdekt die net te laat was of haar blik afwendde. Vaak merkte ze dat op, een andere klant die deed alsof ze niet meer wist wat ze zocht in de schappen recht voor haar neus. Daarna was het opletten of de klant zoveel had kunnen zien dat deze naar een vakkenvuller stapte. Dan was het een kwestie van vlug alles dumpen uit haar tas! Met zekere stappen kwamen ze op haar af lopen, de klant met de vakkenvuller of erger: de bedrijfsleider. Nee! Niks meer in de tas! En ze konden weer afdruipen, de klant die schuldbewust haar eigen vooroordelen naging. De bedrijfsleider die haar geweten suste, dat ze het vast wel goed had gezien maar dat dieven soms gewoon sneller zijn.
De Riepe 14
Riepepippine door IJsbrand van Leeuwen
Als u de antwoorden op de genummerde vragen invult achter het zwarte hokje ontstaat er een nieuw woord in het verticale dikker omrande gedeelte. Hint: Alle woorden en de oplossing hebben te maken met het thema van deze Riepe! Als extra hulpje zijn er soms kleine getallen gegeven: zelfde getal = zelfde letter. Veel puzzelplezier! 1 In je voordeel 2 Gaat aan een keuze vooraf 3 Komt soms nog na een keuze 4 Hierin zou je wel eens willen kijken 5 Deze zitten achterin je mond 6 Uiteindelijk neem je het 7 Dit woord geef je bij een huwelijk 8 Dé teams bij het voetbal 9 Moet je met de knoop 10 Je humeur bepaalt de uitslag hiervan 11 Hierin blijft 4 over 12 Het gewicht bepalen De oplossing vindt u op pagina 23, maar zonder het verticale woord! Toch nog even invullen!
door Janpieter Buskes
Vlak achter de deur staat een tafel waarop gespreid een aantal (ansicht)kaarten. De dame van het UWV vraagt mij er één te kiezen. Ik twijfel tussen wolf en engel. Het lost zich op. De man die naast me staat, kiest voor de wolf. Ik pak het kitscherige engeltje en neem plaats. De wolvenman komt naast me zitten. Ik stel me voor en vraag zijn naam zodat ik tenminste weet hoe mijn buurman heet. De vijftigplussers druppelen binnen. De netwerkcursus Succesvol naar werk voor vijftig plus. Een doelgroep die kan rekenen op wat extra steun. Het is de eerste bijeenkomst, ik zie de bui al hangen, ‘het voorstelrondje’. We zijn een gevarieerde club. Van treinmachinist tot timmerman. Wat opvalt, is – in tegenstelling tot de informatiebijeenkomst waar veel boosheid was, dat iedereen redelijk gemutst is over de toekomst. Een deel heeft plannen, een ander deel, vaak over de zestig, vindt het prima zo. Links van mij zit Henk. Stil en bescheiden. Grondwerker en tijdelijk werkloos. Zodra de economie weer aantrekt, is hij de man. Hij is graatmager en klein van stuk maar ik vermoed dat hij de eerste de beste bodybuilder er zo uitschept. Rechts van mij zit Thea, ze is verzorgende,
stil en lijkt niet erg op haar gemak. Ze heeft een kaart vol klavertjes vier gekozen. Ze hoopt dat ze het geluk heeft weer de zorg in te mogen rollen. Ik zou haar zo mijn bejaarde moeder toevertrouwen. Daartussenin zit ik. Zodra ik aan de beurt ben, word ik duizelig. Ik heb een wonderlijke carrière en redelijk alternatieve hobby’s. Tussen Henk en Thea voel ik me ineens een wat angstige en grootsprakerige zwever. Ik voel mijn voeten, adem me rustig en hou het kort. Als ik om mij heen kijk, overvalt mij de gedachte ‘eigenlijk zijn we kinderen’. Onzekere, stille of stoere kinderen. Voor het eerst samen op het plein. Wie wil er met mij spelen? De dame van het UWV, kort haar en mooie ogen, heeft iets ondeugends. Ze zet de regels van het werkloos zijn knipogend naar haar hand. Een verademing in het bureaucratisch woud. Verlost van het volwassen harnas zou ik haar op het schoolplein, als ik het zou durven, zomaar om een kusje kunnen vragen. Op weg naar huis betrap ik me op een glimlach. Veel heb ik niet bereikt, ik ben duizelig geweest en ik blijk niet los van vooroordelen. Het maakt niet uit. Ik heb gespeeld.
De Riepe 15
de Lamme en de Blinde
Het schoolplein
‘Het zijn gewoon mensen, bij jou in de buurt’
Schrijfster
tussen
verdachten
De Riepe 16
Wie is Fieke Gosselaar? ‘Ik kom uit Finsterwolde, in Oost-Groningen. Ik ben opgegroeid op een boerderij.’ Zij studeerde rechten in Groningen en richtte zich daarbij voornamelijk op strafrecht en criminologie (het onderzoek naar criminaliteit en reactie daarop in de samenleving, red.). Gosselaar: ‘Ik houd van verhalen over de achtergrond van verdachten. Strafrecht vond ik interessanter dan bijvoorbeeld privaatrecht’. Tegenwoordig werkt ze al zo’n zeven jaar voor de rechtbank in Leeuwarden. ‘Ik ben de griffier. Dat betekent dat ik de strafrechter ondersteun. Ik bereid de zaken voor, lees de verklaringen en het dossier en geef de rechter alvast mijn visie op de zaak. Bij meervoudige kamerzittingen (zwaardere zaken met drie rechters, red.) schrijf ik een verslag van de zitting.’ Hoe is het om als Groningse in Leeuwarden te werken? ‘Ver-schrik-ke-lijk!’ lacht Gosselaar. ‘Nee hoor, ik heb hele leuke collega’s. Daar zitten trouwens ook Groningers tussen. Ik versta wel Fries. Soms is er een zitting in het Fries, dan vraag ik wel een Friese collega om een verslag te schrijven, want een heel verslag in het Fries is me nog wat te veel.’
Columns Inmiddels ligt haar boek Tussen de anderen al een half jaar in de schappen. Ze heeft er twee jaar aan gewerkt. In die periode begon ze ook als columnist voor de rubriek Recht & Krom in De Riepe. Is die column inspiratie geweest voor het boek? ‘Haha, nee. Eerder andersom. Eerst schreef ik algemene columns, bijvoorbeeld over een alcoholzitting. Later ging ik me meer richten op de verdachte. Je leest eigenlijk een monoloog van de verdachte.’ Het boek volgt een aantal personages aan de rand van de samenleving, en hoe ze soms in de problemen komen. Het zijn soms schrijnende verhalen. Bijvoorbeeld over Maaike, die moeite heeft met het verlies van haar man en dronken in de auto stapt, met alle gevolgen van dien. Maar ook over Bruno, die begint als kleine crimineel maar steeds verder op het slechte pad raakt en zo het contact met zijn familie verliest. Zijn de verhalen gebaseerd op echte gebeurtenissen? ‘De verhalen zijn gebaseerd op mijn ervaringen in de rechtbank. Op een gegeven moment zie je bepaalde patronen terugkomen bij verdachten. Dan weet je hoe het er in zo’n zaak aan toegaat. In het eerste verhaal heeft de hoofdpersoon te maken met huiselijk geweld. In het boek zie je dat tussen de regels door. In het echt is het vaak nog veel erger dan wat ik op papier heb gezet.’
Begrip Soms kun je best begrip opbrengen voor een verdachte. Sommige daders zijn zelf slachtof-
fer van misbruik of kampen met psychische problemen. Is het boek ook bedoeld om deze mensen in de marge aandacht te gunnen? Fieke Gosselaar: ‘Dat is een bijkomstigheid. Het gaat mij vooral om het vertellen van het verhaal, om de personages. Het gaat in de media vaak om grote criminaliteit. Mijn boek stipt ook de kleine criminaliteit aan, van een stelend kassameisje of twee buurvrouwen die elkaar in de haren vliegen. In de krant lees je misschien een paar feiten. Ik probeer het verhaal achter de feiten te schetsen. Ik krijg ook reactie van mensen, dat vind ik heel erg leuk, dat ze dan meer snappen van zulke berichten in de krant. Het zijn gewoon mensen die ook bij jou in de buurt kunnen wonen.’ Bouw je dan niet te veel een band op met de verdachte? ‘Mijn werk op de rechtbank is echt wat anders dan mijn werk als schrijfster. Op de rechtbank bekijk ik de zaken juridisch en met afstand. Als schrijfster verzin ik een verhaal rondom een personage en kruip ik in de huid van een verdachte. Misdaad moet bestraft worden, en ik wil strafbare feiten niet vergoelijken met mijn boek. Ik vind het leuk om me in te leven in mijn personages, ik wil zien wat er van hen wordt. Ik vind Bruno bijvoorbeeld een geweldig personage. In het echt zal ik hem niet zo aardig vinden, hij is erg egocentrisch.’ Naast dat karakters meerdere keren terugkomen, spelen ze soms ook een rol in elkaars verhaal. Zo rijdt Sven een gepensioneerde man dood. Later lezen we het perspectief van diens vrouw Maaike die alleen achterblijft. Hoe zit dat in het echt? ‘Je ziet wel dat verdachten elkaar soms kennen,' vertelt Fieke. ‘Dan is bijvoorbeeld de ene verdachte een getuige in een zaak tegen een andere verdachte.’
Ambities Fieke Gosselaar debuteerde eerder met de dichtbundel Nova Zembla met gedichten in het Gronings. Dat ze dit dialect een warm hart toedraagt blijkt uit haar inzet voor de Groninger taal en dichtkunst. Ze werkt onder andere samen met Marlene Bakker, een Groningse zangeres die haar teksten gebruikt. Gosselaar: ‘Gronings is een mooie taal om in te zingen en te dichten, veel beter dan het harde Nederlands.’ Maar is cultuur niet een hobby en jurist het vak? ‘Nee. Ik wil me echt richten op een literaire carrière. Momenteel richt ik me daarin op proza. Ik ben nu bezig met een tweede boek.’ Gaan we de karakters uit Tussen de anderen terugzien? ‘Misschien wel. Ik ben altijd nieuwsgierig wat er met mijn personages gebeurt.’
De Riepe 17
door Harm Havinga Fotografie: Miranda Naberman
Juriste, auteur, dichteres, columniste. Fieke Gosselaar is van vele markten thuis. U kent haar misschien van haar column elke vrijdagochtend op Radio Noord. Of van haar bijdragen aan De Riepe voor Recht & Krom. De redactie sprak met haar over haar nieuwe boek Tussen de anderen. Over criminaliteit, inlevingsvermogen en ambitie.
Wie al te kieskeurig is, moet zich ten slotte vaak met iets minders vergenoegen.. tekst en illustratie: Carlien Dubben De stadjers, inwoners van de stad Groningen, worden ook‘mollebonen’genoemd. Dit heeft waarschijnlijk te maken met de vijftiende en zestiende-eeuwse gewoonte om de zogenoemde ‘keuzeheren’met behulp van bonen te kiezen. Jaarlijks, op 8 februari, moesten de vertegenwoordigers van de kluften, ofwel stadswijken, op de tast een boon uit een zakje halen. Wie een zwarte boon pakte, mocht dat jaar optreden als kiesman voor de leden van het stadsbestuur. Een witte boon was een niet. Het Groninger Museum heeft nog enkele in aardewerk nagemaakte bonen. Hier volgt een superlekker witte bonen gerecht. WITTE BONEN Dit gerecht levert genoeg voor 2 personen voor 3 dagen. Voor avondeters. Nodig: • een halve zak (ca.450 g) gedroogde witte bonen • een venkelknol • een flinke winterpeen • 2 a 3 uien • 2 bouillonblokjes • een verpakking kipkluifjes (ca.300g) • olijfolie
Zet ‘s morgens de witte bonen in de week. Ze moeten minimaal acht uur lang in ruim water staan. Snij de uien, de venkel en de winterpeen in niet te kleine stukken. Fruit de ui en de winterpeen even in een scheut olijfolie op de bodem van een grote soeppan. Bak daarna in dezelfde pan de kipkluifjes even aan. Voeg dan de bonen toe in hun weekwater. Bouillonblokjes erbij en het geheel aan de kook brengen. Draai het vuur laag en laat pruttelen gedurende anderhalf uur in een open pan. Twintig minuten voor het einde van de voorgenomen prutteltijd de venkel toevoegen. Behoorlijk “slow food” maar erg lekker. Boontje komt om zijn loontje. Eet smakelijk!
Inkijk door Jaap Krol Fotografie: Linda van Prooijen
De Riepe 18
in het centrum of zijn ze ingepakt door moderne, afwerende nieuwbouw. Even verderop vouwde een man net de krant op, terwijl zijn vrouw aan de eettafel met een naaiwerkje bezig was. Ik liep weliswaar in een gelijkmatig tempo langs het grote raam, maar de man ving mijn spiedende ogen, stak een hand op en glimlachte. Ik groette terug – zo gaat dat in echte dorpen. Hij had echt zin in de nog komende zondagnamiddag, vermoedde ik. Straks zouden de kinderen en kleinkinderen over de vloer komen, waarna ze samen thee en aansluitend een borreltje zouden drinken. Iemand zou Chinees halen, een ander dekte de tafel vast en na Studio Sport hadden de man en de vrouw het huis weer voor helemaal zichzelf. In het openluchtmuseum maakte ik een wandeling langs huisjes, schooltjes en schuurtjes uit vervlogen tijden. Het was weliswaar koud en mistig weer, maar met al die negentiende-eeuwse bedsteden, koffiepotten, klokken en moestuinen leek het wel voorjaar. Een kwestie van gewenning, denk ik. In echte dorpen is het leven immers puur en eenvoudig gebleven. Wat er niet meer is, denk je er gewoon even bij. Glurende mensen hebben ook best wel een positief wereldbeeld: het ontbreekt hen aan niets, maar het kan altijd beter.
Jaap Krol
Ik was naar Warffum gegaan om daar het Openluchtmuseum Het Hoogeland te bezoeken. De trein vanuit Groningen zou er een half uurtje over doen, precies genoeg voor een zondagmiddagje uit. Afgezien van het sfeervolle museum is Warffum ook om andere redenen een bijzonder dorp: de straten zijn er nauw en de ramen groot. Het was die zondagmiddag – koud, mistig – ook erg stil, zodat ik alle gelegenheid had naar binnen te gluren – iets wat ik graag doe. Ik zag een oudere vrouw telefoneren. Ze zat in haar grote stoel en hield de hoorn zo dicht mogelijk bij haar oor. Het gedraaide snoer liep naar het witte apparaat met zwarte nummertoetsen, dat op de salontafel stond. De vrouw lachte hardop in haar bloemenrijke kamer, het was een goed gesprek. Alleen in echte dorpen kun je bij de mensen naar binnen kijken, weet ik uit ervaring. In nep-dorpen wonen helemaal geen mensen
Ik kies gewoon maar wat Fotografie: Mayke Zandstra
Mijn ervaring is dat ik beter een fout besluit kan nemen dan geen besluit.
Moet ik dan alles weggooien en opnieuw beginnen. Of moet ik blijven schaven? Of moet ik niet zo kritisch doen? Of moet ik iemand om advies vragen? Of moet ik juist niemand om advies vragen?
Als ik bijvoorbeeld een workshop geef, komen er altijd zo ontzettend veel kleine keuzes langs waar ik eigenlijk nog geen heldere mening over heb, maar wel iets over moet besluiten.
Om chaos te voorkomen, kies ik maar wat.
Stel, ik laat iedereen een uur zelfstandig schrijven, en iedereen heeft keihard gewerkt, maar nog niet iedereen is klaar. Ga ik dan gewoon de teksten bespreken en hebben die drie die nog niet klaar zijn pech? Of laat ik alle andere mensen wachten totdat iedereen klaar is? Of ga ik met een deel van de groep de teksten bespreken en schrijven de anderen zelfstandig door?
Het lastige is alleen dat ik van mezelf geen fouten mag maken. Fouten maken doet me pijn. Moet ik dan langer na gaan denken voor ik een besluit neem, of moet ik accepteren dat ik fouten maak? Weet je, om chaos te voorkomen, kies ik gewoon maar wat.
Om chaos te voorkomen, kies ik maar wat.
Of als ik bijvoorbeeld mijn zoon naar bed moet brengen, en hij begint te huilen. Moet ik hem dan weer uit bed halen met de kans dat hij over zijn slaap heen raakt? Of moet ik hem krijsend in bed laten liggen met misschien wel blijvende schade als gevolg? Of moet ik hem even uit bed halen, knuffelen en dan weer in bed stoppen of verwen ik hem dan teveel? Om chaos te voorkomen, kies ik maar wat.
Of als ik bijvoorbeeld deze column schrijf en ik ben weer eens niet tevreden.
De Riepe 19
Straatklinkersers
bijdragen van en voor dak- en thuislozen
Ik ben Ziggi door Margreet Raven
Ik ben Ziggi, Flappie Trekzak Zie mij in mijn gore joggingpak Niet zo zeuren, geen gezemel ‘k Speel de sterren van de hemel Soms probeer ik wat te stelen What the fuck, kan mij niet schelen ‘k Ga met de trekzak vaak naar de stad Centjes verdienen of schooien, ‘k krijg altijd wel wat ‘k Speel trekzak bij Jumbo of Appie Heijn Kan ik kopen lekker flessie wijn Snel ’n beetje drinken uit m’n nieuwe laars Kan ik ook gebruiken als een vaas Ik speel trekzak voor de poen Kijk eens naar m’n nieuwe schoen Ging er gisteren blij van zingen Van madammen moest ik swingen Maar beter houden zij hun bek Want ik doe alsof, maar ben niet gek Nee, ik ben Flappie, Trekzak Flappie Ik heb kinderen, zonder pappie ‘k Kwam naar hier, Luilekkerland Lekker centjes hebben in de hand Hoe krijg ik nu weer centjes mee? Even denken, hmm, heb een idee ‘k Ga naar ’t station, naar de WC Ligt geld op bordje, neem ik mee Dan ligt nog een euro daar Wil ik pakken, maar wat raar Kan die niet pakken Want hij blijft plakken Toen kwam politie en heeft mij gepakt En gezegd: ‘Die euro is expres vastgeplakt!’ Ik zei: ‘Heb niet gestolen, meneer agent.’ Maar wat zegt die rare vent? ‘Leer mij jullie kennen, stelletje gekken.’ ‘Nee meneer, heb verdiend dat geld met trekken, Niet uit iemands nette pak Maar met m’n eigen trekzak.’ Want ik ben Ziggi, Flappie Trekzak Trekzak Flappie, Flappie Trekzak
Correspondenten Drenthe en Friesland gezocht voor De Riepe! De Riepe is de straatkrant voor Noord-Nederland. Het magazine komt elke maand uit. De redactie van De Riepe zoekt nieuwe correspondenten voor de provincies Drenthe en Friesland. Ben jij op de hoogte van wat er speelt in jouw provincie? Lijkt het je leuk om interviews af te nemen? Is schrijven je passie? Wil je jouw provincie meer terugzien in De Riepe? Neem dan contact met ons op. Informatie: Ine Paulien Weijer / 050.3175288 / ip.weijer@lentis.nl
De Riepe 20
Horoscoop
Illustratie: Margje van der Berg-Molenkamp
Ram
Schorpioen
(21 maart – 20 april) Je doopt je penseel in lef en beschildert de maand met vrolijke streken. Deze actieve houding opent nieuwe perspectieven. Maar vergeet niet af en toe afstand te nemen om te zien of alles in verhouding is. Dragen je beslissingen bij aan een mooi levenskunstwerk?
(24 oktober – 22 november) De maand ligt bezaaid met zakelijke kansen. Baan jezelf een pad door deze verlokkingen met je gevoel als prikstok. Stop het idee pas in je binnenzak als je er echt blij van wordt. Maar luister daarna ook naar je hoofd, want je wilt niet je enkel verzwikken wanneer je je beste beentje voorzet.
Stier (21 april – 21 mei) Deze maand zie je soms de wereld als door een beslagen ruit. Probeer de schoonheid te zien van die grauwheid: geen bergpiek waar je af kunt vallen, geen droom om door te prikken. Het biedt een pitstop voor de geest. Kijk nog eens goed naar dat raam: wordt daar een hartje getekend?
Boogschutter (23 november – 21 december) Veel Boogschutters zijn deze periode te vinden op het sportveld, waar ze hun overvloed aan energie kwijt kunnen. Daarnaast wordt hun geest veelvuldig gebombardeerd met creatieve ideeën. Dus zie je iemand De Nachtwacht vingerverven op een bushokje, dan is het waarschijnlijk een Boogschutter.
Tweelingen
Steenbok
Kreeft (22 juni – 22 juli) Een financieel succesje komt je aanwaaien. Het voelt als een verkoelende bries. Meer stormachtig kunnen de emoties zijn waardoor je soms verrast wordt. Het ene moment huilt de wind van je hart tranen van geluk, het andere moment trekt een windstoot je de goedgemutstheid van het hoofd.
Waterman (21 januari – 19 februari) Je bent niet uit balans te krijgen. Het is daarom een ideale maand om rotklusjes te doen. Achterstallige bankzaken regelen, de auto stofzuigen, je doet het snel en je vindt het niet eens onplezierig. Zulk gedrag werkt inspirerend, dus het kan zijn dat je buurman je stofzuiger wil lenen.
(22 mei – 21 juni) Veel Tweelingen hebben deze maand het gevoel dat ze zich voortbewegen in een uitgesleten spoor. Neem eens een week lang elke dag een andere route naar huis en kijk dan nieuwsgierig om je heen. Wees een toerist in je eigen leven. Want genieten gaat altijd gepaard met verwondering.
(22 december – 20 januari) Je voelt je sterk in bijna alle opzichten. Alleen op het gebied van vriendschap moet je niet al te zwaar tillen. Maar op je werk, op creatief gebied en in de liefde leg je veel gewicht in de schaal. Aan het eind van de maand kunnen je dromen diepe wijsheden bevatten.
Leeuw
(23 juli – 23 augustus) In de poëziebundel van het leven voel jij je deze maand soms een ongelezen gedicht. Geen vingerafdrukken en ezelsoortjes die jou aanprijzen. Maar of je leven nu rijmt of niet, geniet van jezelf. Dan zal je spoedig liefhebbers aantrekken die juist jouw eigenheid waarderen.
Maagd
(24 augustus – 23 september) Het is een goede tijd om zaken te doen, want je geldkompas weet deze maand feilloos het noorden te vinden. In je slaap kun je bezocht worden door oude herinneringen. Bespaar jezelf de moeite iets te breien van deze spinsels. Laat ze verwaaien als stof, dan verdwijnen ze vanzelf.
Vissen
(20 februari – 20 maart) Veel vissen voelen zich deze maand een beetje vaag. Voor enkelen voelt het soms zelfs alsof ze boven de grond zweven. Een stevige fietstocht kan in zo’n geval wonderen doen. Zeer waarschijnlijk kruist een wijs persoon je pad met nuttige raad.
Weegschaal
(24 september – 23 oktober) Het leven is een flipperkast. Gelukkig verstaan de meeste Weegschalen deze maand bijzonder goed de kunst van het leven. Als ze honderdduizend punten winnen, drinken ze zich niet een kater - en als ze een bal verliezen evenmin. It’s all in the game, mijmert de Weegschaal tevreden.
De Riepe 21
Waarom armoede kiezen moeilijker maakt
Te weinig hebben => slecht kiezen! door Hein Tholen Fotografie: Kasper Grelling
Schaarste betekent minder hebben dan je nodig hebt. Dat kan gaan om tijd - je moet de deadline halen - of in het geval van armoede: om geld. Volgens het boek van econoom Sendhil Mullainathan en psycholoog Eldar Shafir, Scarcity: Why Having Too Little Means So Much* is het een menselijke eigenschap dat je door schaarste sneller minder goede keuzes maakt. Die schaarstementaliteit zorgt ervoor dat arme mensen in een negatieve spiraal terechtkomen. Dat mensen die onder de armoedegrens leven vaker onhandige beslissingen nemen, blijkt uit de statistieken. Mensen met een (te) kleine beurs lenen meer, sparen minder, leven ongezonder en voeden hun kinderen minder goed op. Ook zijn ze slechter in solliciteren, zowel in sollicitatiebrieven schrijven als sollicitatiegesprekken voeren. Vaak wordt gedacht dat de oplossing bij het individu gezocht moet worden. Meer voorlichting en scholing en daarnaast afstraffen van slecht gedrag zijn veel gebruikte methodes om armoede te bestrijden. Maar kunnen armen zichzelf wel helpen?
Beperkte hoeveelheid aandacht Mensen die zich arm voelen, handelen anders dan mensen met (meer dan) genoeg te besteden. Het schaarstegevoel neemt de geest over. Alle aandacht richt zich op de meest urgente geldproblemen. Deze tunnelvisie lost op de korte termijn de problemen op, maar negeert de lange termijn. De geest kan maar een beperkte hoeveelheid aandacht tegelijk verwerken. Vergelijk het met een computer waar te veel zware programma’s naast elkaar op draaien. De computer loopt vast, maakt fouten en hij wordt traag. Het apparaat moet teveel tegelijk doen. Bij arme mensen gebeurt iets soortgelijks. De slechte beslissingen van mensen met te weinig geld zijn niet onverstandig, omdat juist die mensen onverstandig zouden zijn. In zo’n situatie maakt iedereen slechtere keuzes. Vaak jongleren arme mensen met hun uitgaven. Wanneer voldoen we welke rekening? Wat zijn de gevolgen van niet betalen? Onvrijwillig richt de geest zich voortdurend op dit soort vragen. Dat gaat echter ten koste van de andere denkvermogens, zoals verleidingen weerstaan, initiatief tonen, concentratie en zelfs intelligentie. Leven in armoede vermindert het denkvermogen meer dan slapeloosheid. Ook bij schaarste van tijd treden deze effecten op. Het verschil met mensen die het te druk hebben,
De Riepe 22
is echter dat niemand vrij kan nemen van armoede. Armoede gaat immers steeds maar door. Schaarste is uiteindelijk een relatief begrip. Het ontstaat niet alleen bij een gebrek aan inkomen of te hoge uitgaven, maar ook bij te hoge behoeften of verwachtingen. Iemand die meer geld, tijd of eten wil, ervaart eerder een gevoel van schaarste. En die wensen worden in hoge mate bepaald door wat anderen hebben. Jezelf vergelijken met anderen is menselijk, maar werkt vaak tegen je. Grote ongelijkheid zet mensen aan om die schaarste meer en eerder te voelen. Als iedereen om je heen een flatscreen televisie heeft, wil jij er ook een. Met name als er even een periode van overvloed is, zoals een financiĂŤle meevaller of vakantiegeld. Die televisie komt er. Maar even later moet er opnieuw geleend worden om een eerdere lening af te betalen. De negatieve spiraal is een feit.
Uit de armoede komen De overheid wil meer druk uitoefenen op bijstandsgerechtigden die onverzorgd op sollicitatie gaan, door hen te korten op hun uitkering. Daarmee draagt zij rechtstreeks bij aan de negatieve spiraal. Voor deze mensen is het probleem niet gebrek aan motivatie. Eerder kunnen zij slecht de aandacht bij de juiste zaken houden. Dit soort maatregelen beperkt dat vermogen, met een negatief gevolg. Je bewerkstelligt wat je wilt bestrijden. Door mensen te helpen, bijvoorbeeld met juist en tijdig formulieren invullen en inleveren, kunnen ze hun aandacht beter richten. Op die manier kan de negatieve spiraal worden doorbroken. En kunnen mensen uit de armoede komen.
*Schaarste: Waarom te weinig hebben zoveel betekent. Het boek is niet in het Nederlands vertaald.
DRENTHE
GRONINGEN Dagopvang Leger des Heils Kostersgang 28 9711 CX Groningen tel: 050-313 36 60 Dagelijks van 12.00 – 17.00 uur
ASSEN Inloophuis Groningerstraat 63 9401 BJ Assen tel. 0592-316 835 Openingstijden 11.00-16.00 uur Maatschappelijke opvang DATA team van 11.00 -13.00 uur Nachtopvang van 21.00-9.00 uur (aanmelden)
8911 DR Leeuwarden tel. 058-212 72 37 www.aanloophuisleeuwarden.nl
NIEUW-AMSTERDAM 24-uurs opvang en nachtopvang Leger des Heils Zijtak WZ 125 7833 BE Nieuw-Amsterdam tel. 0591-551 020
BURGUM Crisisopvang Burgum Prinses Margrietstraat 63 9251 HB Burgum tel. 0900-118 88 81 www.zienn.nl
EMMEN Dagopvang Leger des Heils Bendienplein 3 7815 SM Emmen tel. 0591-658 233 Geopend ma t/m vr. 10.00-16.30 uur
Verlengd Verblijf Burgum Prinses Margrietstraat 63 9251 HB Burgum tel. 0900-188 88 81 www.zienn.nl
Open Hof Spilsluizen 5 9712 NR Groningen tel: 050-312 21 22 ma t/m vr. 10.00 – 12.00 uur zo t/m vr. 19.30 – 21.00 uur Zondagavondviering om 18.45 uur Twaalfde Huis Eemskanaal Noordzijde 32a 9713 AB Groningen tel: 050-579 78 45 Ma t/m vr. 9.30-16.30 uur Gebruiksruimte VNN Herebinnensingel 35 9711 GG Groningen tel. 050-522 57 05 Openingstijden van 11.00 tot 17.00 uur (alleen toegang met een pasje) 24-uurs opvang Hoendiephuis Van Heemskerckstraat 75 9726 GH Groningen tel. 050-318 77 75 Ommelanderhuis Schoolstraat 11 9712 JP Groningen tel. 050-316 68 00 Eemshuis Schoolstraat 9 9712 JP Groningen tel. 050-31 66 800 LIMOR woonvoorziening Hiddemaheerd Hiddemaheerd 112 9737 KX Groningen tel. 0900-4857545 058-215 16 94 www.limor.nl Nachtopvang A-huis Eendrachtskade Noordzijde 27 9718 BB Groningen tel. 050-314 61 97 dagelijks 22.00-10.00 uur telefonisch reserveren van 10.30-11.00 uur APPINGEDAM LIMOR woonvoorziening Vangnetvoorziening Cornelis Albertsstraat Cornelis Albertstraat 7 9901 EJ Appingedam 0900-4857545 www.limor.nl HOOGEZAND Wonen Hoogezand Rembrandtlaan 12 9601 XC Hoogezand tel. 0900-118 88 81 www.zienn.nl VEELERVEEN Begeleidingscentrum Teenchallenge ‘De Spetse Hoeve’ Spetsebrugweg 4 9566 TK Veelerveen tel. 0597- 541 341 VEENDAM 24 uurs opvang LIMOR Woonvoorziening Burgemeester Bosscherstraat Burgemeester Bosscherstraat 10 9641 NG Veendam tel. 0598-615111 www.limor.nl LEEK Crisisopvang Leek Oldebertweg 61 9351 PC Leek, tel. 0900-118 88 81 www.zienn.nl
HOOGEVEEN Dagopvang Beukemaplein 14 7906 AK Hoogeveen ma tm vr. 10.30-16.30 uur
FRIESLAND DRACHTEN Sociaal Pension Drachten Stationsweg 118 9201 GS Drachten tel. 0900-118 88 81 www.zienn.nl LEEUWARDEN Dagopvang Leger des Heils De Tuinen 32 8911 KE Leeuwarden tel. 058-216 45 65 geopend 10.00-16.00 uur (woensdag 12.00-16.00 uur) Zuidergrachtswal 15-16 8933 AD Leeuwarden tel. 058-293 26 70 geopend 10.00-16.00 uur www.zienn.nl Algemene Opvang Nieuweweg 3 8911 LK Leeuwarden tel. 0900-118 88 81 www.zienn.nl
LIMOR Crisisopvang en woonvoorziening de Kei De Kei 5 8918 AR Leeuwarden tel. 0900-485 7545 www.limor.nl
HEERENVEEN Aanloophuis de Brege Herenwal 2 8441 AZ Heerenveen 0513-625 926 Openingstijden: vrijdag van 19.00 tot 23 uur zaterdag van 15.00 tot 23.00 uur zondag van 15.00 tot 22.00 uur www.aanloophuisoerdebrege.nl SNEEK Sociaal Pension Sneek Lemmerweg 53 8606 AA Sneek tel. 0900-118 88 81 www.zienn.nl De Herberg Vier kamers voor dak- en thuislozen, verblijf maximaal 2 maanden Kloosterdwarsstraat 3 8603 AG Sneek Herbergtelefoon: 06-235 415 65 LIMOR Crisisopvang Gonggrijpstraat Gonggrijpstraat 9 8607 BD Sneek tel. 0515-43 08 12 www.limor.nl
Oplossing Riepepipinne (blz 15):
Huis voor Jongeren Huizumerlaan 101 8934 BE Leeuwarden tel. 0900-118 88 81 www.zienn.nl Zorgopvang Goudenregenstraat 79 8922 CP Leeuwarden tel. 0900-266 61 10 www.zienn.nl Sociaal Pension Hoekstersingel Hoekstersingel 51-53 8922 AM Leeuwarden tel. 0900-188 88 81 www.zienn.nl Sociaal Pension Bonifatiusplein Bonifatiusplein 19 8911 JT Leeuwarden tel. 0900-188 88 81 www.zienn.nl Nachtopvang Goudenregenstraat 79 8922 CP Leeuwarden tel. 058-293 25 00 www.zienn.nl Aanloophuis Leeuwarden Bagijnestraat 36
De Riepe 23
Opvanginstellingen
GRONINGEN
Fotografie: Suzanne Posthumus
‘Ik kwam erachter dat ik wel goed kon tekenen. Bij Lentis zeiden ze ook dat ik het in m‘n vingers heb en ermee door moest gaan. Deze keizerpinguïns heb ik gemaakt met potlood en kleurpotlood. Het liefst teken ik dieren. Ik ga regelmatig naar de dierentuin in Emmen om ze in het echt te bekijken. Ik laat me inspireren door boeken over het tekenen van dieren. Die leen ik van de bibliotheek. En muziek inspireert me, dat is ook kunst. Iedere keer probeer ik weer mijn best te doen om er wat moois van te maken. Mensen vinden het ook mooi wat ik maak, dat doet mij goed.’ Gea Drok